Begeleiding pastoraal

Christenen in

Begeleiding pastoraal

de basisschool

BIDDEN en BEZINNEN in de basisschool

Brochure: Marc Verwaeren

BIDDEN en BEZINNEN in de basisschool Inleiding: Bezinnen en bidden: “doen wat je zegt…” Waarom bidden, bezinnen, vieren?: pedagogische waarde Door het (gelovig) vieren werken we als katholieke school duidelijk aan onze identiteit. Cultuur van verinnerlijking In het opvoedingsproject van het Katholiek Onderwijs is er aandacht voor sfeer, stilte, symboolgevoeligheid en rituelen. Je zou het kunnen benoemen als het werken aan een cultuur van verinnerlijking. Elke leerkracht (ook wie geen godsdienst geeft) kan hier aan meewerken. vb.: in de les lichamelijke opvoeding: een ademhalingsoefening/meditatieoefening: het voelen van je lichaam. De school ademt de sfeer van de maatschappij om haar heen. In die maatschappij loop je risico’s. Het ritme van de samenleving is die van een sneltrein. Alles moet snel, vlug, efficiënt. Een school heeft hier een belangrijke pedagogische taak, om tegen dit haastritme te durven ingaan. Een school dient naar rustpunten te zoeken. Door die rustpunten kunnen kinderen dichter bij hun eigen ervaringen komen. Vieringen zijn geen luxe. Ze maken wezenlijk deel uit van ons menselijk bestaan. Dat is iets wat we doen in ons leven. We vieren allerlei zaken: verjaardag, zoveel dagen verkering, nieuwjaar, nieuwe auto,… Op school komt heel ons menselijk bestaan ter sprake: dus ook vieren. Vieringen zijn rustpunten, momenten van even stilstaan. Die rustpunten – met een zekere regelmaat – geven structuur en veiligheid. De vieringen structuren de tijd: ze geven reliëf aan de tijdsbeleving. Bvb.: liturgisch jaar: tijd door het jaar, met enkele hoogtepunten: Pasen en Kerstmis: niet alles is even gewoon, alledaags. Kinderen en volwassenen hebben dit reliëf, deze structuur nodig. Vieren verdiept de waarden- en normenopvoeding. Onderwijs is nooit waardenvrij of neutraal. Onderwijs is altijd waardenbetrokken. Waarden maken deel uit van zinvol onderwijs, maken deel uit van ons pedagogisch handelen. Die waarden kunnen op vele manieren aan bod komen in het onderwijs (via verhalen, leerkracht als model,…) Eén van de manieren om waarden aan de orde te brengen is het “vieren van waarden”.      

Laten ontdekken dat er arm en rijk is, dat arm-zijn onrecht is. Pedagogische waarde van gelijkwaardigheid kan gevierd worden. In een vredesviering kan je laten aanvoelen dat iedere vorm van geweld het leven afbreekt. Via vieringen rond Allerzielen leer je kinderen omgaan met de idee dat het leven eindig is, dat verdriet en afscheid nemen belangrijke waarden zijn. Een boete of verzoeningsviering: hier komt de waarde vergeving aan de orde. In een Franciscusviering: heelheid van de schepping, respect voor natuur.

Vieren verdiept het omgaan met waarden. Vieringen werken daarbij langer door, dan een terloopse opmerking over verdraagzaamheid. Door te vieren doorbreken we het individualistisch cultuurklimaat dat heerst in de samenleving. Vieringen geven meer gemeenschapszin en solidariteit. Vieringen doorbreken het verbalisme op school. Ze geven ruimte aan beeldende communicatie. Vieringen verleggen op school de aandacht van de “taal van het verstand” (intellectualisme) naar de “taal van het hart”.

