Aquo-domeintabellen Praktijkrichtlijn

Aquo-domeintabellen Praktijkrichtlijn

Auteur:

IDsW

Datum:

30 juni 2010

Versie:

2.1.0

Rapport: Praktijkrichtlijn Aquo-domeintabellen Datum: 30 juni 2010 Versie: 2.1.0

Documentbeheer Wijzigingshistorie Datum 2007-10-15 2007-12-27

Versie 0.1c 0.9

Auteur H-J. Lekkerkerk Hinne Reitsma

2008-05-06

0.92

Hinne Reitsma

2008-06-12 2008-07-07 2008-07-23

0.93 1.0 1.0.1

Hinne Reitsma Hinne Reitsma Hinne Reitsma

2008-12-19

1.1

2009-02-16

1.12

2009-05-18

1.95

Hinne Reitsma / Marga Bogaart Hinne Reitsma / Marga Bogaart Hinne Reitsma

2009-06-30

2.0.0

2010-06-30

2.1.0

Hinne Reitsma / Marga Bogaart Hinne Reitsma / Wilbert Vos / Marga Bogaart

Wijziging Eerste versie Aangepast en aangevuld met onderdelen uit RfC Aquo update december 2007 Aangepast en aangevuld met onderdelen uit RfC Aquo update juni 2008 Commentaar RfC’s juni 2008 verwerkt. Commentaar review verwerkt. Relevante stukjes uit Eindrapport CIWwerkgroep Waarnemingssoorten verwerkt. Bijgewerkt aan laatste stand van zaken en Aquo update december 2008 Fout herstel Aangevuld met de praktijkrichtlijnen uit de wijzigingsvoorstellen voor de Aquo update van juni 2009 en andere informatie de het afgelopen half jaar beschikbaar is gekomen. Definitief gemaakt. Bijgewerkt.

Review Datum 2008-06-30 2009-07-09

Versie 0.92 2.00

Reviewer Jacolien Eijer Huibert-Jan Lekkerkerk

Functie Programmamanager IDsW Sr. Projectleider standaarden IDsW

Controleur Jacolien Eijer

Functie Programmamanager IDsW

Controle en vrijgave Datum

Versie 1.0

Literatuurbronnen •

IMWA:2007 Praktijkrichtlijn, Informatiemodel Water, versie 2.0, IDsW, juni 2007

•

Logisch Model Aquo update juni 2006, IDsW, juni 2006

•

Praktijkrichtlijn UitwisselModel Aquo – metingen, versie 2.0, IDsW, juli 2007

•

Diverse Wijzigingsvoorstellen voor Aquo-updates juni 2007 t/m juni 2009

•

Eindrapport CIW-werkgroep Waarnemingssoorten, Ruurd Maasdam, maart 2001

pagina 2 van 155

Documentbeheer


Inhoudsopgave 1.

Inleiding

1.1 1.2 1.3 1.4

Algemeen................................................................................. 7 Visie in een notedop ................................................................... 7 Leeswijzer ............................................................................... 8 Aandachtspunten ....................................................................... 8

2.

Beheer en structuur Aquo-domeintabellen

2.1 2.2

Definitie ................................................................................ 11 Algemene Coderingsregels .......................................................... 12 2.2.1 2.2.2

2.3 2.4 2.5

7

11

Codes ................................................................................... 12 Omschrijvingen ....................................................................... 13

Wijzigingsbeheer domeinen ........................................................ 13 Domeinentabellen in het Logisch Model Aquo .................................. 14 Domeintabellen in de Aquo uitwisselmodellen ................................. 15 2.5.1 2.5.2 2.5.3

Hiërarchie in domeinwaarden...................................................... 16 Domeinen met code en omschrijving ............................................. 16 Domeintabellen in XML / GML ..................................................... 16

3.

Domeintabellen Administratief

3.1 3.2

Inleiding ................................................................................ 19 Bevoegd Gezag ........................................................................ 19 3.2.1 3.2.2 3.2.3 3.2.4 3.2.5

19

Aquo-domeintabel Soorten Bevoegd Gezag...................................... 19 CBS domeintabel Rijksoverheid – classificatie overheidsfuncties............ 20 CBS domeintabel Provincie ......................................................... 21 CBS domeintabel Gemeente........................................................ 25 Aquo-domeintabel Waterbeheerder .............................................. 26

4.

Domeintabellen metingen

4.1

Inleiding ................................................................................ 31 4.1.1

4.2

Achtergrond en algemene werkwijze ............................................. 52 Specifieke opmerkingen per taxontype .......................................... 56 Aquo-domeintabel Taxontype...................................................... 59 Aquo-domeintabel Taxon (TWN)................................................... 60

Typering ................................................................................ 64 4.5.1

Inhoudsopgave

Aquo-domeintabel ChemischeStof ................................................ 40 Bijlagen bij coderingen chemische stoffen ...................................... 43 Aquo-domeintabel Object .......................................................... 50

Taxa Waterbeheer Nederland (TWN) ............................................. 52 4.4.1 4.4.2 4.4.3 4.4.4

4.5

Aquo-domeintabel Grootheid ...................................................... 35 Aquo-domeintabel Eenheid ......................................................... 38

Chemische Stof en Object .......................................................... 40 4.3.1 4.3.2 4.3.3

4.4

Afgeleide gegevens .................................................................. 33

Grootheid en Eenheid ............................................................... 35 4.2.1 4.2.2

4.3

31

Aquo-domeintabel TyperingWaarneming ........................................ 65

pagina 3 van 155


4.5.2 4.5.3 4.5.4 4.5.5

4.6

Hoedanigheid – equivalenten, referenties en fracties ........................ 73 4.6.1 4.6.2 4.6.3 4.6.4 4.6.5 4.6.6 4.6.7 4.6.8 4.6.9 4.6.10 4.6.11 4.6.12 4.6.13

4.7

Aquo-domeintabel Compartiment ................................................. 92 Aquo-domeintabel Milieu-compartiment......................................... 94 Aquo-domeintabel Medium ......................................................... 96 Aquo-domeintabel Biotoop ......................................................... 98 Aquo-domeintabel Orgaan .........................................................100

Waarnemingssoortnummer ........................................................ 101 4.8.1 4.8.2 4.8.3

4.9

Aquo-domeintabel Hoedanigheid .................................................. 73 Aquo-domeintabel HoedanigheidEquivalent..................................... 77 Aquo-domeintabel HoedanigheidReferentieBasis............................... 78 Aquo-domeintabel ReferentiePlaats .............................................. 79 Aquo-domeintabel ReferentieRichting ........................................... 81 Aquo-domeintabel ReferentieVlak ................................................ 82 Aquo-domeintabel HoedanigheidFractieBasis ................................... 83 Aquo-domeintabel Koolwaterstoffractie ......................................... 84 Aquo-domeintabel Korrelgroottefractie.......................................... 85 Aquo-domeintabel Golffrequentieklasse ......................................... 88 Aquo-domeintabel BiologischKenmerk ........................................... 89 Lijst HoedanigheidCombinatie ..................................................... 90 MonsterCriterium..................................................................... 91

Compartiment en Orgaan, inclusief Medium en Biotoop ...................... 92 4.7.1 4.7.2 4.7.3 4.7.4 4.7.5

4.8

Aquo-domeintabel KRW kwaliteitselementen ................................... 68 Aquo-domeintabel KRW hydromorfologische parameters ..................... 69 Aquo-domeintabel EBEO-karakteristiek .......................................... 71 Aquo-domeintabel iWSR indicator................................................. 71

Aquo-domeintabel Waarnemingsoort ............................................101 Status Waarnemingssoort ..........................................................102 Implementatie Waarnemingsoort.................................................103

Methoden.............................................................................. 105 4.9.1 4.9.2 4.9.3 4.9.4 4.9.5 4.9.6 4.9.7

Aquo-domeintabel Waardebepalingsmethode..................................105 Aquo-domeintabel Waardebewerkingsmethode ...............................108 Aquo-domeintabel BemonsteringsMethode .....................................110 Aquo-domeintabel Monsterbewerkingsmethode ...............................112 Aquo-domeintabel Veldapparaattype............................................114 Aquo-domeintabel Bemonsteringsapparaat.....................................115 Aquo-domeintabel Plaatsbepaling................................................116

4.10 Waarde-aanduidingen............................................................... 117 4.10.1 4.10.2 4.10.3

Aquo-domeintabel Bepalingsgrens ...............................................117 Aquo-domeintabel Kwaliteitsoordeel ............................................117 Classificaties .........................................................................118

5.

Domeintabellen Geografische Objecten

5.1

Meetpunt .............................................................................. 121 5.1.1

5.2

Type kunstwerk ......................................................................124 Materiaal kunstwerk ................................................................124 Functie kunstwerk...................................................................124 Soort afsluiter duiker (bovenstrooms) ...........................................124 Soort regelbaarheid stuw ..........................................................124 Soort stuw: Klep vs terugslagklep ................................................125

Inrichtingselementen / Overige vastgoed ....................................... 126 5.3.1

pagina 4 van 155

Soort meetpunt ......................................................................122

Kunstwerken.......................................................................... 124 5.2.1 5.2.2 5.2.3 5.2.4 5.2.5 5.2.6

5.3

121

Aandrijving POMP ...................................................................126

Inhoudsopgave


5.4

Waterkeringen ....................................................................... 127 5.4.1 5.4.2 5.4.3

5.5

Wegen.................................................................................. 128 5.5.1 5.5.2

5.6

Kunstwerk ............................................................................146 Waterdeel ............................................................................147 Waterbeheergebied .................................................................148 Weg ....................................................................................149

Zuiveringbeheer ..................................................................... 150 5.9.1 5.9.2

Bijlage A

Inhoudsopgave

Type Infrastructuur .................................................................139 TypeWaterKwantitatief ............................................................139 TypeWaterKwalitatief ..............................................................141 WetVerordening .....................................................................145 Waterrijkheid ........................................................................145

Omvangwaarden ..................................................................... 146 5.8.1 5.8.2 5.8.3 5.8.4

5.9

PlanstatusEnDatum..................................................................129 ZoneringType.........................................................................129 CodeNose .............................................................................130 TypeWaterbeheerGebied ..........................................................130 StroomgebiedDistrict ...............................................................130 TypeInrichting .......................................................................131 KRWStatus ............................................................................131 KRW typologie (KRW-watertypes) ................................................131

Oppervlaktewater ................................................................... 139 5.7.1 5.7.2 5.7.3 5.7.4 5.7.5

5.8

TypeWeg ..............................................................................128 Weg aard..............................................................................128

(Waterbeheer)gebieden ............................................................ 129 5.6.1 5.6.2 5.6.3 5.6.4 5.6.5 5.6.6 5.6.7 5.6.8

5.7

TypeWaterkering ....................................................................127 Verharding ............................................................................127 MateriaalWaterkering...............................................................127

Naamgevingsconventie voor onderdelen ........................................150 PROCES ................................................................................150

Discussie hoedanigheid of compartiment

153

pagina 5 van 155


1. Inleiding 1.1

Algemeen Het doel van deze praktijkrichtlijn is het bieden van inzicht in de achtergrond, gebruik en implementatie van de Aquo-domeintabellen. De eerste versie van het document is opgesteld door het bundelen en documenteren van de, tot dan toe, versnipperde informatie over de Aquo-domeintabellen. IDsW heeft ongeveer 500 domeintabellen in beheer. Niet over alle domeintabellen is achtergrondinformatie direct beschikbaar. Ook de noodzaak voor informatie over het gebruik en implementatie verschilt sterk per domeintabel. Voor domeintabellen met een dynamisch karakter, waarvan de inhoud regelmatig wordt bijgewerkt zal de informatiebehoefte het grootst zijn. Waar een praktijkrichtlijn voor dergelijke domeintabellen nog ontbreekt zal dit zoveel mogelijk in komende versies aan dit document worden toegevoegd. Het document moet daarom als groeidocument worden beschouwd. Controleer bij gebruik vooral of het de nieuwste versie betreft. Ook indien er onvolkomenheden in de domeintabellen worden geconstateerd die niet direct kunnen worden opgelost kan dit in dit document zijn vermeld. De aangetroffen onvolkomenheden geven (in de toekomst) aanleiding tot nieuwe wijzigingsvoorstellen op de desbetreffende domeintabel.

Let op ! De inhoud van domeintabellen is, waar in dit document opgenomen, slechts ter illustratie. Raadpleeg www.idsw.nl voor de laatste versie! 1.2

Visie in een notedop IDsW heeft de afgelopen jaren een visie ontwikkeld op de domeintabellen die zij als bruidschat is beheer heeft gekregen. Deze visie luidt in het kort: •

Een domeintabel dient een doel; dat doel moet gedocumenteerd worden. Die documentatie is (deels) terug te vinden in deze praktijkrichtlijn.

•

Een domeinwaarde heeft een belangrijke rol bij de standaardisatie van gegevensopslag en – uitwisseling. Het bereik van een domeintabel moet dus gedocumenteerd zijn. Domeinwaarden moeten daarom gedefinieerd zijn in Aquo-lex,

•

Inleiding

-

of elders als het daar goed gedefinieerd is: bijv. via CASnr., literatuur.

-

tenzij het een triviale term betreft, kijk dan bijvoorbeeld in de Van Dale.

Domeintabellen en domeinwaarden moeten zoveel mogelijk aansluiten op; wet-, norm en regelgeving of op andere standaarden; bijvoorbeeld: -

NEN-normen bij waardebepalingsmethodes.

-

Eenheden volgens SI-stelsel.

pagina 7 van 155


1.3

•

Domeintabellen hebben een zo strak mogelijke definitie. Voor technische doeleinden kunnen meerdere (kleine) domeintabellen gecombineerd worden tot een enkele grotere met een bredere definitie en toepassing.

•

‘Technische’ oplossingen horen per definitie niet in domeintabellen thuis maar zijn uiteraard wel onderdeel van informatiesystemen.

•

De voorschriften voor naamgeving en codering van domeinwaarden moeten gedocumenteerd zijn.

•

Bij een goede documentatie is de be- en afhandeling van aanvragen van domeinwaarden transparant en eenduidig. -

Waarden die niet (goed) gedefinieerd zijn kunnen niet opgenomen worden in de domeintabel.

-

Waarden die niet binnen de definitie van de domeintabel passen worden niet opgenomen in die tabel.

Leeswijzer Hoofdstuk 2 biedt een overzicht op de structuur van de Aquo-domeintabellen zoals deze door IDsW worden beheerd. In dit hoofdstuk staan ook de zogenaamde coderingsregels. Hoofdstuk 3 geeft een toelichting op een aantal administratieve domeintabellen. Hoofdstuk 4 bevat de praktijkrichtlijnen voor domeintabellen rondom Metingen en de Waarnemingssoorten. Hoofdstuk 5 gaat in op de domeintabellen voor geografische objecten zoals kunstwerken en zuiveringen.

1.4

Aandachtspunten Naast een goede praktijkrichtlijn wordt binnen IDsW ook aan een tweetal relevante knelpunten gewerkt; Centrale ingang via internet Feitelijke domein-informatie is vaak nog ondergebracht op verschillende plekken op de IDsW website. Men mist een centrale ingang voor alle domeinen en domein-gerelateerde informatie. Hiermee kan het gebruik van deze gegevens sterk verbeterd worden. Alle domeinen binnen de watersector dienen daarbij via eenzelfde ingang en op uniforme wijze benaderd te kunnen worden, bij voorkeur via één centrale web-ingang. Via deze webingang moet het mogelijk zijn domeinen te benaderen, op te vragen en waarden toe te voegen. Bij het toevoegen van waarden kan een statusmodel worden bijgehouden waarmee duidelijk wordt welke waarden formeel zijn vastgesteld en welke nog niet of niet meer. Dit geldt overigens niet alleen voor domeinen maar ook de vraag naar een betere ontsluiting van bijvoorbeeld gegevenswoorden en definities blijkt groot te zijn.

pagina 8 van 155

Inleiding


Versiebeheer Het versiebeheer op domeintabellen en domeinwaarden moet verbeterd worden. Ook hiervoor moet een adequaat meta-gegevenssysteem worden ontwikkeld. Een dergelijk systeem is uiteraard niet beperkt tot domeinen maar omvat ook de rest van het gegevensmodel en de gegevensstandaard.

Inleiding

pagina 9 van 155


2. Beheer en structuur Aquo-domeintabellen 2.1

Definitie Binnen de gegevensmodellering spelen domeintabellen een centrale rol. Een domein is hierbij een limitatieve reeks met voorkomende waarden (definitie volgens NEN3610 – Basismodel Geo-informatie). Bij een gegevenselement (attribuut of kenmerk) kan verwezen worden naar een bepaald domein. Hiermee worden de waarden die dat gegevenselement aan kan nemen beperkt tot de waarden uit dat domein. Dit worden ook wel domeinwaarden genoemd. In het Engels wordt overigens voor domeintabel vaak ook de term ‘Enumeration’ of ‘Codelist’ gebruikt. Domeintabellen zijn de feitelijk lijsten met domeinwaarden. Een eenvoudig voorbeeld van een domeintabel is een lijst met basiskleuren: “Rood”, “Groen” en Blauw”. Vaak wordt de domeinwaarden hierbij ook gecodeerd zodat deze domeintabel er als volgt uit kan zien: Code R G B

Omschrijving Rood Groen Blauw

Dergelijk tabellen worden ook wel codetabellen genoemd. Codering van veelgebruikte domeinwaarden kan de invoer en opslag van domeinwaarden bij gegevenselementen vereenvoudigen. Een code hoeft echter niet betekenisvol te zijn. In bovenstaande domeintabel zou voor Rood ook de code “01” gehanteerd kunnen worden. Definitie volgens CIW en DONAR Binnen de voormalige CIW en DONAR werd / wordt een veel ruimere definitie van een domein gehanteerd. Zij beschouwen alles waaraan een coderingsafspraak ten grondslag ligt als een domein. Daarmee wordt het limitatieve karakter uit de bovenstaande definitie van NEN3610 los gelaten. Een voorbeeld hiervan is ‘locatie’. Dit is de plaats waarop een meting plaats vindt. Conform de NEN3610 benadering is dit geen domein, metingen kunnen immers op een ongelimiteerd aantal locaties plaats vinden. Binnen DONAR wordt een locatie wel als een domein beschouwd. Een locatie wordt gekenmerkt door een locatiecode die via een coderingsafspraak wordt afgeleid. Deze locatiecodes worden in DONAR dan ook centraal beheerd. Ook de DONAR en Aquo domeintabel waarnemingssoorten valt onder dezelfde definitie onder de domeinen, ondanks het feit dat het aantal waarnemingssoorten ongelimiteerd is.

Iedere waarde in een ‘echte’ domeintabel dient ‘gerefereerd’ te zijn; ofwel er dient een referentie te zijn naar de betekenis van die domeinwaarde. Dit kan zijn door het opnemen van een definitie in Aquo-lex, maar ook door bijvoorbeeld een verwijzing naar een externe bron zoals de Chemical Abstract Service (CAS) voor chemische stoffen of de literatuur voor taxa/organismen.


pagina 11 van 155


2.2

Algemene Coderingsregels Indien er bij een domeintabel geen aparte coderingsregels zijn benoemd worden de algemene coderingsregels toegepast. Overigens zijn er zowel coderingsregels voor de code als voor de omschrijving!

2.2.1

Codes 1. Een code moet uniek zijn. 2. Als code wordt een algemeen geldende afkorting gehanteerd. Indien er geen algemene afkorting bestaat, geldt regel 3. 3. De volgende regel wordt gehanteerd om een code te vormen: de eerste lettergreep van de naam, met de eerste letter van iedere volgende lettergreep en de laatste letter van de naam, vormen samen de code. -

Gehanteerd worden de letters van het alfabet. Voor de codering worden hoofdletters gebruikt. De uit twee karakters bestaande IJ wordt behandeld hierbij als één letter! Voorbeeld: OVERIJSSEL = OVIJSL.

-

Indien de naam uit meerdere woorden bestaat, geldt dat alleen de laatste letter van het laatste woord wordt meegenomen. Voorbeeld: HOUTRIB ZUID = HOUTRZD

-

Indien een code gelijk wordt aan een al bestaande code in dezelfde tabel, wordt er een (volg)nummer toegevoegd, te beginnen bij 2.

4. De codering bestaat uit maximaal 12 tekens. Past de gevormde afgekorte code niet, dan wordt de code afgekapt (van achteren). 5. Het gedeelte van de omschrijving dat tussen haakjes staat wordt niet gecodeerd 6. De spellingsregels zoals deze voorgeschreven worden in de ‘Woordenlijst Nederlandse taal’ (uitgave 2006) dienen als uitgangspunt bij het vaststellen van de codering. 7. Indien er in één keer meerdere codes gevormd moeten worden welke alleen door een volgnummer onderscheiden kunnen worden, wordt direct begonnen met het toekennen van volgnummers. De eerste code begint dus gelijk met 01 als de domeintabel naar verwachting maximaal 99 waarden zal bevatten. 8. Voor de codering, de unieke identificatie, worden geen speciale characters of spaties gebruikt. Alleen hoofdletters, cijfers en underscores zijn toegestaan; 9. Voor de toegestane tekens in code’s wordt verwezen naar de paragraaf voor de specifieke code 10.Alle coderingen moeten van links aangevuld worden 11.Tussenvoegsels worden alleen in de code opgenomen als ze essentieel zijn voor de naam Door regel (3 en) 8 zijn alleen onderstaande tekens toegestaan voor coderingen: -

A .. Z

-

0 .. 9

-

Speciale tekens: _

pagina 12 van 155



2.2.2

Omschrijvingen a. Omschrijvingen kunnen het volgende bevatten: -

De volledige naam of een korte omschrijving van de code

-

Een verwijzing naar de literatuur of voorschrift waarin de methode beschreven staat

b. De eerste letter van de omschrijving is een hoofdletter en de eerste letter van een naam is een hoofdletter. Andere woorden zijn geheel in kleine letters. Uitzonderingen hierop zijn de afkortingen welke in de omschrijving zijn opgenomen. Deze worden geheel in hoofdletters geschreven. c. In de omschrijving moet zoveel mogelijk gebruik gemaakt worden van gehele woorden. Afkortingen dienen alleen gebruikt te worden daar waar het noodzakelijk is om binnen het toegestane aantal karakters toch een logische en leesbare omschrijving te verkrijgen. In het geval er afkortingen gebruikt worden dienen de punten, welke de afkorting afsluiten weggelaten te worden. d. De onderstaande tekens zijn toegestaan voor omschrijvingen: -

A .. Z

-

a .. z

-

0 .. 9

-

[spatie]

-

Speciale tekens: ! “ # $ % & ‘ ( ) * + , - : < = > ? @ [ ] ^ _ { } ~ .

LET OP ! De puntkomma kan als veldscheider worden gebruikt, dit teken mag daarom NIET in de omschrijving zijn opgenomen. Ook voor veel andere speciale tekens (zoals %,&,*,?,@,%) geldt dat het gebruik ervan sterk wordt afgeraden vanwege de betekenis die er door software bij de verwerking van de gegevens aan kan worden ontleend.

