gaming in cijfers
Inleiding Binnen de creatieve industrie vormt de gamingbranche een belangrijke speler. Sterk in ontwikkeling en in staat over grenzen heen te gaan en tot nieuwe uitdagingen te komen. Een interessante branche voor het volgen van de trends en deze kennis te delen met de andere branches in de creatieve industrie. Zo draagt GOC bij aan de personeelsontwikkeling en daarmee de groei en bloei van onze creatieve industrie. Benieuwd naar andere producten en diensten? Vraag naar de binnendienst van GOC.
Gamingbedrijven in Nederland Gamingbedrijven worden in Nederland bij de Kamers van Koophandel niet als gamingbedrijf geregistreerd omdat hier nog geen aparte code voor bestaat. We presenteren daarom gegevens van de database van de gamesindustrie.nl, waar gamingbedrijven zichzelf registreren. In maart 2012 stonden op deze site 160 bedrijven genoteerd. Onderstaande grafiek laat zien met welke activiteit(en) ze zich hebben ingeschreven. Bedrijven kunnen meerdere activiteiten uitvoeren. Volgens schattingen van de brancheorganisatie DGA zijn er in Nederland ongeveer 175 gamingbedrijven actief, waarbij zo’n 2.500 à 3.000 mensen werkzaam zijn. Daarnaast is er een groep bedrijven die gaming activiteiten verrichten als nevenactiviteit. Deze groep is niet in de getallen opgenomen.
19,4%
10,6%
16,3%
8,8%
3,1%
advergames
audio design
console games
handheld games
interactieve televisie
14,4%
10,0%
18,1%
2,5%
mobile games
outsourcing
pc games
porting
13,8%
8,8%
10,6%
30,0%
simulaties
technologie
tools en engines
webgames
36,3% serious games
Bron: www.gamesindustrie.nl
175 gamingbedrijven in Nederland actief
Werkgelegenheidsontwikkeling in 2011 Verschillende branches in de creatieve industrie zijn eind 2011 geënquêteerd over hun werkgelegenheidsontwikkeling. In onderstaande benchmark wordt de werkgelegenheid van een aantal branches binnen de creatieve industrie met elkaar vergeleken. De gamingbranche heeft het hoogste percentage bedrijven met een groeiend personeelsbestand (21%) en het laagste percentage met een krimpend personeelsbestand (13%).
stabiel
Bron:www.gamesindustrie.nl gaming
groei krimp
audiovisueel reclame multimedia uitgeverij -60% -40% -20%
0%
20%
40%
60%
80% 100%
Bron: GOC Arbeidsmarktonderzoek
In de gamingbranche groeit de werkgelegenheid het hardst
Omzetontwikkeling in 2011 Twee op de drie gamingbedrijven (64%) hebben hun omzet in 2011 zien groeien, 25% zelfs in sterke mate. Slechts bij 11% van de bedrijven daalde de omzet. In de meeste gevallen was dit slechts een lichte daling. Daarmee deed de gamingbranche het aanzienlijk beter dan de andere branches.
gelijk gebleven
gaming
licht toegenomen sterk toegenomen licht afgenomen sterk afgenomen
audiovisueel reclame multimedia uitgeverij -60% -40% -20%
0%
20%
40%
60%
80% 100%
Bron: GOC Economisch onderzoek
De gamingbranche heeft de grootste omzetgroei
Bedrijfsresultaat in 2011 De gamingbedrijven deden het bedrijfseconomisch ook beter dan de andere branches in de creatieve industrie. Drie op de vier bedrijven (76%) behaalde een positief bedrijfsresultaat, 21% zelfs een zeer positief resultaat. Slechts 8% werd geconfronteerd met een licht negatief resultaat in 2011. Hiermee scoort de gamingbranche het best van alle branches binnen de creatieve industrie. Zelfs nog iets beter dan de multimediabedrijven.
noch positief noch negatief
gaming
licht positief zeer positief licht negatief sterk negatief
audiovisueel reclame multimedia uitgeverij -60% -40% -20%
0%
20%
40%
60%
80% 100%
Bron: GOC Economisch onderzoek
Gamingbedrijven doen het bedrijfseconomisch goed
De ontwikkeling van het bedrijfsresultaat: 2011 versus 2010 Voor meer dan de helft van de gamingbedrijven (54%) was het bedrijfsresultaat in 2011 beter dan in 2010. Voor slechts 6% was het bedrijfsresultaat in 2011 slechter dan in 2010. Voor geen van de geënquêteerde bedrijven was het resultaat zowel in 2010 als in 2011 negatief. Ook vorig jaar werd dit onderzoek uitgevoerd. Daaruit blijkt dat gamingbedrijven ook over 2009 tot en met 2011 al beter presteerden.
