Aanleiding
Asbestsanering in Stede Broec
In de commissie Grondgebiedzaken van 12 maart jl. heeft de fractie van de Onafhankelijke Partij een initiatief voorstel betreffende asbestsanering ingebracht (bijlage 1). Het voorstel gaat in hoofdzaak over het initiëren van een subsidieregeling voor de verwijdering van asbestdaken in Stede Broec. Tevens wordt voorgesteld om bij het vernieuwen van de daken het gebruik van zonnepanelen te stimuleren.
Doel Het doel van deze notitie is om te onderzoeken hoe en in welke mate de gemeente kan en wil bijdragen in het asbestvrij maken van Stede Broec.
Achtergrond Wat is asbest? Asbest is een verzamelnaam voor zes in de natuur gevormde mineralen met een vezelstructuur. Asbest heeft lang bekend gestaan om een aantal goede eigenschappen: het is sterk, slijtvast, bestand tegen hoge temperaturen. Bovendien was het goedkoop. Later werd algemeen bekend dat asbest grote risico's voor de gezondheid met zich mee kan brengen. Toepassing in Nederland? In Nederland werd ruim 80% van de geïmporteerde asbest verwerkt tot asbestcementproducten (zoals golfplaten en waterleidingbuizen). Daarnaast werd het mineraal toegepast in rem- en frictiemateriaal, als isolatiemateriaal, als hittebestendig textiel, in brandwerende platen, in onderlagen van vloerbedekkingen en in pakkingen en filters van de chemische- en voedingsmiddelen industrie. Geschat wordt dat er ongeveer 3.500 producten zijn waarin asbest is verwerkt. Vrijwel alle cement golf- en vlakke platen van vóór 1989 bevatten asbest. In de periode 1989-1993 zijn zowel asbesthoudende als asbestvrije platen toegepast. Het materiaal is geproduceerd tot 1 juli 1993. Als we praten over asbest dan kan dit onderverdeeld worden in vijf verschillende gebieden c.q. situaties. 1. Asbestincidenten en –calamiteiten Onder een asbestincident of -calamiteit wordt verstaan de verspreiding van asbest door brand, stormschade, vandalisme en illegale sloop. Voor het opruimen van deze resten zijn regels gesteld in het Asbestverwijderingsbesluit 2005 1. Een asbestincident en –calamiteit kan flink in de papieren lopen. 2. Asbest in (water)bodem Om de bodem en het oppervlaktewater te beschermen tegen mogelijke verontreinigingen, stelt het Besluit bodemkwaliteit randvoorwaarden aan de toepassingsmogelijkheden van steenachtige bouwstoffen zoals beton, asfalt en bakstenen. Een nieuwe genormeerde stof voor bouwstoffen is asbest. In het Besluit bodemkwaliteit staat dat een nul-eis geldt, behalve voor producten waaraan geen asbest opzettelijk is toegevoegd en waarvan de gewogen concentratie (serpentijnasbest, vermeerderd met tienmaal de concentratie amfiboolasbest) niet hoger is dan 100 mg/kg d.s. 1
Toelichting regelgeving zie bijlage 2
Pagina | 1
3. Asbest in wegen Sinds 1 januari 2000 is op basis van het Besluit asbestwegen Wet milieubeheer, verboden om een asbesthoudende weg voor handen te hebben. 4. Asbest in objecten In het Asbestverwijderingsbesluit 2005¹ staat de definitie van een object. De voorschriften in het besluit voor objecten werken rechtstreeks. Denk hierbij aan verwarmingstoestellen, broodroosters, bloembakken maar ook personenauto's, vrachtwagens, treinstellen, trams, vaartuigen en onderdelen van vaartuigen (bijvoorbeeld machinekamer, lieren). 5. Asbest in bouwwerken In het Productenbesluit asbest¹ en de Regeling bouwbesluit 2012¹ zijn regels opgenomen voor bestaande asbestsituaties in gebouwen. Voor het verwijderen van asbest uit gebouwen en objecten bevat het Asbestverwijderingsbesluit 2005 1 voorschriften.