2.3

Wijzigingsbeheer domeinen Het aanvragen van een nieuwe domeinwaarde verloopt binnen IDsW volgens de procedure voor Wijzigingsbeheer (zie www.idsw.nl). De aanvraag van een nieuwe domeinwaarde wordt in deze procedure beschouwd als een wijziging op de Aquo standaard met een kleine impact. Een nieuwe domeinwaarde is bijvoorbeeld een nieuwe parameter of waarnemingssoort. Kleine wijzigingen worden over het algemeen direct door de IDsW servicedesk doorgevoerd in de Aquo standaard. De doorlooptijd hiervoor is maximaal één week, tenzij anders is overeengekomen met de indiener. Om een kleine wijziging direct uit te kunnen voeren is het wel noodzakelijk dat er geen twijfel mag zijn over het nut en noodzaak van de wijzigingsaanvraag. Bij de aanvraag van een chemische parameter wordt dit bijvoorbeeld ondervangen door bij de aanvraag ook het bijbehorende CAS-nummer op te geven. Indien er bij de aanvraag geen CAS-nummer bekend is zal eerst door experts moeten worden uitgezocht of de aangevraagde parameter een nieuwe parameter of een synoniem voor een reeds bestaande parameter betreft. Zonder definitie (of bijv. CAS-nummer bij chemische stoffen) kan de doorlooptijd van maximaal 1 week dan ook niet meer worden gegarandeerd.


pagina 13 van 155


Voor kleine wijzigingen geldt een meldingsplicht naar de Aquo gebruikers. De afhandeling van wijzigingen worden binnen IDsW geregistreerd en samen met de update (2x per jaar) van de standaard naar de gebruikers gecommuniceerd. Het wijzigen of verwijderen van een domeinwaarde is geen kleine wijziging en vraagt dan ook altijd om input vanuit de overige gebruikers. Een dergelijk traject vergt tenminste een half jaar.

2.4

Domeinentabellen in het Logisch Model Aquo Een groot aantal attributen in het Logisch Model Aquo (LM Aquo) heeft een domein. Elk domein is binnen het LM Aquo in een eigen tabel opgeslagen. Een domeintabel heeft daarbij als (interne) naam D_<domein>, waarbij <domein> staat voor de naam van het domein. De naam van de tabel is maximaal 10 posities lang. Ieder domein krijgt daarom binnen het LM Aquo een unieke naam van maximaal 8 posities. Iedere domeintabel bevat drie kolommen, te weten: Kolom DOMGWCOD

Formaat character, max. 12 posities

DOMOMSCH

character, max. 60 posities

DOMAFKRT

character, max.15 posities

Omschrijving Bevat een unieke code voor de domeinwaarde. Voor de codering worden de algemene coderingsregels gevolgd (zie paragraaf 2.2 Algemene Coderingsregels). In de praktijk is deze code meestal beperkt gebleven tot 2 karakters (cijfers), door toepassing van regel 7. Hierbij worden twee bijzondere codes gehanteerd; namelijk 98 voor ‘Overig’ en ‘99’ voor Onbekend. In sommige oudere tabellen wordt hiervan afgeweken. Uitzondering op deze cijfercodering is vooral een aantal domeintabellen voor metingen (parameters, eenheden, hoedanigheden, etc.). Een omschrijving voor de domeinwaarde. Omschrijvingen kunnen het volgende bevatten: • De volledige naam of een korte omschrijving van de code; • Een verwijzing naar de literatuur of voorschrift waarin de methode beschreven is. De eerste letter van de omschrijving is een hoofdletter en de eerste letter van een naam is een hoofdletter. Andere woorden zijn geheel in kleine letters. Uitzonderingen hierop zijn de codes welke in de omschrijving zijn opgenomen. Deze worden geheel in hoofdletters geschreven. Bevat een afkorting voor de domeinwaarde. In de praktijk is deze voor bijna alle tabellen gelijk aan de code (DOMGWCOD). Uitzondering zijn de watertypen en het compartiment

Alle kolommen binnen een domeintabel zijn verplicht en uniek. Het veld DOMGWCOD fungeert als logische primaire sleutel. De domeintabellen in het LM Aquo zijn op een specifieke manier gevuld. Belangrijk daarbij is dat de puntkomma niet wordt gebruikt omdat dit teken door veel software als veldscheidingsteken wordt gebruikt.

pagina 14 van 155



2.5

Domeintabellen in de Aquo uitwisselmodellen De Aquo uitwisselmodellen (IMWA en UM Aquo) zijn gemodelleerd in UML (Unified Modelling Language). In UML wordt bij onderscheid gemaakt tussen twee soorten domeintabellen; Enumeratie (enumeration) en CodeLists. Enumeratie Een klasse die een lijst van toegestane waardes weergeeft. Deze kan gebruikt worden op plaatsen waar voor een bepaalde waarde uit een beperkt aantal vooraf bekende mogelijkheden gekozen moet worden. Domeintabellen zijn per definitie van het type enumeraties. CodeList Wanneer vooraf niet bekend is welke waardes een bepaald attribuut kan krijgen, maar als er wel een lijst waarschijnlijke waardes (de enumeratie) is, wordt in plaats van een Enumeratie een CodeList gebruikt. De Codelijst kan beschouwd worden als een verbijzondering (uitbreiding) van een enumeratie. Bij een CodeList kan de lijst uitgebreid worden met domeinwaarden die nog niet in het model gedefinieerd zijn. Bij de uitwisseling volgens de Aquo uitwisselmodellen worden deze extra waarden voorafgegaan door het woord ‘other’ gevolgd door een ‘:’. Daarachter staat de extra domeinwaarde. Ook is het mogelijk het hoofdtype uit de vastgestelde lijst te gebruiken en aan te vullen met een ‘;’ en vervolgens het gedetailleerde type. Hierdoor wordt een maximale compatibiliteit met bestaande systemen verkregen. Zie de onderstaande voorbeelden. •

Toevoegen van een waarde aan de bestaande lijst voor een type veldapparaat waarvoor nog geen (hoofd)type is opgenomen: other:Natte vinger

•

Verder detailleren van de bestaande lijst voor (hoofd)typen die al bestaan. Een bestaande waarde uit de lijst, in dit geval een stroommeter gebaseerd op het principe van doppler metingen (Acoustic Dopller Current Profiler) kan zonder meer worden gebruikt. Stroommeter;ADCP

•

Stel we hebben een type stroommeter gebruikt welke nog niet in de lijst is opgenomen, bijvoorbeeld een drijver, dan kunnen we deze als volgt toepassen bij de uitwisseling: other:Stroommeter;Drijver

•

Hebben we wel een ADCP stroommeter gebruikt maar willen we extra informatie toevoegen over het gebruikte type (RDI Workhorse), dan kan dit door achter de waarde uit de bestaande lijst een extra puntkomma toe te voegen gevolgd door het specifieke type instrument. other:Stroommeter;ADCP;RDI Workhorse

Indien partijen via de CodeList informatie willen uitwisselen dan zullen ze zelf aanvullende afspraken moeten maken over de ‘other’ waarden indien de inhoud daarvan relevant is voor de ontvangende partij.


pagina 15 van 155


2.5.1

Hiërarchie in domeinwaarden In principe zit er geen hiërarchie van hoofdgroepen en subgroepen binnen een lijst met domeinwaarden. In sommige lijsten is echter wel een hiërarchie ingebracht. Dit wordt gedaan door hoofd en subgroepen met een punt komma (;) te scheiden. Het gaat dan vaak om domeinen die gebaseerd zijn op een samenvoeging van LM Aquo domeintabellen. Voorbeeld van een indeling in hoofden subgroepen: Stroommeter;ADCP In de domeinlijst VeldApparaat is er een waarde “Stroommeter;ADCP”. Dit geeft aan dat een “ADCP” onder de hoofdgroep Stroommeter valt.

2.5.2

Domeinen met code en omschrijving Als binnen een domein niet alleen de omschrijving, maar ook de code betekenisvol is, dan wordt beide in de lijst opgenomen. Hiermee wordt ook recht gedaan aan de historie van bepaalde domeintabellen. Dergelijke tabellen zijn vormgegeven door in de tabel, analoog aan het aangeven van hiërarchie, de code door een punt komma (;) te scheiden van de omschrijving. Zie voorbeeld een waarde uit de enumeratielijst Eenheid: %;Percentage

2.5.3

Domeintabellen in XML / GML Voor het vastleggen van enumeraties (en CodeLists) worden er twee verschillende ‘systematieken’ toegepast. De eerste is het vastleggen van de waarden in een XML bestand; een gegevensbestand. De tweede is het vastleggen van codetabellen zelf als onderdeel van het model in een XML-schemabestand (*.XSD). Het voordeel van de laatste oplossing is dat deze door standaard XML verwerkingsapplicaties leesbaar zijn als codelist. Verder wordt hiermee de bestandsgrootte aanzienlijk beperkt. Echter daarbij is het weer niet mogelijk metagegevens over de domeinwaarden mee te geven. Domeinwaarden in XML bestand Deze methodiek wordt door IDsW niet toegepast maar komt wel bij bijvoorbeeld het SIKB voor: <xsd:complexType name="LookupBaseType"> <xsd:sequence> <xsd:element name="Id" type="IdType" minOccurs="0"/> <xsd:element name="Code" type="LookupCodeType" minOccurs="0"/> <xsd:element name="Omschrijving" type="OmschrijvingKortType" minOccurs="0"/>

pagina 16 van 155



Domeintabellen in XSD Omdat domeintabellen door IDsW centraal beheerd worden en vaak in meerdere modellen een functie kunnen hebben, is ervoor gekozen de domeintabellen (enumeratie & codelist) in afzonderlijke bestanden onder te brengen. Hiermee wordt het beheer van de domeintabellen effectief losgekoppeld van het beheer van het schemabestand van het (uitwissel-)model. Het onderstaande – ingekorte - voorbeeld van een domeintabel in een XSD is gelijk aan het voorbeeld van de codelist in UML, maar dan omgezet naar een los XSD schema. <xs:schema xmlns:xs="http://www.w3.org/2001/XMLSchema" elementFormDefault="qualified" attributeFormDefault="unqualified" version="Aquo2008-1.0.0"> <xs:annotation> <xs:documentation> Aquo domeintabel met bemonsteringsmethoden dd 2009-06-25 in beheer bij IDsW, zie www.idsw.nl <xs:simpleType name="TypeBemonsteringsMethodeType"> <xs:annotation> <xs:documentation>Lijst met bemonsteringsmethoden bestaande uit domeintabel en 'anders'. <xs:union memberTypes="TypeBemonsteringsMethodeEnumerationType TypeBemonsteringsMethodeOtherType"/> <xs:simpleType name="TypeBemonsteringsMethodeEnumerationType"> <xs:annotation> <xs:documentation>Aquo domeintabel met bemonsteringsmethoden. <xs:restriction base="xs:string"> <enumeration value="N5625.07;NEN 5625:2007 nl"/> <enumeration value="I5667-4.87;ISO 5667-4:1987 en"/> <enumeration value="I5667-5.07;NEN-ISO 5667-5:2007 en"/> … <xs:simpleType name="TypeBemonsteringsMethodeOtherType"> <xs:annotation> <xs:documentation>Andere bemonsteringsmethode dan in Aquodomeintabel. <xs:restriction base="xs:string"> <xs:pattern value="other:\w{2,}.*"/>

Bij domeintabellen van het type Codelist is de definitie van de tekenreeks achter ‘other:’ met een pattern vastgelegd. In de schemabestanden met codelists ziet dit er als volgt uit: <xs:pattern value="other:\w{2,}.*"/>


pagina 17 van 155


Dit pattern eist dat direct achter ‘other:’ minimaal een woord van twee karakters lang moet staan, gevolgd door 0 nul of meer willekeurige tekens (zonder verdere spaties). Koppeling Codelist XSD met Model XSD Het bovenstaande XSD document voor de codelist wordt op onderstaande manier gekoppeld in het XSD bestand van het model: <xs:include schemaLocation="http://www.idsw.nl/aquo/schemas/ Aquo-domein_bemonsteringsmethode.xsd"/>

Er is voor gekozen om een absolute padnaam op te nemen zodat ook bij lokaal gebruik van het schemabestand toch de juiste domeintabellen vanaf het internet worden geladen.

pagina 18 van 155



3. Domeintabellen Administratief 3.1

Inleiding In dit hoofdstuk worden domeintabellen toegelicht clusters/materiegebieden binnen de Aquo-standaard.

3.2

Bevoegd Gezag

3.2.1

Aquo-domeintabel Soorten Bevoegd Gezag

die

gelden

voor

meerdere

1

Domeintabel Definitie

Samenstelling

Type Beheer domeintabel Beheer geografie Definitie domeinwaarden Overige literatuurbronnen Inhoud domeintabel

Soorten Bevoegd Gezag bron: Aquo-lex (Bevoegd Gezag:) Overheidsorgaan dat bevoegd is tot het geven van een beschikking of het nemen van een ander besluit in relatie tot een wet. Toelichting: Bijvoorbeeld de overheidsinstantie die bevoegd is het m.e.r.plichtige besluit te nemen (bij dijkversterking de provincie) onderdeel formaat code getal: 0 en 9 omschrijving tekst 60 LM Aquo-tabel IDsW: www.idsw.nl zie bijbehorende domeintabellen zie bijbehorende domeintabellen Zie hieronder

Inhoud Code 1 2 3 4

1

Omschrijving Gemeente Provincie Rijksoverheid Waterbeheerder

Deze domeintabel is afkomstig uit het Logisch Model Aquo (LM Aquo) en wordt gebruikt bij het attribuut RVSGEZAG


pagina 19 van 155


3.2.2

CBS domeintabel Rijksoverheid – classificatie overheidsfuncties Bij het CBS bestaat geen domeintabel met ministeries, wel is er een classificatie van de verschillende functies van de Rijksoverheid. Dit is geen 1 op 1 relatie met de departementen. Domeintabel Definitie Samenstelling


Classificatie overheidsfuncties bron: Van Dale Rijksoverheid: landelijke overheid. onderdeel formaat code ? naam ? extern CBS: www.cbs.nl nvt weten regelgeving Zie hieronder en www.cbs.nl

Inhoud Code 01 02 03 04 05 06 07 08 09 10

pagina 20 van 155

Naam Algemeen bestuur Defensie Openbare orde en veiligheid Economische aangelegenheden Milieubescherming Huisvesting en gemeenschapsvoorzieningen Gezondheid Recreatie cultuur en religie Onderwijs Sociale zekerheid en welzijn



3.2.3

CBS domeintabel Provincie Domeintabel Definitie Samenstelling


Provincie bron: Van Dale Staatkundig onderdeel van een rijk. onderdeel formaat CBS-code getal: 20-31 omschrijving ? extern CBS: www.cbs.nl Topografische Dienst Kadaster (TDK) weten regelgeving Zie bijlage A Zie hieronder en www.cbs.nl

Inhoud Als naam van de Provincie wordt de officiële naam gehanteerd. Er worden daarbij geen afkortingen gebruikt. Code 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31

Naam Provincie Groningen Provinsje Fryslân Provincie Drenthe Provincie Overijssel Provincie Flevoland Provincie Gelderland Provincie Utrecht Provincie Noord-Holland Provincie Zuid-Holland Provincie Zeeland Provincie Noord-Brabant Provincie Limburg

Andere domeintabellen voor provincies Er zijn/waren meerdere domeintabellen voor de codering van provincies: RwziBase kent een codering van 01 t/m 12 tbv de geografie, dwz ligging. In de lijst met Waterbeheerders zijn om historisch redenen de Provincies ook opgenomen met een code van 61 t/m 72. Voor internationale leveringen wordt de NUTS code (zie Bijlage A.1) gebruikt; Tot slot is er nog de ISO 3166-2:NL codering (zie bijlage A.2). Binnen de afspraak tussen CBS, FO-I, IDsW, MNP zal van bovenstaande domeintabellen voor Provincies geen gebruik worden gemaakt.


pagina 21 van 155


Bijlage A

Basisbeginselen van de NUTS

bron: http://ec.europa.eu/eurostat/ramon/nuts/splash_regions.html Meer dan 25 jaar geleden heeft Eurostat de Nomenclatuur van territoriale eenheden voor de statistiek (NUTS) opgesteld om te kunnen beschikken over een eenvormige indeling van territoriale eenheden voor de productie van regionale statistieken voor de Europese Unie. De NUTS-nomenclatuur wordt sinds 1988 in de communautaire wetgeving gebruikt (1). Maar pas in 2003, na drie jaar voorbereiding, werd voor de NUTS-classificatie een verordening van het Europees Parlement en de Raad (2) aangenomen. Een belangrijk doel van de verordening is het beheer van het onvermijdelijke proces van wijzigingen in de bestuurlijke structuren van de lidstaten zo vlot mogelijk te laten verlopen, zodat dergelijke wijzigingen zo weinig mogelijk invloed hebben op de beschikbaarheid en de vergelijkbaarheid van regionale statistieken. Dit doel wordt met de toekomstige uitbreidingen van de EU nog essentiëler. Dit document presenteert de nieuwe NUTS-nomenclatuur in de vorm van lijsten en kaarten. Het vervangt de vorige NUTS-publicatie van Eurostat die in mei 1999 is verschenen en omvat de bestuurlijke veranderingen die zich sindsdien hebben voorgedaan. In 2002 heeft Eurostat eveneens een document gepubliceerd waarin alle wijzigingen in de NUTS van de laatste twintig jaar zijn toegelicht (3). De kaarten in dit document zijn alleen bedoeld om de lezer in staat te stellen de regio's te lokaliseren. De aangegeven regionale grenzen zijn dan ook zuiver indicatief. De gebruikte schaal kan van land tot land verschillen. De landen staan gerangschikt in de officiële volgorde, die op de spelling in de landstaal is gebaseerd. Daar diverse regio's in Europa eenzelfde naam hebben, wordt in dergelijke gevallen het onderscheid gemaakt door de afkorting van het betrokken land toe te voegen. Sommige NUTS-regio's komen op verscheidene niveaus voor (bijvoorbeeld komt Luxemburg als land en op de niveaus 1, 2 en 3 voor). In dit geval eindigen de codes voor de regio met hetzelfde grondgebied als het niveau daar net onder op nul. De benamingen hoeven op de verschillende niveaus niet dezelfde te zijn, ook al is de territoriale omvang van de betrokken regio's identiek. Afhankelijk van de betrokken variabele zijn regionale statistieken op een of meer van de drie NUTS-niveaus in publicaties en databanken beschikbaar. Vele variabelen en tijdreeksen voor regionale gegevens op verschillende gebieden zijn in de databank New Cronos beschikbaar. Informatie over toegang tot deze gegevens wordt verstrekt door de Eurostat Data Shops. Litereratuurverwijzingen: •

Verordening (EEG) nr. 2052/88 van de Raad betreffende de taken van de structuurfondsen, PB L 185 van 15.7.1988.

•

Verordening (EG) nr. 1059/2003 van het Europees Parlement en de Raad van 26 mei 2003 betreffende de opstelling van een gemeenschappelijke nomenclatuur van territoriale eenheden voor de statistiek (NUTS) (Publicatieblad Nr. L 154 van 21/06/2003)

•

European regional statistics. Changes in the NUTS classification 1981-1999 (alleen in het Engels beschikbaar).

pagina 22 van 155



Lijst Nederland Code NL NL1 NL11 NL111 NL112 NL113 NL12 NL121 NL122 NL123 NL13 NL131 NL132 NL133 NL2 NL21 NL211 NL212 NL213 NL22 NL221 NL222 NL223 NL224 NL23 NL230 NL3 NL31 NL310 NL32 NL321 NL322 NL323 NL324 NL325 NL326 NL327 NL33 NL331 NL332 NL333 NL334

Country Land NEDERLAND

Level 1 Landsdeel

Level 2 Provincie

Level 3 2 COROP-regio

NOORD-NEDERLAND Groningen Oost-Groningen Delfzijl en omgeving Overig Groningen Friesland Noord-Friesland Zuidwest-Friesland Zuidoost-Friesland Drenthe Noord-Drenthe Zuidoost-Drenthe Zuidwest-Drenthe OOST-NEDERLAND Overijssel Noord-Overijssel Zuidwest-Overijssel Twente Gelderland Veluwe Achterhoek Arnhem/Nijmegen Zuidwest-Gelderland Flevoland Flevoland WEST-NEDERLAND Utrecht Utrecht Noord-Holland Kop van Noord-Holland Alkmaar en omgeving IJmond Agglomeratie Haarlem Zaanstreek Groot-Amsterdam Het Gooi en Vechtstreek Zuid-Holland Agglomeratie Leiden en Bollenstreek Agglomeratie's-Gravenhage Delft en Westland Oost-Zuid-Holland

2

Een COROP-gebied is een regioneel gebied binnen Nederland dat deel uitmaakt van de COROP-indeling. Deze indeling wordt gebruikt voor analytische doeleinden. De naam COROP komt van Coördinatie Commissie Regionaal Onderzoeksprogramma. Dit was de naam van de commissie die in 1971 de indeling van Nederland in COROP-gebieden ontwierp. In totaal zijn er in Nederland 40 COROP-gebieden. Elk COROP-gebied is een samenvoeging van gemeenten. De COROP-indeling wordt gebruikt door onderzoeksinstellingen als het CBS en het RIVM om statistische gegevens te presenteren.


pagina 23 van 155


Code

Country Land

Level 1 Landsdeel

NL335 NL336 NL34 NL341 NL342 NL4 NL41 NL411 NL412 NL413 NL414 NL42 NL421 NL422 NL423 NLZ NLZZ NLZZZ

Level 2 Provincie

Level 3 2 COROP-regio Groot-Rijnmond Zuidoost-Zuid-Holland

Zeeland Zeeuwsch-Vlaanderen Overig Zeeland ZUID-NEDERLAND Noord-Brabant West-Noord-Brabant Midden-Noord-Brabant Noordoost-Noord-Brabant Zuidoost-Noord-Brabant Limburg (NL) Noord-Limburg Midden-Limburg Zuid-Limburg EXTRA-REGIO Extra-Regio Extra-Regio

Bijlage B

ISO 3166-2:N

bron: wikipedia ISO 3166-2:NL is een ISO standaard die geocodes bevat: het is een subcollectie van ISO 31662 die van toepassing is op Nederland. Het omvat de 12 provincies van Nederland. Het eerste deel van de ISO 3166-1 code is NL, wat staat voor Nederland, en het tweede deel bestaat uit twee letters die de provincie identificeren. Code

Provincie

NL-DR

Drenthe

NL-FL

Flevoland

NL-FR

Friesland

NL-GE

Gelderland

NL-GR

Groningen

NL-LI

Limburg

NL-NB

Noord-Brabant

NL-NH

Noord-Holland

NL-OV

Overijssel

NL-UT

Utrecht

NL-ZE

Zeeland

NL-ZH

Zuid-Holland

pagina 24 van 155



3.2.4

CBS domeintabel Gemeente Domeintabel Definitie

Samenstelling



Gemeente bron: Aquo-lex / Van Dale Het gebied van een zelfstandig onderdeel van de staat, onder bestuur van een raad, een burgemeester en wethouders. onderdeel formaat CBS-code of gemeentenummer ? omschrijving ? extern CBS: www.cbs.nl Topografische Dienst Kadaster (TDK) weten regelgeving Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG): www.vng.nl http://www.cbs.nl/nlNL/menu/methoden/classificaties/overzicht/default.htm

pagina 25 van 155


3.2.5

Aquo-domeintabel Waterbeheerder Domeintabel Definitie

Samenstelling

Type Beheer domeintabel Beheer geografie

Definitie domeinwaarden Overige literatuurbronnen Inhoud domeintabel

Waterbeheerder bron: Aquo-lex Organisatorische eenheid of derde (niet-natuurlijke rechtspersoon), verantwoordelijk voor de zorg en het gebruik van (een deel van) een hydrologisch systeem. Toelichting: De onderverdeling kan betreffen een fysiek deelsysteem, danwel een functioneel deelsysteem (kwantitatief en kwalitatief) onderdeel formaat code getal: 00-99 naam tekst 60 enumeratie IDsW: www.idsw.nl Waterschappen: Unie van Waterschappen: www.uvw.nl: http://www.uvw.nl/waterschappen-publicaties.html Rijkswaterstaat: Rijkswaterstaat Data- en Infomatie Dienst (RWSDID) weten regelgeving Zie hieronder en http://www.idsw.nl/aquo/schemas/Aquodomein_waterbeheerder.xsd

Inhoud Voor de inhoud van deze domeintabel gelden de volgende regels: •

•

Als waterbeheerder kunnen worden aangemerkt: -

Waterschappen en Hoogheemraadschappen (type WS)

-

Voormalige Zuiveringschappen of afdelingen Zuiveringsbeheer van provincies of gemeenten (type WS);

-

Regionale Diensten van Rijkswaterstaat (type RWS).

