ASBEST, DAGELIJKS BEHEER
Harry Vonk
STOF,…. TOT NADENKEN….. Voor wie? • • • • • • •
vastgoedbeheerders, gemeenten woningcorporaties, stichtingen, monteurs facilitaire beheerders & medewerkers installateurs, AI, CI, ministeries, politie, USAR brandweer, forensisch instituut, scheepvaart makelaars, opleidingsinstituten, industrie slopers, aannemers, et cetera…….
AGENDA Inhoudsopgave • • • • • • •
basis asbest & historie (vogelvlucht) typen & soorten asbest (vogelvlucht) positieve eigenschappen (vogelvlucht) verwerkingen & toepassingen (vogelvlucht) jaartallen Europese richtlijnen foto’s van toepassingen (vogelvlucht)
AGENDA Inhoudsopgave • • • • • • •
eigen beleid Corporaties wettelijk kader asbestinventarisaties asbestbeleid & asbest beheersplan AVB 2005 Produktenbesluit 2005 vragen
ASBEST & HISTORIE (VOGELVLUCHT)
ALGEMEEN Het gemeenschappelijke kenmerk • vezelachtige structuur • duurzaam, sterk, thermisch, geluids- & elektrisch-isolerend, zuur/schimmel/ logen bestendig, grote treksterkte, • hitte bestendig, slijtvast, biologisch on-afbreekbaar • goedkoop & goed te verwerken
WAT IS ASBEST Amfibolen (15%) • • • • •
Crocidoliet Amosiet Actinoliet Anthophylliet Tremoliet
blauw bruin groen geel/grijs grijs/geel
Serpentijnen (85%) • Chrysotiel
wit
WAT IS ASBEST Commercieel het meest toegepast
wit
bruin
blauw
WORDT NOG STEEDS………….. • • • • • •
Canada (sinds 2012 gestopt) Rusland China Oezbekistan Pakistan India
• mondiaal neemt de vraag nauwelijks af • politieke belangen zijn groot
TOEPASSINGEN & VOORBEELDEN
PRODUCTEN • toeslagmiddel om een product te verbeteren • hechtmiddelen zorgen voor binding met vezels • twee soorten asbesthoudend materiaal • hechtgebonden • niet hechtgebonden
PRODUCTEN Hechtmiddelen • • • •
gemengd: cement, gips, imitatiesteen geweven/gesponnen: textiel, canvas, katoen geplakt: vloerbedekking, vloerzeil kunststoffen: kitten, harsen, epoxie, formaldehyde
TOEPASSINGEN Hechtgebonden toepassingen • • • • •
cementplaat (ook wel boven systeemplafond) golfplaten (daken & onder cv-installaties) leien (wanden, daken) & sierbeplating convectorschotten & systeemwanden gevelplaten
TOEPASSINGEN Hechtgebonden toepassingen • • • • • •
vensterbanken bloembakken ontluchting- & ventilatiekokers gekken, cementhoedjes, schoorsteenpijpen, riolering mantelbuizen & kitten in kunstwerken zeiltegels, et cetera
TOEPASSINGEN Niet hechtgebonden toepassingen • • • • •
vezelplaat brandschotten/isolatie; in bovenlichten onder trappen, boven systeemplafonds pakkingen in leidingstelsels & installaties !!! schalen leidingisolatie om warmte leidingen koordafdichting; luchtkanalen, doorvoeren, elektrakasten
TOEPASSINGEN Niet hechtgebonden toepassingen • • • • •
textiel; brandwerende handschoenen, dekens, kleding vonkendovers in relais spuitisolatie; tegen plafonds & stalen constructies beschermende laag onder vloerzeil & vloerbedekking et cetera
