Sociaal-Agogisch Werk
Bachelor in de Gezinswetenschappen Leren over gezin, relaties en opvoeding Breng gerust je levenservaring mee Academiejaar 2014-2015 www.hubrussel.be/gezin www.hig.be
Studeren aan HUB-KAHO
Inhoud Kansen voor gezinnen, kansen voor volwassenen ......................................... 3 Geboeid door wat mensen drijft? .................................................................. 4 Op maat van volwassenen ........................................................................... 12 Aan de slag met je diploma.......................................................................... 14 Studenten vertellen...................................................................................... 18 Inhoud en aanpak ....................................................................................... 22 Je studieprogramma . .................................................................................. 36 Je docenten ................................................................................................ 40 Praktisch ..................................................................................................... 48 Kenniscentrum ............................................................................................ 54 Waar? . ........................................................................................................ 62 Deze brochure richt zich tot wie al enige levens- of werkervaring heeft. Voor studenten die kort na de secundaire school Gezinswetenschappen willen aanvatten, is er een aparte brochure. Je vindt ze via www.hubrussel.be.
2
Kansen voor gezinnen, kansen voor volwassenen Ben je geboeid door mensen, door hun drijfveren en door wat hen bindt? Wil je relaties tussen ouders en kinderen, tussen partners, beter begrijpen en ze leren ondersteunen? Dan is Gezinswetenschappen iets voor jou. Gezinnen staan vandaag voor vele uitdagingen. Dagelijks worden we geconfronteerd met nieuwe ideeën voor de ondersteuning van kinderen, ouders en gezinnen. Het is belangrijk dat we kritisch blijven nadenken over die ontwikkelingen. De opleiding Gezinswetenschappen houdt de vinger aan de pols en wil dat denken stimuleren en verdiepen. Gezinswetenschappen is uniek. Er is slechts één opleiding in Vlaanderen die op een toegankelijke wijze samenbrengt wat er in verschillende disciplines bestaat aan kennis over opvoeding, relaties en samenleving. Uniek zijn vooral de studenten: volwassenen op zoek naar kennis en inzicht. Allemaal beginnen ze met hun eigen verhaal en hun eigen werk- en levenservaring aan deze opleiding. We weten dat kiezen voor een driejarige opleiding een grote stap is. Je moet veel wikken en wegen, organiseren... Toch durven we je aanzetten om de keuze voor Gezinswetenschappen te maken. Elk jaar zien we hoe studenten de kans grijpen om hun werk en hun leven een nieuwe wending te geven. Hoe ze hun droom waarmaken om met mensen te werken. We zien hen vooral als mens groeien en sterker in hun schoenen staan. Wij wensen dat ook jou van harte toe. Tanja Nuelant Directeur Studiegebied Sociaal-Agogisch Werk, opleidingen Gezinswetenschappen en Psychosociale gerontologie
3
Geboei d door w at mensen drijft?
Geboeid door wat mensen drijft?
Bijleren over gezin, relaties en opvoeding Wil je meer weten over wat zich tussen mensen afspeelt? Begrijpen hoe relaties tot stand komen, of waarom het fout kan gaan? Zoek je meer inzicht in opvoeding, wil je zelf leren hoe het beter kan? Werk je graag met mensen maar mis je hiervoor het gepaste diploma? Gezinswetenschappen studeren biedt je nieuwe inzichten en verruimt je kansen.
Waarom Gezinswetenschappen studeren? • Gezinswetenschappen vergroot je kennis over relaties en opvoeding; • je krijgt inzicht in de maatschappelijke context waarin gezinsrelaties functioneren; • je verwerft deskundigheid om gezinnen te ondersteunen en te begeleiden.
Echte tweede kans Je zult veel ervaringen uit je eigen gezinsleven in de opleiding herkennen én leren duiden. Die ervaringen kun je later gebruiken in je werk als gezinsbegeleider. Je professionele bachelordiploma opent zeker deuren naar uiteenlopende jobs in het brede welzijnsveld. Misschien is de opleiding een échte tweede kans: eindelijk dat diploma van hoger onderwijs behalen, je beroepsleven een nieuwe wending geven, aansluiting vinden bij de sociale sector… Maar ook als persoon kom je hier rijker uit: met deze opleiding ga je sterker in je schoenen staan!
5
Sociaal handelen kun je leren De opleiding Gezinswetenschappen leert je gezinnen begeleiden op een wetenschappelijk onderbouwde manier, maar met veel empathie en respect voor de eigenheid van elk gezin. Het doel is om gezinnen te ondersteunen in hun streven naar duurzame, kwaliteitsvolle relaties.
Eigen accenten Gezinswetenschappen situeert zich in het domein van het ‘sociaal-agogisch werk’. In alle sociaal-agogische opleidingen staat werken met mensen voorop, maar ze leggen elk eigen accenten: • Bachelor in het Sociaal werk: Als maatschappelijk werker benader je de mens als individu, zij het natuurlijk steeds in relatie tot zijn omgeving en de maatschappij. Je helpt je cliënten die steun te krijgen die zij nodig hebben. De nadruk ligt op wegwijs maken in de maatschappelijke voorzieningen. • Bachelor in de Orthopedagogie: Opvoeders begeleiden jongeren of volwassenen, al dan niet met een handicap. Ze werken vaak in een 6
instelling, maar ook steeds meer in de directe leefomgeving van de cliënt. De focus ligt op de ondersteuning van het individu dat je met behulp van diverse, creatieve vaardigheden leert benaderen. • Bachelor in de Gezinswetenschappen: Gezinswetenschappers ondersteunen gezinnen als het misloopt in de relaties tussen ouders en kinderen, tussen partners of in de verhouding met de vorige generatie(s). Je informeert gezinnen en je zoekt de gepaste hulp waar nodig. Je treedt op als tussenpersoon voor het gezin met andere hulpverleners en diensten. Je benadert mensen uitdrukkelijk in hun gezinscontext, zonder de belangen van het individu of de invloed van de maatschappelijke omgeving uit het oog te verliezen.
Geboeid door wat mensen drijft?
Onze visie De opleiding Gezinswetenschappen steunt op de visie dat duurzame, diepgaande relaties belangrijk zijn. Die visie vormt de basis voor een goede ondersteuning en hulpverlening aan mensen.
Duurzame relaties Voor ons zijn duurzame, diepgaande relaties belangrijk. Daarin kunnen vrouwen, mannen en kinderen zich goed voelen en zich ontplooien als persoon en als sociaal wezen. Duurzame relaties worden bij uitstek nagestreefd in gezin en familie, maar zijn enkel bereikbaar • als die relaties gebaseerd zijn op eerlijkheid, rechtvaardigheid, verantwoordelijkheid, zorg voor elkaar en respect voor de persoonlijke integriteit; • als mannen en vrouwen in het gezin en in de samenleving een gelijkwaardige positie genieten; • als beide ouders de zorg voor de kinderen als essentiële en te delen verantwoordelijkheid opnemen; • als het Internationaal Verdrag inzake de Rechten van Het Kind richting gevend is in de relatie met de kinderen en voor hun positie in de samenleving.
De opleiding Gezinswetenschappen ging in 1960 van start op initiatief van de toenmalige ‘Bond van Grote en van Jonge Gezinnen’, nu de Gezinsbond. Onder de vleugels van het Hoger Instituut voor Gezinswetenschappen, toen Centrum voor Volwassenonderwijs, groeide de opleiding uit tot een volwaardige hogeronderwijsopleiding. Vandaag zit de opleiding Gezinswetenschappen onder de koepel van de Hogeschool-Universiteit Brussel (HUBrussel). De opleiding werkt verder op haar eigen campus in Schaarbeek, waar volwassen studenten gepaste begeleiding krijgen.
7
Wie studeert Gezinswetenschappen? Herken je jezelf? De achtergrond van de studenten Gezinswetenschappen is zeer divers. Twee dingen hebben de studenten gemeen: een sterke motivatie om te leren en een warme belangstelling en zorg voor mensen. Hoe herken je verder een student Gezinswetenschappen?
• Jong of oud? Hoewel de meerderheid van de studenten tussen 26 en 40 jaar (50%) oud is, tref je ook -26 jarigen (22%) en veertig- (23%) en vijftigplussers (4%). • Vrouw of man? Vrouwen vormen zeker de overgrote meerderheid, net als in de meeste sociaal-agogische richtingen. Toch kiezen stilaan meer mannen (nu ongeveer 10%) voor Gezinswetenschappen. De sociale sector zal hen zeker met open armen verwelkomen! • Gezin? De gezinscontext van de studenten Gezinswetenschappen is erg uiteenlopend. De meerderheid van de studenten leeft samen met hun partner, al dan niet gehuwd. 45% 8
van de studenten profileert zich als alleenstaand. Ongeveer 55% van de studenten heeft kinderen, meestal 2 of 3.
Geboeid door wat mensen drijft?
• Woonplaats? Vanuit alle hoeken van Vlaanderen, en daarbuiten, vinden studenten de weg naar de opleiding, die uniek is in Vlaanderen. • Culturele achtergrond? In verhouding met andere hoger onderwijsopleidingen tonen veel studenten uit migratiegezinnen belangstelling voor de opleiding. Vandaag maken ze 13% uit van de studenten Gezinswetenschappen. • Activiteit? Studenten Gezinswetenschappen zijn doorgaans zeer actief naast hun opleiding. De grote meerderheid van de studenten (70%) heeft een betaalde job. Velen zijn ook actief als vrijwilliger.
Bij het begin van het academiejaar kun je de adressen van alle studenten per provincie inkijken. Zo kun je vlotter afspreken om samen naar de les te komen, met de wagen of met de trein, en informatie uitwisselen met medestudenten uit je streek.