Pagina 2

B E G E L E I DI N G P A S T O R A A L

BIDDEN en BEZINNEN in de basisschool Woordverheldering: bidden, bezinnen, (gelovig) vieren Niet elke viering is een gelovige viering. Gelovig vieren is God betrekken bij het gebeuren dat wordt gevierd. Zo kan je een verjaardag vieren, ook op een gelovige manier: God danken voor je verjaardag. Bidden en bezinnen zijn twee verschillende mogelijkheden/wegen om kinderen op te voeden tot een cultuur van innerlijkheid. Beiden (bidden en bezinnen) zijn echter niet hetzelfde. Het is nodig om het verschil te begrijpen en het ook over te brengen bij kinderen. Vele bezinningsteksten worden gebruikt als gebedstekst. Ze zijn hiertoe nochtans niet te herleiden. Bezinning kan gebeuren op louter humane basis. Door een bezinningstekst kunnen kinderen stil worden bij de diepte van het leven. Het is waardevol dat dit gebeurt in de godsdienstles. Zo komt men op het spoor van een beleving van verbondenheid met iets meer. Bidden is iets anders dan bezinnen. Bidden gebeurt door Gods naam te noemen. Het gebeurt vanuit het bewustzijn van Gods aanwezigheid. Het is ruimte scheppen voor de verbondenheid met God.

Bidden kan je leren Een jonge monnik kwam bij een oude monnik en zei: “Ik kan niet bidden”. De oude monnik zei: “Zeg dat tegen God, en je bent aan het bidden”. Je zou kunnen zeggen dat bidden praten is met God, maar ook luisteren. Bidden heeft dus zowel iets actiefs als iets passiefs. Het is in jezelf ruimte maken om God binnen te laten komen. Dit lijkt allemaal hoog gegrepen. En velen hebben het daar wellicht moeilijk mee. Voorbereiding op bidden: leren luisteren (cf.: Enzo Bianchi: ‘Waarom bidden, hoe bidden, p. 33). We kunnen leren van (basale) stimulatie, om het luisteren te bevorderen, via: 

mantra’s Een korte zin met een bepaalde betekenis, die steeds herhaald wordt tijdens meditaties. De mantra is bedoeld om de aandacht van onszelf af te wenden en op die manier los te komen van onze gedachten en zorgen. Danyavad ananda (Henry Marshall and the Playshop Family) Zegen en dank, Gelukzaligheid Gate gate, paragate samgate bodisvaha (Ark – groep rond Elsje Helewaut) Gegaan, gegaan, voorbijgegaan, helemaal voorbijgegaan naar het licht [Gebaren bij beide mantra’s: linkerhand openen, rechterhand openen en handen naar het hart brengen. Linkerhand openen, rechterhand openen en handen langzaam omhoog heffen]



auditief



visueel



tastzin



reukzin

C H R I S T E NE N I N

Pagina 3

BIDDEN en BEZINNEN in de basisschool Bidden met woorden: het christelijke gebed Formule gebeden Uit het leerplan: Anderzijds is het ook nodig dat kinderen kennismaken met het bidden van de geloofsgemeenschap en de kans krijgen eraan deel te nemen. Daartoe zullen ze bepaalde bestaande en traditionele gebeden leren kennen, zoals 'het kruisteken', het 'Weesgegroet' en het 'Onze Vader', ook al zijn die geformuleerd in de taal van volwassenen. Door deze te memoriseren kunnen kinderen op eender welk moment meedoen met gelovigen die samen christelijk willen bidden. Dat kan zich bijvoorbeeld voordoen in de eucharistie, maar ook in andere omstandigheden. Beleving van het gebed als gemeenschapsgebeuren is cruciaal binnen het christendom en gaat terug op het voorbeeld van Jezus.

Pagina 4



Kruisteken



Onzevader… Onzevader op muziek van Rimsky Korsakov http://www.nabbi.be/nabbidocs/content.php?ID=221



Wees gegroet Wees gegroet Maria, vol van genade. De Heer is met u.

(Lc. 1,28)

Gezegend zijt gij boven alle vrouwen en gezegend is de vrucht van uw lichaam Jezus.

