Jonne Flikkema – kaart van vertrouwen Basisschool Impuls Zwijndrecht
Woord vooraf
Bouwen met vertrouwen Op deze Prinsjesdag 2012 is de boodschap van de regering aan de burgers er één van de noodzaak tot bezuinigingen en aanpassingen. De economische crisis is nog niet voorbij en blijkt dieper en ernstiger dan zich aanvankelijk liet aanzien. Velen van ons wacht een zwaar jaar. De crisis is ook een geestelijke crisis, die alleen overwonnen kan worden als mensen leren zich geestelijk te ontwikkelen en naar elkaar om te zien. Daarom is het zo belangrijk dat vanuit de verschillende religies en levensbeschouwingen een positief geluid klinkt: bouwen met vertrouwen! Bij de voorbereiding van deze Prinsjesdagviering hebben vertegenwoordigers vanuit de verschillende religies en levensbeschouwingen zich afgevraagd waar mensen in deze tijd behoefte aan hebben. Onze gedachte is dat veel mensen behoefte hebben aan perspectief, aan hoop, aan vertrouwen dat de toekomst dankzij de zorg van mensen voor elkaar - ondanks alle problemen en moeilijkheden - positief zal zijn. In elk van de religies en levensbeschouwingen vallen gelukkig bronnen aan te boren die mensen kunnen helpen om met vertrouwen naar de toekomst uit te zien, ook in tijden van zorgen en onrust. De bezinning op die bronnen leidde tot de keuze voor het thema van dit jaar: Bouwen met vertrouwen. Want in alle tradities zijn er teksten en verhalen, liederen en gebeden, mantra’s en rituelen die mensen uitnodigen om samen te bouwen aan de toekomst. In de Prinsjesdagviering van 2012 willen we deze spirituele rijkdom graag delen met alle aanwezigen. Evenals in voorgaande jaren is veruit het meeste werk voor deze bijeenkomst gedaan door vrijwilligers vanuit de religieuze en levensbeschouwelijke organisaties. De Gemeente Den Haag 3
verleent financiële steun en de Besturenraad is van betekenis om de aanwezigheid van kinderen en jongeren mogelijk te maken en scholen bij het thema te betrekken. Aan iedereen die op welke wijze dan ook heeft bijgedragen aan deze bijeenkomst past een woord van grote dank. Na afloop van het officiële gedeelte is er een apart moment voor de kinderen en jongeren. Dit jaar hebben verschillende scholen meegewerkt aan een project van Stichting De Vrolijkheid voor kinderen in asielzoekerscentra. Stichting De Vrolijkheid is een netwerk van kunstenaars, theatermakers en musici. Zij brengen vrolijkheid aan kinderen en jongeren in asielzoekerscentra. Zodat ook deze kinderen, die vaak in grote onzekerheid leven, vertrouwen krijgen in hun eigen kracht en in elkaar en met vertrouwen kunnen bouwen aan hun toekomst. Rest mij niets anders dan u allen heel hartelijk welkom te heten. Fijn dat u er bent! We missen dit maal onze joodse zusters en broeders, omdat zij vandaag het Joods Nieuwjaar vieren. Ze hebben echter wel gezorgd voor een inhoudelijke bijdrage aan onze viering en wij hier voelen ons met hen verbonden. Graag wens ik u een heel inspirerende bijeenkomst toe. Ineke Bakker voorzitter Stichting Prinsjesdagviering
4
VOORPROGRAMMA Mama Verhalenkoor, onder leiding va Astrid Seriese 1. Kleurrijke Mama’s / 2. Saya Mimpi / 3. Choetkara!(vrijheid in verbondenheid)
Wie zijn de Mama’s Het Haagse vrouwenkoor, ook wel Mama Verhalenkoor genoemd, bestaat uit vrouwen van alle leeftijden en uit alle windstreken. Momenteel zingen er 45 vrouwen met achttien verschillende nationaliteiten en in leeftijd variërend van 25 tot 86 jaar in het koor. De vrouwen kwamen eerst vooral uit de Schilderswijk en Transvaal, maar nu komen ze ook uit andere Haagse wijken en zelfs uit de regio. “Onze stemmen dragen steeds verder.” De Mama's delen hun levensverhaal met elkaar en schrijven daarover. Astrid Seriese maakt van deze verhalen liedjes, die zij weer met de Mama's instudeert en zo zingen de Kleurrijke Mama's van het Mama Verhalenkoor hun eigen levenslied met professionele accordeonbegeleiding van Marion de Laat.
