Beveiliging Forensisch Psychiatrische Afdelingen. Inspectiebericht Themaonderzoek

Beveiliging Forensisch Psychiatrische Afdelingen Inspectiebericht Themaonderzoek

Beveiliging Forensisch Psychiatrische Afdelingen Inspectiebericht Themaonderzoek

September 2009

Inspectie voor de Sanctietoepassing

Inhoudsopgave

2 | Beveiliging Forensisch Psychiatrische Afdelingen


1 2 3

Inleiding Beveiligingsbeleid FPA’s Conclusie

6 8 12

Bijlage 1 22 strafrechtelijke maatregelen waarvoor DJI zorg inkoopt.

16


Beveiliging Forensisch Psychiatrische Afdelingen |

3

1 Inleiding



Aanleiding In het jaarplan van 2009 heeft de ISt aangekondigd in 2009 onderzoek te doen naar de beveiliging van Forensisch Psychiatrische Afdelingen (FPA’s). De suggestie om onderzoek te doen naar de beveiliging in FPA’s komt van het Directoraat-Generaal Preventie, Jeugd en Sancties (DGPJS) van het Ministerie van Justitie. Dit omdat als gevolg van de toename van het aantal Forensisch Psychiatrische Afdelingen de vraag gerezen is hoe het beveiligingsbeleid in de FPA’s die langer dan een jaar in gebruik zijn wordt uitgevoerd. Vraagstelling Ter voorbereiding op dit onderzoek heeft de ISt getoetst of aan de eisen die Justitie thans stelt aan de materiele beveiliging van FPA’s voldoende informatie kan worden ontleend om een toetsingskader op te stellen. In dit inspectiebericht wordt antwoord gegeven op deze vraag en wordt aangegeven welke consequenties dit heeft voor het voorgenomen onderzoek. Achtergrond Vanaf 1 januari 2007 zijn de AWBZ-middelen voor forensische zorg (zowel intra- als extramuraal) overgeheveld naar de begroting van Justitie. Met ingang van 2008 heeft de minister van Justitie de inkoop van deze zorg in eigen beheer genomen en de verantwoordelijkheid daarvoor belegd bij DJI. Doel van de overheveling was onder meer het realiseren van kwaliteitsverbetering in de beveiliging (aanbeveling Commissie Houtman). DJI koopt voor 22 strafrechtelijke maatregelen zorg in (zie bijlage 1). Met uitzondering van tbs met dwangverpleging kunnen justitiabelen op grond van al deze maatregelen worden geplaatst in een FPA. Hierbij geldt het algemene criterium dat in een FPA patiënten worden geplaatst die geen hoge beveiligingsnoodzaak hebben. Tijdpad De sectordirecteur Forensische Zorg van DJI heeft op 23 juli 2009 de conceptversie van het inspectiebericht voor wederhoor voorgelegd gekregen. De ISt heeft de wederhoorreactie op 10 augustus 2009 ontvangen. Op 27 augustus heeft de hoofdinspecteur het inspectiebericht vastgesteld en aangeboden aan de staatssecretaris van Justitie.



