Bedachtzaam, maar zonder dralen

Artikel 11 lid 2 EU Grondrechten Handvest (GHV) en reclame

Bedachtzaam, maar zonder dralen De vrijheid van de media om een eigen reclamebeleid te voeren Jan Kabel

Studiemiddag Vereniging voor Reclamerecht De Brauw Blackstone Westbroek 17 maart 2015

Conclusie AG in C-303/05 (Advocaten van de Wereld)

79. Er moet dus een einde komen aan dit stilzwijgen en het Handvest moet een uitleggingsinstrument van de hoogste orde worden bij de bescherming van de waarborgen van de burger die tot het erfgoed van de lidstaten behoren. Deze uitdaging moet bedachtzaam, maar zonder dralen worden aangegaan… EU Handvest en reclame: art. 11 lid 2

dinsdag 14 april 2015

2

Artikel 11 lid 2 GHV

“De vrijheid en de pluriformiteit van de media worden geëerbiedigd” afkondiging 7/12-2000, in werking treding 1/12-2009

EU Handvest en reclame: art. 11 lid 2


3

De vrijheid van de media en reclame Niet: individuele uitingsvrijheid adverteerder Wel: functioneel grondrecht: de vrijheid van het medium om een onafhankelijk redactioneel en commercieel beleid te voeren Beperkingen commercieel beleid (reclame) Publieke beperkingen: kwantiteitsbeperkingen, onderbrekingsbeperkingen, informatiebeleid betaalde bijdragen, virtuele reclame, split screen, reclameverboden Private beperkingen: overslaan of blokkeren reclame (Ad-blocks)

Beperkingen redactioneel beleid medium Beperkingen op verslaggeving vanwege reclamevoorschriften, redactionele vrijheid en gebruik van commerciële referenties, kwalificatie tv-programma’s als reclame of zelfpromotie



4

De pluriformiteit van de media en reclame

EU-uitleg: COM(1992)480 - Pluralisme en mediaconcentratie in de interne markt - beoordeling van de noodzaak van gemeenschappelijk beleid - groenboek van de Commissie: Beperking vrijheid van meningsuiting teneinde verscheidenheid van informatie (intern binnen één medium of extern binnen een combinatie van media) te garanderen

Betekenis voor reclame Beperking promotioneel beleid media STER-constructie Verdeling reclamezendtijd



5

Belang: cijfers

Bron: SPOT

Over 2013 draagt Ster 194 miljoen euro af aan het ministerie van OCW. Ster levert hiermee - in tijden van bezuinigingen bij de publieke omroep - een substantiële bijdrage aan de mediabegroting en via de mediabegroting aan de publieke omroep. Hiermee zorgt Ster er mede voor dat de publieke omroep een prachtig aanbod op radio, tv en internet kan blijven bieden.

Advertentie-inkomsten zijn van groot belang voor een gezonde exploitatie van nieuwsmedia. Door de slechte marktomstandigheden en alternatieve advertentiemogelijkheden staan de inkomsten uit advertenties de laatste jaren Bron: Jaarverslag STER 2013 onder druk. Die trend zet zich ook in 2013 voort. Bron: NDP In de afgelopen jaren is de verdeling tussen advertenties en abonnees als inkomstenbron volledig op z’n kop gezet. In 2000 kwam 60% van de inkomsten uit advertenties, in 2013 was dat 29%. Kranten zijn dus veel meer van lezers afhankelijk geworden. Bron: Bakker/Scholten, Communicatiekaart van Nederland, EU Handvest en reclame: art. 11 lid 2


6

Uitleg GHV i.v.m. reclame: ICER Handleiding EU GHV*, Literatuur** Toepasselijkheid op maatregelen van lidstaten, maar Uitsluitend toetsing van nationale EU uitvoeringsmaatregelen (art. 51 lid 1 GHV) Dus niet: ongeharmoniseerd, minimum geharmoniseerd: ‘nationale kop’ (C-6/03, Eiterkopfe), (art. 4 lid 1 AVMD-Richtlijn) Dus niet: zelfregulering (bijv. NRC) voorzover niet als uitvoeringsmaatregel vereist door nationale wetgever (Rl AVMD via Mediawet in NRC) NRC-artikel: reclame i.s.m. wet? Wet toetsen aan EU GHV?

