A.R.G. Advies Richtlijnen Gifslangen Advies richtlijnen voor het houden van gifslangen in gevangenschap. Opgesteld door: Doelgroep Gifslangen Lacerta In samenwerking met: DGL leden Lacerta Opgave 1 Oktober 2013.
Advies Richtlijnen Gifslangen Doelgroep Gifslangen Lacerta
1
Inhoud opgave: 1.1, 1.2,
Doelgroep Gifslangen Lacerta Advies richtlijnen gifslangen
2,
Gifslangen Meetlat.
3,
Welzijn
4, 4.1 4.2 4.3 4.3.1 4.3.2 4.3.3 4.3.4 4.4 4.4.1 4.4.2 4.4.3
A.R.G. Minimum leeftijd Mentor uren Veiligheid algemeen Aparte ruimte Verblijven Gereedschap Labels en waarschuwing Eerste hulp bij ongevallen EHBO kit Beet protocol Epipen
5,
Nawoord
Bijlage: DGL Meetlat DGL Protocol DGL voorbeeld label terrarium DGL voorbeeld waarschuwing slangenkamer DGL voorbeeld plattegrond + info hulpdiensten.
Advies Richtlijnen Gifslangen Doelgroep Gifslangen Lacerta
2
1.1) Doelgroep gifslangen Lacerta De doelgroep is onderdeel van de Nederlands Vereniging Herpetologie en Terrariumkunde Lacerta. Lacerta vormt in Nederland al vanaf 1942 een middelpunt waar kennis is gebundeld over voeding, huisvesting, natuurlijk gedrag en kweek van slangen, hagedissen, schildpadden, kikkers en salamanders in de vorm van artikelen over waarnemingen in de natuur en in het terrarium. Eigenlijk was en is Lacerta een platform dat liefhebbers in staat stelt hun ervaringen, maar ook nakweekdieren uit te wisselen. Dit maakt dat Lacerta in Nederland nog steeds de toonaangevende algemene herpetologische vereniging is. Doelgroep Gifslangen Lacerta (hierna te noemen DGL) is sinds 2006 een doelgroep onder de vleugels van de NVHT Lacerta. DGL heeft als primair doen het adviseren en informeren over het houden van gifslangen in gevangenschap. Deze info heeft met name betrekking op verzorging en veiligheid. De uitwisseling van kennis gebeurt onder andere door middel van het DGL forum welke een schat aan informatie herbergt. Ook wordt er advies gegeven door middel van een jaarlijkse bijeenkomst alwaar sprekers specifieke onderwerpen uiteen zetten. DGL is van mening dat bij een juiste voorbereiding, het nemen van veiligheid maatregelen en een voldoende kennis en ervaring het mogelijk is giftige slangen op een verantwoorde manier te verzorgen zonder risico voor de verzorgen, het welzijn van de slang alsmede omstanders. DGL bezit een serieuze achterban aan leden met dezelfde doelstellingen. Deze leden delen hun kennis. En denken mee over het verbeteren van het milieu van deze hobby.
Advies Richtlijnen Gifslangen Doelgroep Gifslangen Lacerta
3
1.2) Advies richtlijnen gifslangen
In dit opstel ‘Advies richtlijnen voor het houden van gifslangen’ hierna te benoemen ARG (advies richtlijnen gifslangen) geeft DGL een advies waaraan deze meent dat een persoon die gifslangen wilt verzorgen zal moeten voldoen. Zoals eerder vermeld is de DGL van mening dat met de juiste voorbereidingen gifslangen op een verantwoorde manier verzorgd kunnen worden. Deze richtlijnen dienen als advies. Deze advies richtlijnen zijn opgesteld in samenwerking met het bestuur van DGL, de leden van DGL en Lacerta en gaan in op voorwaarden voor het verantwoord houden van gifslangen, de kennis en ervaring vereist, inclusief het mentorschap voor beginnende gifslangen houders, een klasse-indeling van de gifslangen, de zo genoemde gifslangen meetlat, de vereiste uitrusting van de slangenverblijven inclusief veiligheid en EHBO richtlijnen.
