Belang van diergezondheid en bioveiligheid in de intensieve varkenshouderij Prof. dr. D. Maes Afdeling bedrijfsdiergeneeskunde varken Faculteit Diergeneeskunde UGent Brugge, 29 november 2013 1
Belang van gezondheid • “Gezonde mensen hebben duizend wensen, zieke mensen slechts één: opnieuw genezen!” • WHO: « Staat van volledig fysisch, mentaal en sociaal welzijn en niet enkel de afwezigheid van ziekte of letsel » • Diergezondheid? 2
Diergezondheid • We meten niet gezondheid, maar: - (afwezigheid van) ziekte - mate van management en bioveiligheid • Verschillende niveaus: individueel dier, groepen dieren, regio, land, enz. • Onderscheid: « infectie » « ziekte »
3
Belang diergezondheid
• • • •
Betere productie en karkaskwaliteit Minder zoonosen en antibioticum gebruik
Meer dierenwelzijn Meer werkvreugde (en motivatie!) van veehouder, beter imago van sector
4
Belang diergezondheid: een voorbeeld
Matig bedrijf
SPF biggen
% longletsels bij slachten Dagelijkse groei (9w slacht)
55 742 c
0 1018 a
% globulines (sl) Haptoglobine (mg/l)
14.3 a 1.12 a
7.9 c 0.25 c
% bedrijven besmet met ademhalingspathogenen (European study, 2008; Meyns et al., Vet J 2011)
België
Spanje
Italië
(50 bedrijven)
(107 bedrijven)
(46 bedrijven)
A. pleuropneumoniae
96
89
100
M. hyopneumoniae
98
82
91
PRRSV
94
89
100
Influenza (H1N1)
100
90
78
Influenza (H3N2)
98
100
63
Influenza (H1N2)
98
97
14
Parameter
6
% slachtvarkens met longletsels (European study 2008, Meyns et al., Vet J, 2011)
Belgiëa
Parameter
Spanjeb
(50 bedrijven) (107 bedrijven)
Italië (46 bedrijven)
% vergroeiingen
21%
14%
26%
Gem. score vergroeiingen
0.92
0.52
0.86
% longontstekingen
25%
56%
46%
Gem. score longontst. (0-35)
0.63
3.30
1.04
a
Meyns et al., 2011;
b
Fraile et al., 2010
→ Zelfde cijfers als 20-30 jaar geleden! -
Backström and Bremer, 1978; 27% Christensen and Culinane, 1990: 45% Charrier, 1991: 30% Paisley et al., 1993: 63% 7
Evolutie productie parameters 1980
2010
2020
Biggen per zeug per jaar
15
25
30?
Tomen per zeug per jaar Speenleeftijd (d) Groei vleesvarkens (g/dag)
2,0 30 550
2,4 21-28 750
2,4? 21-24? 850?
Voederconversie vleesvarkens % varkens met longontsteking *
3,2 20-25
2,8 20-25
2,6? ?
% varkens met vergroeiingen *
15-20
15-20
?
Verbeteringen varkenshouderij laatste decennia: Vruchtbaarheid zeugen +++ Productie vleesvarkens ++ Diergezondheid + of
* Meyns et al., Vet J 2011 8
Waarom zoveel infectieziekten? zeer veel verspreidingswegen!! • Direct dier contact, incl. zeug-big • Indirect: personeel en bezoekers, besmet materiaal, ongedierte, insecten, wilde varkens, .. • Andere: voeder, water, via naalden, etc.
• Sperma (KI) • Via de lucht!
9
Verspreiding via de lucht
Varkensbedrijf
luchtstroom
PRRS virus en Mycoplasma: > 9 km (Otake et al., 2010) Andere bv. griep buurt infecties (Madec et al. 1982) : 10 Brad CHAPEL
Varkensproductie in de EU
High density populated areas (e.g. >3000 pigs / km2)
Hoe infectieziekten tegengaan? Management & bioveiligheid uiteraard, altijd, maar soms / dikwijls onvoldoende “Ziekten komen te paard, en gaan te voet”*
Voeding, genetica Vaccinatie Medicatie * Is het omgekeerde van vertrouwen en acceptatie door publieke opinie, die zijn moeilijk te verkrijgen en gemakkelijk te verliezen...
Management en bioveiligheid: enkele goede voorbeelden
Management en bioveiligheid • Elke dag een uitdaging, ook tijdens het weekend, verlof, …*
• Het scoren van bioveiligheid is goed voor sensibilisatie en benchmarking • Dikwijls weet men wel hoe het moet, maar past men het niet toe • Filtreren van inkomende lucht cfr. VS * “Een ketting is zo sterk als zijn zwakste schakel” 14
Vaccinatie • Voor specifieke ziekten • Gedeeltelijke bescherming:
- vermindering van verliezen door ziekte - dikwijls te hoge verwachtingen • Beslissing om te vaccineren niet altijd eenduidig
Vaccineren of niet? • Klinische ziekte = top van de ijsberg • Subklinische ziekte? (Maes, 2012) - Voor de meeste ziekten e.g. PRRS, circovirus, mycoplasma, APP, … - Groeivermindering van 15 tot 40 g/dag - Grotere impact op varkenssector dan klinische ziekte Uitdaging: wanneer is vaccinatie kost-efficiënt? « Verantwoord » versus « liberaal » gebruik van vaccins?
Behandelingsincidentie 50 varkensbedrijven (2010) TIudd
average TIudd
1000 900 800 700 600 500 400
300 200
200,7
100 0
0
10
20
30
40
Gemiddelde: 200 per 1000 1 per 5 dagen onder antibiotica
50
Belang antimicrobiële resistentie •Diergeneeskunde: - therapiefalen - minder keuze antibiotica •Volksgezondheid: - zoönotische agentia (vb. Salmonella, Campylobacter) - commensalen (resistentiegenen) Overdracht resistentie naar mens: - via voedselketen - direct contact - via omgeving 18
Antibiotica Resistentie Index (ARI) van verschillende “sectoren” (Casteleyn et al., 2005) 100
ARI (%)
80
60 40 20
0
ARI = aantal antibiotica waarvoor een bacterie resistent is gedeeld door het totaal aantal geteste antibiotica 19
Redenen voor het frequent gebruik van antibiotica • Grote worpen: laag geboortegewicht, minder colostrum per big • Geen antimicrobiële groeibevorderaars • Vroeg spenen (bv. gemiddeld 21d) • Overbezetting! • Slechte bedrijfsvoering, voeding, huisvesting 20
Besluiten • De meeste ziekteverwekkers zijn aanwezig op de meeste bedrijven • Varkensproductie = top sport labiel evenwicht - management en bioveiligheid - voeding/ genetica - vaccinatie, medicatie
21