Asbest in Stede Broec In de gemeente zijn verschillende type eigenaren en gebruikers die te maken kunnen hebben met asbest of asbestverwijdering. Gemeente Als (mede)eigenaar van een gemeentelijk gebouw of object geldt een directe verantwoordelijkheid als er sprake is van een asbestsituatie. Naast de wettelijke verplichtingen is er ook sprake van een voorbeeldfunctie. In de Perspectievennota is opgenomen dat in 2012 voor alle gemeentelijke gebouwen (van vóór 1994) een asbestinventarisatie type A wordt uitgevoerd. De keus is gemaakt om dit per gebouw uit te voeren. Dit om mogelijke risico’s beheersbaar te houden. Uitgangspunt is dat zo snel mogelijk na de asbestinventarisaties mogelijke gevolgen (niet zijnde een calamiteit) in beeld worden gebracht. Zodat te nemen maatregelen en bijbehorende kosten kunnen worden opgenomen in de focusnota voor het jaar 2013. In het Waterplan is opgenomen dat bij het baggeren van sloten de asbestwalkanten door de gemeente kosteloos worden verwijderd. De eigenaren zorgen hierbij voor de nieuwe beschoeiingen. Scholen Schoolbesturen moeten voor 1 juli 2012 geïnventariseerd hebben of hun schoolgebouwen, gebouwd voor 1994, asbest bevatten. Voor de scholen heeft de gemeente de regie functie en komen de kosten voor rekening van de scholen. Agrarische bedrijven In de afgelopen jaren zijn verschillende (landelijke) initiatieven ontplooid met als doel het stimuleren van agrarische bedrijven om het aanwezige asbest te verwijderen. Eind januari 2012 heeft Staatsecretaris Atsma toegezegd dat hij boeren wil helpen om de bestaande fiscale regelingen voor sanering van asbestdaken (Milieu-investeringsaftrek) en het plaatsen van zonnepanelen (Energieinvesteringsaftrek) te combineren. Daarnaast onderzoekt hij de mogelijkheid van versnelde afschrijving van zonnepanelen wanneer daarvoor asbest verwijderd is. Particulieren en bedrijven (niet agrarisch) Een eigenaar van een gebouw is vrij om te beslissen over wel of niet verwijderen van asbesthoudend 1
Toelichting regelgeving zie bijlage 2
Pagina | 2
materiaal. Indien tot verwijdering van asbest wordt besloten, moet men zich houden aan de regels die door het Asbestverwijderingsbesluit en de gemeentelijke bouwverordening zijn gesteld.
Asbestinventarisaties Binnen de gemeente is onvoldoende bekend hoeveel en waar asbest in Stede Broec aanwezig is. Door de verplichting vanuit de landelijke overheid zal voor de scholen dit jaar bekend zijn waar en in welke staat asbest zich bevindt. Voor de gemeentelijk gebouwen zal door de al geplande asbestinventarisaties binnen afzienbare tijd meer inzicht verkregen worden. Het Ministerie van Infrastructuur en Milieu laat momenteel een onderzoek uitvoeren naar het aantal m2’s asbestdaken in Nederland inclusief de ouderdom van de daken en in wiens eigendom zij verkeren. Deze gegevens worden verwerkt in een Maatschappelijke Kosten Baten Analyse (MKBA) van de sanering van de asbestdaken waarbij een aantal scenario’s worden doorgerekend waarop het asbest definitief moet zijn verwijderd van de daken. De verwachting is dat het in 2024 verboden is om een asbestdak te hebben.
Opties De opties zijn: -
-
De maatregelen en bijbehorende kosten die voortvloeien uit de asbestinventarisaties van de gemeentelijke gebouwen en scholen in de focusnota van 2013 opnemen (zoals opgenomen is in de Perspectievennota 2012-2013). Pro-actief omgaan met asbestsanering door stimulering van bedrijven en particulieren. Afwachten wat de landelijke inventarisatie oplevert en in combinatie met en op basis van de inventarisaties van de gemeentelijke gebouwen en scholen (e.e.a. gereed begin 2013) besluiten of en hoe we hier in Stede Broec mee om gaan.
Conclusie en advies Vanuit de gemeente en Rijk worden momenteel meerdere activiteiten in het kader van asbest uitgevoerd. Zoals asbestinventarisaties gemeentelijke gebouwen en scholen, het landelijk onderzoek naar aantal m2’s asbestdaken en het combineren van bestaande fiscale regelingen voor de agrarische bedrijven. Omdat de uitkomst van de al geplande asbestinventarisaties nog onbekend is, kan nog geen inschatting gegeven worden over de mogelijke financiële consequenties en benodigde ambtelijke inzet. Het is daarom aan de vroege kant om nu al proactief te handelen, zowel ten aanzien van de gemeentelijke gebouwen en scholen als ten aanzien van particulieren en bedrijven, bijvoorbeeld door een subsidieregeling. Daarnaast zou de uitkomst van het onderzoek van het Ministerie van Infrastructuur en Milieu goed bruikbaar kunnen zijn om te bepalen om hoeveel asbestdaken het in Stede Broec gaat. Geadviseerd wordt om op een later tijdstip (medio 2013) en met gebruikmaking van alle gegevens te besluiten over welke activiteiten wij in het kader van het asbestvrij maken van Stede Broec willen stimuleren.