2) Gifslangen meetlat.
Opgenomen in de DGL A.R.G is de zogenaamde ‘gifslangen meetlat’. Deze meetlat is samengesteld om gifslangen in klasse te verdelen. Elk van deze klasse vertegenwoordigt een zekere graad aan risico gebaseerd op een aantal criteria. Deze criteria zijn als volgend: Houdbaarheid, Gevaar van een beet, Hanteerbaarheid en lengte. Daarnaast is er ruimte voor een klinisch beeld en opmerkingen die invloed hebben op de beoordeling van deze soort. De DGL gifslangen meetlat is opgesteld in samenwerking met het DGL bestuur, de DGL leden, en Marijke Dijkstra namens het NIVM. De klasse waarin de betreffende soort is ingedeeld verdient een zekere gradatie aan kennis en ervaring als maatregelen. Een aantal punten hier gesteld in de ARG worden onderbouwd vanuit deze meetlat.
3) Welzijn
Doelgroep gifslangen lacerta heeft het welzijn van de dieren gehouden hoog in het vaandel staan. Wij volgende het advies opgesteld door NVHT Lacerta. Doelgroep gifslangen lacerta is van mening dat men bij het houden van gifslangen in staat moet zijn om alle handelingen te doen die benodigd zijn deze dieren in conditie en een optimale gezondheid te houden. Een aantal aspecten opgenomen in de ARG en meetlat houden hier rekening mee en dienen ter bevordering van het welzijn van het gehouden dier.
Advies Richtlijnen Gifslangen Doelgroep Gifslangen Lacerta
4
4) A. R. G. 4.1) Minimum leeftijd
Doelgroep Gifslangen Lacerta adviseert een minimum leeftijd te hanteren. Personen jonger dan deze minimum leeftijd adviseren wij nog geen gifslangen te verzorgen. Bij het indelen van deze minimum leeftijden is de DGL gifslangen meetlat als richtlijn gebruikt. Klasse 1: Voor gifslangen ingedeeld in de klasse 1 adviseert DGL een minimum leeftijd van 18 jaar of ouder Klasse 2: Voor Gifslangen ingedeeld in de klasse 2 adviseert DGL een minimum leeftijd van 19 jaar of ouder. Klasse 3: Voor gifslangen ingedeeld in de klasse 3 dient men minimaal 21 jaar of ouder te zijn. Klasse 4: Voor het verzorgen van gifslangen van klasse 4 dient men volgends de richtlijnen van DGL minimaal 23 jaar oud te zijn. Deze klasse is alleen op een verantwoorde manier te verzorgen na voldoende ervaring te hebben opgedaan met dieren uit klasse 2 en 3. Gezien de minimum advies leeftijd op 18 jaar is gesteld. Zou men op zijn 23e in staat zijn om een ervaring op te doen van 5 jaar. Doelgroep gifslangen lacerta ziet in dat alleen voldoen aan een minimum leeftijd niet volledig bepaald of men dan wel of niet geschikt is gifslangen te verzorgen. Men kan op 18 jarige leeftijd al een groter kennis en verantwoordelijkheid gevoel bezitten dan een persoon van 45. Echter adviseren wij deze minimum leeftijd eis om de volgende redenen: - Opbouw kennis en ervaring met niet giftige slangen. - wettelijke verantwoordelijkheid - ontwikkeling adolescent
Advies Richtlijnen Gifslangen Doelgroep Gifslangen Lacerta
5
4.2) Mentor uren. DGL is van mening dat het opbouwen van kennis en ervaring een van de belangrijkste aspecten is voor het houden van gifslangen. Het is mogelijk om enige basis op te bouwen door in voorgaande jaren ervaring op te doen in het houden en verzorgen van niet giftige slangen. Hiermee is men in staat basis kennis en ervaring op te bouwen met verzorging, gedrag, medische handelingen waar nodig en hanteren of verplaatsen. Daarom is DGL van mening dat een ieder die zijn eerste gifslang wilt aanschaffen enige mentor of stage uren invult bij een ervaren persoon. Dit kunnen zijn een hobbyist, zoo of opvang. Het doel van deze mentor uren is het opdoen met ervaring met gifslangen. Een mentor kan de persoon begeleiden en uitleg geven over vele zaken als handelingen, veiligheid en welzijn.
