BESTUUR. Mijmeringen van een oud-statenlid Jan-Jaap over de SP-opmars X&X: Aty&Monique. Ambtenaren en homohuwelijk Verzet tegen regeerakkoord

LOKAAL BESTUUR

Jaargang 31 nummer 4

April 2007

Maandblad van het Centrum voor Lokaal Bestuur van de PvdA

Mijmeringen van een oud-Statenlid Ambtenaren en homohuwelijk Verzet tegen regeerakkoord

De klap van 7 maart PvdA keldert in alle Staten

Waken over asielzoekers Interview met Henk Oosterhuis

Kaalslag langs onze wegen Steeds meer bomen gekapt

Jan-Jaap over de SP-opmars X&X: Aty&Monique

clfn

Weigerende ambtenaren

omslagfoto Tekst

4 LOKAAL BESTUUR Maandblad over gemeente- en provinciepolitiek van de PvdA. ­Verschijnt tien keer per jaar. Lokaal Bestuur is een voortzetting van De Gemeente, opgericht in 1907 door F.M. Wibaut en P.L. Tak. UITGAVE Centrum voor Lokaal Bestuur van de Wiardi Beckman Stichting, Postbus 1310, 1000 BH-Amsterdam. ISSN: 0167-0980 31e jaargang no. 4

6

Foto Jiri Büller/HH

clmn

BASISLAY-OUT Stan Wagter, csar, Delft

kop Jan-Jaap van den Berg secretaris CLB Tekst

PRODUCTIE EN DRUK Thieme Media Center, Rotterdam ABONNEMENTEN Gratis voor leden van het Centrum voor Lokaal Bestuur. Voor niet-leden € 20,- per jaargang. Losse nummers (€ 3,50 inclusief ­verzendkosten) zijn te bestellen bij de PvdA, telefoon 020 5512155. ADVERTENTIES Tarieven en opgave: Recent (Joop Slor), Postbus 17229, 1001 JE Amsterdam, tel. 020 3308998 INTERNET Lokaal Bestuur is ook te raadplegen op Internet: http://www.lokaalbestuur.nl



10

KOPIJ Reacties en bijdragen naar: [email protected]

De strijd van Henk Oosterhuis

Asielzoekerswatcher

Mijmeringen

De laatste weken van een ex-Statenlid

12

VORMGEVING Jos B. Koene, Amsterdam MEDEWERKERS AAN DIT NUMMER Michel Berends (dagboek), Jan-Jaap van den Berg (column), Musetta Blaauw (dagboek), Jan Chris de Boer, Tijs Broeke, Yasemin Cegerek (dagboek), Harriët van Domselaar, Joyce Hamilton, Jos Kuijs (Lokale kwesties), Ton Langenhuyzen (2e Kamer), Frans Leijnse (De Geachte Afgevaardigde), Nico Portegijs (column), Kim Putters (Boekbespreking), Jessica Schipper (Persoonlijk), Ton Sonneveldt, Piet Verrijt (dagboek), Toby Witte, Jan Zappeij

Welk perspectief biedt het regeerakkoord?

8

EINDREDACTIE Jan de Roos SECRETARIAAT Jessica Schipper Postbus 1310, 1000 BH Amsterdam. Telefoon: 020-5512260. E-mail: [email protected]

Slechte uitslag

Herindeling

Overname van artikelen, delen daaruit of illustraties alleen na voorafgaande toestemming. REDACTIE Hans Alberse (voorzitter), Jan-Jaap van den Berg, Remco Pols, Nico Portegijs, Kim Putters, Huri Sahin, Richard Scalzo, Thijs Vreekamp. De redactie werkt op basis van een redactiestatuut.

De PvdA kelderde op 7 maart in alle provincies

18

Bomenkap tast ons landschap aan

Kaalslag

Achterkant

De raadzalen van Rozendaal en Nijmegen

24 JAN-JAAP De opmars van de SP

Verzet tegen passage over homohuwelijk

2 LOKALE KWESTIES

19 BOEKBESPREKING De macht van commissies 19 Lokale historie Grepen uit ‘De Gemeente’ 20 X&X Aty en haar dochter Monique 21 2  KAMER Gedoe rond ID 22 AFGEVAARDIGDE Frans Leijnse 22 REACTIE Jeugdzorg 19 COLUMN Scorebordpolitiek 23  Gelegaliseerde discriminatie

DE

Weiger te weigeren! Foto Jet Budelman/HH

Foto Jeroen Oerlemans/HH

Burgemeester Cohen verwelkomt Helena Faassen en Anne-Marie Thus. Zij werden in 2001 in Amsterdam als een van de eerste homostellen in de echt verbonden.

COC-voorzitter Frank van Dalen en PvdA-leider Wouter Bos tonen het contract, waarin ze de afspraken over het homobeleid voor de komende jaren vastlegden.

Wie dacht dat het lokaal activisme binnen de PvdA een zachte dood was gestorven, moet zich nog maar eens goed achter de oren krabben. Want niet alleen de SP-achterban is bereid de straat op te gaan. Ook de PvdAaanhang heeft zich de afgelopen weken flink geroerd. Aanleiding: de passage in het regeerakkoord over ambtenaren die geen homo’s willen trouwen.

Joyce Hamilton & Tijs broeke coördinatoren PvdA homonetwerk. Joyce is bestuurslid COC Nederland, tijs is werkzaam bij de Britse Commissie Gelijke Behandeling



Toen in februari de tekst van het ontwerp coalitieakkoord bekend werd bleek dat één passage uit het akkoord lijnrecht tegen het PvdA-verkiezingsprogramma in ging: de paragraaf waarin trouwambtenaren die homo’s weigeren te trouwen beschermd worden. Twee lokale Amsterdamse PvdAdeelraadsleden, Ria Logtenberg en Bianca Driessen, namen het initiatief, gesteund door het PvdA-homonetwerk, met een petitie tegen het coalitieakkoord. De ene naar de andere afdeling zegde steun toe en een heftige publieke discussie volgde. Trouwambtenaren Je kon het natuurlijk ver van te voren zien aankomen toen een coalitie tussen CDA, PvdA en de ChristenUnie een serieuze optie werd nadat SP en GroenLinks hadden afgehaakt: de positie van de PvdA ten opzichte van trouwambtenaren die weigeren homo’s te trouwen zou nooit worden geaccepteerd door CDA en CU. Des te groter de verrassing toen dit heikele punt deel uit bleek te maken van de tekst van het regeerakkoord. Door acties vanuit de afdelingen werd het ongenoegen van partijleden over de trouwambtenaren-paragraaf echter duidelijk kenbaar gemaakt op het congres in Zwolle. PvdA voorzitter Michiel van Hulten verklaarde tijdens het debat dat hij gewetensbezwaren had tegen de tekst in het regeerakkoord en het congres nam unaniem een motie aan waarin het standpunt in het verkiezingsprogramma werd herbevestigd: de situatie waarin trouwambtenaren weigeren homo’s te trouwen is onac-

ceptabel. Daarnaast gaf Wouter Bos aan dat er geen enkele druk vanuit dit akkoord was om de bestaande praktijk wettelijk te regelen en dat de passage over gewetensbezwaren alleen gaat over de zittende ambtenaren die er al waren voor het homohuwelijk ingevoerd werd. De kersverse Tweede Kamer-fractievoorzitter Jacques Tichelaar zegde toe de ruimte in het akkoord opzoeken over dit onderwerp. De angel was uit het akkoord gehaald. CDA en CU eisen nu echter dat (PvdA-)minister van Binnenlandse Zaken Guusje ter Horst een regeling gaat opstellen om weigerambtenaren te beschermen. De PvdA moet zich hiertoe niet laten verleiden, want de praktijk heeft nog niet geleid tot aantasting van rechtszekerheid. Er is niemand ontslagen. Voor weigerambtenaren is alleen een andere taakinvulling gevonden. Een nette oplossing. De PvdA-top heeft op het congres in Zwolle aangegeven dat gemeenten vrij moeten zijn om een oplossing te vinden. Dit moet nu niet onder druk van de coalitiepartners worden teruggedraaid. Waar gaat het om? Maar waar maken homo’s zich nu druk over? Niemand wil toch getrouwd worden door een ambtenaar die dat niet wil? Het is echter een principieel punt. Iedereen is gelijk voor de wet, als je hier uitzonderingen op gaat maken is het einde zoek. De PvdA-deelraadsvoorzitter van Amsterdam Slotervaart, Ahmed Marcouch, verwoordde dit heel sterk in Vrij Nederland: ‘Ik probeer de jeugd hier in Amsterdam-West ervan te doordringen

dat homostellen ook gelukkig kunnen zijn en recht hebben op respect. Tegelijkertijd zegt de regering dat discriminatie mag! Hoe moet ik dat uitleggen aan de jongens en meisjes hier? Ik vind dat ambtenaren zich aan de wet moeten houden. De benadering van Balkenende, Bos en Rouvoet is ook zo dubbel. Al die debatten die ik de afgelopen jaren heb gevoerd over het dragen van hoofddoekjes. Dat ligt nog steeds zo gevoelig! Vanwege de neutraliteit mag een griffier in de rechtbank haar hoofd niet bedekken, maar kennelijk geldt dat criterium van neutraliteit niet voor trouwambtenaren! (...) iedereen is voor mij gelijk. Kijk naar de rel rond de zwarte Belgische wethouder Wouter van Bellingen. We vinden het allemaal een schande dat aanstaande echtparen zich niet door hem wilden laten trouwen. Of het nu om geaardheid gaat of om etniciteit, het is in allebei de gevallen discriminatie. En met dit kabinetsvoorstel maken we dat legaal.’ Een inventarisatie van het COC heeft onlangs aangetoond dat 1 op de 6 gemeenten nog steeds weigerambtenaren in dienst hebben. Vier gemeenten hebben zelfs nieuwe aangenomen na invoering homohuwelijk.1 Inhoudelijk gaat het dus om een principiële kwestie. Door de rechtszekerheid van weigerambtenaren te willen regelen wordt discriminatie wettelijk vastgelegd. Dit strookt niet met de Grondwet noch met de wet op het burgerlijk huwelijk. Een ambtenaar van de burgerlijke stand verklaart bij aanvaarding van zijn/haar ambt onder ede de wet te kennen en deze uit te voeren.

Daarbij staat niet ‘tenzij ik het er niet mee eens ben’. Weigerambtenaren worden niet gediscrimineerd, ze kennen hun taakopvatting voordat ze er vrijwillig voor kiezen er aan te beginnen. Een ambtenaar wordt daarbij geacht geen moreel oordeel toe te laten bij uitvoering van de wet. Daarvoor zijn andere plekken in onze samenleving ingericht. Scheiding van kerk en staat is al sinds jaar en dag een verworvenheid die niet met een paragraaf in het coalitieakkoord aangetast mag worden. Hoewel vooral de PvdA nu alle kritiek over zich heen heeft gekregen, is het belangrijk eraan te herinneren dat de tekst van het coalitieakkoord slechts een voortzetting is van het beleid van de vorige regeringen. VVD en D66 hebben hier destijds ook mee ingestemd. De vraag is waarom het expliciet opgenomen moest worden in het coalitieakkoord? Strategisch gezien kan dat voor zowel CU als PvdA een misser genoemd worden. Voor de CU omdat het een tegengesteld effect lijkt te hebben dan beoogd. Voor de PvdA omdat het niet strookt met het contract dat de partij met COC en roze kiezer sloot tijdens de campagne. Leden voelen zich bedrogen, niet-leden zijn gedesillusioneerd dat de PvdA zo makkelijk haar principes aan de kant heeft gezet. De partij moet dit vertrouwen terugwinnen met nationaal, maar ook lokaal, proactief homobeleid. Gemeenteraden nemen voortouw Achteraf gezien lijkt de ‘overwinning’ van de ChristenUnie, met een paragraaf in het regeerak-

koord waarin weigerambtenaren worden beschermd, het tegenovergestelde te hebben bereikt. Amsterdam besloot voor eens en voor altijd vast te leggen trouwambtenaren alleen te benoemen als zij bereid zijn homostellen in de echt te verbinden. En het Centrum voor Lokaal Bestuur informeerde PvdA-raadsleden hoe ze een motie in hun gemeente konden indienen en de ene na de andere gemeente volgde het Amsterdamse voorbeeld. De NoordBrabantse gemeente Drimmelen ging zelfs een stap verder. Een weigerambtenaar mag niet langer trouwlustigen huwen in deze gemeente met 27.000 inwoners. Volgens burgemeester Gert de Kok is dat een gevolg van een motie die de gemeenteraad unaniem heeft aangenomen. Homo-emancipatiebeleid De discussie over trouwambtenaren toont het belang aan van lokale netwerken en lokaal bestuur. Terecht hebben diverse gemeenten de regering gewezen op het feit dat de nationale overheid hun personeelsbeleid niet kan dicteren. Wouter Bos gaf op het congres in Zwolle dan ook aan dat gemeenten vrij zijn om eisen te stellen aan trouwambtenaren. Achtereenvolgende kabinetten hebben de kwestie van weigerambtenaren niet kunnen oplossen. Het zijn nu de lokale bestuurders die het heft in eigen handen nemen. Dit toont het belang van gemeenten, vooral als het gaat om cruciale thema’s zoals diversiteit, anti-discriminatie, veiligheid en sociale cohesie. Het lokale niveau zit dicht op de dagelijks praktijk, kent de

nuances en weet beter dan wie ook wat werkt en wat niet. Lokale bestuurders spelen daarom een cruciale rol bij het signaleren van problemen en aandragen van oplossingen. De discussie onderstreept ook het belang van pro-actief lokaal homobeleid, zoals het tegengaan van geweld en discriminatie op school, de houding van de politie, veiligheid op straat, in de buurt en het uitgaansleven. Lokale PvdA-bestuurders kunnen, samen met minister Ronald Plasterk, verantwoordelijk voor homo-emancipatie, daadwerkelijk het verschil maken: voor iedereen. Meer informatie over het PvdAhomonetwerk is te krijgen door een e-mailtje te sturen naar [email protected], of kijk op de website www.homo-emancipatie.pvda.nl 1

http://www.coc.nl/dopage. pl?thema=any&pagina=algemeen &algemeen_id=282

Burgemeestersdag

nws

Op vrijdag 13 april vindt de jaarlijkse burgemeestersdag van het Centrum voor Lokaal Bestuur plaats. Dit keer zijn de PvdA-burgemeesters in Tiel te gast bij burgemeester Steven de Vreeze. Hij zal zijn collega’s ontvangen in het fraaie stadhuis in het oude centrum van Tiel. In de loop van de dag wordt een bezoek gebracht aan het oude stadscentrum en de ambitieuze herstructureringslocatie Waalfront. Vanzelfsprekend worden in Tiel enkele belangrijke nieuwe kabinetsvoornemens die het lokale bestuur raken besproken, zoals het streven naar differentiatie van taken en bevoegdheden tussen gemeenten onderling, de in het vooruitzicht gestelde ‘decentralisatie-impuls met budgetoverheveling’ en de aankondiging van een nieuw te sluiten bestuursakkoord tussen rijk, provincies en gemeenten. Ook de relevante woordvoerders van de nieuwe PvdA-Tweede Kamerfractie en de contactpersoon burgemeestersbenoemingen, Pierre Heijnen, zullen in Tiel aanwezig zijn. Daarnaast zijn ook de betrokken bewindslieden uitgenodigd. Het belooft dus naast een aangename en zeker ook een interessante bijeenkomst te worden in Tiel. De burgemeestersdag begint om 10.00 uur en eindigt om 14.30 uur. PvdA-burgemeesters die zich nog niet hebben aangemeld, kunnen dat alsnog doen door een e-mail te sturen naar [email protected], onder vermelding van naam, gemeente en - met het oog op de lunch - eventuele dieetwensen. Voor degenen die van ver moeten komen, is er gelegenheid om voor € 75,- te overnachten in hotel ’t Vechthuis. Monique Josemans, medewerker netwerken van het CLB, kan u daar meer over vertellen. U kunt haar bellen op nummer 020- 5512202. Actuele informatie over de burgemeestersdag staat op onze website www.lokaalbestuur.nl

Wilt u adverteren? U kunt tegen een aantrekkelijke korting gecombineerd adverteren in de bestuurdersbladen van PvdA, CDA en VVD. Uw advertentie komt dan onder ogen van 80% van alle gemeenteraadsleden, wethouders, burgemeesters, statenleden, gedeputeerden en de commissarissen van de koningin. Inlichtingen over tarieven en sluitingstijden zijn verkrijgbaar bij Bureau Recent, Joop Slor, postbus 17229, 1001 JE Amsterdam. Tel. 020-3308998.



Figuur 1: Uitslag voor de Statenverkiezingen voor de PvdA in 2003 en 2007 Drenthe Groningen Noord-Holland Zuid-Holland Noord-Brabant Zeeland Limburg Flevoland Gelderland Utrecht Overijssel Friesland

2003 36,5 33,8 26,7 23,5 20,3 20,3 21,7 22,8 22,9 21,1 23 26,2

2007 27,2 26,2 19,3 17 14,1 14,2 15,9 17 17,1 15,8 17,9 25,5

verschil -9,3 -7,6 -7,4 -6,5 -6,2 -6,1 -5,8 -5,8 -5,8 -5,3 -5,1 -0,7

Figuur 2: rangorde van de PvdA per provincie in 2003 en 2007 2003 2007 Groningen Grootste Grootste Drenthe Grootste Grootste Friesland Tweede Tweede Gelderland Tweede Tweede Overijssel Tweede Tweede Limburg Tweede Derde Zeeland Tweede Derde Utrecht Tweede Derde Noord-Holland Eerste Tweede Noord-Brabant Tweede Vierde Flevoland Eerste Derde Zuid-Holland Eerste Derde

Foto Peter Hilz/HH

Dolle vreugde bij de SP als de uitslagen binnenkomen.

