Autisme, wat weten we?

Autisme, wat weten we?

Matt van der Reijden,

kinder- en jeugdpsychiater & geneesheer directeur Dr Leo Kannerhuis, Oosterbeek Voorzet, 4 juni 2013

1

autisme agenda  autisme  autisme en het brein: wat weten we?  een beeld van autisme: ‘een bijzonder orkest’  hoe ontstaat autisme?

 waarschuwingen Voorzet, 4 juni 2013

2

autisme het verleden 1943

Leo Kanner: ‘autism’

1944

Hans Asperger

Voorzet, 4 juni 2013

3

autisme diagnose gebaseerd op symptomen en gedrag

diagnostic and statistic manual (DSM) pervasive developmental disorder (PDD)

= autism spectrum disorder (ASD)  problemen in sociaal functioneren

 problemen in communicatie  beperkte/stereotype interesses en gedragingen  begin voor 3e levensjaar ( moment van diagnose) Voorzet, 4 juni 2013

4

autisme diagnostic and statistic manual (DSM)

vormen van autisme  klassiek autisme (Kanner)  Asperger syndroom

 pervasive developmental disorder - not otherwise specified (PDD-nos)  Rett syndroom

 desintegrative disorder mei 2013 DSM 5:

ASD in schalen van ernst social communication disorder? Voorzet, 4 juni 2013

5

autisme prevalentie

voor 1990:  klassiek autisme: 5 in 10.000

Na 1990  Autism Spectrum Disorders (pervasive developmental disorders)  prevalentie neemt toe; nu tussen 1 op 150 á 100 (1%)  komt vaker voor bij jongens; bij meisjes minder goed herkend


6

autisme en het brein: wat weten we? eerste waarschuwing wij zijn NIET (alleen) ons brein, en autisme is niet (alleen maar) een ‘hersenziekte’  de invloed van ‘de biografie’, context (omgevingsfactoren e.d.) zijn zeer belangrijk;  dit leidt er o.a. toe dat autisme vaak een extra ‘verdieping’ krijgt of autisme soms geen autisme is


7

autisme en het brein: wat weten we? probleem in de hersenen: deel of geheel? sociale interactie en hersenontwikkeling Corchesne et al.

spiegelneuronen Gallese et al., Brain, 1996 maar: ‘spiegelneuronensysteem’ komt bij

mensen met autisme later op gang. Bastiaansen, Mirror images! Neural correlates of emotion processing in autism, schizophrenia and mental health., 2011 en: spiegelneuronen geven motorische/cognitieve, geen emotionele herkenning. Baron Cohen, The science of Evil. On Empathy and the Origins of Cruelty., 2012 Voorzet, 4 juni 2013

8

autisme en het brein: wat weten we? probleem in de hersenen: deel of geheel?

Dinstein et al., Neuron, 2012


9

een beeld van autisme is er 1 verklaring voor alle symptomen?

een vereenvoudiging (let op!):  autisme = (vroege) ontwikkelingsproblemen van de hersenen



gespecialiseerde hersencellen



verbindende hersencellen

 bij mensen met autisme ontstaan problemen in beide ontwikkelingslijnen


10

een beeld van autisme gespecialiseerde hersencellen sommige hersengebieden functioneren goed, andere gebieden functioneren niet optimaal

 bepaalde ‘hersenfuncties’ verlopen niet optimaal maar

sommige functies verlopen ‘normaal’ of bovengemiddeld goed (speciale vaardigheden, ‘savants’)


11

een beeld van autisme gespecialiseerde hersencellen als we het brein zien als een orkest

 dan kunnen we het brein van iemand met autisme zien als een orkest met

en


12

een beeld van autisme gespecialiseerde hersencellen als er veel hersenfuncties tegelijkertijd nodig zijn (het leven) is het moeilijk voor mensen met autisme

(= als het hele orkest speelt is het moeilijk goed te spelen)  als er goed functionerende hersengedeelten nodig zijn

(speciale vaardigheid) lukt het mensen met autisme goed (= in het orkest zit misschien een prachtig spelend kwartet)


13

een beeld van autisme verbindende hersencellen

goede verbindingen nodig tussen gespecialiseerde hersengebieden

 zijn nodig om informatie snel te verwerken en snel te reageren  balanceren  sturen (armen)  trappen (benen)  letten op het verkeer en ‘verkeersgeheugen’ raadplegen  sociaal functioneren (kletsen) etc

fietsen gebeurt automatisch; fietsen vereist snel en complex functioneren van de hersenen  mensen met autisme hebben vaak problemen met complexe taken Voorzet, 4 juni 2013