MEER DAN 3.500 TOEPASSINGEN brandschotten, ovens, kachels, branddekens, koord, schoorstenen, remschoenen, koppelingsplaten, sealings, pakkingen, dakleien, leidingisolatie, cv-installaties, plafondisolatie, daken, gevelpanelen, riolering, kitten, kerstsneeuw, luchtbehandelingssystemen, kruipluiken, tandpasta vloertegels, branddeuren, mortels, munitie, beglazingskit, koord in elektriciteitskasten, relaiskasten, schakelkasten, deuren, vloerzeil, draintegels, wensballonnen, schaamschotten, kookplaatjes, in & onder cvketels, koel- & verwarmingsinstallaties, sigaretten, branddeuren, koeldeuren, gordijnen in theaters, broodroosters, handschoenen, brandwerende kleding, matten, doorvoeren van cv-buizen, golfplaten op stallen, voegkit in kassen, thermoskannen, et cetera…. MEER DAN 18.000 PRODUCTEN
HOE GOED KUN JIJ ASBEST HERKENNEN
UITGANGSPUNTEN Samenvattend • asbestverdachte materialen herkennen • minder dan 750 DIA’s in Nederland • microscopisch onderzoek door een RvA-laboratorium geeft uitsluitsel (NEN-5896) • bij twijfel; laten bemonsteren & laten analyseren • jaartallen & voorbeelden
ASBEST DE HISTORISCHE CONTEXT
HISTORISCH Op een rijtje 1898
Engeland & Duitsland bewust van de gevaren met asbest
1924 1931
overlijden Nelly Kershaw Asbestose wordt in Engeland officieel erkend als beroepsziekte
‘45-’85 hoogtijdagen voor de asbestbranche 1969
promotie Stumphius (werf de Schelde, te Walcheren) tevens 1e ijkpunt NL, inzake de kenplicht ‘asbest’)
HISTORISCH Op een rijtje 1970
Nederlandse overheid start een actief anti-asbestbeleid
1977
verbod op spuitasbest & Crocidoliet
1985
verbod op niet-hechtgebonden asbest in de bouw
1993 1993
algemeen verbod op het gebruik van asbest in de bouw eerste Asbestverwijderingsbesluit
DE HISTORISCHE CONTEXT Op een rijtje 1996 1998
invoering BRL-5050, voor asbestverwijdering invoering BRL-5052, voor asbestinventarisatie
2005 2005
Produktenbesluit Asbest hernieuwd Asbestverwijderingsbesluit
2007
invoering SC-530 & SC-540
DE HISTORISCHE CONTEXT Op een rijtje 2008
invoering SMA-rt
2011
advies Gezondheidsraad aan SER over Grenswaarde
2014 2016
invoering nieuwe grenswaarden Invoering nieuwe grenswaarden
EUROPESE RICHTLIJNEN (2004) RISICOKLASSEN & REGIMES
EUROPEES RISICOBELEID met de invoering van Europese Richtlijnen wordt in onze wetgeving de arbeidsbescherming bepaald, afhankelijk van het risico op blootstelling aan asbest
RISICOBELEID NL Drie risicoklassen gebaseerd op veronderstelde emissie bij sanering • risicoklasse 1 < 0,01 v/cm³ laag • risicoklasse 3 > 1 v/cm³ hoog • risicoklasse 2 0,01 – 1 v/cm³ midden de wettelijke grenswaarde voor alle asbest • 0,01 v/cm³ • is gelijk aan 10.000 v/m³ • de grenswaarde is de vrijgavegrens Dit is inmiddels oud!