Subject: alle media, mits institutioneel (en redactioneel) onafhankelijk van staat (want staat heeft geen grondrechten) Geen definitie, maar zie Aanbeveling RvM RvE, CM/Rec (2011)7: On a new notion of media (6 criteria: intentie, doel, redactionele controle, professionele normen, bereik en verspreiding, verwachting van het publiek) *http://www.minbuza.nl/binaries/content/assets/ecer/ecer/import/icer/handleidingen/2014/icer-handleiding-nationaletoetsing-eu-handvest-grondrechten.pdf **Peers c.a., The EU Charter of Fundamental Rights. A commentary, Beck, Hart, Nomos 2014; Ehlers c.a., Europaische Grundrechte und Grundfreiheiten, 4. Aufl., Walter de Gruyter: Berlin/Boston 2014; Meyer c.a., Charta der Grundrechte der EU, 4. Aufl., NOMOS Kommentar 2014



7

Ongeharmoniseerd, minimum harmonisering: GHV niet van toepassing HvJEU 9 februari 1995, C-412/93 (Leclerc/TF1Publicité): Lidstaat bevoegd tot weigering om reclameboodschap uit te zenden betreffende de verkoop van motorbrandstof in Leclercsupermarkten, op grond dat televisiereclame van de distributiesector is verboden

HvJEU 13 juli 2004, C-429/02 (Bacardi/TF1): Verbod vertonen reclame voor alcohol op billboards tijdens in Frankrijk uitgezonden in Engeland gespeelde voetbalwedstrijd is geen tv-reclame en valt dus niet onder de Rl. Lidstaat bevoegd om verbod te handhaven mits i.o.m. primair EG-recht



8

Officiële toelichting art. 11 lid 2 GHV

Nadere uitwerking consequenties lid 1 Gebaseerd op: Rechtspraak HvJEU inz. televisie, m.n. C-288/89 (Stichting Collectieve Antennnevoorziening Gouda): STER-model voor buitenlandse op NL gerichte omroep i.s.m. vrijheid van dienstverlening; handhaving pluriform omroepbestel rechtvaardiging voor STER-model t.a.v. NL omroep Protocol openbare omroepstelsel in de lidstaten: publieke financiering van openbare omroep niet in strijd met verdragsbepalingen

Nieuw: pluriformiteit ex art. 11 lid 2 GHV niet meer als rechtvaardiging voor een beperking op het vrij verkeer maar als een functioneel grondrecht dat door de overheid moet worden gewaarborgd EU Handvest en reclame: art. 11 lid 2


9

Analogieën: artikel 5 GG. Uitleg door BVerfGE Art. 5, Abs. 1 GG: 1) (…) Die Pressefreiheit und die Freiheit der Berichterstattung durch Rundfunk und Film werden gewährleistet. (…) BVerfGE 64, 108 – Chiffreanzeigen: “B.I.1 Nicht unberücksichtigt bleiben darf auch die Bedeutung des Anzeigenteils für die Erfüllung der Kommunikationsaufgabe der Presse (…) sowie für die Erhaltung ihrer wirtschaftlichen Grundlagen als wesentlicher Voraussetzung ihrer Unabhängigkeit (…). Ebenso wie im Bereich des redaktionellen Teils kann schließlich auch im Bereich des Anzeigenteils die Vertrauenswürdigkeit der Presse davon abhängen, daß staatliche Eingriffe nicht zu besorgen sind.“

Art. 5 lid 1 GG – Par.10 LandesPresseGesetz: onafhankelijkheid pers van commerciële en overheidsinvloed



10

Werking pluriformiteit: STER constructie

HvJEU 25 juli 1991, C-288/89 (Stichting Collectieve Antennnevoorziening Gouda) 66 Mediawet: buitenlandse omroep door verplicht STER-model (voorwaarden m.b.t. structuur omroep en m.b.t. reclameboodschappen) beperkt in mogelijkheden via NL kabel reclameboodschappen uit te zenden van NL-adverteerders naar NL-publiek Rechtvaardiging beperking structuur: handhaving pluriform NL omroepbestel. Verplicht STER-model buitenlandse omroep daartoe echter niet objectief noodzakelijk Beperking op NL gerichte reclameboodschappen: beperkt concurrentie met STER, is dus economisch van aard, geen rechtvaardiging (zie eerder C-352/85 (BvA))



11

Werking pluriformiteit: promotionele acties HvJEU 26 juni 1997, C-368/95 (Familiapress/Bauer Verlag): Weekblad Laura van Duitse uitgever Bauer, verspreid in Oostenrijk bevat prijsraadsels (prijzen tot 5000 DM, winnaar door lot aangewezen) Oostenrijkse UWG: dergelijke acties voor pers verboden Behoud van de pluriformiteit van de pers rechtvaardiging voor een beperking van het vrij verkeer van goederen, mits proportioneel: Concurrentie met kleine persbedrijven Die niet-vergelijkbare premies kunnen aanbieden Prijsraadsels veroorzaken verplaatsing van de vraag Oostenrijkers moeten prijs kunnen winnen Nationale rechter moet dat allemaal toetsen