PvdA keldert in alle Staten Maar vier zetels verlies in de Eerste Kamer. Op de verkiezingsavond leek de opluchting bij velen zo groot, dat de illusie werd gewekt alsof de PvdA een goede uitslag had behaald. Niets is minder waar, zo blijkt uit deze analyse van de uitslag van de Statenverkiezingen van 7 maart.

JOS KUIJS MEDEWERKER CENTRUM VOOR LOKAAL BESTUUR



Slechts in twee provincies, Groningen en Drenthe, is de PvdA nog de grootste partij. In de rest van de provincies zijn andere partijen groter geworden. En alhoewel het om Statenverkiezingen ging, valt ook het stemgedrag van kiezers in de grootste steden op. Zelfs in steden die als PvdA-bolwerken golden, zijn flinke bressen geslagen. Alleen in Groningen en Drenthe is de PvdA zoals gezegd nog de grootste partij, maar ze leed daar ook het grootste verlies. Drenthe daalde met 9,3% en Groningen met 7,6 % (zie figuur 1). Het minst slecht scoorde die andere noordelijke provincie: Friesland (-0,7%). Noord-Holland volgt Groningen op de voet. De oppositionele rol van de PvdA in die provincie de afgelopen vier jaar werd beloond met een teruggang van 7,4%. Zuid-Holland volgt daarop met 6,5%. Rangorde Illustratief voor de uitslag is de rangorde die de PvdA in provincies inneemt (zie figuur 2). In 2003 was de PvdA de grootste partij in Noord- en Zuid-Holland, Flevoland, Groningen en Drenthe. Dat is in 2007 alleen nog in de laatste twee provincies het geval. In Flevoland maakte de PvdA een harde val van de eerste

naar de derde plek achter de VVD en het CDA. Ook in ZuidHolland moet de PvdA dit keer CDA en VVD voor laten gaan. In Noord-Brabant moet de PvdA met plek vier genoegen nemen. Hier gaan CDA, SP en VVD voor. Ook in Limburg passeerde de SP, waardoor de PvdA van de tweede naar de derde plaats daalde. In de drie noordelijke provincies en de twee oostelijke (Gelderland en Overijssel) bleef de rangorde ongewijzigd. Vooral in de provincies waar de PvdA in de pikorde moet inleveren, zullen de onderhandelingen lastig worden. In Noord-Brabant en Zuid-Holland is het daarom belangrijk wat het CDA als grootste partij zal doen. Halen de christen-democraten de PvdA erbij in het college of kiezen ze voor een andere coalitie? De verzwakte positie van de PvdA zal in ieder geval leiden tot minder PvdA-gedeputeerden per provincie. Vooral in de grote steden brachten de kiezers de PvdA een gevoelige slag toe. In Amsterdam leverde de PvdA ten opzichte van de Statenverkiezingen van 2003 maar liefst tien procent in. De SP steeg daar met vrijwel eenzelfde percentage. In Rotterdam ging er 9,6% af. De SP kreeg er daar bijna twaalf procent bij. Met een daling van 6% deed Den Haag het

wat minder slecht, maar ook daar kreeg de SP er flink wat stemmen bij: 8,5%. In de vijfde stad van Nederland, Eindhoven belandde de SP zelfs op de eerste plaats. De PvdA moet daar genoegen nemen met een vierde plek. Vrijwel hetzelfde beeld laat Tilburg zien al blijft hier de PvdA nog net op een derde plaats. In Nijmegen neemt de SP de koppositie van de PvdA over. Vooral in het zuiden maakt de SP een behoorlijke opmars. In Limburg en Noord-Brabant komt die partij op de tweede plaats. In Groningen staat de SP op de derde plek en in alle overige provincies op plek vier. Van de voorspelde doorbraak van de ChristenUnie in het zuiden is niet veel terecht gekomen. In Limburg krijgt deze partij geen enkele zetel en in Noord-Brabant lukt dat alleen omdat er een gecombineerde lijst is met de SGP. Statenvergaderingen worden wel een stuk overzichtelijker. Het aantal provinciale partijen in de Staten is teruggelopen van 8 naar 6 en D66 doet in vijf van de twaalf provincies niet meer mee. Vergaderingen kunnen dus korter worden de komende vier jaar. Opkomst De dalende lijn in de opkomst is verder doorgezet van 47,6%

verschil Geen Geen Geen Geen Geen -1 -1 -1 -1 -2 -2 -2

Foto Jean-Pierre Jans/HH

Wouter Bos kijkt verschrikt naar de eerste verkiezingsresultaten.

Een kruiwagen vol kikkers naar 46,3%. In de provincies met de meeste inwoners, Noord- en Zuid-Holland en Noord-Brabant, gingen de minste kiezers naar de stembus. In beide Hollanden is dat ook niet zo vreemd. Provincies hebben daar in Amsterdam, Rotterdam en Den Haag zo goed als niets te vertellen. Het is een vreemde zaak dat kiezers in die steden hun stem uitbrengen voor een bestuur dat niets over hen te zeggen heeft. De verkiezingsaffiches van de provinciale lijsttrekkers in die steden doen dan ook potsierlijk aan. Anderen kennen ze ook niet, maar in die steden is er ook geen enkele aanleiding om hen te moeten kennen. Invloed uitoefenen op de samenstelling van de Eerste Kamer is het enige wat die kiezers kunnen doen. Met het oog op de lage opkomst, opperde nieuwe minister van Binnenlandse Zaken Guusje ter Horst al om de te kijken of de senaat niet rechtstreeks kan worden gekozen. Een betere werking van de democratie zou een beter argument zijn.

De commissie-Vreeman die druk bezig is om de verkiezingsnederlaag van afgelopen november te onderzoeken, kan een extra hoofdstuk aan rapport toevoegen: de nederlaag bij de Statenverkiezingen. Wie de campagne heeft gadegeslagen, zal toch hebben gedacht: wil de echte PvdA opstaan? Veelvuldig waren al die PvdA’ers in de media aanwezig, maar wat was nou hun boodschap en was die eenduidig? Eigenlijk was er geen boodschap. Alle heil moest komen van het nieuwe kabinet en van de kersverse bewindslieden. Wat die moesten gaan zeggen, bleef ook onduidelijk. Het was veel te kort dag om nu al met allerlei plannen te komen. Bovendien moeten ze de komende 100 dagen eerst overal gaan luisteren en dat verhoudt zich slecht tot het innemen van standpunten. Bleef over het regeerakkoord en het debat daarover nog geen week voor de Statenverkiezingen. Dat leverde alleen geen thema’s op (Irak, de dubbele nationaliteit/loyaliteit en ambtenaren met gewetensbezwaren van de burgerlijke stand) waar de PvdA haar voordeel mee kon doen. In zo’n geval geldt er één gouden regel: stilzitten als je wordt geschoren. Doe je dat niet, dan hou je constant die thema’s in de lucht waar je het eigenlijk niet over wil hebben. Maar in plaats van stil te zitten, gedroegen PvdA’ers zich als een kruiwagen vol met kikkers. En probeer zoiets maar aan het rollen te houden met iedereen aan boord. De schade die daarbij werd aangericht, was zo groot, dat er door campagnemedewerkers in wanhoop werd geroepen: let’s do it to us, before they do it to us. Laten we bovengenoemde thema’s eens langs lopen. Irak: Tichelaar, fractievoorzitter Tweede Kamer: Het doet pijn, maar we hebben het in de formatie verloren. Han Noten, fractievoorzitter senaat: acht zich gebonden aan het regeerakkoord (?) en wil geen onderzoek vanuit de Eerste Kamer. Klaas de Vries, met stip binnengekomen op plek drie in de senaat, heeft juist wel oren naar zo’n onderzoek. Ronald Plasterk, de nieuwe minister van onderwijs (!), heeft geen onderzoek nodig om te weten dat de oorlog in Irak fout was en Nederland nooit mee had mogen doen. Dubbele nationaliteit/loyaliteit: De wittebroodsweken van dit kabinet eindigden al aan het einde van de eerste dag toen Tichelaar

dreigde met een verkapte kabinetscrisis als het verbieden van een dubbele nationaliteit van bewindspersonen door coalitiegenoot CDA zou worden doorgezet. ‘Dat maakt deze fractie niet mee.’ Plasterk (nog steeds van Onderwijs) vindt een eed dan wel gelofte op de Nederlandse Grondwet niet voldoende en stelde dat we wel leentjebuur bij Amerika konden spelen, waar ze ook een eed hebben. Wouter Bos, minister van Financiën en nog steeds politiek leider, wil in navolging van Rita Verdonk alle landen aan de schandpaal nagelen die ‘hun onderdanen’ verbieden het tweede paspoort in te leveren. Jeroen Dijsselbloem (gaat in de fractie over integratie) wil samen met het CDA dat baby’s alleen nog de Nederlandse nationaliteit krijgen. Khadija Arib (getergd Kamerlid) wil per se in Nova verklaren dat ze haar tweede paspoort houdt voor het geval ze moet vluchten. Wilders heeft geen enkel punt en de hele kwestie is buiten proporties, maar het PvdA-slagveld overziend vinden deze PvdA’ers blijkbaar dat hij wel degelijk een punt heeft. Gewetensbezwaarde ambtenaren van de burgerlijke stand: Tichelaar en Michiel van Hulten, partijvoorzitter, op het congres in Zwolle. ‘Hier hebben we het moeilijk mee, we roepen alle gemeenten op om Amsterdam te volgen en lokaal moties in te dienen.’ Veel gemeenten doen dat en het aannemen van zo’n motie heeft als uiterste consequentie dat ambtenaren van hun taak worden ontheven en worden ontslagen. Bij de EO zegt Bos: ‘We moeten begrip hebben voor ambtenaren met gewetensbezwaren. (…) Ik ben het met de ChristenUnie eens dat minister Guusje ter Horst van Binnenlandse Zaken moet gaan ingrijpen nu er gemeenten zijn die het ontslag hebben aangevraagd.’ Tichelaar noemt ontslag ‘vergaand’. Plasterk (ook van homo-emancipatie) wil het aan de rechter overlaten. Guusje ter Horst, van Binnenlandse Zaken, wil ruimte laten voor zittende weigerambtenaren. Daags voor de verkiezingen laat Plasterk (ook van Cultuur) weten dat hij het schellinkje wel terug wil. Op die manier kunnen arme sloebers toch goedkoop van een voorstelling genieten. Nergens voor nodig, die voorstelling krijgen ze van de PvdA al gratis.



DREIGENDE KAALSLAG LANGS DE NEDERLANDSE WEGEN

Foto’s van links naar rechts: Joost Grol Harry Tielman Serge Ligtenberg Gerlo Beernink

UIT HET DAGBOEK VAN EEN Foto Henk Braam/HH

In een vlak land als het onze wordt de aantrekkelijkheid van het landschap in grote mate bepaald door de aanwezigheid van bomen. Omdat in Nederland naar verhouding niet veel bos is, behoren bomen langs de wegen tot de belangrijkste landschappelijke elementen. Jammer genoeg worden de bomen langs onze wegen ernstig bedreigd en daarmee ook de kwaliteit van het landschap. De PvdA in Berkelland heeft stappen ondernomen om daar iets tegen te doen.

Jan Zappeij PvdA-raadslid Berkelland



Sinds enige tijd is in het Handboek Wegontwerp bepaald, dat een boom minimaal 4,5 meter van de rand van de weg moet staan. Wanneer je dan nog een boom na het kappen wilt vervangen, moet een berm zeker 6 meter breed zijn. Omdat dat meestal niet het geval is dreigt een kaalslagoperatie die echter nog maar nauwelijks tot politiek, media en burgers is doorgedrongen. Nu zult u misschien denken dat het wel niet zo’n vaart zal lopen met het kappen van al die bomen langs de wegen. En inderdaad is het zo, dat in 2007 niet alle bomen zullen verdwijnen. Maar het begin is inmiddels gemaakt en de komende tijd zal er jaar in jaar uit verder worden gegaan met de kaalslag. Dat komt doordat er veel bomen zijn die in het begin van de vorige eeuw zijn geplant. Door hun ouderdom zullen er de komende jaren vele gekapt worden. Wanneer die bomen in een berm staan die minder dan 6 meter breed is, dan komt er geen vervangende jonge aanplant. Ook bij wegreconstructies wordt er vaak gekapt en ook hier zullen er geen of in ieder geval veel minder bomen terugkeren. Bermbomen bevinden zich vaak langs provinciale wegen. Wil een provincie tot het vellen van bomen overgaan, dan is hiervoor een kapvergunning nodig van de gemeente. Een gemeentebestuur verleent een dergelijke vergunning meestal onder de voorwaarde dat er vervangende aanplant moet komen. Maar vervolgens blijkt dan dat de eisen van het Handboek Wegontwerp het nakomen van deze afspraak onmogelijk maken. De provincie probeert in zo’n geval soms om grond van boeren aan te kopen, maar omdat deze grondeigenaren daar geen enkel belang bij heb-

ben zijn dit soort pogingen vaak tot mislukken gedoemd. Geen aanplant Dit laatste blijkt wel uit het eerste het beste voorbeeld in de provincie Gelderland. Bij wegreconstructies in de Achterhoekse gemeente Berkelland zijn honderden grote oude beuken geveld. Voor een deel kon er weer jonge aanplant komen omdat de berm breed genoeg was. Maar op alle weggedeelten waar dit niet het geval was hebben boeren geweigerd grond te verkopen. In de regio heeft dit flink de aandacht getrokken. Het is echter geen puur regionale aangelegenheid, maar een landelijk probleem. Want het Handboek Wegontwerp is dan wel geen wet maar een slechts een advies van het CROW, een kennisplatform te Ede, het wordt door ambtelijk Nederland toegepast alsof het een voorschrift is. Het primaat van de politiek is dus uit het zicht geraakt. Nu het groene imago van de PvdA flink is opgepoetst, ligt hier een uitdaging voor onze gemeenteraadsfracties en de nieuwe Statenfracties. Allereerst kan dat bijvoorbeeld betekenen, dat met een wegaanpassing en met het kappen van bomen wordt gewacht totdat overeenstemming is bereikt over de aankoop van stroken grond voor de aanleg van een brede berm. In de tweede plaats zouden gemeenten kunnen weigeren om kapvergunningen te verlenen. In die gevallen waar het al mis is gegaan, zou er inheems struikgewas geplant kunnen worden, zodat het niet al te kaal wordt langs de weg. Daarnaast is een bredere bezinning op z’n plaats op nut en noodzaak van een beleidswijzi-

ging die voor boomaanplant een berm van minimaal 6 meter breed voorschrijft. Want het is ook bekend, dat bomen een dempend effect hebben op de snelheid. Brede wegen met brede bermen leiden juist tot hogere snelheden en dus tot meer gevaarlijke situaties. Initiatief In de gemeenteraad van Berkelland is daarom op initiatief van de PvdA een motie aangenomen die moet leiden tot overleg met de provincie over dit onderwerp. De PvdA fracties in de gemeenteraden van Oost Gelre en Lochem hebben al vragen gesteld over de toepassing van het Handboek Wegontwerp. En inmiddels heeft de Gelderse Statenfractie bewerkstelligd dat dit onderwerp binnenkort op de provinciale politieke agenda komt. Dit soort ontwikkelingen kan er voor zorgen dat er een genuanceerde benadering ontstaat, waarbij van geval tot geval wordt bekeken of bermbomen daadwerkelijk een gevaar vormen. Maatwerk dus, waarbij per locatie de verkeersveiligheid evenwichtig wordt afgewogen tegen de landschappelijke gevolgen. Ook de positieve effecten van bomen voor het milieu moeten daarbij een rol spelen. Zolang een dergelijke afweging niet heeft plaatsgevonden moeten kapplannen worden opgeschort. Tot slot nog dit. In de beleving van de meeste mensen wordt de kwaliteit van ons landschap vooral bepaald door de hoeveelheid groen. Laten we hier daarom zuinig mee omgaan. [email protected]

STATENLID Ze zijn alle vier verkozen bij de Statenverkiezingen van 7 maart. Hoe beleefden zij de uitslag? En wat gaan ze, nu ze een zetel hebben verworven, eigenlijk doen? Yasemin Cegerek (Gelderland), Michel Berends (Drenthe), Musetta Blaauw (ZuidHolland) en Piet Verrijt (Noord-Brabant) gunnen u een kijkje in hun statendagboek.

