aug. 2015

Maandblad van de Evangelisch-Lutherse gemeente te ’s-Gravenhage

130e jaargang no. 7/8 Jul./aug. 2015

Zomerzwaan Een Luther Heraut voor twee maanden: we gaan de zomerperiode in. Sommigen van ons gaan op pad: in eigen stad of verder weg. Anderen blijven thuis. Spreid uw vleugels uit als een (Lutherse) zwaan en geniet van de zomer!

De kerkenraad vergaderde…

Pag. 3

Aankondiging startzondag

Door de week heen: Wie maar de goede God laat zorgen

Pag. 7

Pag. 8

Lutherse Burgwal 7-9, 2512 CB Den Haag www.luthersdenhaag.nl

Orgelconcerten in de zomer

Pag. 9

Tel: 070-363 66 10 e-mail: [email protected]

meenschap een beetje. Als wij willen dat zij bij ons horen, dan zullen we ook een beetje moeten veranderen. Hoe? Dat is nog niet zo simpel. Maar zij zijn een hele leerschool doorgegaan. Zij hebben de mores zo’n beetje leren kennen. Nu moeten wij hun mores leren kennen. Nog meer nieuws van onze jongeren: Nienke behaalde haar eindexamen. Ik heb haar namens u allen bloemen gebracht. Op 30 augustus is het startzondag. Het belooft een mooie dag te worden, waarop we ons jaarthema ‘levenskunst’ introduceren. Bovendien zal Boris Phefferkorn op deze dag bevestigd worden in zijn geloof en officieel toetreden tot onze gemeenschap. Boris zingt in het PaJaMa-koor. Onnodig te zeggen, dat het koor meewerkt in de dienst. Neemt u de tijd op de 30ste. We willen ook nog samen eten. En u kunt natuurlijk niet ontbreken. Een goed zomer toegewenst, mede namens collega Marianne van der Meij, Trinette Verhoeven

Inhoudsopgave Pastoralia Uit de gemeente Rondom de zondag Door de week heen In de stad en verder… Overzicht activiteiten Young Info Overzicht diensten

2 3 6 8 9 10 11 12

Pastoralia Beste mensen, “God moet je niet vergeten.” Ik zit met iemand te praten over bidden. Ze is een Hindoestaanse en zij bidt twee keer per dag. Heerlijk vind ik het om gevoed te worden door verschillende gewoonten. Bidden wordt zo gauw een verlanglijstje opsommen. In gesprek met andere geloven leer ik steeds dat God zich vereerd voelt als je met Hem praat. Op zondag 12 juli is het de eerste zomerdienst: mensen van de Lukaskerk komen drie weken bij ons buurten. Na de eerste dienst willen we in gesprek gaan over de mogelijkheden die de dialoog met andere godsdiensten ons biedt. Het wordt een gewone dienst, maar na afloop wordt u uitgenodigd tot gesprek. Ik hoop dat ook dit gesprek ons verrijken zal. Op 14 juni spraken we in een gemeentevergadering over de financiën van de kerk. Die financiën baren ons grote zorgen. Het zal de kunst zijn niet het moede hoofd te laten zakken, maar te blijven kijken naar de mogelijkheden die er liggen om voluit kerk te zijn. Misschien leven we wel op te grote voet, dan moet het een tandje minder, maar niet in aandacht en zorg voor Elkaar, voor de mensen binnen en buiten. Ik heb pas een boek gelezen van Tomas Halik: ‘geduld met God’. Ik ben zeer door dit boek geraakt. Halik schrijft dat wij meer oog moeten hebben voor de mensen buiten de kerk. Hij gebruikt het beeld van Zacheüs, die kleine tollenaar die in een boom, vanaf een afstandje, naar Jezus keek. Zijn indringende vraag: hebben wij oog voor de Zacheüs van onze tijd, zien we hem zitten en sterker: zijn wij bereid bij hem te gaan eten. Let wel: Jezus nodigt Zacheüs niet uit. Hij gaat bij Zacheüs op bezoek. Het is een hele spannende. Wie nodigt ons uit? Worden wij uitgenodigd? En wat doen we dan? Zondag 28 juni namen we afscheid van drie kinderkerkkinderen: Myrthe, Mandori en Sjoerd. Zij werden te groot voor de kinderkerk. Vooral Myrthe hebben we zien groeien. Maar Mandori en Sjoerd natuurlijk ook. Het zal spannend worden om een plekje in onze gemeenschap voor hen in te ruimen. Zij brengen hun eigen vragen mee. Ik geloof dat het niet goed is alleen maar te zeggen, dat ze welkom zijn. Ieder mens verandert de ge-

Lieve Lutheranen, Na de lange revalidatie in Mechropa wil ik iedereen bedanken voor de vele kaarten, bezoekjes en alle attenties; ook voor de speciale kerstattentie. Was m’n kamer toch in een kerstsfeer. Het heeft me allemaal heel goed gedaan en daarom heb ik het ook zo lang volgehouden. Ik kon wel niet anders maar ik hoop weer snel de diensten te volgen. Hartelijke groetjes, *** *** Lieve mensen, Nu ik weer thuis ben uit het ziekenhuis voor de tweede maal en direct naar mijn nieuwe appartement ging en dankzij familie en vrienden de verhuizing hebben moeten doen, wil ik een ieder hartelijk bedanken voor de lieve kaarten, die ik mocht ontvangen. Het heeft me erg goed gedaan, zo ook de bezoekjes en bloemen die ik mocht ontvangen. Ik mis mijn contacten in de kerk, maar hoop dat snel weer te mogen oppakken. Ik heb nog een lange weg te gaan en ben er nog niet, maar blijf positief en nogmaals dank voor jullie oppeppertjes. Met een hartelijke groet van *** *** DE LUTHER HERAUT voor september 2015 zal verschijnen op zaterdag 5 september. Uiterste inleverdatum van kopij: vrijdag 21 augustus 2015. Kopij voor de LH kunt u digitaal inleveren via [email protected] of via het adres van de kerk (onder vermelding van kopij LH). Bij digitale verzending ontvangt u altijd een ontvangstbevestiging (in de vakantieperiode zal dit vlak voor de sluitingsdatum zijn). Zo niet, neemt u dan contact op met Mascha de Haan (070-3689044).

