B enjamin. Een gezonde geest in een gezond lichaam. Benefiet marathon Feestelijkheden in notendop

JMW • juni/juli 2008 • jaargang 19, nr 72

72

Benefiet marathon Feestelijkheden in notendop Pag. 2

Niet van Gisteren Een briefwisseling tussen jongeren en Joodse ouderen Pag. 9

Interview met Dan Blazer Dan Blazer een kritische levensgenieter Pag. 12

Golda Italiaander en Félice Roedema interviewen elkaar. Pag. 6

‘Een gezonde geest in een gezond lichaam’

Levi Heimans Wielrenner, onderweg naar Peking. pag. 10

Benjamin Philips Mei 2007. 3 en een half jaar oud.

B en j am i n

Benefietmarathon voor

JMW 60 JAAR, STILL GOING STRONG

JMW VIERT 60 JARIG JUBILEUM OPBRENGST FEESTELIJKHEDEN NAAR WAR CHILD De consequenties van oorlog en geweld op je levensloop zijn JMW bekend. Met deze kennis wil JMW zich ter gelegenheid van haar 60 jarig jubileum inzetten voor War Child, een organisatie die zich bezighoudt met de opvang van kinderen die ‘vandaag de dag’ slachtoffer zijn van oorlog en geweld. Doel van de geplande activiteiten is zo veel mogelijk geld op te halen dat volledig ten goede komt aan War Child.

De feestelijkheden in notendop: SEPTEMBER Kindervoorstelling DECEMBER (Chanoeka) High-Tea met kunstveiling FEBRUARI 2009 Als afsluiting een grote voorstelling of concert Elke bijdrage is meer dan welkom. Wilt u, uw bedrijf of organisatie ook een bijdrage leveren door geld (of goederen) te doneren. Gironummer 6669 t.n.v. War Child onder vermelding van JMW 60 jaar.

Wij houden u op de hoogte!

Aanmelden en informatie [email protected] 020-577 65 66 of 020-577 65 77

www.joodswelzijn.nl

Hans Vuijsje, Algemeen directeur

JMW actueel

In deze Benjamin o.a.

60 jaar JMW, still going strong! ‘De eerste klap is een daalder waard!’, is één van die prachtige ouderwetse spreekwoorden. Dit spreekwoord geldt ook voor het begin van het zestig jarig jubileum van JMW. JMW startte de jubileumactiviteiten met de aanbieding van het boekje ‘Kinderen die alles moesten goedmaken’ als jubileumcadeau voor alle lezers van De Benjamin. De reacties waren overweldigend! Niet alleen dat veel Benjaminlezers persoonlijk reageerden (waarvan u een bloemlezing in deze Benjamin terugvindt!), maar er kwamen ook een hoos van nieuwe Benjaminabonnees binnen. Inmiddels zijn ook andere Jubileumactiviteiten van start gegaan. De eerste Jubileumbijeenkomst voor cliënten en deelnemers in Noord- en Midden Nederland werd in Meppel gehouden. De bezoekers waardeerden het zeer dat JMW ‘naar hen toekwam’. In de komende maanden organiseert JMW vele nieuwe jubileumactiviteiten. In deze Benjamin treft u de aankondigingen aan. Het wordt een jaar vol van festiviteiten! Maar..., JMW kan niet alleen maar feest vieren met dit zestig jarig bestaan. Vanuit de organisatie ontstond het idee om dit jubileumjaar ook iets voor anderen te doen. JMW heeft unieke kennis en ervaring. Dat geldt zeker waar het de gevolgen van oorlog op een mensenleven betreft. Zestig jaar lang werkt JMW binnen een gemeenschap waarin de sjoa, voor zowel de vervolgingsslachtoffers als hun kinderen, een wezenlijk onderdeel van het bestaan is. De Joodse gemeenschap weet als geen ander hoe groot de gevolgen van oorlog en geweld zijn. Zo hebben wij de kennis opgedaan dat ‘Je

een kind wel uit een oorlog kunt halen, maar je de oorlog niet zomaar uit een kind kunt halen!’ JMW heeft besloten om naar buiten te treden en aandacht te vragen voor kinderen die anno 2008 nog steeds in oorlogsgebieden wonen. JMW zet zich dit jubileumjaar in voor de Stichting War Child. Een stichting die overal in de wereld kinderen helpt die onder oorlog en geweld lijden. ‘De eerste klap is een daalder waard!’ JMW hoopt dat velen van onze cliënten en deelnemers onze Benefietmarathon voor War Child zullen steunen met ‘een daalder’ (of wellicht wat meer)! Dat kan tijdens alle activiteiten die JMW dit jaar organiseert, maar het kan ook via rekeningnummer 6669 t.n.v. War Child o.v.v. ‘JMW.’ Begin volgend jaar hopen wij deze Benefietactie af te sluiten met een spetterende Benefietvoorstelling! U hoort daar zeker nog over. Hans Vuijsje Algemeen directeur

aties de don r o o v Dank

3 Benjamin Intro JMW actueel Benjamin nieuws 6 Jeugd tot 18 jaar Interview Golda Italiaander en Félice Roedema Het Brievenproject ‘Niet van Gisteren’ 10 Jongeren 18 tot 35 jaar Levi Heimans, wielrenner, onderweg naar Peking J-Style events, daar moet je bij zijn! 12 Volwassenen en gezin Dan Blazer een kritische levensgenieter Column - Tamara Gijrath Column - Roel Abraham Lichaamscorrectie vanuit Joodse optiek. Mag dat? 18 Regionale Bijeenkomsten Verslag van het Joods Filmfestival Hilversum 20 Babyboomers Redactielid in de spotlights... Ies Lipschits 24 Groepen en cursussen 26 Tot 120 Schoonheid gezien in het licht van deze tijd 30 Tsavta 32 Cultuur & Educatie 34 Op zoek Zoeklicht Oproepen Schadchen 36 Reacties en ingezonden stukken 38 Benjamin Servicepakket

l h zovee fantastic jk li e rk e r naa Het is w tvangen s wij on p in de e ro donatie n de op a v st van g in opbreng aanleid e D . in enjam n goede lledig te Pesach B o v t m o tis ties k n de gra de dona iering va c n a n fi aan de . Benjamin kan nog e giften ll u g le e wat de de v eeld op Dankzij sp e g in n enjamin orde van de B beter w s e s e n n o ab suggestie Benjamin . Nieuwe n e g n n e a verl blijv redactie enjamin oor de B v n ë e e en id lkom! altijd we

3 Benjamin

Behandelen en begeleiden met een Joodse identiteit Geestelijke Gezondheidszorg Specialist in psychotraumabehandeling Wonen, leren en werken met een verstandelijke handicap Op deze drie sporen zal het Sinai Centrum zich profileren. De Joodse doelgroep is en blijft de primaire doelgroep van het Sinai Centrum. Door de jarenlange ervaring in het werken met de Joodse doelgroep hebben wij expertise opgebouwd in de behandeling van psychotrauma tengevolge van oorlog, geweld en verlies. Deze expertise bieden wij ook aan niet-Joodse cliënten aan, die een beroep op ons doen. Voor mensen met een verstandelijke handicap bieden wij een modern programma waar voor ieder mens ongeacht zijn of haar handicap persoonlijke ontwikkeling én een zinvolle werkplek wordt gerealiseerd. Daarbij maken wij o.a. gebruik van de Feuersteinmethode. Sinai Centrum is verhuisd! Sinds 14 april 2008 bent u van harte welkom op onze nieuwe locatie aan de Laan van de Helende Meesters 2 te Amstelveen. Hier is onze polikliniek GGZ, de Schalm en onze kliniek gevestigd. Ons nieuwe telefoonnummer is 020-545 72 00 In Amersfoort blijft de polikliniek GGZ op de locatie Berkenweg 7 tel: 033-253 35 55 Voor meer informatie en alle (nieuwe) bezoekadressen raadpleeg onze website: www.sinai.nl (geheel vernieuwd!)

Benjamin nieuws Een gezonde geest in een gezond lichaam ‘Een gezonde geest in een gezond lichaam’ Met grote sportevenementen als het Europees Kampioenschap Voetbal, de Tour de France en de Olympische spelen komen vele sportfreaks aardig aan bod deze zomer. Of je zelf nu veel gezonder wordt van al die sport op de buis is even de vraag. Zelf ren ik de laatste jaren van hot naar her om alle klusjes tijdig geregeld te krijgen. Omdat deze vorm van rennen meer stress bezorgt dan dat je daardoor van stress verlost raakt, ben ik al jarenlang op de meest onmogelijke tijdstippen te vinden in het Amsterdamse Bos, waar ik mij al joggend losmaak van alles wat met dagelijkse stress te maken heeft. Wat is er nu prettiger dan jezelf na zo’n inspanning heerlijk bezweet thuis in een vol bad te storten.

En ja wat voel ik me gezond ‘in alle facetten’ na zo’n fysieke inspanning. Gelukkig heeft ieder z’n eigen methode ontwikkeld om zich lekker te kunnen voelen. Waar ik m’n geluk vind door veel te sporten, worden anderen ‘soms kortstondig’ gelukkig door botox injecties. Menachem Sebbag één van de leukste en vrolijkste Rabbijnen van Nederland lieten wij aan het woord over zijn kijk op lichaamscorrecties. Dit jaar staat in het teken van ondermeer 60 jaar JMW, Rosj Pina en Israël. In de laatste Benjamin stond op de cover een afbeelding van Rosj Pina. Achteraf gezien hadden we bij deze foto niet het onderschrift JMW 60 jaar still going strong moeten plaatsen. Nogmaals onze excuses aan Rosj Pina en JBO.

Graag sluit ik af met een groot compliment voor al die geheel belangenloze bijdragen van meelevende abonnees, die teksten inzenden, columnisten, vrijwilligers en redactieleden. Alle complimenten voor de Benjamin komen jullie in eerste instantie toe. Ook deze Benjamin las ik weer met groot plezier al die inzendingen die duidelijk maken hoe groot de verscheidenheid van lezend en schrijvend Joods Nederland is. Een fijne en zonnige zomer toegewenst! Michel Kotek

De Staat Israël viert haar zestigste verjaardag, Mazzaltov! Het getal zestig vanuit Joods perspectief, wat houdt dat nou eigenlijk in? De misjna in Pirkei Awot (5:25) bij het omschrijven van de levensfases van de mens, schrijft: “Ben sjisjim le’zikna”, “op je zestigste behoor je tot de ouderen”. “Zikna” volgens de Talmoed is een omschrijving van wijsheid die het gevolg is van levenservaring. Op je zestigste heb je voldoende ervaring om van gemaakte fouten te leren en anderen ook te adviseren. De kracht en visie om aan de hand van opgedane ervaringen en levenswijsheid te kunnen acteren. De Staat Israël behoort nu tot de ouderen, heeft zestig jaar ervaring, en gaat nu een nieuwe fase in. Een fase waarin van de opgedane ervaringen, die vaak met hoge kosten gepaard zijn gegaan, gebruik kan worden gemaakt om de toekomst rustig en vreedzaam tegemoet te zien. Zestig wordt ook in de Talmoed

omschreven: bij het concept van “bitoel be’sjisjim”, als een getal waarop een sterkte is bereikt die annulerend werkt op vreemde elementen. Zestig is het getal van kracht. De kracht om contra-elementen te neutraliseren. De staat Israël krijgt, met het bereiken van deze mijlpaal, toegevoegde kracht om de contra-elementen om zich heen te neutraliseren. Om de verstorende factoren voor vrede en hoop in de regio te overwinnen. Een zegen en een wens ter afsluiting, aan de hand van de verklaring van de Midrasj op het vers in het Hooglied van koning Salamon (3:7) “zestig van de sterkeren van Israël omsingelen het bed van Salomon”. De midrasj verklaart het bed van Salomon de tempel van G’d te betekenen, en de zestig sterkeren een verwijzing naar de zestig letters van de priesterzegen. De pries-

terzegen, zijnde de zegen van de Eeuwige, die door tussenkomst van de priesters naar het volk wordt gekanaliseerd. Zestig wordt in deze verklaring gezien als een aanduiding van de bijzondere G’delijke bescherming die het volk Israël en het land Israël geniet. Moge het zo zijn dat de G’delijke steun, die zestig jaar mogelijk hebben gemaakt, nog in de toekomst in toenemende mate zal gelden en dat de Staat Israël de volgende zestig jaar in vrede en veiligheid zal kunnen voortbestaan. Amen! Kolonel rabbijn Menachem Sebbag, Hoofdkrijgsmachtrabbijn

5 Benjamin

Lees je onderstaande artikelen en wil je zelf ook iets vertellen over jouw ‘Joodse’ leven, over school, de jeugdvereniging of iets heel anders? Of misschien heb je wel een leuke tip voor anderen? Mail je tekst dan naar [email protected] en wie weet sta je dan zelf in het volgende Benjaminnummer.

Jeugd

tot 18 jaar

Golda Italiaander en Félice Roedema

‘Mijn haarkleur zou ik nooit veranderen’

Golda Italiaander en Félice Roedema interviewen elkaar Zo vlak voor de zomervakantie zijn we uit de dikke wintertruien en komen de luchtige zomertenues weer tevoorschijn. Velen van ons zijn de maanden voor de vakantie nog bezig met extra sport of zelfs een dieet. Allemaal om er straks zo goed mogelijk uit te zien. Wij lieten twee jonge meiden elkaar interviewen. In hoeverre zijn zij met hun uiterlijk bezig? Félice Roedema interviewt Golda Italiaander Hoe heet je en wat is je leeftijd? Mijn naam is Golda Italiaander en ik ben 12 jaar Waar zit je op school? Ik zit op het Keizer Karel College en heb het daar erg naar mijn zin. Let je erop hoe je vriendjes en vriendinnetjes eruit zien en waar let je dan op? Ja, ik let op hun kleding en ik kijk dan of het ze staat. Wat vind je belangrijk voor jezelf hoe je eruit ziet? Dat mijn kleding combineert met mijn rode krullen. Wat vind je belangrijk aan je kleding? Of het mooi is en of het coole hippe kleuren zijn.

6 Benjamin

Koop jij jouw kleren zelf of doe je dat met je moeder? Meestal ga ik met mijn moeder en zussen gezellig op stap. Wat vind je het lekkerste om te eten? Sushi! Houdt het je bezig wat je eet? Soms. Ik let er wel op of ik teveel chips enzovoort eet. Doe je aan sport en of heb je hobby’s? Ja, ik voetbal en tekenen vind ik ook erg leuk, msn’en, niet te vergeten! Wat zou je aan jezelf willen veranderen en wat absoluut niet? Ik wil wel graag wat langer zijn en mijn haarkleur zou ik nooit veranderen. Golda Italiaander interviewt Félice Roedema Hoe heet je en wat is je leeftijd? Mijn naam is Félice Roedema ik ben 13 jaar Waar zit je op school? Ik zit op het Maimonides en vind het een hele gezellige school, want het is een school met weinig leerlingen, dus je kent iedereen. Let je op hoe je vriendjes en vriendinnetjes eruit zien en waar let je dan op? Ja, daar kijk ik soms wel naar en kijk of ze het allemaal een beetje snappen, de mode van nu.

Wat vind je belangrijk voor jezelf hoe je eruit ziet? Ik vind het leuk als de kleuren leuk met elkaar combineren ik gooi veel kleuren door elkaar heen maar stem deze ook op elkaar af. Wat vind je belangrijk aan je kleding? Of het oké is en leuk staat. Koop je je kleren zelf of doe je dat met je moeder? Soms ga ik naar de stad met mijn vriendinnen om iets te kopen, maar meestal gezellig met mijn moeder. Wat vind je het lekkerste om te eten? Japans (vooral sushi) en Thais. Houd je je bezig met wat je eet? Nee, eigenlijk niet want ik ben wel dun. Doe je aan sport en wat zijn je verdere hobby’s? Ja, ik hockey en tennis en ik vind het leuk om met vriendinnen af te spreken en om te msn’en. Wat zou je aan jezelf willen veranderen en wat absoluut niet? Mijn haar wil ik liever wat steiler en langer hebben en ik ben blij met mijn lengte.