5

2 Beveiligingsbeleid FPA’s



Welke eisen stelt Justitie aan de materiele beveiliging in FPA’s en kunnen als basis dienen voor een door de ISt te hanteren toetsingskader? De eisen kunnen afgeleid worden uit de volgende brondocumenten: • technische eisen aan de huisvesting (prestatie-eisen van het College Bouw/ specificatie DJI veiligheids/-beveiligingseisen voor FPA’s) • De beveiligingsparagraaf in de offertes van de FPA’s. • Richtlijnen voor indicatiestelling/plaatsing in FPA Technische eisen aan de huisvesting DJI hanteert de norm voor nieuw te realiseren capaciteit dat de gebouwen minimaal moeten voldoen aan de prestatie-eisen van het College Bouw. Ten aanzien van de beveiliging heeft DJI deze eisen geëxpliciteerd in het document “specificatie DJI veiligheids/-beveiligingseisen voor FPA’s”. Deze geëxpliciteerde eisen zijn echter uitsluitend van toepassing voor nieuw te realiseren capaciteit. Voor de in het onderzoek te betrekken FPA’s (die minimaal een jaar in gebruik zijn) geldt dat uitsluitend de prestatie-eisen van het College Bouw van toepassing zijn. Deze prestatie-eisen bevatten vrijwel geen beveiligingsnormen. Beveiligingsparagraaf offertes FPA’s Het ligt voor de hand dat het beveiligingsniveau bij de zorginstellingen, gelet op de aanbeveling van de commissie Houtman (realiseren kwaliteitsverbetering beveiliging), een criterium is geweest in het gunningsproces. DJI heeft bij de offerteaanvraagprocedure, ten aanzien van de beveiliging, echter geen toetsingscriteria geformuleerd. De zorgaanbieders is wel de algemene vraag gesteld in de offerte aan te geven hoe de materiele beveiliging is ingericht. Echter uit de beschrijvingen in de offertes kan worden opgemaakt dat het beveiligingsniveau weinig tot geen invloed heeft gehad op de beslissing om een contract aan te gaan / te verlengen. Zo blijkt van 1 zorgaanbieder waarmee een contract is aangegaan geen enkele informatie over de materiele beveiliging aanwezig. Omdat DJI bij de offerteaanvraagprocedure, ten aanzien van de beveiliging, geen toetsingscriteria heeft geformuleerd en deze bij het gunnen dus ook niet heeft kunnen hanteren en bovendien het door de zorginstellingen beschreven beveiligingsniveau niet tot nauwelijks heeft meegewogen in de beslissing om een contract aan te gaan met deze instellingen, kan de ISt hieraan voor het toetsingskader dan ook geen eenduidige normen ontlenen. Het ligt niet op de weg van de ISt om deze normen te formuleren.



7

Richtlijnen plaatsing in FPA Plaatsing van patiënten geschiedt momenteel niet op basis van in richtlijnen opgenomen vastgestelde criteria. Er wordt volgens DJI, zij het niet aan de hand van vastgestelde criteria, wel rekening gehouden met het beveiligingsniveau dat wenselijk is voor een patiënt. De ISt heeft hier haar bedenkingen bij omdat uit een nota1 van DJI blijkt dat het wenselijk wordt geacht om de verschillen in beveiligingsniveau binnen de FPA’s, maar ook binnen de Forensisch Psychiatrische Klinieken (FPK’s)2 te analyseren. In deze nota wordt tevens gemeld dat het opmerkelijk is dat de huidige FPA’s een grote diversiteit aan beveiligingsniveau kennen. Klaarblijkelijk is bij DJI bekend dat de FPA’s een sterk wisselend beveiligingsniveau hebben, maar is niet inzichtelijk welk beveiligingsniveau de afzonderlijke FPA’s en FPK’s kunnen bieden. Ontwikkelingen • Voor nieuw te bouwen FPA’s die niet reeds aanbesteed waren in de periode dat justitie nog niet verantwoordelijk was, zullen de aanvullende veiligheids/-beveiligingseisen voor FPA’s van DJI van toepassing zijn. • Het voornemen van DJI is om reeds voor de offerteronde voor 2010 specifiekere informatie over het beveiligingsniveau op te vragen. In plaats van een algemene beschrijving wordt dan gevraagd concrete informatie te verschaffen over bijvoorbeeld de verhouding beveiligings- en zorgpersoneel. • DJI is tevens voornemens om in het najaar van 2009 de beveiligingsniveaus van FPA’s in kaart te brengen. • Er wordt gewerkt aan richtlijnen voor indicering en plaatsing. In deze richtlijnen komt o.a. te staan welk beveiligingsniveau geboden moet worden bij patiënten met een bepaald beveiligingsrisico. Hierbij valt te denken aan aspecten als er werken bij de instelling een x aantal beveiligers en er staat een hekwerk van het type x om de inrichting. Met de ingebruikname van de richtlijnen voor de plaatsing in een FPA zal er een systeem ontstaan waarbij in het contract met de zorgaanbieder afspraken over het beveiligingsniveau worden vastgelegd. Voor een patiënt wordt vervolgens geïndiceerd welk beveiligingsniveau gewenst is waarna deze geplaatst wordt bij een zorgaanbieder die dit beveiligingsniveau kan bieden. Achteraf dient de zorgaanbieder aan de hand van prestatie-indicato-

