Antiparasitaire therapie op basis van micro-organisme (Bron: Dr. N.C. Hartwig et al, Vademecum Pediatrische Antimicrobiele therapie, 3e editie, 2005) -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Parasiet Diagnose Geneesmiddel 1e Keuze Alternatief -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Ascaris lumbricoides
Ascariasis Spoelworm infectie
Mebendazol (p.o.)
Albendazol (p.o.) Piperazine (p.o.)
Blastocystis hominis
Blastocystosis Bij chronische buikklachten na uitsluiting andere verwekkers of oorzaken
Niet behandelen Co-trimoxazol(p.o.)
Brugia malayi / B. timori
Lymfatische filariasis
Diethylcarbamazine (p.o.)
Ivermectine (p.o.) + Albendazol (p.o.)
Clonorchis sinensis
Clonorchiasis
Praziquantel (p.o.)
Albendazol (p.o.)
Cryptosporidium sp.
Cryptosporidiosis
Niet behandelen
Nitazoxanide (p.o.)
Cyclospora cayetanensis
Cyclosporiasis
Co-trimoxazol (p.o.)
Ciprofloxacin (p.o.)
Dientamoeba fragilis
Dientamoeba infectie Alleen bij klachten en uitsluiten andere oorzaken:
Niet behandelen
Metronidazol (p.o.)
Clioquinol (p.o.)
Metronidazol (p.o.) Paromomycine (p.o.)
Echinococcosis
Chirurgie: aspiratie/operatief + Albendazol (p.o.)
Albendazol (p.o.)
Entamoeba dispar
Asymptomatische cystenuitscheiders
Niet behandelen
Entamoeba histolytica
Amoebendysenterie
Tinidazol (p.o.) + Paromomycine (p.o.) Tinidazol (p.o.) + Paromomycine (p.o.) Paromomycine (p.o.)
Metronidazol (p.o.) + Clioquinol (p.o.) Metronidazol (p.o.) + Clioquinol (p.o.) Clioquinol (p.o.)
Albendazol (p.o.)
Echinococcus granulosus E. multilocularis (sporadisch < 10 jaar)
Extra-intestinale amoebiasis Asymptomatische cystenuitscheiders Enterobius vermicularis
Enterobiasis Aarsmaden infectie
Mebendazol (p.o.)
Filaria infectie
Tropische Pulmonale Eosinofilie Zie voor andere filaria: Brugia spp., Loa loa, Mansonella spp. & Wuchereria bancrofti
Diethylcarbamazine (p.o.) + Prednison (p.o.)
Fasciola hepatica
Fascioliasis
Triclabendazol (p.o.)
Giardia lamblia
Giardiasis
Tinidazol (p.o.)
Metronidazol (p.o.) Albendazol (p.o.) Bij resistentie: Albendazol (p.o.) + Metronidazol (p.o.) Paromomycine (p.o.)
Gnathostoma sp.
Gnathostomiasis
Albendazol (p.o.)
Ivermectine (p.o.)
Heterophyes heterophyes
Trematoden infectie
Praziquantel (p.o.)
Hymenolepis nana
Hymenolepiasis
Praziquantel (p.o.)
Niclosamide (p.o.)
Isospora belli
Isosporiasis
Co-trimoxazol (p.o)
Ciprofloxacin (p.o.)
Larva currens
zie Strongyloides stercoralis
Larva migrans cutanea
creeping eruption
Ivermectine (p.o.)
Albendazol (p. o.) Tiabendazol (lokaal)
Parasiet
Diagnose
Geneesmiddel 1e Keuze Alternatief -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Larva migrans ocularis* zie Toxocara canis/T. cati Larva migrans visceralis*
zie Toxocara canis/T. cati 1,3
Leishmania braziliensis complex (Viannia subgenus) waaronder: L. braziliensis (sensu lato) (i.v.) L. panamensis (i.v./i.m.) L.guyanensis (i.v./i.m.) Leishmania donovani complex1
(Muco-) cutane leishmaniasis2
Natriumstibogluconaat (i.v./i.m.)
Amfotericine B (i.v.) Amfotericine B liposomaal
Miltefosine (p.o.)
Natriumstibogluconaat
Cutane leishmaniasis (Suriname)
Pentamidine isethionaat (i.m.)
Natriumstibogluconaat
Viscerale leishmaniasis Middellandse Zee gebied
Amfotericine B liposomaal (i.v.)
Natriumstibogluconaat
Natriumstiboglucomaat (i.v./i.m.)
Amfotericine B liposomaal Miltefosine (p.o.)