(Lc. 1,42)

Heilige Maria, Moeder Gods, bid voor ons, arme zondaars, nu en in het uur van onze dood. Amen.

(Gebed van de Kerk, 5de eeuw)


BIDDEN en BEZINNEN in de basisschool Andere vormen van christelijk gebed 

Voorbede



Geloofsbelijdenis Leerkracht Ik wil geloven in een wereld waar het goed is om te wonen : zonder pijn en verdriet. Ik wil geloven in een wereld waarin mensen elkaars vriend willen zijn, een wereld die God gedroomd heeft. Wie wil hieraan meewerken? kinderen: Wij willen meedoen !!! Leerkracht Ik wil geloven dat wij samen aan die wereld meebouwen: die wereld met bomen en bloemen, vogels en vissen , met de zon en met mensen die doen zoals Jezus deed. Wie wil hieraan meebouwen? kinderen: Wij willen meedoen !!! leerkracht: Ik wil geloven dat Gods Geest ons zal helpen om goede mensen te worden , die op de plaats waar ze staan, doen wat nodig is voor elkaar en voor de wereld. Wie wil hiervoor kiezen? kinderen: Wij willen meedoen !!!



Dankgebed



Smeekgebed


Pagina 5

BIDDEN en BEZINNEN in de basisschool Bidden met en vanuit de Bijbel Uit het leerplan De bijbel is een belangrijke bron voor gebed. Door te bidden met psalmen of psalmcitaten bijvoorbeeld, worden kinderen van jongs af aan vertrouwd met bijbelse taal. Die zal hen dan ook op latere leeftijd vertrouwd in de oren klinken. Het getuigenis van Jezus over zijn godservaring is een belangrijke leidraad om kinderen te laten aanvoelen wat bidden is voor christenen: zowel hoe Hij zich tot 'God-Vader' verhoudt als hoe Hij bidt. 

Psalmen: een voorbeeld uit “Jezus leeft”, psalm 104, zelf muziek maken (voor God) Alleluia! Wat vind jij van dit idee? Pak je dwarsfluit en speel mee. Hoge tonen, piccolo! Nu de cello, speel het zo! Strijk niet in tegen m’n haren. Pianist, doe flink je best, zo wordt het een goed orkest. Samen zullen we ‘t wel klaren. Alleluia! De sopranen uit het koor! Nu de alt ertussendoor. Bassen, geef eens wat geluid, Jij tenor, daarbovenuit! Nu vierstemmig, laat het swingen, Want je zingt hier niet voor mij, in dit lied komt God dichterbij, Doet Hij mee. Hoor je Hem zingen? Alleluia… (naar psalm 150) Het Zonnelied van Franciscus als inspiratie God , ik zie U graag. God, U houdt van mij. Heilig is uw schepping. Vrede en alle goeds. Dank voor broeder zon. Dank voor zuster maan. Dank voor water en vuur. Dank voor wolken en wind. Dank voor dag en nacht. Dank voor dier en mens. (uit: “Jezus leeft”)



Evangelie van de week/dag



Beelden bij de Bijbel



Zingend bidden: lied bij een Bijbelverhaal (vb.: scheppingslied: ‘Hoera voor God’)

Bidden heeft vele bronnen

Pagina 6



Vanuit de traditie (bijbel, formulegebeden)



Vanuit de lesinhouden



Vanuit voorvallen in de klas, buurt, samenleving



op het ritme van het liturgisch-pastoraal jaar


BIDDEN en BEZINNEN in de basisschool Bidden in diversiteit Bidden van christenen en moslims op school: Dagelijkse leven biedt aanknopingspunten om biddend samen te zijn: geboorte, overlijden, religieus feest, Schoolgebeurtenis … Op verschillende manieren in gebed samen zijn: 