De drie weken

Tikwatenoe activiteiten

De zomer is een zonnige en blije periode, maar door een religieuze bril gezien ligt dat heel anders... Op 17 Tammoez, 20 juli, beginnen de drie weken, een verdrietige tijd in het Joodse jaar. Ze duren tot en met Tisja be Av, dat betekent: de negende dag van de maand Av. Deze periode heeft allerlei rampen voor het Joodse volk gebracht. In het jaar 586 voor de jaartelling werd het eerste Beth Hamikdasj op 9 Av door de Babyloniërs verwoest. Veel Joden werden gedwongen om naar Babylon te verhuizen, de ‘Babylonische ballingschap’. Vele jaren later mochten ze terugkeren en bouwden het tweede Beth Hamikdasj. Op 17 Tammoez van het jaar 70 braken de Romeinen door de muren van Jeruzalem. Drie weken later, op 9 Av, werd het tweede Beth Hamikdasj, de Heilige Tempel, verwoest. Op 9 Av van het jaar 135 maakten de Romeinen een einde aan de opstand van Bar Kochba. In latere eeuwen zijn ook allerlei andere rampen met deze dag verbonden, zoals de verdrijving van de Joden uit Spanje op 9 Av 1492. De negen dagen Vanaf Rosj Chodesj Av tot 9 Av (dus 9 dagen) eten we als teken van rouw geen vlees en drinken we geen wijn, behalve op Sjabbat. De Sjabbat voor 9 Av heeft een speciale naam: Sjabbat Chazon. Dat betekent: ‘Sjabbat van het Visioen’. We lezen dan in sjoel tijdens de haftara over de profeet Jesaja. Hij vertelde wat G’d hem in een visioen liet zien: het land Israël was een woestijn geworden en Jeruzalem was verwoest omdat het Joodse volk zich niet aan de mitswot (Joodse wetten) hield. In dit visioen roept God het Joodse volk op om spijt te hebben van alles wat verkeerd gaat. Tisja be Av Tisja be Av is een dag van rouw en verdriet, waarop we denken aan allerlei

rampen die het Joodse volk in de loop van onze geschiedenis hebben getroffen. Zowel het eerste als het tweede Beth Hamikdasj zijn op deze dag verwoest. We denken ook aan de Joodse gemeenten die in de Middeleeuwen zijn uitgemoord tijdens de Kruistochten, aan de slachtoffers van de Inquisitie in Spanje en Portugal en aan de 6 miljoen Joden die tijdens de Sjoa zijn vermoord. Tisja be Av is een vastendag. Het is een dag waarop we geen leren schoenen dragen, net als op Jom Kippoer. De vasten begint in de avond en duurt de hele volgende dag, tot het donker is. In sjoel (synagoge) wordt het boek Eecha voorgelezen, dat in het Nederlands ‘Klaagliederen’ heet. Het vertelt over de verwoesting van Jeruzalem. Ook worden er gedichten gelezen over verdrietige gebeurtenissen uit de geschiedenis van het Joodse volk. Die gedichten heten Kinot. Er brandt maar heel weinig licht in sjoel, net voldoende om bij te kunnen lezen. Veel mensen zitten op de grond, als teken van rouw. Sjabbat Nachamoe De sjabbat na Tisja be Av heeft een speciale naam: Sjabbat Nachamoe, of Troostsjabbat. De haftara van deze Sjabbat gaat weer over de profeet Jesaja. Maar deze keer heeft hij een heel andere boodschap: Nachamoe, nachamoe ammie, Troost, troost, Mijn volk! Na Tisja be Av krijgt ook de maand Av een nieuwe naam: Menachem Av, Troost Av. Wil je meer weten, kijk dan snel verder op www.jeled.net

22 juni Madrichiemteambuildingsdag / weekend 24 augustus Tikkie after summerparty 21 september Jamiem Towiem activiteit 2 november Noach activiteit 21-28 december Wintermachanee

MINICIDI Nieuwe jongerensite ‘MINICIDI’ informeert jongeren over Israël Meer weten over Israël? Jongeren kunnen sinds kort voor Israël-informatie terecht op www.minicidi.nl . De site is een symbolisch verjaardagscadeautje voor de zestigste verjaardag van de staat Israël, 14 mei 2008, want jongeren hebben de toekomst. De nieuwe, Nederlandstalige, interactieve jongerensite is een verjaardagsinitiatief van het Centrum voor Informatie en Documentatie Israël CIDI, dat met zijn volwassenensite www.cidi.nl al lang op internet te vinden is. Of het nu gaat om muziek, taallesjes Hebreeuws & Arabisch, klikkaarten met informatie over natuur en klimaat, recepten of werkstukken, de site www.minicidi.nl biedt op diverse vlakken informatie. Verschillende Israëlische jongeren vertellen op de site hun verhaal. Ook kunnen Nederlandse jongeren corresponderen met leeftijdsgenoten in Israël. Wie zelf een werkstuk over Israël heeft gemaakt kan dat insturen naar de site.

7 Benjamin

Jeugd

tot 18 jaar

Koelanoe Chaweriem is gestart! Op 13 april heeft de eerste bijeenkomst plaatsgevonden van Koelanoe Chaweriem(wij zijn allemaal vrienden); de eerste club voor Joodse jongeren met een beperking, in het moadon van Haboniem. De jongeren kunnen in een Joodse sfeer gezellig samenzijn, naar muziek van hun keuze luisteren en meedoen aan wisselende creatieve projecten en andere activiteiten. Onder de leiding van Cindy Miller, Peep Trappenberg en Simone Haller gingen de jongeren 13 april na een kennismaking enthousiast aan het werk met het eerste werkstuk. Abstracte schilderingen met collages die op vrije wijze werden verwerkt tot placemats voor

Pesach. Ook was er het nodige lekkers, geheel in het teken van Pesach. Op 11 mei volgde een tweede superleuke bijeenkomst, die in het teken stond van fotografie. De jongeren kregen allemaal een digitale camera waarmee opdrachten werden uitgevoerd, die daarna werden bekeken en besproken. Op 29 juni staat de volgende bijeenkomst gepland. De bijeenkomsten duren van 14.00 tot 16.00 uur. Henny van het Hoofd, NIK Nieuwe jongeren zijn nog van harte welkom! Mail naar [email protected] of bel 020-540 01 21

Puzzel - Op je Gezondheid! Vruchten, groenten en noten zijn gezond. Lees de omschrijving. Weet jij wat het is? Schrijf de goede letter in het vakje. Als je het goed gedaan hebt, lees je van boven naar beneden op je gezondheid in het Ivriet. Een vrucht die je op Rosj Hasjana samen met honing eet. Mmmm! (5 letters) Schrijf de 5e letter in het vakje. Een roze groente met een staartje die op de seiderschotel ligt. (8 letters) Schrijf de 2e letter in het vakje Een vrucht die aan een palm groeit, waar de beracha over aardvruchten bij hoort. (6 letters) Schrijf de 1e letter in het vakje. Een vrucht waarvan wijn of sap wordt gemaakt voor de kidoesj. (5 letters) Schrijf de 4e letter in het vakje. Een oranje vrucht uit Israël. (11 letters) Schrijf de 2e letter in het vakje. Een hele dure vrucht voor Soekot met een schil die heel lekker ruikt. (5 letters) Schrijf de 4e letter in het vakje. Een noot die je eet op Toe Bisjvat en die in de charosset voor Pesach zit. (7 letters) Schrijf de 6e letter in het vakje. Een vrucht met een kroontje en veel pitjes, hoort bij de 2e dag Rosj Hasjana. (12 letters) Schrijf de 7e letter in het vakje. Kijk voor meer Joodse puzzels en spelletjes op www.jeled.net 8 Benjamin

Mia Davidson met 2 VMBO leerlingen

Brug tussen jong & oud: het brieven-project Een brug van heden naar verleden. Een uniek JMW-project waarvoor ook dit jaar leerlingen en ouderen zich weer volledig hebben ingezet. Jongeren van nu en oorlogsoverlevenden van toen, schrijven elkaar brieven om zonder vooroordelen over wat dan ook, kennis op te doen van de twee totaal verschillende leefwerelden. En met een fantastisch resultaat. 2008 levert inmiddels alweer de vierde jaargang van dit brievenproject ‘Niet van Gisteren’. Daarmee is ook het vierde boekje van de pers, iets om trots op te zijn! Het bijzondere dit jaar is, dat het project simultaan op vijf verschillende scholen draaide. De VMBO-opleiding is de bin-

dende factor van de deelnemende jongeren. Daarnaast waren er vooral veel verschillen: verschillen in leeftijd, herkomst en achtergrond. Ook de geboortegrond van de leerlingen varieert van Afghanistan, Nederland, Irak, Suriname, tot voormalig Joegoslavië en nog veel meer. Maar niet alleen de jeugd, ook de ouderen verschillen van leeftijd. De één was nog maar baby in de oorlog en de ander toen al jong volwassen. Een zeer gevarieerde groep mensen met één doel: Leren van de wereld van de ander om dichter tot elkaar te komen, begrip te kweken en te leren van de geschiedenis. Mooie bruggen zijn geslagen, parallellen zijn getrokken en misverstanden uit de wereld geholpen.

Het Brievenproject ‘Niet van Gisteren’ ‘Als een vlinder met haar vleugels wappert wordt hierdoor de wijde omgeving beïnvloed’. Voor het vierde jaar vond er een briefwisseling plaats tussen Joodse ouderen en leerlingen. Pubers, allochtoon en autochtoon, bezig met hun hedendaagse problematiek. In Nederland geboren of met hun ouders naar Nederland gekomen. Hun opdracht was in een drietal brieven iets over zichzelf te vertellen, maar voornamelijk om te lezen over hoe het was. Over onderdrukking, onderduik, kamp, angst, verlies. Was hun eerste brief plichtmatig uit de tweede, derde, soms vierde brief sprak

ongeloof, verbijstering en inlevingsvermogen. Als afsluiting hebben we elkaar in de Hollandsche Schouwburg ontmoet. Ik denk dat bij deze emotionele ontmoeting de schriftelijke kennisoverdracht werd geconsolideerd. Jongeren anno 2008. Andere jongeren, een andere geschiedenis dan die uit het Pesachverhaal. De opdracht om de herinnering aan hetgeen gebeurd is dóór te vertellen, is dezelfde. “Vertel, opdat ik nóg meer leer” “Oké, laat horen... maar wat heb ík ermee te maken...” “Ik luister” “Begin bij het begin, ik weet nog niets...” Mia Davidson, correspondente

Hoogtepunt is de afsluiting van het project, in de Hollandsche Schouwburg in Amsterdam, waar de éérste live ontmoeting tussen de leerlingen en de ouderen plaatsvond. Omdat de partijen al heel veel over elkaar weten uit de correspondentie is het des te spannender hoe de persoon in kwestie er daadwerkelijk ‘live’ uitziet. Het geeft een extra dimensie aan de relatie die tot de eerste ontmoeting is opgebouwd zonder vooroordelen op uiterlijk. En dat is waar het om gaat. Want wat maakt het uit hoe je er uitziet, dat zegt niets over wie je van binnen bent! Roos van den Berg, Opbouwwerker van JMW

Het Brievenproject Ben jij ook geïnteresseerd in het Brievenproject. Wil jij ook corresponderen met jongeren van nu over heden en verleden, neem dan contact op met Roos van den Berg 020-577 65 77. Wil je de prachtige briefwisselingen zelf lezen. Stuur ons dan de volledig ingevulde bestelbon in een envelop samen met €10,– (dit is inclusief verzendkosten). Wij sturen je het boekje dan per omgaande toe.

9

Bestelbon boekje Niet van Gisteren 2008 Ja, ik ontvang graag het boekje Niet van Gisteren, 2008 Deze bon kunt opsturen naar JMW, t.a.v. Het Brievenproject, De Lairessestraat 145-147, 1075 HJ Amsterdam inclusief € 10,- voor een boekje (inclusief verzendkosten) bijgevoegd in de gesloten enveloppe.

Naam Adres

Postcode

Plaats

Telefoon

Deze pagina’s zijn bedoeld voor iedereen die zich met de term ‘jongere’ aangesproken voelt. Wil je een artikel schrijven, of juist ergens op reageren, organiseer je een evenement, wil je een oproep doen, noem maar op... Schrijf dan vóór 25 juli, aan [email protected] en wellicht plaatsen we jouw artikel in de volgende Benjamin.

Jongeren

18 tot 35 jaar

Levi Heimans, wielrenner, onderweg naar Peking

Als alles meezit gaat Levi Heimans in augustus van dit jaar naar de Olympische Spelen in Peking. Hij zal uitkomen voor de Nederlandse wielrenbond en deelnemen aan de ploegenachtervolging op de baan. Zoals afgesproken bel ik Levi op een dinsdagmorgen. Hij had me vooraf aangekondigd dat hij op dat tijdstip in de trein zou zitten. Door een veranderd trainingsschema zat hij in plaats daarvan op de fiets! Tijdens ons gesprek hoor ik de wind in de telefoon waaien en zie ik voor me hoe hij schuin door de bocht mijn vragen beantwoordt. Het valt me op dat hij, ook na een half uur fietsen en praten, niet buiten adem klinkt. Levi’s passie voor wielrennen werd geboren toen een vriend van de middelbare school hem voor de gein meenam voor een rondje wielrennen. Aangezien dit rondje goed beviel

10 Benjamin

besloot Levi zich aan te sluiten bij wielervereniging WTC de Amstel in Ouderkerk. Hij specialiseerde zich in eerste instantie in het tijdrijden, wat hem bepaald niet slecht afging. Op mijn vraag of hij dan zo getalenteerd was dat hij in een relatief korte tijd op hoog niveau fietste, reageert hij bescheiden; “Ach, het ging goed op de baan en hierdoor kreeg ik allerlei kansen”. Die kansen maakten dat zijn leven al snel uit veel, heel veel wielrennen bestond. Doordat hij voor trainingen soms drie maanden in het buitenland was, kwam zijn studie sterrenkunde maar niet van de grond. Levi besloot hierop met de studie te stoppen en zich op het wielrennen te richten. Wedstrijdtechnisch was dat een goede beslissing: hij won in 2005 tijdens de Wereld Kampioenschappen brons op de achtervolging en zilver op de ploegenachtervolging! En nu traint hij dus voor deelname aan de Olympische Spelen. Ik vraag hem hoe groot de kans is dat hij van de kernploeg deel zal uitmaken. Volgens Levi is het wel belangrijk om deel te nemen, maar nog belangrijker is het om goed te fietsen. Nu hij aan een nieuwe studie, bewegingswetenschappen, is begonnen, leeft hij volgens een strak plan, waarin zowel zijn studie als de training aan bod moeten komen. Levi geeft toe dat dat soms niet mee-

valt. Hij moet fysiek fit blijven, omdat hij anders zijn trainingsschema aan moet passen en dat wil hij te allen tijden voorkomen. Levi vertelt, desgevraagd, dat zijn vader en zijn oma en opa dus ook Joods zijn. Ook de buren van zijn ouders zijn Joods en met hen

Ach, het ging goed op de baan en hierdoor kreeg ik allerlei kansen viert zijn familie Pesach en andere Joodse feestdagen. Levi ervaart zijn Joodse identiteit vooral als een gezellige achtergrond. Het is niet zo, dat het de uitoefening van zijn sport beïnvloedt. We kunnen de controversie van De Spelen in China natuurlijk niet helemaal onbesproken laten. Ik vraag wat hij vindt van alle toestanden over de naleving van mensenrechten in China. Levi vindt het sneu dat relschoppers in Parijs, Londen en andere bezochte steden de Olympische vlam hebben gedoofd. Ze bereiken er niets mee. Hij vindt wel dat De Spelen aanleiding zouden moeten zijn om politieke misstanden onder de loep te leggen. Maar dan op de juiste, constructieve manier. Esther Konstantinov

J-Style events, daar moet je bij zijn! J-Style activiteiten Zet ze vast in je agenda! 30 of 31 augustus 27 of 28 september 25 oktober 29 november

Vind een geslaagde match bij Jingles!

Jingle? De jongerenclub J-Style heeft een geweldige start gemaakt met een aantal waanzinnige activiteiten. In vogelvlucht laten we je meegenieten van hetgeen er al plaatsgevonden heeft. De eerste activiteit was de dj-workshop, waar de jongeren leerden plaatjes te draaien. Deze geslaagde workshop was de aanloop naar de dj contest, het daarop volgende evenement, waar de verschillende jongeren hun muzikale vaardigheden met de draaitafel ten gehore brachten. Het werd een flitsende muzikale avond, waarbij iedereen zich heerlijk heeft kunnen uitleven. Tijdens Chanoeka beproefde een ieder zijn geluk in het “ChanoeKasino”. Na een bruisende welkomstcocktail (alcoholvrije champagne) en het aansteken van de menora was het zover: “game time”! Er werd druk gespeeld op de roulette, black-jack, poker en sic bo tafel en natuurlijk kon het sevivonspel niet ontbreken. Bij de bar waren heerlijke fruitcocktails te verkrijgen, gemaakt door een echte specialist. Natuurlijk werd er flink gegokt en werden er grote bedragen bij elkaar gespeeld. Uiteindelijk leverde dit 3 win-

naars op die een leuke Chanoekaprijs in ontvangst konden nemen. Op zaterdagavond 1 maart genoten we van “Walk on water” tijdens de filmavond. Een paar weken daarna alweer waren we samen op de superleuke gameavond. Op deze avond werd het populaire Wii sports gespeeld en de buzz spelshow op de playstation 2. Er werd gezongen met singstar (eveneens PS2) en er werd een leuk race-spel gedaan. Op zondag 25 mei was er een workshop streetsurfen, een hele stoere nieuwe sport, die een combinatie vormt van skateboarden, surfen en snowboarden. J-Style heeft nog meer voor je in petto. Dit jaar komt J-Style namelijk maandelijks terug. In principe vindt elk laatste weekend van de maand een J-Styleevent plaats. Leuke avonden om bij elkaar te komen, film te kijken, of voetbal, te gamen, cabaret enz. Zie de jongerenagenda voor activiteiten in de komende periode. Wil je op de hoogte blijven van de J-Style evenementen? Meld je aan bij de J-Style hyves: http://j-style-jongeren.hyves.nl/ of stuur een mail naar: [email protected]

Kijk op www.stichtingjingles.nl

11 Benjamin

Volwassenen en gezin Dan Blazer een kritische levensgenieter

Er was eens een man van …42 jaar, geboren in Amsterdam, getrouwd met de liefste en mooiste Joodse vrouw die er is, met de prachtigste kinderen ter wereld en een succesvol eigen tv productie bedrijf BlazHoffski, waar 35 mensen werken. Nee, het is geen sprookje. Het is de wereld van Dan Blazer. Hoe kwam hij in die tv wereld terecht? Ten eerste omdat het tv programma’s maken in het bloed van de Blazer familie zit. Tante Ellen deed het voor Sonja Barend. Zijn broer Micha is mededirecteur. Ten tweede omdat hij het wilde. Hij heeft geen filmacademie gedaan, maar is gewoon onder aan de ladder begonnen als assistent producer, heeft stevig doorgewerkt en is nu, twintig jaar later, tv producent voor onder meer Net 5, VPRO, NPS, VARA, RTL, NCRV en Nickelodeon. En nu rust? Beslist niet. Hij is zeer gedreven en bij alles wat hij doet, ziet en meemaakt vraagt hij zich nog steeds af ‘zit er een programma in? Maar op vakantie werk ik niet, hooguit 1 uur per dag in de vroege ochtend‘, zegt hij trots met een verontschuldigende glimlach.