Yasemin Cegerek Gelderland

Michel Berends Drenthe

Musetta Blaauw Zuid-Holland

Piet Verrijt Noord-Brabant

Werken aan zichtbaarheid Na een drukke campagneperiode heb ik ook na 7 maart nog steeds het gevoel alsof ik campagne aan het voeren ben. Vooral de afgelopen twee weken waren vrij intensief. Waar ik ook in Gelderland kwam tijdens de campagne, overal heerste het effect van de landelijke politiek. Dubbele nationaliteit, burka’s, het huidige regeerakkoord en de populaire Jan Marijnissen waren vaak aan de orde. Wilders en Marijnissen lijken de toon in de politiek te bepalen. Het opkomstpercentage heeft weer laten zien hoe populair de provinciale politiek is. De komende periode moeten we dus nog meer aan zichtbaarheid van Provinciale Staten werken. Op de verkiezingsavond kregen we de uitslagen per gemeente binnen, bijna elke gemeente had een min voor de PvdA en een plus voor de SP. De winst voor ons was wel met 10 zetels de tweede grootste partij van Gelderland, maar toch nog 3 zetels verlies. Met mijn plek nummer 9 ben ik dus verkozen, ook heb ik 3264 voorkeurstemmen gehaald. Dat laatste geeft me ondanks het verlies aan zetels, toch ook heel veel enthousiasme om me de komende periode volop in te zetten als volksvertegenwoordiger voor Gelderland. En campagne voeren moeten we blijven doen. Zichtbaarheid en betrokkenheid zijn heel erg van belang om de kloof tussen burgers en politici te verkleinen. Ik geloof namelijk dat de kloof die er is meer tussen burgers en politici zit, dan tussen burgers en de politiek. Burgers zijn wel geïnteresseerd in wat wij doen en willen doen. Aan ons is het de taak om meer betrokkenheid te tonen! [email protected]

Op drift geraakt Het stemverloop van de PvdA in alle provincies leert dat Drenthe met 13 zetels de grootste is. Maar liefst 14 partijen deden mee, waarvan acht het niet gered hebben waaronder D66. De oude coalitie PvdA-VVD kreeg resp. 51.875 en 31.954= 83.829 van de 190.727 stemmen, is 43%. Beide krijgen elk twee restzetels en behouden toch nog een nipte meerderheid met 21 van de 41 zetels. Ook in Drenthe hebben we moeten inleveren aan de SP, die met 5 zetels voor het eerst in de Staten komt. Gefeliciteerd. Wat is de oorzaak van ons verlies? Ik heb vaak genoeg op stembureaus gezeten om te weten dat een deel van onze ver-benedenmodale achterban op drift is geraakt. In 2002 werd massaal op de LPF gestemd met als grote roerganger een strak in het pak zittende dandy gesteund door een aantal onderknuppels. Nu koos de proteststemmer als held een stropdasloze meewerkend voorman van de SP. Kennelijk voelt die achterban zich door ons in de steek gelaten. We zullen die groep perspectief moeten bieden door trajecten voor werken en leren in combinatie met sterke woonbuurten. De rol van woningbouwcorporaties is cruciaal, het moeten emancipatiecorporaties zijn en geen vastgoedbedrijven met veel eigen vermogen op de balans. Alleen zo kan iedereen de overgang maken naar een internationale kennisen diensteneconomie. Quasisociale maatregelen als alleen de uitkeringen omhoog schroeven terwijl Nederland samen met Luxemburg al in de top zit of automatisering tegenhouden vanwege de werkgelegenheid, werken uiteindelijk niet. [email protected] Weblog onder www.pvda.drenthe.nl

De provincie in! Haalden we op 7 maart 2006 nog ruim 26% van de stemmen in Zuid-Holland, precies een jaar later was daar nog maar 17% van over. Erg weinig en erg jammer. Een analyse van waardoor het komt, laat ik graag aan anderen over. Ik zie dat we nog steeds van 1 op de 6 mensen hun stem krijgen en daar kunnen we trots op zijn. Met onze 10-koppige fractie gaan we er de komende vier jaar hard tegen aan. Met een beetje geluk nemen we weer plaats in het college van gedeputeerden en kunnen we op die manier weer veel voor Zuid-Holland betekenen. Ook ik neem plaats in die fractie, ervan uitgaande dat er niet 3 personen onder mij op de lijst met voorkeurstemmen naar boven gaan. Leuk, ik heb er erg veel zin in. En mijn plannen voor de komende vier jaar? Dat hangt af van welke portefeuille ik krijg en wat voor leuke dingen er langs zullen komen. Eerst wil ik gaan kijken of het mogelijk is om elke 14 dagen de provincie in te gaan. De ene keer naar de gemeente Graafstroom en dan weer naar Lansingerland of Middelharnis. Ik wil wel eens weten wat er in al die verschillende gemeenten nou speelt en wie kunnen dat beter vertellen dan diegene die er wonen en werken? Dus dat is iets concreets dat ik wil gaan regelen. En verder? Eerst maar eens afwachten tot ik geïnstalleerd ben en wat er gebeurt in de collegeonderhandelingen. Ik heb er zin in!

Mixed feelings Meestal zit ik niet om woorden verlegen als het om een stukje gaat, maar deze keer weet ik het niet zo goed. Dat komt waarschijnlijk omdat ik alle ervaringen en gevoelens van de afgelopen dagen nog niet helemaal heb verwerkt. Gemengde gevoelens dus. Op de eerste plaats is het natuurlijk belangrijk dat ik ‘erin’ zit. Dat stemt tot blijheid en tevredenheid. De wijze waarop dat is gebeurd levert echter ook een flinke kater op. Op de woensdagavond in het provinciehuis voelde elke nieuwe uitslag op het grote scorebord aan als een klap in het gezicht. Uiteindelijk daalt de PvdA in Brabant van 20,3% naar 14,2%. Van de trotse 2e partij in de provincie worden we de 4e partij die nog maar moet afwachten of ze mee mag doen. En als 8ste op de lijst word ik maar net gekozen. Met de hakken over de sloot. Een dag later volgen de vragen en de eerste analyses. Hoe heeft het kunnen gebeuren? Waarom doet de SP het wél zo goed in Brabant. Waar hebben we het zelf niet goed gedaan? Is er sprake van een leiderschapscrisis binnen de PvdA? Weer een dag later komen ook de persoonlijke uitslagen binnen. In mijn thuisbasis heb ik het lang niet slecht gedaan. Dat geeft toch ook wel weer vertrouwen. En langzamerhand begint de kracht weer te groeien en groeit ook al weer het enthousiasme. Lager kan eigenlijk niet. We gaan er de komende 4 jaar flink de schouders onder zetten. We laten ons niet kisten!



lokale kwsts

Gelegaliseerde discriminatie Velen binnen de PvdA keken natuurlijk met argusogen hoe CDA en ChristenUnie hun stempel zouden gaan drukken op het nieuw te vormen kabinet. Het omgaan met minderheden is wat dat betreft altijd een goede testcase.

Foto: Joost Grol

JOS KUIJS is wetenschappelijk medewerker van het CLB. Heeft u een vraag die het lokale bestuur raakt of wilt u reageren? Stuur dan een e-mail naar [email protected] of bel 020-5512264

Als het om ambtenaren met gewetensbezwaren gaat, kan dit kabinet de toets der kritiek niet doorstaan. Eerst maar even de feiten. In dit regeerakkoord is afgesproken dat ambtenaren in onderling overleg regelen wie personen van hetzelfde geslacht in de echt verbindt. Dit onder de conditie dat er in iedere gemeente wel een ambtenaar beschikbaar is om deze klus te klaren. Tot zover is de strekking in dit regeerakkoord vrijwel hetzelfde als in het vorige regeerakkoord waar VVD en D66 aan deelnamen. Maar dit kabinet acht het nodig om discriminerende ambtenaren van extra rechtsbescherming te voorzien. ‘Mochten er in de gemeentelijke praktijk problemen ontstaan, dan zullen initiatieven worden genomen om de rechtszekerheid van gewetensbezwaarde ambtenaren veilig te stellen.’ Dit is de wereld op zijn kop. Er worden geen maatregelen genomen wanneer burgers worden gediscrimineerd, nee, degenen die discrimineren krijgen bescherming. Mensen die hier grote problemen mee hebben, kunnen ook nog eens het verwijt krijgen dat ze intolerant zijn ten opzichte van andersdenkenden. Maar niemand heeft die ambtenaren verplicht om huwelijken te voltrekken. Nu heeft iedereen het recht op een andere mening, maar dan wel op verjaardagspartijtjes en in de kroeg, maar niet als dit er toe leidt dat ambtenaren burgers

kunnen ontzeggen waar ze volgens de wet op mogen rekenen. En al levert het misschien in de dagelijkse praktijk geen problemen op, het signaal dat er vanuit gaat is verkeerd. Bovendien: als het geen problemen oplevert in de praktijk, waarom moet het dan in een regeerakkoord staan? Hoe heeft dit nu zo kunnen lopen? Een terechte vraag, zeker omdat we dat bij andere kwesties ook graag willen weten, zoals bij de kwestie Irak. Het zou om copy-paste gaan uit het vorige regeerakkoord, luidde een verweer. Maar hoe is dan die aanscherping er in gekomen? Onachtzaamheid? Dat zou wel op buitengewoon weinig betrokkenheid met het onderwerp wijzen. Ook al omdat bij het vaststellen van het verkiezingsprogramma van de PvdA eenzelfde discussie speelde en toen de passage over gewetensbezwaarde ambtenaren is geschrapt. Waarom heeft de fractie eigenlijk geen alarm geslagen toen zij het conceptregeerakkoord onder ogen kregen? Zo dik is dat stuk nu ook weer niet. Een ander verweer luidt dat in hetzelfde regeerakkoord juist een passage is opgenomen over homo-emancipatie. Er wordt ‘bijzondere aandacht gegeven aan de bevordering van “respect voor verschil”, in het bijzonder in etnische kring.’ Blijkbaar moet discriminatie van homo’s in de grote steden worden tegenge-

gaan, maar mag die in de bible belt voortduren. Een duidelijk signaal aan buitenlandse Nederlanders is het niet en evenmin een steun in de rug voor homo’s die toch al te maken hebben met toenemend geweld. Een steun die nog minder wordt gevoeld toen de ChristenUnie de randen van het regeerakkoord opzocht door te stellen, dat ook ambtenaren die na de wetswijziging in 2001 zijn aangenomen, bescherming genieten als ze gewetensbezwaren hebben. Gelukkig zijn er veel gemeenten die in navolging van Amsterdam en Haarlem geen discriminerende ambtenaren in dienst willen en daar moties over hebben ingediend en aangenomen hebben gekregen. Maar uit onderzoek van homovereniging het COC blijkt dat er juist in (streng) christelijke gemeenten weigerachtige ambtenaren zijn en zelfs ook na 2001 aangenomen. Juist daar hebben PvdA-fracties het moeilijk om moties in te dienen, omdat dat de coalitieverhoudingen geen goed doet. Daar klagen lokale PvdA’ers dan ook dat zij de kastanjes uit het vuur mogen halen. Nu is het in eerste en laatste instantie ook een lokale zaak. Er is geen wet - en die komt er ook niet - voor ‘bedreigde’ ambtenaren. Gemeenten gaan over de aanstelling van hun eigen ambtenaren en over wat die ambtenaren moeten doen.

Foto Stefan Koopman/HH

Protest tegen de herindeling van midden-Limburg in de zomer van 2006.

Hoe democratisch is niet herindelen? ‘Herindeling van gemeenten vindt plaats indien daarvoor voldoende lokaal draagvlak bestaat’, aldus het regeerakkoord. Betekent dit, dat samenvoeging van gemeenten de komende jaren op een laag pitje blijft staan? Volgens bestuurskundige Ton Sonneveldt komt dat de lokale democratie en slagkracht niet ten goede.

Ton Sonneveldt Bestuurskundige en statenlid Zuid-Holland

10

Het gemeentelijk takenpakket groeit. Rijkstaken en soms provinciale taken worden al decennia lang gedecentraliseerd. De afgelopen jaren is er sprake van een stroomversnelling. Denk aan nieuwe taken rond schoolgebouwen en landschapsinrichting of de Wet werk en bijstand (WWB) en de Wet maatschappelijke ondersteuning (WMO). Het goed uitvoeren van al die taken vraagt veel van lokale bestuurders en van ambtenaren. Lokaal moet sprake zijn van voldoende bestuurskracht. Veel kleine gemeenten ontberen die bestuurskracht echter. Dat blijkt dan uit onvoldoende ondersteuning van college en raad of uit onvoldoende kennis en capaciteit bij het ambtelijk apparaat. Dat is niets bijzonders en de wetgever heeft dat ook onderkend. Enerzijds door een beleid te voeren dat gericht is op schaalvergroting door gemeentelijke herindeling, anderzijds door in de Wet gemeenschappelijke regelingen (WGR) de mogelijkheid te bieden om samen met andere gemeenten beleid te maken en uit te (laten) voeren. Die twee opties worden door verdedigers van kleine gemeenten vaak als evenwaardig gepresenteerd. Herindelen kan, maar als de gemeentelijke taken

samen met andere gemeenten goed kunnen worden uitgevoerd zou er geen reden meer zijn om gemeenten samen te voegen. De WGR als beschermer van het kleinschalige lokale bestuur. Uitholling democratie Maar werkt het ook zo? Er zijn twee argumenten die tegen de WGR als panacee voor het kleinschalige lokale bestuur pleiten: een WGR-samenwerkingsverband holt de lokale democratie uit en WGR-constructies dragen in hoge mate bij aan onwenselijke bestuurlijke drukte. Het eerste argument: uitholling van de lokale democratie. Hoewel het formeel vaak zo is dat in WGR-verband alleen ambtelijk en bestuurlijk wordt overlegd en afgestemd en dat de raden van de betrokken gemeenten zich nog over het bereikte compromis uit kunnen spreken, zullen weinig raadsleden zich illusies maken over de mogelijkheid zo’n compromis substantieel te amenderen. Het vooraf door de raad opstellen van kaders of het in het college voorbereiden van de inzet doet allemaal niets af aan het feit dat een in WGR-verband bereikt compromis tot stand komt in besloten overleg. Door de deelnemers van dat overleg zal dit altijd worden verdedigd als

‘het best haalbare’. Hoe kleiner een gemeente is, aan hoe meer WGR-constructies men over het algemeen mee moet doen om de gemeentelijk opgedragen taken te kunnen uitvoeren. De raad in zo’n gemeente zal daardoor materieel steeds minder te zeggen krijgen. Als u wilt nalezen hoe dit in de praktijk uitpakt, raad ik u het heldere onderzoeksrapport ‘Samenwerkend naar zelfstandigheid?’ van Eenhoorn en Rozenberg aan, dat zij in oktober 2006 in opdracht van de minister van BZK hebben opgesteld. De WGR beschermt de lokale democratie niet, zij holt haar uit. Bestuurlijke spaghetti Het tweede argument: de bijdrage aan de bestuurlijke spaghetti. WGR-verbanden maken een inbreuk op de in beginsel heldere taak- en verantwoordelijkheidsverdeling tussen rijk, provincie en gemeente. Voor burgers, maar zeker voor bedrijven en andere maatschappelijke organisaties is vaak volstrekt onduidelijk wie uiteindelijk waarover beslist, hoe besluitvorming plaatsvindt en welke argumenten bepalend zijn geweest voor het uiteindelijke compromis. Rond de grote steden speelt dat nog sterker door de WGR-plus regio’s, waar niet alleen gemeentelijke taken

gezamenlijk worden opgepakt, maar ook een aantal provinciale en rijkstaken dat daar is ondergebracht. Maar ook interbestuurlijk leiden WGR-constructies tot extra bestuurlijke drukte en tijdverlies. In de campagne voor de Provinciale Staten kwam dat soms pijnlijk naar buiten. Bestuurlijke transparantie is dan ook zeer gediend met het afschaffen van WGR-samenwerkingsverbanden. Ondergrens Dat betekent dat we zouden moeten inzetten op gemeentelijke herindeling, om daar een bestuurlijke schaal te krijgen die groot genoeg is om het takenpakket zelfstandig uit te voeren. Maar hoe groot moet een gemeente zijn om haar takenpakket zelfstandig uit te kunnen voeren? Het eerder aangehaalde onderzoek van Eenhoorn en Rozenberg, dat in de Randstad is gehouden, komt op basis van behoorlijk wat praktijkwaarneming tot de conclusie dat een gemeente met minder dan 20.000 inwoners niet of nauwelijks in staat is om haar taken zelfstandig uit te voeren. Zij pleiten dan ook voor gemeenten van tenminste 20.000 inwoners. Tegelijkertijd constateren zij dat dit een ondergrens is en dat gemeenten tussen

de 20.000 en 50.000 inwoners in toenemende mate in staat zijn om complexere taken goed uit te voeren. In een bestuurlijk drukke omgeving bepleiten zij een omvang van tenminste 50.000 inwoners. Minister Remkes heeft dat advies oktober vorig jaar overgenomen en gezegd dat hij kleine gemeenten twee jaar de tijd wilde geven om van onderaf voorstellen voor nieuwe gemeenten van tenminste 20.000 inwoners te ontwikkelen. Als dat niet zou worden bereikt zou het Rijk de regie over de herindeling overnemen. De reacties daarop waren voorspelbaar. De VNG wees het ‘gemeentelijk fusieplan’ van de minister af omdat er ook goed functionerende kleine gemeenten zijn. Onze Jan Boelhouwer wees het plan ook af, onder verwijzing naar het PvdA-verkiezingsprogramma waarin staat dat gemeentelijke herindelingen niet door Den Haag worden verordonneerd, maar primair een keuze zijn van gemeenten zelf. Hij werd daarin gesteund door de CDAwoordvoerster Liesbeth Spies. Ook voor haar mogen kleine gemeenten niet gedwongen worden te fuseren. Het moge dan voorspelbare reacties zijn geweest, ook voor

de eigen achterban, ze gaan wél voorbij aan de constateringen van Eenhoorn en Rozenberg dat bij te kleine gemeenten door de WGR-constructies sprake is van een groot democratisch gat. En het gaat voorbij aan de toenemende maatschappelijke ergernis over de bestuurlijke inefficiency en ineffectiviteit door de uitbreidende bestuurlijke spaghetti, waar overheden niet transparant overleggen en vaak traag tot besluiten komen die niet de beste zijn omdat het per definitie om compromissen gaat waar te veel partijen aan hebben gesleuteld. Ook het nieuwe kabinet zal hier waarschijnlijk geen stappen zetten. Guusje ter Horst is gebonden aan het coalitieakkoord, waarin staat dat ‘herindeling van gemeenten plaats vindt indien daarvoor voldoende lokaal draagvlak bestaat’. De reacties van Boelhouwer en Spies op de voorstellen van Remkes zijn vastgelegd in het coalitieakkoord. Toch zou het denken binnen de PvdA hiermee niet moeten eindigen. De gevolgen van de gekoesterde kleinschaligheid zijn voor de lokale democratie niet positief en een transparanter openbaar bestuur zal tot meer draagvlak voor beslissingen leiden. Het lijkt mij een uitdaging voor CLB en WBS om dit debat te heropenen. Meer info over het rapport Samenwerkend naar zelfstandigheid? is te vinden op www.hetkenniscentrum.nl

nws Bezoek onze website! Het laatste nieuws over alle activiteiten van het Centrum voor Lokaal Bestuur vindt u op onze website

www.lokaalbestuur.nl Onze site geeft u informatie over: Bijeenkomsten van het CLB, ­Adviezen, Publicaties, Dualisme, de organisatie van het CLB, artikelen uit Lokaal Bestuur en ProefLokaal. Ook zijn er links naar andere websites die voor u als lokale of provinciale bestuurder interessant zijn.

