Arbosprookje voorbij?

BG magazine: Arbo onderzoek

Arbosprookje voorbij?

Tekst: Bob Zeegers met medewerking van Marco de Zeeuw (Mercer)

Het arbosprookje lijkt zo langzamerhand definitief voorbij. De Arbowet wordt herzien. Volgens ingewijden leidt dat tot een halvering van de markt. “Arbo is dood” wordt er daarom alvast geroepen, waarbij men een pessimistische voorsprong neemt op de mogelijke uitkomst. Maar feit is, dé arbomarkt bestaat niet meer. Nog maar 25 procent van de omzet wordt behaald in het ‘klassieke’ arbosegment. Dit blijkt uit ons jaarlijkse onderzoek waaraan dit jaar maar liefst vijftig arbodienstverleners hebben meegedaan. Dat zijn er tien meer dan vorig jaar, een prestatie waar we trots op zijn. Gezamenlijk bedienen deze partijen 4,5 miljoen werknemers. Er is veel veranderd. Eigenregie is definitief doorgebroken als model en de switchbereidheid bij klanten is fors toegenomen. Maar ook vanuit de aanbieders zelf gebeurt er opeens veel. Arbodienstverleners kopen hun expertise in toenemende mate in, behalve als het om de regisseursfunctie gaat. Breekpunt Ook opmerkelijk: een handvol daadwerkelijke vernieuwers zet met toenemend succes de toon. Natuurlijk zijn deze nieuwkomers en de veranderingen die ze bewerkstelligen in absolute getallen nog klein. Maar afgezet in relatieve groeipercentages scoren aanbieders met nieuwe modellen - de frisse, mensgerichte benadering of de puur zakelijke, financieel juridische regie - ondanks, of misschien juist dankzij de economische tegenwind, opmerkelijk goed. 2010 zou zo maar eens het breekpunt kunnen zijn waar de markt al jaren over rept.

8

Volle aandacht De economische malaise geeft bedrijven een passende noodzaak om het onderwerp arbodienstverlening eens wél met volle aandacht te evalueren. Dit merkten we ook bij de introductie van Arbokiezer, de adviessite voor het kiezen van een arbodienst. Ruim 250 organisaties met gezamenlijk bijna 100.000 medewerkers maakten het afgelopen half jaar gebruik van Arbokiezer. De analyse van de klantwensen leidde tot verrassende inzichten. De ontevredenheid en wens tot verandering is groot, maar anders dan voorheen komt men nu ook écht in beweging. Belangrijkste conclusies 62,7 procent van de respondenten is gecertificeerd, dat is ruim 5 procent minder dan vorig jaar. De certificering betreft meestal het certificaat ‘Richtlijn Arbodienst’, maar opvallend is dat het ‘Blik op Werk Keurmerk’ twee keer vaker wordt genoemd dan vorig jaar (25 procent). Het lijkt er dus op dat dit keurmerk aan belang wint. 96 procent van de arbodiensten zegt onafhankelijk te opereren. De eerste conclusie die we trekken is dat de verzekeraars zich dan definitief hebben teruggetrokken uit de markt. Vanuit

Het grootste vaktijdschrift over bedrijfsgezondheid - Jaargang 6 - juni 2010

de verzekeraars gezien, kunnen we nu dus echt spreken van een inkoopmarkt. Tegelijkertijd zijn we erg kritisch over deze onafhankelijkheid, want de arbodiensten zijn voor een substantieel deel juist afhankelijk van de business die ze krijgen via de verzekeraars. En dan geldt het aloude adagium: ‘Wiens brood men eet, wiens woord met spreekt’. Gestage groei De arbodiensten hebben het afgelopen jaar een groei doorgemaakt en verwachten ook in 2010 een verdere groei te realiseren. Ook de consolideringslag lijkt nog lang niet ten einde: Maetis kocht Ardyn, meer recent nog KLM Health Services, en ArboNed kocht ArboDuo. En natuurlijk hangen de geruchten over het samengaan van enkele grote partijen nog steeds in de lucht. Als directeur van een grote arbodienst moet je overigens wel vraagtekens zetten bij het nut van consolideren. Uit onze analyse van Arbokiezer blijkt namelijk dat klanten van deze overgenomen labels significant vaker hun contract opzeggen. Achmea Vitale lijkt daarbij de grootste klappen te krijgen, gevolgd door ArboNed en Maetis. Eigenregie een feit We schreven het al in de inleiding: de toename van eigenregie is nu echt een feit. Nog maar 25 procent van de markt bestaat uit traditionele arbodienstverlening, waarbij de arbodienst de werkgever volledig ontzorgt. Het gros van de arbodiensten geeft aan dat hun omzet grotendeels wordt gerealiseerd bij organisaties die in meer of mindere mate