12 Benjamin

TV en kijkcijfers. We zitten in de woonkamer met aan de wanden grote en kleine familiefoto’s. Ik mag zelf mijn koffie maken, want hij weet niet hoe dat apparaat thuis werkt. Maar hoe de tv werkt, weet hij als geen ander.“Het is een massamedium en kijkcijfers zijn je meesters. Zelfs mijn kinderen leven mee en letten op de kijkcijfers van mijn programma’s’, zoals Hello Goodbye. Ze bellen me en geven enthousiast aan dat het kijkcijfer van 1,4 miljoen kijkers nu is gestegen naar 1,7 miljoen. Dat programma is mijn idee. Aan het begin van mijn carrière, mocht ik het programma Taxi met Maarten Spanjer een jaar doen en daarna met andere chauffeurs. Het is een mooie manier van tv maken. Taxi vroeger en Hello Goodbye nu zijn programma’s, die niet van tevoren zijn uitgewerkt en in scène gezet. Het is spontane TV. Ik kwam op het idee van Hello Goodbye doordat ik regelmatig op vliegvelden ben. Daar zijn veel mensen en er gebeurt van alles. Eindelijk iemand weer terug zien, of met pijn in het hart afscheid moeten nemen van je geliefde. Eerlijke verhalen van echte mensen en veel emoties. Ik zag dat en geloofde in mijn idee, dat dit een goed programma zou zijn. Maar ik heb er een jaar aan moeten trekken om het uit te kunnen voeren. Erg lang voor een ongeduldig persoon zoals ik. En in de zomer van 2004 sloeg het aan…1 miljoen kijkers. Dat is veel in de zomer. Nu is het format al verkocht aan tien landen. We zijn nu bezig met Amerika, heel spannend. Ik kwam daar in Los Angelos en kreeg een echte VIP ontvangst met rode loper. Nee, daar doe ik het niet voor, maar het gaf me toch een heel bijzonder gevoel. Zo in de belangstelling staan, terwijl ik eigenlijk best verlegen ben, het doet toch wat met je’.

Joods en het Journaal. ’Ik zou door het Journaal bijna antisemiet worden. Daar moet ik wel voor oppassen. Ik ben teleurgesteld in de politiek van Israël. Het fanatisme van de orthodoxie. Van beide kanten. Foute boel. Nee Israël doet het niet goed. Ik was in Tel Aviv in 1986 in de tijd van het WK voetballen. Ik had de Havo achter de rug en was geslaagd voor de mechina en kon dus studeren in Israël. Politicologie leek me leuk. Een jaar of 5/ 6 studeren in Israël en mijn vader zou betalen. Ik heb het uiteindelijk toch niet gedaan, want ik wist dat ik het niet af zou maken. Ik ben nu zeer teleurgesteld in Israël, de onredelijkheid, de bezetting, het fanatisme. Ik ben anti-geloof geworden, door eigen ervaringen en alles wat er om ons heen gebeurt in de wereld. Met de feestdagen zie je mij niet in sjoel, ik voel me daar niet prettig en zeker niet thuis. Voor mij is het poppenkast spelen, maar dan met grote mensen. Ik heb een hekel aan mensen die zich verheven voelen boven anderen door hun Jodendom. Als je ze dat ontneemt wie zijn ze dan nog? En dan zie ik zoveel intelligente mensen die zich compleet laten leiden door geloof. Vind je het stom? Ja, eh…. Nee niet stom. Dat zou respectloos zijn, zo wil ik niet overkomen. Dat mensen zo fanatiek geloven en volledig hun leven daar door laten beheersen verbaast mij, ik begrijp het niet. Ik zocht het ook niet om Joods te trouwen, maar ik heb wel altijd alleen Joodse vriendinnetjes gehad en ben met een Joodse vrouw getrouwd die er duidelijk anders over denkt dan ik. We hebben zelfs een kosjere huishouding en de kinderen zitten op Joodse scholen en ze doen het heel goed. Beter dan ik zelf’. Hoezo? Ze doen het beter met de studie dan ik en zijn zelfstandiger, zij maken bijvoorbeeld hun huiswerk, iets wat vroeger nooit bij mij opkwam. Ik ben mijn hele leven nooit een dag alleen geweest. In

Israël had ik vanaf de eerste dag al een vriendin. Ik wilde kort geleden toch eens zien of ik alleen kon zijn en nam een shabattical van twee maanden, waarvan ik een deel alleen zou gaan reizen en deel met de familie. Ik wilde mezelf testen. Dat heb ik gedaan. Alleen op reis, alleen in een hotel, niet praten met de ober, alleen boeken lezen en het enige contact dat ik had was met thuis bellen’ En? ‘Ik kan het heel goed. Maar …ik moest het tragisch onderbreken. Mijn vader is een maand geleden in de sportschool overleden. Hij was 79. Mijn moeder leeft nog, gelukkig.. ..’ Dan zucht en zwijgt lang. ‘Mijn ouders hadden samen zoiets bijzonders. Tot het einde zijn ze bij elkaar gebleven. Het is zo onwezenlijk. Het doet pijn. Mijn vader was altijd zo eerlijk.’ Dan pakt een foto van de kast ‘Kijk dat is hem. Zie je hoe goed hij eruit ziet? Dat was kort voor zijn dood. Nee ik zet die foto weer weg. Anders praat ik steeds tegen hem. Mijn vader kon niet tegen onrecht. Hield niet van poeha, je anders voordoen dan je bent. Hij was een goede zakenman, dat moest wel na de oorlog, want er was geen geld om te studeren. Hij heeft er goed mee verdiend maar handel was niet zijn passie. Hij hield altijd een bepaalde beschaafdheid en was heel intelligent. Hij was heel trots op mijn broers en mij en leefde ook heel erg mee met mijn werk. Zou je een Joods programma willen maken? ‘Ja, maar dan wel met humor en niet alleen over Joden, maar ook christenen en moslims. Alleen daar is nu geen omroep in geïnteresseerd.’ Ik heb wel twee jaar geleden een keer contact gezocht met de Joodse Omroep met een goed idee voor ze, want je hoort nooit iemand praten over hun programma’s, het leeft totaal niet in de Joodse gemeenschap. Maar de directrice had geen behoefte aan een

afspraak. Jammer terwijl ze goud in handen hebben, maar dat beseffen ze niet. Zij zijn de enige omroep in NL die geen afspraak met ons wilde, dus uniek zijn ze wel’. Wat betekent Jodendom voor jou? ‘Mooie tradities en lekker eten’. ‘Iets wat echt bijzonder was, was de opvang bij het overlijden van mijn vader. Er wordt voor je gedacht. Dat was mooi, vooral in zo’n periode. Je hoeft geen kist uit te zoeken, en de sjiwa wordt geregeld. Wat ik helaas wel pijnlijk vond, was de laatste avond van de sjiwe waarop een rabbijn Kaddiesj (rouwgebed) zei. Ik had hard gestudeerd op het kaddiesj, juist in Hebreeuwse letters, voor mijn vader. Ik wist dat hij dat gewaardeerd zou hebben. En …toen kwam op de laatste avond de rabbijn en deed het in “sneltreinvaart”, zo snel dat mijn broers en ik geen woord meer konden meedoen. Dat was spijtig…… Hij deed het vast niet bewust, maar hij walste over ons heen, zo voelde dat.‘ Dan kijkt mij aan. ‘Het gebeurde en ik zei toen niets. Ik snap niet waarom ze die gebeden toch altijd zo enorm afraffelen! De inhoud ontgaat je dan toch? Waarom doen ze dat?’ Heb je dat ooit gevraagd? ‘Nee, daar heb je gelijk in, maar ik zal het eens aan Rabbijn Zwi Spiro vragen. Hij is een lieve rabbijn. Dankzij mensen als hij, heb ik me niet helemaal van het Jodendom afgekeerd. Geloof veroorzaakt veel ellende. Het is onredelijk. Ik ben iemand die de redelijkheid aan de macht wil hebben. Ook in Israël. Ik hou niet van de harde en vaak onbeschofte Israëlische mentaliteit. Ik ben daar ook altijd bang dat er iets gebeurt. Mijn dochter wil misschien na haar school naar Israël, maar ik wil dat beslist niet wegens al die aanslagen’.

Weg ermee? ‘Israël moet wel blijven bestaan. Het is een bescherming voor de Joden buiten Israël’ Toekomst Jodendom? ‘Ik ben geen filosoof. Ik heb geen antwoord. Als iedereen was zoals mijn grootvader, die in de oorlog veel dierbaren heeft verloren, maar vergevingsgezind en liefhebbend bleef, dan hadden we een mooie wereld gehad…. ‘ Ligt dat aan het geloof of aan de mensen? ‘Misschien is het inderdaad niet het geloof.’ Dan zwijgt en zegt langzaam ‘Ja, veel mensen deugen niet en als jij je mening dan baseert op het geloof is alle redelijkheid zoek.’ Wat zou je de mensen toe wensen voor de zomer? ‘Ga veel op vakantie en maak plezier met je familie en vrienden..Geniet met elkaar. Met de mensen van wie je houdt. Daar gaat het om in het leven’. Ik sta buiten, het is zomeravond en donker. Dan Blazer, hij is een kritisch mens, een liefhebbend man en een succesvolle ondernemer. Het is, alsof ik naar een mooie film heb gekeken, waar onder het oppervlak iets ongrijpbaars borrelt. Iets wringt. Misschien is het de ietwat bizarre relatie die hij met Israël heeft. Wat vindt Dan Blazer? Ik bel hem en hij zegt: ‘Ik heb niet de illusie dat het maken van tv-programma’s een bijdrage zal leveren aan de wereldvrede. Ik ben op dit moment in hartje New York. Hier leven Joden, Arabieren, Italianen, en nog veel mee nationaliteiten en geloven samen in één gebied. Dat gaat meestal goed, dus het kan wel. Mijn grootvader, een wijs man, had altijd één grote wens “vrede in Israël en ook in de rest van de wereld”. Ik sluit me daar volledig bij aan’. Yael Schrijver, [email protected]

13 Benjamin

Volwassenen en gezin 14 Benjamin

Column - Tamara Gijrath Acht kilo beter Wijsheid komt met de jaren, zegt men. Maar je gezondheid neemt door de jaren heen alleen maar af. Ook al leef je naarmate je ouder wordt steeds wijzer en dus gezonder. Zo is roken passé, is sporten opgenomen in ons dagelijks leven en eten we met z’n allen inmiddels zoveel meer bewust dan jaren terug. Biologisch is my middle name: ik grijp het liefst naar alles wat groen en vers is. Alhoewel... mijn lieftallige zwager wees mij onlangs op het tegendeel. Op een mooie pinksterdag, ergens aan een watertje (...het lijkt het begin van een zomers liedje, maar neem van mij aan, het werd behoorlijk bewolkt dankzij mijn zwager) wees hij mij op het volgende: ‘Jij eet obsessief, weet je dat? Dan weer veel te weinig en een paar maanden later weer veel te veel. En daarom heb ik het idee dat je altijd met eten bezig bent en je je nooit tevreden voelt met hoe je eruit ziet’. ‘Ik heb jarenlang veel te weinig gegeten’, antwoordde ik hem. Ik ben

proberen we uit, tenminste ik wel. Van uithonger-pillen tot het cola-light-enheel-veel-sigaretten-dieet en van Weight Watchers tot het wekelijkse bezoekje aan de meest charmante diëtiste van de hele kille (gemeente). En ook al ben ik de laatste keer niet komen opdagen op onze afspraak (sorry lieve M!), ze had en heeft nog het meest gelijk: het is nu of nooit. Ik ben ervan overtuigd dat een groot gedeelte van deze vrouwelijke hindernis genetisch bepaald is. Matzeballen en gremzelish hebben recht op een eervol plekje. Zo ook kugel met peren, cheesecake en de appeltaart van mijn moeder. We moeten het toch érgens kwijt? Juist! Op onze heupen. Als we ons daar nou bij neerleggen en ervan uitgaan dat onze mannen ons altijd heerlijk blijven vinden, dan had ik misschien best iets meer van die pinksterzon kunnen genieten!! Mét een ijsje!

nu bijna acht kilo zwaarder dan zes jaar terug, maar ik voel me acht kilo beter, zal ik je vertellen’. Hij moest lachen, omdat hij wist dat hij zich op zeer gevaarlijk terrein begaf. Vrouwen zijn uitzonderlijke wezens en hij weet dat als geen ander. Niets is zo veranderlijk en complex als het vrouwelijk brein en het lijf dat daar bij hoort. Vooral dat lijf. Dat lijf dat baart, voedt en verzorgt en wordt gekweld en uitgedaagd door hormonen én mode. Al vijftien jaar vraag ik aan dezelfde man: ‘Hoe zie ik eruit? Ben ik dik?’ En al vijftien jaar antwoordt mijn lief: ‘Heerlijk ben je!’ G’dbewaar hij zegt wat anders, maar voor mij werkt het. Ik luister liever naar hem dan naar mijn eigen spiegelbeeld. En als ik mijn kinderen vraag om even iets liefs tegen me te zeggen, dan antwoorden ze als vanzelf: ‘Mam, ik vind je lief én slank.’ Te gek wat je kinderen allemaal kan aanleren. Maar eerlijkheid duurt het langst, moet mijn zwager op die bewuste dag gedacht hebben. En er zat natuurlijk ook wel wat in. Elk dieet

Tamara Gijrath, Hoofdredactie Joods Jaarboek

JMW 60 JAAR, STILL GOING STRONG

OVER ETEN EN DIËTEN 2 bijeenkomsten in het najaar ij en heb j g n i r a v r Welke e en? Waarom met diët w

erke n dië de la ten o nge duur p niet?

Eten en drinken doen we allemaal. De één eet om te leven, de ander leeft om te eten. Wat is het verband tussen stemmingen en eetbuien? Wil je deze vragen en nog veel meer met een voedseldeskundige delen meld je dan aan: Marianne Fuchs, email [email protected] of tel. 020-577 65 77 Kosten: €15,– De Lairessestraat 145, Amsterdam.

JMW in samenwerking met gewichts- en voedseldeskundige Marion Kornmehl

www.joodswelzijn.nl

Open ochtenden Joods Hospice Immanuel Het Joods Hospice Immanuel wil u graag in de gelegenheid stellen kennis te maken met het hospice. Dat kan tijdens de inloopochtend, die het JHI elke eerste woensdag van de maand organiseert. Data voor de komende maanden zijn: 2 juli, 6 augustus en 3 september 2008.

Iedereen is welkom Tijd: 10.00 - 11.00 uur. U hoeft zich niet van te voren aan te melden. U kunt het hospice steunen door Vriend te worden van het JHI. Dat kan vanaf € 35 per jaar. U kunt ook een eenmalige gift overmaken. ABN-AMRO 45.54.44.277 t.n.v. Stichting Vrienden van het Joods Hospice Immanuel, Amsterdam.

Amstelveenseweg 665, Amsterdam Nadere informatie: 020-4420676

Ex cl us i ef v o o r Benjami n Abo nnees 1 0 % ko rti ng o p het g ehel e as s o rti ment

Volwassenen en gezin Column - Roel Abraham Nou, Gesundheit! De nieuwe Benjamin ligt nog maar net op de mat, nog nadampend van het geweld van de stampende stencilmachines en ik krijg alweer een sommatie om ráp een nieuw stukje hartepijn te knutselen. Slavendrijvers! Ik zal het wel verdiend hebben. Moest vroeger thuis ook al altijd afwassen en was bovendien de kleinste van de klas. Wat een leed. Dankzij mijn bovenmenselijk positivisme ben ik hier gelukkig bovenuit gestegen. Hetgeen met 1.79 meter heel knap is, en zorgt voor menig vrolijke noot in dit aartslelijke tranendal. Want mooi zullen we Almere nooit kunnen noemen. Daarom woon ik er ook, het is heerlijk om in de afzichtelijkste stad van Nederland te wonen. Er gebeuren

namelijk ook hele leuke dingen. Zo werd de helft van mijn kinderschaar hier geboren. De eerste Almeerse Bram, ons derde kind, mocht gelijk na de geboorte in een Ambulance naar het Flevoziekenhuis, omdat hij bij de eerste aanblik van zijn vader zachtjes ging kreunen. Nah ja, das nog altijd beter dan heel hard schreeuwen. Almeerse ambulanciers houden wel van een geintje, ze waren voor de grap eerst naar de Lindestraat gereden, om daar een baby te ontvoeren. De mensen daar weigerden gek genoeg hun 16-jarige zuigeling af te staan, zodat ze hem met geweld in de ambulancemaxi-cosy moesten proppen. Want hee, de opdracht was duidelijk! Na een worsteling met de 2 meter lange baby