Pagina | 3
Bijlage 1 Voorstel tot asbestsanering in de gemeente Stede Broec. Over asbest is de laatste jaren veel te doen geweest. Dat dit probleem vaak onderschat wordt hebben we aan de lijve ondervonden. Overal waar asbest gevonden wordt of vrij komt worden meteen ingrijpende maatregelen genomen. Arbeid inspectie en andere organisaties worden meteen in stelling gebracht om verdere verspreiding te voorkomen . Echter preventie is een ondergeschoven kind. Een landelijke politieke partij heeft een rapport geschreven over sanering asbestcement daken. Echter minister Cramer vindt dat sanering van asbestdaken geen prioriteit heeft. Oorzaak :het kostenplaatje wat hieraan hangt. De Gezondheidsraad heeft een rapportage gezonden naar staatsecretaris Atsma waaruit blijkt dat het asbestprobleem vele maten groter is dan tot nu toe werd aangenomen.( zie verder bijgevoegde aanbeveling subsidieverordening Koggenland) Wat men vergeet is dat bij een schuur met een dak van 1000 vierkante meter dat ouder is dan 20 jaar bijvoorbeeld, meer dan een kilo asbest per jaar vrij komt.. De Gezondheidsraad heeft een advies uitgebracht over de hoeveelheid asbest in de buitenlucht mag zitten. Uit het conceptadvies dat in juli 2009 verscheen, blijkt dat de norm wat de Gezondheidsraad betreft 55 keer strenger moet worden. Landelijk liggen er miljoenen vierkante meters asbest op daken van voornamelijk boerderijen en daaraan gerelateerde bedrijven. Rondom deze daken worden de normen nooit gehaald. Saneren is de enige optie. Voor zover wij weten is er geen onderzoek gedaan naar de asbest dekkingsgraad in de gemeente Stede Broec. Wat wel bekend is , is dat de meeste oudere schuurtjes en overkappingen zijn voorzien van enige soort van asbest. Uit statistieken blijkt dat er in 2010: 900 asbestslachtoffers zijn gevallen tegen 640 verkeersslachtoffers. Moeten wij dit willen in Nederland? Stel u voor: een brand in een gebouw met asbestdak. Gevolg evacuatie.trauma’s opruimkosten, tijdelijke opvang, nazorg ect. Direct of indirect draaien onze burgers hiervoor op. De Onafhankelijke Partij wil daarom een aanzet geven om de asbest uit onze leefomgeving te verwijderen. Als voorbeeld kan dienen onze buurgemeente Koggenland. Hier loop al een aantal jaren een project.
Wij stellen voor om voor de begroting 2013 een bedrag van 100.000 euro vrij te maken voor een subsidieregeling om de gemeente asbest vrij te maken. (en voor zo lang het project loopt de daarop volgende jaren idem incidenteel)
2.
De tegemoetkoming voor het verwijderen van het asbest dak willen wij stellen op 6 euro per m2. De werkelijke kosten zullen afhangen van de situatie, plaats e.d. In Koggeland hanteren ze ook 6 euro per m2. Van gebouwen waarvan de asbestdakbedekking wordt verwijderd zal een ander soort bedekking terug moeten komen. ,Om ook duurzaamheid te promoten stellen wij voor, dit te combineren met zonnepanelen. Hoewel op de aanschaf daarvan geen subsidie meer wordt verleend, kunnen we dat d.m.v. voorlichting mogelijk wel activeren. Zonnepanelen worden steeds goedkoper. Zeker nu China ze op grote schaal produceert. De verwachting is dat dit de komende jaren nog met 10 tot 20 % zal dalen. De terugverdien tijd komt daarmee op acht tot tien jaar. De wet staat de particulier toe 5000 kilowattuur stroom per jaar zelf op te wekken,zonder heffingen. Wie meer produceert krijgt een kale stroomprijs van 8-9 cent vergoed. Stroom uit eigen zonnepanelen kost volgens Natuur en Milieu nu 21 cent per kilowattuur tegen 23 cent uit grote centrales. Bijlage: Het Raadsvoorstel van de gemeente Koggenland om te komen tot asbestsanering.
Fractie van de Onafhankelijke Partij: Trude Buijsman Rick van Houten.