Anders kijken en luisteren naar mensen Brigitte D’hondt staat al meer dan dertig jaar voor de klas: “Ik zag de samenleving en bijgevolg ook gezinnen veranderen. Met de opleiding Gezinswetenschappen kreeg ik een bredere kijk. Ik leerde anders luisteren en kijken naar mensen. Zo kan ik gepaster reageren. Ik voel me meer zelfzeker in contacten met ouders en kinderen die in moeilijke omstandigheden leven.”
9
Iets voor jou? Gezinswetenschappen geeft je inzicht in het functioneren van gezinnen en plaatst je kennis in een breed maatschappelijk kader. Om verschillende redenen kan de opleiding voor jou bijzonder nuttig zijn.
• Geboeid door de verscheidenheid van menselijke relaties? Gezinswetenschappen geeft je inzicht in gezinsrelaties. • Werk je graag met mensen? De opleiding geeft je de basis om mensen op een professionele manier bij te staan en te begeleiden vanuit een gezinsgerichte invalshoek. • Nieuwe horizonten ontdekken en ander werk zoeken? Als je al een hogeronderwijsdiploma op zak hebt, kun je een traject op maat opstellen, gericht op de kennis en vaardigheden die je extra wil verwerven. • Stelde je gedurende enkele jaren de zorg voor je gezin voorop? Wil je opnieuw aan de slag? Het studieprogramma sluit aan bij je ervaring en kennis en het diploma vergroot je kansen op een passende job aanzienlijk.
10
• Actief als vrijwilliger? Deze algemene vorming over het menselijk functioneren verbreedt je kennis en leert je professioneel handelen, ook als vrijwilliger. • Meer greep krijgen op je eigen gezinsrelaties? Veel vakken zullen je meer inzicht geven in de dynamiek in je eigen gezin. De opleiding kan je helpen om je eigen gezinsrelaties (met je partner, je kinderen, je eigen ouders) te verbeteren.
Geboeid door wat mensen drijft?
Emancipatieprijs VOEM Het Hoger Instituut voor Gezinswetenschappen kreeg in 2011 de Emancipatieprijs van VOEM, de Vereniging voor Ontwikkeling en Emancipatie van Moslims.
In de prijzen Gezinswetenschappen kreeg de prijs omwille van de inspanningen die zij levert om de onderwijskansen van studenten uit migratiegezinnen te verbeteren. De flexibele leerweg van deze opleiding en de expliciet pluralistische benadering van gezinsthema’s hebben ertoe bijgedragen dat studenten met diverse culturele achtergronden hun weg vonden naar Gezinswetenschappen. copyrights: Frank Toussaint
Samen studeren Boubker Al Marchohi en Rachida El Morabit studeerden samen: “Het technisch secundair onderwijs leidde ons naar administratieve en technische jobs, terwijl we allebei altijd het gevoel hadden dat onze roeping in de hulpverlening lag. Veel van wat we hebben geleerd, passen we ook toe in ons eigen leven. We hebben veel geleerd, maar ook veel gelachen.”
11
Op maa t volwas van senen
Op maat van volwassenen
Kansen voor volwassenen Gezinswetenschappen staat voor onderwijs en kansen voor volwassenen. De mogelijkheden en interesses van de volwassen student staan centraal in de onderwijsaanpak.
Eén dag les per week Gezinswetenschappen is een professionele bacheloropleiding van 180 studiepunten. De opleiding staat in het hogeronderwijsregister op hetzelfde niveau als de opleidingen Maatschappelijk Werk en Orthopedagogie. Studenten met levens- en werkervaring komen gedurende drie studiejaren één dag per week les volgen en vullen dat aan met zelfstudie. Zo is de opleiding goed te combineren met werk en gezin. Het diploma geniet maatschappelijke erkenning en biedt reële kansen op een volwaardige tewerkstelling. De gedrevenheid van de docenten en de omkadering van de hogeschool garanderen de kwaliteit van de opleiding.
Breng gerust je levenservaring mee Je komt niet naar de schoolbanken als een onbeschreven blad, en daar houden we terdege rekening mee. Veel opleidingsonderdelen sluiten direct aan bij de inzichten en vaardigheden die je als volwassene hebt opgebouwd in je eigen leven, je gezin en familie. In deze opleiding verwerf je kennis die niet alleen inzetbaar is in een job, maar ook in je eigen gezin. Voor velen betekent drie jaar Gezinswetenschappen studeren ook persoonlijk een sterke groei.
13
Aan de slag me t je diplom a
Aan de slag met je diploma
Wat leer je concreet? Als je afstudeert in Gezinswetenschappen ben je getraind om gezinnen te ondersteunen in hun streven naar goede, duurzame relaties. Je hebt inzicht in de vaak complexe gezinsrelaties én je bent in staat om passende begeleiding te bieden waar het fout gaat.
• Je kunt de noden van een gezin erkennen. Samen met de gezinsleden bekijk je waar de knelpunten zitten en welke hulpverlening aangewezen is. Waar nodig overleg je met andere hulpverleners. • Je kunt gezinnen begeleiden met het doel hen te versterken. • Je bevordert de zelfredzaamheid van de gezinsleden, met respect voor hun specifieke gezinscultuur. • Je hebt geleerd om in dialoog te treden met gezinnen. Bij conflict kun je een stappenplan opstellen om alle partijen tot hun recht te laten komen, wat de achtergrond of problematiek ook is. • Je kunt de directe sociale omgeving van een gezin in kaart brengen. Dat netwerk kun je inzetten voor de versterking van het gezin. • Je hebt geleerd om constructief samen te werken.
• Je doet dat met collega’s die vanuit andere disciplines het gezin of de gezinsleden hulp verlenen. Je stelt de belangen van het gezin voorop. • Je bent gemotiveerd om te zoeken naar creatieve oplossingen, rekening houdend met de eigenheid van het gezin. Je gaat op zoek naar nieuwe kennis of werkvormen die je bij de begeleiding van gezinnen kunnen helpen. • Je komt zelf naar buiten met inzichten die je in je werk hebt gekregen en die de kwaliteit van het werk van anderen kan bevorderen. • Je signaleert nieuwe knelpunten in gezinnen en gezinsrelaties. Je brengt ze onder de aandacht van je organisatie, het publiek en waar nodig ook het beleid.
15
Waar vind je een job? Bachelors in de Gezinswetenschappen kunnen hun vaardigheden inzetten in uiteenlopende sectoren, vaak zij aan zij met maatschappelijk werkers, opvoeders en andere professionals in het sociaal-agogisch werk. Werkgevers appreciëren hun brede kijk op gezinnen en de diverse ervaringen, zowel persoonlijke als professionele, die ze meebrengen.
• In het algemeen welzijnswerk kun je aan de slag als welzijnswerk(st)er in OCMW’s, CAW’s, het vluchtelingenwerk, de thuislozenwerking, centra voor levens- en gezinsvragen, slachtofferbegeleiding... • In de geestelijke gezondheidszorg kun je werken als sociaal werk(st)er in Centra voor Geestelijke Gezond heidszorg, in initiatieven voor beschut wonen, in de psychiatrische thuiszorg en verzorgingstehuizen, in dagactiviteitencentra en psychiatrische ziekenhuizen… • In de kinder- en gezinszorg werk je als gezinsbegeleid(st)er in kinderdagverblijven, diensten voor opvanggezinnen en buitenschoolse kinderopvang, kraamcentra, Centra voor Integrale Gezinszorg, de pleegzorg en bij adoptiediensten. 16
Aan de slag met je diploma
• In het onderwijs vind je heel wat afgestudeerden als zorgcoördinator, in basiseducatie als educatief personeelslid, in CLB’s als intercultureel medewerk(st)er of als psychopedagogisch werk(st)er. • De gehandicaptenzorg zet Gezinswetenschappers in voor thuisbegeleidingsdiensten, diensten voor begeleid wonen, beschermd wonen. • De jeugdzorg stelt vaak een zekere maturiteit op prijs voor functies als opvoed(st)er en begeleid(st)er in begeleidingstehuizen, gezinstehuizen, onthaal-, oriëntatie- en observatiecentra, dagcentra, thuisbegeleidingsdiensten, diensten voor begeleid zelfstandig wonen, diensten voor pleegzorg. Je kunt ook aan de slag als consulent(e) in comités voor bijzondere jeugdzorg of bij de sociale dienst van de jeugdrechtbank. • In de sector van tewerkstelling en opleiding kun je terecht in centra voor beroepsopleiding, in arbeidstrajectbegeleiding en in centra voor gespecialiseerde voorlichting bij beroepskeuze.
• Er zijn zeker ook mogelijkheden als (staf)medewerk(st)er in het opbouwwerk en het sociaalcultureel werk. • De integratie- en ondersteuningscentra voor etnisch-culturele minderheden zoeken eveneens Gezinswetenschappers. • In de ouderenzorg of de thuiszorg werk je als activiteitenbegeleid(st)er, als centrumleid(st)er, als indicatiesteller in de zorgverzekering of als zorgregisseur in een lokaal dienstencentrum. • Bij de politie vind je werk als politie-assistent(e), onder meer bij de dienst slachtofferbejegening. • Bij de overheid geeft het diploma Gezinswetenschappen toegang tot functies op niveau 2+ (bij de federale overheid) en niveau B (bij de Vlaamse overheid, in gemeenten en OCMW’s).
17
Studen ten vertelle n
Studenten vertellen
Studenten aan het woord Studenten Gezinswetenschappen hebben doorgaans een sterke motivatie om te leren en een warme belangstelling en zorg voor mensen. Wat vinden zij over hun opleiding?