14

hoe ontstaat autisme? hypothese  (problemen met) ontwikkeling van zenuwcellen die verbindingen tussen hersengebieden verzorgen geeft  problemen met het (snel) verwerken van (bepaalde) prikkels en informatie geeft

 onvoldoende of ‘ander’ begrip van de ‘wereld’; moeite met complexe informatie of vaardigheden Voorzet, 4 juni 2013

hoe ontstaat autisme? genen en omgevingsfactoren

 autisme is in sterke mate erfelijk (genetische kwetsbaarheid) maar vooral gedurende zwangerschap en de eerste levensjaren, maar ook daarna, kunnen omgevingsinvloeden de ernst beïnvloeden NB1: meerdere genen zijn betrokken bij autisme. NB2: veel van de afzonderlijke genen zijn in de algemene bevolking aanwezig. NB3: omgevingsfactoren kunnen biologisch, maar ook ‘psychosociaal’ zijn. NB4: ‘stress’ lijkt een (meestal) ongunstige omgevingsfactor te zijn. Voorzet, 4 juni 2013

16

hoe ontstaat autisme? omgevingsfactoren de vaccinatietheorie Wakefield et al, Lancet, 1998 Gezondheidsraad. BMR-vaccinatie en autisme: geen aanwijzingen voor een verband - signalement. 2007


17

hoe ontstaat autisme? omgevingsfactoren Autism: Air Pollution May Be to Blame, Study Suggests

Pollution from freeways may cause autism, according to new study.


18

hoe ontstaat autisme? omgevingsfactoren

het effect van vroeginterventie ● Pivotal Response Treatment (PRT)

Koegel & Koegel, 2006 ● Early Start Denver Model (ESDM) Dawson et al., Pediatrics, 2010 & J Am Acad Child Adolesc Psychiatry, 2012


19

hoe ontstaat autisme? het autistische brein heeft moeite met het verwerken van en reageren op (complexe) informatie  problemen met centrale coherentie  problemen met ‘theory of mind’  problemen met executief functioneren  problemen met zintuiglijk functioneren  problemen met snelheid van verwerken en reageren informatie  problemen met complexe opdrachten  problemen met verbeeldend vermogen  problemen in de ontwikkeling  beter functioneren in een aangepaste context

etc


20

belangrijke begrippen centrale coherentie in de ontwikkeling leren de hersenen snel om veel bij elkaar horende informatie om te zetten in een zinvol geheel  snel begrip (van bv situatie)  dit gebeurt onvoldoende bij autisme  dit leidt bij autisme tot detailgerichtheid  dit leidt bij autisme niet of niet snel genoeg tot begrip Voorzet, 4 juni 2013

belangrijke begrippen centrale coherentie

een film over gebrek aan centrale coherentie: www.youtube.com/watch?v=yhRRHL2FNOw


belangrijke begrippen context

autisme is contextafhankelijk:  zichtbaar in een ongunstige context  moeilijker zichtbaar in een gunstige context  voorkeur voor een bekende context


belangrijke begrippen context wat zijn de kenmerken van een gunstige context?  aangepaste informatievoorziening (in vorm, intensiteit, snelheid, grootte);  veiligheid;  overzichtelijkheid;  voorspelbaarheid (ook consequent zijn!);  duidelijkheid (in details!);  goede voorbereiding; etc; deels ook ‘persoonlijk’ Voorzet, 4 juni 2013

waarschuwingen ● er is veel dat we nog niet weten. ● een persoon met autisme ‘is niet zijn brein’. ● biografie en context zijn van invloed op (de ernst van het) autisme. ● autisme levert ‘sterke kanten’ op


waarschuwingen

je spreekt met een puber over zijn klasgenoten. vraag: hoe groot is je klas? antwoord: ik denk twee keer zo groot als deze kamer. het antwoord is letterlijk en valt buiten sociale context van het gesprek. Maar: voor de ander is de vraag vreemd: ‘ben ik net aan het kletsen over mensen, en dan wordt er een vraag gesteld over afmetingen.’ Voorzet, 4 juni 2013

[email protected] Voorzet, 4 juni 2013

27

Autisme, wat weten we?

Recommend Documents