Automatisch betalen Als u nog per acceptgiro betaalt, maar het CLB wilt machtigen middels een automatische incasso, stuur ons dan een e-mail ([email protected]) of bel ons even: 020-5512260. Wij sturen u dan een machtigingsformulier toe.

In het vorige nummer stond ook een bijdrage van Ton Sonneveldt, met als titel ‘Randstad heeft in PvdA onvoldoende prioriteit’. ­Helaas was de naam van de auteur verkeerd gespeld, waarvoor onze excuses.

11

HENK OOSTERHUIS, ASIELZOEKERSWATCHER

In het Vertrekcentrum wordt het dossier van Alfonsina, Letisia en Olga uit Angola besproken.

Henk Oosterhuis is net terug van weer een bezoek aan het Vertrekcentrum in Ter Apel. ‘Ik heb sterk de indruk dat de verkiezingen van 22 november voor een omslag hebben gezorgd.’ Sinds half februari is Oosterhuis weer welkom op het complex aan de Ter Apelervenen, waar naast het Vertrekcentrum ook een Aanmeldcentrum en een Penitentiaire Inrichting zijn gevestigd.

Jan Chris de Boer freelance journalist

12

Begin 2006 vergeleek Oosterhuis op zijn website het Vertrekcentrum met het Kamp Westerbork van vóór 1940, waar toen gevluchte Duitse joden werden opgevangen. Het Centraal Orgaan Opvang Asielzoekers (COA), eigenaar van het Vertrekcentrum en een zeer frequente bezoeker van het ‘Dossier Ter Apel’ op Oosterhuis’ website, ontzegde hem meteen de toegang. Volgens het COA waren zijn opmerkingen ‘ongepast en onacceptabel’ en had hij de COAmedewerkers diep beledigd. ‘Dat is nooit mijn bedoeling geweest. Maar het was gewoon onmenselijk, inhumaan wat er toentertijd gebeurde. Nu waait er duidelijk een andere wind.’ Henk Oosterhuis woont in Musselkanaal en is PvdA-raadslid in de gemeente Stadskanaal. Binnen de PvdA wordt hij omschreven als asielzoekerswatcher. Hij had veel contact met oud-TweedeKamerlid Klaas de Vries en heeft recent met Hans Spekman, die de portefeuille van De Vries heeft overgenomen, ‘Ter Apel’ bezocht. Eigenlijk bij toeval kwam Oosterhuis in aanraking met de problematiek die zich op en rond het Vertrekcentrum afspeelde. ‘In februari 2005, na afloop van een politiek café in een hotel in Stadskanaal, trof ik in de hal een huilende vrouw met haar 8-jarige dochter. Ondanks de kou waren ze die avond op straat gezet door het Vertrekcentrum. Ze waren naar het politiebureau gegaan, direct naast het hotel, maar daar werden ze niet binnengelaten. Van het Vertrekcentrum hadden ze wel een vervoersbewijs gekregen, maar dat was alleen die dag geldig. Ik kan je zeggen: vanuit de Ter Apelervenen kom je ’s avonds met het openbaar vervoer niet ver. Bij de hotelmanager

regelde ik een kamer: hij de helft van de kosten en de andere helft betaalde de PvdA-fractie. Hadden ze tenminste een dak boven hun hoofd en een ontbijt. De volgende dag zijn ze vertrokken naar het Leger des Heils in Emmen.’ ‘Ik dacht: hier stopt mijn bemoeienis. Maar een week later werd ik gebeld: weer asielzoekers op de stoep van het politiebureau. Nu een vrouw met een zoon. Met de hotelmanager heb ik dezelfde deal kunnen maken. ‘Dit is toch idioot?’, zei ik tegen mezelf. Ik nam contact op met Harm Evert Waalkens en hij heeft me in contact gebracht met Klaas de Vries. Hij was verbaasd. Want minister Verdonk had steeds gezegd dat er geen mensen op straat worden gezet. Klaas zei: ‘Ik kom bij je en dan gaan we de boel bekijken.’ Zijn medewerkster heeft toen een werkbezoek geregeld.’ Verwerkingscapaciteit Dat werkbezoek vond vlak voor het zomerreces van 2005 plaats. ‘We kregen een rondleiding. Ik schrok van het taalgebruik. Zo werd tijdens een bezoek aan het Aanmeldcentrum gezegd: ‘We hebben een verwerkingscapaciteit van honderd man per dag.’ En wat betreft de Tijdelijke Noodopvang spraken ze van ‘een buffervoorraad’. In die termen werd gesproken over asielzoekers!’ De PvdA-delegatie werd in het Vertrekcentrum ontvangen door de top van het ministerie van Justitie. ‘Ons bezoek werd gecontroleerd en beheerst.’ De directrice van het Terugkeerproject van het ministerie gaf een uiteenzetting. ‘Klaas merkte op dat er mensen op straat worden gezet. Dat ontkende ze glashard. Ik zag op een gegeven moment door een kier in de gordijnen dat buiten mensen van de

bewakingsdienst asielzoekers in het gareel probeerden te houden. Er was een paniekstemming. De asielzoekers wilden met Klaas de Vries spreken, maar - bleek later - men had er alles aan gedaan om dat te voorkomen. Klaas ging naar buiten om met de asielzoekers te praten. Sommigen hadden een brief bij zich met de mededeling dat ze dan en dan het terrein dienden te verlaten. Dat was dus het bewijs dat ze wél op straat werden gezet. Terug bij de directrice vroeg Klaas op zijn bekende rustige maar indringende wijze hoe het nou precies zat. Ze kleurde tot achter haar oren. ‘U liegt!’, constateerde Klaas en hij wilde niet verder met haar praten.’ Monitoren Na dat werkbezoek werd afgesproken dat Oosterhuis ‘Ter Apel’ voor Klaas de Vries zou monitoren. In de maanden voor het gewraakte artikel op zijn website bezocht hij het Vertrekcentrum zo’n tachtig keer. ‘Dat monitoren is behoorlijk uit de klauwen gelopen. Ik trok me het lot van de mensen en hun verhalen zó aan! Het liet me niet meer los. De ellende die je daar ziet en hoort is zo groot dat je daar ’s nachts slecht van slaapt. Vooral in het begin.’ Oosterhuis geeft een voorbeeld. ‘Ik kwam in contact met een Chinese vrouw van 23 jaar met een dochter van 3 jaar en een zoontje van nog geen jaar. Iedereen kon zien dat dat jongetje ziek was. Hij huilde ook aan een stuk door. Maar de arts stuurde de vrouw steeds met een kluitje in het riet. Schreef een kinderaspirientje voor, dat soort dingen. Ik ben op een gegeven moment met de vrouw meegegaan naar de arts, heb toen nogal wat stampei

Marian en Ani uit Azerbeidzjan zijn vol aandacht voor de computer die Henk Oosterhuis zojuist voor hen heeft gebracht.

gemaakt en toen mocht de vrouw uiteindelijk wél naar het ziekenhuis. Ik heb hen naar het ziekenhuis in Stadskanaal gebracht en daar werd het jongetje meteen opgenomen. Hij kreeg infusen en de specialist constateerde onder meer een longontsteking.’ Op zijn website begon hij het ‘Dossier Ter Apel’. ‘Verslagen van mijn bezoeken zette ik er op en de namen en geboortedata van mensen die op straat zouden worden gezet. Op die manier wilde ik die mensen als het ware zichtbaar maken.’ Oosterhuis kreeg bijna een dagtaak aan z’n monitoren. ‘Veel met mensen praten, vooral luisteren, en proberen te helpen. Dat was het belangrijkste. Bijna iedereen sprak inmiddels goed Nederlands, dus de taal was geen probleem. En kinderen spraken perfect Nederlands. Kinderen van asielzoekers zijn over het algemeen veel verder ontwikkeld dan hun Nederlandse leeftijdgenoten. Ze zijn bezig met zaken waar ze nog helemaal niet mee bezig zouden moeten zijn. Enkele dagen geleden was ik op bezoek bij een gezin dat uit Sri Lanka is gevlucht. De zoon van veertien was op dat moment aan de telefoon in overleg met de advocaat van het gezin. Hij legde de hoorn neer, informeerde zijn ouders en ging vervolgens weer naar buiten om met zijn vriendjes te voetballen.’ Estafetteactie In de dertien maanden dat Oosterhuis het Vertrekcentrum niet mocht bezoeken, is hij het contact met de bewoners niet kwijtgeraakt. Het Vlagtwedder PvdA-raadslid Gerda de Boer nam een deel van zijn ‘werk’ over. Een aantal andere partijgenoten, maar ook leden van de ChristenUnie,

de SP en GroenLinks, begonnen een estafetteactie. Elke week gingen vier, vijf mensen naar het Vertrekcentrum. Problemen losten ze zelf op of gaven ze door aan Oosterhuis. Toen de PvdAmotie over het generaal pardon werd aangenomen, werden de bezoeken intensiever. Op 16 februari had Oosterhuis weer een gesprek met een sterke delegatie van het COA. Hij had Harm Evert Waalkens en zijn jurist Inge Zuidhoek meegenomen. Hij mocht het Vertrekcentrum weer bezoeken, maar wel onder een aantal voorwaarden. Zo moest hij een artikel op zijn website plaatsen en twee maanden laten staan waarin hij zijn excuses maakte over het vergelijken van het Vertrekcentrum met Westerbork. Maar dat had hij meteen na het gedoe van begin vorig jaar al gedaan, ‘want ik wilde niemand grieven en heb ook niets tegen de COA-medewerkers.’ Oosterhuis heeft intussen al weer vele bezoeken aan het Vertrekcentrum gebracht. ‘Er leven heel veel vragen onder de mensen daar. Onzekerheid is er ook, want er is hen vaak iets beloofd dat niet werd nagekomen. Wanneer gaat het pardon in? Krijg ik nu ook een paspoort? Mag ik werken? Ik weet op veel vragen de antwoorden ook niet. Maar even met de mensen praten en hen geruststellen helpt ook veel.’ Zijn eerste bezoek na een verbod van ruim een jaar deed hem meer dan hij had verwacht. ‘Bij elke deur dacht ik: o ja, die woonde daar en die woonde daar. De gezichten en de verhalen kwamen zo weer bij me op. ’t Was zoiets als de titel van een elpee van Rod Steward. Every picture tells a story.’

Tattoo van Wouter Bos Het indienen van de motie voor het generaal pardon door Wouter Bos heeft bij veel asielzoekers heel wat losgemaakt. Door het indienen van de motie heeft Wouter er volgens mij in een klap ruim 26.000 voorkeurstemmers bij. Zo was ik vrijdagmiddag 23 februari op bezoek bij een aantal Syrische gezinnen in het vertrekcentrum. Vanuit alle hoeken word je aangekeken

door Wouter Bos. Echt overal hangen foto’s van Wouter: op de voordeur, op de wand en bij een gezin zelfs naast het kruisbeeld bij een afbeelding van Maria. De heer des huizes, George, is echt helemaal lyrisch over Wouter. ‘Zodra ik een goede tattooshop vind, laat ik het portret van hem op mijn bovenarm tatoeëren’, zegt hij trots. Zijn vrouw knikt instemmend. Als ik hem vertel dat zoiets wel erg definitief

is, zegt hij dat hij zich er niet van laat weerhouden. ‘Wat Bos voor mijn kinderen heeft betekend, is onvergetelijk’, zegt George. ‘Hij heeft ze weer zicht op een goede toekomst gegeven.’ Gelukkig is er op het vertrekcentrum geen tattooshop en hebben we nog even tijd om hem op andere gedachten te brengen. (Bron: www.henkoosterhuis.pvda.nl)

Computers voor gezinnen Begin maart kreeg Henk Oosterhuis tien computers bedoeld voor gezinnen in het Vertrekcentrum. De PvdA-Statenfractie van Groningen overhandigde hem de apparaten, maar de gulle gever was het Academisch Medisch Centrum Groningen (UMCG), dat de PvdA de opdracht had gegeven er een goede bestemming voor te zoeken. Daarvoor had Oosterhuis een gezin, gevlucht uit Syrië, al een

computer cadeau gedaan. Vooral de kinderen maken er volop gebruik van. Diana (16) gebruikt de computer voor het schrijven van gedichten, haar broer Mohammed (20) werkt erop aan een filmscript. De gift van het UMCG kostte Oosterhuis overigens nog wel hoofdbrekens: ‘Dat de computers naar gezinnen met kinderen moesten gaan, dat was wel duidelijk. Maar daarnaast moest er een goede verdeling over de natio-

naliteiten en geloven komen. Om te voorkomen dat je later het verwijt krijgt dat Afghaanse of Syrische gezinnen worden voorgetrokken. Of moslims of christenen.’ Enkele maanden geleden opende het VC in Ter Apel een Internetcafé. Alleen asielzoekers van 17 jaar en ouder mogen daarvan gebruikmaken en dan ook nog maximaal een half uur per dag.

13

Foto United Photos

Harriët van Domselaar tijdens het afscheid van haar collega’s in het provinciehuis van Noord-Holland.

Een van de veelkleurige manifestaties die Harriët bezocht in de afgelopen weken.