Natriumstibogluconaat (lokaal)
Natriumstibogluconaat
(Muco-) cutane leishmaniasis2 2
(i.v./i.m.) Elders (i.v.) Cutane leishmaniasis2 (i.v./i.m.) Overweeg bij klein ulcus ook cryotherapie of geen therapie. Leishmania infantum complex1 (inclusief syn. L. chagasi) (i.v./i.m.)
Viscerale leishmaniasis Middellandse Zee gebied
Elders
Amfotericine B liposomaal (i.v.)
Natriumstibogluconaat
Natriumstibogluconaat (i.v./i.m.)
Miltefosine (p.o.) Amfotericine B
Natriumstibogluconaat (lokaal)
Natriumstibogluconaat
liposomaal
(i.v.) Cutane leishmaniasis2 (i.v./i.m.) Overweeg bij klein ulcus ook cryotherapie of geen therapie. Leishmania major complex1 (i.v./i.m.)
Cutane leishmaniasis2
Leishmania mexicana complex1 Cutane leishmaniasis2 (i.v./i.m.) (waaronder. L. amazonensis) Paromomycine (lokaal)
Fluconazol (p.o.)
Natriumstibogluconaat
Overweeg bij klein ulcus ook cryotherapie of geen therapie.
Paromomycine (lokaal) Itraconazol (p.o.)
Natriumstibogluconaat (lokaal)
Natriumstibogluconaat Overweeg bij klein ulcus ook
cryotherapie of geen therapie. Leishmania tropica complex1 (i.v./i.m.)
Cutane leishmaniasis2
Natriumstibogluconaat (lokaal)
Natriumstibogluconaat
Overweeg bij klein ulcus ook cryotherapie of geen therapie. Loa loa
Loiasis
Malaria parasieten
zie Plasmodium spp (hoofdstuk 8.5).
Mansonella spp.
Filaria infectie
Niet behandelen
Metagonimus yokogawai
Trematoden infectie
Praziquantel (p.o.)
Microsporidia Encephalitozoon sp. Enterocytozoon bieneusi
Microsporidiosis Microsporidiosis
Albendazol (p.o.) Geen adequate therapie
Mijnworm-infectie
Mebendazol (p.o.)
Mijnwormen Ancylostoma duodenale Necator americanus
Diethylcarbamazine (p.o.) (bij oogletsel voorbehandelen met prednison (p.o.))
Ivermectine (p.o.) + Prednison
Albendazol (p.o.) of Metronidazol (p.o.) Albendazol (p.o.)
Myiasis (furunculair) (vliegenlarven infestatie)
Cordylobia anthropophaga (Afrika) Dermatobia hominis (Zuid-, MiddenAmerika)
Venom extractor**: passend mondstuk over furuncul plaatsen en larve in toto extraheren
Furuncul ‘opening’ volledig met vaseline afdekken, enkele minuten (Cordylobia) tot
enkele uren (Dermatobia) wachten tot larve in opening verschijnt en dan uitdrukken Oculaire larva migrans*
zie Toxocara canis/ T. cati
Parasiet
Diagnose
Geneesmiddel 1e Keuze Alternatief -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Onchocerca volvulus Onchocercosis Ivermectine (p.o.) + Diethylcarbamazine (p.o.) + Doxycycline (p.o.) Doxycycline (p.o.) (bij oogletsels voorbehandelen (Prednison (p.o.) met Prednison (p.o.)) Opistorchis viverrini
Trematoden infectie
Praziquantel (p.o.)
Paragonimus westermani
Paragonimiasis
Praziquantel (p.o.)
Pediculus humanus capitis
Hoofdluis infestatie
Permetrine 1% (lokaal)
Bij hardnekkige infestaties:
luizenkammen
Phthirus pubis
Schaamluis infestatie
Malathion (lokaal)
Bioalletrine/Piperonylbutoxide (lokaal)
Plasmodium falciparum
zie hoofdstuk 8.5
Plasmodium malariae
zie hoofdstuk 8.5
Plasmodium ovale
zie hoofdstuk 8.5
Plasmodium vivax
zie hoofdstuk 8.5
Sarcoptes scabiei
Schurft
Permetrine 5% (lokaal)
Lindaan 1% (lokaal)
Scabies crustosa/norvegica
Permetrine 5 % (lokaal) + Ivermectine (p. o.)
Lindaan 1% (lokaal) + Ivermectine (p. o.)
Schistosoma mansoni
Schistosomiasis
Praziquantel (p.o.)
Schistosoma haematobium
Schistosomiasis
Praziquantel (p.o.)