stabiel positief
gaming
verbetering stabiel negatief verslechtering
audiovisueel reclame multimedia uitgeverij -60% -40% -20%
0%
20%
40%
60%
80% 100%
Bron: GOC Economisch onderzoek
2011 stijgende bedrijfsresultaten
Omzetgroei in games Volgens PricewaterhouseCoopers (PwC) groeit de wereldmarkt voor games sterk en dit zal de komende jaren doorzetten. Dit geldt ook voor Nederland. In Nederland is tussen 2008 en 2011 wel sprake van een stagnatie in de omzet. We zien een sterke verschuiving van omzet uit Console- en PC-games (fysieke distributie) naar online- en mobilegames (digitale distributie). Over de hoogte van de omzet in Nederland bestaat discussie. De PwC-cijfers worden jaarlijks via een overeenkomstige berekeningssystematiek opgebouwd. Als er sprake zou zijn van een ‘onvolledige meting’, dan is deze wel systematisch, waardoor de trend toch goed zichtbaar wordt.
mobile
800
online
700
pc console
600 500 400 300 200 100 0
‘06
‘07
‘08
‘09
‘10
‘11
‘12
‘13
‘14
‘15
Bron: PwC 2011
Markt voor games groeit nog steeds
Flexpersoneel in 2011 Eind 2011 had 84% van de gamingbedrijven ook flexpersoneel. Onder flexpersoneel wordt gerekend uitzendkrachten, freelancers en personeel met een tijdelijk contract. Alleen binnen de uitgeverijbranche is het aandeel bedrijven dat flexpersoneel inschakelt met 90% groter dan in de gamingbranche. Het voordeel van flexpersoneel inzetten is dat bedrijven hun productiecapaciteit sneller kunnen aanpassen als de opdrachten toe of juist afnemen. Een andere reden voor het inzetten van flexpersoneel is dat bedrijven soms tijdelijk bepaalde specialisten nodig hebben, die men niet in vaste dienst heeft of wil nemen.
flexpersoneel
reclame multimedia audiovisueel gaming uitgeverij 0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90% 100%
Bron: GOC Arbeidsmarktonderzoek
Gamingbranche gebruikt veel flexpersoneel
Verhouding tussen vast en flexibel personeelsbestand De gemiddelde verhouding tussen het vaste en flexibele personeelsbestand was 79% vast en 21% flexibel. Daarmee hebben de gamingbedrijven gemiddeld een minder grote flexibele schil dan de audiovisuele bedrijven en de uitgeverijen. Blijkbaar hebben de gamingbedrijven, en ook multimediabedrijven en reclamebureaus, meer behoefte hun personeel te binden. Gamingbedrijven hebben wel een wat grotere flexibele schil dan het landelijk gemiddelde, waar 87% in vaste dienst is. Uit eerder onderzoek onder multimediabedrijven in 2000 bleek dat bij een gunstige economische conjunctuur deze bedrijven in hun personeelsbeleid juist sterk op binding gericht zijn.
vast personeel flexpersoneel
reclame multimedia gaming uitgeverij audiovisueel 0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90% 100%
Bron: GOC Arbeidsmarktonderzoek
Gamingbedrijven hebben groot deel personeel in vaste dienst
Toe- of afname inzet van flexpersoneel Ruim een kwart (27%) van de gamingbedrijven geeft aan in 2011 meer flexpersoneel ingezet te hebben dan in 2010 en 13% geeft minder aan. In de audiovisuele secor, waar juist in sterke mate met flexpersoneel wordt gewerkt, zien we in 2011 een terugloop. Dat is verklaarbaar omdat bedrijven met een grote flexibele schil deze verminderen in periodes van economische tegenwind. In de gamingbranche gaat het juist goed in 2011 en dat vertaalt zich in een groeiende personeelsbehoefte bij bedrijven. Enerzijds gebeurt dit door het laten groeien van het aantal flexwerkers en vervolgens gaan bedrijven, die hun personeel willen binden, ertoe over flexwerk om te zetten in vaste dienstverbanden.
meer flexibel
gaming
minder flexibel audiovisueel reclame multimedia uitgeverij -30% -20% -10%
0%
10%
20%
30%
40%
50%
Bron: GOC Arbeidsmarktonderzoek
Inzet flexpersoneel neemt toe
Mbo opleidingen gaming en media Het overzicht toont de mbo scholen met gaming opleidingen. De scholen die geen gaming aanbieden maar wel media zijn hierin niet opgenomen.
