Atalmedialwijzer Laboratoriumonderzoek en Trombosezorg
Voor: 1e lijn aanvragers Regio: Kennemerland
Informatie en richtlijnen voor het optimaal gebruik van de diensten van Atalmedial
versie 13
september 2015
1
Inhoudsopgave 1 Voorwoord 2 Klinisch chemici Atalmedial 3 Aanvragen en bloedafname 3.1 Aanvraagformulieren 3.2 Afnamelocaties 3.3 Bloedafname aan huis 3.4. Cito- en doorbel aanvragen 3.5 Doorbellen van sterk afwijkende resultaten 3.6 Benodigde gegevens patiënt 3.7 Nuchter 3.8 Cito ANCA / ANF/ M-proteïne diagnostiek 4 Overige onderzoeken 4.1 Allergie-onderzoek 4.1.1 Advies en interpretatieteksten allergie-onderzoek 4.2 Diabetesketenzorg 4.3 Glucosemetercontroledagen voor diabetespatiënten 4.4 ECG’s 4.5 Functieonderzoek 4.6 Spermaonderzoek 4.7 Urineonderzoek 4.8 Dysmorfe erytrocyten 5. Externe kwaliteitsbewaking glucose- en Hb-meters: huisartsenQC.nl 6. Bestellingen 7. Bepalingsfrequentie 8. Bepalingenklapper 9. Tarieven 10 Toelichting ratio’s, klaring, verzadigingen, etc. 10.1 Cholesterol/HDL ratio 10.2 Kreatinineklaring en schatting van de glomerulaire filtratie snelheid m.b.v. de MDRD formule) 10.3 Micro-albumine kreatinine ratio 10.4 PSA ratio 10.5 Semenonderzoek 10.5.1 Semenonderzoek i.v.m. mogelijke infertiliteit 10.5.2 Semenonderzoek na vasectomie 10.6 Transferrine saturatie 10.7 Vitamine D Totaal 10.9 Coeliakie-onderzoek 11. Automatismen 12. Trombosezorg 12.1 (Her)aanmelden van trombosepatiënten 12.2 Bloedafname 12.3 Zelf meten en zelf doseren door patiënten 13. Wet persoonsregistratie 14. Burger Service Nummer (BSN) 15. Suggesties
2
1
Voorwoord
Atalmedial Atalmedial is het regionale laboratorium voor klinische chemie. Naast huisartsen, verloskundigen, GGZ instelling Rivierduinen en InGeest, verzorging- en verpleeghuizen uit de regio Amsterdam, Zuid-Kennemerland, Haarlemmermeer, de Bollenstreek en regio Leiden besteden ook specialisten van Spaarne Gasthuis (Hoofddorp/Haarlem), Alrijne Ziekenhuis (Leiden, Leiderdorp en Alphen a/d Rijn) hun klinisch chemisch onderzoek uit bij Atalmedial. Ook de Trombosedienst uit deze regio is een onderdeel van Atalmedial. Klik hier voor meer informatie over Atalmedial. Het vak klinische chemie De klinische chemie is gericht op diagnostisch onderzoek aan de hand van analyse van lichaamsmateriaal. Bloed en urine zijn de bekendste voorbeelden, maar het kan ook gaan om feces, zweet, beenmerg, uitgeademde lucht of diverse vochten. In het lichaamsmateriaal kunnen allerlei lichaamseigen componenten worden bepaald zoals eiwitten, vetten, koolhydraten, vitaminen, mineralen, elektrolyten, metabolieten en antistoffen, maar ook cellen of DNA. De hoeveelheid en samenstelling van deze componenten in het lichaamsmateriaal geeft informatie over het functioneren van lichaam, weefsels en organen. Hiermee levert het vakgebied klinische chemie en laboratoriumgeneeskunde een cruciale bijdrage aan vaststellen en monitoren van ziekten en is daarmee een onmisbare discipline in de medische praktijk. Kwaliteitsborging Atalmedial onderhoudt een systeem van integrale kwaliteitsborging en streeft ernaar aan u, als aanvrager, klant en collega, diensten en producten te leveren die beantwoorden aan uw wensen. Wij stellen kritiek en suggesties te allen tijde op prijs. U kunt onze medewerkers en klinische chemici daarover aanspreken. Opmerkingen en/of suggesties over deze Atalmedialwijzer kunt u richten aan de afdeling Kwaliteitszorg, T: 088 - 0037 660 | E:
[email protected]. Atalmedial is gecertificeerd met het kwaliteitskeurmerk CCKL.
