Bedrijfshulpverlening
Bedrijfshulpverlening
M K B - i n f o r e e k s
A r b o
i n
d e
p r a k t i j k
b
Zekerheid en veiligheid bij calamiteiten
Bedrijfshulpverlening: de actiepunten op een rij... • Volgens de Arbowet zijn werkgevers (= ondernemers met werknemers waarmee een gezagsrelatie bestaat) verplicht om één of meer bedrijfshulpverleners (BHV-ers) in dienst te hebben. • Het aantal BHV-ers hangt o.a. af van het aantal aanwezige personen, het soort bedrijf en de risico’s in uw bedrijf. Regel: er is altijd minimaal één BHV-er aanwezig (bij een bedrijf met niet meer dan 15 werknemers mag dit de werkgever zijn) en per 50 medewerkers en bezoekers/ gasten is minstens één BHV-er verplicht.
• U neemt de volgende stappen: - Risico-inventarisatie en -evaluatie uitvoeren [zie ook aparte RI&E-folder] - Overleg met personeel - Bedrijfshulpverlener(s) aanwijzen - Bedrijfshulpverlener(s) opleiden - Ontruimingsplan opstellen - Procedures bekendmaken - Oefeningen houden • De bedrijfshulpverlening moet overigens ook over de noodzakelijke materialen beschikken: EHBO-middelen en brandblusapparatuur. • De Arbeidsinspectie kijkt of een bedrijf zich houdt aan de verplichtingen van de Arbowet.
In deze brochure vindt u informatie over: • • • • • • •
Wat houdt bedrijfshulpverlening in? Wat doet een bedrijfshulpverlener? Omvang en vorm van de BHV Werken bij derden en alleen-werken Schriftelijk BHV- of ontruimingsplan Instructies in het bedrijf BHV-opleiding en -oefening
• Arbeidsinspectie • Gezamenlijke aanpak • Opvang bij criminaliteit, agressie en intimidatie • Gebruiksvergunnning • Deskundig advies van derden • Meer informatie en nuttige links
1
Zekerheid en veiligheid bij calamiteiten
Bent u goed voorbereid op bedrijfsongevallen of calamiteiten in en rond uw bedrijf? Bedrijfshulpverleners kunnen hier snelle en effectieve hulp bieden en kunnen zo al veel persoonlijk leed en schade voorkomen voordat externe hulpverleners ter plaatste zijn. Adequate bedrijfshulpverlening is bovendien verplicht voor elk bedrijf. Neem dus het zekere voor het onzekere.
Wat houdt bedrijfshulpverlening in? Om de gevolgen van calamiteiten (brand, ongevallen e.d.) te beperken, moet ieder bedrijf een bedrijfshulpverlening hebben. Bedrijfshulpverlening (BHV) richt zich in eerste instantie op het beschermen van uw werknemers. De Arbeidsomstandighedenwet regelt namelijk dat de werkgever (= ondernemer met ‘werknemers’ waarmee een gezagsrelatie bestaat, waartoe volgens de Arbowet b.v. ook uitzendkrachten of stagiares behoren) verantwoordelijk is voor de gezondheid en veiligheid van zijn werknemers. Maar bedrijfshulpverlening is ook gericht op het beschermen van bezoekers of gasten van uw bedrijf. De werkgever moet zorgen voor een veilige werkomgeving. Mocht er echter toch iets misgaan, dan moet de bedrijfshulpverlener snel en adequaat in actie komen om eerste hulp te bieden, een beginnende brand te bestrijden, personeel en bezoekers te alarmeren en te evacueren en om samen te werken met gemeente en externe hulpverleners.
Bedrijfshulpverlening
2
Wat doet een Bedrijfshulpverlener (BHV-er)?
• • • •
Een BHV-er is een werknemer die: eerste hulp kan verlenen, een beginnende brand kan bestrijden, een ontruiming kan leiden, hulpverleningsdiensten alarmeert, informeert en met hen samenwerkt. De BHV-er treedt op als voorpost van ambulance, brandweer of politie. Die taak houdt op bij aankomst van professionele hulpverleners.
Omvang en vorm van de bedrijfshulpverlening
• • • •
Het aantal bedrijfshulpverleners (BHV-ers) en de vorm van de bedrijfshulpverlening zal per bedrijf verschillen. De bedrijfshulpverlening moet zo groot zijn dat ze onder alle omstandigheden eerste hulp kan verlenen, een beginnende brand kan bestrijden en een ontruiming kan leiden. De omvang en vorm hangen onder meer af van: de risico’s die in uw bedrijf aanwezig zijn en die de omgeving kan lopen, de aard, grootte en ligging van uw bedrijf, het verwachte aantal aanwezige personen (medewerkers èn bezoekers), de opkomsttijd van hulpverleningsorganisaties.