Bijlage 2 Overzicht asbestregelgeving Hieronder treft u een overzicht van de belangrijkste wet- en regelgeving over asbest. De volgende regelingen worden hier besproken: -
Asbestverwijderingsbesluit 2005 Arbeidsomstandighedenbesluit Productenbesluit Asbest Bouwbesluit 2012 Certificatieschema's voor werken met asbest Modelbouwverordening Gemeenten
Asbestverwijderingsbesluit 2005 Het Asbestverwijderingsbesluit heeft als doel de emissie van asbestvezels te beperken bij: -
het afbreken van gebouwen of objecten of, het verwijderen van asbestbevattende materialen uit gebouwen of objecten. Ook het opruimen van asbesthoudende materialen na incidenten valt onder het besluit.
Als een eigenaar van een gebouw van plan is asbest uit een bouwwerk te (laten) verwijderen, moet hij daarvoor in de meeste gevallen melding van doen bij de gemeente. Daarbij maakt het niet uit hoeveel asbest hij wil verwijderen. In het Bouwbesluit 2012 staat aangegeven wanneer en onder welke voorwaarden een melding gedaan moet worden. Het asbest moet in de meeste gevallen verwijderd worden door een gecertificeerd asbestverwijderingsbedrijf. (Zie de website van Ascert voor een overzicht van gecertificeerde asbestinventarisatie- en asbestverwijderingsbedrijven). In sommige gevallen mag een particulier de asbestverwijdering zelf uitvoeren. Ook in dat geval moet hij melding doen aan de gemeente. Arbeidsomstandighedenbesluit Het Arbeidsomstandighedenbesluit geeft voor asbest met name concrete bepalingen in: -
hoofdstuk 2, afdeling 5 (bouwproces) hoofdstuk 4, afdeling 5 (aanvullende voorschriften asbest) hoofdstuk 8, afdeling 1 (persoonlijke beschermingsmiddelen)
Het Arbeidsomstandighedenbesluit schrijft onder andere voor dat een bedrijf dat asbest wil verwijderen of wil opruimen, eerst een asbestinventarisatierapport moet laten opstellen door een gecertificeerd inventarisatiebedrijf. Zo'n rapport beschrijft de risicoklasse waarin de werkzaamheden met asbest worden ingedeeld (1, 2 of 3). Er zijn enkele specifieke uitzonderingen. Deze staan in het besluit. Werkzaamheden met een laag risico (klasse 1) zijn bijvoorbeeld het zonder breken demonteren van asbest dat nog in een goede staat verkeert. In deze gevallen hoeft de asbestverwijdering niet meer te worden uitgevoerd door een gecertificeerd bedrijf, maar mag ook een gewone aannemer de klus doen. Wel moet hij de werkzaamheden laten uitvoeren door medewerkers die daarvoor zijn
opgeleid. Voor de werkzaamheden in de laagste risicocategorie (risicoklasse 1) komt de verplichting het werk te laten uitvoeren in een hermetisch afgesloten ruimte met aparte luchtdrukregulatie te vervallen. Bij werkzaamheden in de gevaarlijkste categorie (risicoklasse 3) zijn de beschermende maatregelen juist iets aangescherpt. Productenbesluit Asbest Het Productenbesluit geldt voor zowel bedrijven als particulieren. Het besluit bevat het verbod op het produceren, op de markt brengen, invoeren, in voorraad houden, verkopen, toepassen en hergebruiken van asbesthoudende producten. De regels gelden niet voor bodemverontreinigingen met asbest en asbesthoudend afval, voor zover het gaat om verwijdering door middel van verbranden of storten van asbest, maar wél op nuttige toepassing van asbesthoudende afvalstoffen. Certificatieschema's voor werken met asbest Op 1 februari 2012 zijn nieuwe certificatieschema's in werking getreden. De bedoeling van de wijziging is om de uitvoering van de werkzaamheden met asbest te verbeteren. Bedrijven die asbest verwijderen of asbest inventariseren en de personen die werkzaamheden uitvoeren met asbest voor deze bedrijven moeten volgens certificatieschema's SC510, 520 en 530 en SC540 werken. De verandering moet er toe leiden dat de eisen beter toetsbaar zijn en dat voor afwijkingen duidelijk is welke sanctie daarop volgt. Bij ernstige tekortkomingen moet een certificerende instelling het verleende certificaat direct intrekken. De stelselherziening wordt gefaseerd doorgevoerd en maakt het mogelijk om misstanden strenger aan te pakken. De eerste fase van de stelselherziening gaat onder andere over asbest en persoonlijke beschermingsmiddelen. De nieuwe eisen gelden