1

2

De nota Uitgangspunten Zorginkoop Forensische Zorg 2009 van de afdeling zorginkoop van de Directie Forensische Zorg van DJI. De doelgroep van FPK’s bestaat uit patiënten die een hoog beveiligingsniveau in combinatie met de noodzakelijke behandeling met hoge tot zeer hoge behandelintensiteit behoeven.



ren3 verantwoording af te leggen voor de geboden zorg. Naar het zich laat aanzien zal een van deze prestatie-indicatoren betrekking hebben op de beveiliging. De betreffende prestatie-indicator dient nog te worden uitgewerkt, maar bevat waarschijnlijk een bepaling dat de zorgaanbieders dienen aan te geven voor welk percentage van de cliënten het beveiligingsniveau overeenkomt met de indicatie. De verwachting is dat dit systeem niet voor 2011 volledig functioneert.

3

Opgesteld door de werkgroep Zichtbare Zorg forensische zorg



9

3 Conclusie



De ISt constateert dat het niet opportuun is nog dit jaar het in het jaarplan 2009 aangekondigde themaonderzoek naar de beveiliging in Forensisch Psychiatrische Afdelingen (FPA’s) uit te voeren. De Inspectie stelt het onderzoek in ieder geval tot 2011 uit. Momenteel is het beveiligingsbeleid voor FPA’s namelijk nog onvoldoende uitgewerkt om normen aan te ontlenen voor een toetsingkader. Zo bevatten de prestatie-eisen van het College Bouw nauwelijks beveiligingsnormen en gelden de gespecificeerde veiligheids/-beveiligingseisen voor FPA’s van DJI niet voor bestaande bouw. Voorts heeft DJI bij de offerteaanvraagprocedure, ten aanzien van de beveiliging, geen toetsingscriteria geformuleerd en deze bij het gunnen dus ook niet kunnen hanteren. Daar komt bij dat DJI het door de zorginstellingen beschreven beveiligingsniveau niet tot nauwelijks heeft meegewogen in de beslissing om een contract aan te gaan met deze instellingen. Tenslotte ontbreekt het aan in richtlijnen opgenomen vastgestelde criteria voor het al dan niet plaatsen van patiënten in een FPA. Voor DJI is enerzijds onvoldoende inzichtelijk welk beveiligingsniveau FPA’s kunnen bieden en anderzijds niet duidelijk welk beveiligingsniveau het van FPA’s verwacht. Desalniettemin wordt er sinds 2008 zorg bij deze instellingen ingekocht. De Inspectie doet het hoofdkantoor DJI de volgende aanbevelingen: • Draag er zorg voor dat er op korte termijn richtlijnen beschikbaar komen waarin met betrekking tot de beveiliging toetsingscriteria zijn opgenomen die bij indicatiestelling en plaatsing gehanteerd dienen te worden. • Maak op korte termijn inzichtelijk welk beveiligingsniveau de instellingen waarbij forensische zorg wordt ingekocht kunnen bieden. • Neem in de offerteprocedure met betrekking tot de beveiliging heldere toetsingscriteria op die aansluiten bij de in de richtlijnen opgenomen toetsingscriteria. Pas de in de offerteprocedure genoemde criteria ook daadwerkelijk toe. • Voer een Quick scan uit waarbij gekeken wordt of er thans geen justitiabelen zijn geplaatst bij zorginstellingen die geen passend beveiligingsniveau kunnen bieden. Plaats indien nodig justitiabelen over naar instellingen die dit wel kunnen bieden. • Evalueer, zodra de richtlijn met beveiligingscriteria beschikbaar is en volledig inzichtelijk is welk beveiligingsniveau de zorginstellingen bieden, of er vóór de ingebruikname van de nieuw te ontwikkelen richtlijn met beveiligingscriteria geen justitiabelen zijn geplaatst bij zorginstellingen waar ze niet geplaatst zouden zijn indien de richtlijn zou zijn toegepast. Ga, indien deze justitiabelen nog bij deze zorginstellingen verblijven en plaatsing in een instelling met een hoger beveiligingsniveau wenselijk is over tot overplaatsing.