Mijmeringen van een (voormalig) statenlid Veel nieuwkomers in Provinciale Staten en dus ook veel Statenleden die er een punt achter (moesten) zetten. Eén van de vertrekkende politici, het Noord-Hollandse Statenlid Harriët van Domselaar, geeft een impressie van haar laatste hectische weken in de provinciale politiek. [email protected]

Harriët van Domselaar tot 7 maart Statenlid PvdA in Noord-Holland

14

‘Omdat ik zoveel van jullie geleerd heb, én het is tenslotte Valentijnsdag vandaag.’ Mijn laatste commissievergadering viel (dus) op 14 februari, wat me een leuke bijkomstigheid leek om mijn collega’s van Natuur Landschap Water en Milieu (NLWM) te verrassen met een persoonlijk aardigheidje. Ook letterlijk als aardig bedoeld trouwens, want deze commissievergaderingen heb ik ervaren als de meest gezellige en vooral ook zinvolle. Met respect voor elkaar én elkaars standpunten. In de tien provinciale maanden – half mei vorig jaar volgde ik Rita Weeda op, die wethouder werd in Arnhem - openden zich niet slechts vele deuren, maar ook mijn ogen en oren verbaasden zich openlijk. De tien weken die mij (gerekend vanaf begin januari dit jaar) restten als statenlid hadden kunnen beginnen met de nodige nieuwjaarsrecepties, maar aangezien ik niet zo geschikt ben voor netwerkpartijtjes koos ik er een enkele uit. Zo was ik onder meer paraat in mijn eigen gemeente Zijpe, waar burgemeester Anja van Apeldoorn (óók PvdA) altijd een extra tintje aan plichtplegingen weet te geven. Verder was ik bij een voorbespreking van de regionale campagne

voor 7 maart, een bespreking met de redactie van Lokaal Bestuur en een bezoek aan een infoavond over de nieuwe Wet maatschappelijke ondersteuning. Uitnodigingen voor een open dag bij een jongerenproject in Den Helder en een vrijwilligersavond in Alkmaar moest ik helaas afzeggen, maar de 22ste leerde ik het nodige over het ingrijpende Natura 2000. Tijdens deze bijeenkomst van betrokken agrariërs bleek maar weer eens hoe misverstanden een eigen leven kunnen gaan leiden en hoe ver belangen uit elkaar kunnen liggen. Die constatering ben ik overigens tijdens mijn korte statenperiode vaker tegengekomen dan me lief is. Bruikbare tip Na een NLWM-vergadering op 24 januari bezocht ik het Europadebat in Haarlem, dat onder leiding stond van journalist Yoeri Albrecht. Daar ging onder meer PvdA-ster Dorette Corbey de politieke strijd aan met Joris Wijnhoven en Alexander Pechtold. Onderwerpen: de grondwet en het milieubeleid. Ook onze goodold Roel de Wit (voormalig CdK in Noord-Holland) liet vanuit het publiek van zich horen door bijvoorbeeld de zeer bruikbare tip te geven ‘heb het niet alleen over Schiphol, maar over milieuef-

fecten van vliegverkeer in het algemeen.’ Duidelijk werd dat de PvdA al sinds jaar en dag accijnzen op vliegtuigbrandstof in haar programma heeft, maar dat dat maar steeds niet lukken wil. Diezelfde week was ik - uiteraard privé - met mijn partner Tom bij de World Cup Sprint in Heerenveen. Waar ogenschijnlijk geen raakvlak ligt met de politiek, maar waarbij ik toch zoiets als het relativeren van eigen kunde en kennis herkende. Ook van het ‘hoe ga je met elkaar om’ kan er met name van individuele sporters (ik heb ervaren dat de meeste volksvertegenwoordigers dat zijn, helaas) veel geleerd worden in de politiek. Te weinig politici staan mijns inziens met beide benen (en oren en ogen) in de maatschappij. Ver weg van ‘het volk’ dat ze denken (en zeggen) te vertegenwoordigen. Maar genoeg gemijmer... Terug naar mijn laatste Statenweken. Mythe Begin februari - op uitnodiging van Milieufederatie Noord-Holland - een inspirerende lezing van landschapsarchitect Adriaan Geuze bijgewoond. ‘We vinden dit mooie Noord-Hollandse landschap ondertussen der mate vertrouwd, dat we er niet eens meer over nadenken’, waarschuwde

Geuze, aan de hand van dia’s en rake opmerkingen. ‘Veelal gaat een procedure bóven een visie’ en ‘laten we meer níeuw land maken, in plaats van het bestaande te verkwanselen’ zijn stellingen die bleven hangen. De onzin van (sommige?) politieke beslissingen maakte hij hard duidelijk door een foto te tonen van een rustplaats voor fietsers... waar echter geen fietser kan komen. Twee dagen later discussieerde ik mee over het ontbreken van een goede communicatie tussen burger en provincie. Aan de bekendheid van wat de provincie eigenlijk doet en - andersom - de betrokkenheid bij wat de inwoners bezig houdt, bleek nogal het een en ander te ontbreken. Ik durfde te vragen of de politiek de burger eigenlijk wel wíl bereiken. Want - zo heb ik mijn tien maanden gemerkt - het komt heel wat politici wel goed uit als de mythe in stand blijft. Belangrijke besluiten worden soms opzettelijk onzichtbaar gehouden en ‘we’ maken alles maar al te graag ingewikkelder dan het is… Bovendien rees de vraag: moeten we met overheidsgeld gaan vertellen wat de overheid doet? Kortom: het werd een avond die meer vragen opwierp dan antwoorden gaf. Terwijl communicatie toch een belangrijk basis-

gegeven is in de politiek. En met hand in eigen boezem: het feit dat slechts 14,4 procent van onze eigen Noord-Hollandse leden een stem uitbracht op een van de twee kandidaat-lijsttrekkers voor 7 maart (terwijl men kon kiezen uit óf schriftelijk óf telefonisch óf per internet) is evenzeer een bewijs van het ontbreken van betrokkenheid bij de provinciale politiek. Emotie Ik vrees dat mijn impressie door al die ‘hardop denken tussendoortjes’ wat aan de lange kant begint te raken, dus ik zal mijn laatste bevindingen (ja echt... het statenlidmaatschap is vooral dankzij de werkbezoeken, stages en lezingen een beklijvende ervaring voor me geweest) korter samenvatten. Beginnend bij een stagedag op een tulpenkwekerij, want ik was door het Agrarisch Jongeren Kontakt gevraagd of ik een kijkje in een keuken wilde nemen. Dat werd bij Siem Munster in Slootdorp, die niet alleen bevlogen kon vertellen over zijn bloeiende bedrijf, maar waar ook mijn blik op de agrarische toekomst verhelderd en verruimd werd. Met respect voor jonge ondernemers, die ons kleine landje kleur geven. Diezelfde week deed ik met eurodelegatie en kamerle-

den een dagje Schiphol, waar ik had gekozen voor het onderwerp veiligheid. Er ging een wereld voor me open met betrekking tot de verscherpte - en vaak onzinnige - veiligheidseisen voor het vliegverkeer. En enkele dagen later zat ik - hoezo politiek is saai? bij een symposium genaamd ‘Het verzorgingshuis, zo gek nog niet’ in het Willem Dreeshuis te Amsterdam. Vervolgens voltrok zich 14 februari mijn eerder genoemde laatste NLWM-vergadering, met borrel en hapje toe. Zaterdag 17 februari - ik ben nog nooit zo vaak in Amsterdam geweest als de afgelopen tien maanden - was ik een van de gasten bij de ingebruikname van de website www.haargeschiedenis. nl en voelde ik me voor het eerst in mijn leven een witte Nederlander. In mijn spijkerbroek en op mijn ‘eeuwige’ gympen (zelfs in de statenzaal kent men mij zo...) voelde ik me - ondanks mijn rode inborst - kleurlozer dan ooit. Echter, ik was wél verbonden met hun emotie en onze gezamenlijke basis die vrouw-zijn heet. De diversiteit en multiculturele verhalen ontroerden me. Weemoedig De laatste Statenvergadering in de oude samenstelling (19 februari) had uiteraard iets weemoe-

digs, maar tegelijkertijd was er ook – en eerlijk gezegd voor het eerst - een onderlinge band voelbaar. Met name de onvrijwillig ‘aan de kant geschoven’ statenleden hadden iets baldadigs. Er werd gelachen en gerelativeerd. En er werden complimenten uitgedeeld, onder meer ook aan het adres van collega Elly Weel, die het ondanks haar zware ziekte op wist te brengen paraat te zijn. Een dag later zat ik aan de telefoon tijdens Beldriedaagse over de jeugdzorg in Noord-Holland. Eenderde deel van de Statenleden had zich aangemeld om mensen te woord te staan, die vanuit de praktijk wilden praten over de knelpunten. Niet dat de telefoon roodgloeiend stond, maar de meldingen díe binnenkwamen waren bruikbaar en zullen in latere rondetafelgesprekken aan de orde komen. De rode draad van veel telefoontjes en mailtjes was ‘waarom moet het toch altijd moeilijk als het makkelijk kan?’ en ook de oproep ‘luister naar - en praat met - mensen uit de praktijk’ klonk vaak. Waar heb ik dat toch vaker gehoord? En tenslotte: mijn laatste statendagen werden gevuld met campagne voeren, een symposium over duurzame energie, het bijwonen van een jongerendebat, het bezoeken van een paprika-

kwekerij, een twee uur durend interview bij de lokale omroep, een afscheidsmiddag in het provinciehuis én... het schrijven van dit verhaal.

15

rcts Jeugdzorg: structuur en praktijk

‘Quote’

Danja Adams voormalig gezinsvoogd en PvdA-raadslid in Sittard-Geleen Graag reageer ik op het artikel ‘Jeugdzorg, een zaak van de provincie?’ in het februarinummer van Lokaal Bestuur. De jeugdzorg is de structuurwijziging van twee jaar geleden amper te boven of men stort zich, helaas ook in ons maandblad, weer in een volgende structuurdiscussie. Bekende, verschrikkelijke incidenten schreeuwen natuurlijk om extra aandacht voor dit gebied. Maar in plaats van praten over een nieuwe omwenteling in de structuur, zou er door tijd, rust en bezinning, een vooral praktische visie moeten komen op de uitwerkingen van de twee jaar oude wet op de jeugdzorg in de praktijk. Het doel van de nieuwe wet was, onder regie van de provincies één poort voor de lichtere en zwaardere jeugdhulpverlening en de jeugdbescherming in de vorm van de bureaus jeugdzorg. Die kregen daarmee de coördinerende verantwoordelijkheid tussen de verschillende uitvoerende instellingen. Die kun je immers niet zomaar onderbrengen in één stijl hulp, die alle problemen aanpakt. Gemeenten gaan daarnaast over de preventie en zeer lichte vormen van hulp. Een structuurdiscussie over wat de provincie of wat de gemeenten doen, verandert de structuur van bureau jeugdzorg als poort en overige instellingen als maatwerk leverende hulpverleners niet. Deze discussie draagt dus weinig tot niets bij aan het verbeteren van de kwaliteit in de hulpverlening. Ik schrik dan ook van wat

Randstadperikelen:

Meer vragen dan daden

voormalig directeur van bureau jeugdzorg en PvdA-Tweede Kamerlid Agnes Wolbert in Lokaal Bestuur zegt. In het artikel klaagt ze enerzijds over de versnippering in de jeugdzorg en pleit ze er anderzijds voor dat gemeenten deze zware beleidstaak van de provincie overnemen. Provincies zijn twee jaar bezig met de jeugdzorg en nu er met name in de uitvoering door de bureaus jeugdzorg en overige instanties problemen zijn, worden de nog meer versnipperende gemeenten maar aangewezen om deze complexe problematiek over te nemen. Bureau jeugdzorg is de coördinator in de praktijk. Zij dienen te beschikken over voldoende toegerust en ervaren personeel om hulpverlening op te starten en instellingen te laten communiceren en samenwerken. In de praktijk groeien de bureaus echter uit hun voegen, raken ervaren werkers overbelast en worden nieuwe werkers met zeer weinig ervaring aangetrokken om het schip varende te houden. Zet daarom in op investeren in kwaliteit en duurzaamheid van het personeel, praktische ondersteuning door versimpelde regelgeving en bureaucratie en meer begeleidende controle op de uitvoering. Voor onze politici in de Tweede Kamer is het een belangrijke taak zich in te spannen voor het landelijk invoeren van het, in de praktijk ontworpen en getoetste Deltaplan gericht op onder meer contacttijd met de

cliënten. Een belofte van minister Donner van twee jaar geleden. En wat betreft die zeldzame instellingen die nog met dezelfde functie en verantwoordelijkheid naast de bureaus jeugdzorg functioneren: laten zij voorlopig maar hun eigen zaken runnen, natuurlijk onder dezelfde controle als de bureaus. Zodat ouders nog iets te kiezen hebben als ze vastlopen. Als de wet loopt zoals die bedoeld is en de kwaliteit aanzienlijk is verbeterd, kijken we wel verder. Danja Adams Reactie Agnes Wolbert: In het artikel heb ik mijn mening over de structuur van de jeugdzorg gegeven, dus ik wil graag even kort reageren. Het artikel is tot stand gekomen in oktober/ november, in de campagne, waar we als PvdA-leden ons verkiezingsprogramma verwoordden. Daar staat namelijk in, dat de PvdA voorstander is van een gemeentelijke regie op de jeugdzorg, in ieder geval daar waar het de grote steden betreft. Daar ben ik het nog steeds van harte mee eens, al denk ik ook dat het niet op de korte termijn moet. Daar is bureau jeugdzorg niet klaar voor, en de gemeenten zijn dat ook niet. Wat ik niet zo’n goed idee vind, is dat we de discussie over de kwaliteit van de zorg verwarren met structuurdiscussies. Een heel belangrijke bepalende factor in het al dan niet succesvol zijn van de jeugdzorg, is namelijk de manier waarop het werk gedaan wordt vóór de voordeur

van bureau jeugdzorg. Dat is niet goed genoeg geregeld. Het duurt járen voordat een gezin/een kind effectief geholpen wordt- dat hoef ik jou als gezinsvoogd niet te vertellen. Dit effect wordt niet geneutraliseerd, eerder zelfs versterkt door juist de verdeling van verantwoordelijkheden tussen de gemeenten en de provincie. Het is inderdaad een moeilijke taak, het aansturen van de jeugdzorg, maar ik zie gemeenten andere - ook heel moeilijke gebieden - uitstekend regelen. Een goed voorbeeld daarvan is het beleid rond huiselijk geweld. Dat kreeg pas een gezicht en emotie - en daardoor actie - toen het een gemeentelijke taak werd! Gemeenten tonen nu in de jeugdzorg nog te weinig regie op de sectoren waar ze zelf op kunnen sturen (algemeen maatschappelijk werk, GGD, leerplichtambtenaren), hoewel dat snel verbetert. Ook dat zult je wellicht vanuit de gemeenteraad herkennen. Ik ben ervan overtuigd, dat de druk op bureau jeugdzorg af zal nemen naarmate de gemeenten er beter in slagen om de gemeentelijk gefinancierde jeugdzorg te coördineren en te professionaliseren. De rust in bureau jeugdzorg is nu inderdaad nodig, evenals het proces van verdere professionalisering. Wat dat betreft denk ik dat we als PvdA ook de goede koers varen: zie het regeerakkoord! Agnes Wolbert Tweede Kamerlid PvdA

Foto Peter Hilz/HH

De skyline van Rotterdam op een nevelige ochtend.

In het maartnummer van Lokaal Bestuur deed Ton Sonneveldt een oproep om het rapport van de Commissie Versterking Randstad, dat in januari 2007 onder bezielende leiding van PvdA-prominent Wim Kok verscheen, serieus te nemen en niet geruisloos in de prullenmand te laten verdwijnen. Naar Sonneveldts indruk steekt de PvdA vooralsnog niet de nek uit voor vernieuwing van de bestuurlijke inrichting van de Randstad. Hoe komt dat toch?

Toby Witte politicoloog en Pvda-raadslid Spijkenisse

16

Kok en consorten pleiten ervoor binnen een termijn van drie/vier jaar de provinces Zuid- en Noord Holland, Utrecht en Flevoland te laten samensmelten tot een heuse Randstadprovincie. Dat het rapport een weinig warm onthaal heeft gekregen binnen PvdAkringen is niet verwonderlijk. Immers de meeste conclusies zijn weinig verrassend en allesbehalve nieuw te noemen. Het nobele doel is de internationale concurrentiepositie van de Randstad in Europa te versterken, want dat is goed voor de Nederlandse welvaart. Hebben we dit niet al eens eerder en vaker gehoord in de almaar voortdurende discussies over de reorganisatie van het binnenlands bestuur? Maar belangrijker: wat lost een toekomstig Randstadbestuur op? Het advies van de commissie-Kok dat op instigatie van het kabinetBalkenende tot stand is gekomen en reeds vanaf 2005 door de zogenaamde ‘Holland Acht’ (vier commissarissen van de koningin en de vier ‘grote’ burgemeesters) is aangemoedigd, roept vooralsnog meer vragen op dan het antwoorden geeft. Het lastige van Sonneveldts bijdrage is dat hij wel de vraag opwerpt of de door de Commissie Versterking Randstad gekozen oplossing de enige werkbare oplossing is, maar deze zelf verzuimt inhoudelijk te beantwoorden.

horen. De regio’s Barcelona, Dublin, Hamburg, Madrid en Stockholm liggen qua economische ambitie sinds 2004 voor op de Randstad. Wat nodig is, aldus de Commissie Versterking Randstad, is een stevige, gerichte en duurzame investeringsimpuls in de ruimtelijke en economische ontwikkeling van de Randstad als geheel, en niet in de huidige vier provincies apart. Het is een fors metropolitain streven. Echter niet origineel in onderliggende intentie behalve dan de idee van de oprichting van één Randstadbestuur. Mocht het ooit zover komen dan is het de vraag of die Randstad ook daadwerkelijk een stedelijke eenheid zal gaan vormen en zich zal gaan gedragen als metropool. Want dat lijkt toch de impliciete wens te zijn. Al eerder betoogde de oud-directeur van de Provinciale Planologische Dienst en hoogleraar stedebouwkunde N. de Boer: De Randstad bestaat niet. Ja, ‘Randstad’ bestaat als abstracte term maar niet als een realiteit, laat staan als metropool. Men denkt toch niet dat de vier historisch gegroeide grote steden Amsterdam, Den Haag, Rotterdam en Utrecht zich straks laten ringeloren door een Randstadprovincie? Er is geen reden daar anders over te denken ook niet onder invloed van het rapport van Kok. Traditionele aanpak

Investeringsimpuls Natuurlijk er mankeert niets aan het streven van de commissieKok om de Randstad als woon-, werk- en leefgebied te versterken teneinde weer tot de top vijf van de aantrekkelijkste Europese stedelijke regio’s te gaan be-