3
2
Klinisch chemici Atalmedial
2.1
Overzicht specialisten klinische chemie en trombosezorg
drs. F.J.M. (Ferry) Bergkamp, klinisch chemicus
[email protected]
dr. B.A. (Bauke) de Boer, klinisch chemicus
[email protected]
dr. M.M. (Madelon) Buijs, klinisch chemicus, arts
[email protected]
dr. J (Jeannette) Gootjes, klinisch chemicus
[email protected]
dr. M.H. (Martien) Herruer, klinisch chemicus
[email protected]
dr. J.A. (Jurgen) Kooren, klinisch chemicus
[email protected]
dr. C.J. (Claudia) Pronk-Admiraal, MBA klinisch chemicus
[email protected]
drs. R.C. (Reni) Rotteveel, klinisch chemicus
[email protected]
dr.ir. H.N. (Hong) Bui, klinisch chemicus in opleiding
[email protected]
dr. A.R. (Anne-Margreet de Jong), klinisch chemicus in opleiding
[email protected]
dr. S.M.I. (Susan) Goorden, klinisch chemicus in opleiding
[email protected]
dr. M.C. Nierman, arts, medisch leider Trombosezorg
[email protected]
2.2
Contactgegevens
Klinische chemie Op werkdagen is de klinisch chemicus van dienst (08.00-17.00 uur) bereikbaar op telefoonnummer 023-8908698. Buiten kantooruren en in het weekend op mobiel telefoonnummer 06-11039334. Trombosezorg De afdeling Trombosezorg is voor intercollegiaal overleg telefonisch bereikbaar op werkdagen van 09.00-16.30 uur op telefoonnummer 088-0037765. Buiten deze uren is de afdeling Trombosezorg voor spoedgevallen bereikbaar op telefoonnummer 071-5262449. Medische Microbiologie en Infectieserologie De uitslag van uw aanvraag van microbiologisch onderzoek en infectieserologie ontvangt u van het Streeklaboratorium Haarlem. Voor vragen en/of consulten van deze uitslagen kunt u de artsen-microbioloog van het Streeklaboratorium op telefoonnummer 023-5307800. Medische administratie/opvragen uitslagen Voor het opvragen van uitslagen en overige vragen kunt u contact opnemen met de Medische Administratie op telefoonnummer 088-0037710. Faxen kunt u sturen naar 088-0037798.
4
3
Aanvragen en bloedafname
3.1 Aanvraagformulieren Voor laboratoriumaanvragen wordt gebruik gemaakt van een optisch leesbaar formulier. Op de achterkant van dit papieren aanvraagformulier vindt u het probleemgericht aanvragen volgens LESA 2012. Indien u gebruik maakt van een van de LESA standaarden, wordt u vriendelijk verzocht om ook het vakje op de voorkant aan te strepen. Vul aanvraagformulieren goed en volledig in. Als patiëntengegevens niet volledig of slecht leesbaar zijn kunnen de laboratoriumuitslagen niet administratief worden verwerkt. Naast aan te vragen onderzoek zijn de volgende gegevens nodig: geboortenaam + voorletters, geboortedatum, adres, wijze van betaling (verzekering, inschrijfnummer) en het burgerservicenummer (BSN), gegevens aanvrager, verplichte identificatie. Digitaal aanvragen via Zorgdomein of via Cyberlab wordt ontwikkeld. 3.2 Afnamelocaties De adresgegevens en openingstijden van de afnamelocaties van Atalmedial staan, per plaats, gerubriceerd op onze website. Voor de Trombosedienst geldt - in verband met het versturen van de doseeradviezen per post- per regio verschillende tijden: Regio Kennemerland: controles vinden alléén in de ochtenduren plaats. 3.3 Bloedafname aan huis Een bloedafname aan huis kan alleen op medische indicatie door een arts. Een bloedafname thuis kan op de volgende manieren worden aangevraagd: Telefonisch 088 0037 710 Op werkdagen van 8.00 tot 15.00 uur: voor aanvragen voor de volgende dag Op werkdagen van 8.00 tot 17.00 uur: voor aanvragen voor de overige dagen Voor 8.30 uur en na 17.00 uur: door het inspreken van de aanvraag in de telefoonbeantwoorder Per fax 088 0037 798 op werkdagen van 8.00 tot 15.00 uur: voor aanvragen voor de volgende dag. NB. Om redenen van logistieke aard is het niet mogelijk om na 15.00 uur nog aanvragen voor ‘nuchtere’ onderzoeken te doen voor de daaropvolgende dag. 3.4. Cito- en doorbel aanvragen Een aanvrager uit de eerste lijn kan bij uitzondering en uitsluitend na overleg met de dienstdoende klinisch chemicus via telnr. 023-8908698 een verzoek indienen voor citoonderzoek. Een aanvrager uit de eerste lijn kan wel verzoeken uitslagen voor het eind van de middag door te laten faxen/bellen. Dit betreft alleen de onderzoeken die op het aanvraagformulier vermeld staan. Op het aanvraagformulier dient tevens het fax/telefoonnummer waarnaar de uitslagen doorgegeven moeten worden, genoteerd te worden.