Schistosoma japonicum
Schistosomiasis
Praziquantel (p.o.)
Strongyloides stercoralis
Strongyloidiasis
Ivermectine (p.o.)
Albendazol (p.o.)
Bioalletrine/ piperonylbutoxide of Malathion (lokaal)
larva currens Taenia saginata
Taeniasis lintworm infectie
Praziquantel (p.o.)
Niclosamide (p.o.)
Taenia solium
Taeniasis lintworm infectie
Praziquantel (p.o.)
Niclosamide (p.o.) + Salinisch laxans
Taenia solium
Cysticercosis
Albendazol (p.o.) + Dexamethason (p.o.) + antiepilepticum
Praziquantel (p.o.) + Dexamethason (p.o.) + antiepilepticum
Toxocara canis/T. cati
Toxocariasis Viscerale larva migrans CZS en oogmanifestatie
Albendazol (p.o.) Prednison (p.o.) gevolgd door Albendazol (p.o.) Prednison (p.o.) gevolgd door Albendazol (p.o.)
Mebendazol (p.o.) Prednison (p.o.) gevolgd door Mebendazol (p.o.) Prednison (p.o.) gevolgd door Mebendazol (p.o.)
Oculaire larva migrans*
Trichomonas vaginalis (niet vóór 1e menses voorkomend)
Trichomoniasis
Tinidazol (p.o.)
Metronidazol (p.o.) Metronidazol (lokaal)
Trichuris trichiura
Trichuriasis zweepworm infectie
Mebendazol (p.o.)
Albendazol (p.o.)
Trypanosoma brucei gambiense
Trypanosomiasis*** West-Afrikaanse slaapziekte Haemolymfatisch CZS
Pentamidine isethionaat (i.v.) Melarsoprol (i.v.)
Suramine (i.v.) Eflornithine (i.v.)
Trypanosomiasis*** Oost-Afrikaanse slaapziekte Haemolymfatisch CZS
Suramine (i.v.) Melarsoprol (i.v.)
Pentamidine isethionaat (i.v.) Nifurtimox (p.o.)
Trypanosoma brucei rhodesiense
Parasiet
Diagnose
Geneesmiddel
1e Keuze Alternatief -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Trypanosoma cruzi ziekte van Chagas Nifurtimox (p.o.) Benznidazol (p.o.) Toxoplasma gondii
Congenitale toxoplasmose Postnataal verworven.
Viscerale larva migrans*
zie Toxocara canis/ T. cati
Wuchereria bancrofti
Lymfatische filariasis
Sulfadiazine (p.o.) + Pyrimethamine (p.o.) Sulfadiazine (p.o.) + Pyrimethamine (p.o)
Sulfadiazine (p.o.) + Spiramycine (p.o.) Pyrimethamine (p.o.) + Clindamycine (p.o./i.v.) of Clarithromycine (p.o.)
Diethylcarbamazine (p.o.)
Ivermectine (p.o.) + Albendazol (p.o.)
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
*
Larva migrans syndroom wordt ook door andere nematoden dan Toxocara veroorzaakt. Bijvoorbeeld oculaire en neurale larva migrans door Baylisascaris procyonis (spoelworm van wasberen) waarbij aangepaste doseringen albendazol met prednison worden gebruikt. Gaarne overleg in deze situaties. ** Venom extractor is verkrijgbaar bij drogist of apotheek. *** De behandeling van Afrikaanse slaapziekte dient in overleg plaats te vinden. De gebruikte middelen zijn zeer toxisch en hebben deels een niet bewezen effectiviteit. 1 2
3
Indeling bij Leishmaniasis naar de huidige (begin 2005) mogelijkheden van diagnostiek (PCR). Bij huidleishmaniasis veroorzaakt door parasieten behorend tot de soortcomplexen L. donovani, L. infantum, L. major, L. tropica (opgelopen in de Oude Wereld) kan spontane genezing optreden. Ook een eenvoudig ulcus door parasieten van het L mexicana complex uit Zuid- en Midden Amerika kan spontaan genezen. Lokalisatie in het gelaat dient echter behandeld te worden ter vermindering van littekenvorming. Betrek bij de interpretatie van de onderzoeksresultaten de herkomst van de patiënt. (Muco-)cutane leishmaniasis veroorzaakt door L. braziliensis ( sensu lato) dient in alle gevallen te worden behandeld. L. panamensis geeft bij uitzondering mucocutane leishmaniasis. In Suriname komt L. guyanensis voor die alleen een huidaandoening veroorzaakt.