Spirituele gastvrijheid: respectvol aanwezig zijn bij het gebed van andere religieuze gemeenschap (begrafenis, eerste communie,…) Assisi-model: elk om beurt bidden, vanuit eigen traditie Deelnemen aan elkaars gebed: Bidden als expressie van het eigen geloof: Een christen: bidden tot God als Vader, kruisteken Persoonlijk/creatief bidden Moslim: “abd” (dienaar) zijn Ritueel gebed Vrijheid respecteren Niet verplichten tot actieve deelname aan christelijk gebed (in al zijn vormen) Goed gekozen teksten die samen kunnen gebeden worden

  

  

Andersgelovige kinderen liever niet laten meedoen met specifiek christelijke gebeden; wel aanwezig zijn bij dit gebed Maar moeten ze volledig uitgesloten worden? Men moet een onderscheid maken volgens de aard van het gebed:   

Gaat het om een typisch christelijk gebed of om een breder vorm van bidden en bezinnen? Bid tot God en niet enkel tot Jezus, dat is voor moslims aanvaardbaar. Bid tot God en noem Hem niet altijd Vader. Dat ligt moeilijk voor moslims.

Bij de kleinste kinderen moet men bijzonder voorzichtig zijn: zij zijn nog niet goed in staat in vrijheid hun religieuze eigenheid te poneren. Hun 'participatief geloven' kan hen ertoe brengen spontaan dingen te doen die hun ouders (of zijzelf later) verwerpen. Bijvoorbeeld het maken van een kruisteken

Eigen islamitisch gebed? Het is moeilijk de islamitisch kinderen op school rituele gebeden te laten verrichten: de voorwaarden daartoe (onder andere de mogelijkheid tot rituele reiniging vooraf) en de passende context zijn er niet. Leerlingen die het wensen kunnen wel bestaande gebeden reciteren of zelf geschreven gebeden voordragen. De christelijke leerlingen nemen daarbij een houding aan van aandacht en eerbied. (zie ook: F.Hitchinson, Ontmoeting, De Katholieke Schoolgids Cahier, p. 7 e.v.)


Pagina 7


Bidden zonder woorden Uitgangsvraag:” Hoe kan stilte, een beeld, muziek of een symbool je tot gebed brengen? Of met andere woorden: hoe kan je via een beleving van het schone, de liefde, pijn, stilte, wijsheid, de moeite van het leven, … een verbondenheid op het spoor komen die je doet vermoeden dat je de aanwezigheid van God beleeft?” “ Hier licht er voor mij iets op van God …!!” Met het LICHAAM… Met ons lichaam ‘zeggen’ we zoveel!(voetbal, luisteren, feest, …) Bidden doe je ook met je lichaam… Verken met de kinderen enkele gebruikelijke gebedshoudingen: zittend, rechtstaand, geknield, hoofd gebogen, … combineer dat met verschillende houdingen voor de handen: handen samengevouwen, handen samen met gestrekte vingers, geopende handen, handen licht geheven, handen rustend op de knieën, handen gekruist op de borst …(zie ook de in de kijker ‘beademend stil’ voor vele foto’s over lichaamshoudingen en gebed) Vanuit de STILTE Cf: In de kijker: ‘beademend stil’ (THOMASWEBSITE) Werken met een klankschaal Een ervaring met kleuters De juf steekt het wierookstokje aan. De kinderen weten wat er moet gebeuren: "En nu uitblazen juf!". In de ene hand de klankschaal, in de andere de roemer. Eerst oogjes open, luister maar. De roemer wordt over de rand van de klankschaal bewogen en de klank groeit, zwelt aan. De kinderen kijken en luisteren in stilte. En nu met de oogjes toe. "Ik had mijn oogjes al toe, juf". Met gesloten ogen luisteren de kinderen geconcentreerd, naar de nog verder aanzwellende klank. "En dan moet je weten", vertelt juf Sonja, "dat in het begin van de week het luidruchtig verliep en dat één van de kinderen nooit de ogen dicht deed en zich ontspande en nu gaat hij er helemaal in op..." (Katelijne Verleyen)