-

Uitvoeringsorganisaties voor het waterbeheer (type UO) bijvoorbeeld: “Waterschapsbedrijf Limburg”

-

Provincies (type PV) N.B. Provincies horen eigenlijk niet in deze tabel thuis. Hiervoor wordt immers door het CBS een aparte domeintabel aangeboden. Maar aangezien in diverse landelijke rapportages gebruik gemaakt wordt van deze codes blijven de provincies (voorlopig) nog in deze tabel staan.

Ook de volgende waarden van niet-waterbeheerders zijn als uitzonderingen opgenomen in de domeintabel met waterbeheerders (type OV): -

“Rijkswaterstaat” (algemeen)

-

“meerdere waterbeheerders”

-

buurlanden “België” en “Duitsland”

pagina 26 van 155



•

Bij wijzigingen in waterbeheersgebieden, door bijvoorbeeld fusies of splitsingen, wordt uitgegaan van het onderstaande beslisschema3. Het voornaamste criterium daarbij is uit welk gebied(en) of deelgebied(en) de nieuwe waterbeheerder ontstaat. In tweede instantie wordt dan gekeken naar een mogelijke naamswijziging.

De ligging en grootte van het nieuwe Waterbeheergebied komt overeen met een oud Waterbeheergebied.

Nee

Oude code handhaven 1)

Ja

Het nieuwe Waterbeheergebied is een deel/restant van één oud Waterbeheergebied.

Nee

Ja

De wb-naam wijzigt

Nee


Nieuwe code aanmaken 3)

Ja

Het nieuwe Waterbeheergebied komt tot stand door samenvoeging van een bestaand beheergebied met een ander- en/of delen van een ander - (opgeheven) beheergebied.

Nee

Ja

De wb-naam wijzigt

Ja

Nee



Het nieuwe Waterbeheergebied bestaat uit delen van 2 of meer andere opgeheven Waterbeheergebied.


Voorbeelden beslisschema waterbeheerder: 1) In geval van een fusie met inliggende waterschappen (kwantiteitsbeheerders), bijvoorbeeld HHS van Rijnland, HHS Brabantse Delta (was HHS West-Brabant). 2) WS Groot Salland (ontstaan per 1-1-2000): een deel van het oude WS Groot-Salland. 3) WS Hollandse Delta (per 1-1-2005): dit is een deel van het oude Zuiveringschap Hollandse Eilanden en Waarden. 4) WS Rivierenland (per 1-1-2005): uitbreiding van het oude WS Rivierenland met deel van ZS Hollandse Eilanden en Waarden en het gehele HHS van Alm en Biesbosch. 5) Voorbeeld 1: HHS van Schieland en de Krimpenerwaard (per 1-1-2005): ontstaan uit het oude HHS van Schieland en een gedeelte van het opgeheven ZS Hollandse Eilanden en Waarden. Voorbeeld 2: WS Aa en Maas (per 1-1-2004) : samenvoeging van WS de Aa en WS de Maaskant 6) WS Noorderzijlvest (per 1-1-2000): ontstaan uit delen van Zuiveringsbeheer Provincie Groningen en Zuiveringschap Drenthe.

•

De codes van vervallen beheerders kunnen dus niet meer opnieuw worden gebruikt. De oude codes kunnen immers nog voorkomen in historische bestanden.

•

Als naam van de waterbeheerder wordt de officiële naam gehanteerd. Er worden daarbij geen afkortingen zoals WS (voor waterschap ) of RWS (voor Rijkswaterstaat) gebruikt. Het &-teken is niet toegestaan.

3 Deze regel is overgenomen van de werkwijze van het CBS met betrekking tot de codering van Waterkwaliteitsbeheerders waardoor zoveel mogelijk op deze lijst wordt aangesloten.


pagina 27 van 155


Code

Naam

01

Zuiveringsbeheer Provincie Groningen

Geldig van Geldig tot

02

Wetterskip Fryslân

03

Zuiveringschap Drenthe

04

Waterschap Groot Salland

05

Waterschap Regge en Dinkel

06

Heemraadschap Fleverwaard

07

Waterschap Rijn en IJssel

WS

08

Waterschap Veluwe

WS

09

Waterschap Rivierenland

WS

10

Waterschap Vallei en Eem

WS

11

Hoogheemraadschap Amstel Gooi en Vecht

WS

12

Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier

WS

13

Hoogheemraadschap van Rijnland

WS

14

Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden

WS

15

Hoogheemraadschap van Delfland

WS

16

Hoogheemraadschap van Schieland

31-12-2004

WS

17

Zuiveringsschap Hollandse Eilanden en Waarden

31-12-2004

WS

18

Waterschap Zeeuwse Eilanden

19 20

Waterschap Hollandse Delta (code 40 heeft voorkeur) Waterschap Noord- en Zuid-Beveland

4

WS

31-12-1995

WS

21

Waterschap Walcheren

31-12-1995

WS

22

Waterschap Vrij van Sluis

31-12-1995

WS

23

Waterschap Zeeuws-Vlaanderen

24

Waterschap Hulster Ambacht

31-12-1998

WS

25

Waterschap Brabantse Delta

26

Hoogheemraadschap Alm en Biesbosch

27

Waterschap De Dommel

28

Waterschap De Aa

31-12-2003

WS

29

Waterschap De Maaskant

31-12-2003

30

Waterschapsbedrijf Limburg

WS UO

31

Gemeente Amsterdam (zuiveringsbeheer)

1-1-1996

WS

32

Gemeente Tilburg (zuiveringsbeheer)

1-1-1996

WS

33

Waterschap Hunze en Aa’s

1-1-2000

WS

34

Waterschap Noorderzijlvest

1-1-2000

WS

35

Waterschap Reest en Wieden

1-1-2000

WS

36

Waterschap Velt en Vecht

1-1-2000

WS

37

Waterschap Zuiderzeeland

1-1-2000

WS

38

Waterschap Aa en Maas

1-1-2004

WS

39

Hoogheemraadschap van Schieland en Krimpenerwaard

1-1-2005

WS

40

Waterschap Hollandse Delta

1-1-2005

41

Wetterskip Blija Buitendijks

31-12-1999

Type WS WS

31-12-1999

WS WS WS

31-12-1999

1-1-1996

WS

WS

1-1-1996

WS WS 31-12-2004

WS WS

WS WS

42-50 51

Waterschap Goeree-Overflakkee

31-12-2004

WS

52

Waterschap De Brielse Dijkring

31-12-2004

WS

53

Waterschap De Groote Waard

31-12-2004

WS

4

tot 31-12-1995 code van Waterschap Tholen

pagina 28 van 155



Code

Naam

54

Waterschap IJsselmonde

Geldig van Geldig tot 31-12-2004

Type WS

55

Hoogheemraadschap van de Krimpenerwaard

31-12-2004

WS

56

Hoogheemraadschap van de Alblasserwaard en de Vijfheerenlanden

31-12-2004

WS

57

Waterschap Peel en Maasvallei

1-1-2004

WS

58

Waterschap Roer en Overmaas

1-1-2004

WS

59-60 nog beschikbaar voor waterschappen 61

Provincie Groningen

PV

62

Provincie Fryslãn

PV

63

Provincie Drenthe

PV

64

Provincie Flevoland

PV

65

Provincie Noord-Holland

PV

66

Provincie Overijssel

PV

67

Provincie Utrecht

PV

68

Provincie Gelderland

PV

69

Provincie Zuid-Holland

PV

70

Provincie Zeeland

PV

71

Provincie Noord-Brabant

PV

72 Provincie Limburg 72-79 nog beschikbaar voor waterschappen

PV

80

Rijkswaterstaat

OV

81

Rijkswaterstaat Dienst Noord-Nederland

82

RWS Friesland

31-12-1994

RWS

83

RWS Drenthe

31-12-1994

RWS

84

RWS Overijssel

31-12-1994

RWS

85

RWS Gelderland

31-12-1994

RWS

86

Rijkswaterstaat Dienst Utrecht

RWS

87

Rijkswaterstaat Dienst Noord-Holland

RWS

1-1-1995

RWS

88 voormalige code van regionale directie RWS ? 89

Rijkswaterstaat Dienst Zeeland

RWS

90

Rijkswaterstaat Dienst Noord-Brabant

RWS

91

Rijkswaterstaat Dienst Limburg

RWS

92

Rijkswaterstaat Dienst IJsselmeergebied

RWS

93

Rijkswaterstaat Dienst Oost-Nederland

94

Rijkswaterstaat Dienst Zuid-Holland

RWS

Rijkswaterstaat Dienst Noordzee

RWS

95

1-1-1995

RWS

96 nog beschikbaar 97

België

OV

98

Duitsland

OV

99

meerdere waterbeheerders

OV


pagina 29 van 155


Kaart Waterschappen 2007 (bron: Unie van Waterschappen)

pagina 30 van 155



4. Domeintabellen metingen 4.1

Inleiding Om een meting/waarneming te kunnen vastleggen moet bekend zijn Wat, Wanneer, Waar, Waarin en Hoe is waargenomen. Met het Waar en Wanneer worden de plaats respectievelijk het tijdstip van de waarneming beschreven. Het aantal plaatsen en tijdstippen waarop een waarneming heeft plaatsgevonden is in principe oneindig. Het indelen of groeperen van waarnemingen op die onderdelen is alleen mogelijk door een begrenzing in ruimte of tijd aan te geven. In de praktijk gebeurd dit door het meegeven van gegevens die niet in domeintabellen zijn te ondervangen. De onderdelen die het Wat, Waarin en Hoe van een waarneming beschrijven lenen zich wel voor een eindige indeling. Door gebruik te maken domeintabellen waarin die eindige indeling is opgenomen kunnen gelijksoortige waarnemingen op verschillende plaatsen en tijdstippen met elkaar vergeleken worden. De abstracte begrippen Wat en Waarin kunnen beschreven worden met de volgende Aquodomeintabellen: •

Parameter / Grootheid / Typering / Taxon (TWN) / ChemischeStof / Object

•

Eenheid, Hoedanigheid

•

Compartiment en Orgaan

Deze tabellen worden door IDsW zowel als afzonderlijke domeintabellen beheerd als ook als gecombineerde tabel Waarnemingssoort. Om een meetgegeven of een afgeleide daarvan te kunnen vastleggen moeten soms ook nog worden vastgelegd volgens welke methode het resultaat tot stand is gekomen; het Hoe van een waarneming. Hierbij wordt onderscheid gemaakt tussen de volgende methodes met bijbehorende Aquo-domeintabel: •

Bemonsteringsmethode

•

Monsterbewerkingsmethode

•

Waardebepalingsmethode

•

Waardebewerkingsmethode

•

Veldapparaattype, Bemonsteringsapparaat, Plaatsbepaling

Naast deze domeintabellen zijn er een aantal andere domeinen om de waarde van de waarneming weer te geven of toe te lichten: •

Bepalingsgrens

•

Kwaliteitsoordeel

•

Classificaties

Parametergroepen De definitie van Parameter in Aquo-lex is behoorlijk gekunsteld: “Een chemische, fysische of wiskundige grootheid die kan optreden als normstelling voor de lozingen en metingen; op basis van waarnemingen, opnames of monsters gemeten of geanalyseerd kan worden; voor de bemonstering van het (afval)water, de (water)bodem, de baggerspecie of het slib, danwel een hoedanigheid hiervan, in aanmerking komt.” De onduidelijke definitie is waarschijnlijk veroorzaakt doordat de domeintabel Parameter alles bevat waarmee dat Wat gemeten kan worden beschreven.


pagina 31 van 155


De parameters in de domeintabel Parameter zijn in vijf groepen ingedeeld; Grootheid, Chemische Stof, Object, Typering en ‘Rest’. Deze groepen worden primair gebruikt voor het beheer van de Parameters en Waarnemingssoorten en zijn normaliter niet zichtbaar. Naast deze vijf groepen vallen ook Taxa onder de parameters; deze zijn echter niet in de domeintabel opgenomen. Voor alle domeinwaarden uit de parametertabel geldt dat deze gedefinieerd moeten zijn. De volgende bronnen zijn daarbij van toepassing: groep parameter

Niveau 1

Grootheid

Grootheid

Chemische Stof

Grootheid Chemische Stof CAS-nr. / Aquo-lex (bij somparam.)

Object

Grootheid Object

Aquo-lex

nvt

Grootheid Taxon (TWN)

determinatieliteratuur

Typering

Typering

Aquo-lex

Niveau 2

Rest

Definitie in/via

Opmerking

SI-stelsel / Aquo-lex

“voorwerpen, zaken of personen die beschouwd of behandeld worden als zodanig”. Dit zijn geen chemische stof of taxa. Hierbij kan gedacht worden aan bijvoorbeeld ‘zand’, of ‘zeilboten’ verwijzing naar methodiek, bijvoorbeeld: - KRW (kwaliteitselementen) - EBEO (karakteristieken) .. nog niet opgeschoonde parameters

De genoemde domeintabellen worden in de volgende paragrafen verder toegelicht. Grootheid en Typering Gedurende het project “Opschoning Domeintabellen WNS” (2006-2009) en bij de ontwikkeling van het Uitwisselmodel (UM) Aquo werd duidelijk dat bij parameters uit de groep ChemischeStof de aanduiding van de grootheid ontbreekt. Voorbeelden van deze grootheden zijn ‘percentage’, concentratie’, ‘gehalte’, ‘vracht’, ‘massa’. Conform de definitie van grootheid lenen Grootheden zich voor een getalsmatige uitdrukking. Bij het getal hoort dan een eenheid die de maat weergeeft. Een groot aantal parameters uit de groep Fysica zijn grootheden volgens deze definitie. Daarnaast bevatten alle groepen een aantal parameters die zich niet of minder goed lenen voor een getalsmatige uitdrukking. Deze parameters waren meer dynamische kenemerken van de omgeving. Het kenmerk en hoe dit wordt bepaald is gedefinieerd in een methodiek of voorschrift. Typeringen hebben bijvoorbeeld betrekking op zintuiglijke waarnemingen van de omgeving, op ecologische inventarisaties, of zijn het resultaat van beoordelingen. De waardes waarin deze typeringen worden uitgedrukt hangt af van de toepassing/methodiek waarin ze beschreven staan. Het kan gaan om een indicatie (Ja/Nee) of een klassenaanduiding (goed tot slecht) of een domeinkeuze (bijvoorbeeld bij Neerslagvorm). In de methodiek staat beschreven welke waarde de typering kan krijgen. Onder typeringen vallen feitelijk de parameters die geen grootheid zijn!

pagina 32 van 155



4.1.1

Afgeleide gegevens Afgeleide gegevens zijn – het woord zegt het al – afgeleid van basisgegevens. Een basisgegeven is bijvoorbeeld het resultaat van een meting of waarneming (grootheid) die is gedaan in bijvoorbeeld een bepaald oppervlaktewater. Basisgegevens Basisgegevens komen doorgaans door meting tot stand, al dan niet gevolgd door bewerking, berekening e.d. Criterium voor een basisgegeven is, dat het gegeven uniek van karakter moet zijn en dat de "nieuwswaarde" van het gegeven beleidsrelevant is. Het gegeven moet dus niet af te leiden zijn uit andere gegevens. Het feit dat informatie over een parameter op een locatie of in een watersysteem beleidsrelevant is, houdt nog niet in dat deze parameter op/in een betreffende locatie/watersysteem ook gemeten dient te worden. 'Uniek van karakter' duidt op het feit dat basisgegevens bewaard dienen te blijven, terwijl men geaggregeerde gegevens of resultaten van modelberekeningen altijd nog eens, evt. op een iets andere manier, zou kunnen herberekenen. Het is zeer wel mogelijk, dat de gewenste informatie wordt verkregen door berekening na meting op een naburig(e) watersysteem/locatie, wanneer m.b.t. deze parameter sprake is van een eenduidige relatie tussen de twee locaties/watersystemen. Deze relaties zijn meestal voortgekomen uit onderzoek naar modellen en optimalisatie van metingen. uit : "Monitoring Waterstaatkundige Toestand van het Land", bijlage 1 bij Kaaijk, N.M. ( 1990 ) Organisatie van de monitoring bij DGW Rijkswaterstaat Dienst Getijdewateren, notiti GWIO-90.10110 Een basisgegeven kan ook beschouwd worden als een gegeven over een verschijnsel dat in de werkelijkheid is voorgekomen met het kleinst gebruikelijke tijds- en ruimtevenster, en dat gewoonlijk bepaald is met de best beschikbare methode. uit : Vlist, C. van der ( 1997), memo RIKZ dd. 7 februari 1997

Een gemeten cadmiumgehalte is daar een voorbeeld van. Met betrekking tot de stof Cadmium worden de volgende soorten gegevens gerapporteerd (uitgewisseld worden): Concentratie, Massafractie (= gehalte), Waterindex (afstand tot de norm uit iWSR, getal tussen de 0-100), Ecologische kwaliteitsratio (EKR, tussen 0 en 1) of CIW-klasse.(klasse 1 t/m 5), KRW-oordeel (voldoet of voldoet-niet) Allereerst is het belangrijk te beseffen dat waar gesproken wordt over 'Concentratie Cadmium' of 'Massafractie Cadmium' dat dit een gemeten waarde betreft. (Waardebepalingsmethode is dan over het algemeen een NEN-analysevoorschrift). Dit in tegenstelling tot de "Klasse Cadmium", "Waterindex Cadmium" etc. Deze kwaliteitsaanduidingen zijn omgerekende meetwaarden. De omrekeningsmethode is beschreven in een methodiek of in de wet- of regelgeving en kan eveneens als waardebepalingsmethode en/of waardebewerkingsmethode worden vastgelegd. Het doel van dergelijke omgerekende waarden is het bieden van een kwaliteitsaanduiding ten behoeve van diezelfde methodiek of wettelijke rapportage. Een afgeleid gegeven zoals bovenstaande kwaliteitsaanduiding is een gegeven dat is ontstaan door een bewerking op of een vergelijking met basisgegevens uit te voeren. Afgeleide gegevens worden voor uiteenlopende doeleinden gebruikt: •

De statisticus die trendanalyses op gegevens wil gaan doen zal eerst zijn dataset in kaart brengen door basale kengetallen te bepalen als minimum, maximum, gemiddelde, standaarddeviatie en kurtosis.

•

Bij saneringsprojecten zal de verontreiniging van de waterbodem worden bepaald door van een aantal monsters de verontreinigingsklasse te bepalen.

•

Ten behoeve van de monitoring van de zwemwaterkwaliteit worden periodiek watermonsters genomen. De gevonden gehaltes worden met behulp van een


pagina 33 van 155


toetsingsprogramma vergeleken met de geldende zwemwaternormen. De uitslag bepaalt of een locatie geschikt is om te zwemmen of niet. •

Ten behoeve van de communicatie naar de burger wordt jaarlijks een set kengetallen bepaald die wordt gepubliceerd via de internet applicatie Waterstat.

•

Er zijn talloze periodieke rapportages die vanuit verschillende invalshoeken en op verschillende aggregatieniveau’s rapporteren over de toestand van de Nederlandse wateren. Voorbeelden hiervan zijn de Regionale Water Systeem Rapportage en de KRW rapportages (Stroomgebiedsbeheersplannen).

De grootste gemene deler voor de afgeleide gegevens lijkt te zijn: •

Kengetallen, die ontstaan door op een groep basisgegevens een berekening uit te voeren. Een voorbeeld van een kengetal is het gemiddelde cadmiumgehalte over het jaar 2002. Een kengetal is een ‘reguliere’ grootheid (en parameter) waarop een bewerking is uitgevoerd. Het type kengetal volgt dan uit de waardebewerkingsmethode.

•

Beoordelingsresultaten, die ontstaan door basisgegevens of geaggregeerde gegevens te vergelijken met bepaalde normen om tot een oordeel te komen op een bepaald gebied. Een voorbeeld van een beoordelingsresultaat is het bepalen van de verontreinigingsklasse van een individuele stof uit een waterbodemmonster door het vergelijken van het gemeten gehalte met normen als de Interventiewaarde, Maximaal Toelaatbaar Risico, Grenswaarde en Streefwaarde. Een ander voorbeeld is het vergelijken van het zomergemiddelde van het cadmiumgehalte met de NW4 Oppervlaktewater norm die daarvoor geldt om te komen tot de classificatie “voldoet” of “voldoet niet”. Een beoordelingsresultaat zal veelal gebaseerd zijn op een kengetal. Zo wordt een CIWklasse bepaald door het wiskundig 90 percentiel te vergelijken met de MTR en streefwaarde. Omdat een beoordelingsresultaat in feite gelijk is aan de oorspronkelijk gemeten parameter / het kengetal kan ook deze als een grootheid (en parameter) uitgedrukt worden. Wel is er een bijzondere ‘eenheid’ van toepassing in deze gevallen. De oorspronkelijke eenheid is namelijk vervangen door een zogenaamde classificatie. De gebruikte classificatie wordt aangegeven met de hoedanigheid (‘uitgedrukt in’).

•

Indicatoren, die op basis van (groepen) kengetallen en/of beoordelingsresultaten vanuit een bepaalde invalshoek een indicatie geven van de toestand van het onderwerp van beschouwing, zoals de ecologie van een specifiek oppervlaktewater. Indicatoren vallen onder de groep Typeringen.

pagina 34 van 155



4.2

Grootheid en Eenheid De Aquo-domeintabellen Grootheid en Eenheid zijn gebaseerd op het Internationale Stelsel der Eenheden (SI).

4.2.1

Aquo-domeintabel Grootheid Domeintabel Definitie

Samenstelling

Type Beheer domeintabel Definitie domeinwaarden

Overige literatuurbronnen Inhoud domeintabel

Grootheid bron: Aquo-lex Een begrip, dat zich leent voor getalsmatige vastlegging en verwerking. Toelichting: Elk begrip dat een kwalitatieve uitspraak over een kenmerk van een entiteit bevat dat op een numerieke schaal geordend en gemeten kan worden. Voorbeelden: lengte, volume, massa, snelheid, concentratie, golfhoogte toegestane tekens onderdeel formaat zie ook Schrijfwijze code (symbool) tekst 8 A .. Z a .. z naam tekst 60 A .. Z a .. z 0 .. 9 enumeratie IDsW: www.idsw.nl NEN999 -Het Internationale Stelsel der Eenheden (SI) NEN1000 – Regels voor het hanteren van het Internationale Stelsel van Eenheden (SI) en anders in Aquo-lex Zie ook hieronder en http://www.idsw.nl/aquo/schemas/Aquo-domein_grootheid_2009.xsd

Toelichting Grootheid volgens NEN999/1000: Begrippen, die in de natuurwetenschappen en de techniek worden gehanteerd, zoals “lengte”, “tijd”, “snelheid”, “massa”, “energie”, enz. worden groothedensoorten genoemd. Een lengte, een tijd, enz. is een grootheid. Opmerking: Het woord “ grootheid” wordt vaak kortheidshalve daar gebezigd waar het woord “groothedensoort” juister zou zijn. Een bepaalde lengte, b.v. tien meter, is een grootheid behorende tot de groothedensoort “lengte”.grootheid = getalswaarde x eenheid

Inhoud De domeintabel met Grootheden bevat alleen die waarden die voldoen aan de definitie en één van de volgende voorwaarden: •

Basisgrootheden uit het SI-stelsel en aanvullende, afgeleide en dimensieloze grootheden die voorkomen in de NEN999 of volgens deze norm afgeleid kunnen worden


pagina 35 van 155


uit de basisgrootheden. Afgeleide grootheden zijn opgebouwd uit de Basisgrootheden en kunnen daardoor uitgedrukt worden in een dimensieformule. De basisgrootheden zijn: basisgrootheid Naam Lengte Massa Tijd Elektrische stroom thermodynamische temperatuur Hoeveelheid stof Lichtsterkte Aanvullende grootheid (vlakke) hoek Ruimtehoek

symbool l m t I T n I

dimensie L M T I Θ N J

α Ω

grondeenheid naam meter 1 kilogram* seconde ampère kelvin mol candela

symbool m kg s A K mol cd

radiaal sterradiaal

rad sr

*1 kilogram en niet gram is de SI-grondeenheid voor gewicht.