Van bank naar begeleiding Daniel Van den Brande werkte tot voor enkele jaren in een bank. “Een voorziening in de bijzondere jeugdzorg was er klant en zo geraakte ik geïnteresseerd in sociaal werk. Ik waagde de overstap en werd deeltijds administratief medewerker van het begeleidingstehuis. Ik wilde graag met de kinderen zelf aan de slag, dus zocht ik een opleiding die mij de juiste basis kon geven én die combineerbaar was met mijn job. De opleiding Gezinswetenschappen is dan de perfecte keuze. Nu werk ik voltijds in het begeleidingstehuis. Ik heb nog steeds een aantal bestuurstaken in mijn pakket, maar ik sta nu ook mee in voor de begeleiding van de kinderen.”
Gegroeid Manuella Van Geyt werkte op de sociale dienst van een woonzorgcentrum. “Om dat werk goed te doen, heb je inzichten nodig die verder gaan dan
wat je in verpleegkunde ziet. Ik ging op zoek naar een opleiding die ik kon combineren met een fulltime job en mijn gezin. De opleiding veranderde veel in mijn leven: ik kreeg een andere kijk op de mens, het gezin en de maatschappij. Ook op professioneel vlak ging ik vooruit. Ik ben nu adjunct-directeur!”
Opnieuw naar de schoolbanken Barbara De Ryckere was statutair ambtenaar. “Dankzij dit diploma kon ik aan de slag op de sociale dienst van de federale overheidsdienst voor Wetenschapsbeleid. Ik doe het erg graag. Het is boeiend, afwisselend en het schenkt veel voldoening. En ik ben terug gaan studeren, deze keer een Master in de Seksuologie aan de KU Leuven. Het diploma Gezinswetenschappen vormde een stevige basis.”
19
20
Springplank naar een nieuwe start
Leren opvoeden tussen twee culturen
Kim Bogaert heeft zich nooit goed gevoeld bij de beroepsopleiding waar hij 25 jaar geleden in belandde. “Na school las ik alles wat ik te pakken kon krijgen over filosofie, psychologie en andere wetenschappen. Na jaren van werk dat me niet lag en zoeken naar een opleiding die echt bij me paste, vond ik Gezinswetenschappen. Dit werd de springplank naar een nieuwe start. Nu werk ik als leefgroepbegeleider voor volwassenen met een mentale handicap met bijkomende gedragsen/of persoonlijkheidsstoornissen. Wat was ik blij toen ik afstudeerde. Niet omdat ik nu niet meer naar de les hoefde te gaan, neen, want dit was voor mij telkens weer het hoogtepunt van de week. Ik was fier omdat ik dat had behaald waarvan men 25 jaar geleden zei dat ‘dat manneken’ dat toch nooit zou aankunnen.”
De periode dat ze Gezinswetenschappen studeerde zal Benedicte Moussa altijd bijblijven. “Ik heb fantastisch veel geleerd en heb vooral veel ruimte gekregen om mij persoonlijk te ontplooien. Door deze studies heb ik de werkelijke betekenis leren begrijpen van woorden als ‘respect’, ‘empathie’, ‘relativeren’ en ‘luisteren’. Kennis en vaardigheden die me goed van pas komen als vrijwillig medewerkster bij de Gezinsbond over opvoeden tussen
Gezinswetenschappers aan de slag: the movie! Gezinswetenschappers kom je overal tegen. Wat ze gemeen hebben is hun engagement: kwetsbare mensen en gezinnen ondersteunen. Docente Magda Lambert ging enkele gezinswetenschappers op hun werk interviewen, over hun job en hoe ze hun studie inzetten in de begeleiding van gezinnen. Je kunt hun verhaal bekijken via www.hig.be
Studenten vertellen twee culturen. Ik heb ook een vzw opgericht, Symbiose, met als doel het harmonieus samenleven in en tussen gezinnen van verschillende culturen te bevorderen. Voor dit ‘huis’ was Gezinswetenschappen een onmisbare bouwsteen!”
was drie jaren hard werken maar nu ga ik elke dag met plezier werken. Mijn collega’s lachen als ze me weer moeten afremmen. Het maakt toch een verschil als je als volwassene op latere leeftijd een bewuste keuze hebt gemaakt: ik wist echt wat ik wou en waar ik zou voor gaan.”
Bewust kiezen waar je voor gaat Sinds kort heeft Anja Lambrighs een vast contract als begeleidster bij het Crisispunt Limburg -18 van CAW Limburg. “Daarmee heb ik het doel bereikt dat ik beoogde met Gezinswetenschappen: een job als hulpverlener die me dagelijks veel voldoening geeft. Het
Spijt, of toch niet Samira Azeroual deed er vijf jaar over om te beslissen om als mama van drie toch Gezinswetenschappen te gaan studeren: “Nu zit ik in het tweede jaar en heb ik spijt. Spijt dat ik niet veel eerder deze stap heb gezet! Gezinswetenschappen is als een achtbaan. Je stapt in zonder te beseffen wat het allemaal met je zal doen. Tijdens de rit voel je die adrenalinestoot, dat fijne gevoel. Ik ben ervan overtuigd dat aan het einde van de rit het gevoel van voldoening nog intenser zal zijn. Maar daar denk ik nu liever nog niet aan, want als het gedaan is, weet ik dat ik naar meer zal snakken.”
21
Inhoud en aanpak
Inhoud en aanpak
Inhoud en aanpak Het studieprogramma van Gezinswetenschappen loopt over drie jaar. Studenten met levens- en werkervaring volgen één dag les per week.
Opbouw van het programma
Twee oriëntaties
In het eerste jaar ligt de nadruk op de menswetenschappen die gezinnen bestuderen vanuit verschillende invalshoeken: sociologie, filosofie, psychologie, pedagogie, economie. In het tweede jaar komt het gezin zelf meer op de voorgrond. We bestuderen de relatie tussen partners: hoe verloopt de partnerkeuze, hoe communiceren we met elkaar, in welke gezinsverbanden leven we samen? Ook de ouder-kindrelatie en de opvoeding komen naar voor: wat is ‘goed opvoeden’, hoe deden onze ouders dat en hoe doen we het nu? In het derde jaar leren we begrijpen waar het mis kan gaan in gezinsrelaties. Hier ligt de nadruk op het leren begeleiden van partners en kinderen. In iedere fase van de opleiding is er aandacht voor ethische aspecten bij de begeleiding van partners, ouders en kinderen.
Naast een gemeenschappelijk pakket van opleidingsonderdelen maak je in het derde jaar een keuze tussen twee oriëntaties: • kinderen en jongeren; • volwassenen en ouderen.
Eigen accenten Beide oriëntaties leggen eigen accenten maar leiden naar hetzelfde einddiploma. Je bekijkt de achtergronden van specifieke problemen die zich in die levensfasen kunnen voordoen. Je oefent ondersteuningsmethodieken en je maakt kennis met verschillende therapeutische richtingen. We plaatsen gezinnen in hun brede maatschappelijke context en we staan stil bij de beleidsmaatregelen die betrekking hebben op gezin en opvoeding.
23
Vaardig worden via projecten Naast de theoretische vakken heeft projectwerking een belangrijke plaats in het programma. Je leert zowel alleen als in groep werken. Bij de beoordeling telt niet alleen het resultaat: ook de wijze waarop je (samen)werkt is van belang.
Projectonderwijs In het eerste en het tweede jaar werk je in kleine groepen rond thema’s op vlak van kansarmoede, opvoeding, gezondheid, ethische kwesties, man-vrouwverhoudingen... Aan de hand van een concrete probleemstelling verwerf je verschillende vaardigheden. De projectbegeleiders hebben een link met het werkveld en zijn specialisten in de thema’s die ze behandelen. Ze maken expliciet ruimte voor de ervaring en de kennis die de studenten aanbrengen.
Informatie zoeken, verwerken en presenteren In het eerste jaar ligt de nadruk bij het projectwerk op teksten leren verzamelen en verwerken over een onderwerp dat je zelf kiest binnen het 24
ruimere thema van je projectgroep. Waar vind je geschikte literatuur? Hoe vat je teksten efficiënt samen? Hoe vermeld je bronnen correct? Je leert
Inhoud en aanpak
kritisch lezen, overleggen met groepsleden en presenteren. In het tweede jaar ga je zelf op onderzoek. Je maakt kennis met verschillende onderzoeksmethoden, zoals enquêtes, interviews en participerende observatie. Je werkt in kleine groepjes aan de verwerking van de gegevens en de voorstelling van de resultaten.
Communicatie Professioneel omgaan met anderen vraagt om professionele vorming in communicatie, interactie en conflict hantering. We besteden een belangrijk deel van de lessen aan deze methodieken. In het eerste en het derde jaar ga je op tweedaagse buiten de campus en krijg je een intense training in kleine groepen. Eerstejaars leren er wat professioneel ‘luisteren’ inhoudt. Groepswerk wordt geanalyseerd en via rollenspelen ingeoefend. Tweedejaars werken aan ‘helpende gesprekken’ en andere communicatiemethoden. Derdejaars maken tijdens hun tweedaagse kennis met persoonsgerichte intervisie en andere begeleidingsmethodieken.
Eindproef Voor de eindproef in het derde jaar werk je zelfstandig een concrete probleemstelling uit. Je schetst de problematiek van een gezin of een persoon, zij het steeds in een gezinscontext. Je analyseert en kadert de probleemstelling en je stelt een passende begeleiding voor. Je toont aan dat je een probleemoplossend voorstel kunt uitwerken aan de hand van een literatuurstudie en door gebruik te maken van de cursussen en methodieken uit de opleiding. Je eindproefbegeleider is iemand die zelf met twee voeten in de praktijk staat. Hij of zij stuurt en steunt je waar nodig. De opleiding sluit af met een korte presentatie van je eindproef in het bijzijn van een externe deskundige.