2

Bedankt Namens onze (schoon-)vader en moeder, *** en *** ***, willen wij graag de kerkenraad bedanken voor de mooie bloemen die bij hun bezorgd werden. Al is het niet meer mogelijk om nog naar de kerkdiensten te komen, zij vinden het fijn op deze manier toch nog betrokken te zijn bij de gemeente. Ook willen wij namens onszelf bedanken voor de bloemen die wij kregen ter gelegenheid van ons 40-jarig huwelijk. De bloemen en goede wensen vanuit onze gemeente maakten het voor ons een heel feestelijk gebeuren. *** en *** ***

afname van kerkbezoek. Ook de landelijke kerk heeft de aandacht van *** . Vanaf mei 1973 is *** tweede secretaris van de Synodale Commissie, van mei 1978 tot mei 1979 vicepresident van de Synode, vanaf mei 1986 eerste secretaris van de Synodale Commissie. Ondertussen vervult hij vele andere functies, zoals het lidmaatschap van de Commissie Interkerkelijk Overleg met het ministerie van Justitie, lid van de commissie Interkerkelijk overleg Militairen, en ook die in Overheidszaken. Later wordt hij ook lid van de commissie Internationale zaken van de Raad van kerken. Eigenlijk cirkelen ze steeds rond de aandachtsgebieden: kerk en staat, staat en kerk. Was zijn eerste belangstelling uitgegaan naar het staatsrecht in relatie tot de kerk; zijn latere aandacht startte steeds bij de kerk. En dan die in relatie tot de staat. Wie *** gekend heeft, weet hoe smeuïg hij kon vertellen over zijn contacten, met name die in Oost-Europa. Het accent van zijn studie zou *** leggen bij de Oosterse Orthodoxie. “Ik had eigenlijk genoeg om te promoveren. Maar het is er nooit van gekomen.” Zo zei *** eens tegen mij. En de spijt klonk door in zijn stem. *** was een veelzijdig mens die veel heeft gedaan. We gedenken *** Roskam als een gedreven en gepassioneerd theoloog met een ruime belangstelling voor de dingen die om hem heen gebeurden. Hij heeft op veel gebieden zijn aandacht gericht. Niet in het laatst herinneren wij zijn werk in de Martin Luther Bund dat alle interesses bij elkaar bracht: Luther, de Lutherse kerk, het Oostblok en de verkondiging. Zijn nagedachtenis zij ons tot zegen. Trinette Verhoeven

In memoriam Op 6 juni overleed *** *** ***. Zelf stelde hij de tekst van de rouwkaart op: in de zekerheid van zijn geloof is hij teruggegaan naar zijn Hemelse Vader. *** *** heeft een veelbewogen leven geleid. In 1969 is hij beroepen naar Den Haag als vrijzinnig predikant. Maar de vrijzinnigen waren uiterst kritisch. Was dit vrijzinnig? *** was een lange weg al gegaan, waarin vrijzinnigheid gevoed was door een geheel eigen kijk op het Lutheranisme. Zijn vele oecumenische contacten – binnen en buiten Nederland – hadden hem gevormd en een geheel eigen kijk op geloven gegeven; die hem uiteindelijk zou laten spreken over de zekerheid van het geloof op een wijze die misschien in de traditionele vrijzinnigheid zo niet gebruikelijk was. Omdat *** *** in 1943 de loyaliteitsverklaring richting de bezetter niet wilde tekenen, moest hij onderduiken. Pas in september ‘45 kon hij zich inschrijven aan de theologische faculteit van de Gemeentelijke Universiteit van Amsterdam. In oktober van dit jaar kon hij echter al zijn propedeuse doen. Zijn Hebreeuws had hij in de onderduik al geleerd. De volgende jaren zouden gekenmerkt worden door buitenlandse reizen: tijdelijke dienst als assistent-predikant bij kinderen uit Putten die om bij te komen naar Yorkshire gingen, studie in Oslo op uitnodiging van de bisschop van Oslo, in 1947 een semester in Praag. Zijn ervaringen in Praag zouden de basis worden voor veel studie en belangstelling later voor het Oostblok. Na een korte tijd als legerpredikant gediend te hebben, wordt *** achtereenvolgens predikant in Beverwijk – Velzen, Amsterdam en Den Haag. En al die tijd reist hij, studeert hij, werkt hij. Ook trouwt hij met *** *** *** *** , die in de gemeente voor haar kerkkinderen uitgroeit tot tante *** . Samen met oom *** zullen zij vele reizen ondernemen, waar *** s vele contacten hen op vele interessante plaatsen brengen. *** *** zal haar man tot steun worden in zijn werkzame leven. Na haar dood zou hij nog vaak met bewondering over haar spreken. *** *** is een man van de kerk geweest. Tot in de laatste weken uit hij zijn zorg over de