5
I. OPENINGSWOORD ds. Ineke Bakker, voorzitter van de Stichting Prinsjesdagviering II. LIED Mama Verhalenkoor onder leiding van Astrid Seriese Fundament Ik ben een buitenlander in een vreemd land het klimaat is even wennen ach het is zo anders soms zo koud maar dan laat ik me niet kennen de Nederlandse taal brengt me in contact met andere mensen geeft mij de kracht om door te gaan wil vol in het leven staan het weer dat went vanzelf Refrein: We willen kunnen zijn wie we echt zijn we willen kunnen doen wat we graag doen verbonden met elkaar met stad en land met heel de wereld de aarde is zo mooi en aardig zijn is waar een mens voor staat al is ’t in ’t klein voor iedereen een kans ’t goed te doen op moeder aarde Ben ik geworden wat ik worden wou ben ik een gelukkig mens? ik zie aan de mensen om mij heen gelukkig zijn doet niemand alleen nu ik op zekere leeftijd ben gekomen kijk ik terug op al mijn dromen dan voel ik de familieband die bracht mijn fundament tot stand de warmte in mijn hart Refrein 2x
6
III. TOESPRAAK Humanistisch Verbond Nederland/Haaglanden Bouwen met vertrouwen Rede uitgesproken door Ineke de Vries, directeur Humanistisch Verbond Nederland
IV. EVANGELIELEZING, LIED en GEBED Raad van Kerken in Nederland en Haagse Gemeenschap van Kerken ds. Rhoinde Mijnals-Doth, predikante Evangelische Broedergemeente Amsterdam Stad & Flevoland en voorzitter van de vereniging van migrantenkerken Samen Kerk in Nederland (SKIN) Evangelielezing volgens Lucas (Nieuwe Bijbelvertaling) Hoofdstuk 6:45-49 Een goed mens brengt uit de goede schatkamer van zijn hart het goede voort, maar een slecht mens brengt uit zijn slechte schatkamer het kwade voort; want waar het hart vol van is daar loopt de mond van over. Waarom roepen jullie “Heer, Heer” tegen mij, maar doen jullie niet wat ik zeg? Ik zal jullie vertellen op wie degene lijkt die bij me komt, naar mijn woorden luistert en ernaar handelt: hij lijkt op iemand die bij het bouwen van zijn huis een diep gat groef en het fundament op rotsgrond legde. Toen er een overstroming kwam, beukte het water tegen het huis, maar het stortte niet in omdat het degelijk gebouwd was. Wie wel naar mijn woorden luistert maar niet doet wat ik zeg, lijkt op iemand die een huis bouwde zonder fundament, zodat het meteen instortte toen het water ertegen beukte en er alleen een bouwval overbleef.’
7
Lied Gezang 326: 1,4 - Liedboek voor de kerken / Zanggroep LukasEkklesia Den Haag o.l.v. Fokke de Vries
4. Maar wie op ’t woord vertrouwen dat uitging uit Gods mond, die kunnen veilig bouwen, hun huis heeft vaste grond. Des Heren woord maakt vrij van dienst aan vreemde machten; in ’t woord herkennen wij zijn plannen en gedachten. Het rijk is ons nabij!
8
Gebed pastoor Wietse van der Velde, oud-katholiek pastoor, vice-voorzitter van de Haagse Gemeenschap van Kerken Gebed voor hen die ons regeren God van alle mensen, doe weg uit ons midden alles wat ons verhindert medemensen te zijn, bondgenoten van elkaar; bekeer ons hart zodat wij in veelstemmigheid en met een verscheidenheid aan gaven elkaar van dienst zijn. Zegen, Heer, onze koningin Beatrix en heel haar huis, de regering en de Staten-Generaal; schenk uw Geest van wijsheid, raad en sterkte, aan hen die landen en volken regeren, dat zij wijsheid en barmhartigheid ontvangen, oprechtheid, rechtvaardigheid en inzicht, tot welzijn van alle mensen. allen: Amen.