5
3.5 Doorbellen van sterk afwijkende resultaten Het laboratorium geeft in een aantal gevallen op eigen initiatief de sterk afwijkende resultaten (alarmwaarden/doorbelwaarden) telefonisch aan de arts door. Deze waarden vindt u in de doorbelwaardenlijst onder downloads op onze website www.atalmedial.nl. 3.6 Benodigde gegevens patiënt Gegevens die onze medewerkers naast aan te vragen onderzoek nodig hebben, zijn: geboortenaam + voorletters, geboortedatum, adres en wijze van betaling (verzekering, inschrijfnummer) en het Burger Service Nummer (BSN). 3.7 Nuchter Instrueer patiënten, die nuchter moeten worden geprikt, dat zij tot ± 10.00 uur nuchter moeten blijven. Nuchter houdt in dat 12 uur vóór de bloedafname niets meer gegeten of gedronken mag worden. Het drinken van water is wel toegestaan. De aan-huis visites vinden alleen op medische indicatie plaats en zijn van circa 08.00 uur tot circa tot 12.30 uur; licht de patiënt in dat de Atalmedial medewerker vroeg kan komen. In het kader van de Ramadan kunnen afwijkende afspraken worden gemaakt. Neem hiervoor contact op met onze medische administratie. 3.8 Cito ANCA / ANF/ M-proteïne diagnostiek ● Bij verdenking op een acute glomerulonefritis kan afhankelijk van de klinische presentatie, ANCA / as-GBM / ANF / M-proteïnediagnostiek geïndiceerd zijn. ● Cito ANCA (as-MPO en as_Pr3) / as-GBM vindt alleen plaats na overleg met de dienstdoende klinisch chemicus. De afspraak is dat een resultaat van een cito as-MPO, as-Pr3 en/of as-GBM binnen 24 na overleg met dienstdoende klinisch chemicus bekend zal zijn. De test wordt alleen overdag gedaan. Samen met de dienstdoende klinisch chemicus kan de planning van analyse besproken worden, zodat het resultaat binnen 24 uur bekend is. Doordeweeks wordt gebruik gemaakt van de referentiemethode (ELISA format; kwantitatieve rapportage); analysetijd is 3 uur. In het weekend wordt gebruik gemaakt van een blottest; analysetijd 4 uur (kwalitatieve rapportage). Een resultaat van een blottest wordt altijd een volgende werkdag geconfirmeerd met de referentiemethode. Vanwege de complexiteit van de uitvoering moet het materiaal voor 15:00 op het laboratorium van de uitvoerende locatie zijn. Indien het materiaal na 15:00 uur op het laboratorium is, wordt de test de volgende ochtend uitgevoerd. Bij de cito afhandeling met de referentiemethode zal altijd ook een as-ENA en een as-dsDNA worden bepaald. ● Cito ANF (immuunfluorescentietest) en/of M-proteïnediagnostiek vindt alleen plaats na overleg met de dienstdoende klinisch chemicus. Dit onderzoek wordt alleen overdag op doordeweekse dagen uitgevoerd. Vanwege de complexiteit van de uitvoering moet het materiaal voor 12.00 uur op het laboratorium van de uitvoerende locatie zijn.