Uit de gemeente De kerkenraad vergaderde In de vergadering van 8 juni blikt de kerkenraad kort terug op de beleidsdag van 30 mei jl.. Het feitelijk tekort is behoorlijk opgelopen ondanks de ruime bijdragen van de Diaconie en de Stichting Wees- en Oudeliedenhuis. We moeten bezuinigen en Kerkrentmeesters hebben de opdracht gekregen een aantal scenario’s uit te werken en deze te presenteren in de vergadering van 6 juli. Op de beleidsdag is ook de toekomstvisie van de Protestantse Gemeenten Den Haag (PGG) besproken. Het is de wens van de PGG om te komen tot één centraal protestants gezicht, één centrumkerk, waar allerlei activiteiten worden ontplooid voor bestaande én nieuwe kerkgangers. Waarschijnlijk zullen in september hierover gesprekken worden gevoerd. Als voorbereiding op dit gesprek organiseert de kerkenraad binnenkort een brainstorm. 3

De tekst van de samenwerkingsovereenkomst PGG is vastgesteld en ligt nu ter beoordeling bij de Algemene Classis van Den Haag. Na hun inbreng kan deze definitief worden vastgesteld en ondertekend. Marianne van der Meij-Seinstra heeft aangegeven eind 2015 met emeritaat te willen gaan. Haar vertrek moet worden opgevuld. Maar hoe? Kerkrentmeesters nemen dit mee in de uitwerking van de financiële plaatjes. Op 6 juni is ds. Roskam overleden en de begrafenis was op 13 juni. De dienst werd geleid door Trinette Verhoeven en Willem Boon. Namens de kerkenraad waren Ewald Grund, Apilena Sapioper en Loes Klijn aanwezig. Op 14 juni werd ds. Maarten Diepenbroek ingezegend als predikant in Woerden. Trinette Verhoeven was als voorzitter van de Synode hierbij aanwezig en vanuit de kerkenraad Sara de Weerd en Loes Klijn. Samen met de Lukaskerk bereiden de colleges de startzondag van 30 augustus voor. Op 9 september is een gezamenlijke vergadering met de kerkenraad van de Lukaskerk en als onderwerp staat het Avondmaal op de agenda. Goed nieuws: na de vergadering heeft Jeroen Rosier aangegeven dat hij als ouderling wil aanblijven. Loes Klijn heeft zich al eerder bereid getoond het secretarisschap formeel te willen blijven vervullen. Zij zal als ouderling met bijzondere opdracht in het secretariaat bevestigd worden.

Gemeentevergadering 14 juni Op verzoek van de kerkenraad trad Frank Everaarts als woordvoerder op. Op de agenda stonden de jaarrekeningen van de Diaconie en Kerkrentmeesters, de samenwerkingsovereenkomst PGG, de wens van de PGG om te komen tot een centrumkerk en het emeritaat van Marianne van der Meij-Seinstra. De agendapunten werden kort toegelicht en de gestelde vragen zijn of gelijk beantwoord, of genoteerd om later aan de vraagstellers te worden teruggekoppeld. Zie ook de Luther Heraut van juni met het stukje over de gemeentevergadering en een uittreksel uit de jaarcijfers van de Diaconie en Kerkrentmeesters. Tot slot gaf Frank Everaarts aan, dat hij vanaf 1 januari 2015 voorzitter is van de kerkenraad en heeft ervaren dat de kerkenraadsleden heel betrokken zijn bij het wel en wee van onze gemeente. Alleen, er is te veel werk voor te weinig mensen.

Oproep aan de gemeente: Wie is bereid om zijn of haar steentje bij te dragen? Dit kan op projectbasis, als klus, of als kerkenraadslid. Voor meer informatie kunt u de predikanten of de kerkenraadsleden benaderen. Myrthe de Haan maakte de onderstaande impressie:

4

Zomerdienstregeling kosterij In de maanden juli en augustus zijn er wegens de grote vakantie weinig activiteiten in de kerk. Ook voor de kosters is het vakantietijd. Dat betekent dat er in deze maanden één koster beschikbaar is en dat heeft consequenties voor de werktijden. ◊ Op 9, 16, 23 en 30 juli; 6, 13 en 20 augustus is de kerk gesloten. ◊ Op maandag, dinsdag, woensdag en vrijdag is er iemand tussen 10.00 en 16.00 uur aanwezig. ◊ In juli vinden er orgelconcerten plaats op de zaterdag en net als op de zondag voor de eredienst is er een koster aanwezig. Vanaf maandag 24 augustus zijn de kosters zoals gebruikelijk aanwezig. Het kostersteam wenst iedereen een prettige vakantie. Bazaar in de Evangelisch-Lutherse kerk zaterdag 19 september 2015 Oproep! De voorbereidingen voor de Bazaar (die al een echte traditie aan het worden is) zijn opgestart. We hebben uw hulp hard nodig.

Kan ik mijn kerkelijk hoofdgeld maandelijks betalen? Deze vraag werd gesteld op de gemeentevergadering. Natuurlijk is dat mogelijk. Het enige dat u hoeft te doen is een machtiging aan uw bank af geven, onder vermelding van het bedrag, op welke datum u het bedrag wilt overmaken en het rekeningnummer van KRM als begunstigde. LET OP: het rekeningnummer van KRM is gewijzigd! Het is nu NL09FVLB0226115682. Als u internetbankiert, dan kunt u zelf in het internetprogramma van uw bank de periodieke betalingen instellen. KRM

We zijn op zoek naar: ◊ mooie en hele spulletjes, boeken en kunst en kitsch (geen grote meubels of oude computers); ◊ zegeltjes die we kunnen omwisselen voor mooie prijzen voor de loterij; ◊ prijzen voor de loterij; ◊ vrijwilligers voor het opbouwen en verkopen. Aanmelden en het inleveren van spullen kan via de kosterij (inleveren graag vanaf 5 september).