IV. MEDITATIE
Boeddhistische Unie Nederland (BUN) en Boeddhistisch Centrum Haaglanden Uit: Samyutta-Nikaya (sagathavagga). Uitgave Asoka, Rotterdam 2009
9
Een man is arm, o koning, en zonder vertrouwen, gierig, zelfzuchtig, met slechte bedoelingen, met verkeerde visie, respectloos. Een man is arm, o koning, en vol vertrouwen, vrijgevig; hij geeft met de beste intentie, de geest van die man is niet verstrooid. Een man is rijk, o koning, en zonder vertrouwen, gierig, zelfzuchtig, met slechte bedoelingen, met verkeerde visie, respectloos. Een man is rijk, o koning, en vol vertrouwen, vrijgevig; hij geeft met de beste intentie, de geest van die man is niet verstrooid. Vertrouwen is de beste vriend van de mens; als gebrek aan vertrouwen niet blijft bestaan, dan vallen hem roem en faam ten deel.
Verbond van Liberaal Religieuze Joden in Nederland en Liberaal Joodse Gemeente Den Haag Wat ging er mis bij de bouw van de toren van Babel? Stenen werden belangrijker dan mensen. Wanneer een mens naar beneden viel werd er nauwelijks aandacht aan besteed.
10
Maar wanneer een steen die omhoog gedragen werd, was losgelaten en viel, werd er luid gejammerd. ”Wee ons hoelang zal het duren voordat een nieuwe steen in zijn plaats komt” God strafte hen met taalverwarring. Het begon met misverstanden. De een vroeg om water maar kreeg een handvol aarde. Een ander vroeg om een bijl maar kreeg een hark. En het eindigde met moord en doodslag. Want zo gaat het. Een stad waarin stenen belangrijker worden gevonden dan mensen, heeft geen toekomst.
Brahma Kumaris Spirituele Academie Nederland/Den Haag Vrij vertaald uit ‘Compagnon of God’ en ‘365 days of Wisdom’ van Dadi Janki, administrative head of Brahma Kumaris World Spiritual University Vertrouwen begint bij jezelf, vertrouwen in je eigen innerlijke kracht. Dan zul je nooit opgeven en je herinneren dat elke situatie je iets te leren heeft. Als je ergens verantwoordelijkheid voor moet nemen, moet je dat natuurlijk doen. Maar als iets niet dírect jouw verantwoordelijkheid is, blijf je er buiten. Wel kun je jezelf op een subtiele manier erin betrekken, door vertrouwen te schenken. Vertrouwen hebben in anderen werkt!
11
Het is geen blind vertrouwen…het betekent alert te blijven op wat er gebeurt en elkaar te ondersteunen met vertrouwen, zodat anderen voelen dat ze in staat zijn te doen wat ze moeten doen. Dit is wat het betekent om vertrouwen te hebben en anderen de kracht van je vertrouwen mee te geven. Als zij eerlijk en oprecht zijn, zal jouw vertrouwen voor hen werken. Op deze manier leren we elkaar echt te helpen. Daar waar je vertrouwen omzet in een krachtige positieve gedachte, daar is geen ruimte voor negativiteit.
Bahá’í-gemeenschap Nederland/Den Haag LIED - Safa Fanaian इशवर मेरे लिए सववपरी पररपरू क हे । उसने अपनी सम्पव ू .व आस्था रहने दो, आस्था रहने दो. God is sufficient unto me, He verily is the all sufficing. In Him let the trusting trust! Uit ‘Bloemlezing uit de Geschriften van Bahá’u’lláh’ door Ben Caselin O, gij mensenkinderen! Het fundamentele doel dat het Geloof van God en Zijn Religie bezielt, is de belangen van de mensheid veilig te stellen, de eenheid van de mensheid te bevorderen en de geest van liefde en kameraadschap onder de mensen aan te kweken. Laat het niet een bron van onenigheid en strijd, van haat en vijandschap worden.
12
Dit is het rechte Pad, het hechte en onwrikbare fundament. Alles wat op dit fundament wordt opgericht, kan door de wisselvalligheden van de wereld nooit aan kracht verliezen, noch zal het verloop van talloze eeuwen haar structuur ondermijnen. Wij hopen dat de godsdienstleiders en de heersers van de wereld eendrachtig zullen opstaan voor de hervorming van deze tijd en het herstel van haar voorspoed. Laten zij, na diep nagedacht te hebben over 's werelds noden, tezamen beraadslagen en, door een zorgvuldige en diepgaande overweging, aan een verziekte en hevig gekwelde wereld het geneesmiddel toedienen dat zij nodig heeft.