In afwijking van het SI-stelsel: Daarnaast worden de volgende afwijkende grootheden toegestaan: afwijkende grootheid Naam Aantal temperatuur (ipv “celciustemperatuur”)

symbool t

dimensie T

eenheid naam aantal graad Celsius

symbool n oC

Deze grootheden zijn per definitie gedefinieerd in de NEN999 (SI-stelsel) •

Niet in het SI-stelsel opgenomen begrippen die zich wel lenen voor een getalsmatige uitdrukking. Deze grootheden hebben de volgende kenmerken: -

De grootheid kan worden uitgedrukt in een basiseenheid of afgeleide eenheid, eventueel nader aangeduid met een hoedanigheid. De grootheid kan dus niet worden uitgedrukt in een klasse of een waarde uit een domein.

-

De grootheid kan afgeleid zijn uit de aanwezigheid van chemische stoffen (bijvoorbeeld Zuurgraad).

-

De grootheid moet betrekking kunnen hebben op een compartiment (waarin gemeten is).

-

Een grootheid die betrekking heeft op de meteorologie moet afgestemd zijn met de grootheden zoals deze door het KNMI zijn gedefinieerd.

-

De grootheid heeft betrekking op waarnemingen of is daaruit afgeleid.

Deze grootheden zijn gedefinieerd in Aquo-lex. Voor de duidelijkheid: door toepassing van deze regel geldt altijd het volgende: •

Een grootheid bevat geen aanduiding van een chemische stof, organisme (taxon of taxontype) of een object, tenzij het is afgeleid van de aanwezigheid van chemische stof(fen), organisme(n) of object(en).

•

Een grootheid bevat geen aanduiding van een algemeen kenmerk van het monsterobject (zoals monsterdiepte of monstercode) of van een beperking van een monster (monstercriterium).

•

Een grootheid bevat geen aanduiding van de vorm of referentie waarin de eenheid behorend bij een meetwaarde wordt uitgedrukt (hoedanigheid).

pagina 36 van 155



•

Een grootheid bevat geen aanduiding van de toestand waarin een te meten/analyseren monster zich bevindt (hoedanigheid).

•

Een grootheid bevat geen aanduiding van een (rekenkundige) bewerking van de getalswaarde (waardebewerkingsmethode).

•

Een grootheid bevat geen nadere aanduiding van het compartiment waarIN gemeten is, tenzij door het weglaten van deze term de grootheidomschrijving zijn betekenis verliest (bijvoorbeeld bij Luchtdruk).

Schrijfwijze •

Indien de grootheid voorkomt in het SI-stelsel, dan moet zowel de code (symbool) als de omschrijving (naam) van de eenheid voldoen aan de schrijfwijze in het Internationale Stelsel der Eenheden (SI-stelsel) zoals beschreven in ISO-norm 2955, de NEN999 en de NEN1000, rekening houdend met de volgende uitzondering: -

•

Als het de code (symbool) voor de grootheid meerdere keren voorkomt in het SIstelsel, dan wordt voor een SI-grootheid toch gecodeerd volgens onderstaande regels.

Voor de afgeleide grootheden die zijn gedefinieerd in Aquo-lex worden de algemene coderingsregels gevolgd, rekening houdend met de volgende uitzonderingen: -

De code mag niet voorkomen in de lijst met Chemische Stoffen (om mogelijke verwarring te voorkomen).

-

Indien de code voor een grootheid reeds voor 1 januari 2007 in een ander onderdeel van de Aquo-standaard (lees: parameters) was gedefinieerd, dan prevaleert deze originele code.

•

De naam van een grootheid is enkelvoudig.

•

De naam van een grootheid begint met een hoofdletter.

•

In de naam van afgeleide grootheden is de term ‘percentage’ niet opgenomen. Dit uit zich namelijk reeds in de eenheid.

•

In de naamgeving van afgeleide grootheden is de term ‘factor’ wel opgenomen omdat deze benaming niet in de (dimensieloze) eenheid zit.

Domeintabel - voorbeeld (indicatief) dd 2009-05-18 grootheidcode AANTL BREEDTE CONCTTE Q DRUK ENGE ELTSSM ELTSSNG FREQTE GELDHD


Grootheidnaam SI-grootheden Aantal Breedte (massa)Concentratie Debiet Druk Energie Elektrische stroom Elektrische spanning Frequentie Geleidendheid

Dimensie

Opmerking

L 3 M L3 -1 L T -1 -2 L MT 2 -2 L MT I 2 -3 -1 L MT I -1 T -2 -1 3 2 L M T I

pagina 37 van 155


grootheidcode HOEK HOOGTE LENGTE MASSA MASSFTE MASSASM OPPVTE T VISCSTT VOLME VOLMFTE

4.2.2

Grootheidnaam SI-grootheden Hoek Hoogte Lengte Massa Massafractie Massastroom Oppervlakte Temperatuur Viscositeit Volume Volumefractie grootheden overig zie www.idsw.nl

Dimensie

Opmerking

L L M - (M/M) -1 MT 2 L Θ -1 -1 L MT 3 L 3 3 - (L / L )

eenheid rad/graad is dimensieloos

veel gebruikte term is ‘gehalte’ veel gebruikte term is ‘vracht’

het betreft dynamische viscositeit

Aquo-domeintabel Eenheid Domeintabel Definitie

Samenstelling



Eenheid bron: Aquo-lex De dimensie van de grootheid waarin een parameter wordt uitgedrukt. Toelichting: Zo mogelijk wordt de dimensie in SI-eenheden volgens NEN-norm 1000 uitgedrukt. toegestane tekens onderdeel formaat zie ook Schrijfwijze code (symbool) tekst 8 A .. Z a .. z 2 .. 3 %/. naam tekst 60 A .. Z a .. z enumeratie IDsW: www.idsw.nl SI-stelsel: - NEN999 -Het Internationale Stelsel der Eenheden (SI) - NEN1000 – Regels voor het hanteren van het Internationale Stelsel van Eenheden (SI) en anders in Aquo-lex Zie ook hieronder en http://www.idsw.nl/aquo/schemas/Aquo-domein_eenheid.xsd http://www.idsw.nl/aquo/domeintabellen/wns/eenheid.csv

Inhoud Voor deze domeintabel geldt de volgende set regels:

pagina 38 van 155



•

De eenheid moet voldoen aan het Internationale Stelsel der Eenheden (SI-stelsel) zoals beschreven in ISO-norm 2955, de NEN999 en de NEN1000, met uitzondering van de hieronder genoemde eenheden. Door toepassing van deze regel geldt het volgende:

•

-

Een eenheid bevat geen aanduiding van een chemische stof, organisme (taxon of taxontype) of een object.

-

Een eenheid bevat geen aanduiding van een beperking van een monster (monstercriterium)

-

Een eenheid bevat geen aanduiding van de vorm of referentie waarin de eenheid behorend bij een meetwaarde wordt uitgedrukt (hoedanigheid).

-

Een eenheid bevat geen aanduiding van de toestand waarin een te meten/analyseren monster zich bevindt (hoedanigheid).

-

Een eenheid bevat alleen veelvouden en delen van eenheden door middel van SI-voorvoegsels, niet door getalswaarden.

In tegenstelling tot het SI-stelsel: De volgende extra niet SI-eenheden waarvan de definitie of triviaal is of voorkomt in Aquo-lex zijn ook toegestaan: afgeleide grootheid

afgeleide eenheid naam

definitie symbool

Aantal

exemplaren

n

dimensieloze grootheden

procent

%

triviaal

dimensieloze grootheden

dimensieloos

DIMSLS

triviaal

Tijd

week

w

triviaal

triviaal

Tijd

maand

mnd

triviaal

Vervuilingswaarde

vervuilingseenheid

ve

Aquo-lex

Verontreinigingsbelasting Zuiveringscapaciteit (massa)Concentratie

inwoner equivalent

ie

Aquo-lex

parts per million

ppm

Aquo-lex

Hardheid

Duitse graad

oD

Aquo-lex

Straling

Einstein

E

Aquo-lex

Toxiciteit

Toxic Unit

TU

Aquo-lex

Troebelheid

Formazine Turbidity Unit

FTU

Aquo-lex

Troebelheid

Jackson Turbidity Unit

JTU

Aquo-lex

Troebelheid

Nephelometric Turbidity Unit

NTU

Aquo-lex

Zuurbindend vermogen

milliequivalent per liter

meq/l

Aquo-lex

Schrijfwijze •

Zowel de code (symbool) als de naam van de eenheid voldoet aan de schrijfwijze in het Internationale Stelsel der Eenheden (SI-stelsel) zoals beschreven in ISO-norm 2955, de NEN999 en de NEN1000, rekening houdend met de onderstaande uitzondering:

•

Namen van eenheden die afgeleid zijn van persoonsnamen beginnen met een hoofdletter. Bij deze eenheden volgt er na de prefix een spatie.


pagina 39 van 155


4.3

Chemische Stof en Object

4.3.1

Aquo-domeintabel ChemischeStof Domeintabel Definitie Samenstelling

Type Beheer domeintabel Definitie domeinwaarden Overige literatuurbronnen Inhoud domeintabel

Chemische Stof bron: Aquo-lex Naamgeving van elementen en verbindingen of groepen verbindingen. toegestane tekens onderdeel formaat zie ook Schrijfwijze code (symbool) tekst 12 A .. Z a .. z 0 .. 9 omschrijving tekst 60 A .. Z (naam) a .. z 0 .. 9 , - ( ).’ ï ë [spatie] let op ! apostrof is ANSI code 39 CAS-nummer tekst 12 0 .. 9 NVT enumeratie IDsW: www.idsw.nl CAS en anders in Aquo-lex Zie hieronder en http://www.idsw.nl/aquo/schemas/Aquodomein_chemischestof_2009.xsd

Bij chemische stoffen maakt IDsW gebruik van de CAS (Chemical Abstract Service) nummers om de stof in kwestie te identificeren. Dit voorkomt dat stoffen onder meerdere namen in de tabel terecht komen. Is er van een stof geen (eenduidig) CAS-nummer, dan wordt er NVT bij het CAS-nummer ingevuld. De domeintabel ChemischeStof tabel bestaat uit een code, een naam/omschrijving en, indien bekend, een CAS-nummer. Controle CAS-nummer De hieronder afgebeelde aromatische koolwaterstof staat bekend onder verschillende namen, zoals 2hydroxytolueen, 2-cresol en 2-methylfenol. Zonder CAS-nummer kan de stof onder meerdere namen opgenomen worden, iets wat de uniforme uitwisseling niet bevorderd.

Neem een CAS Nummer

26471-62-5

Nummer de getallen

76543 2 1

Vermenigvuldigen, optellen en het laatste cijfer nemen

14+36+20+28+3+12+2= 115

Of een CAS-nummer correct overgenomen is of niet kan worden gecontroleerd met het zogenaamde controlegetal; het laatste getal. Dit kan berekend worden op de volgende manier: 1. Nummer alle getallen van 1 tot N, beginnend bij het op één na laatste getal. 2. Vermenigvuldig elk getal met het zojuist toegekende nummer. 3. Tel de resultaten bij elkaar op. 4. Het laatste getal van de som zou gelijk moeten zijn aan het controle getal. Als de berekening niet klopt dan is er iets mis met het CAS-nummer. Let er ook op dat de juiste plaats van de streepjes van belang is. Niet zozeer voor het controleren of het nummer klopt maar wel om het nummer terug te kunnen vinden in de internationale databases.

pagina 40 van 155



De domeintabel Chemische Stof bevat alleen waarden die voldoen aan de definitie en aan één van de volgende eigenschappen: •

Het heeft een CAS-nummer. Overigens kunnen ook bepaalde technische mengsels/somparameters een CASnummer hebben.

•

Het heeft geen CAS-nummer omdat: -

De stof niet geproduceerd wordt (en daarom niet bij het CAS is aangemeld) maar als tussenproduct wel kan worden aangetroffen in het milieu. Een voorbeeld van een dergelijk tussenproduct (van een bestrijdingsmiddel) is 2,6-dichloorfluorbenzamide.

-

Het een groep van gelijksoortige chemische stoffen betreft. Voorbeelden van dergelijke groepen zijn “koolhydraten”, “som acrylmonomeren”, “som chloorbenzenen”en “C12-ethers”.

-

Het een groep chemische stoffen betreft met dezelfde eigenschappen. Een voorbeeld van een dergelijke groep is “som detergenten anionactief”.

Een chemische stof zonder CAS-nummer is gedefinieerd in Aquo-lex. •

Het is een somparameter die is samengesteld uit een aantal individuele chemische stoffen. Een dergelijke somparameter wordt alleen opgenomen als het is benoemd in wet- of norm- of regelgeving. Een somparameter is gedefinieerd in Aquo-lex, tenzij zij is samengesteld uit individuele stoffen met een CAS-nummer. Een dergelijke samenstelling moet duidelijk blijken uit de omschrijving van de somparameter, zoals bij “som PCDF89 en PCDF94”.

Met nadruk wordt gesteld dat een chemische stof geen nadere aanduiding bevat van: •

Het begrip ‘totaal’ of daarop gelijkend (zoals in TOC ‘total organic carbon’). Het begrip is overbodig en verwarrend. Zonder deze aanduiding wordt per definitie het ‘totaal’ van een bepaalde stof bedoeld.

•

Het feit dat het de opgeloste fractie betreft (zoals in DOC ‘dissolved organic carbon’). Dit kenmerk kan met de hoedanigheid ‘na filtratie (opgeloste fractie)’ worden vastgelegd. Hiermee wordt voorkomen dat een waarneming van een opgeloste fractie op twee manieren kan worden vastgelegd. Dit uitgangspunt is bevestigd door het KAM-coördinatoren overleg (dd 22-9-2009) binnen het ILOW (Integraal Laboratorium Overleg Waterkwaliteitsbeheerders). Ook zij zijn van mening dat het onwenselijk is de hoedanigheid (bv opgelost) in de parameternaam op te nemen. Het is beter om de hoedanigheid apart te benoemen, hierdoor krijg je een flexibeler systeem.

•

Een ander kenmerk van een waarneming. Denk hierbij aan bijvoorbeeld grootheid, eenheid, hoedanigheid, waardebepalingsmethode (analysemethode). Een combinatie van chemische stof met een ander kenmerk kan een gangbare uitdrukking zijn; bijvoorbeeld “Ammonium-N” of “P-Olsen”. Het opnemen van dergelijke uitdrukkingen in de standaard als aparte parameter leidt echter tot onduidelijkheden en redundantie.

Schrijfwijze - code De code van een chemische stof is als volgt opgebouwd: Coderingsregel Parameters zijn vrijwel altijd voorzien van een CAS-nummer. Per CASnummer wordt slechts één code uitgegeven. Synoniemen voor de parameters


Motivatie Hiermee wordt bereikt dat er slechts

pagina 41 van 155


Coderingsregel kunnen aan de hand van het CAS-nummer worden gevonden en omgekeerd.

De code wordt opgebouwd uit kleine letters. Hoofdletters zijn alleen toegestaan indien deze in bijlage A zijn aangegeven, aangevuld met de groepen PCB’s (bijlage B), halonen en (H)CFK’s (bijlage C) en voor triviale namen als 245T, 24D etc.

Als code worden zoveel mogelijk de algemeen geldende afkortingen uit bijlage A gebruikt. Deze bevat tevens een algemeen geldende codering voor elementen uit het Periodiek Systeem (SI-systeem)

Voor de Polychloorbifenylen (PCB’s) worden de internationaal gebruikelijke coderingen van de IUPAC aangehouden (PCB28, PCB101 etc). Een overzicht hiervan is in bijlage B weergegeven. Hetzelfde geldt voor de CFK’s en HCFK’s (beide chloorfluor-koolwaterstoffen). Voor deze stoffen wordt de Nederlandse triviale naam gebruikt. Ook voor andere stoffen kan de Nederlandse triviale naam worden gebruikt; deze kan dan in plaats van de de systematische naam vermeld. De naamgeving die in wettelijke kaders/normen wordt genoemd, is degene waarop de code wordt gebaseerd. In andere gevallen wordt gekozen voor de meest gangbare naam. Voorbeelden: 2,4,4’-trichloorbifenyl PCB28 1,2,4,5-tetrachloor-3-nitrobenzeen tecnazeen tecnzn Indien er geen algemeen geldende afkorting (bijlage A) beschikbaar is, wordt de parametercode een acroniem volgens de algemene coderingsregels: • De eerste lettergreep van de naam, • Gevolgd door de eerste letter van elke volgende lettergreep; • En de laatste letter van de naam; Bijvoorbeeld: carbofuran carbfrn Hierbij gelden de volgende aanvullingen: • Voorvoegsels bestaande uit één teken of (één of meerdere) cijfers worden niet gezien als eerste lettergreep. Dit geldt tevens voor achtervoegsels, maar dan voor de laatste lettergreep; • Indien mogelijk worden de coderingen uit bijlage A gebruikt voor delen van de parameter; • Gehanteerd worden de letters van het Nederlandse alfabet, waarbij de IJ als twee letters wordt behandeld. De schrijfwijze ph in plaats van f is niet meer toegestaan: phenyl = fenyl en phtalaat = ftalaat; • Indien de naam uit meerdere losse woorden bestaat worden de woorden behandeld als lettergrepen. Dit houdt in alle eerste letters van de woorden en alleen de laatste letter van het laatste woord worden meegenomen. Ook hierbij geldt als uitgangspunt dat zoveel als mogelijk de coderingen uit bijlage A worden toegepast; • Indien de code gelijk wordt aan een al bestaande code in dezelfde tabel, wordt er een volgnummer aan toegevoegd, te beginnen bij 02. • Indien de code uit meer dan 12 tekens bestaat wordt deze afgekapt. Als deze code reeds voorkomt, worden de laatste twee tekens vervangen door het volgnummer, te beginnen bij 02 Bij radioactiviteit wordt de parametercode opgebouwd uit de standaard elementcodering (zie bijlage A) gevolgd door het atoomgewicht. Het atoomgewicht is normaal gesproken geen integer getal. In de code wordt

pagina 42 van 155

Motivatie één code per parameter wordt uitgegeven. Synoniemen krijgen dus geen eigen/nieuwe code. Kleine letters hebben voordelen boven hoofdletters. Het resultaat van een codering kan dan niet overeen komen met de (algemene code) voor een element. Uitbreiding van reeds bestaande afkortingen. Zie ook de toelichting in bijlage A. Er zijn groepen toegevoegd, o.a. CFK’s en HCFK’s.

Deze regels zorgen in dat in alle gevallen een unieke code gecreëerd wordt.



Coderingsregel hiervoor wel een integer getal genomen. Voorbeeld: ‘cobalt 58’ Co58 Een somparameter wordt alleen opgenomen indien het een CAS-nummer heeft of wordt genoemd in wettelijke kaders (NW4, etc.) en dan gedefinieerd is in Aquo-lex. Als de parameteromschrijving begint met “som”, dan begint de code ook altijd met “s”. Voor positieaanduidingen van gesubstitueerde groepen worden cijfers of Griekse letters gebruikt in de omschrijving. In de code worden de Griekse cijfers voor positieaanduiding vervangen door kleine letters. De cijfers geven de plaats aan waar de substitutie heeft plaatsgevonden. Zie bijlage A Voorbeelden: Alfa α a, Beta β b De lading van opgeloste stoffen (zoals S, Br en I) wordt niet opgenomen in de codering

Motivatie

Met deze regel wordt voorkomen dat niet eenduidige somparameters worden gecreëerd. Zie toelichting bijlage A.

Schrijfwijze - omschrijving De omschrijving van een chemische stof is als volgt opgebouwd: Coderingsregel Gebruik als omschrijving zoveel mogelijk de namen volgens de IUPAC systematiek De systematische naam of de triviaalnaam (cq. handelsnaam) wordt gebruikt. Daarbij wordt in eerste instantie uitgegaan van de systematische naam. Indien deze naam niet bekend is of als deze niet binnen de toegestane 60 karakters van de omschrijving past wordt de triviaalnaam (cq. handelsnaam) gebruikt. Indien de triviaalnaam (cq. handelsnaam) de gangbare naam is wordt deze gebruikt. De Nederlandse schrijfwijze wordt gehanteerd, tenzij er geen Nederlandse naam beschikbaar is, dan wordt de IUPAC naam gebruikt. In de omschrijving moet zoveel mogelijk gebruik worden gemaakt van gehele woorden. Afkortingen dienen alleen gebruikt te worden daar waar het noodzakelijk is om binnen het toegestane aantal karakters toch een logische en leesbare omschrijving te verkrijgen. In het geval er afkortingen gebruikt worden dienen de punten, welke de afkorting afsluiten weggelaten te worden. De omschrijving begint altijd met een kleine letter. Hoofdletters alleen gebruiken als het voortkomt uit een code die in de omschrijving verwerkt is. In het verleden zijn verduidelijkingen van de naam tussen haakjes aan de omschrijving toegevoegd. Voorbeelden hiervan zijn de samenstelling van een somparameter, de naam in spreektaal, handelsnaam etc. Om wildgroei te voorkomen is besloten het gebruik van haakjes voor verduidelijkingen niet meer toe te passen bij nieuwe of wijzigingen in chemische stoffen.

Motivatie

60 posities is conform LM Aquo, wat door veel systemen als basis wordt gebruikt.

Verduidelijkingen horen op een andere wijze bij een domeinwaarde te worden vastgelegd.

Lijst foutieve coderingen Ook bij zorgvuldige toepassing van de coderingsregels kunnen fouten worden gemaakt in de codering om omschrijving van Chemische Stoffen. Deze codes worden niet direct bij ontdekking aangepast om versieverschillen te voorkomen. Fouten of mogelijk fouten worden door de IDsW-servicedesk bijgehouden in een overzicht dat via de IDsW website beschikbaar wordt gesteld.