3
Zekerheid en veiligheid bij calamiteiten
Let ook op speciale bedrijfsomstandigheden (bouwplaats, gevaarlijke stoffen e.d.) en/of begeleiding van niet-zelfredzame personen (zoals kinderen of gehandicapten). Er moet altijd minimaal één BHV-er aanwezig zijn. Bovendien moet er per aanwezige 50 medewerkers en bezoekers minstens één BHV-er beschikbaar zijn. Dit aantal geldt voor bedrijven waar ten hoogste 250 werknemers en bezoekers aanwezig zijn, daarboven geldt dat er ten minste vijf BHV-ers aanwezig zijn. In een bedrijf met niet meer dan 15 werknemers, mag de werkgever die een natuurlijke persoon is zelf de BHV-taken uitvoeren, mits hij steeds aanwezig is en beschikt over voldoende deskundigheid, ervaring en uitrusting om die taken goed te kunnen uitvoeren en zorgdraagt voor een goede vervangingsregeling. Veel mkb-bedrijven hebben maar één BHV-er. Als er meer BHV-ers zijn, kunt u ervoor kiezen om de taken (bijvoorbeeld eerste hulp of brandbestrijding) te verdelen. Er wordt dan wel één hoofd/ coördinator BHV aangewezen. Meestal melden zich in een bedrijf wel vrijwilligers (veelal mensen met een EHBO-diploma) aan, anders moet de werkgever kandidaten aanwijzen. Hou ook rekening met vervanging bij afwezigheid van BHV-ers in verband met externe werkzaamheden, vakantie of ziekte.
Werken bij derden en alleen-werken Veel werknemers werken niet bij hun eigen werkgever, bijvoorbeeld omdat zij op karwei worden gestuurd (installateurs, monteurs of
4
Bedrijfshulpverlening
verkopers) of omdat hun werkplek zich ‘vast’ in een ander bedrijf bevindt (b.v. schoonmakers of ingeleende krachten). Bij sommige bedrijven werken veel uitzendkrachten of tijdelijke krachten. In het kader van de BHV geldt ook hier: er moet altijd minstens één geschoolde BHV-er aanwezig zijn. Verder gelden de hierboven genoemde richtlijnen voor het aantal BHV-ers. Denk ook aan alleen-werkers. Als zij werken buiten gehoorsafstand en/of gezichtsveld van anderen, dienen zij de mogelijkheid te hebben om alarm te slaan en zichzelf in veiligheid te brengen.
Schriftelijk BHV- of ontruimingsplan De wijze waarop de bedrijfshulpverlening is georganiseerd en de maatregelen die in dat verband zijn getroffen, moeten schriftelijk zijn vastgelegd. Dit kan in een ontruimingsplan, bedrijfshulpverleningsplan of bedrijfsnoodplan. Hierin worden de taken en verantwoordelijkheden omschreven en de procedures die gevolgd moeten worden als er een calamiteit is. Het is belangrijk dat iedereen weet hoe te handelen bij een ongeval, brand of andere gebeurtenis. Daarom moet het plan van tevoren met alle betrokkenen worden besproken, in het bijzonder met bedrijven in uw nabije omgeving. Bespreek de opzet van bedrijfshulpverlening intern ook met een personeelsvertegenwoordiging of OR.
Instructies in het bedrijf In het gebouw moeten op verschillende plaatsen noodinstructies hangen voor werknemers en bezoekers. Op de biljetten of kaarten (liefst met plattegrond) staat duidelijk en beknopt aangegeven
Zekerheid en veiligheid bij calamiteiten
5
• • • •
Noodkaart met pictogrammen
wat men moet doen bij een incident. Het is verstandig om een BHV-plan op te stellen en alle belangrijke gegevens vast te leggen, zoals een lijst met alarmnummers procedures bij incidenten, brand en ontruiming de taakverdeling, namen en telefoonnummers van BHV-ers plattegronden van het bedrijf voor o.a. blusmiddelen, vluchtwegen, verzamelplaatsen en nooduitgangen Bewaar deze gegevens in een map op een centrale plaats, bijvoorbeeld bij de telefoon of in de receptie.
BHV-opleiding en -oefening BHV-ers moeten een opleiding of cursus volgen die past bij de geïnventariseerde risico’s in hun bedrijf. U bent verplicht de risico’s in uw bedrijf vast te leggen in een risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E). Hiermee kunt u ook de benodigde opleidingen voor uw bedrijfshulpverleners inventariseren. Boven op een basisopleiding kunt u aanvullende opleidingen aanbieden die gericht zijn op de specifieke situatie binnen uw bedrijf, bijvoorbeeld als er in uw bedrijf gewerkt wordt met gevaarlijke stoffen. Daarnaast moet elke BHV-er minimaal acht uur per twee jaar besteden aan oefening en opleiding. Diverse instituten bieden uiteenlopende opleidingen aan, van een standaard cursus tot allerlei branche- en risicogerichte opleidingen. Tenslotte is het belangrijk dat er regelmatig een ontruimingsoefening plaatsvindt. Doe dit minstens één keer per jaar. U heeft zo de gerustheid dat alles goed verloopt in het geval van een echte calamiteit.