De intentie om de economische concurrentiepositie van de Randstad binnen de Europese Unie te verstevigen, is zou oud als de weg naar Kralingen. In het verleden kwamen adviescommissies tot soortgelijke bevindingen, maar wel tot andere oplossingsrichtin-

gen. Uiteenlopend van agglomeraties tot gewesten, stadsprovincies, WGR+ enz. De angst om in de Europese concurrentieslag de boot te missen, dient merkwaardig genoeg keer op keer als een stok achter de deur. Waar maken we ons toch druk over? Nederland bestaat nog steeds. De zaken gaan gewoon door. Het Nederlandse bedrijfsleven vaart er, zij het af en toe met horten en stoten, wel bij. Het bedrijfsleven lijkt zich nauwelijks te storen aan gemeente-, provincie- en landsgrenzen. Soms hinderlijk doch altijd overkomelijk voor creatieve ondernemers. Geld en goederen zijn transnationaal. De bestuurlijke en ambtelijke versnippering heeft nauwelijks nadelige economische effecten, wanneer we nuchter kijken naar de prestatiecijfers van de Randstad. Het gebied presteert bovengemiddeld in vergelijking met andere stedelijke regio’s in de Europese Unie. Alle bestuurlijke oplossingen, ook die waar de commissieKok voor staat, zijn aan tijd en grenzen gebonden. Er is niet één structuur te bedenken voor alle vraagstukken. Het ene knelpunt ligt op het vlak van de Randstad, de andere op het niveau van landsdelen, provincie, stadsregio of de Zuid- en Noordvleugels. Ieder probleem kent een eigen schaalgrootte. Dit impliceert dat elke keus, ook die voor een mogelijke Randstadprovincie, altijd een willekeurige zal zijn. De (Europese) economie heeft zijn eigen snelle dynamiek, nieuwe bestuurlijke modellen zullen daarin geen gelijke tred houden. Keer op keer blijkt bestuurlijk Nederland te willen kiezen voor een traditionele aanpak van problemen. Het

is opschalen of verkleinen van bestuur oftewel maxi- of miniprovincies. Moeten we de zaak overhoop halen in de wetenschap dat het niet haalbaar is en nauwelijks effect zal sorteren? Verwijzen naar de bestuurlijke moed van Denemarken, alwaar per januari 2007 het aantal provincies van 14 naar 5 en gemeenten van 271 naar 96 is teruggebracht, overtuigt nauwelijks. Stoot Denemarken nu ineens door in de vaart der volkeren? Vragen Wat overblijft zijn vooralsnog veel vragen. Wat betekent het instellen van één Randstadbestuur voor de verhouding met de andere overblijvende provincies en de (grote) gemeenten? Hoe zal de politiek-bestuurlijke en ambtelijke relatie geregeld worden tussen enerzijds de Randstadprovincie en anderzijds Den Haag en Brussel? Wat hoort wel of niet tot het territorium van de Randstadprovincie? Moet de Randstadprovincie extra taken en bevoegdheden krijgen (de commissie-Kok meent van niet)? Is het niet verstandiger in plaats van een Randstadprovincie sterke stadsregio’s in te stellen? Wordt met de metropolitaine economische strategie geen eenzijdige utopie nagestreefd? Ontstaat er sluipenderwijs toch geen vierde bestuurslaag? De Commissie Versterking Randstad geeft hierop geen antwoorden. Wat nodig is, aldus Kok, is een fikse, langdurige krachtinspanning. Daar wringt juist de schoen. Dat moet onze oud-premier, onder wiens bewind het drama ‘stadsprovincie’ zich in volle glorie heeft afgespeeld, toch weten?

Nederlandse besluitvormingsprocessen staan doorgaans niet bekend vanwege hun slagvaardigheid en daadkracht. Spierballentaal wordt meestal gevolgd door ‘stroperigheid’ in de besluitvorming. Voortvarendheid en dadendrang lopen vast of vertraging op in de typisch Hollandse traditie van het ‘schikken en plooien’ oftewel het befaamde/beruchte poldermodel. Het Nederlandse politiek-bestuurlijke systeem is een toonbeeld van institutioneel conservatisme. Er is geen enkele redenen om aan te nemen dat dit op korte termijn plots verandert. Wie een blik werpt op de vele mislukte pogingen tot binnenlandse reorganisatie moet wel haast de moed in de schoenen zakken. De nu al zeer verdeelde reacties in de pers, in vakbladen en binnen PvdA-kringen op het rapport van de commissie-Kok stemmen niet tot vrolijkheid en geven vooralsnog weinig hoop op een goede afloop voor vernieuwing van het middenbestuur. ‘Kok en wat nu?’ Is het niet verstandiger en wordt het niet hoog tijd de energie en synergie te richten op de kwaliteit van de besluitvorming in plaats van the never ending structuurdiscussies? Daar schieten we meer mee op.

nws Afrikadag De Afrikadag, dé dag over Afrika en ontwikkelingssamenwerking, vindt dit jaar plaats op zaterdag 14 april van 10.00 – 17.00 uur in de Haagse Hogeschool in Den Haag. Het veelzijdige keuzeprogramma biedt een unieke combinatie van politieke debatten, interessante sprekers en Afrikaanse muziek en dans. Op het hoofdpodium dit jaar de oud-president van Ghana, Jerry Rawlings, over vijftig jaar Ghanese onafhankelijkheid, en de nieuwe minister voor ontwikkelingssamenwerking Bert Koenders. Het volledige programma van de Afrikadag 2007 vindt u op de website www.afrikadag.nl.

17

bkbsprkng INITIATIEF VAN DE MAAND

in de schaduw van de macht

NIEMAND AAN DE KANT

KIM PUTTERS Eerste Kamerlid en lid redactie lokaal bestuur Commissies zijn de afgelopen jaren in politieke en maatschappelijke debatten verguisd als typische uitdrukking van het zo kenmerkende Nederlandse poldermodel met zijn trage besluitvorming en achterkamertjespolitiek. Onterecht, zo betogen Martin Schulz, Mark van Twist en Henk Geveke in ‘Besturen in commissie’. Zijn zij overtuigend in hun analyse? Het boek vertelt het verhaal achter het veelvoud aan (advies)commissies dat het openbaar bestuur kent. De auteurs doen in hun boek verslag van een uitgebreid onderzoek naar meer dan 350 commissies sinds het midden van de jaren ‘90. Daarbij nemen ze alleen rijkscommissies in ogenschouw. Ze beschrijven de functies die commissies hebben en weerleggen veel beelden die in de afgelopen jaren gemeengoed zijn geworden. Zo zouden commissies vooral dienen als werkverschaffing voor bestuurders van weleer, zouden ze niets opleveren, veel te veel geld kosten en de democratische legitimiteit van de politiek ondermijnen. De auteurs laten zien dat dit niet door de feiten gestaafd wordt en dat meer aandacht nodig is voor de resultaten die commissies wel degelijk opleveren, de moeilijke vraagstukken die zij vlot weten te trekken. Het boek bevat tal van casusbeschrijvingen van commissies die ons beeld bijstellen. Het boek is interessant voor

De inkt van het persbericht over het nieuwe Nijmeegse personeelsbeleid met een sterk accent op diversiteit was nog niet droog of Geert Wilders stelde in de Tweede Kamer al vragen over de schaamteloosheid van het beleid. Met name de bestrijding van de discriminatie op de arbeidsmarkt van allochtonen was hem een doorn in het oog. Het antwoord van de minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid kwam snel en was helder. Hij ging niet over lokaal personeelsbeleid en binnen de bestaande wet- en regelgeving kan elke gemeente doen wat ze wil. De fractie van de PvdA zocht de randen verder op en lanceerde een initiatiefvoorstel ‘Niemand aan de Kant’. De kern van het voorstel was dat de gemeente 15% van de daarvoor in aanmerking komende banen inclusief stageplaatsen zou bestemmen voor jonge allochtonen tot 27 jaar met een baangarantie van een jaar, mits voldaan werd aan nader te formuleren opleidingseisen. Op dit plusje op de voorstellen werd zeer positief gereageerd. Hier volgen enkele reacties: – Turquoise: ‘Er moet inderdaad beleid komen om jongeren zoveel mogelijk aan banen te helpen vooral binnen de gemeente.’ – Inter Lokaal: ‘Het Inter Lokaal is blij dat de PvdA het initiatief heeft genomen om aan deze problematiek iets te doen.’ – Inspraakorgaan Molukken: ‘Wat hier ook als gedurfd moet worden gekenmerkt is de gedachte van specifiek projectplan dat gemakkelijk herkenbaar en controleerbaar is’ – Marokkaanse organisaties: ‘Dank zij PvdA wordt nu wat gedaan aan de discriminatie, wij bieden onze hulp aan.’ – Antilliaanse inbreng: ‘Eindelijk een aanval op de achterstanden.’ – Stichting voor Vluchteling-Studenten UAF: ‘Met waardering heeft het UAF kennis genomen van het PvdA-initiatiefvoorstel Niemand aan de Kant.’ De indiener van het PvdA-voorstel, Alard Beck (foto), overtuigde de gemeenteraad, het werd unaniem aangenomen. Het college van B&W nam het voorstel vervolgens over en het maakt nu deel uit van het gemeentelijk diversiteitsbeleid. De fractie van de PvdA in de Nijmeegse gemeenteraad heeft het voorstel vervolgens opgestuurd naar Wilders en consorten en om een inhoudelijke reactie gevraagd.

Staat hier volgende maand uw initiatief? Lokaal Bestuur wil graag ook úw initiatief in het zonnetje zetten. Misschien kunnen uw collega’s in andere gemeenten er hun voordeel mee doen. Dus kijkt iedereen jaloers naar uw plan of idee, meld het ons! Reacties graag naar [email protected]

nws Netwerkmiddag voor wethouders Wetten die in Den Haag worden gemaakt, hebben hun uitwerking op lokaal niveau. Alleen al om die reden is het van belang dat Kamerleden en bewindspersonen te horen krijgen hoe wetgeving uitpakt en wat daaraan kan worden verbeterd. Op hun beurt worden Kamerleden en bewindspersonen ook graag ‘gevoed’ met informatie over problemen en mogelijkheden op lokaal niveau. Daarom houdt het CLB in samenwerking met de PvdA-fractie op woensdag 11 april in het Tweede Kamergebouw in Den Haag een netwerkmiddag. Met het regeerakkoord in de hand kunnen deelnemers aan deze bijeenkomst bespreken wat ze aan elkaar kunnen hebben en hoe ze dat vorm willen geven. Een unieke kans voor wethouders om ‘hun’ portefeuillehouders in de Kamer te ontmoeten en voor Kamerleden om de spelers op lokaal niveau te leren kennen. Het CLB zal proberen ervoor te zorgen dat ook bewindspersonen aanwezig zijn. Met het oog op de beveiliging moet u zich wel van tevoren opgeven voor deze netwerkmiddag. Ook moet u op de dag zelf een legitimatiebewijs bij u hebben. Deelnemers verzamelen zich bij de hoofdingang van de Tweede Kamer, Plein 2 te Den Haag, om 14.45 uur. Om 15.00 uur heet de nieuwe fractievoorzitter Jacques Tichelaar de wethouders welkom. Hij geeft een korte inleiding over de gevolgen van het regeerakkoord voor het lokaal bestuur. Vervolgens is er ruimte voor debat met Jacques Tichelaar en de nieuwe minister van Binnenlandse Zaken Guusje Ter Horst. In het tweede gedeelte van de middag, om 15.30 uur, gaan de wethouders in netwerkgroepen, gekoppeld aan een of meerdere Tweede Kamerleden uit elkaar om kennis te maken, de actualiteit te bespreken en afspraken te maken over het netwerk en de voortgang hiervan. Er wordt gezorgd voor een drankje en een hapje. Voorafgaand aan de bijeenkomst bestaat ook nog de mogelijkheid om een rondleiding te krijgen door het gebouw van de Tweede Kamer. Deze rondleidingen beginnen om 13.30 uur. Wie daaraan mee wil doen, zorgt dat hij of zij om 13.15 uur bij de hoofdingang van de Tweede Kamer is. Alle PvdA-wethouders hebben inmiddels een uitnodiging voor de netwerkmiddag ontvangen. Mocht u onverhoopt niet zijn uitgenodigd en toch willen deelnemen, neem dan even contact op met Monique Josemans, CLB-medewerker netwerken, 020 – 5512202, mjosemans@ pvda.nl

18

Nieuw contact­ Leergang voor nieuwe persoon PvdA-Statenleden burgemeesters­ Om de nieuwe PvdA-Statenleden goed voor te bereiden op hun taak als volksvertegenwoordiger en de diverse rollen die daar uit voortvloeien, benoemingen organiseert het Centrum voor Lokaal Bestuur voor alle Statenleden

Foto Hilz&Verhoeff/HH

Het nieuw-gekozen Kamerlid Pierre Heijnen houdt zich voortaan namens de PvdA-fractie bezig met het beleid rond burgemeestersbenoemingen. Heijnen is oud-wethouder van Den Haag. Belangstellenden voor het burgemeestersambt kunnen contact opnemen met hem. Dat geldt ook voor fractievoorzitters in gemeenten waar op korte termijn een burgemeestersvacature is te verwachten. In de Tweede Kamer is Pierre Heijnen te bereiken via Coby Knijnenburg, tel. 0703182768.

en hun eerste opvolgers een Statenleergang. De startbijeenkomst is inmiddels geweest, op 23 en 24 maart. Vervolgbijeenkomsten zijn gepland op 21 april, 9 juni, 15 september en 19 november. In 2008 volgt nog een ‘terugkomdag.’ De Statenleergang maakt Statenleden wegwijs in de regionale politiek. Zij maken kennis met belangrijke inhoudelijke dossiers waar de provincie over gaat en de manier waarop zij als Statenlid hun ambities daadwerkelijk kunnen realiseren. Ook worden zij getraind in communicatieve vaardigheden waardoor zij zelfs met lastige actiegroepen op een goede manier het gesprek kunnen aangaan. Inspirerende coaches met ervaring in de regionale politiek, deskundigen op verschillende terreinen en professionele trainers dragen tijdens de Statenleergang bij aan belangrijke kennis en vaardigheden waardoor PvdA-Statenleden goed beslagen ten ijs komen en in staat zullen zijn met gezag, lef en een rechte ruggengraat te functioneren als volksvertegenwoordiger. De leergang biedt tevens een waardevol netwerk van collegaStatenleden. De deelnemers aan de Statenleergang ontwikkelen een praktijkproject waarin de verschillende aspecten van het statenwerk samenkomen: het aangeven en beargumenteren van wat je wilt bereiken, het gesprek dat je daarover wilt aangaan met belanghebbenden en de actie die je vervolgens wilt ondernemen om je doel te realiseren. Ervaren PvdA’ers zorgen voor begeleiding tijdens de coachrondes en tussen de bijeenkomsten van de leergang in. Meer info kunt u krijgen bij Margriet Visser van het CLB, 020-55 12 260, e-mail [email protected].

lokale bestuurders en politici, omdat niet alleen de rijksoverheid, maar ook gemeenten met regelmaat gebruik maken van commissies. Denk bijvoorbeeld aan de commissie-Schutte, die in opdracht van de gemeente Utrecht het trapongeval tijdens de muzikale botenparade onderzocht of de commissie-De Boer, die in opdracht van de gemeente Amsterdam de toedracht rondom de problemen met de nieuwbouw op het Bos- en Lommerplein onderzocht. Hoewel naar het functioneren van deze commissies nog weinig onderzoek is gedaan, ligt het in de rede te veronderstellen dat ze niet veel verschillen van commissies die op rijksniveau. Uit ‘Besturen in commissie’ zijn voor het lokale niveau vele lessen te trekken over de inzet van commissies. Commissies hoeven bijvoorbeeld niet altijd een onderzoekende of adviserende functie te hebben. Zo zou het - om de kloof tussen beleid en uitvoering te dichten - te overwegen waard zijn om een stimuleringscommissie in te stellen. Een dergelijke commissie kan concrete veranderingen aanjagen door nauw betrokken te zijn bij de uitvoering van beleid. Taskforces – een moderne benaming voor zoiets – kunnen zeer effectief zijn en meer opleveren dat de zoveelste regel of verordening. Natuurlijk kennen commissies ook schaduwzijden. Wijnand Duijvendak schreef recent over

commissies als de ‘schaduwmacht’, een old boys network dat de baantjes verdeelt en de macht grijpt. Alhoewel de auteurs aantonen dat er een breed spectrum van onafhankelijke deskundigen en betrokkenen in commissies deelneemt, worden commissies toch ook regelmatig gebruikt om politieke besluiten te vertragen of moeilijke vraagstukken te parkeren. Het is daarom toch van belang nadruk te leggen op de democratische legitimatie van commissies. Wie controleert immers de commissies en haar leden? Hoeveel zicht hebben gemeenteraad en college van B&W op de werkwijze van commissies en op de (politieke) afwegingen die gemaakt worden? De controle daarop is voor hen lastig, en al helemaal voor burgers. Maar niets doen met de uitkomsten is veelal ook lastig. Een punt van aanhoudende zorg, ook na dit boek, blijft dus de zorg die Van Poelje (de eerste hoogleraar bestuurskunde in Nederland) al had: Daar is de invloed van het steeds verder ontwikkelende commissiewezen op bestuurders en leidende ambtenaren: de vrees voor verantwoordelijkheid; de vertraging in afdoening van zaken; het feit, dat in veel gevallen het compromis de klare, doelgerichte beslissing gaat verdringen; (…) uiteindelijk de vraag, of door de ontwikkeling van het commissiewezen de positie van de vertegen-

Martin Schulz, Mark van Twist en Henk Geveke: Besturen in commissie: een onderzoek naar de rol van commissies in het openbaar bestuur. 168 blz. Sdu Uitgevers, Den Haag. ISBN 9012119383. Prijs: € 34,45 woordigende lichamen niet wordt missies te snel als schaduwmacht aangetast.’ neer te zetten is het verstandiToch biedt het boek Besturen in ger commissies meer open en commissie tal van handvatten om controleerbaar in te zetten. Het op adequate, resultaatgerichte boek is daarom een aanrader en ook transparante wijze goede voor bestuurders, volksvertegenbesluitvorming op lokaal niveau woordigers en ambtenaren, die te bevorderen. In plaats van com- immers zelf ook met regelmaat ‘besturen in commissie’.