Uit de diaconie Er is teruggekeken op de vrijwilligerslunch. De bijeenkomst viel samen met de meivakantie van de scholen, hierdoor waren er minder mensen aanwezig. Het was voor de aanwezigen een prima bijeenkomst met veel dank aan Henk en Ida voor het verzorgen van de lekkere lunch. Ook niet iedereen is bereikt. Om voor de volgende vrijwilligers bijeenkomst meer mensen te bereiken, wordt er een vrijwilligerslijst met mailadressen samengesteld. De kascontrole van de jaarrekening is uitgevoerd. Via de broer van Apilena is er bericht gekomen vanuit Papoea Nieuw Guinea. Er is samen met de Lutherse gemeente daar een project gestart langs de grens van Papoea Nieuw Guinea en West Papoea (Indonesië) om een waterreservoir te bouwen. Apilena print de foto’s uit en hangt deze op het bord in de kerk. Verder zijn de lopende zaken besproken. Ineke Peereboom Voller

Contactadressen en activiteiten Alle activiteiten vinden plaats in de kosterij, Lutherse Burgwal 7, tenzij anders aangegeven. Kosters: H. Baaima en N. Lamb, tel. 070-3636610, e-mail: [email protected] De kerkenraad Voorzitter: F.W. Everaarts, tel. 070-3250220 Secretaris a.i.: mw. L. Klijn, tel. 070-3107999 [email protected]; Ouderlingen: mw. J. Dekker, J.D.M. Rosier, mw. S. de Weerd-Walakutty; Kerkrentmeesters: mw. J. Valstar-Vos, A.E. Grund, H.B. Val; Diaconie: mw. I. Burghoorn-van der Kam, mw. I. Peereboom Voller-Lelieveld, Chr. Minderhoud, mw. A. Sapioper.

5

Predikanten • Ds. W.T.V. Verhoeven, tel. 070-3470873, [email protected], meestal bereikbaar van 9.00 uur tot 9.30 uur, vrije dag: dinsdag. • Ds. M.M.B. van der Meij-Seinstra, 0174769072, [email protected], meestal bereikbaar van 9.00 uur tot 9.30 uur, vrije dagen: donderdag en vrijdag.

Rekeningnummers ♦ Evangelisch-Lutherse Gemeente 's-Gravenhage te Nootdorp NL09FVLB0226115682 ♦ Evangelisch-Lutherse Gemeente 's-Gravenhage inz. Verhuur NL33FVLB0225390272 ♦ Diaconie ELG ’s-Gravenhage te Den Haag NL91INGB0000037958 ♦ Orgelfonds ELG ’s-Gravenhage te Leidschendam NL29INGB0000614866 ♦ Jeugdraad ELG ’s-Gravenhage te Den Haag NL14INGB0000251968 ♦ Kampcommissie ELJR ’s-Gravenhage te Delft NL17INGB0000124553 ♦ Penningm. Kerkkoor Maarten Luther te Delft NL70INGB0001917129 ♦ Stichting Cultuur en Muziek in de Lutherse Kerk te Leidschendam NL73INGB0006817612

Swaenesteyn en Swaenehove Saffier de Residentiegroep, die de verzorgingshuizen van voormalige Lutherse signatuur beheert, heeft als geestelijk verzorger voor WoonZorgPark Swaenehove Ds. N. van Dorp (Heiloostraat 296, 2547 KX Den Haag, telefoonnummer: 0703084830) en voor WoonZorgPark Swaenesteyn Ds. Y. Schoonhoven (Nieuwendamlaan 1, 2547 JG Den Haag, telefoonnummer: 070-4487000). Seniorenbijeenkomst Mw. E. Pellen, tel. ***-*******en mw. J. Momberg, tel. ***-*******.

Rondom de zondag

Stichting Cultuur en Muziek in de Lutherse Kerk / Orgelcommissie Contactpersoon nog niet bekend.

Opbrengsten van de collecten Vanaf 24 mei t/m 14 juni 2015 Orgelfonds Diaconie Kenia Vakantiekamp Jeugdraad Onderhoud kerkinstrumenten Kerk

Kerkkoor Maarten Luther Cantor: mw. M.Y. Schendelaar Contact: mw. I. van der Veen, secr., tel. **********, e-mail: *** Elke dinsdagavond van 20:00 – 22:00 uur.

€ € € € €

131,25 156,16 52,50 121,30 508,62

Jour der Senioren Mw. E. Gaemers, tel. ***-*******.

De extra collecte voor Nepal heeft € 2.725,00 opgebracht. Dat is heel mooi. De Diaconie heeft er € 5.000,00 aan toegevoegd en het totale bedrag van € 7.725,00 is overgemaakt naar het Nederlands Luthers Genootschap.

Coördinatie auto– en taxivervoer Mw. Th. Jager, tel. ***-*******. Kunt u door omstandigheden niet op uw gebruikelijke manier naar de zondagse eredienst komen, dan kunt u in overleg treden met mw. Th. Jager voor vervoer per taxi. U kunt van deze mogelijkheid 12 keer per jaar gebruik maken, tegen betaling uwerzijds van de kosten van het openbaar vervoer. Schroom niet om hiervan gebruik te maken.

U kunt een collecte ondersteunen door een bijdrage over te maken aan: ◊ Ev. Luth. Gem. ’s-Gravenhage te Nootdorp, NL09FVLB0226115682, onder vermelding van het doel: kerk, onderhoud gebouwen, restauratie en orgelfonds. ◊ Diaconie ELG ’s-Gravenhage te Den Haag, NL91INGB0000037958, onder vermelding van het doel: Kenia, vakantiekamp.