25
Je eindproef: enkele voorbeelden Er zijn heel wat boeiende thema’s die het onderwerp kunnen vormen voor je eindproef. Enkele voorbeelden.
• Amyay Hayat vroeg jongens en meisjes die opgroeien tussen de westerse en de Maghrebijnse cultuur hoe zij hun adolescentie ervaren. Ze stelt voor om in de hulpverlening te werken aan de communicatie binnen Maghrebijnse gezinnen. Daarnaast pleit ze voor cultureel diverse oudergroepen, want ervaringen uitwisselen kan alle ouders versterken. • Els is ‘buitengewone’ moeder van Joren met een handicap en ‘gewone’ moeder van Kaat. Anouk Martens bekeek met Els hoe ze de kinderen positief kan coachen. Dat kan je leren in workshops die leentjebuur spelen bij opleidingen voor managers. De communicatievaardigheden die de ouders daar oppikken, zorgen ervoor dat ze ook sterker staan in hun relatie met professionele hulpverleners.
26
• De euthanasievraag van mensen met een psychiatrische problematiek is vaak een vraag om levenshulp. Marian Bulckaen schetste de leemten in de huidige hulpverlening en doet originele voorstellen om ze te verbeteren. Zingevingsgesprekken een plek geven in de hulpverlening en het netwerk van de patiënt actief betrekken, kan een verbindende kracht doen ontstaan. • Hulporganisaties krijgen in toenemende mate te maken met hulpvragers zonder wettig verblijf. Dit geldt ook voor vrijwilligersorganisatie de Welzijnsschakel in Hoboken, waar Pascale D’hont stage liep. De intakeploeg formuleerde een dringende behoefte aan meer inzicht in de complexe juridische en sociaal-economische situatie van deze groep. Pascale stelde een opleidingsplan op en ging er ook mee aan de slag.
Inhoud en aanpak
Voortbouwen op leer- en werkervaringen De opleiding houdt actief rekening met de ervaring die je in je leven, je werk en je engagement al verworven hebt. We brengen die in kaart via een portfolioprocedure.
Portfolio Een portfolio is als een map die in de eerste plaats een overzicht geeft van je eerdere studie- en werkervaring. Ook vrijwilligerswerk en andere relevante levenservaring krijgen er een plaats in. Het portfolio helpt je niet alleen om je opleiding tot een goed einde te brengen, maar ook om krachtiger en competenter in het (beroeps)leven te staan.
Zelfreflectie tijdens de opleiding
kunnen functioneren in het werkveld. Dat dossier vul je aan met de uitwerking van een schriftelijk aangeboden casus uit het algemene welzijnswerk. In sommige gevallen volgt op deze procedure een interview. Het resultaat geeft je een genuanceerd zicht op wat je reeds verworven hebt aan kennis en vaardigheden. Deze procedure stimuleert je meteen ook heel concreet tot zelfreflectie, vooral over de vraag hoe je je reeds verworven levens- en werkervaring kunt inzetten voor een (nieuw) engagement in het werkveld.
In de loop van je opleiding vragen we je om een portfolio op te bouwen met documentatie over je levens- en werkervaring. Daarnaast maak je, aan de hand van een aantal vragen, een bespreking van je eigen sterktes en zwaktes wat betreft de kennis en vaardigheden die nodig zijn om goed te
27
Praktijkverdieping nodig? Uit je portfolio blijkt of je al dan niet voldoende professionele ervaring hebt. Jaarlijks blijkt ongeveer de helft tot twee derde van de studenten reeds over de nodige ervaring te beschikken; de andere studenten zien zich verplicht om extra praktijkverdieping op te nemen.
Hoe lang? De eventuele extra praktijkverdieping telt in principe 160 of 280 uren, afhankelijk van de in het portfolio aangetoonde ervaring. Je kunt die uren opnemen vanaf het einde van het tweede jaar of gespreid over het derde jaar. We begeleiden je bij je zoektocht naar een geschikte praktijkverdiepingsplaats die past bij je specifieke levensen werkomstandigheden. Ook tijdens de praktijkverdieping is begeleiding voorzien.
Waar? Tijdens de praktijkverdieping neem je diverse taken op die aansluiten bij de competenties die je in de opleiding verwerft. Je leert inspelen op heel concrete hulpvragen. Enkele voorbeelden: 28
• In asielzoekerscentra leer je omgaan met mensen die een ernstig trauma doormaakten. • In een Centrum voor Algemeen Welzijnswerk (CAW) kun je aan de slag in de thuisbegeleiding van een Centrum voor Kinderzorg en Gezinsondersteuning (CKG), of in de ontmoetingsruimtes voor ouders en kinderen die een echtscheiding doormaken, of in een vluchthuis. Ook de begeleiding van thuislozen nemen studenten actief op.
Inhoud en aanpak
• In de pleegzorg bezoek je pleeggezinnen en leer je werken aan de relatie pleeggezin-pleegzorgdienst. • Binnen de Bijzondere jeugdzorg nemen studenten taken op in leefgroepen en in thuisbegeleiding. Ze leren o.a. omgaan met agressie van jongeren of met geweld in gezinnen. • In politiewerk kun je kennismaken met slachtofferbejegening of de jeugd- en preventiediensten. Misschien krijg je te maken met campagnes voor de preventie van spijbelen en druggebruik. • In de gehandicaptenzorg doe je praktijkervaring op in leefgroepen en in dagcentra. Je leert het gezin van herkomst te betrekken bij de begeleiding. • Bij trajectbegeleiding (bijvoorbeeld VDAB) leren studenten de taken van een consulent of van een loopbaanbegeleider voor specifieke doelgroepen zoals 50+ers of langdurig werklozen. • In onderwijsinstellingen loop je mee met de zorgcoördinator of zorgleerkracht. Naast leren omgaan met tal van emotionele en gedragsproblemen werken studenten mee aan de begeleiding van kinderen en jongeren uit migrantengezinnen en aan de relatie tussen school en thuis.
• In de sector van de gezondheidszorg vinden we studenten vooral terug in (psychiatrische) ziekenhuizen, in diensten voor palliatieve zorg, in woonzorgcentra, in expertisecentra over dementie, maar ook bijvoorbeeld in de vormingsdienst van een ziekenfonds. • Op het raakvlak van geestelijke gezondheidszorg en onderwijs werken studenten mee in Time-outprojecten voor jongeren die voor een korte tijd bijzondere opvolging vragen. Je kunt ook buiten Europa ervaring opdoen. In dit verband werken studenten met kwetsbare minderheidsgroepen in India en Afrika, ze zetten zich in voor het onthaal van weeskinderen in Zuid-Afrika of ze werken mee aan projecten van bijzonder onderwijs in Peru of Suriname.
29
Studeren, leven en werken combineren De concrete organisatie van de opleiding houdt actief rekening met de mogelijkheden - en beperkingen - van volwassenen die naast hun studie werken, zorgen en... leven!
Lesdagen In het traject voor studenten met levens- en werkervaring volg je één dag per week les gedurende drie jaar. De lessen starten telkens om 9u en eindigen om 17u. De lesdagen variëren naargelang het studiejaar: • 1ste jaar: maandag, donderdag of zaterdag; • 2de jaar: dinsdag of zaterdag; • 3de jaar: maandag of zaterdag.
Examens De examens zijn over het hele jaar gespreid en vallen telkens vrij kort nadat het betreffende vak is afgewerkt. Zo is er niet te veel tijd tussen de lessen en de examens en vermijden we te lange examenperiodes. De tweede zittijd 30
wordt gepland tijdens de laatste week van augustus.
Zelfstudie In deze opleiding is het aantal contacturen beperkt. De inhoud en de kwaliteit van de opleiding en de eisen die ze aan de studenten stelt, zijn echter wel die van een professionele bachelor. Dat betekent dat studenten Gezinswetenschappen voldoende tijd moeten maken voor zelfstudie.
Digitaal leerplatform Je docenten bieden je via het internet extra informatie, presentaties en oefeningen aan. Je kunt het platform ook consulteren via de studentencomputers op de campus.
Inhoud en aanpak
Toelatingsvoorwaarden en vrijstellingen Als formele toelatingsvoorwaarde voor de opleiding geldt een diploma van hoger secundair onderwijs of gelijkwaardig. Als je beroepssecundair onderwijs volgde, moet je een zevende jaar hebben gedaan.
Toelatingsproef
Vrijstellingen
Heb je geen diploma hoger secundair onderwijs, dan kun je toch de opleiding starten, mits je met succes de toelatingsproef aflegt. Dat is geen schools examen, veeleer een evaluatie van je lees- en taalvaardigheid. Aan de hand van een meerkeuzevragenlijst peilen we naar je leesvaardigheden. Je krijgt ook een stelling over een actueel gezinsthema waarover je je eigen mening beknopt op papier zet. Na de schrijftest heb je een gesprek met een van de docenten over je motivatie.
Heb je eerder al een diploma behaald of verwierf je creditbewijzen van een hogeronderwijsopleiding of van een universitaire studie, dan kun je vrijstelling vragen van een of enkele opleidingsonderdelen. Na je inschrijving kun je hiervoor de nodige formulieren aanvragen.
Data toelatingsproeven 2014: • dinsdag 1 juli • donderdag 4 september
Verkort traject Behaalde je al een diploma in een menswetenschappelijke of sociaal-agogische richting, minstens op bachelorniveau? Dan kun je de opleiding Gezinswetenschappen in een kortere tijd afwerken. Als je meent hiervoor in aanmerking te komen, dan dien je best je vrijstellingsdossier in vóór 1 september.