4
Overige onderzoeken
4.1 Allergie-onderzoek Atalmedial doet alle in-vitro allergiediagnostiek op het ‘Immunocap-systeem’ van Phadia. T.b.v. doelmatigheid bij allergie-onderzoek is het advies om gericht allergie-onderzoek aan te vragen op basis van een correcte anamnese en familiegeschiedenis. Denk hierbij aan provocerende (omgevings)factoren. Vraag specifiek IgE daarom gericht aan. Er kan echter ook gekozen worden voor een drietal screeningspakketten voor de meest voorkomende inhalatie- of voedingsallergenen of een combinatie hiervan voor kinderen < 5 jaar. Hierbij wordt ook altijd een totaal IgE gedaan. Voor inhoud van deze screeningspakketten zie de allergenentabel van Atalmedial. Bij positieve screening volgt automatisch onderzoek op een aantal specifieke IgE's en enkele mix-pakketten. Aan deze
6
automatische uittypering zitten meerkosten verbonden. Alleen na contact met de dienstdoende klinisch chemicus (023-890 86 98) kan een positief mixresultaat (bijv. boompollen) verder uitgetypeerd worden (bijv. els, berk etc.). IgE tegen een specifiek allergeen kan ook separaat worden aangevraagd. In-vitro allergieonderzoek is al vanaf 0 jaar mogelijk (er is geen leeftijdsbeperking).
Relatie klassen en kwantitatief IgE: Klasse
kU/l
interpretatie
0
< 0.35
negatief**
1
0.35-0.7
zwak positief
2
0.7-3.5
positief
3
3.5-17.5
sterk positief
4
17.5-50
zeer sterk positief
5
50-100
extreem positief
6
> 100
extreem sterk positief
** = ook waarden <0,35 kunnen indicatief zijn voor een allergische reactie.
4.1.1 Advies en interpretatieteksten allergie-onderzoek Atalmedial levert bij de resultaten van allergie-onderzoek automatisch advies en interpretatieteksten. Indien u geen advies en interpretatieteksten wenst te ontvangen kunt u dit kenbaar maken bij de Medische Administratie, T. 088 0037 710. Het interpreteren van specifiek IgE resultaten dient altijd in het licht van de kliniek te gebeuren. Het vinden van specifiek IgE in een patiënt geeft aan dat de patiënt gesensibiliseerd is, maar betekent niet dat er een daadwerkelijk allergische reactie is. Interpretatie van resultaten van in-vitro allergie-onderzoek is mede afhankelijk van het klinische beeld en de mogelijke kruisreactiviteit. Resultaten van in-vitro allergiediagnostiek kunnen vergezeld gaan van interpretatie en adviezen, gegeven op basis van het resultaat en eventueel aangestreepte klachten op het aanvraagformulier. Dit commentaar is opgesteld in overleg met de allergoloog van het Spaarne Gasthuis (locatie Haarlem). Als u prijs stelt op deze vorm van feedback hoeft u alleen onder het kopje “allergie” op het aanvraagformulier aan te geven wat de belangrijkste klacht(en) is (zijn).