Diaconale hulp Mw. I. Peereboom Voller-Lelieveld, ***-*******. Heeft u behoefte aan maatschappelijk werk, wendt u zich dan tot het algemeen maatschappelijk werk in uw woonplaats. Vaak is dit per wijk georganiseerd, in het telefoonboek doorgaans onder de A of de M te vinden. Buiten kantooruren kunt u spoedhulp bellen: 070-3795748.

Alle gevers hartelijk dank!

Stichting Wees– en Oudeliedenhuis Dhr. F.W. Everaarts, tel. 070-3250220.

Collecten Diaconie Zondag 5 juli Luther Heraut De Luther Heraut is het voornaamste communicatie- middel naar de gemeenteleden. Om deze vorm van communicatie te blijven verzorgen is uw bijdrage van belang. 6

Zondag 12 juli Diaconie Deze zondag is de collecte voor de Haagse Diaconie. In de zomermaanden ondersteunt de Diaconie het Haagse kamp en maakt het mogelijk dat een aantal gemeenteleden aan een vakantie van het vakantiebureau kunnen deelnemen.

Startzondag op 30 augustus Op deze zondag starten we het nieuwe kerkelijke seizoen met het jaarthema ‘Levenskunst’. Dit thema is gekozen in gesprekken tussen vertegenwoordigers van onze gemeente en de Lukaskerk (de zogenaamde LuLu-reflectiegroep), daarna besproken in de kerkenraden en gebrainstormd in de gezamenlijke ouderlingenvergaderingen.

Zondag 19 juli Aandachtscentrum In de Schoolstraat is het Aandachtscentrum gevestigd. Dit is voor veel mensen met problemen een plek waar ze genegenheid en een luisterend oor vinden. Dit alles door de vele vrijwilligers, die in het Aandachtscentrum helpen. En de vele kerken, die financieel ondersteunen.

Levenskunst: een mooi, goed, waarachtig leven. We horen deze zondag over de negen deugden zoals die beschreven staan in Galaten 5: 22 en 23: liefde, vreugde, vrede, geduld, vriendelijkheid, goedheid, vertrouwen, zachtmoedigheid, zelfbeheersing. Lied 841 past bij dit thema:

Zondag 26 juli Stek de Kinderwinkel De Kinderwinkel is een initiatief van de Marcuskerk. Vanuit het pand op de van Baerlestraat organiseren ze activiteiten voor kinderen en tieners in Moerwijk. Naast twee betaalde krachten helpen vele vrijwilligers en stagiaires mee. De Kinderwinkel is verbonden met Stek - voor stad en kerk, een organisatie die kerkelijke activiteiten bundelt op het gebied van jeugdbeleid, diaconaat, maatschappelijk activering en ander werk en zich vooral richt op kwetsbare mensen in de stad en vrijwilligers.

Wat zijn de goede vruchten die groeien aan de Geest? De liefde en de vreugde, de vrede allermeest, geduld om te verdragen en goedertierenheid, geloof om veel te vragen te vragen honderduit. Vanaf de Startzondag gaan we negen maanden lang aan de slag met het thema ‘Levenskunst’ in speciale zondagvieringen. Daarbij denken we ook aan gezamenlijke tiener- en kinderdiensten van onze gemeente met de Lukaskerk. Op 21 mei 2016 sluiten we samen ons jaarthema af in het Stadsklooster.

Zondag 23 augustus Voedselbank Op donderdagmorgen wordt de Lukaskerk omgetoverd tot een winkel van de voedselbank. De kerkzaal wordt ‘supermarkt’, er is koffie, thee, en meestal ook wel iets lekkers. Er is volop tijd voor ontmoeting, met elkaar of met diaconaal werker of predikant.

Na de dienst wordt de Startzondag verder ingevuld met kunst en muziek. Hierna is het tijd om aan tafel te gaan: samen een Indonesische maaltijd te eten en te luisteren. Gemeenteleden vertellen hun levensverhaal.

Zondag 30 augustus Mens zijn voor de mensen Begin 2011 heeft de stichting Mens zijn voor de mensen hulpverlening aan het Oostjavaanse dorp Sumberwringin overgenomen van de stichting Muntinah en heeft daar een zelfred-project gestart, waarbij voeding, scholing en zorg centraal staan. Door de opbrengsten kunnen inmiddels 26 kinderen naar de lagere school. Ook zijn oude woonhuisjes opgeknapt en zijn er wasplaatsen bij de rivieren aangelegd. De stichting liet verder voor bejaarden een blok van acht schakelwoningen met kamer en kleine keuken, en een algemene badruimte aanleggen.

Noteert u dus deze dag in uw agenda: 30 augustus 2015: Startzondag! Sara de Weerd

Zondag 6 september Voedselbank Net als op 23 augustus wordt er voor de voedselbank in de Lukaskerk gecollecteerd.

