esign Charles & Ray Eames - Hang it all © Vitra D
Arbeidsmigratie uit Oost-Europa Polen, Bulgaren en Roemenen op de Belgische arbeidsmarkt Johan Wets Fernando Pauwels 12 december 2011
Inleiding: de Poolse loodgieter
12-12-2011
2
HOE KOMEN MENSEN NAAR HIER? 3
Toegangskanalen en types migrant (derdelanders) Type nieuwkomer
Toegangskanaal Tijdelijke vergunning Arbeidsmigratie
Arbeidsmigrant
Familiehereniging
Volgmigrant
Geen vergunning
Volgmigrant
(dossier in behandeli ng)
Clandestiene migratie
PZWV*
Asiel
Asielzoeker
Non migratie
Student, toerist,...
* PZWV: Personen zonder een Wettige Verblijfsvergunning
Permanente vergunning
Geregulariseerde Vluchteling
ARBEIDSMIGRATIE
[email protected]
6
Arbeidsmigratie • Migratiestop in België sinds 1974 – Vreemdelingen: enkel na arbeidsmarktonderzoek • Binnen redelijke termijn geen arbeiders beschikbaar op de Belgische of Europese arbeidsmarkt • Algemeen principe voor werknemers: nood aan arbeidskaart – Werkgever vinden die aanvraag wil indienen • Arbeidscontract • Aanvraag indienen: “een vreemdeling tewerkstellen” • Arbeidsmarkt onderzoek • Arbeidskaart B • Visum D aanvragen
[email protected]
Uitzonderingen • EU burgers – Vrij verkeer van werknemers • Niet voor Bulgarije en Roemenië die EU lidstaten geworden zijn in 2007 (uitgezonderd zelfstandigen) • Uitzondering van arbeidsmarktonderzoek – Hoog opgeleiden; management; gespecialiseerd technici; onderzoekers; professoren; au pair; etc.
[email protected]
Uitzonderingen
• Geen nood aan arbeidskaart – Bedienaren van de eredienst – Diplomaten – Consuls – Journalisten • Zelfstandigen (zelfstandigen kaart) – Uitzonderingen: alle EU burgers, nieuw en oud kunnen in België verblijven als zelfstandigen zonder visum of zelfstandigen kaart
[email protected]
Vrij verkeer van personen: werknemers en zelfstandingen • Recht van vrij verkeer en verblijf voor burgers van de EU en hun familie (2004/38/EC) • 1 mei 2004:10 nieuwe lidstaten (Malta,Cyprus, Estland, Hongarije, Letland, Litouwen, Polen, Slovakije, Slovenië, Tsjechische republiek) – Overgang: 2 jaar => 1 mei 2006: arbeidskaarten voor knelpuntberoepen – Overgang: 3 jaar (einde 1 mei 2009) • 1 januari 2007: Roemenië, Bulgaria – Overgang tot 2012 • arbeidskaarten voor knelpuntberoepen
[email protected]
Vrij verkeer van diensten en detachering
• Detachering uit EU – Bedrijf uit ander EU land kan toestaan dat zijn werknemers werken voor een Belgisch bedrijf – Geen arbeidskaart vereist • LIMOSA (Landoverschrijdend Informatiesysteem ten behoeve van Migratie Onderzoek bij de Sociale Administratie) – Tijdelijke werknemers, zelfstandigen en leerjongens moeten geregisteerd worden
[email protected]
Poolse arbeidsmarkt
Toegangspoorten voor schijnzelfstandigheid EU-burgers Werknemer
Interim-kantoor
Bedrijf (P)
Zelfstandige
Bedrijf (B) Knelpunt of 01/05/2009
Interim-kantoor Vrije toegang (Belgische SZ)
Bedrijf Dubieuze actie
Belgische arbeidsmarkt Detachering (SZ Lokaal)
POLEN, ROEMENEN EN BULGAREN IN BELGIE
13