Sic iubeo , si

ea c volo, et sit pro ratione voluntas m

Eigen

Regie

bo

Ar

zelf de regie in handen hebben. Organisaties kopen hun arbodienstverlening dus steeds gerichter in. Maar er is wel een belangrijke nuance te maken die de euforie over deze ontwikkeling wat tempert: het komt steeds vaker voor dat de bedrijfsarts niet meer in dienst is van de arbodienstverlener en wordt ingehuurd Was dit in 2009 in 16 procent van de aanbieders het geval, nu gebeurt dit maar liefst in 33 procent van de gevallen. Een arts wordt steeds vaker beschouwd als een externe professional die wordt aangestuurd door een ‘regisseur’. Veel werkgevers willen misschien wel zelf de regisseursfunctie uitvoeren, maar kunnen dit uiteindelijk toch niet en besteden deze rol dan weer uit aan de dienstverlener. Opvallend is dat men daarbij niet kiest voor

de traditionele arbodienstverlener, maar voor een partij die hoofdzakelijk ‘regisseert’, bijvoorbeeld een casemanagementbureau. Geen open kaart We stelden de arbodienstverleners dit jaar een aantal pittige vragen. Nadat we vorig jaar een Maoïstische 100 procent score kregen, hebben we dit jaar de vraag - of men zich houdt aan de STECR-richtlijnen - gespecificeerd ten aanzien van psychische klachten of lage rugklachten. Hierbij viel op dat ruim 30 procent geen antwoord geeft op de vraag. Wij vinden dit een indicatie dat een deel van de markt zich blijkbaar niet aan deze richtlijnen wenst te houden, of op zijn minst geen open kaart speelt. U blijft dus gewaarschuwd!

Klapband Ook vroegen we hoeveel medewerkers een bedrijfsarts (gemeten in FTE) gemiddeld bedient. De uitkomsten variëren nogal: 35 procent van de artsen bedient minder dan tweeduizend medewerkers, 45 procent tussen de twee- en vierduizend medewerkers en 20 procent meer dan vierduizend. Bij de bedrijfsartsen die meer dan vierduizend medewerkers bedienen, kunt u serieuze vraagtekens zetten indien het uitgangspunt van uw vraag “intensieve en hoogwaardige dienstverlening” is. Vergelijk het met het plakken van een band: een goede fietsenmaker repareert drie banden per uur. Behalve het plakken zelf controleert hij als extra service het ventiel en loopt de hele band na op mogelijke zwakke plekken. Als hij van zijn baas opeens zes banden per uur moet gaan plakken, dan kan hij misschien nog wel het gaatje repareren, maar de extra controle schiet er dan bij in. Natuurlijk, in negen van de tien gevallen gaat het goed, maar juist die ene zwakke plek die hij over het hoofd zag, veroorzaakt twee kilometer verderop een enorme klapband. Die klapband kost u, als het om uw menselijk kapitaal gaat, dan zo maar een paar ton. Perverse prikkel Nog even dit: een substantieel deel van de aanbieders heeft een abonnementstructuur waarin diensten, zoals inzet van de bedrijfsarts, zijn opgenomen. Wij blijven vinden dat in een abonnementstructuur een perverse prikkel zit, het is immers niet goed voor de winstgevendheid van de arbodienst om te snel of te vaak in actie te komen. Hoe gemakkelijk deze abonnementsvorm voor een deel van de markt ook lijkt, toch denken we dat het merendeel van de bedrijven fors goedkoper uit is door dit abonnementscontract te verscheuren en te kiezen voor een contract op basis van verrichtingen. Voorwaarde hierbij is wel dat de inkoper van deze verrichtingen de regie kan Vervolg op pagina 10