7

In het nieuwe liedboek staan vier coupletten, nu nieuw gedicht en hertaald door Sytze de Vries. Het laatste couplet (vs.4) wil ik u deze zomer meegeven op al uw wegen: ver weg of thuis en dichtbij: een goede zomer gewenst. Marianne van der Meij-Seinstra

Door de week heen In het nieuwe liedboek (lied 905) vinden we een lievelingslied van vele protestanten terug, herdicht en op de bekende melodie. Allereerst moet daarbij de naam van Georg Neumark (16211681) genoemd worden, die het lied heeft geschreven als 20-jarige jongeman. Hij is geboren te Langensalza (Thüringen), studeerde rechten te Königsberg, woonde te Danzig en Thorn als schrijver, en na 1652 werkte hij als bibliothecaris in Weimar. Hij dichtte het lied als dank voor redding. Op reis van Gotha naar Königsberg sloot hij zich aan bij enkele kooplieden, die bij Gardelegen werden overvallen en geplunderd. Neumark bracht het er levend van af en werd door mensen voortgeholpen naar Hamburg, waar hij - om in zijn onderhoud te voorzien - een herdersroman schreef. Van het geld kon hij ook doorreizen naar Kiel, maar raakte opnieuw in nood. Na een barre winter vol honger en ontbering werd hij in het voorjaar van 1641 onverwacht aan een baantje als huisonderwijzer geholpen. Een citaat van zijn eigen woorden [vertaald] vertelt ons: “Dit geluk, - gevallen vanuit de hemel is zo heerlijk, dat ik nog dezelfde dag een lied opmaakte: Wie maar de goede God laat zorgen [‘wer nur den lieben Gott lässt walten’]. Zeker heb ik genoeg redenen om God voor zijn barmhartigheid en genade te danken”. Het lied verscheen in 1657 met het opschrift: troostlied, naar de spreuk uit Psalm 55,23: ‘Leg uw last op de Heer en hij zal u steunen; nooit zal hij dulden dat een rechtvaardige ten val komt’. Hijzelf blijkt er ook de melodie voor geschreven te hebben. Tekst en zangwijs werden al tijdens zijn leven bekend. Wat de tekst in het oude liedboek (1973) betreft: er zijn verschillende dichters geweest, die het lied (gezang 429) hebben vertaald in het Nederlands. De berijming was toen in drie coupletten. Maar het heeft ook met zes en zelfs zeven coupletten bestaan. De Duitse tekst is te vinden in het ‘Evangelisches Kirchengesangbuch’, lied 298; verzen 1 t/m 7. Behalve naar Psalm 55 kan verwezen worden naar teksten uit Matteüs 6:33 ‘zoek liever eerst het rijk van God, dan zullen alle andere dingen je gegeven worden’; en 7:26 ‘en wie deze woorden hoort en er niet naar handelt, kan vergeleken worden met een mens, die zijn huis bouwde op zand’. Wie beide liedboeken in bezit heeft, kan een vergelijking maken van de teksten.

‘Zing maar en bid, en ga Gods wegen, doe wat uw hand vindt om te doen. Weet dat de hemel zelf u zegent, u brengt naar weiden fris en groen. Wie zich op God alleen verlaat, weet dat hij altijd met ons gaat’.

Seniorenkring in juli en augustus 2015 Op dinsdag 7 juli is alweer de laatste bijeenkomst voor de zomervakantie. Traditiegetrouw gaan wij dan met elkaar een dagje uit. Dit keer gaan wij varen over de Kagerplassen. Om 10.00 uur verzamelen we op de Lutherse Burgwal 7, vanwaar wij na een heerlijk kopje koffie of thee (met wat lekkers) met busjes naar Warmond rijden om aan boord te gaan van de rondvaartboot van Rederij van Hulst. Aan boord genieten we van een broodjeslunch. En na twee uur heerlijk varen gaan wij via een toeristische route terug naar de Lutherse Burgwal, waar wij tussen 15.00 uur en 15.30 uur terug zullen zijn. De kosten van dit dagje uit bedragen € 5,- p.p. Hierna hebben we een aantal weken geen bijeenkomsten. Het nieuwe seizoen begint voor ons op dinsdag 25 augustus met een spelletjesmiddag. Nadat we met elkaar gezellig bijgepraat hebben, gaan we een spelletje Triominos, Scrabble, Rummikub of klaverjassen doen. Om 13.30 uur staat zoals vanouds de koffie/thee voor u klaar op de Lutherse Burgwal nummer 7. Alle vrijwilligers wensen u een heel fijne zomer toe in goede gezondheid en met mooi weer. Met een hartelijke groet, namens de vrijwilligers, Els Pellen 8

Concertprogramma's in 2015 in de Lutherse kerk te Den Haag Op zaterdag 4 juli is er een dubbel jubileumconcert: Aart Bergwerff werd 25 jaar geleden benoemd als organist in de Lutherse kerk. Dit wordt samen met Ben van Oosten gevierd die dan tevens zijn 25 jarig jubileum viert, maar dan als organist van de Grote kerk. Daarom is er een "wandel"- concert georganiseerd, dat zal worden uitgevoerd op beide orgels!

In de stad en verder… Amnesty International Schrijfactie China: Tibetaanse monnik opgepakt en verdwenen De 27-jarige monnik Choephel Dawa is in de nacht van 28 maart door de politie opgepakt. Zijn verblijfplaats is onbekend en hij heeft geen contact kunnen hebben met zijn familie of advocaat. Het is niet bekend, waarom Dawa wordt vastgehouden. Mogelijk is hij opgepakt, omdat hij foto’s van de Dalai Lama deelde op een chatforum. Hij zat eerder al twee jaar in de gevangenis, omdat er foto’s op zijn mobiel stonden van Tibetanen, die zichzelf in brand staken uit protest tegen de Chinese overheersing. Amnesty vreest dat Dawa het risico loopt om gemarteld te worden. In de Amnesty-brief (te schrijven vóór 1 augustus) wordt een oproep gedaan naar de lokale Chinese autoriteiten om de verblijfplaats van Choephel Dawa bekend te maken en hem niet te martelen. Ook dient Dawa contact te krijgen met familie en een advocaat, én onmiddellijk en onvoorwaardelijk vrij gelaten te worden. Wij reiken deze brief in juli na de kerkdienst uit. Doet u mee met de schrijfactie? Onze hartelijke dank alvast! Helena Axler, Lideke Gaemers, Jos Philips en Jolly Valstar