V. RECITATIE EN TOELICHTING Stichting Islam en Dialoog Nederland/Haaglanden
bismi-llāhi r-raḥmāni r-raḥīm In de naam van Allah, de Barmhartige, Erbarmer “(Zij zijn) degenen die geduldig waren en hun Heer vertrouwden” 16/42. Bouwen is een van de meest basale activiteiten van de mens die hij ontplooit voor een wijd spectrum aan doelen, zowel op materieel als immaterieel vlak. Zo bouwt de mens een huis voor de bescherming van zichzelf en zijn gezin tegen fysieke bedreigingen als kou, wind en regen. Hij bouwt scholen ten behoeve van de intellectuele ontwikkeling van de volgende generaties, ziekenhuizen voor de behandeling en genezing van zieken en musea om de verworvenheden van vroegere beschavingen te aanschouwen. De mens bouwt wegen en spoorlijnen, vliegtuigen en boten zodat hij zich vrijelijk kan bewegen in het streven naar ontplooiing en ontmoeting. De 13
samenleving zoals wij die kennen is mogelijk omdat de mens onvermoeid blijft bouwen. Gelukkig zijn er mensen die ook onvermoeid bouwen aan dialoog, vertrouwen en vrede. Zonder deze immers kan van een samenleving geen sprake zijn. Het sterkste gebouw is niet in staat de mens de veiligheid en geborgenheid te geven die een duurzame vrede wel biedt. Bouwen is moeilijk en voor het eindproduct is veel nodig: goed materiaal, doorzettingsvermogen en de nodige kennis en kunde. En als dit alles aanwezig is, is er geduld nodig, veel geduld, omdat de tijd zich niet laat haasten. Bouwen is construeren en het tegengestelde is destrueren. Tegenover de bouwers zijn er helaas ook de afbrekers of vernietigers. Hun werk is gemakkelijk. Hun product is angst. Wat duizenden mensen in vele jaren met zweet en tranen hebben gebouwd, kunnen zij in hun eentje in enkele seconden teniet doen, met chaos en wanhoop als gevolg. Daarom hebben wij veel mensen nodig die blijven bouwen. Om de chaos en wanhoop te genezen, om de samenleving sterker te maken, sterker in vertrouwen. Hoewel moslims in het verleden vele bouwwerken hebben gerealiseerd met een verfijning en esthetiek, is het vooral het immateriële, sociale en spirituele bouwen dat in de islam wordt aangemoedigd. Daarom zien wij het bouwen in vertrouwen aan de sociale cohesie en aan de wereldvrede als een universele taak waar ook moslims aan moeten blijven deelnemen.
14
VI. VERTELLING Sanatan Dharm Platform Nederland/Den Haag MANTRA paropakAraH puNyAya pApAya para-pIDanaM. dienstbaarheid is een deugd, leed bezorgen is een zonde. De bhikkhu meester BUDDHA - een verhaal uit de Boeddhistische literatuur Eens was het dorp Shravasti getroffen door een grote droogte. Er viel maandenlang geen regen. De gewassen in de velden gingen dood. Niemand was in staat om voedsel te verbouwen. De armen kwamen van de honger om. De mensen werden zelfzuchtig en begonnen alleen maar aan zichzelf te denken. Iedereen was de boodschap van de Dharma (plicht) vergeten om de anderen te hulp te komen. Gautam Buddha kon het lijden van anderen niet aanzien. Zijn zachte en vriendelijke hart trilde van medelijden. Buddha vergaderde met de mensen van Shravasti. Aanwezig waren functionarissen van de koning en officieren van het leger, rijke mensen en kooplieden. Sadhu’s (geestelijken) en Bhikkhu’s (monniken) kwamen ook. Buddha zei: “O, bewoners van Shravasti, het land verkeert in grote nood, mensen gaan dood. Wie neemt de verantwoordelijkheid op zich om de hongerige mensen te voeden? Een rijke koopman zei: “U kunt aan mij geld vragen hoeveel u wilt, maar ik heb geen voedsel om af te staan.” De schatbewaarder van de koning zei: “Er is nauwelijks voldoende voedsel in de opslagplaats van de koning. Hij is amper in staat zichzelf te voeden.” De legerofficier zei: “O Ene grote, als u mij vraagt om mijn hoofd af te snijden ten behoeve van het volk, wil ik dat doen. Maar ik heb de moed niet om de hongerigen te voeden.”