Lichaamscorrectie vanuit Joodse optiek. Mag dat? Sinds jaar en dag bestond er een hechte band tussen de geneeskunde en het Joodse volk. Elke Joodse moeder droomt ervan dat haar zoon dokter zal worden. Vaak oefenden de rabbijnen een geneeskundig beroep uit, zoals Maimonides en Nachmanides. De voorliefde voor de kunst om te genezen vindt haar essentie in het belang dat het Jodendom hecht aan het leven. Niet alleen het behouden van het leven maar ook het verbeteren van de kwaliteit ervan. Over het verbeteren van de kwaliteit van leven schrijft Maimonides in het vierde hoofdstuk van Hilchot Deot, dat het gezond houden van het lichaam van groot belang is. Het lichaam is immers het voorwerp waarmee G’d wordt gediend. En een gezond lichaam geeft ook de mogelijkheid om G’d op de juiste manier te kunnen dienen. Dit houdt in dat de mens ook verplicht is om de voorwaarden te scheppen die hem/haar beter in staat stelt om spiritueel te groeien. De mens is verplicht om de gezonde balans waar16 Benjamin

mee zijn lichaam optimaal voor de dienst van G”d kan worden aangewend te vinden. Goed eten, voldoende rust en een gezonde levensstijl. Ook psychische balans is uitermate belangrijk om spiritueel te kunnen groeien. Zo moet de mens ook aandacht besteden om in psychische zin gezond te blijven. Wanneer duidelijk wordt, dat fysiek of psychisch niet de juiste balans aanwezig is en dat dit de kwaliteit van leven verminderd, is men verplicht om stappen te nemen om deze balans terug te krijgen. In een perfecte wereld, waarin alleen de essentiële zaken een rol spelen in het succes van de mens, zou er geen ruimte zijn voor lichaamscorrecties, die niet rechtstreeks gebonden zijn met levensbedreiging, aangezien de term zelf insinueert dat er iets met het menselijke lichaam mis kan zijn en het geen door een “correctie” van de “fout” kan worden rechtgezet. Dit bestrijd ik. Een grote neus of een kleine neus is geen fabrieksfout. Het hoort ook geen invloed te hebben op de kan-

sen of mogelijkheden om een partner te vinden of promotie te krijgen. Helaas hebben wij ook met een werkelijkheid te maken waarbij uiterlijk wel degelijk een rol speelt en zeker waar het gaat om de kracht van eerste indrukken. Dit kan ook leiden tot weinig zelfvertrouwen en complexen, die de psychische balans van de persoon verstoren. Dit moet worden rechtgezet. Als blijkt dat de enige mogelijkheid om deze psychische balans te herstellen is door “correction surgery” is men ook verplicht om medewerking hieraan te verlenen. Kortom, behalve de door G’d geboden lichaamscorrecties zoals op een pasgeboren jongen, zou een ieder moeten kunnen beseffen dat “ true beauty lies deeper than the skin”, maar zolang dat niet tot een ieder is doorgedrongen, gaan wij toch onder het mes! Kolonel rabbijn Menachem Sebbag, Hoofdkrijgsmachtrabbijn

werd duidelijk dat het om de Lingestraat ging. Duurde dus 5 kwartier voordat de ziekenauto voor ons huis tot stilstand kwam en wij onze blauwe baby konden inleveren. Uiteindelijk bleek er uiteraard niets, maar dan ook helemaal niets aan de hand, baroech Hasjem. De tweede Bram, inderdaad ons vierde kind, mag niks eten, hetgeen voor een Joods kind hetzelfde is als voor een goudvis die in een zandbak moet zwemmen. Van de lekkerste dingen slaat hij rood uit, hetgeen weliswaar in mijn puberjaren mijn politieke kleur was maar inmiddels uiteraard, weldenkend en volwassen geworden, niet meer. Een hele bezoeking, mijn balleboeste heeft menig dagje met hem in het AMC gezeten hetgeen ons zeer verdroot. Hij

vermaakte zich prima met alle lief glimlachende verpleegstertjes en de zorgelijk kijkende specialisten. Speciaal voor hem maakte een Ierse fabriek roomse hypoallergene melkvervangers, maar ook die schieten hem in het verkeerde keelgat. Nu ziet mijn ega er dus steeds egaler uit, omdat ze borstvoeding moet blijven geven, vanwege Etan op dieet is en nog maar 36 kilo weegt. Misschien was dat haar confectiemaat, daar wil ik afwezen. Toch hebben we besloten hem te houden, je hecht je toch aan zo´n mannetje. Bovendien heeft hij de ogen van mijn moeder. Zodra hij op kamers gaat is hij er overheen gegroeid. Mensen, blijf gezond! Roel Abraham Sales manager BDU/NIW

Zo kan het ook: buurtvaders in gesprek met vertegenwoordiging Sjoel West Begin februari ontving ik een uitnodiging met begeleidend verzoek van de “buurtvaders Al Mawada“, om een uiteenzetting te geven over “wat Joden beweegt zichzelf te blijven in een land als Nederland”. Ik was daar aanwezig in de functie van actief lid van Sjoel West. Eind maart stond ik voor een publiek van zo’n 60 ouderen en een handje vol jongeren. De voorzitter, de heer Fadil vertaalde naar het Marokkaans. Ik startte met wat geschiedenis, over hoe de Joden in Europa en Noord Afrika terechtkwamen, de verdrijving uit

Spanje en daarnaast ook het samengaan van de twee religies in de Noord Afrikaanse en andere Arabische landen. Tevens gaf ik inzicht hoe de Joodse gemeenschap zich in Nederland handhaafde. Gedurende de Gouden Eeuw en het VOC tot aan de tweede wereldoorlog en de wederopbouw daarna. Ook gaf ik inzicht in de verschillende minhagiem (locale gebruiken, red.), die soms overeenkomen met de islamitische gebruiken. Denk bijvoorbeeld aan de voedingsvoorschriften, besnijdenissen en het ritueel slachten. Natuurlijk benoemde ik de diverse feestdagen en tot slot het belang voor een traditionele Jood vast te houden aan de mitswot (geboden en verboden). Onvermijdelijk kwam de vraag, hoe het komt dat jongeren ook hier zo sterk beïnvloed worden door het Israëlisch-Palestijns conflict. Maar ook antisemitisme & antiislamisme vroeger en nu kwamen aan

bod. Feit is, dat zowel Joden als islamieten hier in seculier-Nederland beiden hun eigen identiteit willen vasthouden. Bij verscheidene buurtvaders bracht mijn verhaal herinneringen boven aan persoonlijke kontakten met Joden gedurende hun eigen jeugd, in Marokko. Het is voor ons allen van belang ons te realiseren dat wij hier samen onderdeel zijn van- en deelnemen aan de Nederlandse democratie. Daarmee besloot ik en ontving een warm applaus. Velen bedankten me persoonlijk. Nu weet men uit de eerste hand hoe Joden in Nederland leven en zich handhaven. Ik wilde deze ervaring graag delen omdat ik een hele fijne avond heb gehad en mij zeer welkom voelde in Slotervaart. Erwin Brugmans, actief lid Sjoel West

17 Benjamin

Regionale Bijeenkomsten Lazy Sunday Afternoon... een gezellig middagje Joodse poëzie

Mirjam Samson, Karien Anstadt en Marianne Fuchs

JMW bestaat 60 jaar en om dit heugelijke feit te vieren zijn er dit jaar een aantal activiteiten gepland, waarvan de eerste plaats vond op zondagmiddag 13 april in een klein gezellig zaaltje onder het bekende Amsterdamse Bellevue Theater. Het geheel stond in het kader van de Joodse poëzie en daarom waren er vijftien bekende en minder bekende dichters uitgenodigd om uit eigen werk een voordracht te geven. Tevens was er een boekenstand van de firma Van Rossum waar dichtbundels te koop aangeboden werden. Het publiek, dat merendeels uit dames bestond, werd welkom geheten door een stralende Mirjam Samson, organisator van deze middag. De presentatie was in handen van Renee Sanders die op geheel eigen wijze de dichters aan het publiek voorstelde. Tussendoor was er muziek en wat voor muziek. Een viertal jonge enthousiaste musici bracht onder de toepasselijke naam Hot Club de Frank, een mixture van opzwepende en swingende zigeunerjazzmuziek ten gehore. Nog swingender werd het aan het eind van de middag toen de dichter Rogi Wieg zich bij het kwartet voegde en zich helemaal ten beste gaf op de piano. Een feestelijkere afsluiting van deze geslaagde middag bestaat er eenvoudigweg niet. Yolande Sundermeijer, deelnemer

18 Benjamin

Activiteiten voor de komende maanden AMSTERDAM BETH SIMCHA, DAGTOCHT ANTWERPEN Op 2 juli heeft afdeling 50+ een dagtocht georganiseerd naar Antwerpen. Bezoek aan het diamantmuseum, koffie en gebak en natuurlijk vrije tijd om te wandelen en te winkelen in Antwerpen. Informatie en opgave op 020-577 65 88 ALMERE DI Z’N KOFFIE Geen bijeenkomsten in juli en augustus Start nieuwe seizoen, woensdag 3 september Informatie Betty Ilsar 036-844 76 86, of Mieke Gaarenstroom 036-522 86 52 BREDA FINJAN Geen bijeenkomsten in juli en augustus Aanvang nieuwe seizoen, woensdag 10 september Informatie 076-565 29 33

HAARLEM TSEVET 13 juli Boottocht 17 augustus BBQ vanaf 16.00 uur 9 september Lezing Rabbijn Spiero Informatie en aanmelden 023-526 22 81 HILVERSUM GOOISE NESJOMME Geen bijeenkomsten in juli en augustus Seizoen start 18 september met koffie Nesjomme in de Koepel, Hilversum Informatie bij Edith 035-541 47 50 of 035-621 2324 en Willy 035-621 79 69 HEILOO TSAFON Geen bijeenkomsten in juli en augustus Aanvang nieuwe seizoen 17 september 2008 Informatie 072-533 03 34

DEN BOSCH BEJACHAD Huiskamerbijeenkomsten Begin nieuwe seizoen, september Informatie 073-521 48 05

OOSTERWOLDE (FRL) LE DOR WA DOR 21 september Joods Cabaret naar wens uit te breiden met een High Tea. Informatie en aanmelding [email protected] of 051-456 41 77, Marion de Klijn, secretaris

DEN HAAG MITZWE BAR Geen bijeenkomsten in juli en augustus Aanvang bijeenkomsten dinsdag 9 september Informatie 0172-430 628

ROTTERDAM KOFFIE-OCHTEND Ook in de zomer bijeenkomsten, elke 3e woensdag van de maand. Aanvangstijden 10.30 tot 12.30, locatie gebouw LJG Informatie 0180-314 539

Benefietmarathon

Voor jubileumactiviteiten zie pagina 2

voor

Voor een actueel overzicht van onze activiteiten verwijzen wij u graag naar onze website www.joodswelzijn.nl

Verslag van het Joods Filmfestival Hilversum Het Joods Filmfestival in het nieuwe filmhuis in Hilversum op 13 april 2008, vol emotie, ontroering en lachen. Films die lang in het geheugen blijven hangen. “Stealing Klimt”: een film over de kunstroof door de Nazi’s in de tweede wereld oorlog. Met als onderwerp de schilderijen, gemaakt door de Oosterijks-Joodse schilder Klimt. Die schilderijen waren het bezit van een Joodse familie woonachtig in Wenen. Na een lange en zware juridische strijd met de Oostenrijkse overheid zijn die schilderijen toch weer teruggegeven aan de enige overlevende van de familie.

Daarna de “The Band’s visit”. Een Israëlisch humoristische film met kort inzoomen op de personages. De film schetst een situatie waarin een Egyptische politieband op bezoek komt in Israël, maar er is nergens een ontvangstcomité te bespeuren. De personen, die worden uitgebeeld worden heel integer met veel gevoel voor de verschillen in beider culturen neergezet: Israëlische en Egyptische. De derde film die wij hebben gezien is getiteld “Un Secret” het ging dan ook letterlijk over een geheim van twee mensen, een echtpaar met een zoon. Uiteindelijk wordt de hele tragedie uitgesponnen over de vervolging van de

Joden door de Nazi’s in Frankrijk. Voor ons was dat een emotionele confrontatie. Maar tussendoor was er het heerlijke Joodse Buffet dat door de Gooise Nesjomme geweldig was georganiseerd en bereid. Met muzikale omlijsting van een the Jewish Music Band. De hele middag en een deel van de avond was weer een hele belevenis en wij zijn zeker van plan om het tweede lustrum van het Joods Filmfestival in Hilversum mee te gaan maken. Hans Schwarzkächel.

Martijn Katan

Wat is nu gezond? Vraag het Martijn Katan 8 april 2008, Beth Shalom. De opkomst was met 125 deelnemers groots. Martijn Katan presenteerde, zoals het een ervaren wetenschapper betaamt en dat afgesmaakt met een smeuïg sausje Jiddische humor. Voor deze JMW-avond koos hij de thema’s: “Pesach, Matzes, Kibbesoep (Joodse kippensoep) en gemberbolussen”. Katan begint met de matzes, die wat voedingswaarde betreft, direct tot nul gereduceerd worden. Dan krijgen we de befaamde Joodse kippensoep, met zijn vermeende genezende werking, opgediend. Die mythe wordt hier op wetenschappelijke gronden naar het rijk der fabelen verwezen. Toch blijft het een mooi sprookje en misschien is dát wel de enige werkzame factor. Achter in de zaal staan de gemberbolussen feestelijk uitgestald, gebroederlijk naast de kleurrijke rauwkost. Maar helaas, onze over-

heerlijke gemberbolussen bevatten veel ongezonde bestanddelen en zijn echte dikmakers. Zo werd de één na de andere voedselmythe afgepeld als ware het een ui (overigens gezond). De avond verliep dynamisch en levendig. Iedereen stelde zijn vragen en dat waren er veel. De antwoorden waren duidelijk en licht verteerbaar. Hiermee bewees Martijn zijn aandachtige publiek een grote mitswah. Al met al een bijzondere interessante en goed verteerbare bijeenkomst, die in tegenstelling tot wat zijn naam deed vermoeden, (Katan, hebreeuws voor “klein”) ”groots” was. Deze avond was zeer zeker een groot succes. Met dank hiervoor aan Martijn Katan en uiteraard ook aan JMW. Adrienne Garber, deelnemer

19 Benjamin

Babyboomers, u bent geboren tussen 1946 en 1964, of ongeveer in die periode. Veel van onze lezers herkennen zich in deze categorie en mede daarom willen we de Benjamin juist ook voor u zoveel mogelijk naar de zin maken. Helpt u ons daarbij? En laat ons weten waarover u graag leest. Stuur ons een ingezonden brief, een interessant artikel of meld relevante activiteiten, zodat we deze kunnen opnemen in ons volgende nummer. Reacties kunt u mailen naar [email protected]

Babyboomers Redactielid in de spotlights... Zorg en Preventie Wat doet Z en P (Zorg en Preventie) en voor wie werken jullie? Wij organiseren sociaal-culturele activiteiten voor iedereen met een Joodse achtergrond. Veel mensen hebben behoefte aan Joods sociaal contact terwijl ze tegelijkertijd geïnteresseerd zijn in Joodse cultuur in de breedste zin van het woord. Daarnaast valt onder de afdeling ook vrijwillige dienstverlening. We hebben een ouderencentrum, Beth Simcha in Amsterdam, waar cursussen gegeven worden en waar een ouderenadviseur aan verbonden is. En niet te vergeten de eettafel Nesjommelet.

Dit keer aan het woord Karien Anstadt (59) hoofd Zorg en Preventie van JMW. Ze studeerde culturele antropologie en was maatschappelijk werkster. Karien heeft in haar jonge jaren bij het Jellinekcentrum gewerkt. Nu is ze al 27 jaar bij JMW, eerst als maatschappelijk werkster en daarna als hoofd van de vrijwilligers. Karien heeft een dochter van 21 die geschiedenis studeert. In haar vrije tijd leest Karien graag, ze gaat veel naar de film. Op de vrijdagochtend is het altijd vaste prik koffiedrinken buitenshuis met familie en vrienden.

Vrijwilligers gezocht Wij zijn doorlopend op zoek naar vrijwilligers, momenteel vooral voor Amsterdam en Den Haag. Heeft u belangstelling? Mail dan naar Liesbeth de Vries, coördinator vrijwilligers: [email protected], of neem telefonisch contact op 020-577 65 77. Voor al onze activiteiten zie pagina 2 en 18. 20 Benjamin

Wat voor activiteiten worden er georganiseerd? We organiseren grootschalige bijeenkomsten, zoals de onlangs gehouden babyboomconferentie, themabijeenkomsten als Israël het laat je niet los en we gaan jaarlijks het land door met een actueel onderwerp of een film. Daarnaast worden er n.a.v. de Joodse feestdagen gezellige bijeenkomsten gehouden in verschillende regio’s met muziek en wat lekkers. Maar er zijn ook kleinschaliger activiteiten. Op diverse plaatsen in het land vinden koffiebijeenkomsten plaats, waarbij deelnemers in informele sfeer met elkaar kunnen praten. Zijn die activiteiten voor jong en oud? Dat kan variëren. Sommige activiteiten zijn toegesneden op de oudere groep, andere zijn voor jongeren of gezinnen. Maar er zijn bijvoorbeeld ook bijeenkomsten die speciaal voor Israëli’s bedoeld zijn. Je had het over vrijwillige dienstverlening, helpen er dan ook vrijwilligers mee? Jazeker, de vrijwilligers zijn van het grootse belang voor onze afdeling. De

vrijwilligers zijn betrokken bij de organisatie van koffieochtenden, de organisatie van sociaal-culturele bijeenkomsten, verzorgen activiteiten voor ouderen aan huis, doen vriendschappelijk huisbezoek en helpen bij de post en administratie op het hoofdkantoor. Wat zijn de plannen voor de toekomst? Dit jaar viert JMW het 60-jarig bestaan. Het jaar zit boordevol gezellige en interessante activiteiten. Wat ik zelf heel bijzonder vind is, dat we tijdens dit jubileumjaar een actie starten voor Warchild. JMW heeft zich gedurende 60 jaar beziggehouden met hulpverlening aan Joodse oorlogsgetroffenen en hun kinderen en ik vind het heel mooi dat we door middel van deze actie ook iets proberen te doen voor de oorlogskinderen van nu. Doe je zelf iets met je Joods zijn? Eigenlijk heb ik bij JMW zo’n beetje mijn Joodse opvoeding gehad. Ik kom zelf uit een Joods gezin, maar we deden niets aan religie. In Joodse cultuur, zoals Joodse literatuur, het Joods muziekfestival en tentoonstellingen in het Joods Historisch Museum ben ik van jongs af aan wel altijd geïnteresseerd geweest. Heb je nog een tip voor de Benjamin lezer? Ik zou zeggen, lees de Benjamin goed door. Er staat zoveel in, dat je soms iets ontgaat, waar je misschien toch naartoe had gewild. Soms horen we van mensen: “O, ik wist niet dat dit er was”, terwijl het toch in de Benjamin gestaan heeft. En tot slot: We kunnen altijd vrijwilligers gebruiken. Marianne Fuchs

Steun JMW

Mimoena 2008

Bent u nog geen donateur van de Benjamin, maar wilt u wel bijdragen, dan kunt u een bedrag overmaken aan “St. JMW Bijdrage & Fondsen o.v.v. donatie Benjamin, De Laraissestraat 145-147, 1075 HJ Amsterdam” op rekeningnummer 204420.