1e deel: 12.45 uur in de Lutherse kerk 2e deel: 14.00 uur in de Grote kerk Toegang: 10,Verder in juli: een serie van drie zomerconcerten op de zaterdag. Aanvang 12.45 uur, toegang gratis: vrije gift Zaterdag 11 juli: Paul Kievit (Middelharnis) Zaterdag 18 juli: Stephan van de Wijgert (Amsterdam) Zaterdag 25 juli: Klaas Koelewijn (Haarlem) zie voor meer informatie: www.hetbatzorgel.com of www.orgelconcerten.nl

De Rooms Katholieke kerk van “Onze Lieve Vrouw Onbevlekt Ontvangen” in de Elandstraat Vanaf 1864 breidt Den Haag zich ook in noordwestelijke richting uit. Nu ook buiten de grachtengordel van prins Maurits, die omstreeks 1620 gereedgekomen was. De zo geheten Zeeheldenbuurt komt dan tot stand. De kerk van de H. Theresia van Avila aan het Westeinde (de kerk achter de poort) was voor het katholieke volksdeel van de snelgroeiende bevolking te klein geworden en bovendien voor velen wel een eind lopen. Voor de Rooms-Katholieken van deze snel uitbreidende Zeeheldenbuurt moet eigenlijk ook een kerk komen. Pater H.J.H. Marijnen, kapelaan van de St. Theresia van Avilaparochie, vat het plan op om in deze nieuwe wijk een parochie te stichten. Door zijn inzet komt een hulpkerk tot stand (eigenlijk een noodkerk voor de later te bouwen echte kerk). Voor dit plan koopt pater Marijnen in 1877 grond van Sophie van Sachsen-Weimar, de zuster van koning Willem III. In 1878 wordt met de bouw van de hulpkerk een begin gemaakt. In de Da Costastraat wordt tevens een pastorie gebouwd. Deze staat er nog steeds op nummer 46. In deze noodkerk bouwen de orgelbouwers de Gebr. Muller uit Reifferscheid een orgel.

9

Kerk en pastorie zijn in april 1878 gereed. Op 5 juni 1878 wordt deze hulpkerk als een zelfstandige parochiekerk, gewijd aan “Onze Lieve Vrouw Onbevlekt Ontvangen”, ingezegend door de bisschop van Haarlem, Mgr. Snickers. Omstreeks 1890 heeft de parochie plannen voor het bouwen van een nieuwe, ‘echte’ kerk. Men besluit architect Nicolaas Molenaar (1850-1930) hiervoor te vragen. Molenaar is als leerling van dr. Pierre Cuypers (1827- 1921), vele malen opzichter tijdens de bouw van verschillende kerken in ons land geweest. Hij verhuist later naar Den Haag waar hij gedurende tien jaar in rijksdienst werkt. Later vestigt hij zich hier als zelfstandig architect. Molenaar ontwerpt, evenals zijn grote leermeester, zijn kerken in neogotische stijl. Begin 1891 wordt met de bouw begonnen. Het orgel uit de noodkerk verhuist mee naar de nieuwe kerk. De fraaie, neogotische kerk van Molenaar aan de Elandstraat is in 1892 gereed. Op 1 december 1892 wordt de nieuwe kerk door de bisschop van Haarlem, Mgr. Caspar Bottemanne ingewijd. Na het herstel van de bisschoppelijke hiërarchie in Nederland in 1853, worden Rooms-Katholieke kerken hoofdzakelijke in neogotische stijl gebouwd. Zo ook deze ‘Elandstraatkerk’, zoals hij ook wel wordt genoemd. Deze stijl is onder meer geïnspireerd op de Franse gotiek van de twaalfde eeuw en met name op die van de bekende Notre Dame in Parijs. De kerk is 60 meter lang en 46 meter breed. De vijf altaren, de preekstoel en de communiebank zijn vervaardigd door de fa. Te Poel en Stoltefus, gevestigd vlak bij de kerk in de Helmersstraat 142-144. De 66 ramen, grotendeels beschilderd door de firma F. Nicolaas en Zn. in Roermond, dateren uit de eerste jaren van de 20de eeuw. In 1893 wordt bij het westportaal, een beeld geplaatst van de patroonheilige van de kerk van Maria Onbevlekt Ontvangen. Het is een geschenk van de damescongregatie. De twee torens hebben elk een hoogte van 72 meter. Direct na het tot stand komen van de kerk en de beide genoemde torens in 1892, komt in iedere toren een luidklok, geschonken door één van de parochianen, als ook een angelusklokje, dat in het angelustorentje een plaats krijgt. In 1928 worden de twee grote klokken vervangen door vier andere. In de ene toren de klokken: de ‘Maria’ en de ‘Johannes Franciscus’ en in de andere: de ‘Joseph’ en de ‘Canius’. Samen hebben ze een gewicht van 2460 kilo. De kerk aan de Elandstraat kan wel worden beschouwd als Molenaars voornaamste werk. In de jaren 1905/1906 wordt een nieuw orgel gebouwd door de Gebr. Franssen uit Roermond, als vervanger van het orgel uit de noodkerk. Het fraaie interieur van 1892 is vrijwel ongeschonden gebleven. De kerk is sinds 1974 een rijksmonument. Otto van Soldt

Overzicht activiteiten ook op www.luthersdenhaag.nl en in de zondagsbrief

Dinsdag 7 juli Dagje uit seniorenkring, 10.00 uur (pag. 8) Dinsdag 25 augustus Seniorenkring, 13.30 uur (pag. 8)

10

44e jaargang no. 7/8 Jul./aug. 2015

Kinderkerk Nog één zondag voor de grote vakantie begint, zien we jullie op 5 juli in de kerk. We gaan deze zondag afsluiten met een picknick.

een jaar lang hierover denken, praten en natuurlijk vieren. Bij dit moeilijke woord levenskunst zijn er veel vragen, hoor: Is leven een kunst of geen kunst aan? Horen spelen en leren daar ook bij? Kun je iets zomaar uit je zelf ? Nieuwsgierig zijn?