Reacties welkom Persoonlijk Bent u het niet eens met wat u in Lokaal Bestuur leest? Wilt u een aanvulling of correctie doorgeven? Of heeft u vanuit uw gemeente of provincie iets te melden dat ook voor andere PvdA’ ers interessant is? Laat het ons weten. Zorg ervoor dat uw mailtje uiterlijk maandag 9 april in ons bezit is, dan kunnen wij het nog plaatsen in het meinummer. Alle andere kopij voor dat nummer moet op maandag 2 april in ons bezit zijn. U kunt uw bijdrage sturen naar eindredacteur Jan de Roos, e-mail: [email protected] De sluitingsdatum voor het juninummer is dinsdag 1 mei.

Een rubriek over komende en gaande burgemeesters, wethouders, gedeputeerden, raads- en statenleden. Stuur uw mededelingen aan: Redactiesecretariaat Lokaal Bestuur, Postbus 1310, 1000 BH Amsterdam, tel. 020-5512260, e-mail: [email protected] In de Tweede Kamer houdt Nebahat Albayrak zich namens de PvdAfractie bezig met het beleid rond burgemeestersbenoemingen. Belangstellenden voor het burgemeestersambt kunnen contact opnemen met haar. Dat geldt ook voor fractievoorzitters in gemeenten waar op korte termijn een burgemeestersvacature is te verwachten. Nebahat Albayrak is in de Tweede Kamer te bereiken via Coby Knijnenburg, tel. 070-3182768. • Mirjam Salet is per 1 april 2007 benoemd tot burgemeester van het ZuidHollandse Spijkenisse. Voor ze burgemeester werd was zij wethouder van de gemeente Gorinchem. In 1993 werd ze benoemd tot burgemeester van ’s-Gravendeel. In 2000 verruilde zij die voor de gemeente Hoogezand-Sappemeer. • Marianne Heeremans wordt de nieuwe burgemeester van Heemstede. Sinds 2002 is zij gemeentesecretaris in Utrecht. Daarvoor werkte zij bij de vakcentrale FNV. Zij is ook Statenlid geweest in NoordHolland. • Hennah Buyne is de nieuwe wethouder in Amsterdam voor

werk en inkomen onderwijs, jeugd, diversiteit en grotestedenbeleid. Zij heeft deze portefeuille overgenomen van Ahmed Aboutaleb, die zoals bekend staatssecretaris is geworden in het nieuwe kabinet. • In het Amsterdamse stadsdeel Westerpark is Aicha Lagha nieuw in de raad. • In de Gelderse gemeente Apeldoorn is Wim Kaizer opgevolgd door Michel Breij als raadslid. • In het Groningse Appingedam is Eric Mooij gestopt met raadswerk. H. Swiersema volgt hem op. • In het Noord-Brabantse Baarle-Nassau is Dimitri van Stalle nieuw in de raad. • In de Zuid-Hollandse gemeente ’s-Gravenhage is Frank Poppe nieuw in de raad.

• In het Gelderse Doesburg is F. Gerbrands opgevolgd door A. Schrader als raadslid. • In het Noord-Hollandse GraftDe Rijp is Leo van Etten geen raadslid meer. • In de Utrechtse gemeente Houten is Sybille Jongen geen raadslid meer. • In het Utrechtse IJsselstein is Henk ter Horst nieuw in de raad. • In het Limburgse Landgraaf is Marie-Jose Kamps-Laeven als wethouder aangetreden. • Hein Tilborghs is geen statenlid meer in de provincie Limburg. • In de Zuid-Hollandse gemeente Midden-Delfland is Tineke van Nimwegen-van Wieringen als wethouder aangetreden. • In het Noord-Hollandse Oostzaan is S. Vos-Groenenberg nieuw in de raad. • In de Gelderse gemeente Tiel is P. van den Burg opgevolgd door Ad Maassen als raadslid. • In het Zuid-Hollandse Westvoorne is het raadslid M. van den Bergh opgevolgd door Cornelis van den Akker. • In het Noord-Hollandse Zeevang is P. Schavemaker geen wethouder meer. • In de Utrechtse gemeente Zeist is Marieke Hofstee geen raadslid meer. Cor Doelwijt en A. van Strien zijn nieuw in de raad. • In het Zuid-Hollandse Zevenhuizen-Moerkapelle is Jaap Staal gestopt met raadswerk. Gerard Zweere en M. Arron-de Jong zijn nieuw in de raad.

nws

• Henk Bouwman is geen statenlid meer van de provincie Zuid-Holland. • In het Gelderse Zutphen is I. van de Kamp nieuw in de raad.

Wijzigingen in de fractie? Het CLB ontvangt graag bericht over wijzigingen in uw raads- of statenfractie. Wij kunnen die dan verwerken in onze administratie en er zonodig melding van maken in onze rubriek Persoonlijk. De volgende gegevens zijn van belang: naam- en adresgegevens, telefoon- en faxnummer en emailadres, zowel van het nieuwe als van het vertrekkende raads- of statenlid, plus de datum waarop de verandering is ingegaan. Ook als er een nieuwe PvdA-wethouder (al dan niet ‘van buiten’) of gedeputeerde aantreedt, horen we dat graag. Mail uw gegevens naar: [email protected]. Als u vragen heeft kunt u bellen (0205512260) of mailen.

19

100 JAAR

LOKAAL BESTUUR Redactie Jan de Roos

Stedenschennis De eerste taak van sociaal-democratische gemeenteraadsleden is: zorg te dragen, dat de gemeente hare sociale taak, opgevat in den zin van het gemeenteprogram, hoe langer hoe beter en eindelijk ten volle vervult. Doch daarnevens rusten op hen ook nog andere plichten, en daarvan is een der voornaamste: de schoonheid van stad en land – zooveel als maar eenigszins mogelijk is – ongerept te bewaren. Diep betreurenswaardig is het, dat gedurende de laatste eeuw verreweg de meeste gemeentebesturen de aan hunne zorg toevertrouwde parelen maar al te vaak voor de zijnen geworpen hebben. Wie de oude stadsbeelden kent uit afbeeldingen en gedeeltelijk nog uit eigen herinnering, staat met droefheid geslagen over de vernieling, die alom plaats heeft gehad.

zoowat op elk politiek program, maar ook wat de burgemeestersbenoeming betreft handhaaft men toch maar steeds rustig den ouden toestand. Het is natuurlijk de angst voor de sociaaldemokratie die hier werkt. (17 mei 1923)

h Drankbestrijding Door B. en W. van Groningen werd voorgesteld meerdere wijken der stad droog te leggen. De raad nam het voorstel aan met 18 stemmen voor en 14 tegen.

Concept-gemeenteprogram De Soc.Dem. Gemeentepolitiek stelt zich niet ten doel in de een of andere gemeente het socialisme te vestigen. De vestiging van het socialisme kan slechts internationaal en nationaal tot stand komen op den grondslag van gemeenschappelijk bezit van grond en productiemiddelen. De verwezenlijking van deze voorwaarden ligt buiten het bereik van eenigen gemeenteraad. De Soc.Dem. Gemeentepolitiek stelt zich ten doel het orgaan der gemeente meer en beter dienstig te maken tot het inrichten en beheeren van allerlei instellingen ter voorziening in de behoeften der ingezetenen, waarbij gestreeft wordt naar het grootst mogelijke gerief voor de verbruikers en rekening wordt gehouden met hun economische positie.

(10 december 1925)

h

(15 januari 1919)

h

h De vrouw als burgemeester De Belgische Kamer heeft zonder diskussie een wetsontwerp aangenomen, dat veroorlooft vrouwen als burgemeester te benoemen. (3 november 1921)

h Politie-optreden Door partijgenoot Van Eck werd in Leiden een motie ingediend, luidende: ‘de raad spreekt de wenschelijkheid uit, dat de politie niet eerder gebruik maakt van haar vuurwapenen, sabel en gummistok dan in alleruiterste noodzakelijkheid ter bescherming van personen of goederen.’ De motie werd verworpen met 17 tegen 10 stemmen, rechts tegen links, met

20

Foto Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis

uitzondering van den heer Eerdmans (v.-b.), die tegenstemde. (22 december 1921)

h Oranje-schoolfeesten Door een ouderkommissie werd den raad van Capelle aan den IJssel verzocht alle onderwijzers te verplichten deel te nemen aan de oranje-schoolfeesten. Na verzet van onze partijgenooten Gonlag en Krijgsman werd door den raad het adres voor kennisgeving aangenomen. (19 oktober 1922)

h De Nijverheidsheeren Op het Utrechtsch kongres der S.D.A.P. heeft Wibaut een hartig woordje gezegd over de bemoeizucht van de Maatschappij van Nijverheid met het gemeentebeheer in plaatsen waar haar dit te rood is. Hij noemde dit een streven naar de diktatuur van het groot-kapitaal, waarop wij nog minder gesteld zijn dan op de diktatuur van het proletariaat. Het is natuurlijk wel begrijpelijk, dat Nijverheidsgewurm. Vroeger deelde die liberale groot-bourgeoisie in de gemeenteraden de lakens uit. Het waren schoone

dagen voor het kapitalisme, maar dat is uit, voor goed. In de raadszaal der hoofdstad zijn de liberalen met een armelijk troepje van vijf man overgebleven en elders is het geen haar beter. (18 januari 1923)

h Socialistisch raadsgebed De radikaal-socialistische meerderheid van den gemeenteraad in de Londensche voorstad Poplar heeft een nieuw gebed ter opening van de raadszittingen vastgesteld. Het luidt als volgt: ‘Onze Vader, wij bidden vandaag tot u voor onze stad, de stad van onze liefde en trots. Houd onze burgers tezamen, niet door de liefde van het geld, maar door den gloed der naastenliefde, door de gevoelens van gemeenschappelijke vreugde en de trots, gemeenschappelijke bezittingen te hebben. Mogen wij, wanneer wij ons een groot doel stellen voor de toekomst van onze stad, steeds indachtig zijn, dat hare ware rijkdom en grootheid niet bestaan in den overvloed der dingen die wij bezitten, maar in de rechtvaardigheid harer instellingen en de broederschap tusschen hare kinderen.’ (15 februari 1923)

Rode liederen op het carillon Door den raad van Delft werd afwijzend beschikt op het verzoek van het Mei-komitee, om op 1 Mei op het carillon der Nieuwe Kerk socialistische liederen te doen spelen. (3 mei 1923)

h Burgemeestersbenoeming Het gewurm over de voorziening in de Rotterdamsche burgemeestersvakature vestigt opnieuw de aandacht op de voor de gemeenten onbevredigende wijze waarop ten onzent de burgemeesters aangewezen worden. Men moet maar afwachten wien het de regeering zal gelieven als voorzitter van den gemeenteraad, als mede-lid van het dagelijksch bestuur, als hoofd van de gemeentelijke politie en brandweer aan een groote stad te octroyeeren. De waardigheid der gemeente komt zoo telkens wel erg in het gedrang. En dat het anders kan blijkt wel in België en Frankrijk, waar de burgemeester vrijwel, in Duitschland en Engeland, waar hij volledig door den gemeenteraad gekozen wordt. Wij zijn in dat opzicht in ons land zeer ten achter. Het zelfbeschikkingsrecht der gemeente staat tegenwoordig

Zonder gemeenteraad Men weet dat Mussolini met één pennestreek alle gemeenteraden heeft afgeschaft, ten einde te zorgen dat er geen socialistisch bestuurde gemeenten meer zouden zijn. Het middel was even vernuftig als afdoende en de Italiaansche gemeenten worden nu bestuurd door een uit Rome benoemden heer, die natuurlijk fascist is. De Vereenigde Staten hadden trouwens al het voorbeeld gegeven, door hier en daar gemeenten te laten besturen door een ‘city-manager’, en bij vergissing heeft dat systeem hier te lande zelfs wel eens sympathie gewekt bij personen die hun demokratie een oogenblik vergeten waren. Intusschen heeft Ierland nu het Amerikaansch-Italiaansche voorbeeld gevolgd en de wet aldus gewijzigd, dat in alle gemeenten, als de hooge regeering het wenscht, de gemeenteraad vervangen kan worden door een regeeringskommissaris. (2 september 1926)

h Politie tegen raadsleden Het reglement van orde voor de vergaderingen van den gemeenteraad van de Limburgsche gemeente Stein is aangevuld met een artikel, waarbij wordt bepaald dat een lid, dat openlijk de eer of den goeden naam van anderen krenkt, den naam van God misbruikt, het gezag tracht af te breken, tot revolutionnaire daden aanspoort, dan wel de orde der vergadering verstoort op een wijze, dat afdoening der onderwerpen wordt verhinderd of onmogelijk gemaakt, een en ander ter beoordeeling van den voorzitter, door dezen tot de orde geroepen wordt. Stoort het lid zich niet aan de terechtwijzing van den voorzitter, dan kan deze, na het geven eener tweede waarschuwing, het lid mededeelen, dat hij het gebouw, waarin de vergadering gehouden wordt, onmiddellijk moet verlaten. Men zou zeggen: hoe is men in den raad van een oer-roomsche gemeente, waarin nog nooit een niet geheid-roomsch raadslid doordrong, zoo verdacht op godslasteringen, gezagsafbraak en revolutionaire taal? (6 januari 1927)

Maakt u zelf ook deel uit van zo'n intrigerende combinatie? Meld het ons. Er moet sprake zijn van verwantschap of relatie, en tenminste één van beiden moet voor de PvdA actief zijn als volksvertegenwoordiger of bestuurder in de gemeente of de provincie. Een GroenLinkspoliticus en een PvdA-raadslid die familie zijn, kunnen dus ook. Als u voorbeelden kent of zelf in deze rubriek wilt komen, mail dan naar: [email protected]

MENSEN IN BEWEGING

Een potlood-begrooting Bij de behandeling der begrooting in Stavoren gispte p.g. Leer-van Hensbergen het feit, dat de gemeentebegrooting gedeeltelijk in potlood geschreven was ingediend. Gemakkelijk is zoo’n potloodbegrooting wel.Ze kan gemakkelijk worden gewijzigd!

Foto Het Hoge Noorden

Aty Harwijne-Vroomman (55), moeder van

h

h

(15 december 1919)

ATY&MONIQUE

(17 januari 1924)

(15 november 1918)

Onze wethouders In 8 gemeenten bezetten we de meerderheid der raadszetels, nl. in Ammerstol, Bellingwolde, Petten, Peize, Usquert, Winschoten, Wormerveer en Zaandijk. In deze gemeenten zijn de wethouderszetels ook door ons bezet, behalve in Petten, waar een der beide zetels aan een vrijzinnige is afgestaan. In totaal werden wethouderszetels in 73 gemeenten aanvaard door 83 partijgenooten.

x&x

DE GEMEENTE

. P  vdA-raadslid in Middelburg sinds 2002 . ‘In de politiek wisten veel mensen niet eens dat wij moeder en dochter zijn, zelfs onze wethouder was er niet van op de hoogte.’ . Gehuwd, twee zonen en dochter Monique, de oudste . Net gestopt met werken, was ambtelijk secretaris Raad van Toezicht van een zorgaanbieder op Walcheren en secretaresse van de Raad van Bestuur . ‘Politiek is voor mij middel om mensen actief mee te laten bepalen hoe hun omgeving er uitziet. Je geeft ze invloed op hun eigen wijk en stad’ . Wil in deze raadsperiode vooral werken aan het realiseren van woonservicezones. ‘Die vormen het hart van de wijk. Daar vind je alle voorzieningen in combinatie met woningen voor ouderen’ . Heeft een hekel aan ‘eindeloos dooremmeren over details, al is dat nou juist wel waar je op straat over wordt aangesproken’ . Bewondert in Monique ‘haar bevlogenheid en enthousiasme. Ze staat voor wat ze zegt en heeft oog voor het sociale’ . Is er trots op dat ze als informateur een stevig college tot stand heeft weten te brengen. ‘VVD, CDA, SGP en PvdA hebben een solide coalitieprogramma’ . Zou als er geen PvdA bestond lid worden van GroenLinks. ‘Ik was ooit lid van de PPR, dat is opgegaan in GroenLinks. Maar ik vind de PvdA als partij krachtiger’ . Bewondert Madeleine Albright, de voormalige minister van Buitenlandse Zaken van de VS. ‘Ze heeft privé heel veel meegemaakt en was een prima minister’ . Fietst, reist en leest graag in haar vrije tijd. ‘Nu ik geen vaste baan meer heb, kan ik meer tijd steken in mijn raadslidmaatschap, mijn bestuurswerk voor de Zonnebloem én mantelzorg voor mijn moeder’ . Politieke ambitie op langere termijn? ‘In de vorige periode was ik 2e kandidaat voor het wethouderschap. Of ik na deze periode nog voor het wethouderschap zou gaan, weeg ik dan wel weer af ’