Uw mening over de Hulpverlening van JMW? We doen bij JMW ons best onze cliënten zo goed mogelijk te helpen. Uit de contacten met onze cliënten krijgen we de indruk, dat we het nog niet zo slecht doen. Maar hoe betrouwbaar is zo’n indruk? Misschien horen we alleen de positieve geluiden? Als je echt zeker wilt zijn van het oordeel van je cliënten, zul je het aan hen zelf moeten vragen. Dan hoor je, of ze echt tevreden zijn en alleen dan kom je eventueel zaken op het spoor, die niet goed zijn en verbeterd moeten worden. De werkorganisatie van JMW krijgt graag feedback, maar ook de cliëntenraad hecht natuurlijk veel belang aan dat oordeel en stimuleert ook sterk het onderzoek ernaar. In de Thuiszorg van JMW wordt dit soort onderzoek al langer gedaan. In samenspraak met de cliëntenraad is in februari 2007 nu ook in de Hulpverlening (het Maatschappelijk

Werk) van JMW gestart met onderzoek naar het oordeel van de cliënt. Daarin worden 18 vragen over de hulpverlening en het hulpverleningsproces gesteld (inclusief een open vraag, waarbij mensen zelf kunnen aangeven wat volgens hen verbeterd moet worden); daarnaast werden nog 4 vragen gesteld om een beeld van de verder anonieme respondenten te krijgen. Per 31 december hebben we de balans over 2007 opgemaakt. De nettorespons op de permanent lopende enquête was redelijk goed (43%) en er zijn geen redenen om aan de representativiteit van het onderzoek te twijfelen. Bij de meeste van de gestelde vragen kon een onderscheid gemaakt worden tussen vragen die in essentie over de bejegening van de cliënt gingen (vriendelijkheid van de receptie, bejegening door de maatschappelijk

werker, serieus luisteren, voldoende tijd nemen etc.) en vragen over de meer procedurele kant van de hulpverlening (telefonische bereikbaarheid, bespreken wat met de hulp te bereiken valt, tussentijdse evaluatie, wachttijd, het houden van een eindgesprek etc.). Wat betreft de bejegening van de cliënt is het oordeel over het algemeen zeer positief. Bij de procedurele kant was men ook positief, maar lijken zich toch wel een aantal verbeterpunten aan te dienen. Uiteindelijk blijkt 88% JMW aan te bevelen bij familie en vrienden; 7% doet dat misschien en 5% niet. Hoewel we blij zijn met dit positieve resultaat, gaan we hard aan het werk om dit resultaat verder te verbeteren. Chris Kooyman, stafmedewerker onderzoek JMW

Mimoena in teken van 60 jaar Israël Tijdens een bijzondere bijeenkomst in Podium Mozaïek werd op 14 mei voor het eerst Mimoena gevierd in Amsterdam West. In deze buurt wonen veel Marokkanen. De locatie was voor deze gelegenheid omgetoverd in Joods/Marokkaans sferen. Naast kosjere en halal catering waren allerlei herkenbare Marokkaanse attributen aanwezig en werd de film getoond ‘Joden in Marokko’. Sami Kaspi, de voorzitter van Maimon (met Joods Marokkaanse achtergrond) had als organisator het programma samengesteld, waarin ook workshops voor jongeren waren opgenomen. De Stadsdeelvoorzitter van Slotervaart Ahmed Marcouch opende met een mooie toespraak, waarin hij de organisator complimenteerde van het

Mimoenafeest met het lef om Mimoena te vieren in het midden van de Marokkaanse buurt. Hij sprak de hoop uit dat Mimoena een mooie traditie wordt. Alles was aanwezig van trommels en trompetten van Dekka al Marrakchia, authentiek Marokkaanse zang tot akoestische muziek van Ismailia. Er was een uitleg van de Mimoenatafel door de heer Simon Skira uit Parijs en een mooie modeshow van Zohra Couture. Sami Kaspi benoemde in zijn speech het respect voor Koning Mohammed V en vertelde hoe de Koning de Joden in Marokko had beschermd in de Tweede Wereldoorlog. Zowel Joden, Moslims, Antillianen en Irakezen, waaronder gesluierde en ongesluierde vrouwen applaudisseerden.

Tijdens het buffet mengden Joden en Marokkanen zich op natuurlijke wijze, zoals dat al eeuwenlang gebeurt in diverse steden in Marokko. In een warme en open sfeer omhelsden oude bekenden en vrienden elkaar. Nog te vermelden is de première van de film “NUBA” door Izzi Genini, over de geschiedenis van de Joods/ Marokkaanse Andalusische muziek welke meegenomen is uit Spanje en Portugal. Deze Mimoena toont tot hoeveel moois samenwerken leidt. Met dank aan Erwin Brugmans, medewerker Mimoena 2008 Deze Mimoenaviering is gesteund door de Gemeente Amsterdam DMO en Deelraad Slotervaart, Marmoucha en Podium Mozaïek 21 Benjamin

Babyboomers Van Karlsbad tot Ein Bokek, kuuroorden door de eeuwen heen Familieleden van mr L.E. Visser in een kuuroord in Duitsland (1905) (mr Visser, naar wie het plein in Amsterdam bij de Dokwerker is vernoemd, bracht het tot president van de Hoge Raad) Collectie Joods Historisch Museum, Amsterdam

Aandacht voor het lichaam en de gezondheid lijkt wel zo oud als de mensheid. Vast staat dat men in de Romeinse tijd al oog had voor de geneeskrachtige werking van thermale baden. Begin negentiende eeuw echter, ontstond er met name in Bohemen een ware cultus. Karlsbad en Mariënbad werden een begrip. De oorden waren voor velen een lust voor het oog én voor het lichaam: hotels en badhuizen in barokke stijl of Jugendstil. Luxe en schoonheid. Wat wil een mens nog meer. Men deed zich te goed aan het minerale water, dat gedronken werd, maar waar men ook in badderde. En in deze hedonistische sfeer werd men ook makkelijk verliefd! Zo werd Goethe in Mariënbad op 74 jarige leeftijd verliefd op de 17-jarige Ulrike. In die tijd was het natuurlijk wel een elitaire aangelegenheid. Degenen die het zich konden veroorloven en kunstenaars, wetenschappers en overige intellectuelen troffen elkaar in de kuuroorden. De volgende beroemde Joden bevonden zich onder hen: Franz

22 Benjamin

Kafka, Sigmund Freud, Gustav Mahler en Karl Marx. De laatste decennia kunnen de kuuroorden zich in een toenemende belangstelling verheugen en is een bezoek, zeker in West-Europa, in principe voor iedereen bereikbaar. En zo schieten ze als paddestoelen uit de grond en genieten we van modderbaden, stoombaden, van bubbel- en koolzuurbaden, van paraffinepakkingen, van sapjes en mineraalwater, van massages en reflexzone therapie. En willen we onze huid extra verwennen, of hebben we specifieke huidkwaaltjes, dan gaan we naar Israël, naar Ein Bokek bij de Dode Zee. De Dode Zee, die zich op het laagste punt van het aardoppervlak bevindt, zit boordevol geneeskrachtige mineralen. De geschiedschrijver Josephus zou over deze geneeskrachtige werking al 2000 jaar geleden geschreven hebben. Dit zeewater, zo is bewezen, doet eczeem of psoriasis als sneeuw voor de zon verdwijnen. Laten we er nog maar flink van genieten, voordat de zee is opgedroogd! Karien Anstadt

Ies Lipschits briefvorm aan de Jodenvervolging in Rotterdam’ in zijn geboortestad Rotterdam. Brieven aan zijn moeder waarin hij het gruwelijke lot van zijn familieleden optekende.

Op 24 mei jl. overleed professor Ies Lipschits. Ies Lipschits was de ‘huishistoricus’ van JMW, de bijzondere ‘professorale adviseur’ van de directie. JMW herdenkt een bijzondere mensch met grote verdiensten voor Joods Nederland en een grote verbondenheid met JMW en de doelgroep van JMW. Na de oorlog werd Ies in het Joods Jongensweeshuis (één van de voogdijorganisaties die in JMW is opgegaan) opgevoed. Ies kreeg de mogelijkheid om te gaan studeren. Zijn waardering voor hetgeen Joodse organisaties voor hem hadden gedaan toonde hij na zijn emeritaat. In de jaren 1994-1997 schreef hij 'Tsedaka: Een halve eeuw Joods Maatschappelijk Werk'. Een boek dat in februari 1997 tijdens het vijftigjarig jubileum van JMW werd gepresenteerd. De publicatie van de geschiedenis van JMW betekende geenszins het einde van zijn betrokkenheid met JMW, eerder het begin. Bij de publicatie van Tsedaka gaf Ies, samen met Wilma Stein (voormalig directeur van JMW), een aantal interviews. In één van die interviews werd de problematiek van notarissen aangesneden, die nog steeds Joodse tegoeden onder hun beheer hadden. Het interview haalde alle dagbladen. Het werd een affaire die eindigde met een onderzoek door het Ministerie van Financiën in overleg met de Koninklijke Notariële Broederschap (KNB). Uiteindelijk kwam zo’n ƒ.600.000,tevoorschijn van notarisrekeningen. Het was het begin van de Joodse Tegoedenkwestie in Nederland. Eind 1997 raadpleegden een tweetal journalisten van De Groene Amsterdammer Ies over ‘kaarten’ die op straat waren gevonden. De vondst van de LIRO-kaarten groeide uit tot een volgend schandaal. De toenmalige minister van Financiën Gerrit Zalm maakte als verantwoordelijke minister zijn excuses.

JMW trok de informatieverschaffing over de LIRO-kaarten naar zich toe en betrok Lipschits daarbij. In de periode 1998-2002 werden ruim 5.000 informatiebrieven over LIRO-kaarten, LVVS-afrekeningen en JOKOS-dossiers van 15.000-20.000 vermoorde familieleden, door Ies geschreven, dan wel gecheckt. Ies wist uit eigen ervaring hoe belangrijk de kleinste gegevens waren voor ‘kinderen’ die niets, of nauwelijks iets, over hun ouders of familieleden wisten. De vermelding van een zilveren lepeltje op een Liro-kaart; de inventarislijst in een Jokos-dossier van de ‘gepulste’ woning; de vermelding van die paar gulden die in Westerbork werden afgenomen; en het rekeningoverzicht van de LVVS, vormden voor hem belangrijke informatie om aan nabestaanden te geven. De opzet van zijn brieven was zorgvuldig en respectvol. Ies hield vele lezingen in Nederland en Israël en publiceerde als tegenhanger van publicaties van regeringscommissies over Joodse tegoeden, zijn boekje ‘De Kleine Sjoa’. Na beëindiging van het Project Informatievoorziening Liro/ Jokos/LVVS wijdde Ies zich geheel aan de opzet van ‘Het Digitaal Monument’, een idee dat voorkwam uit de kennis en ervaring die hij met JMW-archieven en de informatieverstrekking had opgedaan. Tot het eind van zijn leven stond Ies in de belangstelling van de media. Hij genoot daarvan en kon zaken uitstekend verwoorden. Zijn laatste grote zaak was de herpublicatie en verspreiding van zijn boekje ‘Onbestelbaar; Herinneringen in

In zijn laatste levensfase ging het slecht met de gezondheid van Ies. Hij kon niet meer lopen en had een longziekte. Ies werd in zijn laatste levensfase liefdevol verzorgd door zijn vriendin Sita. Nog dagelijks werkte hij enkele uren aan Het Digitaal Monument. Ies had het gevoel –ondanks de schaduw van de Sjoa- een prachtig leven te hebben gehad en alles te hebben gedaan wat hij wilde doen. Hij wist dat hij niet lang meer te leven had en had daar vrede mee. Ies is 77 jaar geworden. Met het overlijden van Ies Lipschits verliezen wij een vriend. Een man met een warm hart voor het werk van JMW en de Joodse doelgroep. JMW gedenkt Ies Lipschits met groot respect en waardering. Dat zijn ziel moge worden gebundeld in de bundel van het eeuwige leven. Hans Vuijsje Algemeen directeur JMW

23 Benjamin

Heb je deelgenomen aan één van de groepen of cursussen en wil je jouw ervaringen met anderen delen? Schrijf het ons dan: [email protected] Wil je meer informatie over een cursus? We sturen je graag een flyer toe.

Groepen en cursussen

JMW Je zal maar Joods zijn! - Drie bijeenkomsten over alle plussen en minnen van Joods zijn. Voor de één is het Joods zijn met de paplepel ingegoten, voor de ander is het een nieuwe ervaring. Voor de één horen VaderJoden erbij, voor de ander niet. Voor de een is Joods zijn alleen maar verbonden met de oorlog, voor de ander heeft het een spirituele invloed op het leven. De één heeft last van vervelende opmerkingen over Joden, de ander heeft nog nooit zo iets meegemaakt. Kortom een scala aan persoonlijke ervaringen, die we met elkaar bespreken en uitdiepen. Waar komen deze gevoelens vandaan? Hebben we er last van, kunnen we ze veranderen en hoe ervaren anderen het? Hoe belangrijk is het Joods zijn nu in je leven? Wat betekenen de Joodse cultuur en traditie voor jou? Maak samen de balans op en overwin je onzekerheden en dilemma’s. Flyer op aanvraag. Waar: JMW, de Lairessestraat 145, Amsterdam Kosten: € 15,– Cursus Joodse cultuur in één dag In het voor- en najaar zal er weer een cursus Joodse cultuur in één dag starten. Deze cursus is voor beginners en toegankelijk voor iedereen met een Joodse achtergrond en eventuele partners. Informatie Mirjam Samson 020-577 65 66, of e-mail [email protected] Van je familie moet je het hebben of niet... - Drie gespreksbijeenkomsten over familierelaties Vrienden kies je, familie heb je. Familierelaties zijn relaties met een geschiedenis. De relaties binnen de familie zijn de meest eigene die we hebben en tegelijkertijd niet zelden de meest complexe. Soms blijkt het contact met de familie moeizaam te zijn, of zelfs 24 Benjamin

tijdelijk verbroken. Pogingen om in gesprek te komen lopen vast, het lijkt wel of er een andere taal wordt gesproken. Bij JMW horen we deze verhalen regelmatig. Tijdens deze bijeenkomsten kun je je verhaal kwijt en horen hoe anderen omgaan met hun ervaringen. Je kunt elkaar vertellen waar het misloopt, waar het stokt en door het uitwisselen van ervaringen kun je nieuwe mogelijkheden ontdekken om het gesprek aan te gaan, of eventuele onmogelijkheden te leren accepteren. Bij voldoende deelname worden deze drie bijeenkomsten overal in het land georganiseerd. Kosten € 15,– Wie schrijft die blijft Je wilde altijd al schrijven, maar je komt er niet toe. Onder begeleiding en met afgebakende opdrachten schrijven we over dingen die ons bezighouden. We lezen elkaar voor en krijgen reacties op onze teksten. Schrijftalent is niet nodig! Tien bijeenkomsten. Kosten € 50,–, Joods, maar Christelijk opgevoed Als je een Joodse achtergrond hebt, maar je bent Christelijk opgevoed, hoe hervind je dan de juiste balans? Welke gevolgen heeft het voor je familie? Hoe hebben anderen dit ervaren? Misschien trokken in het verleden beide kanten je

en ben je nu op een ander spoor. In deze gespreksgroep wordt de invloed van je achtergrond helder en kan je de keuze maken die bij je past. Vijf bijeenkomsten. Kosten: € 25,– Kind in de oorlog- 60 jaar later De oorlog ligt 60 jaar achter ons. Toch blijft bij de kinderen ‘van toen’ de oorlog als een soort cactus van binnen steken. Kennissen en soms ook goede vrienden kijken je vreemd aan als je probeert iets over je achtergrond te vertellen. Als je de oorlog als kind hebt meegemaakt kun je nu nog plotseling opkomende gevoelens van eenzaamheid en onveiligheid, of het gemis van dierbaren voelen. Is dit herkenbaar? In deze groep wissel je ervaringen uit en vind je ondersteuning. Twaalf bijeenkomsten, tweewekelijks. Kosten € 60,– Gespreksgroep na-oorlogse generatie Hoe kun je last hebben van de oorlog, als je deze niet zelf heb meegemaakt? Toch droom je er soms over. Je hebt vragen over de relatie met je ouders, over je Joods zijn, over het aangaan van intieme bindingen en nog veel meer. In deze groep kun je in gesprek met anderen tot nieuwe inzichten komen. Twaalf bijeenkomsten, tweewekelijks. Kosten € 60,–

NIEUW NIEUW NIEUW NIEUW NIEUW NIEUW NIEUW NIEUW NIEUW NIEUW

Putten uit Joodse bronnen, een persoonlijke excursie i.s.m. Crescas Vanuit de Joodse denkers Rosenzweig, Mendelssohn en Levinas worden een aantal centrale ideeën aangereikt. Vragen die daarbij worden opgeworpen: Kan het Jodendom mij inspireren, hoe geef ik daar diepgang aan, steunt mij dat in de omgang met de niet-Joodse wereld en wat betekent zingeving in mijn leven? Het is een laagdrempelige cursus, waarbij discussie en persoonlijke inbreng centraal staan.