4.3.2

Bijlagen bij coderingen chemische stoffen Bij bijlage A met PAK’s, stoffen en stofgroepen hoort de volgende toelichting:


pagina 43 van 155


Onderdeel Stoffen en stofgroepen

Voorvoegsels

PAK’s. Uitzonderingen

pagina 44 van 155

Motivatie De keuze om het aantal C atomen in de structuur te vermelden in plaats van de oude methodiek van Ma, Ea, Ee, etc. is om uitzonderingen op de regel uit te bannen. Volgens de oude methodiek moeten uitzonderingen worden gemaakt omdat dit resulteert in codes zoals Ba (butaan), Pa (pentaan), He (hexeen), wat ook elementen zijn. De vele uitzonderingen komen de herleidbaarheid en onderhoudbaarheid van de codes niet ten goede. De voorvoegsel M t/m T4 zijn bestaand. P is gewijzigd in Pe, om het onderscheid met fosfor te maken en de code makkelijker uniek te maken zodat codes als QCB (pentachloorbenzeen) worden voorkomen. Hx, Hp, etc. zijn noodzakelijke uitbreidingen op de lijst. De voorvoegsels a, b, g, zijn bestaande voorvoegsels, m.u.v. tt. Deze is toegevoegd omdat t soms voor trans gebruikt wordt en soms voor tertiair, hetgeen de herleidbaarheid niet ten goede komt. De coderingen voor PAK vallen onder de (inter)nationale coderingen Deze zijn deels bestaand en deels nieuw. Een code is opgenomen als de groep vaak voorkomt, minimaal 10 keer. Dit aantal is arbitrair, maar dit getal is gehanteerd om te voorkomen dat de lijst met uitzonderingen onuitputtelijk zou worden, waardoor de herleidbaarheid afneemt. Voordeel van de uitzonderingscodes is dat vaak minder posities nodig zijn waarmee wordt voorkomen een relatief groot deel van de codes over de twaalf posities gaat. Bij de huidige codes is dit telkens Ad-Hoc opgelost, waardoor de systematiek ontbreekt. Tevens biedt dit voordelen voor de herkenbaarheid van veel voorkomende groepen die anders afhankelijk van de plaats in een parameter verschillende codes zouden krijgen. Een voorbeelden hiervan zijn de parameters benzeen, 2,4-dichloorbenzeen en 4-nitrobenzeenethanol, welke resp. als benzn, 24DClbzn en 4nitbzC2ol afgekort zouden worden.



Bijlage A - Codering elementen, PAK’s, stoffen en stofgroepen Voorvoegsels Elementen Periodiek Systeem

Uitzonderingen op coderingsregels

PAK's

naam

code

naam

code naam

code

naam

code

naam

code

naam

code

naam

code

naam

code

mono

M

actinium

Ac

fluor

F

mendelevium

Md

silicium

Si

aldehyde

Ah

ftalaat

Ft

acenafteen

AcNe

di

D

aluminium

Al

fosfor

P

molybdeen

Mo

stikstof

N

amide

Ad

hydro

H

acenaftyleen

AcNy

tri

T

americium

Am

francium

Fr

natrium

Na

strontium

Sr

amine

Ae

hydroxy

HOx

antraceen

Ant

tetra

T4

antimoon

Sb

gadolinium

Gd

neodynium

Nd

tantaal

Ta

amino

Ao

hydroxide

OH

benzo(a)antraceen

BaA

penta

Pe

argon

Ar

gallium

Ga

neon

Ne

technetium

Tc

ammoniak

NH3

jood/jodide/iodo I

benzo(a)pyreen

BaP

hexa

Hx

arseen

As

germanium

Ge

neptunium

Np

telluur

Te

ammonium

NH4

kiezelzuur

SiO2

benzo(e)pyreen

BeP

hepta

Hp

astaat

At

goud

Au

nikkel

Ni

terbium

Tb

aniline

An

nitraat

NO3

benzo(b)fluorantheen

BbF

octa

Oc

barium

Ba

hafnium

Hf

niobium

Nb

thallium

Tl

azijnzuur

HAc

nitriet/nitro

NO2

benzo(b)fluoreen

BbFle

nona

Nn

berkelium

Bk

helium

He

nobelium

No

thorium

Th

benzeen

Ben

oxide

O

benzo(bjk)fluorantheen

sBbjkF

deca

Dc

beryllium

Be

holmium

Ho

osmium

Os

thulium

Tm

bicarbonaat

HCO3 oxa

Oa

benzo(ghi)peryleen

BghiPe

alfa

a

bismut

Bi

indium

In

palladium

Pd

tin

Sn

broom/bromide/bromo Br

oxo

Oo

benzo(k)fluorantheen

Bkf

beta

b

boor

B

Iridium

Ir

platina

Pt

titaan

Ti

carbonaat

CO3

oxy/oxi

Ox

chryseen

Chr

gamma

g

broom

Br

jood

I

plutonium

Pu

uraan

U

chloor/chloride

Cl

salpeterzuur

HNO3

dibenzo(a,h)antraceen

DBahAnt

delta eta

d e

cadmium calcium

Cd Ca

kalium kobalt

K Co

polonium praseodymium

Po Pr

vanadium waterstof

V H

chloro/chlor cyanide/cyanaat

Cl CN

sulfaat sulfide

SO4 S

dibenzo(a,j)antraceen dibenzo(a,i)pyreen

DBajAnt DBaiP

ortho

o

californium

Cf

koolstof

C

promethium

Pm

wolfraam

W

epoxy

epOx

sulfiet

SO3

fenantreen

Fen

meta para

m p

cerium cesium

Ce Cs

koper krypton

Cu Kr

protactinium radium

Pa Ra

xenon ytterbium

Xe Yb

epoxide esther

epO Esr

sulfoxide thia

SO ta

fluoreen fluorantheen

Fle Flu

cis

c

chloor

Cl

kwik

Hg

radon

Rn

yttrium

Y

ether

Etr

thio

to

indeno(1,2,3-cd)pyreen InP

trans iso

t i

chroom curium

Cr Cm

lanthaan lawrencium

La Lr

renium rhodium

Re Rh

ijzer zilver

Fe Ag

fenol fenyl

Fol Fy

thion tolueen

ton Tol

naftaleen pyreen

Naf Pyr

secundair

sec

dysprosium

Dy

lithium

Li

rubidium

Rb

zink

Zn

fluor/fluoride/fluoro

F

zoutzuur

HCl

tertiair

tt

einsteinium erbium

Es Er

lood lutetium

Pb Lu

ruthenium samarium

Ru Sm

zirkonium zuurstof

Zr O

fosfaat

PO4

zwavelzuur

H2SO4

europium

Eu

lagnesium

Mg

scandium

Sc

zwavel

S

eermium

Fm

langaan

Mn

seleen

Se

Stoffen- en stofgroepen naam

naam

code naam

code

naam

code

naam

code

naam

code

naam

code

naam

code

methaan C1a

code

metheen

C1e

methyl

C1y

methyleen

C1ye

methanal

C1al

methanol

C1ol

methanon

C1on

methoxy

C1ox

ethaan

etheen

C2e

ethyl

C2y

ethyleen

C2ye

ethanal

C2al

ethanol

C2ol

ethanon

C2on

ethoxy

C2ox

propaan C3a

propeen

C3e

propyl

C3y

propyleen

C3ye

propanal

C3al

propanol

C3ol

propanon

C3on

propoxy

C3ox

butaan

buteen

C4e

butyl

C4y

butyleen

C4ye

butanal

C4al

butanol

C4ol

butanon

C4on

butoxy

C4ox

pentaan C5a

penteen

C5e

pentyl

C5y

pentyleen

C5ye

pentanal

C5al

pentanol

C5ol

pentanon

C5on

pentoxy

C5ox

hexaan

hexeen

C6e

hexyl

C6y

hexyleen

C6ye

hexanal

C6al

hexanol

C6ol

hexanon

C6on

hexoxy

C6ox

heptaan C7a

hepteen

C7e

heptyl

C7y

heptyleen

C7ye

heptanal

C7al

heptanol

C7ol

heptanon

C7on

heptoxy

C7ox

octaan

C8a

octeen

C8e

octyl

C8y

octyleen

C8ye

octanal

C8al

octanol

C8ol

octanon

C8on

octoxy

C8ox

nonaan

C9a

noneen

C9e

nonyl

C9y

nonyleen

C9ye

nonanal

C9al

nonanol

C9ol

nonanon

C9on

nonoxy

C9ox

decaan

C10a

deceen

C10e decyl

C10y

decyleen

C10ye

decanal

C10al

decanol

C10ol

decanon

C10on

decoxy

C10ox

C2a C4a C6a


pagina 45 van 155


Bijlage B - Polychloorbifenylen (PCB's) PCB_code PCB1 PCB2 PCB3 PCB4 PCB5 PCB6 PCB7 PCB8 PCB9 PCB10 PCB11 PCB12 PCB13 PCB14 PCB15 PCB16 PCB17 PCB18 PCB19 PCB20 PCB21 PCB22 PCB23 PCB24 PCB25 PCB26 PCB27 PCB28 PCB29 PCB30 PCB31 PCB32 PCB33 PCB34 PCB35 PCB36 PCB37 PCB38 PCB39 PCB40

IUPAC naam

CAS-nummer

Nomenclatuur

2-Chloorbifenyl 3-Chloorbifenyl 4-Chloorbifenyl 2,2'-Dichloorbifenyl 2,3-Dichloorbifenyl 2,3'-Dichloorbifenyl 2,4-Dichloorbifenyl 2,4'-Dichloorbifenyl 2,5-Dichloorbifenyl 2,6-Dichloorbifenyl 3,3'-Dichloorbifenyl 3,4-Dichloorbifenyl 3,4'-Dichloorbifenyl 3,5-Dichloorbifenyl 4,4'-Dichloorbifenyl 2,2',3-Trichloorbifenyl 2,2',4-Trichloorbifenyl 2,2',5-Trichloorbifenyl 2,2',6-Trichloorbifenyl 2,3,3'-Trichloorbifenyl 2,3,4-Trichloorbifenyl 2,3,4'-Trichloorbifenyl 2,3,5-Trichloorbifenyl 2,3,6-Trichloorbifenyl 2,3',4-Trichloorbifenyl 2,3',5-Trichloorbifenyl 2,3',6-Trichloorbifenyl 2,4,4'-Trichloorbifenyl 2,4,5-Trichloorbifenyl 2,4,6-Trichloorbifenyl 2,4',5-Trichloorbifenyl 2,4',6-Trichloorbifenyl 2,3',4'-Trichloorbifenyl 2,3',5'-Trichloorbifenyl 3,3',4-Trichloorbifenyl 3,3',5-Trichloorbifenyl 3,4,4'-Trichloorbifenyl 3,4,5-Trichloorbifenyl 3,4',5-Trichloorbifenyl 2,2',3,3'-Tetrachloorbifenyl

2051-60-7 2051-61-8 2051-62-9 13029-08-8 16605-91-7 25569-80-6 33284-50-3 34883-43-7 34883-39-1 33146-45-1 2050-67-1 2974-92-7 2974-90-5 34883-41-5 2050-68-2 38444-78-9 37680-66-3 37680-65-2 38444-73-4 38444-84-7 55702-46-0 38444-85-8 55720-44-0 55702-45-9 55712-37-3 38444-81-4 38444-76-7 7012-37-5 15862-07-4 35693-92-6 16606-02-3 38444-77-8 38444-86-9 37680-68-5 37680-69-6 38444-87-0 38444-90-5 53555-66-1 38444-88-1 38444-93-8

2 3 4 2,2' 2,3 2,3' 2,4 2,4' 2,5 2,6 3,3' 3,4 3,4' 3,5 4,4' 2,2',3 2,2',4 2,2',5 2,2',6 2,3,3' 2,3,4 2,3,4' 2,3,5 2,3,6 2,3',4 2,3',5 2,3',6 2,4,4' 2,4,5 2,4,6 2,4',5 2,4',6 2,3',4' 2,3',5' 3,3',4 3,3',5 3,4,4' 3,4,5 3,4',5 2,2',3,3'

pagina 46 van 155

PCB_code PCB41 PCB42 PCB43 PCB44 PCB45 PCB46 PCB47 PCB48 PCB49 PCB50 PCB51 PCB52 PCB53 PCB54 PCB55 PCB56 PCB57 PCB58 PCB59 PCB60 PCB61 PCB62 PCB63 PCB64 PCB65 PCB66 PCB67 PCB68 PCB69 PCB70 PCB71 PCB72 PCB73 PCB74 PCB75 PCB76 PCB77 PCB78 PCB79 PCB80

IUPAC naam

CAS-nummer

Nomenclatuur

2,2',3,4-Tetrachloorbifenyl 2,2',3,4'-Tetrachloorbifenyl 2,2',3,5-Tetrachloorbifenyl 2,2',3,5'-Tetrachloorbifenyl 2,2',3,6-Tetrachloorbifenyl 2,2',3,6'-Tetrachloorbifenyl 2,2',4,4'-Tetrachloorbifenyl 2,2',4,5-Tetrachloorbifenyl 2,2',4,5'-Tetrachloorbifenyl 2,2',4,6-Tetrachloorbifenyl 2,2',4,6'-Tetrachloorbifenyl 2,2',5,5'-Tetrachloorbifenyl 2,2',5,6'-Tetrachloorbifenyl 2,2',6,6'-Tetrachloorbifenyl 2,3,3',4-Tetrachloorbifenyl 2,3,3',4'-Tetrachloorbifenyl 2,3,3',5-Tetrachloorbifenyl 2,3,3',5'-Tetrachloorbifenyl 2,3,3',6-Tetrachloorbifenyl 2,3,4,4'-Tetrachloorbifenyl 2,3,4,5-Tetrachloorbifenyl 2,3,4,6-Tetrachloorbifenyl 2,3,4',5-Tetrachloorbifenyl 2,3,4',6-Tetrachloorbifenyl 2,3,5,6-Tetrachloorbifenyl 2,3',4,4'-Tetrachloorbifenyl 2,3',4,5-Tetrachloorbifenyl 2,3',4,5'-Tetrachloorbifenyl 2,3',4,6-Tetrachloorbifenyl 2,3',4',5-Tetrachloorbifenyl 2,3',4',6-Tetrachloorbifenyl 2,3',5,5'-Tetrachloorbifenyl 2,3',5',6-Tetrachloorbifenyl 2,4,4',5-Tetrachloorbifenyl 2,4,4',6-Tetrachloorbifenyl 2,3',4',5'-Tetrachloorbifenyl 3,3',4,4'-Tetrachloorbifenyl 3,3',4,5-Tetrachloorbifenyl 3,3',4,5'-Tetrachloorbifenyl 3,3',5,5'-Tetrachloorbifenyl

52663-59-9 36559-22-5 70362-46-8 41464-39-5 70362-45-7 41464-47-5 2437-79-8 70362-47-9 41464-40-8 62796-65-0 68194-04-7 35693-99-3 41464-41-9 15968-05-5 74338-24-2 41464-43-1 70424-67-8 41464-49-7 74472-33-6 33025-41-1 33284-53-6 54230-22-7 74472-34-7 52663-58-8 33284-54-7 32598-10-0 73575-53-8 73575-52-7 60233-24-1 32598-11-1 41464-46-4 41464-42-0 74338-23-1 32690-93-0 32598-12-2 70362-48-0 32598-13-3 70362-49-1 41464-48-6 33284-52-5

2,2',3,4 2,2',3,4' 2,2',3,5 2,2',3,5' 2,2',3,6 2,2',3,6' 2,2',4,4' 2,2',4,5 2,2',4,5' 2,2',4,6 2,2',4,6' 2,2',5,5' 2,2',5,6' 2,2',6,6' 2,3,3',4 2,3,3',4' 2,3,3',5 2,3,3',5' 2,3,3',6 2,3,4,4' 2,3,4,5 2,3,4,6 2,3,4',5 2,3,4',6 2,3,5,6 2,3',4,4' 2,3',4,5 2,3',4,5' 2,3',4,6 2,3',4',5 2,3',4',6 2,3',5,5' 2,3',5',6 2,4,4',5 2,4,4',6 2,3',4',5' 3,3',4,4' 3,3',4,5 3,3',4,5' 3,3',5,5'



PCB_code PCB81 PCB82 PCB83 PCB84 PCB85 PCB86 PCB87 PCB88 PCB89 PCB90 PCB91 PCB92 PCB93 PCB94 PCB95 PCB96 PCB97 PCB98 PCB99 PCB100 PCB101 PCB102 PCB103 PCB104 PCB105 PCB106 PCB107 PCB108 PCB109 PCB110 PCB111 PCB112 PCB113 PCB114 PCB115 PCB116 PCB117 PCB118 PCB119 PCB120 PCB121 PCB122

IUPAC naam

CAS-nummer

Nomenclatuur

3,4,4',5-Tetrachloorbifenyl 2,2',3,3',4-Pentachloorbifenyl 2,2',3,3',5-Pentachloorbifenyl 2,2',3,3',6-Pentachloorbifenyl 2,2',3,4,4'-Pentachloorbifenyl 2,2',3,4,5-Pentachloorbifenyl 2,2',3,4,5'-Pentachloorbifenyl 2,2',3,4,6-Pentachloorbifenyl 2,2',3,4,6'-Pentachloorbifenyl 2,2',3,4',5-Pentachloorbifenyl 2,2',3,4',6-Pentachloorbifenyl 2,2',3,5,5'-Pentachloorbifenyl 2,2',3,5,6-Pentachloorbifenyl 2,2',3,5,6'-Pentachloorbifenyl 2,2',3,5',6-Pentachloorbifenyl 2,2',3,6,6'-Pentachloorbifenyl 2,2',3,4',5'-Pentachloorbifenyl 2,2',3,4',6'-Pentachloorbifenyl 2,2',4,4',5-Pentachloorbifenyl 2,2',4,4',6-Pentachloorbifenyl 2,2',4,5,5'-Pentachloorbifenyl 2,2',4,5,6'-Pentachloorbifenyl 2,2',4,5',6-Pentachloorbifenyl 2,2',4,6,6'-Pentachloorbifenyl 2,3,3',4,4'-Pentachloorbifenyl 2,3,3',4,5-Pentachloorbifenyl 2,3,3',4',5-Pentachloorbifenyl 2,3,3',4,5'-Pentachloorbifenyl 2,3,3',4,6-Pentachloorbifenyl 2,3,3',4',6-Pentachloorbifenyl 2,3,3',5,5'-Pentachloorbifenyl 2,3,3',5,6-Pentachloorbifenyl 2,3,3',5',6-Pentachloorbifenyl 2,3,4,4',5-Pentachloorbifenyl 2,3,4,4',6-Pentachloorbifenyl 2,3,4,5,6-Pentachloorbifenyl 2,3,4',5,6-Pentachloorbifenyl 2,3',4,4',5-Pentachloorbifenyl 2,3',4,4',6-Pentachloorbifenyl 2,3',4,5,5'-Pentachloorbifenyl 2,3',4,5',6-Pentachloorbifenyl 2,3,3',4',5'-Pentachloorbifenyl

70362-50-4 52663-62-4 60145-20-2 52663-60-2 65510-45-4 55312-69-1 38380-02-8 55215-17-3 73575-57-2 68194-07-0 68194-05-8 52663-61-3 73575-56-1 73575-55-0 38379-99-6 73575-54-9 41464-51-1 60233-25-2 38380-01-7 39485-83-1 37680-73-2 68194-06-9 60145-21-3 56558-16-8 32598-14-4 70424-69-0 70424-68-9 70362-41-3 74472-35-8 38380-03-9 39635-32-0 74472-36-9 68194-10-5 74472-37-0 74472-38-1 18259-05-7 68194-11-6 31508-00-6 56558-17-9 68194-12-7 56558-18-0 76842-07-4

3,4,4',5 2,2',3,3',4 2,2',3,3',5 2,2',3,3',6 2,2',3,4,4' 2,2',3,4,5 2,2',3,4,5' 2,2',3,4,6 2,2',3,4,6' 2,2',3,4',5 2,2',3,4',6 2,2',3,5,5' 2,2',3,5,6 2,2',3,5,6' 2,2',3,5',6 2,2',3,6,6' 2,2',3,4',5' 2,2',3,4',6' 2,2',4,4',5 2,2',4,4',6 2,2',4,5,5' 2,2',4,5,6' 2,2',4,5',6 2,2',4,6,6' 2,3,3',4,4' 2,3,3',4,5 2,3,3',4',5 2,3,3',4,5' 2,3,3',4,6 2,3,3',4',6 2,3,3',5,5' 2,3,3',5,6 2,3,3',5',6 2,3,4,4',5 2,3,4,4',6 2,3,4,5,6 2,3,4',5,6 2,3',4,4',5 2,3',4,4',6 2,3',4,5,5' 2,3',4,5',6 2,3,3',4',5'


PCB_code PCB123 PCB124 PCB125 PCB126 PCB127 PCB128 PCB129 PCB130 PCB131 PCB132 PCB133 PCB134 PCB135 PCB136 PCB137 PCB138 PCB139 PCB140 PCB141 PCB142 PCB143 PCB144 PCB145 PCB146 PCB147 PCB148 PCB149 PCB150 PCB151 PCB152 PCB153 PCB154 PCB155 PCB156 PCB157 PCB158 PCB159 PCB160 PCB161 PCB162 PCB163 PCB164

IUPAC naam

CAS-nummer

Nomenclatuur

2,3',4,4',5'-Pentachloorbifenyl 2,3',4',5,5'-Pentachloorbifenyl 2,3',4',5',6-Pentachloorbifenyl 3,3',4,4',5-Pentachloorbifenyl 3,3',4,5,5'-Pentachloorbifenyl 2,2',3,3',4,4'-Hexachloorbifenyl 2,2',3,3',4,5-Hexachloorbifenyl 2,2',3,3',4,5'-Hexachloorbifenyl 2,2',3,3',4,6-Hexachloorbifenyl 2,2',3,3',4,6'-Hexachloorbifenyl 2,2',3,3',5,5'-Hexachloorbifenyl 2,2',3,3',5,6-Hexachloorbifenyl 2,2',3,3',5,6'-Hexachloorbifenyl 2,2',3,3',6,6'-Hexachloorbifenyl 2,2',3,4,4',5-Hexachloorbifenyl 2,2',3,4,4',5'-Hexachloorbifenyl 2,2',3,4,4',6-Hexachloorbifenyl 2,2',3,4,4',6'-Hexachloorbifenyl 2,2',3,4,5,5'-Hexachloorbifenyl 2,2',3,4,5,6-Hexachloorbifenyl 2,2',3,4,5,6'-Hexachloorbifenyl 2,2',3,4,5',6-Hexachloorbifenyl 2,2',3,4,6,6'-Hexachloorbifenyl 2,2',3,4',5,5'-Hexachloorbifenyl 2,2',3,4',5,6-Hexachloorbifenyl 2,2',3,4',5,6'-Hexachloorbifenyl 2,2',3,4',5',6-Hexachloorbifenyl 2,2',3,4',6,6'-Hexachloorbifenyl 2,2',3,5,5',6-Hexachloorbifenyl 2,2',3,5,6,6'-Hexachloorbifenyl 2,2',4,4',5,5'-Hexachloorbifenyl 2,2',4,4',5,6'-Hexachloorbifenyl 2,2',4,4',6,6'-Hexachloorbifenyl 2,3,3',4,4',5-Hexachloorbifenyl 2,3,3',4,4',5'-Hexachloorbifenyl 2,3,3',4,4',6-Hexachloorbifenyl 2,3,3',4,5,5'-Hexachloorbifenyl 2,3,3',4,5,6-Hexachloorbifenyl 2,3,3',4,5',6-Hexachloorbifenyl 2,3,3',4',5,5'-Hexachloorbifenyl 2,3,3',4',5,6-Hexachloorbifenyl 2,3,3',4',5',6-Hexachloorbifenyl