Monique Baltus-Harwijne (37)

redactie Jan de Roos

. R  aadslid sinds augustus 2006, daarvoor fractieassistent. ‘We lopen er niet mee te koop dat we familie zijn, wel wisselen we de Margriet uit tijdens de vergadering’ . Gehuwd, twee dochters (16 en 14) . In het dagelijks leven projectmanager bij de Stichting Welzijn Middelburg . ‘De politiek is me thuis met de paplepel ingegoten. Mijn moeder stond in haar PPR-tijd op de barricaden tegen kernenergie. Wat mij aantrekt is dat je ideeën in tastbare resultaten kunt omzetten’ . ‘Ik heb samen met een VMBO-klas een motie ingediend om participatie van jongeren te bevorderen. Ze worden uitgenodigd voor onderwerpen waar ze zelf over willen meepraten’ . ‘Ik kan er slecht tegen als mensen hun stukken niet goed hebben gelezen en dan toch vragen gaan stellen’ . ‘Mijn moeder heeft heel snel kennis opgedaan op een terrein dat eigenlijk niet het hare is: ruimte. Dat vind ik knap’ . ‘De manier waarop we met wijken omgaan: burgers hebben echt een stem in wat er met hun omgeving gebeurt’ . ‘Ik ben een mensenmens, dus het moet wel sociaal zijn. GroenLinks zou me dan wel wat lijken’ . ‘Wim Kok, omdat ie een echte bruggenbouwer is. En Máxima, een sterke vrouw die ontzettend goed geïntegreerd is’ . ‘Ik fok siamezen voor mijn plezier. En verder doe ik veel aan sport, o.a. hardlopen’ . ‘Wethouder zou ik best wel willen worden. Of Kamerlid. Maar het liefst toch wethouder, dan kun je dicht bij je eigen mensen blijven’

De volgende stap na uw bestuurdersfunctie! Na een bestuurlijke functie te hebben bekleed, is het voor een bestuurder niet gemakkelijk om een passende nieuwe functie te vinden. P&O Services Groep (PSG) biedt voormalige bestuurders een specifiek begeleidingstraject met als doel het vinden van een geschikte baan. Wij ontwerpen het begeleidingstraject volgens een aantal basiselementen. Deze zijn: Development Center, Persoonlijk Ontwikkelingsplan, Leergang Bestuurders en Intervisie. Iedere bestuurder kiest in samenspraak met de persoonlijke loopbaancoach een eigen op maat samengesteld pakket. Het begeleidingstraject kan vanuit outplacement of vanuit de overstapconstructie van PSG worden gevolgd. In geval van outplacement behoudt de bestuurder een ww- of appa-uitkering. De overstapconstructie gaat verder. In dat geval ziet de bestuurder af van de uitkering en treedt in dienst bij PSG. De arbeidsvoorwaarden blijven gelijkwaardig aan het huidige arbeidsvoorwaardenpakket. Deze constructie levert op korte termijn een structurele oplossing voor zowel de bestuurder als zijn voormalig werkgever. De bestuurder vergroot de kansen op de arbeidsmarkt en de voormalig werkgever beperkt de uitkeringskosten. PSG is dé mobiliteitspartner binnen de overheid die ook is aangesloten bij het ABP. Wilt u meer weten over onze mogelijkheden in uw specifieke situatie? Neem dan vrijblijvend contact op met de heer M.H.M. van Baaijen (06 - 53424762), of de heer A. Anthonissen (06 - 51073692).

www.poser.nl 073-5039320

Den Haag Plein 17

Meppel Schoolstraat 7a

Tilburg Reitseplein 2

Wageningen Agro Business Park 65

Hedel Kronenburgpark 2

21

2de kmr

WIE GAAT WAT DOEN? Wie worden binnen de PvdA-fractie de woordvoerders op het terrein van het binnenlands bestuur? We hoopten dat we u daarover dit keer konden inlichten, maar helaas valt er nog geen uitsluitsel te geven. Nog even geduld dus. Foto Serge Ligtenberg

TON LANGENHUYZEN is beleids­ medewerker van de Tweede Kamer­fractie van de PvdA. Heeft u een vraag aan hem of wilt u reageren? Stuur dan een e-mail naar [email protected] of bel 070-3182792

Weliswaar wordt in de PvdA-fractie hard nagedacht over profielen van samenhangende onderwerpen, maar de ‘formatiefase’ waarin personen aan profielen worden gekoppeld is ten tijde van het schrijven van dit stukje (medio maart) nog niet afgerond. Wellicht volgende keer wel. Het fractiebestuur - dat opnieuw moet worden gekozen - zal binnen afzienbare tijd voorstellen doen over de samenstelling van profielen en de plaatsen van kamerleden daarbij. Het is in ieder geval de bedoeling dat iedereen een volwaardige portefeuille krijgt. TBS en burgemeesters Op donderdag 8 maart sprak de Tweede Kamer in een spoeddebat met de kersverse staatssecretaris Albayrak over het tbs-systeem. De directe aanleiding was een moord op een 44-jarige vrouw in Enschede. De verdachte van deze moord is een man die in 2001 onder andere vanwege geweldpleging was veroordeeld tot een celstraf en tbs. De man was begin

van het jaar onder toezicht vanuit de tbs-kliniek Oldenkotte (Rekken) in Enschede gaan wonen. Net zoals bij eerdere debatten die in de Tweede Kamer zijn gehouden naar aanleiding van ernstige incidenten met tbs’ers, drongen sommige partijen nu ook weer aan op verscherping van het tbssysteem. Vanuit de fractie van de PVV werd zelfs ‘levenslang’ voor alle tbs’ers gesuggereerd, hoewel de woordvoerder dit uiteindelijk niet durfde uit te spreken. Aleid Wolfsen wilde gelukkig niet zo ver gaan. Net zoals een meerderheid van de Kamer bleef hij van mening dat na een succesvolle behandeling ook tbs’ers ooit weer naar de samenleving moeten kunnen terugkeren. Slechts voor onbehandelbare tbs-patiënten die blijvend een gevaar vormen voor de samenleving rest niet anders dan een - soms levenslang - verblijf in een zogenaamde long-stay afdeling van een tbs-kliniek. Een nieuw onderwerp in het tbsdebat was de rol van de burgemeester. De burgemeester van Enschede (Peter den Oudsten) was niet op de hoogte van het feit dat er een tbs’er met verlof in zijn gemeente woonde. De Kamer vroeg de staatssecretaris of dit niet verbeterd kon worden. Als een burgemeester of politiekorps wel op de hoogte zou zijn van de aanwezigheid van een dergelijke tbs’er, dan zouden er wellicht ook maatregelen kunnen worden genomen om bijvoorbeeld deze man of vrouw extra in de gaten te laten houden. Staatssecretaris Albayrak erkende dit punt. Zij vroeg zich af of het niet nodig is dat er nationale

richtlijnen moeten komen voor de informatieverstrekking aan lokale bestuurders. Albayrak treedt binnenkort in overleg met de burgemeesters en andere lokale partijen over wat er op het vlak van de informatievoorziening dient te verbeteren. Naar ik aanneem zullen daarbij ook de VNG en het ministerie van BZK betrokken zijn. Paspoort en clown Kleine incidenten leveren vaak veel nieuws op: onlangs werd bekend dat een inwoner van Hellevoetsluis er in was geslaagd om een Identiteitskaart te krijgen waarop hij als ‘The Joker’ uit Batman stond afgebeeld. Zoals bekend zijn de eisen waaraan een pasfoto moet voldoen onlangs aangescherpt: bijvoorbeeld lachen mag niet meer, een neutrale blik is vereist. Maar booskijkend, geschminkt en voorzien van een gek hoedje, kon men blijkbaar toch in het bezit van een IDkaart komen. De aanvrager van die kaart wilde aantonen dat het systeem verre van waterdicht was. Deze man - naar verluidt in het dagelijkse leven veiligheidsbeambte bij het ministerie van Algemene Zaken(!) - beriep zich op de uitzonderingsbepaling dat het hoofd onbedekt kan blijven als de aanvrager heeft aangetoond er dat medische, godsdienstige of levensbeschouwelijke redenen zijn die zich daartegen verzetten. Toch was deze uitzonderingsregel op basis van artikel 28 lid 3 van de Paspoortuitvoeringsregeling (http://wetten.overheid.nl/) blijkbaar voor meerdere uitleg vatbaar. Volgens antwoorden van minister Nicolaï op Ka-

mervragen van de SGP (Van de Staaij) en PvdA (Aleid Wolfsen) was aanpassing van de eisen ten aanzien van paspoortfoto’s niet nodig. Wel stuurde de minister de gemeenten een ‘nieuwsbrief ’ met daarin instructies over hoe de uitzonderingsbepaling moest worden uitgelegd. Bij twijfel over een levensovertuiging of geloof mag een ambtenaar de afgifte van een ID-kaart of paspoort weigeren. Als de aanvrager daar bezwaar tegen maakt, moet hij zelf aantonen dat er echt sprake is van een serieus geloof of levensovertuiging en niet van een modeverschijnsel of persoonlijke levensopvatting. Er moet sprake zijn van een geloof of levensopvatting die door meer mensen wordt gedeeld. Een geschminkt gezicht was al niet toegestaan naar de mening van de minister omdat dat de herkenbaarheid van de persoon teveel in de weg stond. Op de vraag van Wolfsen hoe politie of douane bij een identiteitscontrole moeten handelen als de man zijn clownoutfit niet aan heeft, gaf de minister het ontwijkende antwoord dat die vraag niet meer aan de orde was omdat de Joker inmiddels zijn ID-kaart had ingeleverd. Daarmee ging de minister gemakshalve er maar aan voorbij dat volgens kranten vlak nadat de Kamervragen waren ingediend – ‘The Joker’ er in was geslaagd om heen en weer naar Londen te vliegen….

Foto Jiri Büller/HH

clmn

afgvrdgd

SCOREBORDPOLITIEK NICO PORTEGIJS raadslid in Diemen en lid redactie Lokaal Bestuur

OPKOMST EN AFGANG FRANS LEIJNSE (1947) is lid van de Eerste Kamer sinds 2003. Hij is socioloog en lector kenniscirculatie aan de Hogeschool van Utrecht. Tot 1 januari 2005 was hij voorzitter van de HBO-Raad. Leijnse houdt zich in de Eerste Kamer onder meer bezig met financiën, sociale zaken en werkgelegenheid.

Foto Hans Kouwenhoven

22

De opkomst van de kiezers bij de laatste Statenverkiezingen hield niet bepaald over, evenals overigens het resultaat van de PvdA. Over dat laatste een andere keer (waar blijft eigenlijk de commissie Vreeman?). Maar over het eerste kun je eigenlijk nauwelijks verbaasd zijn. De signalen die de kiezer krijgt over het belang van Statenverkiezingen zijn al jaren zo ambigu, dat het meer een wonder is dat nog bijna de helft de moeite neemt naar de stembus te gaan. De provincies zijn een bestuurslaag met weinig eigen bevoegdheden en macht. Zij zouden echter een belangrijke rol kunnen vervullen bij de coördinatie en afstemming van lokaal beleid, geschilbeslechting tussen gemeenten en kaderstelling voor wat lokaal wordt ingevuld. Met de complexiteit van samenleving en bestuur wordt die rol steeds belangrijker en zouden de provincies ook voor de burger zichtbaarder kunnen worden. Daar heeft het Rijk echter een stokje voor gestoken door de intergemeentelijke samenwerking in WGR-plusregio’s onder te brengen, die vooral een extra bestuurslaag zijn. Geef de provincies vooral geen kans iets belangrijks te doen, is de boodschap. Even ambigu is het signaal over

de vitaliteit van de provincies. De bestuurlijke elite is inmiddels uni sono van opvatting dat er een Randstadprovincie moet komen. In het ene na het andere rapport praat men elkaar na, zonder dat overigens veel hard feitenmateriaal wordt geleverd voor de stelling dat dit de bestuurlijke coördinatieproblemen zou oplossen. Maar de burger krijgt wel de indruk dat Utrecht, Noord- en Zuid-Holland en Flevoland binnenkort worden opgeheven. En hij kan op zijn vingers natellen dat het dan tamelijk absurd zou zijn Drenthe, Zeeland en Overijssel gewoon te laten bestaan. Dus: komt u vooral naar de stembus om een bestuur te kiezen dat wij binnenkort zullen opheffen. Om nog maar te zwijgen van de vreemde boodschappen die keer op keer over de Eerste Kamer worden afgegeven. Landelijke politici verklaren het ene moment dat dit provinciale verkiezingen zijn, die op provinciale thema’s moeten worden uitgevochten. Om het volgende moment even zo vrolijk te melden dat het natuurlijk vooral gaat om het behoud, respectievelijk het tenietdoen van de meerderheidscoalitie in de Eerste Kamer. Helemaal bruin bakken partijen het die vooral vanwege de verhoudingen aan deze zijde van het Binnen-

hof hun kiezers oproepen te gaan stemmen, maar overigens van opvatting zijn dat de Eerste Kamer moet worden opgeheven. Een ‘ideaal’ dat volslagen onrealistisch is, maar dat terzijde. Zo wordt de kiezer dag aan dag vanuit Den Haag lastiggevallen met boodschappen die er op neerkomen dat je wel gek moet zijn om voor de Provinciale Staten te gaan stemmen. Een beetje populist, ook al is hij een stuk onhandiger dan Geert Wilders, krijgt hier natuurlijk een gouden kans. Hij hoeft alleen maar het mediale speelveld te bepalen met enkele onfrisse xenofobe thema’s en de grote partijen schieten alle kanten op om te voorkomen dat deze de komende verkiezingen gaan beheersen. Met als gevolg dat de uitkomst door niets zo zeer beïnvloed wordt als juist door die thema’s en hun behandeling in de media. Zou het niet verstandig zijn de Tweede Kamer drie maanden op reces te sturen als er Statenverkiezingen zijn?

Ik ben indertijd lid geworden van de PvdA, omdat de sterkste schouders naar mijn mening de zwaarste lasten moeten dragen. Ik werd actiever in de gemeentelijke politiek, omdat naar min smaak de (lokale) samenleving en de voorzieningen toegankelijk moeten zijn voor alle inwoners. En ik ben actief gebleven in de politiek, om ervoor te ijveren dat iedereen gelijke kansen krijgt. Ik wil opkomen voor de belangen van de gewone man en vrouw, zoals op de website van de gemeente Diemen te lezen staat. Als ik in de gemeente rondloop en met mensen praat, merk ik dat de meeste mensen die inzet waarderen. Ik zou het prima vinden om de volgende verkiezing in te gaan onder het motto: samen sterk, groen en sociaal. Maar de laatste tijd lijkt dat niet meer genoeg. Het gaat niet meer over de politieke keuzes, maar steeds meer over indicatoren. Het is niet meer genoeg om je druk te maken over verkeersveiligheid. In plaats daarvan moet je ernaar streven dat het aantal verkeersdoden terugloopt van 2,4 naar 1,7. Als het blijft steken bij 1,9 heb je een probleem en als het zakt naar 1,5 ben je niet ambitieus genoeg geweest. Jaren geleden was ik aanwezig bij een lezing van Ed van Thijn, toen burgemeester van Amsterdam. Hij vertelde vol trots dat de onveiligheid in Amsterdam, blijkens een recent onderzoek, met 10% was teruggelopen. Een mevrouw in het publiek wilde daar wel even een opmerking over maken. Ze was de afgelopen week beroofd van haar handtasje. Dat was haar nog nooit eerder overkomen. Van de groeiende veiligheid had zij dus niet zo veel bemerkt.

Cijfers zijn belangrijk. Over tien jaar kan niemand zich meer het wedstrijdbeeld herinneren, maar staat de uitslag nog steeds helder in de boeken. En het is meegenomen als de helft plus 1 het met je eens is. Maar dat betekent niet dat de maatschappelijke werkelijkheid terug te leiden is tot louter cijfers. Cijfers, hoe SMART ook, zijn slechts een, soms handzame, reductie van de werkelijkheid en kunnen een nuttig hulpmiddel zijn bij het bepalen van beleid. Maar op basis van cijfers kun je niet besturen. Als dat zo was, zouden we de politici meteen naar huis kunnen sturen (van achter uit de zaal klinkt gejuich). Politiek gaat niet over cijfers maar over standpunten. Je moet iets willen, voordat je met cijfers iets kan. Meten mag dan wel weten genoemd worden, maar wie onbevangen denkt te kunnen meten is onmetelijk bevangen. Alle meten is afhankelijk van definities; en alle weten is afhankelijk van wat we met de uitkomsten doen. Politiek gaat ook over verantwoording afleggen. Een nulmeting is dan goed als vertrekpunt voor een discussie over wat we gaan doen. Informatie op een rijtje krijgen is nodig voor het formuleren van een verstandig beleid. En natuurlijk hoort er ook een resultaatmeting te komen. Maar dat is wat anders dan het afleggen van cijfermatige verantwoording op basis van schrijftafelindicatoren die vaak heel dun zijn, omdat de meetbaarheid zwaarder weegt dan de relevantie. Politieke verantwoording afleggen is wat anders dan afrekening op basis van bijeengeharkte cijfers. Zo lang ik afgerekend word op mijn standpunten, blijf ik actief in de politiek.

23

achtrknt

Foto Joost Grol

Een kijkje in de raadzalen Elke maand zijn we te gast bij de raadsvergadering in de grootste en in de kleinste gemeente van een bepaalde provincie. Dit keer twee gemeenten in Gelderland: Rozendaal en Nijmegen. Foto Joost Grol

24