>> 9


Vervolg van pagina 9

>>

nemen, voor kwaliteit blijft gaan en ongevoelig is voor interne budgetsores. Addertje onder het gras Wij denken ook dat er nog erg veel ruimte zit in de tarieven (en marges) van arbodienstverleners. De verschillen zijn echt enorm en vaak moeilijk te verklaren. Zo zijn de all-in abonnementen gemiddeld 12,4 procent (€ 102,43) duurder dan vorig jaar. Het verschil tussen de duurste en goedkoopste is maar liefst € 200,-. In het eerste geval krijgt u er dan wel het spreekuur van de bedrijfsarts bij, maar verder zijn er relatief weinig verschillen. Gaat u abonnementsprijzen vergelijken, vergeet dan vooral niet te kijken wat er allemaal bij het abonnement in zit. Dat loont echt de moeite! Kiest u voor eigenregie, dan huurt u verschillende (kern)deskundigen in. Ook hier zijn de verschillen groot. Zo

betaalt u voor de goedkoopste bedrijfsarts € 120,- per uur en voor de duurste € 195,-, een verschil van 63 procent. En hier zit ook nog een addertje onder het gras, namelijk de standaardduur van het consult: die varieert tussen de twintig minuten en anderhalf uur. Er zijn zelfs aanbieders die hun standaard consultduur ten opzichte van vorig jaar hebben opgeschroefd met tien of zelfs twintig minuten. Dat komt neer op een prijsverhoging tussen de 33 en 100 procent. Zelfs als de reden achter deze langere consultduur een verhoging van de kwaliteit is - wat natuurlijk heel plausibel is - vinden wij dit soort praktijken buiten alle proporties. Ook interessant om te meten is wat de daadwerkelijk gemiddelde consultduur is. Want als u twintig minuten inkoopt en u krijgt er in de praktijk maar tien, dan betaalt u natuurlijk ook een dubbel tarief. Vraag en aanbod De klant heeft ook zo zijn bedenkingen

over het prijsbeleid van de aanbieders. Gevraagd naar de reden waarom men op zoek is naar een andere arbodienst, is dit vooral de (te) hoge prijs (15 procent), vaak in combinatie met het ontbreken van resultaat (14 procent) of het niet aansluiten van de dienstverlening (30 procent). Die laatste zien we ook terug als we vragen naar wat voor type contract de klant wil. Het percentage klanten dat nog een abonnement wil, is een krappe 14 procent, terwijl de arbodiensten aangeven dat 36 procent van hun omzet uit abonnementen bestaat. Het verschil is nóg groter als we kijken naar verrichtingen: 50 procent van de klanten wil het liefst een contract op basis van verrichtingen, maar arbodiensten bieden slechts in 10 procent van de gevallen standaard een verrichtingencontract aan. Tijd voor standaarden Helemaal kritisch zijn we als het gaat om de Service Level Agreement (SLA). 65 procent zegt de te leveren prestaties

De oplossing voor vitaliteit- en verzuimmanagement

Bekijk mijn demonstratie online op www.verzuimxpert.nl

100% compatible met wet- & regelgev ing Onbeperkt autoris eerbaar Volledig configureerbaar op eigen beleid Specifieke gebruikers interface v oor iedere doelgroep Volledige automatis ering backoffice arbodiens ten en v erzekeraars A utomatis che doormelding v ia A BZ Optimale doorv ertaling Wv P, WIA , Ziektewet, ERD, ‘amber’, v angnet, WA ZO, etc.