7
4.2 Diabetesketenzorg De dienstverlening houdt in dat patiënten jaarlijks door Atalmedial worden opgeroepen voor bloedonderzoek (HbA1c, Micro albumine, Kreatinine, Cholesterol, HDL cholesterol, LDL cholesterol, Triglyceriden, Glucose oriënterend, Chol/HDL ratio). Desgewenst worden patiënten driemaandelijks opgeroepen voor ‘klein’ bloedonderzoek, bestaande uit: glucose nuchter en HbA1c. In overleg kan dit onderzoek worden uitgebreid met bijvoorbeeld de meting van de buikomvang en de bloeddruk. Aanmelden van patiënten voor de diabetesdienst kan door een aanvraagformulier, met daarop de gegevens van de patiënt, te zenden aan: Diabetesdienst Atalmedial Postbus 231 2130 AE Hoofddorp U kunt het formulier ook faxen naar (023) 890 86 20, onder vermelding van: Diabetesdienst. 4.3 Glucosemetercontroledagen voor diabetespatiënten Atalmedial biedt in samenwerking met het Spaarne Gasthuis, de organisatie ZorgBalans en diverse apotheken, diabetespatiënten de mogelijkheid om bloedsuikermeters te laten controleren. Jaarlijks worden er meerdere bloedsuikermeter-controledagen georganiseerd. Meer informatie is te vinden op onze website. 4.4 ECG’s De ECG’s voor de huisartsenpraktijken uit de regio Kenenmerland heeft Atalmedial aan KSYOS TeleMedisch Centrum overgedragen. KSYOS werkt hierin samen met Cardiologie Centra Nederland (CCN), de grootste aanbieder van poliklinische cardiologische zorg in Nederland. ECG’s worden door CCN op de volgende locaties uitgevoerd: • Huisartsenpraktijk Botman Rijksstraatweg 367 in Haarlem • Huisartsenpraktijk Toolenburg Manenburgdreef 101 in Hoofddorp Een afspraak voor een ECG kan alleen via uw huisarts worden gemaakt. 4.5 Functieonderzoek OGTT’s, ontbijtcurves, lunchcurves en H2-ademtesten worden met name uitgevoerd op bloedafnamepoli’s in de ziekenhuizen. Het verschilt per locatie of er vooraf een afspraak gemaakt moet worden. Voor H2-ademtesten moet er altijd een afspraak gemaakt worden op de desbetreffende bloedafnamepoli's van het Spaarne Gasthuis. Zie voor meer informatie onze patiëntenfolders op onze website. 4.6 Spermaonderzoek Gebruik voor sperma onderzoek het hiervoor bestemde opvangmateriaal. Dit kunt u bestellen bij ons via de website. Het sperma dient op specifieke tijdstippen ingeleverd te worden met een Atalmedial-aanvraagformulieren een ingevulde patiënten informatiefolder. Zie voor meer informatie de informatiefolders ‘Spermaonderzoek’ en ‘Sperma onderzoek na vasectomie’ op onze website.
8
4.7 Urineonderzoek Aanvraag voor een urinesediment wordt alleen geaccepteerd indien urine binnen 1 uur na productie is ingeleverd bij de bloedafnamepoli in Spaarne Gasthuis locatie Haarlem-Zuid of locatie Hoofddorp met daarbij een van onderstaande vraagstellingen: dysmorfe erytrocyten (niet uit ochtendurine), Trichomonas, cilinders aminozuurkristallen of UWI in catheterurine. Urine kan niet worden ingeleverd op een prikpost. 4.8 Dysmorfe erytrocyten Bij een microscopische hematurie kan onderzoek naar dysmorfe erytrocyten worden gedaan ter onderscheid van een nefrologische of een urologische oorzaak. Resultaten van dysmorfe erytrocyten in urine worden gerapporteerd als percentage van het totaal aantal erytrocyten. Interpretatie volgens Snoek et al, NTvG 1994: 138; 721 – 726 met een afkappunt van 40% voor een urologische oorzaak (aanwezigheid van ≥40% dysmorfe erytrocyten sluit een urologische oorzaak van de hematurie uit). Voor dit onderzoek is 1ste ochtendurine niet geschikt. Tevens dient minimaal 3 ml urine te worden ingeleverd voor dit onderzoek. Urine kan alleen worden ingeleverd op de prikpoli van Atalmedial in het Spaarne Gasthuis locatie Haarlem-Zuid of locatie Hoofddorp van maandag t/m zondag tussen 08.00 en 16.30 uur. Met het onderzoek naar dysmorfe erytrocyten zal de urine ook beoordeeld worden op aanwezigheid van erytrocyten- en leukocytencilinders. De kans op het vinden van deze cilinders is het grootste vlak na mictie. Wanneer erytrocyten- en/of leukocytencilinders aanwezig zijn, is ook bij minder dan 40% dysmorfe erytrocyten een nefrologische hematurie vrijwel zeker. Katheterurine kan ook voor dit onderzoek gebruikt worden, mits urine < 1 uur oud is. De bepaling wordt niet uitgevoerd: Bij < 2 erytrocyten per gezichtsveld Bij macroscopisch bloed Wanneer urine bij aankomst op het lab ouder dan 1 uur na mictie is (of geen mictietijd is vermeld). 5. Externe kwaliteitsbewaking glucose- en Hb-meters: huisartsenQC.nl Atalmedial biedt huisartsen de mogelijkheid om hun praktijk-glucose en Hb-meters meerdere malen per jaar te laten controleren middels de HuisartsenQC kwaliteitsrondzending. Meer informatie is te vinden op onze website. 6. Bestellingen Bestellingen van aanvraagformulieren, benodigdheden voor onderzoek, voorschriften e.d. kunnen op onze website geplaatst worden. De bestellingen worden afgeleverd door medewerkers van de afdeling Transport & Logistiek. In het algemeen zult u de bestelling binnen 3 à 5 werkdagen in huis hebben. U bewijst ons een grote dienst wanneer u de bestelfrequentie laag houdt door bestellingen via zorgvuldige inventarisatie van uw voorraad te combineren. 7. Bepalingsfrequentie De bepalingen op het aanvraagformulier ten behoeve van huisartsen worden in principe binnen 24 uur na binnenkomst van het monster gerapporteerd. Het rapport wordt verzonden wanneer de laatste uitslag van de groep binnen is. Indien een uitslag eerder gewenst is, dient contact te worden opgenomen met een van de klinisch chemici.
