1
BAB 4
JENTERA PEMBINAAN
4.1
Pengenalan Penggunaan jentera dan peralatan mekanikal dalam pembinaan adalah satu
perkembangan dalam kemajuan teknologi binaan dewasa ini. Penggunaan ini boleh dibahagikan kepada peralatan berjentera dan peralatan tidak berjentera. Pembelian peralatan jentera memerlukan modal permulaan yang agak besar di samping perancangan penggunaan yang berkesan. Pelaburan tersebut sekiranya diperhitungkan dengan terperinci boleh menyumbang dalam mempercepatkan proses binaan dan menjimatkan masa serta mengurangkan kos buruh. Oleh sebab itu pembelian peralatan jentera adalah lebih berkesan sekiranya kerja binaan tersebut besar, banyak dan penggunaan jentera yang berterusan. Sekiranya pembelian peralatan jentera membebankan kedudukan kewangan pihak kontraktor, penyewaan atau pembelian peralatan terpakai boleh diusahakan melalui syarikat yang member sewa peralatan jentera binaan secara kontrak, penyewaan harian atau satu jangkamasa yang dipersetujui. Untuk merancang keberkesanan penggunaan jentera beberapa faktor hendaklah diambilkira seperti berikut:Jenis Jentera Kerja dan Tapak Binaan Kos modal, jangka hayat dan keupayaan peralatan perlu dipertimbangkan dalam pemilihan peralatan jentera yang sesuai dengan keadaan tapak. Keadaan tapak yang sempit di dalam kawasan bandaraya yang sesak memungkinkan penggunaan konkrit siap bancuh dihantar ke tapak binaan dengan lori penggaul konkrit. Tapak yang berair dan berlumpur memerlukan jentera beroda rantai
2
daripada penggunaan jentera beroda tayar getah. Keadaan bangunan seperti kedudukan dan saiz akan mempengaruhi pemilihan jenis kren untuk memunggah dan menempatkan bahan – bahan binaan. Peralatan jentera juga perlu di tempatkan pada kedudukan yang sesuai supaya tidak menghalang laluan kerja dalam proses binaan. Jenis Jentera Kerja dan Pengendalian Jentera Pengetahuan mengenai kaedah operasi dan pengendalian peralatan jentera juga menyumbang kepada keupayaan pengeluaran (output) yang optima serta meningkatkan produktiviti hasil daripada gabungan pekerja dan peralatan tersebut. Keseimbangan di antara bilangan pekerja dan kesesuaian peralatan jentera perlu diperhatikan bagi menghasilkan mutu kerja yang baik. Langkah – langkah keselamatan dan tatacara pemeriksaan kepada semua peralatan jentera perlu dijalankan pada jangka masa yang ditetapkan oleh pihak berkuasa seperti Jabatan Keselamatan dan Kesihatan Pekerjaan.
4.2
Kategori Jentera Penggunaan jentera dalam pembinaan boleh diketegorikan kepada kaedah kerja
dan penggunaan jentera tersebut seperti penggalian, pengangkat, pengangkut dan pembancuh. 4.2.1 Jentera Penggali (Excavator) Jentera yang digunakan untuk kerja – kerja penggalian meliputi kerja penolakan tanah (dozer) dan penggalian tanah dengan jengkaut (excavator): Jentolak (Bulldozer) Jentera jenis ini merupakan jentera paling lasak digunakan untuk menolak dan meratakan tanah permukaan. Jentera ini mempunyai kuasa kuda yang tinggi, bertayar getah atau beroda. Disebelah hadapan dilengkapkan dengan peparang
3
berhidraulik untuk kerja menolak, menorah, menorah, memotong dan meratakan tanah. Terdapat pelbagai jenis peparang seperti peparang lurus, peparang S dan peparang U. Jentolak ini boleh digunakan untuk membersihkan tanah, menumbangkan pokok dan menghapuskan halangan, mengikis tanah atas, memotong dan menorah norah sisi bukit untuk menubuhkan laluan baru.