voor de certificerende instellingen, en voor de certificaathouders. Branches zijn primair zelf verantwoordelijk voor de arboregels. De Arbeidsinspectie controleert en neemt zo nodig maatregelen. De stelselwijziging is op 13 oktober in de Staatscourant gepubliceerd. Voor asbest gaat het om de gewijzigde schema's SC 510, 520, 530 en SC540. De certificatieschema's zijn te vinden op de site van ascert. Bouwbesluit 2012 Het Bouwbesluit 2012 bevat voorschriften over het bouwen, gebruiken en slopen van bouwwerken. Het besluit treedt in de plaats van het Bouwbesluit 2003. In het Bouwbesluit 2012 is de sloopvergunning vervangen door de sloopmelding. Volgens de Nota van Toelichting van het Bouwbesluit is het nog steeds zo dat met deze melding de gevaren van asbest benadrukt worden. In de artikelsgewijze toelichting is in paragraaf 1.7 expliciet opgenomen dat de stelselwijziging voor asbestverwijdering geen verlaging van de prioriteiten betekent. De hoofdregel is dat de sloper tenminste vier weken voor de aanvang van de werkzaamheden de sloopmelding bij het bevoegd gezag doet (artikel 1.26). In een beperkt aantal gevallen, bijvoorbeeld reparatieonderhoud, kan deze termijn verkort worden tot vijf werkdagen. Soms is er geen sloopmelding nodig. De eisen waaraan een sloopmelding dient te voldoen staan in artikel 1.26 Bouwbesluit.
Modelbouwverordening Gemeenten De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) brengt voor gemeenten de Modelbouwverordening 1992 (MBV) uit. Deze gemeentelijke verordening bevat voorschriften over onder andere het slopen van bouwwerken. Met de invoering van het Asbestverwijderingsbesluit 2005 zijn bepaalde voorschriften van de gemeentelijke bouwverordening niet meer van toepassing, omdat zij in strijd zijn met het Besluit. In artikel 10 van het Asbestverwijderingsbesluit 2005 staan de specifieke regels voor het verwijderen van asbest uit een bouwwerk. Deze voorschriften hebben een directe werking totdat deze in de gemeentelijke bouwverordening zijn verwerkt. 13de serie wijzigingen MBV De 13de serie wijzigingen van de modelbouwverordening 1992 is 22 april 2010 verschenen. Deze wijzigingen waren noodzakelijk in verband met de inwerkingtreding van de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo) en de daarop gebaseerde uitvoeringsregelingen. Alle gemeentelijke verordeningen moet zijn aangepast aan de Wabo. Voor zover het toestemmingstelsels betreft die gelden voor de omgevingsvergunning. Het begrip sloopvergunning wordt vervangen door omgevingsvergunning voor het slopen. -
-
Art 8.1.2 aanvraag sloopvergunning komt te vervallen. Is geregeld in hoofdstuk 4 van Besluit omgevingsrecht (Bor). De indieningseisen staan in art 7.2 Ministeriele regeling omgevingsrecht (Mor). Art 8.1.3 in behandeling nemen komt te vervallen en is geregeld in het Bor en Mor. Art 8.1.4 termijnen van beslissing komt te vervallen is geregeld in de Wabo art 3.9 en 3.10. Art 8.1.5 samenloop van sloop en bouwen komt te vervallen. Is overbodig geworden omdat Wabo en omgevingsvergunning voorzien afstemming tussen slopen en bouwen. Art 8.2.1 sloopmelding valt niet onder de Wabo en maakt geen onderdeel uit van de omgevingsvergunning. Blijft in de bouwverordening. De verplichtingen tijdens het slopen en de aanwezige bescheiden op de slooplocatie blijven onderdeel van de bouwverordening. Zie ook de ledenbrief van de VNG van 22 april 2010.
12de serie wijzigingen MBV De 12de serie wijzigingen van de modelbouwverordening 1992 is 27 maart 2007 verschenen. Deze serie wijzigingen was noodzakelijk vanwege de wijziging van de Woningwet per 1 april 2007. In deze serie zijn ook een aantal omissies uit de 11de serie gecorrigeerd. Zie ook de ledenbrief van de VNG van 27 maart 2007.
11de serie wijzigingen MBV De 11de serie wijzigingen van de Modelbouwverordening 1992 is 5 september 2006 verschenen. Deze serie wijzigingen bevat de aanpassing naar aanleiding van het Asbestverwijderingsbesluit 2005, maar nog niet de wijziging van het Asbestverwijderingsbesluit en het Arbeidsomstandighedenbesluit van 28 juli 2006 (de risicoclassificatie). Zie ook de ledenbrief van de VNG van 5 september 2006.
