Belastinguitgave 2013 Overijsselse gemeenten beperken stijging woonlasten Inwoners van Overijssel betalen in 2013 gemiddeld slechts een fractie meer aan gemeentelijke woonlasten dan vorig jaar. In tien gemeenten daalt de lastendruk zelfs. Dat blijkt uit onderzoek dat de provincie Overijssel heeft gedaan naar de gemeentelijke begrotingen van 2013. De gemiddelde lastenstijging bedraagt 2,6 procent. Maar omdat de inflatie in het afgelopen jaar ongeveer net zo hoog was (2,5%), is de reële verhoging van de woonlasten uiterst beperkt. Een Overijssels gezin betaalt gemiddeld € 696,07 aan gemeentelijke lasten. Dit bedrag is opgebouwd uit de onroerend zaak belasting (OZB), en de riool- en reinigingsheffingen. Het is een wettelijke taak van de provincie om toezicht te houden op de financiën van de gemeenten. De provincie kijkt of de begroting sluitend is. Dat doen wij in het belang van de inwoners van Overijssel. Hoewel de begrotingen van veel gemeenten door de crisis en de rijksbezuinigingen onder druk staan, slagen gemeenten erin de lasten voor hun inwoners te beperken. Ik vind dat een goede ontwikkeling en wil de gemeenten hiermee graag complimenteren. Gemeenten bepalen zelf hoe hoog de woonlasten zijn. Deze belastingen vormen naast de algemene uitkering uit het gemeentefonds een belangrijke inkomstenbron voor de gemeenten.
Door het gezonde financiële beleid dat gemeenten voeren en de terughoudendheid met het verhogen van de belastingen, is de woonlastendruk in Overijssel laag tot gemiddelde. De totale lasten liggen in Overijsselse gemeenten tussen de € 585,- en € 788,-. Landelijk is de bandbreedte € 508,- en € 1.149,-. Dit verschil wordt ook veroorzaakt doordat in veel gemeenten de reinigingsheffingen dalen en de rioolheffingen minder snel stijgen dan landelijk. De relatief lage woonlasten maken Overijssel mede een aantrekkelijke provincie om te wonen. Ik hoop en verwacht dat u ook dit jaar veel profijt hebt van de inzichten die in deze belastinguitgave worden gegeven. Ineke Bakker, Gedeputeerde voor Milieu, Wonen en Financieel toezicht. Belastinguitgave Jaarlijks verzorgt de provincie Overijssel een belastinguitgave. Hierin staan de belangrijkste ontwikkelingen met betrekking tot de belastingen van de Overijsselse gemeenten. Het is een service van de provincie aan haar inwoners, de gemeenten en andere belangstellenden om inzicht te krijgen in de (ontwikkeling van de) woonlasten als gevolg van gemeentelijke belastingen. Het gaat dan om woonlasten die voortkomen uit onroerende zaakbelastingen (OZB), riool- en reinigingsheffingen.
1
Stijgende opbrengsten In 2012 bedroeg het inflatiepercentage volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) 2,5%. Gemeenten willen over het algemeen de inflatie compenseren met een verhoging van de tarieven, om hun taken (minimaal) op dezelfde wijze uit te kunnen blijven oefenen. Gemiddeld laten de Overijsselse gemeenten in 2013 de opbrengsten van de OZB, riool- en reinigingsheffingen stijgen met 2,6% ten opzichte van 2012. Wel zijn er tussen gemeenten grote verschillen. Onderstaande grafiek toont aan dat de Overijsselse gemeenten de laatste jaren vrij nauwkeurig het inflatiepercentage van het jaar ervoor volgen. Opvallend is dat het dit jaar wel heel dicht bij elkaar ligt; zelfs nog iets dichter dan in 2011.
Het stijgingspercentage van 2,6 is inclusief areaaluitbreiding. Dat wil zeggen dat een deel van de stijging wordt veroorzaakt door toename van het aantal panden waarover belasting wordt geheven, of de waardevermeerdering van panden bijvoorbeeld als gevolg van verbouw of uitbreiding. Voor de berekening van de OZB wordt gebruik gemaakt van de waarde van het onroerend goed. Gemeenten houden hierbij rekening met de gemiddelde waardevermeerdering of -vermindering van panden. Als een gemeente een bepaalde totaalopbrengst aan OZB wil realiseren, wordt voor de berekening van het belastingtarief, die opbrengst gedeeld door de totale waarde van het onroerend goed in die gemeente. De hoogte van het tarief van de OZB in een gemeente wordt daarom mede bepaald door een verhoging of verlaging van de totale waarde van het onroerend goed in die gemeente.
