Armoedebarometer 2012 Jill Coene An Van Haarlem Danielle Dierckx In opdracht van Decenniumdoelen 2017
Armoede in cijfers Kinderen geboren in een kansarm gezin verdubbeld tot 8,6% op tien jaar tijd
- Kwalijke evolutie van omvang van armoede - Kwalijke evolutie qua ontwikkeling van vaardigheden bij kinderen van vandaag - Kwalijk falen van beleid en samenleving
1
1. Gezondheid
•
0-meting
Nu
Betaalbaarheid
0,4% (boven armoedegrens) 3,9% (onder armoedegrens)
1,5% 4,4%
Subjectieve gezondheid
4,4% (boven armoedegrens) 13,3% (onder armoedegrens)
5,8% 11,1%
Levensverwachting laaggeschoold vrouw (B)
34,7 jaar (lager onderwijs) 44,7 jaar (hoger onderwijs)
36,3 jaar 47,1 jaar
Betaalbaarheid van gezondheidszorgen gaat achteruit voor iedereen • 29,2% van eenoudergezinnen stelt zorg uit (algemeen: 13,6%)
•
De kloof in gezondheidsgevoel verkleint • Door verslechterd gevoel boven de armoedegrens
•
Lagergeschoolden leven minder lang in goede gezondheid • Verschil lager en hoger onderwijs voor vrouwen: toename van ongelijkheid van -10j naar -10,8j
•
Kans dat baby sterft bij geboorte of tijdens het eerste levensjaar: status quo • Moeder met diploma lager secundair onderwijs: 1,9 keer zo groot dan met universitair diploma
2
1. Gezondheid •
Persoonlijke aandeel in ziektekosten: -
•
Maximumfactuur: -
•
Vooral voor chronisch zieken Te weinig effectief voor zwakke inkomensgroepen en psychiatrische patiënten Onderconsumptie: de drempel tot gezondheidszorgen blijft bestaan
OMNIO-statuut: -
•
Gestegen: €526 (2003) -> €586 (2007) Hoger dan in buurlanden: B: 19%, D: 13,7%, NL: 6,2%, F: 6,9%
Slechts 40% van de potentiële gebruikers bereikt Automatische rechtentoekenning vereist, idem voor derdebetalersregeling
Vlaamse zorgverzekering -
59% gaat naar mensen met verhoogde tegemoetkoming €130 is te weinig voor de zware zorgbehoevenden
3
2. Arbeid 0-meting
Nu
Schoolverlaters na 1 j nog werkloos
12,9%
14,6%
Werkloosheidsgraad jongeren
12,5%
15,6%
Jobloze gezinnen
9,2%
8,3%
- Situatie van jongeren is problematisch: gebrek aan toekomstperspectief, zij missen hun start - Minder huishoudens waar niemand werkt (terug stijging tegenover vorig jaar) - Werkende armen: jaarlijkse schommeling tussen 3% en 4% - Onderbenutting van kinderopvang door kinderen uit kansarm gezin (21% versus 65,7%)
4
2. Arbeid
• Degressiviteit van werkloosheidsuitkeringen verhoogt armoede • Gezinshoofden en alleenstaanden gaan erop achteruit • Vooral voor alleenstaanden en eenoudergezinnen, zonder 2e inkomen
• Tekort aan jobs voor laaggeschoolden en kansen voor jongeren • Vraagtekens bij het verlengen van de wachttijd voor jongeren
• Risico op ‘Duitse’ situatie waar meer activering leidt tot meer werkende armen • 5 miljoen Duitsers leven van een mini-job, d.i. deeltijdse arbeid voor max. €400 (belastingsvrij, maar geeft geen recht op sociale zekerheid)
5
3. Inkomen 0-meting
Nu
Subjectieve armoede
11,7%
14,1%
Geen grote aankopen mogelijk
11,8%
14,9%
Armoederisico bij personen van vreemde herkomst (B)
/
Marokkaans: 54% Turks: 33% Oost-Europees: 36%
-
Cijfers over grote aankopen, subjectieve armoede en schuldenlast bewijzen dat meer mensen minder financiële buffers hebben