31
Studeren voor een diploma of voor enkele ‘credits’ Misschien mik je niet op een diploma en kies je ervoor om gericht slechts enkele opleidingsonderdelen te volgen, aansluitend bij je nood aan bijscholing voor je werk, of uit persoonlijke interesse? Dan schrijf je in met een ‘creditcontract’.
Op maat Als je voldoet aan de algemene toelatingsvoorwaarden (minimaal diploma SO), dan kun je deelnemen aan de examens van de door jou gekozen opleidingsonderdelen. Voor de opleidingsonderdelen waarvoor je slaagt, ontvang je een creditbewijs. Wil je je kennis over één thema, bijvoorbeeld psychologie in een gezinscontext, bijspijkeren, dan kun je uit het programma van de drie studiejaren een eigen pakket samenstellen met louter de psychologische opleidingsonderdelen. Ook voor de pedagogische vakken zou je zo’n leerlijn kunnen uitzetten.
32
Inhoud en aanpak
Leren kun je leren Voor veel studenten Gezinswetenschappen is het lang geleden dat ze nog op de schoolbanken zaten. Weinig ervaring met studeren? Dan geven we je graag een duwtje in de rug.
Efficiënte studiemethode Een tekst samenvatten, hoe pak je dat aan? Een cursus ‘blokken’, hoe begin je daaraan? Waar moet je rekening mee houden bij het opstellen van een planning? Kortom, hoe bouw je een efficiënte studiemethode op? Bij het begin van het academiejaar richten we een reeks extra lessen in die een opstap zijn naar het echte studeerwerk. • De les ‘Leren leren’ biedt inzicht in efficiënte studiemethoden en planning. Bij de oefeningen in kleine groepjes gebruiken we het cursusmateriaal van de vakken die op dat moment op het programma staan. • Een belangrijk middel om te weten of je een cursus voldoende beheerst, is vragen beantwoorden. Het is belangrijk om jezelf al tijdens het studeren vragen te stellen over de cursus. Hier besteden we aandacht aan tijdens de les ‘Lezen, begrijpen en beantwoorden van vragen’.
In de namiddag gaan we dieper in op het thema ‘Omgaan met faalangst’. • In de les ‘Redactie van een tekst, samenvatten en taalhantering’ gaat de taalcoach in op verschillende aspecten van taal. Hoe schrijf je een goede tekst? Hoe maak je een goede, leesvervangende samenvatting? We schenken ook aandacht aan correcte zinsbouw en taalgebruik. • Studenten die nood hebben aan extra taalondersteuning, kunnen bijkomende begeleiding vragen bij de taalcoach. De extra lessen vallen buiten de gewone lesdagen. Een eerste sessie ‘Leren leren’ kan je al volgen voor de lessen van start gaan: op dinsdag 26 augustus 2014 van 10 tot 12u.
33
Sterke begeleiding Studeren pakt iedereen op zijn eigen manier aan. Wij helpen je graag een handje.
Herhalen helpt
Studiecoaching
Als voorbereiding op de examens bieden we voor verschillende hoofdvakken een herhalingsles aan. Dat gebeurt tijdens de middagpauze van een gewone lesdag, een of twee weken vóór het examen over dat vak. Je kunt dan concrete vragen stellen aan de docent.
In de tweede en derde opleidingsfase is er tevens een aanbod van ‘leergesprekken studiecoaching’. Op basis van de portfoliomethodologie krijgen studenten ondersteuning in het maken van keuzes tijdens hun opleiding en bij de overgang naar het werkveld.
Contactmomenten De studiebegeleiders voorzien gedurende het hele academiejaar permanentie om studenten met individuele vragen te helpen. Vragen over de combinatie opleiding-werk-gezin, over het opmaken van een planning, over uw studiemethode… kunnen daar aan bod komen.
34
Inhoud en aanpak
Een traject voor jongeren Meer en meer jongeren voelen zich aangesproken tot een opleiding die gezin, opvoeding en relaties centraal stelt, ook als ze nog maar pas het secundair onderwijs hebben verlaten. Voor hen hebben we een ander traject uitgestippeld.
Meteen de praktijk
Werkplekleren
Het eerste jaar volgen deze studenten drie dagen per week les. Ze krijgen hetzelfde pakket algemene vakken als de studenten die één dag per week de lessen volgen, maar voor hen voorzien we extra ondersteuning en uitdieping. Ze besteden ook meer tijd aan projectwerk. Via werkbezoeken en ontmoetingen met professionals leren ze het werkveld kennen. Ze gaan ook zelf aan de slag, door als vrijwilliger mee te draaien in een sector die aansluit bij hun interesses.
Vanaf het tweede jaar zullen zij studie en praktijk nog intenser combineren. In een unieke formule van ‘werkplekleren’ werken ze minstens halftijds in een relevante werkomgeving. Daarnaast komen ze regelmatig naar de hogeschool voor lessen en andere studieactiviteiten.
Vraag de aparte brochure over het traject voor jongeren aan via www.hubrussel.be
35
Je stud i program ema
Je studieprogramma
Je studieprogramma Opleidingsonderdelen in het eerste jaar Opleidingsonderdelen
studiepunten
1. Sociologische, pedagogische en psychologische opleidingsonderdelen Inleiding in de psychologie
3
Ontwikkelingspsychologie
6
Fundamentele pedagogiek
6
Sociologie en samenleving
6
2. Algemene ondersteunende opleidingsonderdelen Filosofie I
3
Argumentatieleer
3
Economie
3
Demografie
3
Inleiding tot het recht
3
Socio-politieke analyse van België
3
Ethiek
3
Gezin en gezondheid I
3
3. Methoden, technieken, projectwerk Projectonderwijs I Methodieken I
Totaal aantal studiepunten
9 6
60
37
Opleidingsonderdelen in het tweede jaar Opleidingsonderdelen
studiepunten
1. Sociologische, pedagogische en psychologische OPLEIDINGSONDERDELEN Persoonlijkheidspsychologie
3
Psychologie van de partnerrelatie
3
Gezinspedagogiek
6
Ouderschapsbegeleiding en ouderbegeleiding
3
Begeleiding van gezinnen in crisissituaties
3
Gezinssociologie
6
2. Algemene ondersteunende opleidingsonderdelen Filosofie II
3
Ecologie
3
Familierecht
3
Ethiek van partnerrelaties en seksualiteit
3
Gezin en gezondheid II
3
3. Methoden, technieken, projectwerk & praktijkverdieping Registreren & rapporteren
3
Methodieken II
6
Projectonderwijs II
6
Praktijkverdieping I
Totaal aantal studiepunten
38
6
60
Je studieprogramma Opleidingsonderdelen in het derde jaar Opleidingsonderdelen
studiepunten
1. Algemeen gedeelte Ethiek en deontologie van zorg voor gezinnen
3
Gezinsbeleid en participatie van gezinnen
3
Overheidsbeleid ten aanzien van gezinnen
3
Gezin, zorg en welzijn
5
Kwaliteitszorg
3
Onderhandelen
3
2. Methoden, technieken, praktijkverdieping & eindproef Methodieken III
5
Praktijkverdieping II
8
Eindproef
9
3. Oriëntatie: kinderen en jongeren* Kinderrechten
3
Bijzondere jeugdzorg en integrale jeugdhulp
3
Actuele onderwijsthema's en ouderparticipatie
3
Ethische vraagstukken bij kinderen en jongeren
3
Ontwikkelingspsychopathologie en ouderbegeleiding
3
Ondersteuning van kinderen en jongeren met een handicap
3
4. Oriëntatie: volwassenen en ouderen* Sociaal-cultureel werk
3
Psychogerontologie
3
Ethische vraagstukken bij volwassenen en ouderen
3
Psychopathologie van volwassenen en ouderen
3
Ondersteuning van volwassenen en ouderen met een handicap
3
Relatie-ondersteuning en bemiddeling
Totaal aantal studiepunten
3
60
*Je kiest één van de twee oriëntaties.
39
Je doce
nten
Je docenten
Je docenten We kunnen rekenen op gedreven lesgevers die niet alleen beslagen zijn in hun vak, maar dikwijls ook met twee voeten in de praktijk staan. De meeste docenten combineren hun lesopdracht met een functie in het welzijnsveld, doceren in andere opleidingen of doen aan wetenschappelijk onderzoek.