Pagina 8



Werken met BEELDEN

Le Moulin de la Galette van P. A. Renoir

'Impression: soleil levant ' van C. Monet

Aan de kinderen wordt eerst gevraagd: 'Wat is er te zien' en daarna: 'Wat is er te horen?' Vervolgens bied je de kinderen enkele muziekfragmenten aan en vraagt hen: 'Wat roept dit bij je op'. En daarna vraag je de kinderen of ze het muziekfragment met één van de schilderijen kunnen verbinden en waarom. In groepjes gaan kinderen nu mogelijke geluiden bij elkaar zoeken, die uit het schilderij kunnen klinken wanneer het tot leven zou komen. De kinderen maken een geluidsband bij het schilderij door zelf lichaamsgeluiden, eventueel versterkt met allerlei voorwerpen of eenvoudige muziekinstrumentjes op te nemen. Het zal opvallen hoe verschillend de beide geluidsbanden bij de verschillende schilderijen zijn. Laat kinderen de verschillen verwoorden en aangeven waar ze stilte ervaren en waar niet. Vraag of in het schilderij van Renoir ook niet bepaalde vormen van stilte te zien, te vinden, te vermoeden zijn. En omgekeerd of er mogelijk geen felle geluiden in het schilderij van Monet te vinden zijn. Kunnen ze geluidsbanden maken waarbij het schilderij van Renoir verstilt en dat van Monet meer geluiden maakt. Zo leren kinderen op welke wijze stilte doorbroken kan worden en hoe lawaai kan verstillen. Daarbij kunnen ze mogelijk daardoor anders naar de schilderijen kijken. (Ontwikkeld door Maaike Bert, Jonas De Smet en Nathalie Van Renthergem) Bezoek aan een kerk/klooster Vanuit een BEELD Hoe kan het beschouwen van een kunstwerk tot gebed worden?      

Vol verwondering kijken. Open staan voor het kunstwerk, het op je laten inwerken. Leren kijken naar de ogen, handen, kleuren, … Ontdekken van de gevoelens die hier naar voor kunnen komen. Vragen durven stellen. Dit alles durven toevertrouwen aan God.


Pagina 9


Met SYMBOLEN Steen Bloem/ plant/ kruiden Laken Ei Kleurtje/ potlood/ pen Beker Doosje met hartje Hout en nagels Bal Schaal met water Ballonnen Kooltjes Aarde … Welk symbool zou jij/ de kinderen inzetten om tot een gebed te komen? Bij welk symbool kan jij je verbinden, kan jij aansluiting vinden? Hoe kan het binnenbrengen van een symbool tot gebed worden? Er moet verbinding met het symbool zijn zodat kinderen aansluiting kunnen maken. Het gebed moet kunnen landen. Hierbij is een inleefmoment, een mijmering, een kleine duiding, … vooraf belangrijk. Vanuit andere of vorige lessen kunnen er al een aantal ervaringen aan gebundeld zijn. Het symbool kan in de loop van de les, de dag, de week verdere ontsluiting krijgen. Concrete materialen Gebedenboekje Hoe kies je een goed gebedenboekje? Bij het kiezen van een gebedenboekje voor je klas houd je best rekening met:  

Thema van de gebeden aangepast aan het niveau en interessewereld van de kinderen. Eenvoudige taal die haalbaar is voor de kinderen.