Chaim van Unen, docent Joodse filosofie en Marianne Fuchs, groepsbegeleider JMW geven samen deze cursus. Wanneer: 4 bijeenkomsten: 29 oktober, 5, 12 en 19 november 2008 van 19.30 21.30 uur Waar: in de Roos, P.C. Hooftstraat 182, Amsterdam Kosten: € 45,– Aanmelden: Marianne Fuchs, tel. 020-577 65 77, of e-mail: [email protected]

[email protected]

Voor informatie over groepen en cursussen kunt u terecht bij Marianne Fuchs 020-577 65 77 [email protected] Opgave kan via de antwoordbon. Met uitzondering van de cursussen Joodse Cultuur en ‘Wie schrijft die blijft’, vindt vooraf een kennismakingsgesprek plaats.

i.s.m. Sinai Centrum Omgaan met dementie - Ondersteuningsgroep voor partners, familieleden en andere naastbetrokkenen bij dementerende ouderen Het is vaak heel moeilijk om te accepteren dat iemand, om wie je veel geeft, geestelijk aftakelt, zich niet meer verzorgt en bijna onherkenbaar verandert. Dit kan bij de naastbetrokkenen leiden tot gevoelens van machteloosheid en verdriet, angst voor de toekomst en schaamte tegenover de omgeving. De zorg voor een dementerende kan ook een grote psychische en fysieke belasting vormen, zodat je minder tijd hebt voor ontspanning en sociale contacten. Voor naastbetrokkenen van dementerende ouderen organiseert het preventieteam van JMW en Sinai Ambulant een ondersteuningsgroep met als doel:

• Uitwisselen van ervaringen; • Informatie krijgen over het proces van dementeren; • Tips geven en krijgen voor het oplossen van praktische problemen. Vijf bijeenkomsten en één terugkombijeenkomst, tweewekelijks. Kosten € 30,– Informatie en aanmelding Marianne Fuchs telefoon 020-577 65 77, [email protected] Zin in vriendschap! - Cursus voor vrouwen boven de 55 jaar, Amsterdam Met een vriendin kun je lachen en huilen, kun je intieme zaken bespreken en afspraken maken, op stap gaan, een film zien. Een aantal vrouwen vraagt zich af waar hun vriendinnen zijn gebleven. Heb ik wel voldoende aandacht aan hen geschonken? Had ik het te druk met

mijn werk, mijn gezin? Ben ik te kritisch geweest? In de “Vriendschapscursus” kun je ontdekken wat vriendschap voor jou betekent. Ter sprake komt hoe je omgaat met conflicten en teleurstellingen in vriendschappen en hoe je nieuwe contacten legt. Twaalf bijeenkomsten van 2 uur. Kosten € 50,–. Informatie over cursus Amsterdam Marianne Fuchs 020-577 65 77, e-mail [email protected], of Marja Schraal 020-301 37 30

Deelnemer aan het woord Jessica Hennis over de ‘Gespreksgroep naoorlogse generatie’ Een naoorlogse generatie gespreksgroep ging in de herfst weer van start bij JMW, dit keer met een leeftijdsrange van 25 tot 60! Het beloofde een interessante en leerzame tijd te worden. In het begin waren er twijfels, vragen en onzekerheden bij de deelnemers. “Wat kan ik ervan verwachten?” “Wat doe ik in zo’n groep?” “Hoor ik er wel bij?” “Wil ik wel (weer) alles oprakelen?” Ondanks de voorstelbare scepsis en nervositeit zijn we met elkaar het diepe ingelopen. Niet gesprongen, want hier was ook ruimte voor

schoorvoeten en weerstand. Herkenning deed wonderen voor het opbouwen van vertrouwen, wat al snel leidde tot meer openheid. JMW was een veilige plek voor alles dat er nooit mocht zijn. Met de nodige humor werden gevoelens en de eigen Joodse identiteit bespreekbaar. Ook was het een opluchting om simpelweg jezelf te kunnen laten zien en je geaccepteerd en gewaardeerd te voelen. Succes of falen, zeker of onzeker, gelukkig of ongelukkig. Het delen met en luisteren naar anderen deed veel goeds. De Joodse omgeving gaf een duwtje in de goede richting, een stukje dat gemist werd of was de enige plek waarvandaan eindelijk vertrokken kon worden. In de loop van de tijd hebben

we elkaar goed leren kennen, met elkaar meegeleefd, gedacht, gelachen. Persoonlijk ben ik zeer te spreken over wat de groep me gebracht heeft, de mooie mensen die ik van zo dichtbij heb mogen meemaken en het Joodse bad, waar ik eens in de twee weken in mocht stappen.

25 Benjamin

Be n

i m a j

n

TOT 120 toekomst in het licht van herinneringen

Voor slechtzienden Verheugt u zich ook altijd op de Benjamin, maar laat uw zicht u steeds meer in de steek? Neem dan nu een abonnement op de ‘Gesproken-Benjamin’. Wordt aangeleverd op daisy cd. Aanmelden via de antwoordbon, pagina ....

‘Dit was voor mij een openbaring van schoonheid’

26 Benjamin

Schoonheid gezien in het licht van deze tijd Schoonheid is een subjectief begrip. Het is een persoonlijke ervaring. Doet het wat met je, brengt het je in hogere sferen, in een andere dimensie, of juist niet? Wat jij mooi vindt hoeft de ander nog niet mooi te vinden, zoals ieder mens verschillend is, verschillen ook meningen, reacties of ervaringen. Schoonheid kan je op verschillende wijzen zien, zoals in de kunst, bij mens en dier, in de natuur in het algemeen, in een mooi gebouw en zo kan ik nog even doorgaan. Over dieren gesproken: In mijn verre verleden was ik eens op bezoek in een manege, daar zag ik een veulentje van een paar dagen oud in het stro liggen. Ernaast stond de trots kijkende merrie, het was een volmaakt prachtig klein paardje met een schitterende glanzende huid. Het keek zelfverzekerd naar zijn moeder alsof het met zijn ogen wilde zeggen: “Zo, dat ben ik nou.” Dit was voor mij een openbaring van schoonheid. Nu nog steeds staat dit beeld op mijn netvlies. Uitgaande van de gedachte, dat wij mensen de belangrijksten zijn op deze aarde, meen ik te kunnen stellen, dat dit een grote verantwoording op onze schouders legt. Dat laatste wordt misschien over het hoofd gezien, zie de situatie in de wereld... Na het voorafgaande zal ik mij nu beperken tot mijzelf als oudere vrouw. Als ik het gevoel heb dat ik er verzorgd uit zie, dan voel ik mij prettig. Meestal probeer

ik mijn kleding en mijn algehele outfit op elkaar af te stemmen, soms probeer ik wat te goochelen met kleurencombinaties waardoor ik wellicht af en toe wat gewaagde combinaties draag. Na zo’n experiment gebeurt het dat ik de volgende dag het gevoel heb dat, dat het toch echt niet was. Mijn haar vraagt veel aandacht en verzorging, omdat ik er weinig mee kan moet het goed geknipt zijn, maar verven doe ik het niet meer. Verder ben ik van mening dat je er zoveel mogelijk uit moet zien in overeenstemming met je leeftijd. Dat individuen overgaan tot toepassing van plastische chirurgie, of een andere verbouwing van het lichaam, kan ik in sommige gevallen wel begrijpen, zeker indien er medische gronden zijn. Maar zelf heb ik hier nooit behoefte aan gehad. Want iemands schoonheid, ligt voor mij niet in het er jong uitzien op hogere leeftijd, of in het dragen van dure kleding en schoeisel, evenmin aan het opgemaakt zijn, of juist niet. Schoonheid komt volgens mij van binnen uit, hoe iemand in het leven staat en in staat is om, ondanks al het negatieve wat op ons afkomt in deze tijd, toch zijn eigen weg te blijven gaan, om daaruit de kracht te putten om de moed erin te blijven houden en verder te gaan. Dat betekent voor mij schoonheid. Jehudith Gartenberg

Bij mijn gezond… In onze familie zijn kreten als: bij Levie en welzijn... bij mijn gezond... als je maar gezond bent... beter gezond dan arm, ongeveer de familielijfspreuken. Maar wat heb je aan die wensen? Het zijn maar woorden. Wat is gezondheid eigenlijk? Is dat alleen lichamelijk welbevinden, is dat geestelijke gezondheid? Hoe makkelijk zeggen we gedachteloos: “proost” of “gezondheid” als iemand niest. Maar wat bedoelen we daarmee? Gezondheid is niet iets vanzelfsprekends. In de wachtkamer van de dokter vliegen de kloles je om de oren. Ik ben altijd weer verbaasd over mensen die hun meest vreselijke kwalen delen met totale onbekenden. Dan is er bij veel mensen de enorme drang om er maar jong uit te willen zien. Veel mensen (m/v) laten zich met botox inspuiten om rond te kunnen lopen met een gezicht waarvan alleen een spiertje bij het oog nog beweegt. Omdat een mens toch moet knipperen. Vet wordt weggezogen om elders rimpels, plooien en vouwen te ontkreuken. Ongewenste haren (m/v) worden pijnlijk weggeharst terwijl het allemaal later toch vanzelf uitvalt. Als je de mazzel hebt om oud te worden. Men laat wegzuigen wat men niet meer wil en ophijsen wat richting het zuiden gaat. Reclames doen je er van overtuigen dat je last hebt van breuklijnen op je voorhoofd, kraaienpootjes om de ogen en droogterimpels om je mond. Voor je het weet smeer je je suf. “Voor alles heeft ze een ander zalfje,” zoals mijn Donald deze producten noemt. Ja, ook ik smeer van alles en laat mijn haar verven. Heb ook wel eens in mijn gezicht laten prikken, maar dat doe ik nooit meer, doodeng vond ik dat. En stel je voor dat het mislukt, dan loop je met een lam oog en een hanglip en heb je wel wat uit te leggen. Maar wat betekenen al die uiterlijkheden als je niet gelukkig bent. Als je eenzaam

door het leven gaat. Als je geconfronteerd wordt met ziekte en verlies. Als je niets meer weet of uit kan leggen. Als iedere dag een strijd is. Dan maakt het niet uit hoe je er uitziet. Schoonheid zit hem niet in dikke lippen, weinig rimpels en kledingmaat 38. Echte schoonheid zit aan de binnenkant. Dat is je nesjomme, je drang om goed te doen, je zorg voor anderen, iets willen betekenen voor de

Steun JMW Bent u nog geen donateur van de Benjamin, maar wilt u wel bijdragen, dan kunt u een bedrag overmaken aan “St. JMW Bijdrage & Fondsen o.v.v. donatie Benjamin, De Laraissestraat 145-147, 1075 HJ Amsterdam” op rekeningnummer 204420.

JMW voor u

‘Bij Levie en welzijn... bij mijn gezond... als je maar gezond bent... beter gezond dan arm’ mensen om je heen. Uiteindelijk eindigen we allemaal hetzelfde. We gaan allemaal op elkaar lijken. We lopen op een gegeven moment toch geheel grijs, gekreukt en verschrompeld rond. We geraken aan alle kanten ver- en uitgezakt, dragen allemaal dezelfde beige regenjas en hebben het alleen nog maar over vroeger – als we dat niet vergeten zijn –, over het weer en het eten. Als we het mogen beleven worden we ouder. En wijzer. Als we geluk hebben. Zoals mijn lieve schoonmoeder (98) wiens leven echt niet altijd over rozen is gegaan. “Hoe ik dat doe? Gewoon doorgaan,” zegt ze altijd. “En genoeg komkommers en courgettes eten, dat is echt gezond.” Is dat het recept? Lea Pagrach-van Coeverden Eindredacteur Hakehillot, magazine van het NIK, NIHS en de PIGA.

Voor groepen en cursussen zie pagina 45 - 25. Als u meer wilt weten over wat JMW u zou kunnen bieden op het gebied van Thuiszorg dan kunt u contact met ons opnemen via www.joodswelzijn.nl, of 020-577 65 77.

Vind een geslaagde match bij Jingles!

Jingle?

Kijk op www.stichtingjingles.nl 27 Benjamin

TOT 120 toekomst in het licht van herinneringen

Barbara Rodbell- Ledermann aan het werk in haar tuin in Amerika

Gedicht: ‘Mijn koffer’ Reist mee van hand naar menig land Als een trouwe metgezel, onafscheidelijk Als de schakel van jeugd naar volwassenheid Tanig gelooid leer, gebarsten, zwijgend, zuchtend, kreunend onder de zware last Onwetend of alle bagage volgestouwd erin past Koffer, gebarsten en gekromd, verbogen, en loyaal Met aan je handvat steeds een ander label in een andere taal Wat trok je aandacht met stickers op je gekromde klep en je riem van verbogen staal Identiteit, intimiteit, soevereiniteit, loyaliteit, kindertijd en volwassenheid Jou zeul ik mee met al je bagage al een levenstijd Al mijn wereld kan ik in jou kwijt Je reist onvermoeid met me mee in de tijd Zo veel verg ik van je en het doet me zeer dat jij hier zichtbaar van slijt Geeft niets prijs ongevraagd van de inhoud en bagage en last Jij koffer jouw inhoud hebt je feilloos aan mij aangepast Mijn symbool, zonder status, zo ruw, oud en puur Op mijn levensreis me vergezellend van uur tot uur Adrienne Garber

28 Benjamin

Anne Frank Naar aanleiding van de vondst van een kaart geschreven door Anne Frank en geadresseerd aan haar vriendinnetje Susanne Ledermann had ons redactielid Marianne Fuchs een gesprek met de zus van Susanne, genaamd Barbara, de enige overlevende van het gezin Ledermann. Susanne Ledermann, wat komt die naam me bekend voor. Ik lees in de krant dat er een kaart op een zolder is gevonden uit 1937 van Anne Frank, die ze verstuurd heeft aan haar vriendin Susanne Ledermann. Ik bel meteen mijn vader en vraag: “Woonde er voor de oorlog niet een Susanne op de Noorder Amstellaan in Amsterdam en was die niet bevriend met Anne Frank? Ja zeker”, zegt mijn vader “, die twee waren goed bevriend.” Barbara was een vriendin van Margot, Anne’s zusje. Mijn vader had tijdens de oorlog een vriendin, Barbara Ledermann, het oudere zusje van Susanne. Barbara overleefde als enige de oorlog, haar ouders en zusje werden in Auschwitz omgebracht en ze emigreerde in 1947 naar Amerika.

Aangezien ik nog steeds contact heb met Barbara bel ik haar op om te vertellen dat er na 71 jaar een kaart van Anne Frank is gevonden, die geadresseerde is aan haar vriendin Susanne. Barbara reageerde blij verrast: het laat zien dat haar zusje een gewoon meisje was en speelde met vriendinnen. Barbara kreeg reacties van de Anne Frank stichting, van een verre neef uit Israël en van vrienden uit Nederland. Barbara Rodbell-Ledermann, inmiddels 82 is nog steeds ‘going strong’, zoals ze dat zelf zegt. Ze is nu weduwe, maar was getrouwd met een Joodse Amerikaan, die een paar jaar geleden de Nobelprijs gewonnen heeft in biochemie. Ze heeft 4 kinderen en 7 kleinkinderen. Ze was vroeger danseres en is nog steeds fit en zeer actief. Ze doet vrijwilligerswerk in haar community in North Carolina en vertelt op scholen in de V.S. over de shoah. Ze komt af en toe naar Nederland. De laatste keer met een kleinkind om haar de plekken van haar jeugd te laten zien. Marianne Fuchs

leren en werken voor mensen met een bijzondere zorgvraag

Specialist in persoonlijke zorg

Bezoek eens onze sjoek/winkel. U kunt bij ons terecht voor heerlijk kosjer brood en gebak, overheerlijke galles en leuke geschenken. Allemaal gemaakt in onze eigen werkplaatsen. In de lunchroom kunt u ondertussen genieten van heerlijk verse koffie en thee. Wij ontvangen u graag aan de Kea Boumanlaan 4 te Amstelveen. tel: 020-545 10 14 Wij zijn elke dag geopend van 09.00 - 18.00 uur (vrijdag tot 16.00 uur, zondags gesloten)

www.ziekenhuisamstelland.nl Laan van de Helende Meesters 8 1186 AM Amstelveen 020 347 4747

JMW-Samenlevingsopbouw De Lairessestraat 145-147 1075 HJ Amsterdam tel. 020-577 65 77 fax 020-577 65 00 E-mail: [email protected] www.joodswelzijn.nl

Tsavton

uzzel e vorige p ars van d a n in w e n D Harlinge k Huijser, zijn: Izaa el p oer, Mep rdam Amit de B nds, Rotte re Rachel A Gabriëlle

30 Benjamin

Tsavta Juni/juli 2008, jaargang 10, nr. 43

31 Benjamin

Cultuur Regionale & Educatie Musea Verzetsmuseum Amsterdam Plantage Kerklaan 61, Amsterdam, tel: 020-620 25 35, www.verzetsmuseum.org Openingstijden museum: di-vr 10.00 - 17.00 uur, za-zoma/feestdagen 11.00 - 17.00 uur Laatste nieuws Het Verzetsmuseum Amsterdam gaat uitbreiden met een Kindermuseum! De uitbreiding stelt het museum in staat beter in te spelen op de toenemende vraag van de jongste bezoekersgroep van 9 t/m 14 jaar.

Muziek Hannie Schaft: “Drie meiden in verzet. Hannie Schaft en de zusjes Oversteegen” Dagelijks tot 8 december. Bijna iedereen kent de naam van Hannie Schaft, bekend als het ‘Meisje met het rode haar’, dat tijdens de Tweede Wereldoorlog vanwege verzet tegen de Duitse bezetters werd doodgeschoten. Weinigen kennen de naam van Truus en Freddie Oversteegen, de zusjes met wie Hannie intensief samenwerkte in het verzet. Drie meiden in verzet. Hannie Schaft en de zusjes Oversteegen vertelt het verhaal van drie bijzondere vrouwen. Verzetsmuseum Friesland Turfmarkt 11, Leeuwarden, tel. 058-255 55 00, www.verzetsmuseum.nl Openingstijden museum: dinsdag zondag van 11:00 - 17:00 uur “Getekend” Tekeningen ter herinnering aan de oorlogsjaren. Dagelijks t/m 31 augustus 2008

Fototentoonstelling ‘Weerstanders’. Verzet in België 1940-1945 Dagelijks tot 14 september 2008 Wat weten Nederlanders eigenlijk van het verzet in België tijdens de Tweede Wereldoorlog? Het Verzetsmuseum Amsterdam exposeert deze zomer voor het eerst in Europa een in New York samengestelde fototentoonstelling over dit onderwerp. Hedendaagse portretten van Belgische verzetsmensen, gemaakt door de Franse fotograaf Jean-Marc Gourdon, gaan gepaard met historische foto’s en persoonlijke verhalen van deze zogenaamde ‘weerstanders’.