Bedrijfshulpverlening
6
Hoe deskundig een hulpverlener moet zijn, verschilt per bedrijf. De werkgever kan zich hierover op grond van risico-inventarisatie en -evaluatie laten adviseren door de arbodienst of een andere deskundige. In een zogenaamd ‘Opleidingsprofiel van de bedrijfshulpverlener’ zijn kennis en vaardigheden van een bedrijfshulpverlener per taakgebied vastgelegd.
Arbeidsinspectie De Arbeidsinspectie beoordeelt of er (voldoende) BHV-ers zijn, of hun opleiding voldoende is en of de inrichting van de bedrijfshulpverlening past bij het bedrijf. De Arbeidsinspectie kijkt ook of de risico-inventarisatie en -evaluatie op schrift staat, volledig is, (indien nodig) getoetst is door een arbodienst, bekend is bij werknemers en actueel is. Bedrijven die zich niet aan de regels houden, riskeren hoge boetes.
7
Zekerheid en veiligheid bij calamiteiten
Gezamenlijke aanpak Bedrijven in hetzelfde gebouw of op hetzelfde terrein kunnen samenwerken bij het opzetten van bedrijfshulpverlening. Zo kunnen winkeliers in een winkelcentrum gezamenlijk de bedrijfshulpverlening of bedrijfsnoodplannen organiseren. Afspraken daarover moeten schriftelijk worden vastgelegd. Deze afspraken mogen overigens niet inhouden dat een werkgever de bedrijfshulpverlening volledig uitbesteedt. In alle gevallen moet de bedrijfshulpverlening onmiddellijk in actie kunnen komen nadat zich een calamiteit heeft voorgedaan.
Opvang bij criminaliteit, agressie en intimidatie Een apart aandachtspunt voor veel bedrijven is de toenemende criminaliteit in winkelcentra of op bedrijventerreinen. Opvang van slachtoffers van (winkel)criminaliteit, agressie en geweld van klanten en/of seksuele intimidatie valt niet onder de BHVregelgeving. Maar u kunt wel overwegen om de bedrijfshulpverlening een taak te geven om de nazorg (bedrijfsopvang en hulpverlening) van deze slachtoffers te verbeteren. Ook kunnen meerdere werkgevers in de directe nabijheid afspraken maken over een gezamenlijke aanpak van bijvoorbeeld winkelcriminaliteit. Ook hier geldt: besteedt opvang niet volledig uit.
Gebruiksvergunning Gemeenten, vaak geadviseerd door brandweer of Bouw- en Woningtoezicht, houden toezicht op het brandveilig gebruik van gebouwen.
8
Bedrijfshulpverlening
Naast de gebruikseisen brandveiligheid die voor elk gebouw gelden, is soms ook een gebruiksvergunning op grond van de gemeentelijke bouwverordening verplicht (let op: de criteria kunnen per gemeente verschillen). De standaard verordening van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (die overigens niet door alle gemeenten wordt gevolgd) vraagt onder andere een gebruiksvergunning van elk gebouw: • waar 50 mensen of meer werken of samenkomen, • waar aan meer dan tien personen nachtverblijf wordt verstrekt, en/of • waar met gevaarlijke stoffen gewerkt wordt. De brandweer geeft deze vergunning af. De vergunning moet worden aangevraagd bij de gemeente. Tijdens de vergunningsprocedure wordt - naast vluchtmogelijkheden, brandblusmiddelen e.d. en eventueel reeds afgegeven bouw-, milieubeheer- of andere vergunningen - ook naar de bedrijfshulpverlening gekeken.
Deskundig advies van derden Uiteraard kan de werkgever zelf een risico-inventarisatie en -evaluatie uitvoeren en bedrijfsnoodplan of een bedrijfshulpverleningsplan opstellen. Voor de BHV kan hij daarvoor ook de hulp inroepen van arbodiensten, opleidingsinstituten, brandweeren veiligheidsdeskundigen of andere adviesorganisaties. Dit laat onverlet dat de RI&E formeel getoetst moet worden door een gecertificeerde arbodienst.
Meer informatie en nuttige links Meer informatie kunt u ontvangen bij uw brancheorganisatie of op de onderstaande website: • www.arbo.nl: het Nederlandstalige deel van het Europees agentschap voor veiligheid en gezondheid op het werk biedt actuele informatie van het Arbo Platform Nederland over arbobeleid, wet- en regelgeving en goede praktijken. • www.szw.nl: de site van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Hier vindt u o.a. informatie over het onderwerp “veilig werken” (zoals bedrijfshulpverlening). • www.rie.nl: site van het Arbo Platform Nederland met handige stappenplannen en voorbeeld-RI&E’s voor een aantal branches. • www.nibhv.nl: site van het Nederlands Instituut voor Bedrijfshulpverlening met algemene BHV-info en gegevens over soorten opleidingen.
© MKB-Nederland, september 2003
Koninklijke Vereniging MKB-Nederland Brassersplein 1, Delft Postbus 5096, 2600 GB Delft Telefoon 015 - 21 91 212, Fax 015 - 21 91 414, Internet: www.mkb.nl