Hoe kan je de gebedenboekjes gebruiken in de klas? Je kan …     

Pagina 10

de kinderen zelf een gebed uit het boekje laten kiezen en laten voorbidden. het gebed zin voor zin voorbidden en de leerlingen laten nazeggen. het gebed inleiden zodat het zijn plaats krijgt bij de kinderen . (Waarom koos je dit gebed? De gelegenheid waarvoor je dit gebed bidt?) een leerling een tekening laten kiezen bij een gebed, het kind vertelt, bidt bij die tekening. …



Rituelenkistje of –doos. ‘Stilteritueel’ te bestellen bij Symposion, Oostmeers 41, 8000 Brugge (www.symposion.be) Een mooi verzorgde rituelendoos met materiaal om dagelijks een religieus ritueel mee op te bouwen. In de houten doos zitten een staandertje en kaartjes met telkens een mooie tekening en/of tekst erbij om aan de kinderen voor te lezen en stil bij te worden. Met dit ritueel willen we kinderen en grote mensen die hen omringen, uitnodigen het scheppingswerk van God even over te nemen en verder te zetten door hun gevoelens, het ritme van het jaar, de onzichtbare werkelijkheid eerst via een tekening te herkennen. Op de keerzijde vind je een gedicht, een gedachte, een verhaal … een aanzet om te benoemen, om gesprekjes te beginnen, om interactief met het religieuze bezig te zijn, om stil te worden … een andere kijk op bidden. Er is per week een kaart die de kinderen elke dag rustig bekijken en die al of niet uitnodigt om te bidden, of om over God of iets anders na te denken en te praten. In de doos zitten ook voorwerpen die een symbolische betekenis kunnen krijgen: een pluim, een steen en een schelp. Bijvoorbeeld:   

Een leerling een pluim geven Een ‘stille’ leerling een schelp geven en hem/haar uitnodigen ‘Ik wil jou deze week eens horen’. Een steen geven nadat een ruzie is uitgepraat.

Zelf een rituelenkistje of doos maken. Kies een leuk kistje of doosje, laat het door de leerlingen versieren. Geef het een bijzondere plaats in de klas, in de godsdiensthoek, op een tafeltje versierd met een doekje vooraan in de klas, met een kaarsje of bloemetje erbij. Vul het met symbolen die zich aanbieden in jouw klas, vanuit de lessen, vanuit gebeurtenissen, voorwerpen gelinkt aan het schooljaar, het kerkelijk jaar of speciale symbolen gekozen door de leerkracht met de leerlingen. Bijvoorbeeld: Een zakje met stenen, voor iedere leerling een steen. Nodig bij het begin van het schooljaar ieder kind uit zijn/haar eigen steen mee te brengen. Bij het begin van iedere week laat je de kinderen hun steentje nemen en telkens opnieuw in de kring leggen. Het kan hun verbondenheid uitdrukken. De klas kreeg die week bijvoorbeeld iemand op bezoek. Voor deze persoon kan aan het eind van de dag een steentje toegevoegd worden. Een variant hierop, laat de leerling de eerste letter van zijn naam nemen en in de kring rond de kaars leggen. Zo wordt het een zeer persoonlijk rituelenkistje of –doosje van jouw klas. Een kistje waar je samen met je klas dagelijks, wekelijks stil bij kan worden, tot gesprek of gebed kan komen.

