zaaltekst
Badly Natured 16 maart tot en met 28 april 2013
De relatie tussen mens en natuur is een eeuwenoud thema in de beeldende kunst. Ontzag voor en waardering van de natuur is meestal leidraad. Vanaf het moment dat de industriële revolutie de wolkenluchten van Vermeer, Turner en Monet besmette met fijnstof en koolgruis werd de relatie tussen mens en natuur meer problematisch. De romantiek van de enkele mens versus de machtige natuur van Caspar David Friedrich wordt in de 20ste eeuw verdrongen door de beelden van de miljarden mensen die overbevolkte steden uit doen puilen. De verandering in de verbeelding van de relatie tussen mens en natuur binnen de beeldende kunst wordt treffend visueel samengevat in Koyaanisqatsi van Godfrey Reggio en Philip Glass uit 1982. De film begint met ongerepte natuur en eindigt met volgelopen snelwegen en shopping malls vol hamburger-etend publiek. Naast het beeld dat de mens de natuur verpest met afval en uitlaatgassen is er de laatste jaren het beeld bijgekomen van een kannibaliserende mensheid; onze productiemethodes putten onze eigen voedsel- en grondstofvoorraden uit. We zijn niet alleen slordig en verpesten de natuur, maar onze onmetelijke gulzigheid leidt ook vanzelf tot een tekort aan eerste levensbehoeften. We plegen langzaam, maar onvermijdelijk zelfmoord. Het ligt in onze aard om dat van tijd tot tijd onder de aandacht te brengen van onze medemens. Koyaanisqatsi is niet de enige film over het thema. An Inconvenient Truth van Al Gore vertelde ons hoe we op weg waren naar een bijna onvermijdelijke totale millieuramp. Het zal niet de laatste film zijn over het onderwerp. De kunst is genegen de wijzende vinger over te nemen en de verantwoordelijkheid te nemen om het publiek te wijzen op het kwaad dat de mens aanricht. Nest besloot zich een beetje recalcitrant op te stellen en zich niet te richten op de voor de hand liggende kwaliteiten en kwestbaarheid van Moeder Natuur, maar de aandacht te richten op haar minder belichte donkere kant.
www.nestruimte.nl
1
zaaltekst
Wij zijn beschaafde wezens, ten minste dat claimen we te zijn, en het summum van beschaving is de kunst. Een van de kwaliteiten van de kunstenaar is die van creatie. De kunstenaar heeft door de eeuwen heen museumdepots gevuld met kostbare en waardevolle creaties, variërend van olieverfschilderijen tot houten beelden tot ingewikkelde technologische installaties.
Debra Fear
Simon Schrikker
Jeroen Eisinga
Het allereerste kunstwerk zal waarschijnlijk niet in één van deze depots liggen, want de natuur heeft de irritante neiging om alles wat gemaakt is te willen vernietigen en de kans is groot dat dit gelukt is bij de eerste menselijke creatie. Wij hakken een boom om om er een beeld van te maken. Moeder Natuur stuurt er uit wraak keverkolonies en barre weersomstandigheden achteraan met als doel dat beeld zo snel mogelijk weer af te breken tot de humus waar een boom uit kan groeien. Mocht zoute wind of termietenkolonie niet voldoen dan heeft Moeder Natuur nog altijd de mogelijkheid om de troefkaart van aardbeving of overstroming in te zetten. Museumdepots zijn eigenlijk schuilkelders die kunstwerken moeten beschermen tegen meedogenloze natuurkrachten. Een ander teken van onze beschaving zijn onze rechtbanken; wij houden onszelf binnen een moreel kader. Groepsverkrachting, kannibalisme en kindermoord worden niet getolereerd en overtreders worden gestraft. Even iemands huis binnen vallen, de ouders uit het raam flikkeren en ons tegoed doen aan de pasgeboren baby, het mag simpelweg niet en we houden ons daar redelijk aan. Hoe anders gaat het er aan toe in de natuur. Het recht van de sterkste heerst met de meest vreselijke volkerenmoorden en verkrachtingen tot gevolg. Respectvol oud worden is er niet bij als je tot een leeuwenkolonie behoort, een werkverband bij de maffia biedt meer kansen op een rustige oude dag. De video van Debra Fear toont als geen ander de harteloosheid van de natuur. Een kauw rukt onder begeleiding van liefelijk gitaargetokkel een gevederde collega aan stukken. Het beeld wordt achterstevoren afgedraaid waardoor de gruwelijkheid pas halverwege echt duidelijk wordt. Dan plaatst de kauw met een klein gebaar het hoofdje terug op de romp van zijn collega.
Maartje Korstanje
www.nestruimte.nl
Simon Schrikker heeft een aantal pasteuze schilderijen gemaakt van agressieve haaien en op de loer liggende octopussen. Het zijn eigenlijk clichés, gestolde filmbeelden waarin een kant van de haai wordt getoond die eigenlijk redelijk zeldzaam is. We worden nu eenmaal niet zo heel vaak aangevallen door haaien. Tegelijkertijd belichamen de werken als geen ander de angst die we hebben met betrekking tot natuurlijke agressie.
2
zaaltekst
Haaien komen we uiteindelijk niet vaak tegen. De situatie in ‘Het Zesde Zintuig’, de video van Jeroen Eisinga waarin een valse hond met schuim op de bek een meisje met camera belaagt is alledaagser. Het hek tussen cameravrouw en hellehond voorkomt bloedvergieten en maakt de agressie van de hond zowel eng als redelijk machteloos.