9
8. Bepalingenklapper In de bepalingenklapper van Atalmedial vindt u alle bepalingen die door Atalmedial uitgevoerd worden, inclusief informatie over doorlooptijd en de referentiewaarden. De bepalingenklapper vindt u op onze website.
9. Tarieven Laboratoriumdiagnostiek op aanvraag van de huisarts valt onder de basisverzekering van de zorgverzekering. Dit geldt ook voor onze trombosezorg en zelf meten. De kosten hiervoor worden volledig vergoed, maar onze zorg gaat wél ten laste van het eigen risico. Dit geldt voor alle zorgverzekeraars. Heeft uw patiënt het eigen risico* dit jaar al betaald, dan is laboratoriumdiagnostiek, trombosezorg en zelf meten op verwijzing van de huisarts kosteloos. Dit geldt echter niet voor bepalingen die NIET op de ELD-lijst staan. Het tarief van onze diagnostiek en de vergoeding hiervoor is afhankelijk van de afspraken tussen zorgverzekeraars en ons laboratorium. Als maximum voor iedere zorgverzekeraar gelden de tarieven die landelijk zijn vastgesteld door de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa). Deze maximumtarieven zijn opgenomen in een overzicht die u kunt downloaden op onze website. De tarieven die voor uw patiënt gelden zijn dus afhankelijk van zijn/haar zorgverzekeraar. Wij raden uw patiënt aan contact op te nemen met de zorgverzekeraar voor meer informatie over zijn/haar individuele situatie. Deze tariefinformatie is onder voorbehoud van wijzigingen en uitsluitend ter indicatie. Derhalve kunnen er geen rechten aan worden ontleend. Het microbiologisch onderzoek wordt door Stichting Streeklab Kennemerland (SSKL) uitgevoerd. Voor de tarieven van microbiologisch onderzoek adviseren we u om contact op te nemen met SSKL via telefoonnummer 023-5307800 of bezoek de website van het Streeklab Haarlem voor overige contactgegevens. * Per kalenderjaar geldt een verplicht eigen risico. Wij adviseren de patiënt om contact op te nemen met zijn/haar zorgverzekeraar indien er vragen zijn over de hoogte van het eigen risico.
10
Toelichting ratio’s, klaring, verzadigingen, etc.
10.1 Cholesterol/HDL ratio Cholesterol/HDL ratio en het risico op het ontstaan van coronaire hartziekten. (CBO Consensus Cholesterol 1998). Zie www.hartstichting.nl voor meer informatie.
10
10.2 Kreatinineklaring en schatting van de glomerulaire filtratie snelheid m.b.v. de MDRD formule) De kreatinineklaring geeft een globale schatting van de nierfunctie. Voor de berekening van de klaring is het nauwgezet verzamelen van 24 uurs urine vereist.