Je docenten voor de psychologische opleidings onderdelen • Bob Cools - Master in de Klinische Psychologie, directeur CGG De Pont • Koen Baeten - Doctor in de Wijsbegeerte en Moraalwetenschappen en Master in de Familiale en Seksuologische Wetenschappen, zelfstandig psychotherapeut • Marleen Decruyenaere - Doctor in de Psychologie, bijzonder gastdocent bij de Onderzoeksgroep Gezondheidspsychologie, KULeuven • Manu Keirse - Master in de Klinische Psychologie, Doctor in de Medische Wetenschappen, prof. em. aan de Faculteit Geneeskunde KULeuven • Bart Leroy - Doctor in de Psychiatrie, Psychiater aan het Universitair Psychiatrisch Centrum, KULeuven
• Patrick Meurs - Doctor in de Psychologische Wetenschappen, Master in de Familiale en Seksuologische Wetenschappen, professor aan de afdeling Klinische Psychologie van de KULeuven • Adelheid Rigo - Doctor in de Wijsbegeerte en Master in de Klinische Psychologie • Luc Van de Ven - Master in de Klinische Psychologie, Geronto psycholoog U.Z.Leuven • Nancy Van Ranst - Doctor in de Psychologische Wetenschappen, docente aan de Arteveldehogeschool in Gent
41
42
Je docenten voor de pedagogische opleidings onderdelen
Je docenten voor de filosofisch-ethische opleidingsonderdelen
• Eric Janssens - Master in de Pedagogische Wetenschappen, directeur Katrinahof vzw–Antwerpen • Kristien Nys - Doctor in de Pedagogische Wetenschappen • Hans Van Crombrugge - Doctor in de Pedagogische Wetenschappen, voorzitter van het kenniscentrum Hoger Instituut voor Gezinswetenschappen • Peter Van Petegem - Doctor in de Pedagogische Wetenschappen, professor aan het Instituut voor Onderwijs- en Informatiewetenschappen van de UA • Joris Van Puyenbroeck - Doctor in de Orthopedagogie, onderzoeker en coördinator onderzoek SAW aan de HUBrussel • Nicole Vettenburg - Doctor in de Criminologie, professor aan de Vakgroep Sociale Agogiek van de UGent • Jo Voets - Master in de Pedagogische Wetenschappen, Orthopedagoog, Pedagogisch directeur Centrum Bethanië Genk
• Erik Claes - Doctor in de Rechtsgeleerdheid, onderzoeker en docent in de opleiding Sociaal werk van de HUBrussel, deeltijds docent aan het Leuvens Instituut voor Criminologie van de KULeuven • Gily Coene - Doctor in de Moraalwetenschappen, gastprofessor aan de VUB in het kader van de leerstoel Humanistiek en docent Gender & Politics • Ilse Cornu - Master in de Godsdienstwetenschappen en in de Theologische Ethiek, docente aan het Hoger Instituut voor Godsdienstwetenschappen • Hans Forceville - Master in de Wijsbegeerte, docent in het studiegebied Gezondheidszorg aan de HUBrussel
Je docenten
Je docenten voor de sociaal-maatschappelijke opleidingsonderdelen • Stefan Bogaerts - Doctor in de Criminologie en Master in de Familiale en Seksuologische Wetenschappen, houder van de leerstoel Forensische Psychologie en hoogleraar aan de Universiteit van Tilburg, professor aan het Leuvens Instituut voor Criminologie van de KULeuven • Ruud Bourmanne - Master in de Handelswetenschappen, organisatieontwikkeling bij de Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten • Luc Bral - Master in de Sociologie, coördinator monitoring aan de Studiedienst van de Vlaamse Regering, Diensten Algemeen Regeringsbeleid
• Jan Degadt - Doctor in de Economische Wetenschappen, professor aan de Faculteit Economie en Management van de HUBrussel • Dominique Dewilde - arts, M.D., Ph.D., staflid Academisch Centrum Huisarts Geneeskunde KULeuven • Mieja Engelen - Master in de Politieke en Sociale Wetenschappen, bestuurssecretaris Provincie Limburg, Directie Welzijn • Dirk Geldof - Doctor in de Politieke en Sociale Wetenschappen, Bachelor in de Wijsbegeerte, lector aan de opleiding Sociaal werk van de Karel de Grote-Hogeschool in Antwerpen • Luc Hens - Doctor in de Wetenschappen, professor aan de Vakgroep Menselijke Ecologie van de VUB
Twijfelen mag Paul Duquesnoy maakte een belangrijke keuze: “Ik ben technisch geschoold en na een paar jaar begon het toch te knagen: de behoefte om meer te leren over menselijk gedrag en relaties. Opnieuw gaan studeren was geen gemakkelijke beslissing. Nu - drie jaar later - kan ik met volle overtuiging beamen dat het zeker de moeite waard was! Je verwerft heldere inzichten in gezins- en partnerrelaties wat ervoor zorgt dat je een bewustere ouder en partner wordt. Mooi toch?”
43
• Nadine Libens - Master in de Geschiedenis, directeur KA Sint-Truiden • Dirk Luyten - Doctor in de Sociale Wetenschappen en Master in de Stedenbouw en de Ruimtelijke Ordening, zelfstandig beleidsadviseur lokale besturen • Anouk Moors - Master in de Criminologische Wetenschappen, erkend bemiddelaar en trainer • Inge Pasteels - Master in de Sociologie, senior onderzoeker aan het departement Sociologie van de Universiteit Antwerpen, coördinator van de onderzoekscel ‘Echtscheiding in Vlaanderen’ • Mark Suykens - Master in de Rechten, directeur van de Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten • Lieve Van der Straeten - Bachelor in Maatschappelijk Werk, Master in de Criminologie • Peter Warson - Master in de Godsdienstwetenschappen, directeur Centrum voor Arbeidersvorming en Cultuurbeleid • Ben Wuyts - Master in de Geschiedenis, gewezen schooldirecteur BUSO Ten Dries, Landegem
44
Je docenten voor de juridische opleidingsonderdelen • Sven Eggermont - Master in de Rechten, advocaat en navorser aan de faculteit Rechten van de Universiteit Antwerpen • Guido Laurensse - Master in de Rechten, advocaat • Ivo Mechels - Master in de Rechten, directeur Lobby & Pers van de groep Test-Aankoop • Didier Reynaert - Doctor in de Pedagogische Wetenschappen, lector sociaal werk aan de Hogeschool Gent • Frederik Swennen – Doctor in de Rechten, hoogleraar personen- en familierecht en kunst & recht aan de Universiteit Antwerpen, advocaat aan de balie van Brussel • Sabine Thielemans - Master in de Rechten, advocaat en bemiddelaar • Josse Van Steenberge - Doctor in de Rechtsgeleerdheid, prof. em. aan de Rechtsfaculteit van de Universiteit Antwerpen
Je docenten
Je docenten voor de methodische opleidingsonderdelen, projectwerking en praktijk begeleiding • Younasse Assarrakh - Master in de Criminologische Wetenschappen, parketcriminoloog Brussel • Marianne De Boodt - Master in de Rechten, juridisch medewerker Similes, scheidingsbemiddelaar • Gerd De Clerck - Master in de Moraalwetenschappen • Ann De Martelaer - Bachelor in Maatschappelijk Werk, postgraduaat Diversiteitsmanagement, directeur beschutte werkplaats Ijsedal te Overijse • Hilde Depoorter - Master in de Klinische Psychologie, zelfstandig psychotherapeute, psychologe in IBSO Woudlucht Heverlee • Liesbeth Devriendt - Master in de Rechten, familiebemiddelaar
• Jurgen De Swert - Master in de Sociologie, consultant bij Probis nv • Lieve Goethals - Bachelor in Maatschappelijk Werk en in de Gezinswetenschappen, maatschappelijk werkster bij Oikonde • Bernadette Gysels - Bachelor in de Gezinswetenschappen, opvoedster en vormingbegeleidster • Joris Dewispelaere - Doctor in de Psychologische Wetenschappen, psychotherapeut, ZKMconsultant en counselor in existentieel welzijn
Eindproef gaf doorslag Evelyn Catteceur is trots op haar diploma: “Onlangs solliciteerde ik voor een job als sociaal werker in een vereniging waar armen het woord nemen. Na een constructief sollicitatiegesprek wilde men mijn eindproef (Kinderen in kansarme gezinnen en hun schoolloopbaan) doornemen om te zien hoe ik kijk naar de problematiek. Dat gaf blijkbaar de doorslag, want ik kreeg kort daarna het bericht dat ik de job had!”
45
• Wim Embrechts - Master in de Medische-Sociale Wetenschappen, coördinator Gerontopsychiatrie in de Psychiatrische Kliniek Sint-Alexius, Grimbergen • Melina Gorrebeeck - Master in de Sociologie, CLB-medewerkster Brasschaat • Naïma Lafrarchi - Master in de Onderwijskunde en in de Rechten, islamleerkracht • Magda Lambert - Master in de Sociologie, arbeidsconsulente • Koen Ponnet - Doctor in de Psychologie, Master in Industrieel Ondernemingsbeleid, senior onderzoeker aan de Universiteit Antwerpen • Wilfried Meulenbergs - Bachelor in Maatschappelijk Werk, stafmedewerker ‘Open Thuis’ • Lydwine Meyhi - Bachelor in de Gezinswetenschappen, coördinator van het geboortecentrum binnen het expertisecentrum ‘De Kraamvogel’ • Anne Neyskens - Master in de Psychologische Wetenschappen, gedragstherapeut en teamcoördinator CGG Zuid-Limburg • André Raemdonck - Bachelor in Maatschappelijk Werk, coördinator Sociaal Economische Raad regio Gent 46
• Alexandre Reynders - Master in de Sociologie • Leen Sannen - Master in de Sociologie van Gezin, bevolking en gezondheidszorg, loopbaancoach en counselor in existentieel welzijn • Veerle Soyez - Doctor in de Pedagogische Wetenschappen, professor aan de VUB, klinisch coördinator bij De Sleutel • Miet Timmers - Master in de Geschiedenis, familiebemiddelaar • Benedikte Van den Bruel - Master in de Pedagogische Wetenschappen, beleidsmedewerkster bij Kind en Gezin en bij het Departement Welzijn, Volksgezondheid en Gezin • Mieke Van den Eynde - Master in de Pedagogische Wetenschappen, docent in de lerarenopleiding en de permanente vorming van de HUBrussel
Je docenten
• Ann Van Dyck - Master in de Pedagogische Wetenschappen, docent aan de Karel de Grote-Hogeschool • Marleen Van Laere - Bachelor in de Gezinswetenschappen, coördinator opvanghuis voor vrouwen, welzijnszorg • Herman Vanarwegen - Master in de Pedagogische Wetenschappen, orthopedagoog MPI Zevenbergen-Ranst • Ann Vande Kerckhove - Master in de Pedagogische Wetenschappen, schoolbegeleider bij VCLB Leuven • Simonne Vandewaerde - Master in de Politieke en Sociale Wetenschappen, coördinator Landelijke Thuiszorg, Kraamzorg Kempen • Mia Vanelstraete - Master in de Psychologie, hulpverlener in het CAW te Aalst
• Bie Vanseveren - Bachelor in de Orthopedagogie, herstelbemiddelaar bij Bemiddelingsburo Alba vzw • Stien Vierendeels - Master in de Criminologie en Bachelor in de Pedagogie, justitieassistente in het Justitiehuis in Brussel • Claire Wiewauters - Master in de Orthopedagogie, psychotherapeute • Lieve Wens - Doctor in de Psychologische Wetenschappen, Master in de Familiale & Seksuologische wetenschappen • Sophie Withaeckx - Master in de Afrikaanse Talen & Culturen en in Internationale Politiek, doctoraal onderzoekster aan de VUB • Danny Wyffels - Master in de Pedago gische Wetenschappen, pedagogisch medewerker in het PHO-Torhout
Voetbalmatch Younes Amiri heeft ervaring in jeugdwerk en legt de link met voetbal: “Ik miste een diploma, en vooral ook een ruimer denk- en handelingskader dat me in mijn werk met gezinnen en jongeren kon ondersteunen. Dat vond ik bij Gezinswetenschappen. Natuurlijk had ik het vaak moeilijk, er bleef niet veel vrije tijd over. Maar zoals in een voetbalmatch moest ik ook voor de opleiding het volledige spel spelen, en dat deed ik ook. Papers, examens, groepswerken... het was zwaar, maar ik had gelukkig veel supporters.”