De evolutie van de Poolse, Roemeense en Bulgaarse populatie in België 50.000 45.000
43.085
40.000 36.259
35.000 30.392
30.768
30.000 26.383
25.000
23.212
21.403
20.000
18.026 15.253
15.000
15.310
13.996 10.354
10.000
13.171
11.570
10.410
10.195
8.884 6.034
6.319
5.000
6.319
2.150
2.063
2.311
1997
1998
1999
7.535
6.319 2.391 1.044
4.012
3.315 1.507
1.888
4.617
2.214
6.709
5.585 2.653
3.279
6.753
3.900
0 2000
2001
2002
Polen
2003
Roemenen
2004
2005
Bulgaren
2006
2007
2008
2009
2010 14
De toegenomen index van de Poolse, Roemeense en Bulgaarse populatie in België (2000 = 1000) 1.400
1.200
1.000
800
600
400
200
0 1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
12-12-2011 Polen Roemenen
2005
2006
Bulgaren
2007
2008
2009
2010 15
De evolutie van de gender balans van de Poolse, Roemeense en Bulgaarse populatie in België 80 70 60 50 40 30 20 10 0 1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
12-12-2011 Polen Roemenen
2006
Bulgaren
2007
2008
2009
2010 16
Geografische opdeling (2007)
12-12-2011
17
POLEN, ROEMENEN EN BULGAREN OP DE ARBEIDSMARKT
18
Arbeidskaarten B – knelpuntberoepen
• Arbeidskaarten geven geen correct beeld van het totale aantal buitenlandse tewerkgestelde werknemers – Uitzonderingen – Verlengingen – Verschillende arbeidskaarten voor meerdere tewerkstellingssituaties
[email protected]
Knelpuntberoepen 2008-2009 Knelpuntberoepen
2008
2009
Land-en tuinbouw seizoensarbeid
19.836 (70%)
9.500 (62,8%)
Land- en tuinbouw andere
1.730 (5,3%)
1.117 (7,4%)
Lassers
1.241 (3,8%)
318 (2,1%)
Bouwvakkers
1.195 (3,7%)
372 (2,5%)
Beenhouwers
1.152 (3,5%)
849 (5,6%)
Totaal
32.522 (100%)
15.121 (100%)
[email protected]
Evolutie van het aantal afgeleverde arbeidskaarten A en B
12-12-2011
21
Arbeidskaarten B in knelpuntberoepen Nationaliteit
Aantal (%) 2008
Aantal (%) 2009
Bulgarije
2.577 (7,9)
3.137 (20,7)
Estonië
5 (0,0)
3 (0,0)
Hungarije
246 (0,8)
67 (0,4)
Letland
19 (0,1)
12 (0,1)
Litouwen
97 (0,3)
31 (0,2)
Polen
23.975 (73,7)
5.380 (35,6)*
Roemenië
4.802 (14,8)
6.340 (41,9)
Slovakije
456 (1,4)
84 (0,6)
Slovenië
12 (0,0)
5 (0,0)
Tsjechische republiek
333 (1,0)
53 (0,4)
Totaal
32.522 (100)
15.121 (100) * Tot 1 mei 2009
[email protected]
In de loop van het jaar gestarte zelfstandigen en helpers
12-12-2011
23
MIGRATIE NAAR BELGIE
24
Geografisch dichtbij
Geografisch dichtbij… en goedkoop • Boekarest 1770 km. • Sofia 1689 km. • Warschau 1160 km.
• Wizzair (retour) – Boekarest – Brussel Zuid € 130 - 260 – Sofia – Brussel Zuid € 130 - 205 – Warschau – Brussel Zuid € 180 - 200
26
Procentuele verdeling van Poolse migranten over de verschillende landen (Pawel Kaczmarczvk and Marek Okolski)
12-12-2011
27
Waarom Oost-Europese migratie haar eigen dynamiek heeft
MIGRATIE IN EEN WERELD CONTEXT 28
Arbeidsmigratie (ILO)
Bron: ILO
29
Verdubbeling van populatie (UNDP)
Bron: UNDP
30
Verdeling van inkomen (UNDP:1992)
Bron: UNDP, 1992
31
DE TOEKOMST
32
De migratiebult (Fisher & Straubhaar: 1996)
33
ROL VAN MIDDENVELD
34
ACV
35
ACV Voeding en diensten
12-12-2011
36 36
ACV Bouw
12-12-2011
37
Roemeens – Pools - Bulgaars
38