De klaring kan bij benadering worden geschat uit alleen het plasma-kreatinine gehalte, de leeftijd en het geslacht, m.b.v. de MDRD formule: 175 x (plasma kreatinine in µmol/l x 0.0113)
-1.154
x (leeftijd in jaren)
-0.203
(x 1.212 indien negroïde ras) (x 0.742 indien vrouw) Bij elke plasmakreatinine bepaling bij een volwassene wordt automatisch een MDRD klaring berekend. Een MDRD klaring onder 90 ml/min. wordt numeriek gerapporteerd. Hogere klaringen worden gerapporteerd als > 90 ml/min. De MDRD klaring is niet bruikbaar bij een snel veranderende nierfunctie, extremen in spiermassa (bodybuilders, spieratrofie) en bij kinderen. Als ondergrens wordt een leeftijd van 18 jaar gehanteerd. 10.3 Micro-albumine kreatinine ratio Wanneer albumine in zeer geringe hoeveelheden door de nier wordt uitgescheiden wordt dit micro-albuminurie genoemd. Micro-albuminurie duidt op (beginnende) nierbeschadiging. Micro-albumine wordt bij voorkeur bepaald in een portie eerste ochtendurine. Een goed alternatief is de bepaling van de albumine / kreatinine ratio in de overnacht geproduceerde urine (gewassen, midstream). Bij een micro-albumine aanvraag wordt een uitslag altijd gerapporteerd als concentratie (mg/l) als ook als micro-albumine/kreat ratio. Streefwaarden: V: < 3.5 mg/mmol kreatinine M: < 2.5 mg/mmol kreatinine 10.4 PSA ratio Een licht verhoogde PSA (<13 μg/l) duidt veelal op een benigne prostaathypertrofie. Om in dit grijze gebied beter te kunnen differentiëren tussen benigne en maligne wordt gebruik gemaakt van de PSA ratio. PSA komt in het bloed voor in vrije en in gebonden vorm. Bij prostaatcarcinoom neemt vooral de gebonden fractie toe. Hierdoor neemt de ratio af; kans op maligniteit.
hoe lager de ratio, hoe groter de
11
Bij een licht verhoogde PSA (< 13 μg/l) en een ratio < 0.10 ligt de kans op een maligniteit in de buurt van de 50%, bij een ratio > 0.25 in de buurt van de 10%.
10.5
Semenonderzoek
10.5.1 Semenonderzoek i.v.m. mogelijke infertiliteit Passend bij de NHG standaard subfertiliteit wordt bij een volledige semenanalyse ook altijd een VCM berekend. De VCM is een maat voor het aantal progressief bewegende spermacellen (x 106) en wordt berekend met de volgende formule:
Deze VCM vormt in belangrijke mate de semenconclusie. Een VCM ≥ 10 geeft als conclusie: “geen aanwijzingen voor verminderde kwaliteit semen”. Een VCM < 10 geeft als conclusie een oligozoöspermie (concentratie < 15 x 10 6 spermacellen/ml), een asthenozoöspermie (A + B motiliteit < 32%), een teratozoöspermie (< 4% normale vormen) of combinaties hiervan bij meerdere afwijkingen. De afwijking kan mild (VCM 3 – 10), matig (VCM 1 – 3) of extreem (VCM < 1) zijn. Worden géén spermacellen in het monster gevonden, dan is de conclusie een azoöspermie en kan geen VCM berekend worden. NB: Gezien de beperkte waarde van de morfologie wordt deze bij een VCM ≥ 10 niet beoordeeld. 10.5.2 Semenonderzoek na vasectomie De criteria voor “steriliteit” volgens de Nederlandse Vereniging voor Urologie (NVU) zijn: een azoöspermie of een concentratie van minder dan 100.000 niet-bewegende zaadcellen per milliliter ejaculaat (herziene richtlijn “vasectomie” van de NVU, NTvG, 2005; 149: 2728 – 2731). (Zie ook paragraaf 4.10 in deze Atalmedialwijzer).
10.6 Transferrine saturatie De transferrine-saturatie wordt berekend m.b.v. onderstaande formule: Transferrine saturatie = ( ( FE * 0.5 ) / ( TRANS3 * 12.6 )) waarbij FE in umol/L en TRANS3 in g/l wordt uitgedrukt. De transferrine-saturatie speelt naast de ferritine- en ijzerconcentratie een belangrijke rol bij de differentiaaldiagnose van een aantal aandoeningen, zoals te zien is in onderstaande tabel die ontleend is aan Diagnostisch Kompas 2003.