15
Gautam Buddha keek verdrietig rond. Op de gezichten van een ieder was er droefheid te lezen, maar niemand was bereid om het grote werk op zich te nemen. Toen kwam een bedelares uit de groep van de vrouwen naar voren. De aandacht van een ieder was op haar gericht. Supriya zei: “O, meester, met uw zegen, wil ik de zorg op mij nemen om de hongerigen te voeden”. De mensen waren verbaasd. Kan deze bedelares de hongerigen voeden? Zij zelf leeft van de aalmoezen van anderen. Sommigen lachten haar uit vanwege haar domheid. Anderen waren boos over haar brutaliteit. Toen sprak Supriya tot de mensen: “Jullie mensen van Shravasti, ik heb de bedelnap al bij me. Ik zal hiermee bij jullie huizen langs komen. Ik zal elk huis van de stad bezoeken. Ik zal om elke graankorrel die u kunt missen, bedelen. Op deze wijze zal ik de hongerigen voeden. Met uw hulp zal ik niemand van de honger laten sterven.” Zij ging van deur tot deur. Zo voedde zij de hongerigen, en at zelf als laatste. Supriya redde de mensen van Shravasti van de hongersnood. Door haar dienstbaarheid aan de mensheid is zij onsterfelijk geworden. O.m shāntih, shāntih, shāntih, Aum Vrede, Vrede, Vrede
VII. LIED De Goudse Waarden Singers onder leiding van Robert Vuijk Suzanne neemt je mee, naar een bank aan het water, duizend schepen gaan voorbij en toch wordt 't maar niet later, en je weet dat zij te gek is, 16
want daarom zit je naast haar en ze geeft je pepermuntjes, want ze geeft je graag iets tastbaars en net als je haar wilt zeggen: 'ik kan jou geen liefde geven' komt heel de stad tot leven en hoor je meeuwen schreeuwen, je hebt steeds van haar gehouden, en je wilt wel met haar meegaan, samen naar de overkant en je moet haar wel vertrouwen, want ze houdt al jouw gedachten in haar hand en Jezus was een visser, die het water zo vertrouwde, dat Hij zomaar over zee liep, omdat Hij had leren houden van de golven en de branding, waarin niemand kan verdrinken, Hij zei: ' Als men blijft geloven, kan de zwaarste steen niet zinken'. Maar de hemel ging pas open, toen Zijn lichaam was gebroken en hoe Hij heeft geleden, dat weet alleen die Visser aan 't kruis en je wilt wel met Hem meegaan, samen naar de overkant en je moet Hem wel vertrouwen, want Hij houdt al jouw gedachten in Zijn hand. Suzanne neemt je mee, naar een bank aan het water, je onthoudt waar ze naar kijkt, als herinnering voor later en het zonlicht lijkt wel honing, waaraan kinderen zich te goed doen en het grasveld ligt bezaaid met wat de mensen zoal weg doen, 17
in de goot liggen de helden, met een glimlach op de lippen en de meeuwen in de lucht, lijken net verdwaalde stippen, als Suzanne je lachend aankijkt en je wilt wel met haar meegaan, samen naar de overkant en je moet haar wel vertrouwen, want ze houdt al jouw gedachten in haar hand. VIII. SLOTWOORD ds. Ineke Bakker, voorzitter van de Stichting Prinsjesdagviering We zijn alweer gekomen aan het einde van onze bijeenkomst. Vanmiddag zal de koningin de Troonrede voorlezen en begint het nieuwe parlementaire jaar. Een jaar waarvan we hopen en bidden dat er door iedereen vol vertrouwen en naar vermogen gebouwd wordt aan een toekomst van vrede voor alle mensen. We denken aan onze joodse zusters en broeders die op dit moment in de synagoge het Joods Nieuwjaar vieren. Rabbijn Soetendorp laat ons weten dat op de twee dagen van Rosj Hasjana, het feestelijke begin van Joods Nieuwjaar, 5773, uit Genesis de verhalen gelezen worden van Ismael en Jitschak. De AltijdAanwezige strekt zijn handen van compassie uit naar beide zonen van Abraham. De gemeenschappelijke stamvader van joden en moslims. Onze diepste wens is dat in dit nieuwe jaar veilige vrede voor beide volkeren, Israeli’s en Palestijnen, zal worden gerealiseerd.