28 Juni hebben we in de dienst afscheid genomen van Myrthe, Mandori en Sjoerd bij de kinderkerk. Ze gaan misschien verder in een kring van jongeren van hun leeftijd in de kerk. Natuurlijk gaan we hen missen. Als we denken aan alle vieringen op zondag, met Sinterklaas, de weken van advent, al die bijzondere ervaringen bij het kersten paasspel. Daar waren ze altijd bij. Ook hoe we samen met hen in de kerk iedere zondag verwonderd waren over wat er in de doos te zien was. Mooie herinneringen die heel lang bij ons zullen blijven; Myrthe, Mandori en Sjoerd, het ga jullie goed!

Als jullie over dit thema horen en er over nadenken denk ik, dat jullie zelf wel met meer vragen en ideeën komen. Deze Startzondag wordt in elk geval een bijzondere dag met vieren, samen eten en drinken. Er is tijdens de vakantie geen kinderkerk. Maar natuurlijk ben je van harte welkom in de zondagse dienst, er is altijd genoeg tekenmateriaal. Wij wensen jullie een fijne, zonnige zomervakantie toe!!!

Zondag 30 augustus zien we elkaar weer op Startzondag. We beginnen deze dag met het jaarthema ‘Levenskunst’. Met alle mensen van onze gemeente en die van de Lukaskerk gaan we

Namens de kinderkerkleiding, Sara

11

Citykwartier: elke woensdagmiddag van 12.00 tot 13.30 uur. Liturgisch moment van 12.45 tot 13.00 uur. Kerkdiensten

Lezingen

Collecten (pag. 7)

Evangelisch-Lutherse kerk Lutherse Burgwal 9, aanvang 10.15 uur Wekelijks crèche (0 t/m 4 jaar) en kinderkerk (basisschool) Swaenehove (16.15 uur) / Swaenesteyn (14.30 uur)

Zondag 5 juli Vijfde zondag na Trinitatis Ds. M.M.B. van der Meij-Seinstra Na de dienst uitje kinderkerk (pag. 11) Swaenehove: Ds. L. Smit

Ez 2:1-7 2 Kor 12:1-10 Mar 6:1-6

Luther Heraut Onderhoud gebouwen

Kleur: groen Jes 52:1-6 Ef 1:1-14 Mar 6:6b-13

Zondag 12 juli Zesde zondag na Trinitatis Ds. W.T.V. Verhoeven Zomerdienst met Lukaskerk met nagesprek (pag. 2) Swaenesteyn: Ds. L. Smit Zondag 19 juli Zevende zondag na Trinitatis Ds. M.M.B. van der Meij-Seinstra Zomerdienst met Lukaskerk Swaenehove: Ds. N.L. van Dorp Zondag 26 juli Achtste zondag na Trinitatis Ds. M.M.B. van der Meij-Seinstra Zomerdienst met Lukaskerk Swaenesteyn: Ds. J. Zuur Zondag 2 augustus Negende zondag na Trinitatis Swaenehove: dhr. J.J. de Haan

Diaconie Kerk Kleur: groen

Jer 23:1-6 Ef 2:11-22 Mar 6:30-44

Aandachtscentrum Onderhoud gebouwen Kleur: groen

Jes 63:7-14 Ef 3:14-21 Mar 6:45-52

Stek Kinderwinkel Kerk Kleur: groen

Zomerdienst in Lukaskerk

Zondag 9 augustus Tiende zondag na Trinitatis Swaenesteyn: Ds. Y. Schoonhoven, HA

Zomerdienst in Lukaskerk

Zondag 16 augustus Elfde zondag na Trinitatis Swaenehove: Dhr. M. van der Laan

Zomerdienst in Lukaskerk

Zondag 23 augustus Twaalfde zondag na Trinitatis Ds. A. Wicke (Den Haag) Swaenesteyn: Ds. A. Wicke Zondag 30 augustus Dertiende zondag na Trinitatis Startzondag Ds. W.T.V. Verhoeven Swaenehove: Ds. W.T.V. Verhoeven, m.m.v. Cantorij Shalomkerk Zondag 6 september Veertiende zondag na Trinitatis Ds. C.S.A. Minnaard-Müller (Zuidhorn) Swaenesteyn: dhr. J.J. de Haan

2 Kon 4:42-44 Ef 6:1-9 Mar 8:1-21 Lezingen passend bij thema startzondag

Deut 4:1-2, 9-20 Jak 1:17-27 Mar 8:27-9:1

Voedselbank Onderhoud gebouwen Kleur: groen Mens voor de Mensen Kerk

Kleur:groen Voedselbank Onderhoud gebouwen Kleur:groen

Colofon

Administratie:

Kosterij, Lutherse Burgwal 7, 2512 CB Den Haag, telefoon: 070-3636610

Internet: Abonnement: Redactie: Eindredactie: Opmaak:

www.luthersdenhaag.nl gratis voor gemeenteleden, vrijwillige bijdrage welkom op NL09FVLB0226115682 t.n.v. ELG te Nootdorp Jolien Dekker Loes Klijn Mascha de Haan

12