12
10.7 Vitamine D Totaal Het referentiegebied van Vitamine D totaal (25 hydroxy) ligt tussen 30 en 130 nmol/l, zeker in de winter komt de gevonden waarde vaak niet boven de 50 nmol/l uit. De aanbevolen minimale Vitamine D totaal concentratie is echter 50 nmol/l. Referentie: Institute for Medicine: Dietary Reference Intakes for Calcium and Vitamin D (2011). 10.8 D-Dimeer De referentiewaarden van de D-Dimeer liggen bij oudere personen hoger (leeftijd x 10). Tot 50 jaar <500 ug/l; tot 60 jaar <600 ug/l enzovoort. 10.9 Coeliakie-onderzoek Bij een aanvraag t.b.v. uitsluiten coeliakie doet Atalmedial de 2 bepaling IgA antistoffen tegen tissue Transglutaminase (IgA anti-tTG2). - Indien deze negatief is dan is coeliakie serologisch op dat moment uitgesloten. - Indien het resultaat >10x ULN (upper limit van normaal; d.w.z. > 70 kU/l) dan wordt tevens de bepaling IgG antistoffen tegen gedeamineerd Gliadine (IgG-dGliadine) ter confirmatie ingezet. Indien deze ook positief dan is er serologisch aanwijzingen voor coeliakie. - Indien het resultaat 7<x<70 kU/l ligt dan is herhaling van het onderzoek of doorverwijzing naar locale MDL-arts of kinderarts geïndiceerd. HLA-typering voor DQ2/DQ8 kan overwogen worden (negativiteit voor HLDQ2/DQ8 maakt een (toekomstige) ontwikkeling van coeliakie onwaarschijnlijk). Bij de bepaling IgA-tTG2 wordt automatisch getest op IgA deficiëntie (immers bij een IgA deficiëntie kan het resultaat van de IgA-tTG2 vals negatief zijn). Bij een aantoonbare IgA deficientie zal verder getest worden op coeliakie middels de IgG-dGliadine) Eventueel kan, bijvoorbeeld na overleg met kinderarts of MDL-arts besloten worden tot het bepalen van de bepaling IgA-antistoffen tegen endomysium (IgA-EMA). 11. Automatismen Bij bepaalde uitslagen wordt automatisch een vervolgonderzoek gedaan. Een overzicht vindt u op de website van Atalmedial.
13
12.
Trombosezorg
12.1 (Her)aanmelden van trombosepatiënten De (her)aanmelding van patiënten geschiedt door het faxen van het (her)aanmeldingsformulier naar het nummer 088-0037795. 12.2 Bloedafname Bloedafname t.b.v. van Trombosezorg vindt plaats op alle afnamelocaties van Atalmedial, bij voorkeur voor 12.00 uur. 12.3 Zelf meten en zelf doseren door patiënten Patiënten die een langdurige (> 12 maanden) antistollingsindicatie hebben, wordt de mogelijkheid geboden met in bruikleen gegeven apparatuur bij zichzelf de stollingstijd te meten. De afdeling Trombosezorg verzorgt de opleiding en de begeleiding en verstrekt naast de apparatuur, de meetstrips en priklancetten. 13. Wet persoonsregistratie Atalmedial beschikt over een privacyreglement. Zie hiervoor onze website www.atalmedial.nl. Hierin is onder andere het volgende beschreven: -
Welke gegevens worden opgeslagen en hoelang; Wie inzage hebben of krijgen in de gegevens; Wat er gebeurt met het afgenomen materiaal; Hoe men een verzoek kan indienen tot verwijdering van persoonsgegevens.
14. Burger Service Nummer (BSN) Het gebruik van het BSN is bij Atalmedial verplicht. Op de website, maar ook op prikposten wordt duidelijk gecommuniceerd dat een officieel identiteitsdocument (paspoort, rijbewijs, identiteitskaart) moet worden meegebracht/getoond bij bloedafname en het inleveren van monsters voor onderzoek. 15. Suggesties Wij stellen het zeer op prijs als u klachten, opmerkingen en suggesties voor verbetering van de dienstverlening van Atalmedial aan ons doet toekomen. Graag horen wij van u, als gebruiker van deze Atalmedialwijzer, of u ideeën en suggesties heeft die deze informatiefolder kunnen verbeteren Reacties kunnen worden doorgegeven aan: Kwaliteitszorg Atalmedial T:088 - 0037 660 | E:
[email protected]
14