RISICOBELEID NL Het is/wordt 2014 & 2016, nieuwe grenswaarde • Amfibool asbest 2.000 v/m³ uiterst juli 2016 • Serpentijn asbest 2.000 v/m³ juli 2014 waardes worden voortaan in v/m³ uitgedrukt
RISICOBELEID NL Risicoklassen, oud & nieuw SMA-rt • database • eigendom SZW • beheert door ASCERT • toegankelijk voor SC-540 adviesbureaus (JAI) • risicoklasse is bindend
• een SC-548 onderzoek met NEN-2939 validatiemeting kan projectmatig de risicoklasse bepalen middels proefsaneringen
TOEPASSINGEN & VOORBEELDEN IN BEELD
WAAR VINDEN WIJ ASBEST
PRODUCTEN IN BEELD
PRODUCTEN IN BEELD
PRODUCTEN IN BEELD
PRODUCTEN IN BEELD
PRODUCTEN IN BEELD
PRODUCTEN IN BEELD
PRODUCTEN IN BEELD
PRODUCTEN IN BEELD
PRODUCTEN IN BEELD
PRODUCTEN IN BEELD
PRODUCTEN IN BEELD
PRODUCTEN IN BEELD
PRODUCTEN IN BEELD
PRODUCTEN IN BEELD
PRODUCTEN IN BEELD
PRODUCTEN IN BEELD
HET WETTELIJKE KADER…..COMPLEX!
WETTELIJK SCHEMA EU Richtlijn Asbest
EU Lidstaat
EU Lidstaat
Ministerie I&M
Nederland
EU Lidstaat
EU Lidstaat
Ministerie BiZa
Ministerie van SoZaWe
Arbowet Wet Milieubeheer (Wm)
Overige wetgeving: - waterwet
Arbobesluiten
- wet bodembescherming
Arbobesluit inzake asbest
NEN 2991
Bouwbesluit 2012
- wet vervoer gevaarlijke stoffen Arboregeling/ Arbocatalogus
PRODUCTEN BESLUIT ASBEST
Bodem Bevoegde gezagen: ILT Inspectie SZW Provincie
privaatrechtelijke regelgeving
ASBESTVERWIJDERINGSBESLUIT
Objecten Bevoegde gezagen: ILT Inspectie SZW Politie/justitie Certificerende Instelling
Certificeringsregelingen Ascert: proces- en persoonscertificaten SC 510, 520, 530, 540)
ZORGPLICHT
diverse NEN normen
Bouwwerken Bevoegde gezagen: Gemeente Inspectie SZW Politie/justitie Certificerende Instelling
f ebruarii 2013 © BME
BOUWBESLUIT 2012
BOUWBESLUIT 2012 EU Richtlijn Asbest
EU Lidstaat
EU Lidstaat
Nederland
EU Lidstaat
EU Lidstaat
Ministerie BiZa
Ministerie van SoZaWe
Arbowet
Arbobesluiten
NEN 2991
Bouwbesluit 2012
Arbobesluit inzake asbest
Arboregeling/ Arbocatalogus
privaatrechtelijke regelgeving
ASBESTVERWIJDERINGSBESLUIT
Certificeringsregelingen Ascert: proces- en persoonscertificaten SC 510, 520, 530, 540)
ZORGPLICHT
diverse NEN normen
Bouwwerken Bevoegde gezagen: Gemeente Inspectie SZW Politie/justitie Certificerende Instelling
f ebruarii 2013 © BME
BOUWBESLUIT 2012
Kenmerken • meldingsplicht bij gemeente voor verwijderen asbest & bouwkundige sloop – digitale sloopmelding door eigenaar via het OLO (omgevingsloket online) – hieraan toevoegen een volledige asbestinventarisatie ‘type-A’ – 5 dagen, 4 weken of 8 – 12 weken termijn
GEZONDHEIDSRISICO’S
RISICO’S De wijze van inname is mede bepalend voor het gezondheidsrisico dit kan op drie manieren • de luchtwegen • het spijsverteringskanaal • de (defecte) huid
het inademen van vezels levert de meeste problemen op
RISICO’S Ziektes die in verband worden gebracht met asbest • • • • •
Asbestose Mesothelioom asbest gerelateerde longkanker Pleurale Plaques overige aandoeningen
CERTIFICATIESCHEMA’S ASCERT
CERTIFICATIESCHEMA’S ASCERT EU Richtlijn Asbest
EU Lidstaat
EU Lidstaat
Nederland
EU Lidstaat
EU Lidstaat
Ministerie van SoZaWe
Arbowet
Arbobesluiten
Arbobesluit inzake asbest
Arboregeling/ Arbocatalogus
privaatrechtelijke regelgeving
ASBESTVERWIJDERINGSBESLUIT