47
Praktis
ch
Praktisch
Hoeveel kost je opleiding? Gezinswetenschappen is een opleiding in het hoger onderwijs waarvoor de gangbare tarieven voor inschrijving gelden.
Inschrijvingsgeld
Cursusgeld
In 2013-2014 bedroeg het inschrijvingsgeld per studiejaar 610,60 euro (voor een programma van minstens 55 studiepunten). Studenten die een studietoelage genieten, betalen 100 euro per jaar. Wie een persoonlijk traject van minder dan 54 studiepunten opneemt, betaalt ook minder: een vast basisbedrag vermeerderd met een vast bedrag per studiepunt. Beursstudenten betalen in dit geval 55 euro.
Cursussen en boeken koop je op de campus en betaal je in pakket bij de start van het academiejaar en verder per stuk in de loop van het jaar. We streven ernaar om de totale kost van het cursusgeld zo laag mogelijk te houden. Dit bedrag schommelt tussen 120 en 150 euro, naargelang het studiejaar. Voor de tweedaagse methodiekentraining (in het 1ste en het 3de jaar) betaal je apart (70 euro).
49
Een financieel duwtje in de rug Is de opleiding financieel moeilijk haalbaar? Op verschillende manieren kun je financiële steun krijgen.
Studietoelagen Ook als volwassene kun je, mits je beantwoordt aan een aantal voorwaarden, aanspraak maken op een studietoelage. Ben je niet zeker of je in aanmerking komt voor een studietoelage? De Sociale Dienst van de HUB weet raad.
Opleidingscheques Je werkt? Dan kun je via de VDAB opleidingscheques bestellen voor maximum 250 euro per kalenderjaar. Je betaalt slechts de helft; de andere helft wordt bijgepast door de Vlaamse Overheid. We vragen dat je de opleidingscheques bij de start van de opleiding indient. Studenten die eerder nog geen diploma hoger onderwijs behaalden en die met opleidingscheques betalen, kunnen in de loop van het jaar nog een bijkomende tegemoetkoming krijgen. Wie hiervoor in aanmerking komt, krijgt 50
in de loop van het academiejaar de nodige informatie.
Aanmoedigingspremie Als je tijdskrediet of loopbaanonderbreking neemt, krijg je van de RVA een onderbrekingsuitkering voor de volledige duur van de loopbaanonderbreking. Die uitkering kan aangevuld worden met een extra aanmoedigingspremie van de Vlaamse overheid voor werknemers die een opleiding volgen.
Praktisch
Andere tegemoetkomingen Je werkt deeltijds of je bent werkloos? Ook dan zijn er heel wat manieren om je opleiding draaglijk te maken.
Educatief verlof Studenten die voltijds of deeltijds tewerkgesteld zijn, kunnen gedurende 100 uren per jaar (voor een voltijdse baan) educatief verlof opnemen. Voorwaarde is dat de lessen niet samenvallen met je werktijd. Indien je tijdens de week werkt, dien je dus op zaterdag de lessen te volgen om in aanmerking te komen voor educatief verlof. Indien je (soms ook) op zaterdag werkt, of in een variabel uurrooster, dan kun je een lesdag tijdens de week kiezen. Meer informatie vind je op www.werk.belgie.be.
week de lessen volgt. Meer informatie: www.centenvoorstudenten.be
Extra steuntje in de rug Studenten die het moeilijk hebben om extra studiekosten te betalen, zoals bijvoorbeeld de kosten voor kinderopvang of het openbaar vervoer, kunnen een beroep doen op de Sociale Dienst van de HUBrussel. Ook spreiding van betaling van het inschrijvingsgeld kan daar worden aangevraagd. De contactpersoon voor Gezinswetenschappen, Hannah Adriaens, is regelmatig op de campus aanwezig. Je kunt haar ook tijdens een infodag vragen stellen.
Werklozen Studenten die vóór de aanvang van de opleiding gedurende minstens één jaar uitkeringsgerechtigd werkloos waren, kunnen voor het volgen van de lessen vrijstelling aanvragen van ‘bepaalde verplichtingen van werklozen’. Voorwaarde is ondermeer dat je tijdens de
51
Hoe inschrijven? Inschrijven kan je op verschillende manieren doen: zowel online als op de campus.
Online Vanaf mei kun je inschrijven via www.hubrussel.be. Na het invullen maak je een print van het inschrijvingsformulier, je ondertekent het en je bezorgt het ons, samen met: • een kopie van je diploma secundair onderwijs (enkel nodig indien je vóór 2001 of via een CVO dit diploma behaalde); • een recente pasfoto; • een kopie van je identiteitskaart (beide zijden).
Op de campus Tijdens de infodagen heb je volop gelegenheid om je op de campus in te schrijven. Je kunt ook gerust op een ander moment langskomen, bij voorkeur op een lesdag (ma-di-do-za), of op een werkdag tijdens de schoolvakanties
52
tussen 9 en 16u. Zorg er dan voor dat je de nodige documenten bij je hebt.
Geen diploma secundair onderwijs? Dan kun je je niet meteen inschrijven. Je meldt je dan eerst aan voor de toelatingsproef, via een mail naar
[email protected]
Praktisch
Infodagen Op onze infodagen is iedereen welkom! Zowel volwassenen, voor wie het studeren lang geleden is, als jongeren kunnen er terecht voor informatie.
Vraag maar raak! Je krijgt volop de gelegenheid om cursussen in te kijken, te snuisteren in projectwerken, eindwerken en onderzoeksrapporten, vooruit te blikken naar tewerkstellingsmogelijkheden, en natuurlijk ook om je in te schrijven. Medewerkers en docenten, studenten en afgestudeerden staan klaar om al je vragen over onze opleidingen te beantwoorden.
Voorsmaakje op de lessen Er is telkens een gemeenschappelijk, kort inleidend programma waarin we algemene uitleg geven. Vaste stek op het programma is een korte smaakmaker van de lessen psychologie of pedagogie door een van onze docenten. Zo krijg je meteen de smaak te pakken!
INFODAGEN IN 2014 Zaterdag 26 april 2014 van 9 tot 13u Vrijdag 20 juni 2014 van 13 tot 18u Zaterdag 30 augustus 2014 van 9 tot 13u
Jonger dan 23? Pik een paar lessen mee Studenten die geïnteresseerd zijn in het jongerentraject, kunnen op woensdagnamiddag 5 maart 2014 de lessen meevolgen. Inschrijven kan online: www.hubrussel.be/openlesdagen.
53
Kennis - centrum
Kenniscentrum
Kenniscentrum van en voor gezinnen Het Hoger Instituut voor Gezinswetenschappen doet als kenniscentrum onderzoek naar de leefsituatie van gezinnen en gaat na hoe gezinnen beter kunnen worden ondersteund. Het ondersteunt de opleiding Gezinswetenschappen en werkt samen met de andere opleidingen van de HUBrussel aan de kennisopbouw over en voor gezinnen. Studiedagen, publicaties en bijscholingen maken de onderzoeksresultaten toegankelijk voor een breed publiek.
Het kenniscentrum doet onderzoek over uiteenlopende thema’s: • ‘Ouders en jeugdsport: geen kinderspel’: Hoe kunnen jeugdsportclubs en ouders samen de talenten van jonge spelers ontwikkelen en hun spelplezier vergroten? Op www.sportouder.be bieden we een vormingspakket en praktische tips aan. • ‘Prenatale testen: vrije keuze of een plicht voor de ouders?’: We kunnen steeds meer achterhalen over de gezondheid van een kind nog voor het geboren is. Maar wat doen we met die kennis? Hoe ga je als gezin om met de ethische vragen die zich hierbij stellen? We ontwikkelden hiervoor een ‘gezinswetenschappelijk’ kader.
• ‘Gastopvang als inclusieve woonzorgvorm voor ouderen’: Hoe kunnen we gastheren of -vrouwen die overdag, in het eigen ‘gasthuis’, de zorg opnemen voor ouderen, beter ondersteunen? • Gezinsgericht werkplekleren in de sociale economie: checklist met specifieke aandacht voor de gezinsdimensie van de werknemers. Veel van de jongere studenten Gezinswetenschappen doen ervaring op in deze sector. • Stedelijk sociaal werk met (trans) migranten-gezinnen: In onze diverse maatschappij zijn steeds meer gezinnen wereldfamilies. Wat zijn hun specifieke noden? Hoe zetten zij hun transnationale netwerken in? Welke uitdagingen stellen zij aan het sociaal-agogisch werk in de steden?