Roderick Hierbrink
Nishiko
Maartje Korstanje bouwt grote boom- en orgaanachtige structuren uit karton en heeft bij Badly Natured een vervaarlijk uitziend wespennestachtige constructie neergezet. De grillige vormen van haar werk belichamen het contrast tussen de organische chaos en onze behoefte tot orde en structuur. Grilligheid staat bij ons mensen al snel gelijk aan onbetrouwbaarheid of verdacht, in de natuur is het de gangbare orde. De boom die in de film van Roderick Hietbrink door een doorzonwoning getrokken wordt, verwordt tot agressor. De natuurlijke chaos van ongestructureerde zwiepende takken maakt korte mette met de degelijke ordening van het kleinburgerlijke interieur van de woning. De gelijmde en gerepareerde objecten van Nishiko komen uit Japan, waar Nishiko een ijdele poging deed om de schade van de aardbeving en tsunami te corrigeren. De reparaties zijn soms klein en lijken weinig zinvol in vergelijking met de enorme destructie van de bewegende aardkorst. Nishiko lijkt met haar kleine ogenschijnlijk zinloze acties de poëtische kwaliteiten van de kunstenaar te willen benadrukken en met haar kleine gebaren de grote natuurkrachten te willen trotseren. Ook bij Griet Dobbels vecht de kunstenaar tegen de natuur. Zij presenteert een klassiek beeld, maar anders dan op het eerste gezicht lijkt, blijkt haar Madonna niet gemaakt van steen dat het tegen de elementen moet opnemen, maar van graan en reuzel. Iets sneller dan dat de kerkbeelden door zure regen en zoute wind worden aangetast worden haar beelden opgevreten door hongerige vogels die geen ontzag hebben voor de meesterlijke vorm van de godvrezende beeldhouwer.
Griet Dobbels
www.nestruimte.nl
3
zaaltekst
Simon Kentgens maakt in een eenvoudige installatie duidelijk dat ook de natuur haar beperkingen kent. Twee bossen bloemen gaan de strijd aan met de dood, waarbij na enige tijd de vergankelijkheid van het natuurlijk organisme het moet afleggen tegen het plastic vernuft van de menselijke creatie.
Rubén Grilo
Simon Kentgens
Ronald Ophuis
Ook Ronald Ophuis zet bloemen in. Wat een liefelijk tafereel met weidebloemen lijkt, blijkt een massagraf in Srebrenica. Ronald Ophuis kwam erachter dat op een ophoping van menselijke lichamen onder de grond een ander soort vegetatie groeit dan op onschuldige grond. De wortels van de verschillende vormen van vegetatie nestelen zich in het vlees van de verstopte lijken en verraden zo de plek waar de menselijke gruwelijkheid heeft plaatsgevonden. In de schaduwen van het schimmellandschap van Martin uit den Bogaard is de omtrek van een konijn terug te vinden. Het beestje wordt langzaamaan verwerkt tot de humus waaruit weer nieuw leven kan groeien. Het is een lot dat niet alleen beschoren is aan kleine knaagdieren. Ook de hoofdpersonen uit de geschiedenis valt dit lot ten deel; het andere schimmellandschap gedijt op de aarde van het graf van Marinus van de Lubbe; de Nederlander die ooit door de Nazi’s werd beschuldigd van de brand in de Rijksdag in Berlijn. ‘Tubifex Sunset’ van Lorenz Olivier Schmid bestaat uit een bal wormen die onder water huist. De wormen worden geboren en leven vervolgens op hun ouders totdat ze zelf als voedsel en nestplek dienen voor hun eigen kroost. De bal is habitat, kraamkamer en begraafplaats in één. Het is een kannibaliserende zonsondergang die niet de constant herhalende schoonheid, maar de zinloosheid van het bestaan weergeeft.
Martin uit den Bogaard
Lorenz Olivier Schmid
www.nestruimte.nl
4
activiteiten
De moraal van de natuur Discussie, donderdag 25 april, 20.00 uur Met o.a. Tinkebell.
Verwend Nest Workshops voor kinderen van 6 tot 12 jaar Ben je nog geen lid van Verwend Nest? Een keer meedoen om te zien of je het leuk vindt, is gratis. Stuur een mailtje naar
[email protected] om je op te geven voor een proefles of om lid te worden van Verwend Nest. Een spannend gevecht Woensdag 20 maart 14.00-15.30 uur In de expositie Badly Natured kan je zien hoe de natuur een bedreiging vormt tegenover alles wat de mens heeft gemaakt. Wie is er volgens jou sterker. De mens of de natuur? Vandaag ga jij hierover een beeldverhaal maken met collage en tekentechnieken. Zie ik een dier? Woensdag 3 april 14.00-15.30 uur Geïnspireerd door het werk van Maartje Korstanje ga je een sculptuur maken met bijvoorbeeld piepschuim, plastic en karton. Een monsterlijk schilderij Woensdag 17 april14.00-15.30 uur Met waterverf ga jij monsterlijke beesten creëren. Zijn ze net zo eng als die in de expositie?
On the Spot Cursus, iedere vrijdag van 09.30 - 11.30 uur In de lessen van Nest on the Spot gaan we in gesprek over het werk in de tentoonstelling, wordt er in verschillende technieken aan opdrachten gewerkt, gaan we modeltekenen en gaan we naar buiten met een schetsboek. Op de dagen dat er geen tentoonstelling is in Nest, worden andere kunstinstellingen in Den Haag bezocht. Reserveren voor activiteiten kan via www.nestruimte.nl / 070 3653186 NEST De Constant Rebecqueplein 20b 2518 RA Den Haag 0031 (0)70 3653186
[email protected] www.nestruimte.nl
Badly Natured wordt mogelijk gemaakt door het Mondriaan Fonds, Gemeente Den Haag en Stroom.
5