Aantal studenten Algemene mediaopleidingen
Specifiek gaming School
(IT) Gamedeveloper
Grafisch Lyceum Rotterdam Grafisch Lyceum Utrecht ID College Landstede Mediacollege Amsterdam ROC Alfa College ROC ASA ROC Deltion College ROC Friese Poort ROC Friesland College ROC Graafschap College ROC Noorderpoortcollege ROC Onderwijsgroep A12 ROC van Amsterdam ROC West-Brabant St. Lucas/ de eindhovense school Totaal
Gaming artist
(IT) Media AVTechnologie productie
DTP-er
Media vormgever
Totaal
51 39 19 13 0 14 1 1 8 0 7 24 28 7 53
88 172 0 0 151 70 0 67 51 69 0 38 24 31 0
269 56 2 45 82 0 178 27 109 49 146 71 57 104 275
435 0 0 108 154 0 125 148 217 43 0 60 309 161 67
147 267 0 44 205 1 0 46 85 65 0 8 14 89 2
1.855 1.132 0 172 1.023 199 62 462 201 288 0 237 141 216 350
2.845 1.666 21 382 1.615 284 366 751 671 514 153 438 573 608 747
69
152
17
151
117
954
1.460
334
913
1.487
1.978
1.090
7.292
13.094
Bron: Duo 2011/berekening GOC
Meeste studenten gamedeveloper in Sint Lucas / de eindhovense school, Grafisch Lyceum Utrecht heeft meeste Gaming artist studenten
Zie voor alle mbo-opleidingen in de creatieve industrie: www.nlcreatief.nl
Mbo (gaming)media opleidingen in context Mbo opleidingen kunnen in twee hoofdvarianten (leerwegen) gevolgd worden, via het dagonderwijs (BOL) en via werken en leren in een bedrijf (BBL). De dagscholieren (BOL) lopen een of meerdere aaneengesloten stages in leerbedrijven en leerwerk-leerlingen (BBL) gaan iedere week één dag naar school. Daarnaast is het mbo onderwijs verdeeld in vier niveaus. De gamingopleidingen op het mbo worden alleen op het hoogste niveau gegeven. Gediplomeerden kunnen doorstromen naar een hbo vervolgopleiding. De specifieke gamingopleidingen trekken erg weinig vrouwen. Bij Gamedevoloper (IT) is slechts 3,9% vrouw, bij Gaming artist is dit 11,7%. Bij de opleidingen voor AV-productie, DTP en mediavormgever ligt het aandeel vrouwen veel hoger. De gamingopleidingen trekken ook iets minder niet-westerse allochtone studenten.
Leerweg Opleiding Gaming en media
Geslacht
Etniciteit
BOL
BBL
Man
Vrouw
Autochtoon
Westers
Niet-westers
- (IT) Gamedeveloper - Gaming artist - (IT) Mediatech - AV-productie - DTP’er - Mediavormgever
100% 100% 96,5% 100% 98,6% 99,8%
0% 0% 3,5% 0% 1,4% 0,2%
96,1% 88,3% 97,0% 68,5% 64,2% 55,8%
3,9% 11,7% 3,0% 31,5% 35,8% 44,2%
82,3% 81,3% 71,8% 83,2% 74,5% 81,0%
7,2% 8,9% 7,1% 8,1% 9,1% 8,2%
10,5% 9,9% 21,1% 8,7% 16,4% 10,8%
Mbo alle creatieve opleidingen Mbo totaal
99,1% 69,1%
0,9% 30,9%
61,7% 52,8%
38,3% 47,2%
79,9% 73,4%
8,0% 5,8%
12,1% 20,8%
Bron: DUO/bewerking GOC
De meeste studenten zijn man
‘Veel mbo studenten stromen door naar hbo vervolgopleidingen.’
Groei studenten mbo gaming De specifieke mbo gamingopleidingen bestaan slechts vijf jaar, maar zijn in deze korte tijd erg populair geworden. Het aantal instromers groeit sterk, waardoor het risico van een aanbodoverschot dreigt. Uit het schoolverlatersonderzoek van GOC is bekend dat gemiddeld 60% van de gediplomeerde uitstroom van gaming opleidingen rechtstreeks doorstroomt naar een voltijds hbo vervolgopleiding. Van de 40% die wel op de arbeidsmarkt komt, bleek eind 2011 niemand werkloos te zijn. Niet iedereen lukt het om direct werk te vinden binnen de gamingbranche. Door hun stages bij de gamingbedrijven verwacht GOC dat de mbo’ers op termijn hun weg binnen de gamingindustrie vinden. Een relatief groot deel (35%) van de gediplomeerde mbo’ers vindt namelijk hun eerste baan via hun voormalig stagebedrijf.