65510-44-3 70424-70-3 74472-39-2 57465-28-8 39635-33-1 38380-07-3 55215-18-4 52663-66-8 61798-70-7 38380-05-1 35694-04-3 52704-70-8 52744-13-5 38411-22-2 35694-06-5 35065-28-2 56030-56-9 59291-64-4 52712-04-6 41411-61-4 68194-15-0 68194-14-9 74472-40-5 51908-16-8 68194-13-8 74472-41-6 38380-04-0 68194-08-1 52663-63-5 68194-09-2 35065-27-1 60145-22-4 33979-03-2 38380-08-4 69782-90-7 74472-42-7 39635-35-3 41411-62-5 74472-43-8 39635-34-2 74472-44-9 74472-45-0

2,3',4,4',5' 2,3',4',5,5' 2,3',4',5',6 3,3',4,4',5 3,3',4,5,5' 2,2',3,3',4,4' 2,2',3,3',4,5 2,2',3,3',4,5' 2,2',3,3',4,6 2,2',3,3',4,6' 2,2',3,3',5,5' 2,2',3,3',5,6 2,2',3,3',5,6' 2,2',3,3',6,6' 2,2',3,4,4',5 2,2',3,4,4',5' 2,2',3,4,4',6 2,2',3,4,4',6' 2,2',3,4,5,5' 2,2',3,4,5,6 2,2',3,4,5,6' 2,2',3,4,5',6 2,2',3,4,6,6' 2,2',3,4',5,5' 2,2',3,4',5,6 2,2',3,4',5,6' 2,2',3,4',5',6 2,2',3,4',6,6' 2,2',3,5,5',6 2,2',3,5,6,6' 2,2',4,4',5,5' 2,2',4,4',5,6' 2,2',4,4',6,6' 2,3,3',4,4',5 2,3,3',4,4',5' 2,3,3',4,4',6 2,3,3',4,5,5' 2,3,3',4,5,6 2,3,3',4,5',6 2,3,3',4',5,5' 2,3,3',4',5,6 2,3,3',4',5',6

pagina 47 van 155


PCB_code PCB165 PCB166 PCB167 PCB168 PCB169 PCB170 PCB171 PCB172 PCB173 PCB174 PCB175 PCB176 PCB177 PCB178 PCB179 PCB180 PCB181 PCB182 PCB183 PCB184 PCB185 PCB186 PCB187

IUPAC naam

CAS-nummer

Nomenclatuur

2,3,3',5,5',6-Hexachloorbifenyl 2,3,4,4',5,6-Hexachloorbifenyl 2,3',4,4',5,5'-Hexachloorbifenyl 2,3',4,4',5',6-Hexachloorbifenyl 3,3',4,4',5,5'-Hexachloorbifenyl 2,2',3,3',4,4',5-Heptachloorbifenyl 2,2',3,3',4,4',6-Heptachloorbifenyl 2,2',3,3',4,5,5'-Heptachloorbifenyl 2,2',3,3',4,5,6-Heptachloorbifenyl 2,2',3,3',4,5,6'-Heptachloorbifenyl 2,2',3,3',4,5',6-Heptachloorbifenyl 2,2',3,3',4,6,6'-Heptachloorbifenyl 2,2',3,3',4,5',6'-Heptachloorbifenyl 2,2',3,3',5,5',6-Heptachloorbifenyl 2,2',3,3',5,6,6'-Heptachloorbifenyl 2,2',3,4,4',5,5'-Heptachloorbifenyl 2,2',3,4,4',5,6-Heptachloorbifenyl 2,2',3,4,4',5,6'-Heptachloorbifenyl 2,2',3,4,4',5',6-Heptachloorbifenyl 2,2',3,4,4',6,6'-Heptachloorbifenyl 2,2',3,4,5,5',6-Heptachloorbifenyl 2,2',3,4,5,6,6'-Heptachloorbifenyl 2,2',3,4',5,5',6-Heptachloorbifenyl

74472-46-1 41411-63-6 52663-72-6 59291-65-5 32774-16-6 35065-30-6 52663-71-5 52663-74-8 68194-16-1 38411-25-5 40186-70-7 52663-65-7 52663-70-4 52663-67-9 52663-64-6 35065-29-3 74472-47-2 60145-23-5 52663-69-1 74472-48-3 52712-05-7 74472-49-4 52663-68-0

2,3,3',5,5',6 2,3,4,4',5,6 2,3',4,4',5,5' 2,3',4,4',5',6 3,3',4,4',5,5' 2,2',3,3',4,4',5 2,2',3,3',4,4',6 2,2',3,3',4,5,5' 2,2',3,3',4,5,6 2,2',3,3',4,5,6' 2,2',3,3',4,5',6 2,2',3,3',4,6,6' 2,2',3,3',4,5',6' 2,2',3,3',5,5',6 2,2',3,3',5,6,6' 2,2',3,4,4',5,5' 2,2',3,4,4',5,6 2,2',3,4,4',5,6' 2,2',3,4,4',5',6 2,2',3,4,4',6,6' 2,2',3,4,5,5',6 2,2',3,4,5,6,6' 2,2',3,4',5,5',6

pagina 48 van 155

PCB_code PCB188 PCB189 PCB190 PCB191 PCB192 PCB193 PCB194 PCB195 PCB196 PCB197 PCB198 PCB199 PCB200 PCB201 PCB202 PCB203 PCB204 PCB205 PCB206 PCB207 PCB208 PCB209

IUPAC naam

CAS-nummer

Nomenclatuur

2,2',3,4',5,6,6'-Heptachloorbifenyl 2,3,3',4,4',5,5'-Heptachloorbifenyl 2,3,3',4,4',5,6-Heptachloorbifenyl 2,3,3',4,4',5',6-Heptachloorbifenyl 2,3,3',4,5,5',6-Heptachloorbifenyl 2,3,3',4',5,5',6-Heptachloorbifenyl 2,2',3,3',4,4',5,5'-Octachloorbifenyl 2,2',3,3',4,4',5,6-Octachloorbifenyl 2,2',3,3',4,4',5,6'-Octachloorbifenyl 2,2',3,3',4,4',6,6'-Octachloorbifenyl 2,2',3,3',4,5,5',6-Octachloorbifenyl 2,2',3,3',4,5,5',6'-Octachloorbifenyl 2,2',3,3',4,5,6,6'-Octachloorbifenyl 2,2',3,3',4,5',6,6'-Octachloorbifenyl 2,2',3,3',5,5',6,6'-Octachloorbifenyl 2,2',3,4,4',5,5',6-Octachloorbifenyl 2,2',3,4,4',5,6,6'-Octachloorbifenyl 2,3,3',4,4',5,5',6-Octachloorbifenyl 2,2',3,3',4,4',5,5',6-Nonachloorbifenyl 2,2',3,3',4,4',5,6,6'-Nonachloorbifenyl 2,2',3,3',4,5,5',6,6'-Nonachloorbifenyl 2,2',3,3',4,4',5,5',6,6'-Decachloorbifenyl

74487-85-7 39635-31-9 41411-64-7 74472-50-7 74472-51-8 69782-91-8 35694-08-7 52663-78-2 42740-50-1 33091-17-7 68194-17-2 52663-75-9 52663-73-7 40186-71-8 2136-99-4 52663-76-0 74472-52-9 74472-53-0 40186-72-9 52663-79-3 52663-77-1 2051-24-3

2,2',3,4',5,6,6' 2,3,3',4,4',5,5' 2,3,3',4,4',5,6 2,3,3',4,4',5',6 2,3,3',4,5,5',6 2,3,3',4',5,5',6 2,2',3,3',4,4',5,5' 2,2',3,3',4,4',5,6 2,2',3,3',4,4',5,6' 2,2',3,3',4,4',6,6' 2,2',3,3',4,5,5',6 2,2',3,3',4,5,5',6' 2,2',3,3',4,5,6,6' 2,2',3,3',4,5',6,6' 2,2',3,3',5,5',6,6' 2,2',3,4,4',5,5',6 2,2',3,4,4',5,6,6' 2,3,3',4,4',5,5',6 2,2',3,3',4,4',5,5',6 2,2',3,3',4,4',5,6,6' 2,2',3,3',4,5,5',6,6' 2,2',3,3',4,4',5,5',6,6'



Bijlage C - Chloorfluorkoolwaterstoffen en halonen code CFK11 CFK111 CFK112 CFK113 CFK114 CFK115 CFK12 CFK13 CFK211 CFK212 CFK213 CFK214 CFK215 CFK216 CFK217 freon150 halon10001 halon1001 halon1011 halon104-13C halon1202 halon1211 halon1301 halon2001 halon2402 HCFK21 HCFK22 HCFK31 HCFK121 HCFK121a HCFK122 HCFK122a HCFK123 HCFK123a HCFK123b

naam trichloorfluormethaan pentachloorfluorethaan 1,2-difluortetrachloorethaan 1,1,2-trichloor-1,2,2-trifluorethaan 1,2-dichloortetrafluorethaan monochloorpentafluorethaan dichloordifluormethaan chloortrifluormethaan heptachloorfluorpropaan hexachloordifluorpropaan pentachloortrifluorpropaan tetrachloortetrafluorpropaan 1,1,1-trichloorpentafluorpropaan 1,2-dichloor-1,1,2,3,3,3-hexafluorpropaan 1-chloor-1,1,2,2,3,3,3-heptafluorpropaan 1,2-dichloorethaan joodmethaan broommethaan broomchloormethaan tetrachloormethaan-13C difluordibroommethaan broomchloordifluormethaan broomtrifluormethaan broomethaan 1,2-dibroomtetrafluorethaan dichloorfluormethaan Cloordifluormethaan Chloorfluormethaan 1,1,2,2-tetrachloor-1-fluorethaan 1,1,1,2-tetrachloor-2-fluorethaan 1,2,2-trichloor-1,1-difluorethaan 1,2,2-trichloor-1,2-difluorethaan 2,2-dichloor-1,1,1-trifluorethaan 1,2-dichloor-1,1,2-trifluorethaan 1,1-dichloor-1,2,2-trifluorethaan


CAS-nr. 75-69-4 954-56-3 76-12-0 76-13-1 76-14-2 76-15-3 75-71-8 75-72-9 422-78-6 3182-26-1 2354-06-5 29255-31-0 4259-43-2 661-97-2 422-86-6 107-06-2 74-88-4 74-83-9 74-97-5 32488-50-9 75-61-6 353-59-3 75-63-8 74-96-4 124-73-2 75-43-4 75-46-6 593-70-4 354-14-3 354-11-0 354-21-2 354-15-4 306-83-2 354-23-4 812-04-4

opmerkingen halon11 of freon11 niet op chemfinder, via google freon112 freon113 halon242 of freon114 freon115 halon122 of freon12

dutch oil

freon12B2 freon13B1

pagina 49 van 155


4.3.3

Aquo-domeintabel Object Domeintabel Definitie

Samenstelling


Object bron: Aquo-lex Voorwerp, zaak of persoon die beschouwd of behandeld wordt als zodanig toegestane tekens onderdeel formaat zie ook Schrijfwijze code (symbool) tekst 8 A .. Z a .. z naam tekst 60 A .. Z a .. z 0 .. 9 enumeratie IDsW: www.idsw.nl Aquo-lex Zie ook hieronder en http://www.idsw.nl/aquo/schemas/Aquo-domein_object.xsd

Inhoud De domeintabel met Objecten bevat alleen die waarden die voldoen aan de definitie en aan de volgende voorwaarden: •

Het is geen chemische stof

•

Het is geen taxon uit de Taxa Waterbeheer Nederland (TWN) of die daaraan kan worden toegevoegd. -

Een object kan wel een aanduiding zijn van een taxontype (bijvoorbeeld Fytoplankton), of een groep taxa die niet met een taxonniveau in de TWN kan worden bepaald of die niet in de TWN kan voorkomen, bijvoorbeeld “Thermotolerante Coli's” of bepaalde bacteriën. NB: Aangezien er (nog) geen TWN lijst is met bacteriën zijn ook deze taxa (voorlopig) opgenomen in de lijst met objecten.

•

Bij het vastleggen van meetwaarden wordt het object gecombineerd met een grootheid die een hoeveelheid aanduidt, bijvoorbeeld Massa, Volume, (massa)Concentratie, Percentage, Aantal.

•

Het object is gedefinieerd in Aquo-lex, tenzij het een triviaal begrip betreft.

Voor de duidelijkheid: door toepassing van deze regel geldt altijd het volgende: •

Een object bevat geen aanduiding van een chemische stof

•

Een object bevat geen aanduiding van een taxon die voorkomt in de TWN.

•

Een object bevat geen aanduiding van een beperking van een monster (monstercriterium)

•

Een object bevat geen aanduiding van de vorm of referentie waarin de eenheid behorend bij een meetwaarde wordt uitgedrukt (hoedanigheid).

pagina 50 van 155



•

Een object bevat geen nadere aanduiding van een bepaalde fractie waarop de meetwaarde betrekking heeft (hoedanigheid).

•

Een object bevat geen aanduiding van een (rekenkundige) bewerking van een getalswaarde (waardebewerkingsmethode).

•

Een object bevat geen nadere aanduiding van het compartiment waarIN gemeten is, tenzij door het weglaten van deze term de objectomschrijving zijn betekenis verliest (bijvoorbeeld bij Watervliegtuigen).

Schrijfwijze •

Volgens de algemene coderingsregels gevolgd, rekening houdend met de volgende uitzonderingen: -

De code mag niet voorkomen in de lijst met Chemische Stoffen (om mogelijke verwarring te voorkomen).

-

Indien de code voor een grootheid reeds voor 1 januari 2007 in een ander onderdeel van de Aquo-standaard (lees: fysische parameters) was gedefinieerd, dan prevaleert deze originele code.

•

De naam van het object is enkelvoudig.

•

De naam van een object begint met een hoofdletter.

Domeintabel - voorbeeld (indicatief) dd 2009-06-30 Code

Omschrijving

opmerking

vaste stof BEZ

Bezinksel

DS

Droge stof

GR

Gloeirest

IR

Indamprest

OB

Onopgeloste bestandsdelen

SED

Sediment

SLIB

Slib

VET

Vet

ZAND

Zand

ZS

Zwevende stof

Synoniem voor depositie

Is feitelijk gelijk aan zwevende stof, maar wordt in verschillende NEN-normen verschillende genoemd

zie “Onopgeloste bestandsdelen“

taxontypes, tanxongroepen of bacteriën CAMPLBTR Campylobacter CLOSTR

Chlostridia

…

…

ZOOPT

Zooplankton


pagina 51 van 155


4.4

Taxa Waterbeheer Nederland (TWN) Na 3½ jaar intensieve arbeid is op 25 november 2008 door het hydrobiologische laboratorium van RWS Waterdienst versie 1.0 van de TWN-lijsten opgeleverd, en via de website van de IDsW voor iedereen beschikbaar gesteld. In de onderstaande toelichting wordt allereerst ingegaan op de achtergrond en de algemene werkwijze van dit omvangrijke project, en wordt vervolgens per taxontype een verantwoording gegeven voor de keuzes welke zijn gemaakt om tot een samenhangende en werkbare lijst met taxonnamen te komen. Om internationaal gebruik van de lijsten gemakkelijker te maken zijn veldnamen en annotaties in het Engels gesteld; benaming van taxa en hun niveaus is in het Latijn.

4.4.1

Achtergrond en algemene werkwijze Voor een correct beheer en efficiënt en juist gebruik van hydrobiologische data is uniforme en éénduidige benaming van organismen van levensbelang. In het bijzonder bij de uitwisseling van data komt dit gegeven indringend tot uiting. Ten behoeve van de verwerking van hydrobiologische analysegegevens in grote databases is in het verleden steeds weer gekozen voor een unieke, vaste code van een beperkt aantal karakters om de afzonderlijke taxa5 te duiden. In een enkel geval kende deze codering een hiërarchische opbouw, gebaseerd op de – toenmalige – systematiek van de betreffende groep (water)organismen. Door diverse oorzaken raakten deze coderingen na verloop van tijd corrupt, waardoor data onbetrouwbaar werden en uitwisseling onmogelijk. Aangezien ten behoeve van de Kaderrichtlijn Water (KRW) juiste rapportage en dus uniforme naamgeving van doorslaggevend belang is, werd in 1997 besloten álle taxa uit het Nederlandse waterbeheer te voorzien van een nieuwe alfanumerieke code: de TaxonCode Nederland (TCN). Deze TCN bestond uit een 5-cijferig volgnummer, met daaraan gekoppeld een betekenisvolle “interpretatie”, in díe gevallen waar een taxonnaam door verschillende auteurs verschillend werd “geïnterpreteerd”. Toen in het voorjaar van 2005 echter bleek dat dit niet tot het gewenste resultaat leidde, is door IDsW in samenwerking met het laboratorium van Rijkswaterstaat-Waterdienst het project “TWN” (Taxa Waterbeheer Nederland) gestart. Bij de opzet van dit project werd uitgegaan van de volgende principes: •

Voor registratie, opslag, verwerking en uitwisseling van analysegegevens werd teruggegrepen op de wetenschappelijke naam van het betreffende organisme als te hanteren standaard. Deze wetenschappelijke namen zijn opgesteld volgens het binominale systeem van Linnaeus. Dit systeem betreft feitelijk een codering van organismen met een “achternaam” (de naam van het genus) en een “voornaam” (het epitheton)6. Ontwikkelingen in de computertechnologie, met name voor wat toegestane veldlengte en opslagcapaciteit betreft, maakt het “coderen van een code” met een cijfer- en/of lettercombinatie onnodig en zelfs ongewenst.

5

Het begrip taxon (meervoud taxa) verwijst naar een niet nader omschreven taxonomisch niveau. Een soort is dus een taxon, maar een geslacht, orde, klasse etc. zijn dit ook. 6 In veel gevallen zijn soorten verder onderverdeeld in ondersoorten, variëteiten en/of vormen: achter het epitheton volgt dan een nadere aanduiding. Zie ook boven onder punt 3.

pagina 52 van 155



•

De uniciteit van een taxonnaam wordt per definitie gewaarborgd door toevoeging van auteurscombinatie en jaartal van publicatie. Dit is vooral van belang wanneer verschillende auteurs (bij toeval) dezelfde naam hebben gegeven aan geheel verschillende organismen. Aangezien soorten van systematische positie kunnen veranderen (door veranderende systematische inzichten) en dus van naam kunnen veranderen moet een juist beheer van synoniemen herleidbaarheid van alle namen garanderen. Hiertoe is aan alle namen een statuscode toegekend.

•

De TWN-lijst is opgesteld volgens het monothetische soortconcept. Dat houdt in dat een soort (species) wordt beschouwd als de som van alle ondersoorten, variëteiten en vormen (de infraspecifieke taxa) die van de soort zijn beschreven. Dit is in overeenstemming met internationaal aanvaarde regels.

•

Om een selectie van gegevens op verschillende taxonomische niveaus uit te kunnen voeren worden de soortnamen via een zogeheten “parent-structure” in een systematisch framework (families, orden, klassen) gehangen.

De basisbestanden Als basis voor de bewerking van alle 12 nu opgenomen taxontypes is steeds een lijst met namen genomen welke was samengesteld uit werkelijk waargenomen taxa die in Nederlandse databases (Limnodata Neerlandica, DONAR, etc.) waren opgenomen. Deze lijsten werden allereerst gecheckt op spelfouten, en fouten met betrekking tot de nomenclatorische regels zoals vastgelegd in de verschillende relevante “codes” (International Code of Botanical Nomenclature, ICBN; International Code of Zoological Nomenclature, ICZN). Vervolgens werden auteur(s) en jaartal van publicatie van de taxonnaam toegevoegd, eveneens volgens aanwijzingen uit genoemde codes7. In een relatief gering aantal gevallen vormden twee zaken hierbij een probleem. In enkele gevallen waren de volledige auteurscombinaties lager dan de veldlengte toeliet (90 karakters). In die gevallen is – in overeenstemming met de codes – een verkorte schrijfwijze gehanteerd, herkenbaar aan een asterisk (*) aan het eind van het veld. Een groter probleem vormde de schrijfwijze van enkele auteursnamen. Niet-westerse diakritische tekens worden door de gebruikelijke databases niet correct weergegeven. De schrijfwijze van deze namen is enigszins aangepast (wederom herkenbaar aan een *, nu aan het eind van de betreffende naam). Een lijst met de correcte schrijfwijzen wordt separaat als download op de site aangeboden. Voor enkele taxontypes (vissen, vogels, etc.) bleek het voor taxonomische niveaus hoger dan genus vrijwel ondoenlijk een complete lijst met auteur(s)/ jaartal combinatie te genereren, en is besloten hiervan vooralsnog af te zien. Aangezien deze niveaus alleen behulpzaam zijn bij het maken van selecties zal dit geen problemen opleveren. De statuscode Taxonnamen welke volgens de huidige taxonomische inzichten als verouderde synoniemen konden worden beschouwd (“current synonym”; statuscode 2), werden (“horizontaal”) doorverwezen naar voorkeursnamen (“preferred name”; statuscode 1). Wanneer die nog niet in de lijsten stonden werden ze toegevoegd. Voor met name oudere determinatiewerken geldt voor een kleiner of groter aantal taxa dat 7

De botanische en zoologische code hanteren hiervoor verschillende regels. In beide gevallen geldt dat wanneer het in de TWN-lijst opgenomen taxon oorspronkelijk onder een andere naam is beschreven, de naam van die auteur tussen ronde haakjes wordt gezet. Voor “plantaardige” taxa geldt vervolgens dat de auteur van de geldige voorkeursnaam daar achter wordt geplaatst, gevolgd door het jaartal van publicatie van deze naam. De auteurscombinatie kan bovendien nog verder gecompliceerd worden doordat auteurs publiceren in (“in”), of verwijzen naar (“ex”) een publicatie met een andere auteur.


pagina 53 van 155


veelal niet meer valt te achterhalen wat de schrijvers met de betreffende taxonnaam precies hebben bedoeld. Dergelijke taxa kregen de status twijfelachtig (“dubious taxon concept”; statuscode 3). In die gevallen kan in de TWN-lijsten niet veel meer dan (“vertikaal”) worden doorverwezen naar een hoger taxonomisch niveau: soms genus, soms familie, soms nog hoger. Dit geldt vaak ook voor soorten die later zijn opgesplitst. Tenslotte is wordt bij enkele groepen macro-invertebraten gewerkt met zogeheten praktijktaxa (“non-taxonomic species group”; statuscode 8). De samenstelling van deze praktijktaxa kan per determinatiewerk wisselen, zodat in de TWN-lijsten een keuze is gemaakt voor de meest geaccepteerde vorm, met verwijzing. Hiermee wordt wederom het grote belang aangegeven van het goed vastleggen van determinaties met afbeeldingen en verwijzingen naar de literatuur. N.B

Met nadruk wordt er hier op gewezen dat we niet naar de juistheid van de determinaties en de betrouwbaarheid van de waarnemingen als zodanig hebben gekeken. Dit is en blijft de verantwoordelijkheid van de afzonderlijke analisten; de TWN biedt slechts een standaard om waargenomen taxa in een samenhangende database op te nemen ten behoeve van ondubbelzinnige uitwisselbaarheid van gegevens.