Grafiek 1: Stijgingspercentage totale woonlasten in de Overijsselse gemeenten afgezet tegen de inflatie in het voorgaande jaar.
7%
stijgingspercentage inflatiepercentage jaar ervoor
6%
5%
4%
3%
2%
1%
0% 2004
2
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
Opbrengst per gemeente
afzonderlijke gemeente? Daartoe is per woning de woonlastendruk bepaald aan de hand van de gemiddelde woningwaarde per gemeente over 2011 en 2012 en de tarieven van 2012 en 2013. Afgezet tegen het inflatiepercentage van 2012 levert dit het volgende beeld op:
Gemiddeld laten de Overijsselse gemeenten gezamenlijk in 2013 de opbrengsten van de OZB, riool- en reinigingsheffingen stijgen met 2,6% ten opzichte van 2012. Hoe is nu het beeld per
Grafiek 2: Stijgingspercentage van de woonlasten in 2013 afgezet tegen de inflatie in 2012, per gemeente.
12 % stijging
10
Inflatiepercentage
8 6 4 2 0 -2 -4
De conclusie is dat slechts negen gemeenten hun belastingen met meer dan een correctie voor inflatie verhoogd hebben. Tien gemeenten laten de woonlastendruk zelfs dalen. Die woonlastendruk
Steenwijkerland
Rijssen-Holten
Dinkelland
Oldenzaal
Twenterand
Deventer
Olst-Wijhe
Dalfsen
Staphorst
Hengelo
Kampen
Wierden
Zwolle
Tubbergen
Enschede
Borne
Hof van Twente
Almelo
Hellendoorn
Hardenberg
Ommen
Raalte
Losser
Zwartewaterland
-8
Haaksbergen
-6
daalt omdat de betreffende gemeenten de tarieven van de afvalstoffenheffing hebben verlaagd, of omdat minder afval wordt aangeboden in het kader van de gedifferentieerde afvaltarieven.
3
Stijging per soort Van de gemeentelijke lasten stijgt de OZB relatief het meest. Bij de reinigingsheffingen zien we zelfs een (geringe) afname van de totaalopbrengst.
Grafiek 3: Totaalopbrengst gemeentelijke lasten in Overijssel onderverdeeld per soort (x € 1.000.000,-). 500
reinigingsheffingen
400
OZB
405
398
386
369
300
rioolheffingen
421
431
176
187
195
202
213
222
78
83
87
88
93
95
115
116
116
115
115
114
2008
2009
2010
2011
2012
2013
200
100
0
Per gemeente is vastgesteld hoe de stijging van de OZB zich verhoudt tot het inflatiepercentage. Het blijkt dan dat zes gemeenten de stijging van de OZB beperken tot hooguit het inflatiepercentage; de meeste gemeenten laten de OZB meer stijgen.
We kunnen dan ook stellen dat het grootste deel van de stijging van de woonlastendruk wordt veroorzaakt door verhoging van de OZB. Dit wordt deels gecompenseerd door verlaging van de afvalstoffenhefing.
Grafiek 4: Stijging van de OZB-druk in percentages in 2013 ten opzichte van de inflatie in 2012.
12
% stijging OZB % inflatie
10 8 6 4 2 0
4
Twenterand
Kampen
Steenwijkerland
Tubbergen
Enschede
Hof van Twente
Hardenberg
Hellendoorn
Ommen
Haaksbergen
Wierden
Borne
Dinkelland
Zwolle
Deventer
Oldenzaal
Zwartewaterland
Olst-Wijhe
Dalfsen
Raalte
Rijssen-Holten
Almelo
Hengelo
Staphorst
Losser
-2
Woningwaarde Bij het bepalen van de woonlastendruk per gemeente wordt voor de berekening van de OZB gebruik gemaakt van de woningwaarde. Voor deze waarden zijn gegevens ontleend aan het CBS over het jaar 2012; meer recente cijfers waren ten tijde van het opmaken van deze uitgave niet beschikbaar.
Wij gebruiken twee gemiddelde woningwaarden: de waarde per gemeente en de gemiddelde provinciale woningwaarde. De eerste gemiddelde woningwaarde is het gemiddelde van alle woningen per gemeente en luidt (in €) als volgt:
Tabel 1: Gemiddelde woningwaarde (in €) per gemeente in 2012.