10



Kwadrantenmodel Regie bij Management

II

III

Zelf regie. Uitvoering gedeeltelijk uitbesteden aan externe dienstverlener Deskundige bijstand extern

V Cafetaria model

Zelf regie. Uitvoering intern geïntegreerd vormgeven

Totaal omzet

V Regie bij werknemer

arbodiensten

II 33,9%

III 25,1%

Deskundige bijstand intern

I

IV

Regie en uitvoering volledig extern uitbesteed aan externe dienstverlener

I 24,2%

Regie en uitvoering volledig bij interne (arbo)dienst

in % per kwadrant

VI V 7% 9,6%

Regie bij Deskundigen bron: Falke & Verbaan

vast te kunnen leggen in een SLA. Als we doorvragen, is het percentage daadwerkelijk afgesloten SLA’s minder dan 10 procent. De SLA voor de bedrijfsarts komt al helemaal niet voor. De klant zou niet om een SLA vragen. Grappig detail is dat de bonusregeling relatief vaak voorkomt (36 procent), maar dat er bij slechte prestaties niet wordt afgerekend (7,7 procent). Ter vergelijking: als we een mobiel abonnement afsluiten, dan maakt een SLA altijd standaard onderdeel uit van het contract. Hoe lang u mag bellen, waar in Nederland u recht heeft op mobiel bereik, hoe lang het duurt voordat u service krijgt, waar u recht op heeft als u onverhoopt toch niet kunt bellen... U vindt dit als klant heel normaal. Wij vinden het tijd worden dat de SLA standaard onderdeel uit gaat maken van het contract met een dienstverlener, en snappen niet dat het merendeel van de markt zo weigerachtig is als het gaat om het vastleggen van de prestaties die zij moet leveren. Regisseur in opkomst Het aantal (kern)deskundigen dat de aanbieders in dienst hebben, neemt duidelijk af. Er wordt dus steeds meer uitbesteed. Maar dit geldt niet voor het aantal regisseurs (casemanagers, verzuimconsulenten) die namens de werkgevers de regie voeren. Hun aandeel is juist fors toegenomen. Tegen deze ontwikkeling is de afgelopen tijd flink geageerd, onder andere door de NVAB, de Nederlandse Vereniging van Bedrijfsartsen. De regisseur heeft de macht overgenomen en geeft steeds minder uit aan bijvoorbeeld de be-

drijfsarts. Dat past misschien feilloos in de trend van bezuinigen, maar een terechte vraag is of men wel bezuinigt op de goede dingen. Arbodienstverleners zelf daarentegen zijn zich wat ons betreft nog onvoldoende bewust van de financiële gevolgen van arbeidsrechterlijke keuzes na 104 weken arbeidsongeschiktheid. De scenario’s zijn legio en de risico’s groot. De roep om expertise op dit terrein is groot en de meeste aanbieders lijken stil in een hoekje af te wachten. Wij beschouwen het als een kans voor arbodiensten om zich dit specialisme juist wél eigen te maken. Maar één aanbieder noemt dit specialisme bewust en heeft daarvoor ook een jurist in dienst en een beperkt aantal werkt met eigen Register-Casemanagers. Trends We vroegen de arbodiensten welke trends zij signaleren. Veel partijen noemen de geijkte dingen. Een aantal partijen blijkt wél inzicht te hebben in wat er speelt of gaat spelen. Toch vinden we deze kennis en visie op de markt nog onvoldoende terug in het aanbod. Een trend die we hadden gehoopt terug te vinden, draait om het principe “van werk naar werk”. Of het nu gaat om verzuim ten gevolge van ziekte of gebrek, door disfunctioneren of privéproblemen of dat terugkeer naar de eigen werkplek niet mogelijk is door een reorganisatie, het doet er eigenlijk niet toe, het motto is en blijft: “Wie kan werken, moet werken” in combinatie met “De vervuiler betaalt”. Welk kabinet er ook komt, de schade voor de werkgever zal alleen maar toenemen

en het belang voor de medewerker om eerder aan de slag te gaan, wordt groter. Een bekorting van de WW heeft directe gevolgen voor de duur van de loongerelateerde WGA. Volledige privatisering ligt voor beide uitkeringen nog steeds op de loer. Het feit dat de publieke en private re-integratiemarkt tot op heden nog niet echt succesverhalen zijn, biedt volgens ons enorme kansen voor de innovators en ondernemers in deze markt. We wachten met spanning af of volgend jaar de echte ‘werkintegrator’ is opgestaan. Klanttevredenheid Dit onderdeel blijft matig ontwikkeld. 91 procent zegt de tevredenheid regelmatig te meten, drie kwart doet dit met eigen onderzoek. We zullen niet gelijk alle goedbedoelde vragenlijstjes en onderzoeken teniet doen, maar sommige dienstverleners maken het wel heel bont. Zo was er een respondent die aangaf, dat men de klanttevredenheid gaat meten als de klant op eigen initiatief meldt dat hij tevreden is. Nu maar hopen dat veel klanten dit ook werkelijk doen! Saillant detail is dat een derde van de aanbieders niet in staat is aan te geven wanneer hun klanten tevreden zijn. Preventie Preventie is hot. De FNV en BoaBorea deden recent voorstellen voor het preventief scannen van met name oudere werknemers. Ook de Work Ability Index (WAI) en andere meetinstrumenten die de vitaliteit van de medewerker Vervolg op pagina 12