4.3) Veiligheid.
Het houden van giftige slangen kan een potentieel risico opleveren voor de verzorgen en eventuele huisgenoten. Het is echter mogelijk met de juiste voorbereidingen en maatregelen deze risico’s tot een minimum te beperken. In dit hoofdstuk zullen de advies richtlijnen aangaande dit onderwerp worden beschreven. 4.3.1) Aparte ruimte. Alle giftige dieren dienen zich in een aparte ruimte te bevinden. Het is onacceptabel dat een dier de mogelijkheid krijgt uit het verblijf te ontsnappen. Mocht dit echter gebeuren dan is het noodzaak te voorkomen dat een dier zich verder kan verplaatsen en een gevaar kan vormen voor inwonend of omstanders. DGL adviseert daarmee als vereiste dat alle dieren (inclusief verblijven) zich in een aparte ruimte bevinden. DGL ziet deze afgesloten ruimte als een van de belangrijkste aspecten in het veilig huisvesten van giftige slangen. Deze dient ter extra barricade mocht een dier uit zijn verblijf zien te geraken of tijdens het verplaatsen de mogelijkheid krijgen op de grond terecht te komen. Mede voorkomt het verstoring tijdens werkzaamheden in de slangenkamer. Deze ruimte dient aan het volgende te voldoen: - Overzichtelijk en schoon te zijn - Te betreden via een deur. Deze deur dient een raam te bevatten waardoor men de ruimte kan observeren alvorens te openen. - Af te sluiten doormiddel van een slot dat onbevoegden niet in staat stelt deze ruimte te openen zonder breuk of schade. - Goed afgesloten te zijn. Kieren, gaten en aanverwanten dienen afgesloten te zijn ter voorkoming van ontsnapping. - Buiten de ruimte dient zich minstens een slangenhaak of ander gereedschap te bevinden. Deze is te gebruiken in geval er een dier zich buiten het verblijf bevind en er geen gereedschap binnen handbereik is.
Advies Richtlijnen Gifslangen Doelgroep Gifslangen Lacerta
6
4.3.2) Verblijven / Huisvesting. Het verblijf dient ter huisvesting voor de gehouden slang. Daarmee dient het verblijf de mogelijkheid te bieden een dier op een juiste manier te houden en het welzijn te bevorderen. DGL volgt hierin de richtlijnen opgesteld door NVHT Lacerta. Voor maatvoeringen refereert DGL naar de calculator te vinden op de website http://www.dgl-gifslangen.nl/online/index.php/maatvoering-terrarium Er dient zich op elk verblijf een slot mechanisme te bevinden. Elk verblijf dient ter voorkoming van ontsnapping apart te zijn afgesloten doormiddel van een slot. Deze dient ter voorkoming van ontsnapping doormiddel van opening door het dier dat zich in het verblijf bevind. Daarnaast dient het slot onbevoegde niet in staat te stellen het betreffende verblijf te openen zonder breuk of schade. Het verblijf dient makkelijk te observeren zijn. Om overzicht te bewaren en dieren goed te kunnen observeren alvorens het verblijf te openen is het noodzakelijk dat men minimaal van 1 zijde het verblijf volledig kan overzien. Dit betekend minstens 1 glazen zijde. Doelgroep Gifslangen Lacerta adviseert het gebruik van terraria die opdeelbaar zijn. Hiermee kan een dier veilig afgesloten worden in het ene deel terwijl men onderhoud kan verrichten in het andere deel van het verblijf. DGL ziet dit echter niet als een vereiste.