18
Moge het simpele feit alleen al dat de intieme bede om saamhorigheid, die vandaag in de synagoge wordt gelezen, hier op Prinsjesdag wordt vertolkt door bondgenoten, een waarachtig teken van hoop zijn. “Moge alle geschapenen een grote bond vormen van wezens die Uw wil nakomen. En dat doen met geheel hun hart. Laat er toch een einde komen aan de heerschappij van geweld op aarde.” Met deze wens en bede sluiten we de dertiende Prinsjesdagvering af. Wij wensen u allen een goed, zoet en gezond jaar toe. Amen. IX. WILHELMUS Alle aanwezigen gaan staan en zingen Wilhelmus van Nassouwe ben ik van duitsen bloed, den vaderland getrouwe, blijf ik tot in den dood Een prinse van Oranje ben ik vrij onverveerd, den koning van Hispanje, heb ik altijd geëerd. Mijn schild ende betrouwen zijt Gij, o God, mijn Heer! Op u zo wil ik bouwen, verlaat mij nimmermeer! Dat ik toch vroom mag blijven, uw dienaar t’allerstond, de tirannie verdrijven die mij mijn hart doorwondt.
De genodigden verlaten als eersten de kerk. 19
Dan zal er een gesprek plaatsvinden tussen voorzitter Ineke Bakker en pastoor Wietse van der Velde met de jongeren, in samenwerking met de Besturenraad en Stichting De Vrolijkheid. Daarna is er een mogelijkheid voor de aanwezigen en de pers om de medewerkers in het hoogkoor te ontmoeten.
Bijdrage Naast een eigen bijdrage van de deelnemers aan het programma zijn wij onze sponsoren zeer erkentelijk:
Wilt u het werk van de stichting Prinsjesdagviering steunen, dan kan dat door een gift over te maken op banknummer 4902187 t.n.v. Stichting Prinsjesdagviering, Den Haag. Met uw gift kun``nen de relatief hoge kosten mede gedekt worden. Bij voorbaat onze hartelijke dank!
20
Meegewerkt hebben: Besturenraad
Inhoudelijke Commissie Ondersteuning
Drukwerk Bloemwerk Koren
Piano Orgel Accordeon Geluid Regie Coördinatie
Dick den Bakker en Paul Boersma Leerlingen openbare, christelijke, en islamitische scholen voor basisen voortgezet onderwijs Rabbijn Awraham Soetendorp, vz Protocollaire commissie Prinsjesdagviering Stek – voor stad en kerk Afdeling reprografie Tweede Kamer An & Co Floristiek, Delft Mama Verhalenkoor De Goudse Waarden Singers Zanggroep Lukas-Ekklesia Robert Vuijk Ben van Oosten Marion de Laat Adphies Serap Kilic-Tuz Marga Martens
Stichting Prinsjesdagviering Postbus 371 2501 CJ Den Haag 070 – 318 16 16 www.prinsjesdagviering.nl
21
Deze bijeenkomst wordt gedragen door: Raad van Kerken in Nederland Haagse Gemeenschap van Kerken Stichting Islam en Dialoog Nederland Stichting Islam en Dialoog Haaglanden Verbond van Liberaal Religieuze Joden in Nederland Liberaal Joodse Gemeente Den Haag Humanistisch Verbond Nederland Humanistisch Verbond Haaglanden Sanatan Dharm Platform Nederland Sanatan Dharm Platform Den Haag Arya Samaj Platform Nederland Arya Samaj Platform Den Haag Bahá’í-gemeenschap Nederland Bahá’í-gemeenschap Den Haag Brahma Kumaris Spirituele Academie Nederland Brahma Kumaris Spirituele Academie Den Haag Boeddhistische Unie Nederland (BUN) Boeddhistisch Centrum Haaglanden Soefi-beweging Nederland Soefi-beweging Den Haag
22