>> 11


100% 75% 50% 25% 0% A-REA

Dienstverlening per aanbieder (in %) per kwadrant

Alumni

ArboExtra

Arbo Unie

ArGon Groep

100% 75%

50% 25% 0% Human ConneXion

Vervolg van pagina

11 >>

meten, staan de laatste tijd volop in de belangstelling. In de dienstverlening van de aanbieders neemt preventie dan ook een prominente plaats in: advies over gezond werken, lifestyle, stressmanagement, preventiescan, health checks en de aloude PMO´s. Het merendeel van de aanbieders zegt dit standaard aan klanten aan te bieden. 72 procent zegt inmiddels een substantieel deel van de omzet te behalen uit evidence based tools en methodieken. De WAI, waarover kort geleden nog zoveel commotie was, wordt door meer dan 50 procent van de markt ingezet. Een mooie score!

12

HumanCapitalCare

Maetis

Beste beentje voor Wat opvalt, is dat de arbodiensten beginnen te wennen aan het beantwoorden van de vragen en steeds vaker écht moeite doen om zichzelf goed neer te zetten. We stelden 138 vragen en daarmee was men gemiddeld wel een paar uurtjes zoet. Al met al concluderen we dat de aanbieders dit jaar nog meer dan vorig jaar hun best hebben gedaan de vragenlijst goed in te vullen, een compliment waard! Re-integratie 75 procent van de arbodiensten biedt ook re-integratie tweede spoor aan. Het merendeel besteedt deze re-integratie uit aan derden. Hoe men dit traject precies inkleedt - procedureel en ju-


Mkbasics

Occure

ridisch - wordt niet in alle gevallen duidelijk. Wij vinden dat er voor aanbieders een kans ligt dit professioneel in te vullen. Re-integratie zal steeds belangrijker worden, of het nu om verzuim, een reorganisatie of disfunctioneren gaat. Er liggen hele duidelijke kansen voor aanbieders die mensen van werk naar werk helpen. Specialismen 40 procent van de aanbieders zegt geen specialisme te hebben op kort verzuim. Daarmee geven ze expliciet aan kort verzuim als probleem van de werkgever te beschouwen. Een prima en te billijken keuze lijkt ons, zeker als je dit ook expliciet zegt. Opvallend echter is dat eenzelfde percentage zegt dat

p


Beter

Care Group

Cohesie

De Arbodienst

Rienks Arbodienst

Salude Arbo

Santar

SV Support

lang verzuim niet tot hun specialisme behoort, terwijl dit volgens ons juist de meest kostbare en lucratieve kern van het vak betreft. Zeker nu het eigenregiemodel de belangrijkste omzetkurk wordt voor de dienstverleners. Tot slot: het moge duidelijk zijn, de markt is volop in beweging. U heeft dus alle reden om goed om u heen te kijken. Evalueert u binnenkort de keuze voor uw arbodienstverlener, begin dan allereerst met het opstellen van een wensen- en eisenpakket voor uw organisatie en houd tijdens het selectieproces uw ogen en oren goed open. Op onze website www.bgmagazine.nl/ arbodiensten.aspx vindt u meer resultaten van het onderzoek.