Advies Richtlijnen Gifslangen Doelgroep Gifslangen Lacerta
7
4.3.3) Gereedschap. Voor het veilig onderhouden, verplaatsen en fixeren van gifslangen zijn een aantal stukken gereedschap van essentieel belang. Volgende stukken gereedschap dienen ten alle tijden in de gifslangenruimte aanwezig te zijn: - Slangenhaken: van diverse lengtes en maten afhankelijk van de maten van de gehouden dieren. De meest aangeraden maten zijn als volgende: 50cm, 70/80cm en 100 tot 120cm. Een slangenhaak stelt de verzorger in staat een dier te verplaatsen. Bij verschillende soorten is het te adviseren een 2e slangenhaak te gebruiken. Zorg dus dat u van elke maat een paar bezit. - Grabstick: Een grabstick word gebruikt om decoratie en bijvoorbeeld een waterbak uit het terrarium te nemen. Secundair kan een grabstick gebruikt worden om een dier in bedwang te houden. Er word geadviseerd minimaal 1 grabstick aanwezig te hebben. Voor Crotalus species en Elapidae species langer dan 100cm ziet DGL het aanwezig zijn van een Grabstick als een must. - Voedertang: Doormiddel van een voedertang of pincet is het mogelijk prooien aan te bieden in het terrarium. Draag zorg dat deze tang van afdoende lengte is. - Pincetten: Het word geadviseerd over diverse pincetten te beschikken. Deze kunnen worden gebruikt bij het voeren of medische handelingen - Tubeset: Een tubeset dat bestaat uit transparante acryl buizen van verschillende diameters en lengtes. Een tubeset stelt de verzorger in staat zijn dieren te fixeren in de buis zonder het dier fysiek te hoeven handelen. Zo kan men een tubeset gebruiken bij het verwijderen van parasieten. Oraal inspuiten van medicijnen, verwijderen van vervelling resten, dwangvoeren en zo meer. - Pinner: Een pinner is een middel waarmee men een dier achter de kop kan fixeren om deze vervolgens achter de kop te pakken. Deze handeling vergt ervaring en DGL adviseert deze handeling alleen te doen wanneer uiterst noodzakelijk. - Poepschep: Doormiddel van een poepschep kan men feces verwijderen zonder het dier uit het verblijf te verwijderen. -
Hidebox: Bij soorten uit de groep Elapidae in klasse 3 of hoger op de meetlat adviseert DGL het gebruik van een hidebox aan. Deze box kan afgesloten worden als er werkzaamheden in het verblijf nodig zijn.
Toevoeging: In de bijlage vind u een afbeelding van de hier boven beschreven stukken gereedschap.
Advies Richtlijnen Gifslangen Doelgroep Gifslangen Lacerta
8
4.3.4) Labels en waarschuwing.
Duidelijke waarschuwing en labels op terraria - Alle terraria dienen voorzien te zijn van een label (Zie bijlage … ter indicatie). Dit label dient ter waarschuwing dat er zich een giftig dier in het verblijf bevind en informatie betreffende de soort waar het om gaat. Het label dient duidelijk aanwezig te zijn op het verblijf van het dier. Per dier 1 label, 2 dieren in een verblijf betekend dan ook 2 labels, 3 dieren betekend 3 labels enz. (uitgezonderd potentiële nakweek) Het label dient ten alle tijden bij het betreffende dier te blijven. Dit label dient van de volgende informatie te zijn voorzien: * Een duidelijke waarschuwing dat het om een giftige slang gaat * Wettenschappelijke benaming van de desbetreffende soort. * Protocolnummer (zie … voor verdere info) * Bijzonderheden. Denk aan aanwezigheid antigif, spugende soort enz. Duidelijke waarschuwing gifslangen ruimte: - De ruimte waar zich de giftige slangen in bevinden dient voorzien te zijn van een duidelijke waarschuwing en informatie. (zie bijlage .... ter indicatie) De volgende informatie dient duidelijk aanwezig te zijn: * Een duidelijke waarschuwing dat er zich in de ruimte giftige dieren bevinden. * Telefoonnummers van hulpdiensten bij calamiteiten. * Het aantal dieren dat zich in de ruimte bevind en welke soorten. -
Om te voorkomen dat bij brand hulpdiensten ongeïnformeerd de woning betreden en er gevaarlijke situaties kunnen ontstaan raad DGL aan een duidelijke waarschuwing in de meterkast te plaatsen. Deze waarschuwing meld de hulpdiensten dat er zich in de woning giftige dieren bevinden, welke soorten, aantal en in welke ruimte deze zich bevinden doormiddel van een plattegrond.