Objecten Bevoegde gezagen: ILT Inspectie SZW Politie/justitie Certificerende Instelling
Certificeringsregelingen Ascert: proces- en persoonscertificaten SC 510, 520, 530, 540)
ZORGPLICHT
diverse NEN normen
Bouwwerken Bevoegde gezagen: Gemeente Inspectie SZW Politie/justitie Certificerende Instelling
f ebruarii 2013 © BME
CERTIFICATIESCHEMA’S ASCERT Stichting ASCERT (1) • Ascert is een door de minister van SZW ingestelde stichting • de stichting beheert de certificatieschema's in het asbestwerkveld • hiertoe betrekt Ascert alle partijen in het werkveld die de belangen van hun doelgroep vertegenwoordigen
CERTIFICATIESCHEMA’S ASCERT Stichting ASCERT (2) • Ascert overlegt met alle belangenorganisaties in het werkveld asbest om de certificatieschema's evenwichtig & pragmatisch op te stellen • uiteraard is ook de wetgever een belangrijke partner in dit proces • voor een goede afstemming vindt er veelvuldig overleg plaats in de diverse gremia van Ascert (College van Deskundigen, Werkkamer Asbest, et cetera) • beheert SMA-rt, een digitaal hulpmiddel voor inventarisatiebedrijven om de risicoklasse-indeling van asbestbronnen vast te stellen • beheert registers van gecertificeerde bedrijven & personen (www.ascert.nl)
CERTIFICATIESCHEMA’S ASCERT
Stichting ASCERT (3) • College van Deskundigen Asbest – brancheverenigingen van asbest verwijderende- & asbestinventarisatie bedrijven (VVTB, VERAS, VOAM/VKBA) – branchevereniging breken & sorteren (BRBS) – certificerende instellingen (niet stemgerechtigd) – woningcorporaties (Aedes) – vereniging bouw- & woningtoezicht Nederland (VBWTN) – laboratoria (Fenelab) – arbeidshygiënisten (VAH) – energiesector (Energie NL) – TU Delft
CERTIFICATIESCHEMA’S ASCERT Inhoudsopgave • processchema’s – SC-530 (asbestverwijdering) – SC-540 (asbestinventarisatie) • persoonsschema’s – SC-510 (DTA - Deskundig Toezichthouder Asbest) – SC-520 (DAV - Deskundig Asbest Verwijderaar) – SC-560 (DIA - Deskundig Inventariseerder Asbest) – SC-570 (ADK - Asbestdeskundige) – SC-580 (DAA - Deskundig Asbest Acceptant)
SC-540 INVENTARISATIEBUREAUS
SC-540 Asbestinventarisaties • onderzoek & rapportage door een ‘DIA’ • rapport is noodzakelijk voor een sloopmelding • rapport is noodzakelijk voor de asbestverwijderaar (risicoklasse-indeling) • aanbevelingen voor een type-B onderzoek en/of een risicoonderzoek NEN-2991
SC-540
Onderscheid in vijf typen asbestinventarisaties • type-0 (visueel onderzoek ten behoeve van de NEN-2991) • volledig type-A (uitvoerig gericht-destructief onderzoek; geen uitzonderingen of beperkingen) • onvolledig type-A (niet geschikt voor melding & sanering) • type-B (onderzoek tijdens bouwkundige sloop naar verborgen bronnen) • type-G (volledig type-A onderzoek, aangevuld met een asbestbeheersplan)
SC-540
Asbestinventarisaties • • • •
vormvereisten aan het asbestinventarisatierapport voorschriften over interne kwaliteitscontrole rapport is drie jaar geldig rapport kan gebruikt worden voor een asbestbeheersplan (NEN-2991) • toekomstige plannen: VAI rapporten opnemen in een landelijke database (Landelijk Asbest Volg Systeem/LAVS) voor overheden • periodieke controle door een certificerende instelling/CI