Rajah 4.1 : Jenis – Jenis Timba Pengaut
Rajah 4.2 : Jentolak (Bulldozer) Jengkaut (Excavator) Jentera jenis ini digunakan untuk kerja menggali lubang, longkang dan peparit. Jengkaut didapati dalam pelbagai jenis yang popular seperti jenis jengkaut bajak belakang (back hoe), jengkaut seret (dragline) dan jengkaut serbaguna. Back hoe diperlengkapkan denan timba bergigi berukuran 0.13m3 hingga 1.6 m3
4
berjoran hidraulik sesuai digunakan digunakan di ruang yang sempit, tanah lembut dan mendaki bukit. Jengkaut beroda rantai perlu diangkut dengan trailer semasa dipindahkan dari satu tapak ke tapak binaan yang lain. Jengkaut serbaguna beroda getah lebih kecil daripada jengkaut bajak belakang dan dan sangat popular untuk kerja – kerja binaan yang kecil dan sederhana.
Rajah 4.3 : Jengkaut (Excavator)
Rajah 4.4 : Jengkaut Serbaguna 4.2.2 Jentera Pengangkat Bahan – bahan di tapak binaan perlu diangkut mendatar atau menegak dari satu tempat ke satu tempat yang lain. Jentera pegangkat terdiri daripada pelbagai jenis kren dan lif pengangkat (hosting devices).. Kren beroperasi dengan
5
pelbagai mekanisma serta pengimbang pengimbang berat untuk menstabilkan kedudukan dan boleh dibahagikan kepada dua kategori iaitu kren bergerak dan kren statik. Kren Bergerak Kren jenis ini beroda tayar digunakan di tapak binaan yang sederhana, senang dipindahkan dari satu tempat ke satu tempat yang yang lain melalui jalanraya biasa. Struktur kerangka tiang yang dinamakan jib dipasangkan di atas sebuah mesin yang berputar. Kerangka jib yang tinggi menguasai kawasan yang luas tetapi memerlukan kedudukan yang rata dan stabil. Kren berjoran teleskopik dikendalikan endalikan secara sistem hidraulik yang boleh dipanjangkan atau dipendekkan dan amat berkesan digunakan untuk mengangkat dan menempatkan konkrit.
Rajah 4.5 : Kren Bergerak (Jenis Kerangka Jib)
6
Rajah 4.6 : Kren Bergerak (Jenis Joran Teleskopik)
Rajah 4.7 : Jenis timba dan Rantai Cangkuk
7
Kren Statik Kren jenis ini dipasang secara tetap di tapak bina dan hanya dibuka selepas selesai kerja pembinaan. Ianya sesuai untuk kawasan yang besar dan bertingkat terutamanya pembinaan pasang siap dan kerangka keluli besi. Kren ini terdiri dari jenis derik, menara dan kren panjat. i)
Kren derik – berupaya berputar dengan jejari mengangkat bebanan seberat 2 tan, kerangka tiang 6m dan jib deriknya sepanjang 40m.
ii)
Kren menara dan panjat – terdiri daripada kerangka joran untuk mengangkat beban dan diseimbangkan dengan memanjangkan kerangka jib pengimbang dan boleh berpusing bebas sehingga 3600. Kren menara didirikan bebas daripada struktur bangunan dan boleh ditambat kepada bangunan sebagai penyokong.
iii)
Kren panjat – didirikan melalui ruang khas di dalam bangunan yang sedang dibina dan boleh ditinggikan mengikut kesesuaian tingkat bangunan dengan menggunakan sistem jek hidraulik. Bebanan maksima yang boleh diangkat oleh kren panjat di antara 4 – 12 tan dengan ukuran jejari 18 – 21m.