De parent-structure Op basis van gegevens uit de internationale wetenschappelijke literatuur werden vervolgens voor elke taxontype de taxa gekoppeld aan het taxonomische niveau één stapje hoger (de “parent”): variëteiten (Varietas8) aan de soort (Species), soorten aan het geslacht (Genus), die weer aan de familie (Familia), families aan de orde (Ordo), Ordes aan de klasse (Classis) enzovoorts, in de meeste gevallen tot en met het Phylum. In een enkel geval zijn ook nog tussenliggende taxa opgenomen zoals Superordo, tussen Ordo en Classis. Voor sommige taxontypes leverde dit de nodige hoofdbrekens op aangezien niet steeds een samenhangende systematiek bekend was. In die gevallen werd voor een pragmatische oplossing gekozen. Het uiteindelijke doel van deze parentstructuur is immers dat belangrijke groepen organismen eenvoudig kunnen worden geselecteerd, overigens zonder de taxonomische relaties direct groot geweld aan te doen. Interpretaties In principe worden zo alle taxa eenduidig gekarakteriseerd door de combinatie naam – auteur(s) – jaartal van publicatie. Er is echter een aantal omstandigheden waaronder deze combinatie alléén niet voldoende is. Hierbij zijn twee situaties denkbaar waarbij verwarring kan (en in het verleden veelvuldig is!) ontstaan: •

Eenzelfde naam is bij toeval door verschillende auteurs gegeven aan heel verschillende taxa. Dergelijke namen worden homoniemen genoemd. De oudste beschrijving blijft in verreweg de meeste gevallen geldig; later beschreven vormen moeten dan een nieuwe naam krijgen (of hebben die al zodat daarnaar kan worden doorverwezen). Aan de auteur van een homoniem (homonym) wordt ter verduidelijking soms “non” (niet) gevolgd door de naam van de auteur van het andere homoniem toegevoegd.

•

Eenzelfde taxon is door verschillende auteurs op geheel eigen wijze geïnterpreteerd (vaak als gevolg van een vage oorspronkelijke beschrijving van het taxon). In dergelijke gevallen wordt naar het taxon verwezen met achter de naam “sensu” (in de opvatting van) gevolgd door de betreffende auteur(s) met de afwijkende mening (soms, als het er veel zijn, “auct. nonnull.” of iets vergelijkbaars). Ter verduidelijking

8

Omwille van internationale toepasbaarheid is de Latijnse schrijfwijze van de verschillende taxonomische niveaus aangehouden.

pagina 54 van 155



wordt ook hier soms ook nog “non” en “nec” (niet in de opvatting van) gevolgd door auteursnamen vermeld. Aangezien de naam van het taxon in de TWN-lijsten het sleutelveld vormt, zijn bovengenoemde opmerkingen in het auteursveld niet direct herkenbaar. Daarom is besloten in dergelijke gevallen achter de naam van het taxon een volgnummer tussen vierkante haken ([1], [2], [3], etc.) op te nemen. Steeds wanneer bij het verwerken van gegevens een naam met volgnummer wordt aangetroffen is dus extra aandacht vereist! Opmerkingen De toekenning van volgnummers en statuscodes bij verschillende interpretaties van een taxon levert meestal geen problemen op. In enkele gevallen lijkt enige verduidelijking wenselijk. Een taxon heeft altijd maar één status. Eenzelfde taxonnaam kan echter meerdere statussen hebben. Dit is het geval wanneer de taxonnaam verschillende interpretaties van het taxon weerspiegelt. Zoals boven aangegeven worden die namen gevolgd door een nummer tussen vierkante haken. Deze namen worden zo dus beschouwd als verschillende taxa. Dit geldt voor genoemde homoniemen en voor verschillende interpretaties van taxa in bijvoorbeeld verschillende flora’s, maar evenzeer voor die gevallen waarin taxa zijn gesplitst of wanneer infraspecifieke taxa worden beschreven. Wanneer van een soort een variëteit wordt beschreven heeft dit automatisch tot gevolg dat de oorspronkelijk beschreven vorm ook de status van variëteit krijgt: de zgn. nominale variëteit, waarbij de variëteitsnaam een herhaling van het epitheton is. Bijvoorbeeld op het moment dat van Pediastrum duplex (een algemeen groenwier) een variëteit asperum werd beschreven, werd de oorspronkelijke vorm variëteit duplex. De soort Pediastrum duplex omvat dan dus de variëteiten duplex en asperum. Dit betekent dat “Pediastrum duplex” een andere taxonomische betekenis heeft dan “Pediastrum duplex var. duplex”, maar ook dat de interpretatie van P. duplex vóór afsplitsing van variëteiten anders is dan erná. Onbekendheid met het bestaan en de taxonomische betekenis van deze nominale variëteit heeft geleid en leidt nog steeds tot veel onduidelijkheid bij determinaties. Een en ander houdt tevens in dat men voor een ondubbelzinnige determinatie op de hoogte moet zijn van alle beschreven infraspecifieke taxa! Nog ingewikkelder wordt het wanneer vervolgens de variëteit tot aparte soort wordt verheven. In veel gevallen wordt de naam van de oorspronkelijke, brede opvatting van de soort gevolgd door een nummer, en de betreffende auteur door de afkorting “s.l.”, hetgeen “sensu lato” (in ruime zin) betekent9. Eenzelfde verschijnsel doet zich voor wanneer genera worden gesplitst. Navicula (een groot kiezelwieren genus) is vrij recent gesplitst in een tiental nieuwe genera. Automatisch blijft de naam Navicula dan als genus bestaan voor die groep soorten waartoe de éérstbeschreven Navicula behoort. Ook hier geldt dan dat Navicula spec. van vóór de opsplitsing een andere “inhoud”(interpretatie) heeft dan Navicula spec. ná deze taxonomische herziening. In het eerste geval is de interpretatie sensu lato, in het tweede geval sensu stricto (in stricte zin, s.str.). Ofschoon in dergelijke situaties de namen gelijk zijn, zijn de interpretaties verschillend, en vertegenwoordigen ze dus verschillende taxa. Dit wordt zoals gezegd door middel van een nummer achter de naam tot uitdrukking gebracht. Beide interpretaties kunnen dus ook eenzelfde statuscode hebben: beide Navicula interpretaties hebben statuscode 1 (voorkeursnaam) omdat het in wezen verschillende taxa zijn. Voor de “s.l.” interpretatie is geen “current synonym” denkbaar. De “echte” Navicula’s worden doorverwezen naar 9

Het zal duidelijk zijn dat juist deze infraspecifieke taxa – meest variëteiten en forma’s – tot de grootste problemen in de systematiek hebben geleid, nog verergerd door het veelvuldig schuiven met variëteiten tussen verschillende soorten. Het zou beter zijn het beschrijven van dergelijke taxa niet meet toe te staan en alle huidige variëteiten etc. tot aparte soort te verheffen.


pagina 55 van 155


Navicula [1], de rest, inclusief de twijfelgevallen, naar Navicula [2]. Overigens is de hogere parentstructuur voor beide Navicula’s gelijk. Wanneer van een taxon, zelfs “in ruime zin” in het geheel niet meer valt te achterhalen wat de oorspronkelijke auteur heeft bedoeld, wordt aan de naam statuscode 3 gegeven, en als voorkeursnaam die van het taxon een niveau hoger (verticale doorverwijzing). Onderhoud en toekomst Voor alle voor het waterbeheer relevante groepen organismen zijn nu naamlijsten opgesteld volgens de huidige systematische inzichten, gekoppeld aan de belangrijkste (determinatie)literatuur. Aangezien deze inzichten zich permanent ontwikkelen zijn ook deze TWN-lijsten dynamisch. In de huidige opzet is gekozen voor de taxonnamen zoals ze algemeen geaccepteerd worden en in recente literatuur opgenomen. Zodoende is koppeling met recente taxonomische en ecologische literatuur gewaarborgd. Kleinere verschuivingen in de systematiek van een of enkele soorten zijn eenvoudig in de huidige TWN-lijsten aan te passen en kunnen via een download in de eigen database worden opgenomen. Grootschalige veranderingen, bijvoorbeeld als gevolg van het verschijnen van een nieuwe monografie, kunnen na – bijvoorbeeld jaarlijks – overleg in de Change Advisory Board “Taxa Waterbeheer Nederland” worden doorgevoerd. In beide gevallen moeten de wijzigingen gebaseerd zijn op betrouwbare literatuurgegevens, en moet de samenhang van de betreffende lijst blijven bestaan. Er wordt naar gestreefd om (op termijn) aan elk taxon de literatuur toe te voegen die een ondubbelzinnige determinatie mogelijk maakt. Dat is niet noodzakelijkerwijs ook de literatuur met de huidige voorkeursnaam. Veel naamswijzigingen zijn in losse publicaties opgenomen, zonder determinatietabel en ook deze literatuur zal worden toegevoegd. Vaak zijn in dergelijke tijdschriftpublicaties ook één of meer nieuwe taxa beschreven, met daarbij slechts opmerkingen over verschillen met bestaande taxa. Een juiste determinatie vereist dan kennis van al deze publicaties en het vermogen ze goed te combineren en te vergelijken. Deze losse literatuur is erg versnipperd gepubliceerd, en voor veel taxa is helaas nog niet alle relevante literatuur getraceerd. Het toevoegen van literatuur is een doorlopend proces zonder directe invloed op de structuur van de database. De verwijzingen bij de namen zijn gecodeerd; een integrale lijst met verwijzingen, alfabetisch of op code gesorteerd, is van de site te downloaden.

4.4.2

Specifieke opmerkingen per taxontype In de volgende paragrafen worden per taxontype specifieke zaken gemeld welke hebben geleid tot het samenstellen van de betreffende TWN-lijst. Het betreft voornamelijk een aantal belangrijke websites. Overigens is oplettendheid hier wel geboden: niet alle sites worden even goed onderhouden, en er moet steeds kritisch naar de beschikbare informatie worden gekeken. Amfibieën (Amphibians) De TWN-lijst Amfibieën is gecheckt aan de hand van de site “Amphibian species of the world 5.2, an online reference, van het American Museum of Natural History: www.research.amnh.org/herpetology/amphibia/index.php

pagina 56 van 155



Vogels (Birds) Voor de TWN-lijst vogels is gebruik gemaakt van de (conservatieve) soortenlijst op www.dutchbirding.nl Vlinders (Butterflies) Vlinders zijn gecheckt aan de hand van de site van Fauna Europea: www.faunaeur.org Vissen (Fish) De TWN-lijst vissen is allereerst in overeenstemming gebracht met recent verschenen determinatiegidsen (voornamelijk Nijssen, 2001 en Van Emmerik & De Nie, 2005). Vervolgens is de nomenclatuur van elke soort gecheckt aan de hand van de site www.fishbase.org Macro-evertebraten (Macro-invertebrates) Als voornaamste taxonomische bron is de Fauna Europea (FaEu) gebruikt: www.faunaeur.org Daarnaast is voor de mariene soorten het European Register of Marine Species (ERMS) geraadpleegd: www.marbef.org Voor een aantal tot de macro-evertebraten gerekende groepen zijn nog enkele specifieke opmerkingen van belang. Bryozoa, Hydrozoa, Porifera (Bryhypor): aangezien de FaEu en de ERMS nogal verschillen in de taxonomische hoofdstructuur van deze groepen, is de classificatie beperkt tot de niveaus Phylum, Classis, Familia en Genus. De lijst Oligochaeta is in overleg met Ton van Haaren (Grontmij|AquaSense) samengesteld. Bij de Polychaeta is de hogere taxonomie van de mariene soorten aangepast aan die van de zoetwater soorten. Dit was mogelijk omdat de genera wel bij dezelfde families zijn ondergebracht. Voor de Crustacea geldt dat bij de Amphipoda naast de FaEu ook de genera indeling volgens Bousfield & Hoover (1997) is gebruikt. Arachnidae: Bij de soorten waarvoor ‘afwijkende’ determinatie literatuur nodig is, is deze toegevoegd door Ton van Haaren. De Coleoptera zijn volledig bewerkt door Jan Cuppen en bevat alle aquatische soorten met determinatieliteratuur voor zowel larve als adult. De Simuliidae zijn volledig bewerkt door Barend van Maanen (Waterschap Roer en Overmaas). De eerste versie van de lijst Chironomidae is in samenwerking met Henk Moller Pillot tot stand gekomen. David Tempelman (Grontmij|AquaSense) heeft aanvullingen toegezonden, welke ook zijn verwerkt. Voorts zijn ook de aanvullingen uit de cursus reader van Alterra (februari 2007) in deze lijst verwerkt. Uit contact met dhr. van Tol (Naturalis) is gebleken dat de auteursnamen bij de genera van de Odonata in de FaEu fout zijn! De taxonomie van de Plecoptera is al in overeenstemming gebracht met het laatste determinatiewerk van Bram Koese (2008). Bij de Mollusca is de taxonomie van zoet- en zoutwater soorten (FaEu en ERMS) niet op elkaar afgestemd. Ook de laatste lijst van de CLECOM werkgroep (Zweden) kan geen uitsluitsel geven. Daarom is uiteindelijk de taxonomische indeling van de Catologue of Life gebruikt. Zie http://www.catalogueoflife.org/annual-checklist/ Marien overig: deze lijst bevat onder andere stekelhuidigen, bloemdieren, buis-, snoer-, hoefijzer-, pijl- en haakwormen.


pagina 57 van 155


Macrofyten (Macrophytes) Om selectie van enkele belangrijke groepen mogelijk te maken zijn de macrofyten onderverdeeld angiospermen, gymnospermen, sporofyten, mossen en algen. Voor de TWNlijsten werd uitgegaan van de belangrijke flora’s van Van der Meijden (2005) en Siebel & During (2006); de algen uit de macrofyten-lijst betreffen voornamelijk kranswieren welke uit traditie met de hogere (vaat-)planten worden samengenomen; zie Van Raam (1998). Nomenclatuur van vaatplanten en mossen is vervolgens gecheckt aan de hand van twee lijsten op internet: Kerguélen, M. (1999): Index synonymique de la flore de France, Institut National de la Recherche Agronomique, Paris (download: http://www2.dijon.inra.fr/flore-france/) en Crosby, M.R., Magill, R.E., Allen, B. & He, S. (1999): A checklist of the mosses. Missouri Botanical Garden, St. Louis, USA, 309 pp. (download: http://www.mobot.org/MOBOT/tropicos/most/checklist.shtml) Zoogdieren (Mammals) Voor het verifiëren van http://www.bucknell.edu/msw3/

zoogdierdata

is

gebruik

gemaakt

van

Nematoden (Nematodes) De Nematoden zijn bewerkt door Dr. A.M.T. (Tom) Bongers, WUR Kiezelwieren (Phytobenthos) Bij de kiezelwieren is de oude indeling in Centrales en Pennales vervangen door een in 4 groepen welke de huidige verwantschappen beter weergeven. Veel sterk verouderde synoniemen zijn doorverwezen naar voorkeursnamen. Groot probleem vormden de vele infraspecifieke taxa. Fytoplankton (Phytoplankton) Het gebrek aan goede determinatiewerken, en de versnippering van de overige literatuur maken dat nog niet voor elk taxon goede verwijzingen konden worden opgenomen. Reptielen (Reptiles) De reptielen zijn gecheckt aan de hand van www.jcvi.org/reptiles/search.php Zoöplankton (Zooplankton) Het taxontype zooplankton is verdeeld in 7 goed herkenbare taxa: Branchiopoda, Copepoda, Rotifera, Ciliata, Rhizopoda, Foraminifera en. Heliozoa. Branchiopoda, Copepoda en Rotifera zijn gecheckt aan de hand van recente determinatieliteratuur; de naamgeving van de Rotifera is daarnaast gecheckt aan de hand van Segers, H. (2002): The nomenclature of the Rotifera: annotated checklist of valid family- and genus-group names. Journal of Natural History 36: 631-640) en Segers, H. (2007): Annotaded checklist of the rotifers (Phylum Rotifera), with notes on nomenclature, taxonomy and distribution. Zootaxa 1564: 1-104

pagina 58 van 155



4.4.3

Aquo-domeintabel Taxontype

Domeintabel Definitie Opmerking Samenstelling


Taxontype Taxontype is een pragmatische en analyse- en beoordelingsgebonden typologie onderdeel formaat code tekst 5 omschrijving tekst 60 enumeratie IDsW: www.idsw.nl Zie hieronder en http://www.idsw.nl/aquo/schemas/Aquo-domein_taxatype.xsd

Inhoud Taxontypen is een pragmatische en analyse- en beoordelingsgebonden typologie. De volgende taxontypen worden onderscheiden: Taxontypecode AMFBE HERPT MACEV MACFN REPTL VISSN VLIND VOGLS ZOOGD MICFN NEMTD ZOOPT MACFT MACAG MICFT DIATM FYTPT BACTR SCHIM

Taxontype Amfibieën 1 Herpetofauna* Macro-evertebraten 2 Macrofauna* Reptielen Vissen Vlinders Vogels Zoogdieren Microfauna Nematoden Zooplankton Macrofyten Macroalgen Microfyten Diatomeeën 3 Fytoplankton* 4 Bacteriën* 4 Schimmels*

Hoger Taxontype Herpetofauna Macrofauna Macrofauna Nvt Herpetofauna Macrofauna Macrofauna Macrofauna Macrofauna Nvt Microfauna Microfauna Nvt Nvt Nvt Microfyten Microfyten Nvt Nvt

*1 Amfibieën en Reptielen vormen samen herpetofauna! *2 Macrofauna wordt in principe gebruikt voor macro-evertebraten *3 Voor alle duidelijkheid: Fytoplankton bevat NIET de lijst met diatomeeën! *4 Er zijn (nog) geen TWN-lijsten voor Bacteriën en Schimmels. Benodigde taxa(groepen) zijn opgenomen in de domeintabel Object

In het overzicht zijn ter informatie de hoofdtypen vet weergeven (Macrofauna, Microfauna, Macrofyten, Microfyten, Bacteriën en Schimmels). Benadrukt moet echter worden dat in de domeintabel zelf geen relaties tussen de hoofdtypen en subtypen zijn vastgelegd.


pagina 59 van 155


4.4.4

Aquo-domeintabel Taxon (TWN) Domeintabel Definitie

Opmerking Samenstelling Type Beheer domeintabel Definitie domeinwaarden Overige literatuurbronnen Inhoud domeintabel

taxon (synoniem: biotaxon) bron: Aquo-lex: Eenheid in het classificatiesysteem van organismen Toelichting Door H.J. Lam ingevoerd begrip. Meervoud: taxa. Een groep van organismen die op grond van een zekere overeenkomst een taxonomische eenheid vormen, onafhankelijk van de grootte of de rangorde van die eenheid. Van hoog naar laag in het classificatiesysteem zijn dat phylum, klasse, orde, familie, genus, soort en ondersoort. Taxontypen is een pragmatische en analyse- en beoordelingsgebonden typologie Zie hieronder enumeratie IDsW: www.idsw.nl Zie hieronder Zie hieronder Zie hieronder en http://www.idsw.nl/standaarden/domeintabellen/taxa_waterbeheer/twn_lijst/

Het doel van de Taxa Waterbeheer Nederland (TWN) is het bieden van een eenduidige naamgeving voor alle taxa die voor het waterbeheer in Nederland relevant zijn. De TWN onderscheidt zich van andere bestaande databases zoals het Nederlands soortenregister doordat het zich als Nationaal referentiesysteem specifiek richt op eenduidige naamgeving en uitwisseling van hydrobiologische data in het Waterbeheer. Als zodanig heeft de TWN geen publiekstaak. Voor deze domeintabel gelden de volgende regels: • De TWN omvat alle taxa die voor het waterbeheer in Nederland van belang zijn. Naast de waterorganismen kunnen dus ook bijvoorbeeld vlinders op de lijst komen. • TWN omvat zowel zoetwater- als zoutwatertaxa. • Taxa worden alleen opgenomen indien ze gebruikt worden. Minimaal opgenomen zijn de taxa die toegepast worden binnen de volgende systemen, voorzover daar ook waarnemingen aan gekoppeld zijn: Dawaco, Donar, Ecobase, EcoLIMS , Limnodata Neerlandica en Piscaria. • In de TWN worden alleen taxa opgenomen die zijn waargenomen/gerapporteerd binnen het Nederlands grondgebied. Toevoegen van taxa die niet zijn waargenomen/gerapporteerd dienen aangevraagd te worden via de TWN werkgroep / Change Advisory Board (CAB). • Alleen officieel gepubliceerde taxa worden opgenomen. Synoniemen zijn toegestaan, maar dan wordt wel verwezen naar de voorkeursnaam. • In relevante determinatieliteratuur gepubliceerde “praktijk taxa” zullen worden toegevoegd met een “sensu” auteurscitaat. • Bij de naamgeving hoort een geüniformeerde schrijfwijze. • Iedere taxon is gekoppeld aan het hogere taxon waartoe het behoord (de zogenaamde parent) en krijgt daarmee een plaats binnen de hiërarchische systematiek. Daarbij

pagina 60 van 155



moet worden opgemerkt dat synoniemen altijd alleen indirect gekoppeld zijn aan een hoger taxon via de voorkeursnaam (preferred name)”. • De TWN lijst wordt ontsloten via www.idsw.nl. Samenstelling Een taxon bestaat uit de volgende (sleutel-) kenmerken: Attribuut

Formaat Sleutel

taxon type

C(5)

taxon code

*1

Voorbeeldwaarde

Ver*2 plicht

-

DIATM

V

C(8)

-

ASRIFORM

O

Unieke code per taxontype Niet verplicht, maar is er wel altijd. Voorheen ook wel STOWA-code genoemd.

taxon name

C(90)

1

Asterionella formosa

V

Wetenschappelijke naam (“Latijnse naam”)..

local name

C(90)

-

O

niet voor alle taxontypen

author

C(90)

-

Hassall 1850

O

Niet voor hogere taxa dan genus. Niet verplicht, maar meestal wel aanwezig.

taxon group

C(5)

-

ARAPH

V

Araphid Pennales Dit attribuut is puur om pragmatische redenen opgenomen. Het vereenvoudigd het zoeken en selecteren van taxa. Hiervoor is nog geen afgeronde domeintabel beschikbaar.

taxon level

C(15)

-

Species

V

Een van de waarden uit de hieronder opgenomen domeintabel Taxonniveaus.

parent name C(90)

-

Asterionella

O

Alleen voorkeursnamen kunnen een parent hebben. Synoniemen hebben geen parent. Synoniemen zijn opgenomen als soort en verwijzen naar een andere soort, de afwijkende lokale naam voor een synoniem kan opgenomen zijn indien aanwezig!

refer name

C(90)

-

C

Voorkeursnaam (preferred name), alleen voor synoniemen

literature

C(55)

-

O

Identificatiesleutel(s) naar de referentieliteratuur. Tot maximaal 8 sleutels (per sleutel max. 6 tekens) gescheiden door een puntkomma. Bijna altijd, niet voor hogere taxa

local name

C(90)

-

date

C(10)

-

2005-12-22

V

Betreft laatste mutatiedatum in einig deel van het databaserecord. Een record wordt hoogstens 1 keer per dag gemuteerd. in ISO8901 datumformaat (tijd wordt niet opgeslagen)

status

C(5)

-

1

V

Een van de waarden uit de hieronder opgenomen domeintabel Taxonstatus.

PB003;PB00 4

toelichting/opmerking

O

*1 Zie ook tweede aandachtspunt in deze paragraaf over afgeleid sleutelgegeven. *2 V = Verplicht kenmerk/attribuut, C = Conditioneel, O = Optioneel

De domeintabel Taxonstatus kent de volgende waarden: Code

Omschrijving

10

Preferred name


Toelichting

pagina 61 van 155


Code

Omschrijving

Toelichting

20

Synonym

Synoniem wordt hier gebruikt in de meest brede zin van de betekenis (dus zowel taxonomisch als nomenclatorisch)

30

Dubious taxon concept

TWN error (do not use

80

Non-taxonomic species group

change of interpretation (do not use

91

TWN error (do not use)

TWN error heeft onder andere betrekking op achteraf in de lijsten aangetroffen schrijffouten en taxa die in een verkeerde parametergroep zijn gezet Taxa met codes 91 dient daarom niet meer gebruikt te worden Toekenning van code 91 slechts incidenteel zal voorkomen.