VAI, type A voorafgaand aan verwijdering van asbest • volledige asbestinventarisatie verplicht • inclusief risicoklasse-indeling per bron uitzonderingen • water/gas/rioolleidingen openbare leidingnet • asbesthoudende kit uit tuinbouwkassen • pakkingen uit verbrandingsmotoren • pakkingen in installaties tot 2.250 KW • bouwwerken van na 1993
SC-540 VAI, type A eventuele aanbevelingen • NEN-5897 • NEN-5707 • NTA-5727 • NEN-2991 • NEN-2939, conform de SC-548
SC-540 VAI, type A direct waarneembaar • alle ruimtes • kruipruimte • gevels, dak, schoorstenen • perceel • installaties • gericht destructief onderzoek met handgereedschap • doel van de inventarisatie • risicoklasse per bron • beperkingen aangeven
• geschikt voor sloopmelding
SC-540 Asbestinventarisatie, type B • • • •
niet direct waarneembaar asbest destructief onderzoek aanvulling voor of tijdens sloop totaalsloop of renovatiesloop
• geen beperkingen & uitsluitingen
KUNT U HET NOG VOLGEN
NEN-NORMEN & WETTELIJK KADER Asbestregelgeving SZW: IM:
- Arbo regels - Milieu regels
• voorafgaand aan een sloop altijd een sloopmelding inclusief asbestinventarisatie (voor ‘94) • geen wettelijke verplichting om te verwijderen • uitzonderingen (10 m³, 35 m², 130 KW-regel) (AVB)
NEN-NORMEN & WETTELIJK KADER Veilig werken met asbest • bij aantreffen asbestverdacht materiaal: de ‘werkgever’ inlichten, NIET bewerken • de ‘werkgever’ geeft voorlichting over mogelijke arbeidsrisico’s & bescherming • asbest moet door SC-530 gecertificeerd bedrijf verwijderd worden • verschillende regels voor binnen-, buiten- & bodemsaneringen
ASBESTBEHEERSPLAN (ABP)
ASBESTBELEID Doelstelling asbestbeleid • Corporatie wil de blootstelling aan asbest maximaal beperken in de door haar verhuurde huizen • dit geldt voor interne & externe medewerkers, klanten, (onder)aannemers & eenieder werkzaam of aanwezig in één van de door corporatie verhuurde huizen • bij aantreffen van asbest wordt de werkomgeving asbestveilig gemaakt
ASBESTBELEID Waarom asbestbeleid • corporatie beschikt over veel woningen • merendeel van de woningen is gebouwd voor 1994 • de bestuurder of het bestuursorgaan is er bestuurlijk verantwoordelijk voor om de zorgplicht adequaat & aantoonbaar na te komen • de bestuurder of het bestuursorgaan loopt het risico van een claim bij vermeende schade als achteraf blijkt dat hij/zij niet adequaat heeft geacteerd & hij/zij de zorgplicht niet (aantoonbaar) is nagekomen
ASBESTBELEID Uitvoering asbestbeleid ASBESTBELEID = RISICOMANAGEMENT • corporatie of de probleemeigenaar dient zich maximaal in te spannen om blootstelling aan asbest te voorkomen, ongeacht de omvang, werkelijke risico’s of wettelijke grenzen • ‘ALARA’-principe • zorgplicht werkt reactief (niet proactief) • het corporatie asbestbeheersplan (gebaseerd op het asbestbeleid) geeft aantoonbaar invulling aan de zorgplicht
ASBESTBELEID Doel asbestbeleid • management creëert duidelijkheid over de taken, verantwoordelijkheden & bevoegdheden binnen de organisatie • borgen van een ‘asbestveilige’ werk- woonomgeving • transparantie voor eigen/externe medewerkers & huurders • adequaat kunnen reageren op incidenten of calamiteiten • vermijden van eventuele claims & overige (imago)schade