8
Rajah 4.8 : Kren Derik
Rajah 4.9 : Kren Panjat
9
Rajah 4.10 : Kren Menara Lif Pengangkat Jentera ini digunakan untuk mengangkat bahan dan pekerja atas bangunan dalam pembinaan. Pegangkat peranca (hoist) adalah jenis yang paling mudah digunakan dengan sistem kabel yang dikendalikan oleh motor diesel. Dibina atau dipasang pada tapak yang stabil dan digerakkan oleh sistem kabel yang dikawal. Lif pekerja hendaklah dikawal dikawal dengan penutup sangkar dan digerakkan oleh motor elektrik dengan tiang layarnya diikat kepada bengunan. Bahan binaan tidak boleh digunakan untuk mengangkat pekerja dan sebaliknya.
10
Rajah 4.11 : Pengangkat Bahan
Rajah 4.12 : Lif Pengangkat Peranca
11
Rajah 4.13 : Lif Pekerja
12
4.2.3 Jentera Pengangkut Bahan – bahan seperti tanah, konkrit, simen, bata, kayu papan dan sebagainya diangkut dan dipindahkan dari dalam dan luar tapak binaan menggunakan jentera seperti lori, trak, pembuang (dumper tipper) dan penghantar (conveyor). Lori dan Trak Merupakan jentera era pengangkut yang paling banyak digunakan dalam industri binaan dengan keupayaan muatan yang berbeza – berbeza bergantung kepada kerja yang dikendalikan. Dumper Tipper Jentera pengangkut dan pembuang dengan keupayaan mengikut ukuran timba (bucket), dikuasai asai oleh enjin diesel dan bergerak dalam berbagai keadaan tanah serta memerlukan seorang pemandu. Conveyor Meliputi sistem pengangkutan berantai roda yang berterusan, dikuasai oleh motor elektrik, berkeupayaan mengangkut bahan seperti tanah, batu – bata dengan kuantiti yang banyak dan banyak beroperasi secara berterusan.
Rajah 4.14 : Jentera Pembuang Jenis ‘Swivel’
13
Rajah 4.15 : Jentera Pembuang Jenis Biasa
4.2.4 Jentera Pembancuh Konkrit Perkembangan penggunaan konkrit siap bancuh dalam industry binaan sangat menggalakkan dan memerlukan peralatan mesin jentera penggaul konkrit yang seragam, cepat dan berkeupayaan pengeluaran yang banyak serta kawalan mutu pengeluaran. Pembancuhan dilakukan diloji pusat dan dibekalkan ke tapak binaan dengan an menggunakan trak penggaul konkrit. Trak Penggaul Konkrit Merupakan jentera yang direka khas dilengkapi dengan dram penggaul yang berputar satu atau dua pusingan setiap minit untuk mengelakkan konkrit daripada mengeras dalam perjalanan ke tapak binaan. Sebelum mengeluarkan konkrit, dram penggaul dikehendaki berpusing lebih cepat dari 10 – 15 pusingan seminit dan konkrit dituang melalui pengelunsur yang disediakan. Dengan muatan dram antara 4 – 6m3. Masa tuangan ialah 30 minit. Selepas konkrit dikeluarkan dram penggaul dibersihkan dengan air.
14
Pam Konkrit Bergerak Terdiri daripada pam yang terletak di atas trak beroda tayar. Hos digunakan dan boleh meluntur dengan diameter 100mm dipasangkan pada joran teleskopik, dikendalikan secara hidraulik dan boleh bergerak bergerak dalam pelbagai kedudukan. Pengendalian jentera ini memerlukan pekerja yang mahir, berkeupayaan menuangkan sehinggan 100m3 konkrit dalam masa satu jam. Di samping itu, ia boleh mengawal berlakunya pemisahan konkrit (segregation) serta memerlukan pekerja yang minima.
Rajah 4.16 : Trak Penggaul Konkrit
15
Rajah 4.17 : Jentera Pam Konkrit Bergerak