Gemeente
Woningwaarde
Stijging t.o.v. 2011
Gemeente
Woningwaarde
Stijging t.o.v. 2011
Almelo
172.000
-2,8%
Oldenzaal
222.000
-0,9%
Borne
225.000
-3,4%
Olst-Wijhe
243.000
-2,0%
Dalfsen
284.000
-2,7%
Ommen
267.000
-1,8%
Deventer
206.000
-1,9%
Raalte
255.000
-0,8%
Dinkelland
272.000
-2,5%
Rijssen-Holten
247.000
-1,6%
Enschede
167.000
-2,9%
Staphorst
278.000
-2,8%
Haaksbergen
239.000
-2,4%
Steenwijkerland
214.000
-4,9%
Hardenberg
215.000
-1,8%
Tubbergen
260.000
-5,1%
Hellendoorn
251.000
-1,6%
Twenterand
217.000
-4,8%
Hengelo
186.000
-1,6%
Wierden
261.000
-2,6%
Hof van Twente
250.000
-3,5%
Zwartewaterland
214.000
-1,4%
Kampen
214.000
-1,4%
Zwolle
217.000
-0,5%
Losser
223.000
-1,8%
Uit de bovenstaande tabel blijkt dat de recessie zich doet gelden. Bij alle gemeenten is het gemiddelde gedaald ten opzichte van 2011. Het tweede (provinciale) gemiddelde is de gemiddelde woningwaarde van de gehele provincie. Deze woningwaarde maakt het in principe mogelijk een object provinciebreed te vergelijken; de waarde is niet gekoppeld aan een gemeente. De provinciale gemiddelde woningwaarde bedraagt in 2012 € 214.000,(2011 € 218.000,-).
Onder het kopje Stijgende opbrengsten (pag. 2) is vermeld dat gemeenten bij de bepaling van de tarieven over het algemeen rekening houden met de gemiddelde waardevermindering. In de volgende grafiek hebben we de OZB-stijging gerelateerd aan de waardedaling van de gemeenten. Verrassend is dat de gemeenten met de grootste waardedalingen (Hof van Twente, Tubbergen, Steenwijkerland en Twenterand) zich bevinden onder de gemeenten met de geringste stijging van de belastingdruk OZB. De constatering is dat gemeenten rekening houden met de waardedaling maar dat andere factoren ook hun (groter) effect hebben op de tariefsbepaling.
5
6 Twenterand
Steenwijkerland
Kampen
Tubbergen
10
Enschede
12
Hof van Twente
Hardenberg
Hellendoorn
Haaksbergen
Ommen
Wierden
Borne
Dinkelland
Zwolle
Deventer
Zwartewaterland
Oldenzaal
Olst-Wijhe
Dalfsen
Raalte
Rijssen-Holten
Almelo
Hengelo
Staphorst
Losser
Grafiek 5: De percentuele stijging van de OZB in 2013 en de daling van de gemiddelde woningwaarde in 2012 in
relatie tot de inflatie in 2012.
% stijging OZB
% waardedaling
% inflatie
8
6
4
2
0
-2
Tarieven Per gemeente zijn de tarieven van de OZB, de afvalstoffenheffing en de rioolheffing verzameld. De afvalstoffenheffing en de rioolheffing zijn de tarieven die gelden per (woon)perceel. Een aantal gemeenten hanteert voor een éénpersoonshuishouden een lager tarief voor de afvalstoffenheffing. Deze tarieven zijn als tweede tarief in de desbetreffende kolom vermeld. Gemeenten die werken met gedifferentieerde tarieven (diftar) brengen meestal naast een vast bedrag, een bedrag per lediging van de container in rekening. Bij die
gemeenten is uitgegaan van het aantal ledigingen van een restafval-container van 240 liter en van een gftcontainer van 140 liter volgens opgaaf van de Rova danwel aanname betreffende gemeente. Verder is: • voor de meerpersoonshuishoudens uitgegaan van een container van 240 liter voor restafval en een container van 140 liter voor gft-afval; • voor de éénpersoonshuishoudens uitgegaan van een container van 140 liter voor zowel rest- als voor gft-afval. Voor de rioolheffing is waar nodig uitgegaan van (maximaal) 125 m³ waterverbruik.
Tabel 2: De tarieven per gemeente voor OZB (percentage woningwaarde), Afvalstoffenheffing (in €) en Rioolheffing (in €) in 2013.