Aantal ingeschreven studenten (IT) Gamedeveloper Gaming artist (IT) Mediatechnologie AV-productie DTP'er Mediavormgever
2007 348 629 2.428 1.527 9.061
2008 597 636 2.749 1.400 9.314
2009 12 899 757 2.938 1.310 9.842
2010 48 958 974 3.117 1.333 10.049
2011 334 913 3.101 3.065 1.457 10.063 Bron: DUO/bewerking GOC
Aantal afgestudeerden neemt toe en iedereen vindt een baan
Stagebedrijven voor mbo gamingstudenten Alle studenten die een dagopleiding in het mbo volgen, moeten een of meerdere stages in de beroepspraktijk lopen. Voor het mbo zijn deze stages alleen mogelijk op erkende (geaccrediteerde) leerplekken. Gamingbedrijven, die erkend willen worden als stagebedrijf voor het mbo, geven dit door aan GOC. GOC bekijkt welke opleidingen bij het bedrijf mogelijk zijn. Vervolgens wordt het bedrijf voor deze opleidingen in het register van erkende leerbedrijven geplaatst. Voor gamingstages zijn inmiddels 260 erkende stagebedrijven. Van deze 260 bedrijven zijn er 54 die zichzelf als gamingbedrijf omschrijven en 99 als multimediabedrijf. De overige bedrijven hebben gamingactiviteiten als nevenactiviteit.
54
99
23
11
7
3
gaming
multimedia
reclame/ communicatie
audiovisueel
onderwijsinstelling
uitgeverij
260 erkende gaming stagebedrijven
11
52
260
grafisch
overig
totaal
Bron: GOC Register geaccrediteerde leerbedrijven
Hbo studenten in creatieve opleidingen Veel mensen die in de gamingindustrie werkzaam zijn, hebben een achtergrond in een van de creatieve hbo opleidingen. Inmiddels bestaan er meerdere gespecialiseerde gamingopleidingen, die vaak onder een overkoepelende creatieve richting vallen. Zo kunnen er gamingopleidingen worden gevolgd bij Informatica, Communicatie, Mediadesign en Vormgeving. Er staat in het landelijke registratiesysteem van de overheid voor het onderwijs (DUO) inmiddels één Game Architecture and Design opleiding met 524 studenten. In werkelijkheid is het aantal studenten in gamingopleidingen veel groter.
Aantal hbo studenten 2011-2012 Opleiding
Man
Vrouw
Totaal
% Vrouw
Aandeel
Audiovisueel Communicatie Communicatiesystemen Game Architecture and Design Informatica algemeen Informatica media Informatiedienstverlening en -management Journalistiek Kunst en Economie Kunst en Techniek Kunst/artiest Media Design and Communication Media en Entertainment Management Muziek Vormgeving
200 4.047 1.294 465 8.581 200 166 1.723 251 1.073 1.853 5.827 2.469 2.521 2.525
150 8.461 858 59 319 20 135 2.012 507 403 2.939 4.364 3.198 1.515 4.401
350 12.508 2.152 524 8.900 220 301 3.735 758 1.476 4.792 10.191 5.667 4.036 6.926
42,9% 67,6% 39,9% 11,3% 3,6% 9,1% 44,9% 53,9% 66,9% 27,3% 61,3% 42,8% 56,4% 37,5% 63,5%
0,5% 18,8% 3,2% 0,8% 13,4% 0,3% 0,5% 5,6% 1,1% 2,2% 7,2% 15,3% 8,5% 6,1% 10,4%
3 1 1 1 9 1 1 1 1 1 16 5 2 1 8
34.094 203.868 16,7%
32.369 219.857 14,7%
66.463 423.725 15,7%
48,7% 51,9% -3,2%
100%
62 366 16,9%
Totaal creatieve opleidingen Hbo totaal Aandeel Creatieve opleidingen
Scholen
Bron: Duo 2011/berekening GOC
Eén echte gamingopleiding op hbo niveau
Voorbehoud Deze uitgave is gemaakt op basis van de cijfers die april 2012 tot onze beschikking stonden. De redactie is niet verantwoordelijk voor de juistheid van gegevens die door derden werden verstrekt en is niet aansprakelijk voor de gevolgen voortvloeiend uit onvolledige of foutieve informatie. Aan de redactionele inhoud kunnen geen rechten worden ontleend. Niets uit deze uitgave mag zonder (schriftelijke) toestemming van de uitgever worden verveelvoudigd en/of openbaar worden gemaakt. Beelden door:
+31 (0)318 53 91 11
[email protected] www.goc.nl @GOC_Veenendaal facebook.com/GOC.creatieveindustrie
© april 2012, GOC, Veenendaal.
- Voorpagina: Roy Korpel - www.roykorpel.nl - Inzet bij ‘Mbo (gaming)media opleidingen in context’: Saverio Wielkens - student van Grafisch Lyceum Utrecht