12

Werking pluriformiteit: reclamezendtijd

HvJEU 18 juli 2013, C-234/12 (Sky Italia): niet ontvankelijk, maar AG heeft het begrepen Toetsing Italiaanse regeling aan artikel 11 lid 2 GHV: betaalzenders minder reclamezendtijd per uur toegekend dan open zenders Geen gegevens over mededingingsverstoringen, niet ontvankelijk AG idem, maar mededinging tussen omroepen kan verstoord wanneer een aantal van hen door zendtijdbeperkingen minder goed gebruik kan maken van reclame als inkomstenbron dan andere omroepen. Art. 11 lid 2 GHV verzet zich dan tegen zo’n beperking omdat daardoor een reëel gevaar van een beperking van de vrijheid en de pluriformiteit van de media kan ontstaan



13

Werking vrijheid: reclame-onderbrekingen

HvJEU 23/10-2003, C-245/01 (RTL TV): Handvest nog niet bindend, geen anticiperende uitleg 11lid 3 Rl 89/552: reclame-onderbreking tv film 1x per 45 min m.u.v. serie RTL: Reeks ‘Gefährliche Leidenschaften’, films in die reeks o.a. Schrei im Wald, Rache der Amy Fisher, duur ca 86 minuten, 4x onderbroken door reclame. RTL: is serie en dus 4x mogelijk RTL wil toetsing van art. 11 lid 3 Rl 89/552 aan art. 11 lid 2 Handvest: beperking van de vrijheid van een omroep om televisieprogramma's met reclame-onderbrekingen te maken Hof: serie moet aan materiële criteria voldoen, i.c. door RTL kunstmatig gemaakte criteria (reeks) 11 lid 3 gerechtvaardigd krachtens art. 10 lid 2 EVRM (rechten van anderen, t.w. tv kijkers om beschermd te worden tegen overdadige reclame)



14

Werking vrijheid: tabaksreclameverbod

HvJEU 12/12-2006, C-380/03 (BRD/EP) 156 Ook al zou het in de artikelen 3 en 4 van de richtlijn vastgestelde verbod van reclame of sponsoring tot gevolg hebben dat de vrijheid van meningsuiting indirect wordt afgezwakt, blijft in casu de vrijheid van meningsuiting van journalisten als zodanig intact en worden de redactionele bijdragen van journalisten dus niet getroffen. 157 Door dergelijke verboden vast te stellen, heeft de gemeenschapswetgever de grenzen van de hem uitdrukkelijk toegekende beoordelingsbevoegdheid dus niet overschreden.

Dus: geen begrip voor functionele vrijheid van de media



15

Werking vrijheid: kwalificatie programma’s HvJEU 18/10-2007, C-195/06 (ORF) Kwalificatie omroepbelspelletjes tegen betaling: telewinkelen, televisiereclame, zelfpromotie, televisieprogramma? Hof: nationale rechter moet alle aspecten van de uitzending in aanmerking nemen, vorm alleen niet doorslaggevend Hof geeft materiële beoordelingscriteria die telewinkelen en televisiereclame inclusief zelfpromotie onderscheiden van programma’s

Prima casuïstische aanpak



16

Werking vrijheid: kwalificatie reclame HvJEU 24/11-2011, C-281/09 (Cie/Spanje): Uurlimiet voor reclamespots: 12 minuut per klokuur/15% van dagelijkse zendtijd; voor andere vormen: 20% van dagelijkse zendtijd. Spaanse beleidslijn kwalificeert een aantal reclamespots (reportage voor reclamedoeleinden, telepromoties, sponsoringsadvertentiespots, microreclame-advertenties) die niet langer dan twee minuten duren en tussen programma’s worden uitgezonden vanwege andere inhoudelijke presentatievorm niet als spot en geeft ze 17 minuten per klokuur Reclamezendtijdlimieten dienen ter bescherming van het publiek tegen buitensporige reclame Hof geeft materiële beoordelingscriteria: i.c. sprake van spots



17

Werking vrijheid: Werbeblockers

BGH 24/6-2004, http://lexetius.com/2004,1872 RTL vraagt verbod Fernseh-Fee: apparaat dat wanneer reclame wordt uitgezonden de tv omschakelt naar een reclame-vrij programma en daarna weer terugschakelt BGH: Aus der institutionellen Garantie des Staates für die Freiheit des Rundfunks läßt sich aber ein Anspruch der Fernsehsender auf ungestörte geschäftliche Betätigung nicht herleiten. Auch Unternehmen des Medienbereichs müssen sich den Herausforderungen des Marktes stellen, der von der Freiheit der wirtschaftlichen Betätigung und von der Kraft der Innovation lebt.



18

Conclusies in de vorm van stellingen

Van pluriformiteit als grondrecht gaat de reclamewereld niet vrolijk worden Bedachtzaam, maar zonder dralen, zo wordt het Hof onze wetgever En laat het dan ook maar nationale niet EU uitvoeringsbepalingen toetsen aan het GHV



19

Bedachtzaam, maar zonder dralen

Recommend Documents