OZB
Gemeente
Almelo
eigenaar woning 0.13620
eigenaar niet woning 0.27910
Afvalstoffenheffing gebruiker niet woning 0.22170
Rioolheffing
meer personen 284.28
één persoon 284.28
189.60
Borne
0.13690
0.24570
0.19640
254.76
254.76
190.32
Dalfsen
0.09640
0.14680
0.12320
184.22
184.22
127.20
Deventer
0.12610
0.27910
0.22560
314.01
277.12
175.80
Dinkelland
0.12690
0.18480
0.14830
181.00
121.00
224.40
Enschede
0.15430
0.32550
0.26780
310.44
276.48
179.04
Haaksbergen
0.10720
0.16170
0.13010
227.16
184.56
289.92
Hardenberg
0.09010
0.23790
0.19150
212.60
212.60
243.00
Hellendoorn
0.11380
0.22350
0.17880
237.24
195.48
232.80
Hengelo
0.12960
0.28510
0.22820
250.69
216.59
187.20
Hof van Twente
0.10380
0.17060
0.14910
263.55
212.20
264.20
Kampen
0.10000
0.13800
0.11300
216.05
216.05
168.00
Losser
0.14600
0.21830
0.17070
229.44
177.96
210.99
Oldenzaal
0.10962
0.20351
0.16254
278.16
217.32
161.52
Olst-Wijhe
0.14240
0.23240
0.18250
167.52
167.52
237.14
Ommen
0.08390
0.12420
0.08150
252.00
212.00
185.00
Raalte
0.10620
0.16440
0.13170
154.27
154.27
199.20
Rijssen-Holten
0.09580
0.17870
0.14240
187.00
136.00
224.00
Staphorst
0.08480
0.13390
0.10790
206.94
206.94
229.00
Steenwijkerland
0.09750
0.17140
0.13860
183.68
183.68
252.99
Tubbergen
0.11060
0.13660
0.10960
178.50
156.80
234.00
Twenterand
0.10940
0.14230
0.11550
193.89
193.89
225.96
Wierden
0.09170
0.09190
0.07350
245.40
192.60
249.60
Zwartewaterland
0.10430
0.19950
0.15960
232.87
232.87
233.90
Zwolle
0.12100
0.27370
0.22140
269.23
215.38
102.51
7
Grafiek 6: Woonlastendruk uitgaande van de gemiddelde woningwaarde per gemeente. 585,20 598,05 624,28 634,31 645,32 647,63 649,31 657,25 661,01 671,68 678,95 683,04 689,97 700,06 708,14 734,34 747,16 749,58 750,57 750,69 753,11 755,68 766,01 773,29 787,25
Dalfsen Kampen Raalte Zwolle Steenwijkerland Rijssen-Holten Hardenberg Twenterand Ommen Staphorst Hengelo Oldenzaal Zwartewaterland Tubbergen Almelo Wierden Enschede Deventer Dinkelland Olst-Wijhe Borne Hellendoorn Losser Haaksbergen Hof van Twente
0
200
400
600
800
OZB Afvalstoffenheffing Rioolheffing
1000
1200
1400
Grafiek 7: Woonlastendruk uitgaande van de provinciale gemiddelde woningwaarde voor de hele provincie (€ 214.000,-). Dalfsen Raalte Kampen Rijssen-Holten Ommen Staphorst Zwolle Steenwijkerland Hardenberg Tubbergen Twenterand Oldenzaal Dinkelland Zwartewaterland Wierden Olst-Wijhe Hellendoorn Hengelo Borne Haaksbergen Hof van Twente Losser Deventer Almelo Enschede
517,72 580,74 598,05 616,01 616,55 617,41 630,68 645,32 648,41 649,18 653,97 674,27 676,97 689,97 691,24 709,40 713,57 715,23 738,05 746,49 749,88 752,87 759,66 765,35 819,68
0
200
400
600
In deze laatste grafiek is het verschil tussen de laagste en hoogste lasten groter dan in de bovenste grafiek waarin werd gerekend met de gemiddelde woningwaarde per gemeente. Een verklaring hiervoor zijn de uitschieters in de gemiddelde woningwaarde. De
Colofon Uitgave en productie provincie Overijssel, mei 2013 Vormgeving Nu reclame
2013-188
Druk provincie Overijssel
800
OZB Afvalstoffenheffing Rioolheffing
1000
1200
1400
hoge gemiddelde woningwaarde in Dalfsen (€ 284.000,-) en de lage waarde in Enschede € 167.000,-) wijken ver af van het provinciale gemiddelde (€ 214.000,-). Dit leidt ertoe dat de hierop berekende gemiddelde lasten sterk afwijken.
Bronnen • (begrotingen 2013 van) Overijsselse gemeenten • CBS • Coelo • Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties Meer informatie provincie Overijssel Telefoon 038 499 93 93 www.overijssel.nl/belastinguitgave
8