ASBESTBELEID Voorwaarden asbestbeleid • betrouwbaar inzicht in de aard & omvang van asbestbronnen (asbestinventarisaties, conform SC-540) • duidelijke organisatiestructuur • eenduidige ‘commandostructuur’ • voldoende kennis bij betrokkenen
ASBESTBELEID Kernpunten asbestbeleid Beleidsuitgangspunten • missie & beleidsverklaring • taken, verantwoordelijkheden, bevoegdheden • communicatie • uitgangspunten onderzoek; toegankelijkheid onderzoeksgegevens • maatregelen op korte, middellange & lange termijn
ASBESTBELEID Kernpunten asbestbeleid Beleidsuitgangspunten • beleid bij aankoop, verkoop & verhuur woningen • verzekeringsaspecten • beheersmaatregelen (asbestbeheersplannen) • gewenst kennisniveau eigen medewerkers • periodieke evaluatie (wijzigingen corporatie & wettelijk)
ASBESTBELEID Taken, verantwoordelijkheden & bevoegdheden • vastleggen welke afdeling(en) & welke functionaris(sen) welke taken, verantwoordelijkheden & bevoegdheden heeft • opstellen van een processchema • vastleggen welke functionaris eindverantwoordelijk is • benoemen asbestcoördinator • instellen van een projectgroep • vastleggen welke kennis & betrokkenheid wordt verwacht van externe partijen
ASBESTBEHEERSPLAN ALGEMEEN
BORGING ASBESTBELEID Alle data wordt vastgelegd • wie gaat alle asbestdocumenten documenteren & beheren • waar wordt de deskfunctie geregeld
ASBESTBEHEERSPLAN (ABP) Eisen (1) • schriftelijke vastlegging & markering van asbestbronnen, besmettingen & verdachte locaties • stelsel van gebruik beperkende maatregelen (verboden asbesthoudend materiaal te be- & verwerken) • handleiding voor onderhoudspersoneel • periodieke controle op de effectiviteit van de maatregelen (monitoring)
ASBESTBEHEERSPLAN (ABP) Eisen (2) • een overzicht van te nemen maatregelen indien de monitoring hiertoe aanleiding geeft • noodplan (calamiteitenplan) • communicatieplan • overzicht taken, verantwoordelijkheden & bevoegdheden • periodieke evaluaties & kwaliteitscontroles
ASBESTVERWIJDERINGSBESLUIT (AVB 2005)
AVB 2005 • voorschriften gebaseerd op Wms, Woningwet, Arbowet & Wm • belangrijkste besluit in de asbestsector • overtreding van AVB is een economisch delict in de zin van de WED (hoge boetes & vervolging door politie & justitie • bij recidive & ernstige gevallen wordt vervolgd op basis van art. 173 Wetboek van Strafrecht
AVB 2005 • • • •
besluit gericht op bouwwerken & objecten uitzonderingsregel particulieren huurders zijn geen particulieren asbestinventarisatieplicht voor bouwwerken van voor 1994, voorafgaand aan onderhoud, reparatie, renovatie of sloop • certificatieplicht voor personen & bedrijven in de asbestbranche
PRODUKTENBESLUIT ASBEST 2005
PRODUCTENBESLUIT 2005 • • • • •
verbod op be- & verwerken van asbesthoudend materiaal algemeen verbod op asbest, ook voor particulieren verbod op het verhandelen van asbest verbod op im- & export van asbest verbod op het op voorraad houden van asbesthoudende materialen met als doel het te verhandelen, gebruiken of te verstrekken
PARADOX
wetgeving = streng & duidelijk
gezondheidsrisico’s = onduidelijk
DILEMMA & EIGEN PROTOCOLLEN
wetgeving = streng & duidelijk
hoe zit het met de naleving?
VERGEET NIET!
DANK VOOR UW AANDACHT