Pagina 11



Onze Vader koffertje ‘Onzevaderwijzer’ spel-, denken doedoos bij het Onzevader ontworpen door Marga Devalck en Christel Geeraerts Uitgegeven bij Halewijn. (25 euro) Dit koffertje wil samen met de leerkracht en de leerling de uitdaging aangaan om hun geloof op een boeiende door te geven, om het bespreekbaar en tastbaar te maken in de klas. Dit hedendaags materiaal is ontwikkeld om je hierbij te helpen. Het koffertje bevat speelse werkvormen om jonge kinderen (van 7 tot 10 jaar) vertrouwd te maken met het Onze Vader. Bij elke zin van het gebed hoort een omslag die de kinderen zelf mogen openen en waarin ze tekstjes, spelletjes en opdrachten ontdekken. Als vanzelf leren ze zo de woorden van het gebed begrijpen, onthouden en bidden. Dit koffertje kan ook in catechese- of thuiskring gebruikt worden. Gebedsdobbelsteen ‘Babbelsteen : dobbelsteen om mee te bidden ‘ met begeleidend boekje Kardinaal Godfried Danneels Zelf een gebedsdobbelsteen maken Maak zelf een gebedsdobbelsteen van een oude grote dobbelsteen, of maak er eentje uit karton. Laat de kinderen zelf een symbooltje maken en kleef deze op de dobbelsteen. Kies veschillende thema’s waarrond je kan bidden. Bijvoorbeeld: danken, verlangen, troost, inspiratie, … ‘Klasgebedendagboek’ Dit boek kan je zelf met je klas samenstellen. Nodig de kinderen uit om zelf een gebed te zoeken, te schrijven bij een eigen intentie, een thema, een gebeurtenis die hen raakte of een gebed passend bij de tijd in het kerkelijk jaar. Verzamel de gebeden in een boekje of kaft. Zo creëer je een eigen ‘klasgebedendagboek’. Het biedt de kans om de verbondenheid met elkaar en met God waar die je samen met de elkaar hebt beleefd gedurende het schooljaar te vieren en te gedenken.

Pagina 12



Klasboek Voorzie een leeg boek, schrift of kaft waarin de leerlingen teksten, gebeden, gedichten, foto’s, tekeningen, … verzamelen. Het wordt een boeiende spiegel van de ervaringen, belevenissen, getuigenissen van jouw klas. Het is ruimer dan het klasgebedendagboek. Houdertje met tekening Plaats op een goed zichtbare plaats in de klas een houder voor tekeningen. Nodig om de beurt je leerlingen uit een tekening te maken i.v.m. iets dat hen geraakt heeft. Plaats de tekening in de houder en vraag de leerling om deze tekening kort toe te lichten. De leerling verwoordt wat hem/haar geraakt heeft. De klas neemt dit mee als intentie in haar gebed. Het drukt de verbondenheid uit van de leerlingen, de leerkracht, mensen rondom hen, God. Gebedsdoosjes dpb Brugge Het zijn vier gebedsdoosjes:  1 gebedsdoosje voor kleuters  1 gebedsdoosje per graad van de basisschool. Ieder doosje bevat 16 gebedskaarten ( papier 250 gr.):  10 kaarten, een voor elke maand van het schooljaar  6 kaarten voor bijzondere momenten Je kan met je klas zelf ook een verzameling gebeden maken. Neem een leeg CD-doosje, zorg voor een leuke tekening als kaft. Nodig de leerlingen uit om rond een thema een gebed te formuleren. Maak zo voor verschillende thema’s een doosje. Het biedt een rijke bron van inspiratie voor de klasgebeden. (7 euro per doosje) Meer dan een gebedje Dit boekje bevat vele bruikbare tips om samen met je kinderen het hele jaar door op een boeiende manier te bidden. De gebeden en tips zijn geselecteerd binnen onderwerpen die prima aansluiten bij de verschillende periodes in een werk- of schooljaar. Zo wordt aandacht gegeven aan : stiltebeleving, gebedshoudingen, de tijd van het jaar, symbolen, bidden in een andere taal, bijbels bidden,zingen, gebeden uit de wereldgodsdiensten. (13 euro) Internet Wees bij het zoeken naar gebeden op het internet waakzaam. Niet ieder gebed dat je hier vindt is bruikbaar . Vredesklokje Het Japans vredesklokje werd gemaakt uit een speciale legering gietijzer die voor een heel fijne, mooie klank zorgt. Te koop bij Pax Christi voor de prijs van 10 euro (zonder verzendingskosten) Bidden met kleuters Gebedenmap, uitgegeven door VVKBAO (30 euro) Bidden met kleuters (het hele jaar door) Uitgeverij Die Keure (39 euro) “Ik bid al” (1ste leerjaar) en “Ik bid” (2de leerjaar)

Pagina 13


Begeleiding pastoraal

Recommend Documents