32 Benjamin

Noa Noa, in 1969 in Tel Aviv geboren als Achinoam Nini, is een van Israëls meest populaire artiesten. Haar carriere start als zij begin jaren negentig haar muzikale partner, gitarist Gil Dor, ontmoet. Noa’s voorkeur voor songwriters als Paul Simon, Joni Mitchel en Leonard Cohen, gecombineerd met haar Jemenitische achtergrond zorgt samen met de klassieke-, jazz- en rock achtergrond van Gil Dor voor een uniek geluid. Inmiddels heeft Noa, die ook percussie, gitaar en piano speelt, vier Israëlische en vier internationale studio albums op haar naam staan. Later dit jaar verschijnt weer een nieuw album “Genes and Jeans”. 18 oktober, Groningen, Oosterpoort 19 oktober, Eindhoven, Muziekcentrum Frits Philips 20 oktober, Amsterdam, Carré Informatie en reservering: tel. 0900-300 12 50, www.mojo.nl, www.noasmusic.com

Adi Nes, Abraham en Isaac (series: Biblical Stories), 2004. Sommer Contemporary Art, Tel Aviv

H.N. Werkman, De gedwongen terugkeer, uit ‘De Openbaring’, Chassidische legenden (Suite I-4), 1941. JHM/coll. Henkels

Lezingen Academische lezingencyclus Toprabbijnen en andere Joodse Denkers. Utrecht 11 september, 13 november en 18 december – 14:30 tot 17:00 uur. Locatie: Boothzaal, Heidelberglaan3, Universiteitscomplex De Uithof, Utrecht. Informatie en aanmelding: tel. 030-253 18 82, 030-253 29 28, [email protected]

Meerdaagse events Een kabbala midweek van 4 t/m 8 augustus In de Uelenspieghel in Uffelte door Anja Timmermans en Jacob van der Wijk De 10 sefirot van de levensboom worden bezongen met klankgebeden, mantra’s. Annette van der Steen zal een workshop Joodse dansen geven afgestemd op de 10 sefirot. Verder, mindfulnesstraining, een workshop Jiddische liedjes, chassidische verhalen en natuurlijk wordt er goed genashd want de kokkin zal de lekkerste

Jiddische gerechten bereiden. Kosten: € 325,– incl. volpension, koffie/thee, workshops en natuurcamping. Voor overnachting in de herberg wordt € 15,– p.p. per nacht toeslag berekend. Info: www.uelenspieghel.nl of mail: [email protected] tel. 020-617 81 99 Hor’High Energy, Dutch-Israëli dynamic dance weekend – 12 t/m 14 september 2008 Een te gek dansevenement voor jongeren. Het is een Israëlisch dansweekend waar jongeren uit heel Europa naar toe komen. Er komen ook niet Joodse jongeren op af maar dat is juist erg gezellig. Hoofdlesgever is Rafi Ziv, een jonge choreograaf en dansleraar uit Tel Aviv. Verder geeft de 30 jarige Martin Wanzenried uit Zwitserland les in Bollywood en andere werelddansen. Tot slot streetdance & lindy- hop, gegeven door Niels van der Steen, 33 jaar. Het is een tof weekend waarin je veel vrienden maakt, lekker

veel danst en samen lekker buiten eet. Met mooi weer maken we een kampvuur buiten en een bedoeïenentent waar je even wat kan drinken of een waterpijp roken. € 100,– (studenten € 50,–) inclusief natuurcamping, breakfast, vegetarische maaltijden; voor kamers in de herberg wordt toeslag berekend. De Uelenspieghel, Winkelsteeg 5, 7975 PV Uffelte, Drenthe. [email protected], www.uelenspieghel.nl

JOODS HISTORISCH MUSEUM, AMSTERDAM Nieuwe Amstelstraat 1, Amsterdam, tel. 020-531 03 10, www.jhm.nl Openingstijden museum: dagelijks van 11.00 tot 17.00 uur “Art of State” Hedendaagse fotografie en videokunst uit Israël 27 juni t/m 30 november 2008 Naast documentaire foto’s en video’s, benadrukken de kunstenaars hun persoonlijke visie op wat men in Israël vaak ‘de situatie’ noemt op indringende, confronterende en soms poëtische manier. Allen geven op hun eigen manier gestalte aan een diepgewortelde hoop op vrede.

Hendrik Werkman, de Blauwe Schuit 27 juni t/m 30 november 2008 Hendrik Nicolaas Werkman (1882-1945) behoort tot de belangrijkste grafische kunstenaars van Nederland. In de Tweede Wereldoorlog maakte Werkman voor een kleine kring van vrienden, ‘de Blauwe Schuit’, clandestiene druksels. Het Stedelijk Museum organiseert vrijwel gelijktijdig in het Van Gogh Museum een overzichtstentoonstelling van Werkman. Het Joods Historisch Museum participeert in de “Museum Plus Bus”, en biedt daarmee een arrangement aan ouderen die niet zelf een museum willen, of kunnen bezoeken. Informatie: www.museumplusbus.nl

33 Benjamin

De Benjamin zoekt foto’s voor de Cover en binnenpagina’s Is uw Benjamin ook zo fotogeniek, stuur ons een leuke foto en wellicht staat uw Benjamin straks op de cover van de volgende Benjamin. Per mail: [email protected] of per post: Benjamin redactie, De Lairessestraat 145-147, 1075 HJ Amsterdam

Op zoek

Zoeklicht

Oproepen

Werner en Miep Ericson Ik ben met mijn broers en zussen op zoek naar een Joods echtpaar: Werner en Miep Ericson. Dat is tenminste de naam die mijn pas overleden vader schreef op een briefje dat hoort bij een paar sieraden, die hij van het bewuste echtpaar in de oorlog in bewaring heeft gekregen. Het echtpaar was bang dat zij gedeporteerd zouden worden. Helaas is dat wel gebeurd en zijn zij nooit meer teruggekomen. Ik heb reeds bij alle gangbare instanties geïnformeerd, maar nergens komt de naam Ericson voor. Als mijn vader uit veiligheidsredenen een niet echt Joodse naam heeft gebruikt, dan houdt de zoektocht gewoon op. Maar wie weet???

Wie kent de koerierster uit Oss? Mien Spanhoff-van Efferen, geboren in 1909, deed in de oorlog koeriersterwerk in de groep van “Tante Cor”, Cor Wagenmakers. Ook verzorgde zij een Joods gezin, dat ondergedoken zat in de kruisstraat in Oss. Dit gezin is verraden door de pastoor uit de Visserkerk en gedeporteerd. De beide zoons uit dat gezin zouden echter het concentratiekamp hebben overleefd. De zoon van Mien Spanhoff zoekt nu dringend naar mensen die zijn vader en moeder hebben gekend in de oorlog of naar mensen die hem weer in kontakt kunnen brengen met de twee onderduikjongens. Gaarne reacties aan: jan spanhoff, 020-644 97 38 [email protected]

Kosjere koks gezocht Voor een nieuwe serie afleveringen voor de Joodse Omroep van het succesvolle culinaire programma GoGo Kosher! zijn wij op zoek naar nieuwe kooktalenten. Bent u een culinaire ramp maar is uw vrouw een Joodse keukenprinses? Is uw zus een kluns in het klutsen maar bent u een meesterkok? Bent u lid van een Joodse club en durft u de culinaire strijd aan te gaan met uw tegenstander? En durft u voor het oog van een deskundige jury een kosjere maaltijd uit de grond te stampen? Geef u dan nu op voor de nieuwe serie GoGo Kosher! via www.gogokosher.nl en wie weet staat u straks ook verhit te rammelen met potten en pannen.

Gezocht familie Norden of Davids Ik ben in het bezit van een oorkonde, welke na het einde van WO II aan mijn moeder is gegeven voor het planten van een boom in het Westerweelwoud in Jeruzalem ter nagedachtenis aan mijn vader die in de oorlog vele Joodse medelanders heeft helpen onderduiken. Hiervoor hebben mijn ouders ook de Yad Vashem gekregen. Het gaat hier om mevrouw S. Norden-Davids . Zij heeft indertijd (vermoedelijk) de opdracht gegeven tot het planten van deze boom. Helaas staat er geen woonplaats bij. Wij woonden in de oorlog in Nieuw Amsterdam in Drenthe. Nu ben ik op zoek naar deze familie, of de nabestaanden, of andere families met de naam Norden of Davids welke ik in verband kan brengen met deze oorkonde. Heb al vele Joodse organisaties benaderd maar niemand heeft mij tot nu toe een duidelijk antwoord gegeven. Gaarne een reactie indien u iets denkt te weten. Hans van Ekelenburg, email: [email protected]

Wie weet meer over Christina Snuif? En kindertehuis Jozeboko? 1) Ik ben op zoek naar mijn Joodse overgrootmoeder maar ik vind weinig over haar Joods-zijn. Zij heet Christina Snuif, haar moeder heet Gesina Valk en haar vader Klaas Davidz Snuif. Hun Joodse namen weet ik niet, ze komen uit Koog aan de Zaan. Christina is rond 1850 daar geboren, haar ouders rond 1823. Ik ben bij de Zaanse gemeente geweest maar werd daar niet veel wijzer, maar dit kwam waarschijnlijk door mijn onkunde in stamboomonderzoek. 2) Mijn moeder, Hilde Posthuma (3 jaar geleden overleden) heeft net na de oorlog als kind een poosje in het Joodse kindertehuis “Jozeboko”, in Wijk aan Zee, gezeten omdat ze ondervoed was. Hoe kan ik meer over haar verblijf daar en Jozeboko in het algemeen te weten komen? [email protected]

Koorleden gezocht! Bent u halachisch Joods en houdt u van zingen in de LJG synagoge en daar buiten? Woont u in de omgeving van Den Haag, of bent u bereid daar naar toe te reizen? Dan weten wij zeker dat u zich bij ons koor thuis zult voelen. Wij, zijn de leden van het LJG koor Beth Jehoeda uit Den Haag. Wij repeteren eens per week op maandagavond. Doet u met ons mee, neem dan contact op met onze secretaris: Petra Chabas-Roelofs tel 070-325 29 37, of per email: [email protected]

34 Benjamin

Foto’s van de J.W. Brouwerstraat 21 Uit de nalatenschap van mijn ouders heb ik een stuk of 7 fotootjes, die zeer waarschijnlijk van Joodse personen zijn. Mijn vader werkte voor- en in de oorlog bij papierfabriek van Gelder in Wormer en daar kwamen spullen binnen van Joden die vernietigd moesten worden waaronder ook fotoalbums. Mjjn vader heeft er toen tegen alle regels in eentje mee naar huis genomen waar enkele foto’s inzaten en wij (de kinderen) weten niet anders dan dat het Joodse kinderen/personen zijn op de foto’s. Op één fotootje staat achterop wat geschreven en ook staat er een adres:

U plaatste een Schadchen... hoe liep het af? Heeft u ook een schadchen bij ons geplaatst? De redactie stuurt de reacties onder nummer aan u door. Hoe het afloopt blijft voor de meeste lezers altijd onduidelijk. Heeft u ook een mooi verhaal naar aanleiding van uw schadchenbericht, stuur het ons dan toe, per post of aan www.benjamin.nl

“J.W. Brouwerstraat 21”, waarschijnlijk Amsterdam. Er is na de oorlog geprobeerd om via dat adres contact met de eigenaars te zoeken, maar dat is niet gelukt. Het fotoalbum is ook nog in mijn bezit, maar dat is uiteindelijk gebruikt om eigen foto’s in te plakken en het valt bijna uit elkaar. Het zou mooi zijn als er na zoveel jaren misschien nog familie wordt gevonden die blij zijn met deze kiekjes.

Elly Rozemeijer, Krommeniedijk 161, 1562GR Krommenie, tel. 075-621 17 99 Gezelschapsdame Dame biedt zich aan als gezelschapsdame voor ouderen, tegen betaling. Voor gezellige uitjes, winkelen, enz, enz. In bezit van auto. Regio Amsterdam. Ria Schonthal, [email protected] tel. 020-647 27 08

Schadchen ‘Er is geen mens zo eenzaam als hij, die alleen zichzelf bemint!’ De Benjamin fungeert als doorgeefluik voor het maken van contacten tussen mensen. Schadchen, koppelen, is een oude Joodse gewoonte. Wil je gebruik maken van deze mogelijkheid, stuur dan je advertentie naar de redactie van de Benjamin. De tekst wordt anoniem geplaatst. Reacties op de advertenties kunnen worden gezonden naar JMW, redactie Benjamin, met op de envelop links boven het advertentienummer. 506 Aantrekkelijke, slanke Joodse vrouw (70) niet religieus- Zoekt contact met intelligente/humorvolle man/vriend. Ik ben jong van geest, vlot van aard, realist en sociaal voelend. Omgeving Amsterdam 507 Leuke vrouw, (58 jr.), jeugdig, lief, gevoelig, diepgang, niet Joods opgevoed, zoekt een leuke en lieve vriend voor fijne gesprekken en om af en toe leuke dingen mee te doen. Omgeving Utrecht. 508 Joodse vrouw, (35), 1.70 m, WO-niveau, slank & aantrekkelijk, zoekt halachisch

Ontmoet je vrienden op Jinglessite!

Jingle?

www.stichtingjingles.nl Joodse man, eveneens goed uitziend, met kinderwens, voor duurzame relatie. Omgeving Randstad. Email [email protected] 509 Vitale vrouw (81), H.B.O., gescheiden, vriend overleden, niet religieus, zou graag intelligente lieve man (niet rokend) willen ontmoeten. Om samen nog iets van het leven te maken: concert-, theater- & museumbezoek, wandelen, praten, luisteren, lachen, elkaar warmte geven. Hoop op reactie. Omgeving Amsterdam 510 Ongebonden goedverzorgde okselfrisse Joodse Waterman (man, 50), Amsterdam, stabiel en lekker in z'n vel, met oren om goed te luisteren en een hart om te voelen. Stapt met humor door het leven. Belangrijk: veel knuffelen, lekker dicht bij elkaar, elkaar kracht geven, van elkaar leren en veel, heel veel lachen, als het nodig is huilen en huilen van het lachen. Kan goed luisteren. Reactie van jou kan geen kwaad; we hebben niks te verliezen. Jij: Vrouw, lief, veelzijdig, hebt gevoel voor humor. Nationaliteit niet belangrijk. Je houdt van onverwachte uitstapjes en vooral veel zien van de wereld. Je staat open voor een serieuze relatie.

Op zoek naar leuke vrienden en of meer! Jingles is dan ‘the place to be’. Op de site waar ruim 250 personen hun bijgewerkte profiel hebben staan vliegen na de ingrijpende verbouwing van de site de berichten over en weer en stijgt het aantal ingeschrevenen met de dag. Vind je vandaag niet wat je zoekt, neem dan morgen nog eens een kijkje. Het plaatsen van een profiel is gratis, evenals het uitwisselen van berichten. Nieuw aan de site is dat alle gegevens van het profiel nu verplicht moeten worden ingevuld. Dit op uitdrukkelijk verzoek van de vele gebruikers die baalden van de slecht ingevulde profielen. Ook kun je zelf bepalen of je profiel voor iedereen, of voor alleen de andere profielhouders zichtbaar is. Tot slot is een algemene prikbordfunctie toegevoegd. Hierop kun je bijvoorbeeld aangeven dat je voor een leuke vakantie, of een gezellig weekend op zoek bent naar gezellige personen. Omdat we nog niet klaar zijn met het uitontwikkelen raden we je aan regelmatig een kijkje te nemen. Ben je nieuwsgierig gemaakt ga dan snel naar www.stichtingjingles.nl