Beveiliging Forensisch Psychiatrische Afdelingen | 11

• Betrek in de uitvoering van bovenstaande aanbevelingen niet alleen de FPA’s, maar ook andere type zorginstellingen waarbij forensische zorg wordt ingekocht zoals bijvoorbeeld FPK’s. • Laat zorginstellingen verantwoording afleggen voor het daadwerkelijk geboden beveiligingsniveau en beschouw dit als een belangrijke prestatie-indicator.





Bijlage 1 22 strafrechtelijke maatregelen waarvoor DJI zorg inkoopt.



I Zorg vanwege het ontbreken van de mogelijkheid om een straf op te leggen 1) strafrechtelijk machtiging (artt. 37 jo 39 WvSr) II Tbs-oplegging als vonnis 2) tbs met dwangverpleging (artt. 37a jo 37b WvSr) 3) overplaatsing vanuit tbs-kliniek (art. 14 Bvt) 4) plaatsing ter observatie (art. 13 Bvt) 5) tbs met proefverlof (art. 51 Bvt) 6) plaatsing tbv pro-justitia rapportage (artt. 196/ 317 WvSv) III Zorg als voorwaarde opgenomen in vonnis 7) voorwaardelijke beëindiging van de verpleging van overheidswege (art. 38 g WvSr) 8) tbs met voorwaarden (art. 38a WvSr) 9) voorwaardelijke veroordeling (art. 14a WvSr) 10) sepot met voorwaarden (artt. 167/ 244 WvSv) 11) schorsing voorlopige hechtenis met voorwaarden (art. 80 WvSv) IV Zorg in detentie, anders dan als onderdeel van het vonnis 12) overplaatsing vanuit Gevangeniswezen (art. 15 Pbw) 13) overbrenging vanuit Gevangeniswezen ivm detentiefasering (art. 43 Pbw) 14) ISD met voorwaarden (art. 38p WvSr) 15) ISD (artt 44 b t/m 44 q Penitentiaire maatregel Pbw) 16) penitentiair programma met zorg (art. 15 Pbw) 17) interne overplaatsing op zorgafdeling in het gevangeniswezen 18) préklinische interventie bij tbs-gestelden in het gevangeniswezen 19) poliklinische verrichtingen door GGZ in het gevangeniswezen 20) toekomstige VI met bijzondere voorwaarden 21) voorwaardelijke gratieverlening (art. 13 Gratiewet jo. 558 WvSv) 22) strafbeschikking met aanwijzing (art. 257a Sv





Missie ISt “De ISt ziet toe op de sanctietoepassing met het oog op zichtbare verbetering van de effectiviteit en kwaliteit van de sanctietoepassing. De ISt adviseert de minister van Justitie ten behoeve van borging van behoorlijke sanctietoepassing. De ISt is hierbij onafhankelijk in haar oordeel, transparant in haar werkwijze en professioneel in haar kennis, vaardigheid en houding.”

Dit rapport is een uitgave van: Inspectie voor de Sanctietoepassing Kalvermarkt 53 | 2511 CB Den Haag Postbus 20301 | 2500 EH Den Haag www.inspectiesanctietoepassing.nl © Rijksoverheid | September 2009 | Publicatie-nr. 0909 14232

Beveiliging Forensisch Psychiatrische Afdelingen. Inspectiebericht Themaonderzoek

Recommend Documents