Advies Richtlijnen Gifslangen Doelgroep Gifslangen Lacerta
9
4.4) Eerste hulp bij ongevallen: 4.4.1) EHBO kit. Er dient ten alle tijden een EHBO kit aanwezig te zijn in de ruimte waar met deze dieren gewerkt word. Deze inhoud van deze EHBO kit dient minstens over het volgende te beschikken: - Drukverband - Gaasje. - Tape - Schaar met botte punten. Doelgroep Gifslangen Lacerta adviseert een 2e EHBO kit in de huiskamer te plaatsen. 4.4.2) Protocol: Een protocol dient als middel om de hulpdiensten van de juiste informatie te verschaffen over de beet en de soort waardoor men is gebeten. Gezien er vele soorten zijn met allemaal verschillend gif en daarmee behandeling is het noodzakelijk deze op uw lichaam te plaatsen zodra u gebeten bent. Er dient per gehouden soort een protocol aanwezig te zijn. Bij het bezitten van bijvoorbeeld een Crotalus atrox en een Crotalus ruber betekend dat dus 2 aparte protocollen. Een juist protocol dient over de volgende informatie te beschikken: Soort waardoor men gebeten is Plek waar men gebeten is Wel of geen gebruik medicijnen. Algemene informatie gif van de soort. Adres gegevens ‘slachtoffer’ Gegevens verzekeraar Gegevens persoonlijke huisarts Lijst specialisten Draag er zorg voor dat de protocollen makkelijk te bereiken zijn en zich op een duidelijk zichtbare plek in de gifslangen ruimte bevinden. Pak dit protocol zodra bij een beet en draag het op u terwijl u de hulpdiensten informeert. DGL heeft een standaard protocol samengesteld dat aan te vullen is met persoonlijke info als wel info over de soort waardoor men gebeten is. Dit protocol bevat de does and dont’s bij een behandeling en een specialisten lijst die internationaal veel kennis hebben opgedaan met de behandeling van beten door gifslangen. Dit protocol vind u in de bijlage. 4.4.3 Epi-pen: Het is mogelijk dat een verzorger allergisch is voor (een deel) van het gif. Hierdoor is er kans op een allergische reactie met als gevolge een anafylactische shock. Met deze reden dringt DGL erop aan dat men bij het verzorgen van gifslangen altijd een minimum van twee Epi-pennen op voorraad heeft. Daarmee word aangeraden een derde Epi-pen in de EHBO kit te plaatsen die zich in het woongedeelte bevind. DGL raad aan dat de verzorger zich voldoende informeert over de symptomen van een allergische reactie en anafylactische shock. Dit om te voorkomen dat men de intoxicatie verschijnselen van een beet verward met die symptomen van een allergische reactie. Vermeld het altijd aan de hulpdiensten dat er een Epi-pen is gebruikt. !! Advies Richtlijnen Gifslangen Doelgroep Gifslangen Lacerta
10
5) Nawoord: Er zullen altijd vele meningen zijn over de juiste manier van het houden van gifslangen. Deze zijn gebaseerd op eigen ervaringen en persoonlijke voorkeuren. DGL heeft met deze opgestelde richtlijnen geprobeerd een beeld te vormen van wat zij acht een juiste en verantwoorde manier is voor het houden van giftige slangen. Men moet dan ook in acht nemen dat dit een advies is. Geen regel.
Dankwoord: Hierbij willen wij nogmaals de alle personen bedanken voor hun medewerking en input bij het opstellen van de DGL A.R.G.
Advies Richtlijnen Gifslangen Doelgroep Gifslangen Lacerta
11