35 Benjamin

Reacties en ingezonden Tot onze spijt moet een selectie worden gemaakt van reacties en ingezonden stukken. Wij vragen uw begrip hiervoor. _______________________________________ ~Beste Mensen, Wat een ontzettend leuk interview met Uri Coronel. Zelf ben ik ook uit de tijd van 1946-1964 (1951) en zoon van een Joodse moeder. De kleinzoon van Max Nijkerk (hij keerde terug uit Auschwitz), commissionair in diamanten met kantoor op het Weesperplein (Diamantbeurs). Het verhaal van Uri Coronel spreekt mij zeer aan. Ik handel en denk bijna hetzelfde. Begin jaren ‘80 ben ik een tijdje madriech geweest bij de LJG. Momenteel ben ik purser bij de KLM en penningmeester bij de Vakbond van Nederlands Cabinepersoneel. Mijn grootvader was donateur van Ajax en ook bij onze familie zit Ajax in het bloed. Ik heb elk jaar twee seizoenkaarten van Ajax en als kind van 7 ging ik met mijn grootvader mee. Volgend jaar verwacht ik met pensioen te gaan na 40 dienstjaren bij de KLM. Met vriendelijke groet, Alban Wijngaarden _______________________________________ ~Dank voor het toezenden van de Benjamin en het boek!! Benjamin is volwassen geworden, nu een echt ‘blad’ i.p.v. een mededelingenblaadje, goed hoor! Het boekje met al die generatiegenoten, daar ben ik ook erg blij mee! Rest mijn vraag: berust e.e.a. op een vergissing en ben ik nu weer toegevoegd aan het adressenbestand zodat dit nu is opgelost? Of val ik tegenwoordig buiten de ‘doelgroep’ voor de Benjamin en dingen zoals bijvoorbeeld jullie uitgave ‘Een generatie...?’ Ik hoop antwoord te krijgen, bij voorbaat dank, Isa Reactie redactie Beste Isa, Dank voor je leuke en spontane reactie. De redactie heeft uitsluitend 36 Benjamin

positieve reacties ontvangen op zowel de Pesach Benjamin als ‘Kinderen die allles moesten goedmaken’. Terugkomend op je vraag kun je met een Joodse achtergrond simpelweg niet buiten de doelgroep vallen van de Benjamin. Wel valt het ons op dat ondanks al onze inspanningen de Benjamin niet overal goed en tijdig bezorgd wordt. Als je twijfelt over de tijdige ontvangst van de Benjamin laat ons dit dan weten op [email protected] Veel leesplezier toegewenst, De redactie _______________________________________ ~Complimenten over het geweldige boekje wat wij deze maand kregen toegezonden ‘kinderen die alles moesten goedmaken’. Het was weer veel herkenning en bevestiging. Hiervoor veel dank. Mijn vraag is of misschien nog een exemplaar zou mogen ontvangen. Ik heb een arts ontmoet die mede door zijn werk, zeer geïnteresseerd is in deze materie en ik zou hem dit graag willen geven. Als hier kosten aan verbonden zijn dan hoor ik dat graag. Met vriendelijke groeten, Babs Eliasar, Sneek _______________________________________ ~L.S. Vandaag las ik in de Benjamin een aankondiging van de Hendrik Werkman tentoonstelling in het Joods Historisch Museum. Ik wil u laten weten dat ik hier het tijdschrift Apollo heb, de eerste Jaargang van december 1945 met een uitvoerig artikel over Werkman door Johan van Zweden met vele details van zijn leven. De ondertitel is: “De Groningse Drukker-Schilder“. Geïllustreerd met o.a. ”Der Werwolf” uit de Chassidische legenden. Het artikel eindigt dat hij in April 1945 is gefusilleerd te Bakkeveen. In 1942 woonde ik op de Plantage Kerklaan achter de Schouwburg in een huis dat behoorde aan Mijnheer Düsseldorf. Wij hadden een etage daar,

die we gehuurd hadden nadat we ons woonhuis aan de Keizersgracht moesten verlaten. In Juli 1942 zijn mijn ouders ondergedoken met 3 kinderen. Heb geregeld opgepikte Joden in the achtertuin van de Schouwburg zien luchten. De tuinen grensden aan elkaar. Vaak hebben ook door de Schouwburg opgenomen Joden via ons huis kunnen ontsnappen. Boven ons woonde de familie Riezouw, die mij heeft helpen onderduiken in Noord-Brabant. Heb op een van uw internet bladzijden een artikel gezien van Mevrouw Riezouw, die herinneringen ophaalt van die dagen. Haar broer Bart studeerde rechten en was erg actief in de ondergrond (communist). Hij wordt gemeld in een van de volumes van de serie van Dr. L. de Jong. In 1950 ben ik naar Canada geëmigreerd en ben een paar keer terug geweest naar Amsterdam en heb de Schouwburg bezocht... Stan van Zuiden, Canada, Amsterdam, 3 September 1922. _______________________________________ ~L.s., Het boekje ‘Kinderen die alles moesten goedmaken’ is een geweldig initiatief geweest! Hartelijk dank voor de toezending hiervan. Het was een “feest” van herkenning. Zie hiervoor mijn levensverhaal, wat u kunt vinden onder www.paulhammelburg.nl en dan doorklikken op naoorlogse generatie. Mijn levensverhaal sluit naadloos aan bij vele van de citaten uit dit boekje. Met vriendelijke groet, Paul Hammelburg, Populierenlaan13, Rosmalen [email protected] _______________________________________ ~Geachte lezer(es), Op pagina 47 staat een verhaal over Ronit Groenteman. Daarin lees ik dat zij in 2002 een gedichtenbundeltje heeft uitgegeven. Dat spreekt mij zeer aan en dus ben ik naar de boekwinkel gegaan om het te bestellen. Helaas geen Ronit

Ook een reactie plaatsen? Mail naar: [email protected]

stukken Groenteman en dus is het via hen niet mogelijk het te bestellen. Vraag: is het nog verkrijgbaar en zo ja bij wie? Misschien nog in het 2e hands circuit? Ik ben benieuwd. Vast bedankt. Betty J.van Vliet-Menist, [email protected] _______________________________________ ~Dames/heren, Ik maak u hierbij attent op een bijzondere voorstelling door Verhalenverteller Karel Barnacs in het Verzetsmusem, ‘s middags op 4 mei. Deze 1-mans voorstelling heeft vorig jaar een diepe indruk op mij gemaakt. Zodanig, dat ik weer plaatsen gereserveerd heb om mijn zoon(1972) en zijn vriendin dit ook te laten zien. Jammer dat ik hiervan geen aankondiging zag in de Benjamin. De voorstelling geeft een indringende familiegeschiedenis weer. Joodse vader ontmoet niet-Joodse moeder, die in het verzet zit, tijdens de onderduik. Na de oorlog: liefde, trouwen, gezin. Karel is een van de kinderen van dat gezin. Vorig jaar was de zaal niet helemaal vol. De wegblijver of zij die het niet wisten

hebben absoluut iets gemist. Misschien kunt u er publiciteit aan geven? Met vriendelijke groeten, Carry Steinmetz _______________________________________ ~Heel hartelijk dank voor "Kinderen die alles moesten goedmaken", jullie uitgave t.g.v. 60 jaar JMW. Het is een voortreffelijk vormgegeven boekje. De collectie interviewfragmenten is aangrijpend en zeer herkenbaar. Het is allemaal waar: de meeste Joodse lezers zullen zich in zo goed als alles kunnen spiegelen. Mijn vrouw Sonja Bernd’t (artiestennaam: ze behoort tot de Amsterdamse familie Ossedrijver) en ik behoren nog net tot de vooroorlogse 1e generatie (resp. 1938 en ‘33) met alle levenslange gevolgen van dien. Het is goed dat jullie (JMW, maar zeker ook exJAGGZ, dus Sinai-Ambulant) er zijn: jullie bemoeienissen zijn onmisbaar. Dank! En blijf bestaan voor de tweede en derde generatie. Ook zij hebben jullie (nog) nodig. Hartelijke groet, Donald de Marcas _______________________________________

~Geachte redactie. Terwijl ik de Benjamin zit te lezen valt het me op dat het lijkt of Joods Utrecht niet op de kaart staat (behalve een Wizo bazar). Ik heb net een proefabonnement op het NIW gehad en ook daar liep ik tegen hetzelfde aan, en ben niet overgegaan tot een abonnement. Utrecht schijnt 2 Joodse gemeentes te hebben, die allebei sjoeldiensten houden. Is er verder dan geen Joodse cultuur, geen matzelunch etc? Uit nostalgische overwegingen heb ik een keertje de site van de Liberalen bezocht om te kijken wanneer er sjoel was, maar haakte meteen weer af bij het feit dat ik me tevoren aan moest melden. Mijn generatie houdt daar niet van, dat hoef ik niet uit te leggen denk ik. Mijn complimenten voor het blad, maar dit wilde ik toch wel een keertje kwijt, en JMW (mijn eigen initialen!) is daar volgens mij wel het goede adres voor. Hartelijke groet

37 Benjamin

Stuur de antwoordbon in een portvrije envelop naar:

Benjamin Servicepakket Antwoordnummer 47160, 1070 WB Amsterdam

Benjamin Servicepakket Wat is dat eigenlijk, het Benjamin Servicepakket (BSP)? Kort gezegd is het BSP een dienst van de Benjamin waarbij u, als lezer en abonnee kortingen krijgt op allerlei diensten, artikelen en cursussen. Maar hoeveel kost me dat? Voor slechts € 18,50 per jaar maakt u als lezer en abonnee van de Benjamin met het hele gezin gebruik van ons Benjamin Servicepakket. Een aantrekkelijk en uitgebreid pakket van zorg- en gemaksdiensten voor zowel jong als oud. Hoe werkt het? Om u te bedienen is JMW een samenwerkingsverband aangegaan met ‘de Amstelring GezondheidService’.* Buiten het algemene aanbod van Amstelring, kunt u ook gebruik maken van een pakket van diensten, cursussen en activiteiten met name afgestemd op 50plussers met een Joodse achtergrond (zie kopje ‘Joods’). U kunt uw bestaande ‘Amstelring’ lidmaatschap (met behoud van opgebouwde rechten) eenvoudig omzetten naar een Benjamin Service Pakket lidmaatschap.

In je nopjes aan de knopjes De techniek heeft ons de laatste decennia op allerlei gebieden ingehaald. Heeft u hulp nodig? Wij helpen: “In je nopjes aan de knopjes” Hoe bedien ik de magnetron? Computer start niet, wat moet ik doen? SMS’en op mijn mobiel, hoe werkt dat? Met deze en andere vragen over

Dhr. Klein, een heel tevreden klant: In je nopjes... een uitkomst De heer Klein had problemen met zijn video/ dvd recorder aan de praat te krijgen. Het lukte hem niet om de gebruiksaanwijzing te lezen. Het was acacadabra voor hem.

Voor wie is het bedoeld? Het Benjamin Service Pakket is bedoeld voor iedereen met een Joodse achtergrond. Zie de verschillende cursussen en diensten die we aanbieden. Wil je weten hoeveel voordeel het je oplevert? Bel ons dan, wij informeren je graag.

apparaten in en om het huis kan Beth Simcha u helpen. Voor € 10,– per uur (voor Benjamin Servicepakket-leden € 8,–) helpen wij u uit de brand en vertellen getrainde medewerkers hoe apparaten bediend worden. Het aanbod van in je nopjes aan de knopjes geldt alleen voor Amsterdam én omstreken!

Jöel een van de medewerker van In je Nopjes aan de Knopjes was voor de heer Klein een uitkomst. Hij kon heel rustig, kort, duidelijk en begrijpelijk de werking van het apparaat uitleggen aan de heer Klein. “Dit is veel beter dan alle commercie.” Jöel was een halfuurtje bezig en het was in orde.

Wilt u meer weten? Bel van maandag t/m donderdag tussen 9.00 en 17.00 uur op telefoonnummer: 020-577 68 77, of mail naar [email protected]. Voor een volledig en actueel aanbod zie www.joodswelzijn.nl en verdere informatie bij www.amstelring.nl

Antwoordbon Benjamin Servicepakket Ik maak graag gebruik van het Benjamin Servicepakket

Betaling via acceptgiro € 18,50

Joodse achtergrond: Ja

Nee

Betaling via automatisch incasso € 16,50 Achternaam

Mevr. / Dhr.

Meisjesnaam

Voorletter(s)

Geboortedatum

Burgelijke staat ongehuwd / gehuwd / weduwe/weduwnaar / samenwonend

Naam partner

Mevr. / Dhr.

Voorletters

Geboortedatum

Straat + nummer

Postcode

Woonplaats Telefoonnummer

Telefoon mobiel

Bank/girorekening

E-mailadres

Datum

Handtekening

Invullen van alle velden is noodzakelijk. Uw persoonlijke gegevens worden conform de wet op de privacy behandeld.

Onderstaand het overzicht van diensten, cursussen en producten die onderdeel uitmaken van het Benjamin Servicepakket. Let wel, uitsluitend diensten, cursussen en producten waar nu landelijk bij staat vermeld, hebben een landelijke dekking. Cursussen zonder vermelding landelijk, worden aangeboden in de regio Amsterdam, Amstelveen en Hoofddorp. Op alle cursussen van Crescas 15% korting voor leden van het Benjamin Servicepakket!

1. KINDEREN Geniet korting bij deelname aan de volgende cursussen: • EHBO voor ouders van kleine kinderen • Slimkids • Rondom zwanger! • Beide oudercursus • Zwangerschapsyoga • Zwanger fit De kunst van borstvoeding • Babymassage

2. PRAKTISCH • • • • • • • • • •

Grote schoonmaak Wassen-Strijken-Stomen Tuinaanleg en onderhoud Administratie aan huis BoedelZorgDrager landelijk Mobiele telefonie landelijk BasicPhone landelijk Verhuisservice landelijk Computercursus aan huis landelijk Klussendienst aan huis (Eventuele parkeerkosten komen voor rekening van de klant)

3. BEWEGING • • • • • • • • •

FysioFitness Trimclub Slank en fit Aquarobic Aqua fitness Aqua Fysiofit Hydrofit Swimfit Reuma-oefeningen in warm water

4. GEZOND • • • • • • • • • • • • • • • •

Lekker in je vel Beter slapen Pakje Kans-Samen stoppen met roken Leven met diabetes Valpreventie Kennismaken met yoga Yoga voor gevorderden Geheugentraining Omgaan met dementie Hand en voet Zorgmassage Leren masseren Masseren niet verleren GeZZond Check Reanimatie en AED Voetreflexzonetherapie Stoelmassage

5. GEMAK • • • • • • • • • •

Kapper aan huis Pruikenservice landelijk Opticien aan huis landelijk Tandprotheticus Pedicure Podoloog Schoenenservice landelijk Kleding aan huis landelijk Ondermode/lingerie Maaltijdservice landelijk

6. EXTRA VOORDEEL • Voordelige tijdschriftabonnementen landelijk • Zorgboeken en cd-roms landelijk • Diabetes-testmateriaal landelijk • Thuiszorgwinkels • Korting op materialen Nordic Walking • Verhalen van vroeger-krant landelijk • Korting op ziektekostenverzekeringen, doorlopende reisverzekeringen en uitvaartverzekeringen landelijk

7. JOODS Diensten • Kosjere maaltijdservice van de keukens van Langerhuize landelijk • In je nopjes aan de knopjes €10,– per uur. Voor abonnees € 8,–. • Pedicure aan huis (Amstelveen, Amsterdam-Zuid en Buitenveldert), Sadie Fridman Manicure & Pedicure á € 23,50 per behandeling, bel: 06-224 889 62 Cursussen Beth Simcha, 50-plussers • ca. 15% korting op cursussen Ivriet, Engels, Jiddisj, tekenen, schilderen en Joodse geschiedenis (€ 105,– voor 35 lessen). Voor abonnees € 90,–. • Gymnastiek en koor € 85,– per jaar. Voor abonnees: € 72,–. • Dinsdagmiddag activiteiten en open atelier € 2,25 per keer. Voor abonnees € 2,– • Dagtochten en bijzondere evenementen 10% korting voor abonnees. Deze prijzen worden per keer vastgesteld. • Nesjomelet: een maaltijd kost € 9,–. Voor abonnees € 8,–.

“Ik hou van voeten en handen en vind het belangrijk dat die er goed uitzien en goed voelen”. Zegt Sadie Fridman, de sinds kort bij het BSP aangesloten “pedicure & manicure”. Het leukste aan mijn vak is dat ik mensen help zodat zij weer huppelend door het leven gaan. Het is mooi om een goede en verzorgde voet en hand voor mijn ogen te zien. Ik noem mijzelf de ‘schoonheidsspecialiste’ van uw voeten en handen. Manicure € 18,– inclusief lakken, pedicure € 23,50. Werkgebied: Amstelveen, Amsterdam-Zuid en Buitenveldert

39 Benjamin

Bent u nog geen donateur van de Benjamin, maar wilt u wel bijdragen. Dan kunt u een bedrag overmaken aan Stichting JMW Bijdrage & Fondsen o.v.v. donatie Benjamin, De Lairessestraat 145-147, 1075 HJ Amsterdam op rekeningnummer 204420.

bezoek onze website

www.joodswelzijn.nl JMW Bureaus Bureau Amsterdam Spreekuur maandag t/m vrijdag 9.30-12.00 uur en woensdagavond 18.30-20.30 uur 020-577 65 77 [email protected] Bureau Arnhem Uitsluitend telefonisch spreekuur dinsdag 9.30-11.30 uur 026-445 12 89 [email protected]

Colofon De Benjamin wordt uitgegeven door JMW (JMW) en verschijnt vier keer per jaar in een oplage van 10.000 exemplaren. De Benjamin wordt op aanvraag gratis toegezonden. Het volgende nummer verschijnt week 37, 2008.

Redactieadres JMW De Lairessestraat 145-147 1075 HJ Amsterdam tel 020 577 65 18 (redactie) tel 020 577 65 84 (administratie) E-mail: [email protected] www.joodswelzijn.nl

Hoofdredacteur: Michel Kotek Redactie: Marianne Fuchs, Tzippy Harmsen, Karien Anstadt, Esther Konstantinov, Mireille Oei, Jolan Toff en Silvy Heijmerink (secretariaat).

Vormgeving Dickhoff Design, Amsterdam Drukwerk Hegadruk, Den Haag

Bureau Den Haag Spreekuur dinsdag 14.00-15.30 uur 070-355 56 72 [email protected] Bureau Eindhoven Uitsluitend telefonisch spreekuur dinsdag 9.30-11.30 uur 040-243 45 45 [email protected]

Bureau Enschede Uitsluitend telefonisch spreekuur dinsdag 9.30-11.30 uur 053-431 85 02 [email protected] Bureau Groningen Uitsluitend telefonisch spreekuur dinsdag 9.30-11.30 uur 050-313 29 08 [email protected] Bureau Rotterdam Uitsluitend telefonisch spreekuur dinsdag 14.00-15.30 uur 010-466 86 66 [email protected] Website JMW www.joodswelzijn.nl Voor een volledig en actueel overzicht van de openingstijden, diensten en activiteiten!

Inleveren kopij De sluitingsdatum voor het inleveren van kopij voor Benjamin 73, het Rosj Hasjananummer, is 25 juli 2008.

Antwoordbon 72 naam

voorletter(s)

voornaam

adres postcode

woonplaats

telefoon

e-mail

geboortedatum

nationaliteit

man/vrouw*

Ik heb wel/geen Joodse achtergrond* (*doorhalen wat niet van toepassing is) Ik wil graag een gratis abonnement op de Benjamin Ik wil graag een gratis abonnement op de

gesproken Benjamin Ik wil deelnemen aan één van de volgende groepen die binnenkort starten: Putten uit Joodse bronnen (i.s.m. Crescas) Je zal maar Joods zijn Joodse cultuur in één dag Van je familie moet je hebben – of niet Wie schrijft die blijft

Joods, maar Christelijk opgevoed Kind in de oorlog Gespreksgroep na-oorlogse generatie Omgaan met dementie (i.s.m. Sinai) Zin in vriendschap (i.s.m. Sinai) Ik wil meer informatie over:

Deze bon zenden naar: datum

handtekening

JMW – SLO De Lairessestraat 145-147 1075 HJ Amsterdam