-
De inkomenssituatie van personen van buitenlandse herkomst is zeer slecht: opleiding, tewerkstelling, huisvesting, e.a. zorgen mee voor problemen
-
Onderbescherming is reëel: rechten worden niet door iedereen opgenomen
6
3. Inkomen - Uitkeringen verhogen en welvaartsvast maken: niemand is er tegen, maar niemand drukt het door - Langdurig werklozen: uitkering ligt 14% (alleenstaande) tot 35% (koppel met 2 kinderen) onder de armoedegrens - Leefloon: uitkering ligt 19% (alleenstaande ouders) tot 36% (koppel met 2 kinderen) onder de armoedegrens - Optrekken = gedurende 10 jaar 125 miljoen euro besteden
- Non- take up van sociale rechten: - 24% van leefloners heeft er geen recht op - Tussen 57% en 76% heeft er wel recht op, maar neemt het niet op
7
4. Wonen 0-meting
Nu
Kinderen in woning van slechte kwaliteit
25,4%
26,1%
Wachtlijsten sociale woningen
91.418 personen
95.953 personen
Energieproblemen
53.645 klanten sociale leverancier elektriciteit
77.324
-
Betaalbaarheid ook hier een probleem: huursubsidies nodig
-
Te veel woningen van slechte kwaliteit of gebrek aan comfort
-
Energiefacturen zijn onhoudbaar : stijging van 44% meer klanten bij de sociale leverancier voor gas en elektriciteit
-
Eigendomsverwerving moeilijker voor de zwaksten: evolutie van prijzen van goedkoopste woningen (2005-2009) + 51% ; de duurste woningen: + 23%
8
4. Wonen - Beleid dient vooral eigenaars: + 80% van middelen van woonbeleid - Systeem van huursubsidies: tussen 17% en 21% van huurders zou in aanmerking komen (kost 150 miljoen euro = 10% van fiscale voordelen voor eigenaars) => 1/5e van huurders zou uit armoede geraken - Bewonersbegeleiding op maat door sociale verhuurkantoren verhoogt kwaliteit van het wonen - Sociale woningen
9
5. Onderwijs 0-meting
Nu
Ongekwalificeerde uitstroom
10%
9,6%
+2 j schoolachterstand
1,51% (lager onderwijs) 6,44% (secundair onderwijs)
1,71% 6,61%
- Betaalbaarheid verbetert; maximumfactuur in lager onderwijs blijkt te werken - Financiële problemen blijven in secundair onderwijs - Afbouw van activiteiten extra muros moet worden vermeden (bv. via ruimtelijke criteria in financiering als ligging van school t.o.v. infrastructuur) - Meer aandacht van kansengroepen blijft noodzakelijk, o.a. in bereik van levenslang leren - Sociaal-economische mix is belangrijk 10
6. Samenleven 0-meting
Nu
Geen week vakantie kunnen veroorloven
14,5%
18,2%
Deelname aan verenigingsleven
20%
27,7%
Internetverbinding te duur
5,3%
3,2%
•
Sociale netwerken verder stimuleren via verenigingsleven, ook specifieke, categoriale initiatieven voor bv. maatschappelijk, kwetsbare jongeren - Aanbod van buitenhuisactiviteiten financieel haalbaar maken - Continuïteit verzekeren in proeftuinen met kwetsbare jongeren
11
De Oplossing •
1. Het leven (selectief) goedkoper maken -
•
Inperking prijzen van bv. energiefactuur Kwaliteitscontrole op (isolatie van) huurhuizen Maximumfacturen in alle domeinen …
2. De inkomens verhogen (en herverdelen) -
Uitkeringen optrekken tot minimum de armoedegrens Uitkeringen niet beperken in de tijd Jobs voor jongeren en laaggeschoolden …
12