55
Kenniscentrum en gezinsbeleid Het Kenniscentrum volgt het gezinsbeleid op de voet.
• Dag van het Gezin: Elk jaar maken we rond de Internationale Dag van het Gezin (15 mei) een analyse van het beleid zoals dat het vorige jaar ten aanzien van gezinnen in Vlaanderen werd gevoerd. Telkens diepen we een onderwerp verder uit. • Gezinsvriendelijke woonwijken. Jaarlijks sturen we tweedejaarsstudenten Gezinswetenschappen op pad om ouders van uiteenlopende types van woonwijken overal in Vlaanderen te vragen naar de mate waarin zij hun woonomgeving als gezinsvriendelijk ervaren. Nu zijn de bevindingen van vijf jaar onderzoek gebundeld. • Relatieondersteuning: wat en hoe? De relationele ondersteuning van gezinnen krijgt vooral aandacht wanneer het niet meer goed gaat. Wij pleiten voor meer preventieve partnerondersteuning en we maakten een stand van zaken op van het aanbod voor relatieondersteuning in Vlaanderen. 56
• Thuiscompagnie: Op vraag van de Vlaamse regering evalueerden we het Limburgse project Thuiscompagnie, dat gezinnen in armoede wil versterken. De rapporten zijn ter beschikking op www.hig.be
Kenniscentrum
Verder bijleren over gezin en relaties Permanent bijleren over gezin, relaties en opvoeding is geen overbodige luxe. Het Hoger Instituut voor Gezinswetenschappen organiseert bijscholingen over methodieken en theorieën die nuttig kunnen zijn bij de ondersteuning van gezinnen en gezinsrelaties. Het zijn doorgaans praktische trainingen in kleine groepen.
Nieuw in 2014 • ‘Gezinnen onder druk. Hoe omgaan met emoties van kinderen (en jongeren) bij scheiding?’ Claire Wiewauters werkt verder op de analyses die ze maakte in haar lezingen ‘Mag ik triest zijn?’. • ‘Islamitische visies op zorg voor ouderen en mensen met een beperking’, een aanvulling bij de driedaagse ‘Islamitische visies op relaties en opvoeding’. • ‘Van moetivatie naar motivatie? Train de trainer… én de ouders!’, aansluitend bij het onderzoek over opvoedingsondersteuning voor ouders in jeugdsportclubs.
‘Opvoeden met de koran’ Kan een islamitische gezinspedagogie jongeren opvoeden tot zelfverantwoordelijke wereldburgers die een constructieve bijdrage leveren aan de samenleving? Over deze vraag voerde docent Hans Van Crombrugge onderzoek in samenwerking met studenten Gezinswetenschappen. Dit thema wordt aangekaart tijdens onze driedaagse bijscholing ‘Islamitische visies op relaties en opvoeding’ die we elk jaar aanbieden. Vandaag werken we aan een boek met opvoedingstips voor islamitische gezinnen die in westerse landen leven.
Op zoek naar een passende bijscholing? Raadpleeg www.hig.be.
57
Publicaties Het Hoger Instituut voor Gezinswetenschappen vierde in 2011 haar 50-jarig bestaan. Het kenniscentrum en de opleidingen evolueerden, maar behielden steeds een stevige stem in het debat over gezinnen en relaties.
Sterke titels • Kiezen of delen? Pistes voor gezinsbeleid. (2013) • Gezinsbeleid in 2012. De rol van het gezin, de buurt en de burger in de Huizen van het Kind (2013) • Vaders, zonen en islam: migreren tussen Oedipus & Abraham. (2013) • Actief ouder worden in Vlaamse steden en gemeenten? (2012) • Gezinnen in soorten. (2012) • Gezinsbeleid in 2006-2011: Van het gezin naar ouderschap als hoeksteen van de samenleving? (2012) • Mijn gezin en ik. Gesprekken over gelukkig samenleven. (2011) • Gezinswetenschappen: 50 jaar thuis in opvoeding, relaties en samenleving. (2011)
58
Kenniscentrum
• Van gewoon samen tot samengewoond, en opnieuw samen: samenwonen in het gezinsbeleid. Gezinsbeleid in 2010. (2011) • Zin in gezin. Kan levensbeschouwing de duurzaamheid van gezinsrelaties bevorderen? (2008) • GPS van het nieuwe huishouden. (2008) • Gedeelde pedagogische verantwoordelijkheid? De opvoedingsbelofte in het licht van de rechten van de mens en de rechten van het kind. (2007) • Denken over opvoeden. Inleiding in de pedagogiek. (2006) • Vaders in soorten. (2002)
‘Mijn gezin en ik. Gesprekken over gelukkig samenleven’ (Witsand Uitgevers) Bij de 50ste verjaardag van het Hoger Instituut voor Gezinswetenschappen interviewde journaliste en studente Annemie Willemse afgestudeerden in Gezinswetenschappen. Wat stimuleert en inspireert hen in hun leven, in hun werk? Hun verhalen geven weer hoe divers de wegen zijn die je met dit diploma kunt bewandelen.
Al deze publicaties kun je verkrijgen aan het onthaal van de campus, of bestellen via www.hig.be
59
Voortrekkers in het werken met ouderen Spreekt werken met ouderen je aan? Heb je al enige ervaring? Wil je ouderen (nog) competenter leren begeleiden om succesvol ouder te worden? In de bachelor-na-bachelor Psychosociale gerontologie verruim je je kennis over ouderen.
60
Wat leer je?
Voor wie?
• ouderen ondersteunen in hun ontwikkelingstaken, met respect voor hun autonomie; • begrijpen hoe veroudering ingrijpt op de gezondheid, de persoonlijkheid, de relaties en de zingevingsprocessen van ouderen; • wetenschappelijke inzichten over ouderen vertalen naar de praktijk; • zorg op maat van ouderen optimaliseren; • ouderen empowerend adviseren om hun bijdrage aan de samenleving te versterken; • actief samenwerken met andere beroepsgroepen; • bruggen bouwen tussen ouderen, hun familie en dienstverleners.
De bachelor-na-bachelor Psychosociale gerontologie is bedoeld voor bachelors die werken met ouderen en hen nog beter willen ondersteunen. De opleiding richt zich in eerste instantie tot professionele bachelors Sociaal
Kenniscentrum
werk, Gezinswetenschappen, Orthopedagogie, Ergotherapie, Verpleegkunde en Toegepaste Psychologie die al minstens één jaar werken en hun ervaring met ouderen kunnen aantonen. Voor andere geïnteresseerden met minimaal een bachelordiploma is er eerst een toelatingsassessment.
inzichten aan en biedt een holistische visie op ouderen. In de practica leer je om, in dialoog met ouderen, actief samen te werken met andere professionelen. Doel is dat je het interdisciplinair denken en multiprofessioneel werken, eigen aan deze opleiding, toepast en stimuleert in je eigen werkpraktijk.
Interdisciplinair denken, multiprofessioneel werken
Praktisch
Professionelen uit verschillende richtingen ontmoeten elkaar in deze interdisciplinaire opleiding. Het programma reikt je vanuit verschillende disciplines
Het volledige programma omvat 60 studiepunten en wordt gespreid over minimum twee jaar. Je volgt een dag per week les. Ook intekenen per module of opleidingsonderdeel is mogelijk. Meer informatie op www.hubrussel.be/ psychosocialegerontologie
61
Waar?
Waar?
Campus in stedelijk groen Van overal in Vlaanderen vinden studenten de weg naar het Hoger Instituut voor Gezinswetenschappen. Onze campus is gehuisvest in een stijlvol gerenoveerde fabriek, gelegen aan de groene Huart Hamoirlaan, in een mooie en rustige omgeving.
Vlot bereikbaar
Meer weten?
De campus is vlot bereikbaar, zowel met de auto als met het openbaar vervoer. We beschikken over een eigen (beperkte) parking en zitten op wandelafstand van het station van Schaarbeek. De openbare bibliotheek van Schaarbeek is vlakbij en heeft haar collectie en haar openingsuren afgestemd op de behoeften van onze studenten.
Je kunt voor vragen terecht bij het onthaal, elke werkdag (en tijdens het academiejaar ook op zaterdag) tussen 8u30 en 17u, per telefoon op het nummer 02/240.68.40. Tijdens de vakantieperiodes zijn we bereikbaar tussen 9u en 16u.
RING
Ons adres:
A12 ka
KASTEEL LAKEN
Campus Hoger Instituut voor Gezinswetenschappen Hogeschool-Universiteit Brussel Huart Hamoirlaan 136 – 1030 Brussel tel: 02-240.68.40 e-mail:
[email protected] www.hubrussel.be/gezin - www.hig.be
an
la
th be
lisa
E Pr. GEMEENTEHUIS SCHAARBEEK
na
al STATION SCHAARBEEK
Van Praetbrug
Hu
ar
La m be rm on tla an
tH
am
Campus Hoger Instituut voor Gezinswetenschappen oir
laa n n
laa
kx
ec
Sle
D ne ge Eu
em
old
erla
an
Kerk H. Familie (HELMET)
E19 an
JOSAPHATPARK
ld
po
Leo
la III-
N.A.T.O.
Meiserplein V.R.T.
E40
63
Campus Hoger Instituut voor Gezinswetenschappen Hogeschool-Universiteit Brussel Huart Hamoirlaan 136 – 1030 Brussel Tel: 02-240 68 40
www.hubrussel.be/gezin www.hig.be V.u. Mia Sas, Huart Hamoirlaan 136, 1030 Brussel © 2014