De Bedrijfspoli

VerzuimReductie

Encare Arbozorg

VerzuimVitaal

Met de keuzesite Arbokiezer.nl weet u binnen tien minuten welke drie arbodienstverleners het beste passen bij uw wensen. Deze dienstverlening is gratis en verplicht u tot niets! Meer weten? www.arbokiezer.nl

Arbo Kiezer

Keuzegids arbodiensten 2010 Sic iubeo , si

ea c volo, et sit pro ratione voluntas m

Eigen

o

Arb

Regie

De keuzegids ‘Arbodienstverlening in Nederland 2010’ beschrijft 50 arbodiensten aan de hand van ruim 60 criteria. Een ideaal startpunt als u zich oriënteert op de meest geschikte aanbieder voor uw organisatie. Voor abonnees € 1.195,-- in plaats van € 1.295,-- Bestel via 033-7508791 of www.bgmagazine.nl/arbodiensten.aspx


13

BG magazine: Opinie

Pensioenleeftijd wordt effe geregeld Tekst: Andries Bongers

Er zijn nauwelijks argumenten om de pensioengerechtigde leeftijd niet binnenkort op 67 jaar te stellen. We worden gemiddeld vele jaren ouder en beginnen vaak later aan het arbeidsproces. Nog steeds staat de officiële pensioenleeftijd al bijna honderd jaar op 65. Let wel: in 1919 ging men eerst met 70 jaar met pensioen, dat werd later teruggebracht naar 65.

omgeving. Vanwege een zwaar beroep en overbelasting kan de vitaliteit blijvend worden aangetast. Maar wat is nu wel en niet een zwaar beroep? Volkomen zinloos om alle beroepen langs een uitputtingsmeetlat te leggen om vervolgens, als iemand toevallig onder een bepaalde CAO valt, een paar jaar cadeau te doen.

De sociale partners hebben elkaar kennelijk ineens in een eenvoudig compromis gevonden. Daar waar tot voor kort elk voorstel onbespreekbaar was, is nu een softe oplossing gevonden in de leeftijd van 66 jaar, maar dan pas over tien jaar. Het laat zich nauwelijks raden dat we na een gewenningsperiode van tien jaar weer dezelfde discussie hebben. Voor nu is de kou even uit de lucht en kunnen politieke partijen, die van de pensioenleeftijd een breekpunt hebben gemaakt, dit issue een aantal jaren stallen.

Ik vind dat iedereen zelf mag kiezen wanneer hij met pensioen gaat. Ga je eerder, dan is je pensioen ook lager, tenzij er meer premie is betaald. Over een periode dat je een zwaar beroep hebt verricht, betaal je gewoon meer premie. Gevolg is, dat de premie in het uurloon wordt verdisconteerd en dat de arbowetgeving mogelijk strikter wordt nageleefd om deze premiedruk te verlagen. Het pensioenstelsel bestaat nu uit twee collectieve pensioenen: de AOW als basis en een bedrijfspensioen (CAO/verzekering). Het bedrijfspensioen wordt een meer persoonlijk recht, als het dat al niet is. Afhankelijk van het gespaarde bedrag en je persoonlijke situatie, kun je zelf kiezen of je met 62 of eerst met 67 jaar met pensioen gaat. De AOW wordt gekort als je eerder gaat dan 65 jaar, of verhoogd indien je later gaat.

Maar de problemen zijn hiermee niet opgelost. Ten eerste: al veel langer blijkt dat het pensioen, in relatie tot het verwachtingspatroon (70 procent eindloon), absoluut onbetaalbaar is geworden. Rendementen op het belegd vermogen zullen nóóit meer zo hoog zijn als ooit werd verwacht. Natuurlijk kan de premie nog meer worden verhoogd, maar dat gaat ten koste van het besteedbaar inkomen, lees: economische groei. Ten tweede: niet de leeftijd zélf hoeft een probleem te zijn, maar het functioneren wel. Goed functioneren vraagt om blijvend investeren in training, ontwikkeling en vitaliteit. Vitaliteit laat zich het best vertalen in levenskracht, waarin lichaam en geest zich kunnen aanpassen aan een veranderende

14


Dus, wil je met 62 al met pensioen, dan moet jij (of samen met je baas) al vroeg extra gaan sparen, en anders neem je genoegen met een lager pensioen. Maar investeren in vitaliteit en functioneren is een nog veel betere belegging! Andries F. Bongers (69 jaar) is directeur van FreeBeans bv, www.freebeans.nl, www.hr-kiosk.nl

Arbosprookje voorbij?

Recommend Documents