92

change of interpretation (do not use)

Change of interpretation betekent dat een taxon nieuwe, afwijkende interpretaties heeft gekregen (meest als gevolg van het verschijnen van nieuwe literatuur), en er dus gekozen moet worden uit interpretatie [1], [2], etc. Het oorspronkelijke record zónder interpretatie aanduiding heeft dan geen betekenis meer (is nu [1] of [2], etc. geworden). Taxa met codes met code 92 dient daarom niet meer gebruikt te worden Code 92 zal de met name aan microfyten nog wel regelmatig worden gegeven

De domeintabel Taxonniveau kent de volgende waarden: Domeinwaarde

vervolg 1

vervolg 2

vervolg 3

Classis

Infraphylum

Subclassis

Superclassis

Divisio

Infraregnum

Subdivisio

Superfamilia

Familia

Ordo

Subfamilia

Superordo

Forma

Phylum

Subgenus

Superphylum

Genus

Regnum

Subordo

Tribus

Genus combi

Sectio

Subphylum

Varietas

Infraclassis

Species

Subregnum

Infraordo

Species combi

Subspecies

Schrijfwijze • De naamgeving van de taxa is identificerend. Er wordt expliciet geen gebruik gemaakt van unieke coderingen. Naamgeving is conform de overeenkomstige internationale codes (ICBN en ICZN). Deze naamgeving zal in een apart document worden toegelicht. • De taxoncode (voorheen STOWA 8-lettercode genoemd) wordt als afgeleid sleutelgegeven bijgeleverd en is uniek per taxontype (overigens ook uniek binnen de hoofdgroepen Macrofauna, Microfauna, Macrofyten en Microfyten)! Een taxon behoort tot één Taxontype. • Bij de taxa wordt altijd verwezen naar de oorspronkelijke beschrijving (publicatie). De verwijzing naar een oorspronkelijke publicatie bestaat uit een auteursnaam en jaartal. Tevens zijn alle taxa gekoppeld aan de primaire actuele identificatie literatuur middels een complete referentie. Indien mogelijk wordt ook verwezen naar via internet toegankelijke gezaghebbende databases.

pagina 62 van 155



• Ter ondersteuning van diagnoses zijn in een aantal gevallen identificatiefoto’s aan een taxonnaam gekoppeld. Deze identificatiefoto’s voorzien van diagnostische kenmerken hebben betrekking op Nederlands materiaal. • Iedere taxonnaam is voorzien van een statusindicatie (synoniem/voorkeursnaam). Via interne verwijzingsstructuur zijn taxonomische wijzigingen te allen tijde herleidbaar naar de oorspronkelijke naam. Bij verschillende interpretaties wordt er een [1], [2]…..[n] aan de taxonnaam toegevoegd zodat ook te herkennen is dat er meerdere interpretaties bestaan. • De taxonomische hiërarchie is vastgelegd middels een zgn. parentstructuur; elk taxon met voorkeursnaam verwijst naar het hogere taxon waartoe het behoord (de zogenaamde parent) en krijgt daarmee een plaats binnen de hiërarchische systematiek. Hierin zijn alleen voorkeursnamen opgenomen.


pagina 63 van 155


4.5

Typering Een typering is een dynamisch kenmerk van een medium of (meet-)object dat wordt waargenomen of beoordeeld en dat is gedefinieerd in een methodiek of voorschrift. Hierin is beschreven hoe de waarde van de typering moet worden bepaald en uitgedrukt. Ook is daarin vastgelegd welke mogelijke waarden dit kenmerk mag hebben. Dat kan via een schaal, een klassenindeling, domeintabel, of mogelijk toch in een getalswaarde met een eenheid. Omdat typeringen zijn gekoppeld aan specifieke methodiek hoeven zij als begrip niet opgenomen te zijn in Aquo-lex. Voorlopig worden de volgende soorten typeringen onderscheiden: Waarnemingstyperingen Deze typeringen zijn dynamische kenmerken van de omgeving die direct of indirect worden waargenomen. Deels betreffen dit zintuigelijk waarnemingen, zoals “neerslagvorm” (KNMI), “Indicatie aanwezigheid Zwerfvuil” of “Indicatie open/dicht”. Zij kunnen ook echter ook het resultaat zijn van een aantal andere metingen en kenmerken, bijvoorbeeld bij “recirculatiefactor” (bij afvalwaterzuivering). Overigens zijn of kunnen niet alle typeringen in deze groep eenduidig worden gedefinieerd. Zodat ook de toegestane waarden variabel zijn. Een voorbeeld hiervan is de typering “kleur”. De waarnemingstyperingen zijn voornamelijk afkomstig uit: • Veldformulieren voor zintuigelijke waarnemingen van de omgeving • Waterkwantiteitsbeheer Dynamische kenmerken van de kunstwerken die direct van invloed zijn op de waterstand en het debiet in de waterlopen; • Zuiveringsbeheer Kenmerken van het proces van de afvalwaterzuivering. Deze typeringen geef vaak de prestaties of het rendement van de zuivering van het afvalwater weer • Laboratorium Aanduidingen van op het laboratorium uitgevoerde activiteiten, die van belang zijn voor de interpretatie van de analyseresultaten. Omdat deze typeringen niet altijd exclusief tot één toepassingsgebied behoren, zijn hiervan geen aparte subtabellen aangemaakt. Beoordelingstyperingen Deze typeringen betreffen de kenmerken van een medium of (meet)object dat wordt beoordeeld volgens een bepaalde methodiek. Een dergelijke typering wordt daarbij volgens deze methodiek afgeleid uit waarnemingen. Voorbeelden van dergelijke typeringen zijn; • KRW kwaliteitselementen Kwaliteitselementen die voor de KaderRichtlijn Water een oordeel geven over de chemische en ecologische toestand van waterlichamen • KRW hydromorfologische parameters ‘Parameters’ onder de ‘KRW kwaliteitselementen’ die voor de KaderRichtlijn Water een oordeel geven over de hydromorfologische toestand van waterlichamen • EBEO-karakteristieken Resultaten (karakteristieken) uit de Ecologische BEOordelingsmethodiek voor diverse

pagina 64 van 155



soorten oppervlaktewater. Voorbeeld van typering zijn “brakkarakter” (EBEO; Ecologische BEOordelings-methodiek) en “neerslagvorm” (KNMI). • Indicatoren uit RWSR/iWSR Indicatoren voor de beoordeling van watersystemen volgens de methodiek Regionale WaterSysteem Rapportage (RWSR) of met het instrumentarium WaterSysteemRapportage (iWSR) Omdat de beoordelingstyperingen één op één gekoppeld zijn aan een (standaard) beoordelingsmethodiek zijn deze ook opgenomen in aparte domeintabellen.

4.5.1

Aquo-domeintabel TyperingWaarneming Domeintabel Definitie Samenstelling



TyperingWaarneming Dynamisch kenmerk van de omgeving dat direct of indirect wordt waargenomen. toegestane tekens onderdeel formaat zie ook schrijfwijze code tekst 12 A .. Z 0 .. 9 omschrijving tekst 60 A .. Z a .. z 0 .. 9 .-/() enumeratie IDsW: www.idsw.nl Diverse methodieken of voorschiften voor het vastleggen van dynamische kenmerken van een medium of (meet)object die direct of indirect worden waargenomen in het veld, op het laboratorium of bij zuiveringsinstallaties. http://www.idsw.nl/aquo/schemas/Aquodomein_typeringwaarneming.xsd

Inhoud Deze typeringen zijn dynamische kenmerken van de omgeving die direct (zintuigelijk) of indirect (uit andere waarnemingen) worden waargenomen. De domeintabel TyperingWaarneming bevat waarden die voldoen aan de definitie van TyperingWaarneming. Voor de duidelijk geldt daarbij tevens dat deze typering niet mag voorkomen in de Aquo-domeintabel Grootheid. Schrijfwijze Codering volgens de algemene coderingsregels. Domeintabel – voorbeeld (indicatief) 2009-05-18 Code

Omschrijving

toepassing/methodiek

veld AFVL


Vast afval

Veldformulier, over het algemeen een indicatie van de aanwezigheid van

pagina 65 van 155


Code

Omschrijving


BDKALG

Bedekking algen

Veldformulier

BDKDRA...

Bedekking draadalgen

EBEOsys deeltoets2

BDKDRY

Bedekking drijflaag vegetatie

EBEOsys deeltoets1+2

BDKEME

Bedekking emerse laag vegetatie

EBEOsys deeltoets2

BDKFLB

Bedekking flab of darmwier

EBEOsys deeltoets1

BDKKAD

Bedekking kade vegetatie

EBEOsys deeltoets1

BDKKRS

Bedekking kroos of kroosvaren

EBEOsys deeltoets1

BDKOEV

Bedekking oever vegetatie

EBEOsys deeltoets1

BDKSUB

Bedekking submerse laag vegetatie

EBEOsys deeltoets1+2

BDKTOT

Bedekking totaal vegetatie

Veldformulier (o.a. Ecolims)

BDKWAT

Bedekking water vegetatie

EBEOsys deeltoets1

BDKYZR

Bedekking ijzeroer

Veldformulier

BEDKKLG

Bedekking kruidlaag

Veldformulier

BEDKLGRPTN

Bedekking lagere planten (wieren,algen,lichenen)

Veldformulier

BESDWG

Beschaduwing


BEWDG

Beweiding

Veldformulier

BEWKGD

Bewolkingsgraad


BLADVL

Bladval


BLOEIBAG

Bloei blauwalgen


BRASEML

Brasem lengte na zes jaar

EBEOsys deeltoets2

BRASEMP

Brasem percentage biomassa

EBEOsys deeltoets2

CATCANBTRDLG

Categorie Cyanobacteriedrijflaag

Veldformulier

DRIJVMTRAL

Drijvend materiaal


DROOGSD

Droogstand

Veldformulier

GEUR

Geur


GEURITST

Geurintensiteit


HELDHD

Helderheid


HECHTGBDHD

Hechtgebondenheid

Typering bij asbestonderzoek

IJSTSD

IJstoestand / aggregatietoestand van het water

Veldformulier

ISOLTE

Isolatie


KLEED

Kleed

Typering van organismen

KLEURITSTT

Kleur intensiteit

Veldformulier

KWELIDCE

Kwelindicatie


LEVDHD

Levendigheid


LEVSDM

Levensstadium


NEERSVM

Neerslagvorm


OEVRBGIG

Oever begroeiing

EBEOsys deeltoets2

OEVRBSIG

Oeverbeschoeiing

Ecologische beoordeling

pagina 66 van 155



Code

Omschrijving


OEVRST

Oeversoort

EBEOsys deeltoets1

OEVRVTPG

Oeververtrapping

EBEOsys deeltoets1

OLE

Olie


ONDHD

Onderhoud


OVMTGGHGRWTP

Overmatige groei hogere waterplanten

Veldformulier

PROFL

Profiel

EBEOsys deeltoets2

REUK

Reuk

Veldformulier

PSCPLV

Verhouding piscivore / planktivore vis

EBEOsys deeltoets2

SEXE

Sex


SCHUIM

Schuim


SMAAK

Smaak

Veldformulier

STANK

Stank

EBEOsys deeltoets1

SUBST

Substraat


VERORNGG

Verontreiniging


VLOEDMBDKG

Vloedmerkbedekking

Veldformulier

VITLTT

Vitaliteit


ZWERFVL

Zwerfvuil

EBEOsys deeltoets1, Veldformulier, over het algemeen een indicatie van de aanwezigheid van

laboratorium AANWZHTXSBAV

Aanwezigheid toxische blauwalg vastgesteld

GWL Boxtel

AFMD

Afmeldreden niet genomen monster

GWL Boxtel

DESTTUGVD

Destructie uitgevoerd

Delta Waterlab

EXTTNIWG

Extractie na inweeg

EXTTOGWBSS

Extractie op gewichtbasis

EXTTOVLMBSS

Extractie op volumebasis

FILTTGVZFTUG

Filtratie glasvezelfilter uitgevoerd

FILTTPPFTUGV

Filtratie papierfilter uitgevoerd

IDTFCTDVMASU

Identificatie draadvormers in actief slib uitgevoerd

GWL Boxtel

INWG

Inweeg

INZOGWBSS

Inzet op gewichtbasis

INZOVLMBSS

Inzet op volumebasis

MICCPODZATSU

Microscopisch onderzoek actief slib uitgevoerd

GWL Boxtel

MONSNMBTROLG

Monstername bacteriologische analyses uitgevoerd

GWL Boxtel

MONSNMFSCMSA

Monstername fysisch-chemische analyses uitgevoerd

GWL Boxtel

MONSNMHDBOLG

Monstername hydrobiologische analyses uitgevoerd

GWL Boxtel


pagina 67 van 155


Code

Omschrijving


SCREENNVTGSF

Screening niet-vluchtige stoffen uitgevoerd

GWL Boxtel

SCREENSMSLVZ

Screening samenstelling vetzuren uitgevoerd

GWL Boxtel

SCREENVTGSFU

Screening vluchtige stoffen uitgevoerd

GWL Boxtel

SOLPSETTE

Solid Phase Extractie

VOORBWKHSCE

Voorbewerking headspace

GRONDST

Grondsoort

GRONDSBMSGD

Grondsoort bijmengsel grind

GRONDSBMSHMS

Grondsoort bijmengsel humus

GRONDSBMSLTM

Grondsoort bijmengsel lutum

GRONDSMDAN

Grondsoort mediaan zuivering

…

4.5.2

…

…

Aquo-domeintabel KRW kwaliteitselementen Domeintabel Definitie Samenstelling



KRW kwaliteitselement onderdeel formaat code tekst 12 omschrijving tekst 60 enumeratie IDsW: www.idsw.nl Rapport” Protocol Toetsen en Beoordelen voor de Operationele Monitoring en Toestand- en Trendmonitoring, Waterdienst, 20082009 Zie KRW-stofcodelijst en http://www.idsw.nl/aquo/schemas/Aquodomein_typekwaliteitselement.xsd

Voor oppervlaktewater wordt onderscheid gemaakt in de chemische toestand en de ecologische toestand. De chemische toestand heeft alleen betrekking op de prioritair (gevaarlijke) stoffen met een eu-norm. De overige verontreinigende stoffen (denk aan stoffen waar nu een MTR-norm voor geldt, maar niet prioritair zijn) vallen onder de ecologische toestand. De ecologische toestand heeft betrekking op verschillende kwaliteitselementen. Inhoud In deze domeintabel zijn eindtoestanden opgenomen.

pagina 68 van 155

ook

de

domeinwaarden

voor

de

tussenresultaten

en



Schrijfwijze Codering op basis van historische coderingen en praktische overwegingen, zo veel mogelijk volgens de algemene coderingsregels.

4.5.3

Aquo-domeintabel KRW hydromorfologische parameters Domeintabel Definitie Samenstelling


KRW hydromorfologische parameters onderdeel formaat code tekst 10 omschrijving tekst 60 enumeratie IDsW: www.idsw.nl Handboek Hydromorfologie, RWS WD (2007.006) Zie hieronder en http://www.idsw.nl/aquo/schemas/Aquodomein_typehydromorfologischeparameter.xsd

Inhoud: Param.nr. Code

Omschrijving

Kwal. elem.

Rivieren 1

HMFCON_ALP

Passeerbaarheid barrieres voor sediment en vissen

HMFCON

1a

HMFCON_BAS

Passeerbaarheid barrieres voor sediment

HMFCON

1b

HMFCON_BAV

Passeerbaarheid barrieres voor vissen

HMFCON

2

HMFCON_BER Bereikbaarheid voor vissen

HMFCON

3

HMFREG_WAR Waterstanden

HMFREG

4

HMFREG_AFS

Waterstroming

HMFREG

4a

HMFREG_AFR

Waterstroming – afvoer

HMFREG

4b

HMFREG_SNE

Waterstroming – stroomsnelheid

HMFREG

5

HMFREG_MVA Mate van vrije afstroming

HMFREG

6

HMFREG_MNA Mate van natuurlijk afvoerpatroon

HMFREG

7

HMFREG_GET

Getijdenkarakteristiek

HMFREG

7a

HMFREG_GTA

Getijdenkarakteristiek – kentering

HMFREG

7b

HMFREG_GTB

Getijdenkarakteristiek – getijslag

HMFREG

7c

HMFREG_GTC Getijdenkarakteristiek – verhoudingsgetal horizontaal getij

HMFREG

8

HMFREG_GRO Grondwaterstand

HMFREG

9

HMFMOR_RIL

HMFMOR

10

HMFMOR_DMN Dwarsprofiel en mate van natuurlijkheid

HMFMOR

11

HMFMOR_AKB Aanwezigheid kunstmatige bedding

HMFMOR

12

HMFMOR_MNS Mate van natuurlijkheid substraatsamenstelling bedding

HMFMOR

13

HMFMOR_ESS Erosie/sedimentatie structuren

HMFMOR


Rivierloop

pagina 69 van 155


Param.nr. Code

Omschrijving

Kwal. elem.

14

HMFMOR_AOV Aanwezigheid oeververdediging

HMFMOR

15

HMFMOR_LOE Landgebruik oever

HMFMOR

16

HMFMOR_LUB

Landgebruik in uiterwaard/beekdal

HMFMOR

17

HMFMOR_MNI

Mogelijkheid tot natuurlijke inundatie

HMFMOR

18

HMFMOR_MNM Mogelijkheid tot natuurlijke meandering

HMFMOR

Meren 1

HMFREG_KWE Kwel of wegzijging

HMFREG

2

HMFREG_NEE

Neerslag

HMFREG

3

HMFREG_VER

Verdamping

HMFREG

4

HMFREG_AAN

Aanvoer

HMFREG

5

HMFREG_AFM Afvoer

HMFREG

6

HMFREG_WAM Waterstand

HMFREG

7

HMFMOR_DIE

HMFMOR

8

HMFMOR_BSS Bodemsamenstelling

HMFMOR

9

HMFMOR_OEV Oeververdediging

HMFMOR

10

HMFMOR_HOE Helling oeverprofiel

HMFMOR

Diepteverdeling

Kust- en overgangswater 1

HMFGET_GTS

2

HMFGET_DZW Debiet zoet water

HMFGET

3

HMFGET_VHG

Verhoudingsgetal horizontaal getij

HMFGET

4

HMFGET_GKK

Golfklimaatklasse

HMFGET

5

HMFGET_OSS

Overheersende stroomrichting en stroomsnelheid

HMFGET

6

HMFMOR_HCD Hypsometrische curve of diepteverdeling

HMFMOR

7

HMFMOR_SBO Soort bodem

HMFMOR

8

HMFMOR_SSU Samenstelling substraat

HMFMOR

9

HMFMOR_GTZ Getijdezone

HMFMOR

9a

HMFMOR_SIG

HMFMOR

9b

HMFMOR_DVD Getijdezone – droogvalduur

HMFMOR

10

HMFMOR_SOE Soort oever

HMFMOR

11

HMFMOR_KOE Kust- en oeververdediging

HMFMOR

12

HMFMOR_LGT Landgebruik getijdenzone

HMFMOR

pagina 70 van 155

Getijslag

Getijdezone – soort intergetijdengebied

HMFGET



4.5.4

Aquo-domeintabel EBEO-karakteristiek Domeintabel Definitie Samenstelling

EBEO-karakteristiek onderdeel formaat code omschrijving


tekst 12 tekst 60

toegestane tekens zie ook schrijfwijze A .. Z A .. Z a .. z 0 .. 9 .-/()

enumeratie IDsW: www.idsw.nl Handboek Nederlandse Ecologische Beoordelingssystemen (EBEO), zie www.stowa.nl http://www.idsw.nl/aquo/schemas/Aquodomein_EBEOkarakteristiek.xsd

Inhoud Deze domeintabel bevat alle EBEO-karakteristieken. Schrijfwijze De EBEO-karakteristieken zijn gecodeerd volgens de algemene coderingsregels.

4.5.5

Aquo-domeintabel iWSR indicator Domeintabel Definitie Samenstelling

Type Beheer domeintabel Definitie domeinwaarden Overige literatuurbronnen

Inhoud domeintabel


iWSR indicator onderdeel formaat code

tekst 12

omschrijving

tekst 60

toegestane tekens zie ook schrijfwijze A .. Z 0 .. 9 A .. Z a .. z 0 .. 9 .-/()

enumeratie IDsW: www.idsw.nl Rapport “Actualisatie indicatorenlijst iWSR” Witteveen+Bos/Provincie Noord-Brabant, oktober 2006 Rapport” Protocol Toetsen en Beoordelen voor de Operationele Monitoring en Toestand- en Trendmonitoring, Arcadis/Waterdienst, oktober 2007 Gebruikershandleiding iWSR, InterProvinciaal Overleg http://www.idsw.nl/aquo/schemas/Aquo-domein_iWSRindicator.xsd

pagina 71 van 155


Inhoud Deze domeintabel bevat de zogenaamde RWSR/iWSR indicatoren. De richtlijnen voor het al dan niet opnemen van de indicatoren in deze subset met RWSR/iWSR staan vermeld in de hoofdstukken 3 en 5 van het rapport “Actualisatie iWSR Indicatoren”. In afwijking hierop zijn reeds gedefinieerde KRW-kwaliteitselementen of het EBEO-eindoordeel (EBEO-karakteristiek) echter niet opgenomen. Deze staan al in de desbetreffende domeintabel. Schrijfwijze Voor de code van de RWSR/iWSR indicator wordt gebruik gemaakt van het prefix “IWSR” met een volgnummer. De omschrijving is comform het rapport.

pagina 72 van 155



4.6

Hoedanigheid – equivalenten, referenties en fracties

4.6.1

Aquo-domeintabel Hoedanigheid Domeintabel Definitie

Samenstelling


Hoedanigheid bron: Aquo-lex De vorm waarin de eenheid behorend bij een meetwaarde wordt uitgedrukt of de fractie van de parameter waarop de meetwaarde betrekking heeft. Toelichting: De vorm van de eenheid kan een equivalent zijn waarin de meetwaarde wordt uitgedrukt, als ware het een andere vergelijkbare parameter. Voorbeeld hiervan is ‘uitgedrukt in Stikstof’ bij de parameter Nitraat (NO3). De vorm van de eenheid ook een referentie(-kader) weergeven zoals in bijvoorbeeld ‘t.o.v. NAP’. De waarde “na filtratie (opgelost fractie)” of de korrelgroottefractie zijn voorbeelden van fracties van een parameter. toegestane tekens onderdeel formaat zie ook Schrijfwijze code (symbool) tekst 8 A .. Z a .. z 0 .. 9 naam tekst 60 A .. Z a .. z 0 .. 9 ./() enumeratie IDsW: www.idsw.nl zie hieronder Zie ook hieronder en http://www.idsw.nl/aquo/schemas/Aquodomein_hoedanigheid_2009.xsd http://www.idsw.nl/aquo/domeintabellen/wns/ hoedanigheid.csv

Inhoudelijk/algemeen Een hoedanigheid bestaat naast de omschrijving uit een code. De lijst met hoedanigheden bevat alleen waarden die aan de definitie en één van de volgende voorwaarden voldoen: • De waarde betreft een aanduiding voor het equivalent waarin de meetwaarde wordt uitgedrukt, als ware het een andere vergelijkbare parameter (“vorm” uit de definitie). In dat geval begint de waarde met de uitdrukking “uitgedrukt in”. De hoedanigheid “uitgedrukt in Stikstof’ bij de parameter nitraat is hiervan een goed voorbeeld. • De waarde betreft een referentie(-kader), de waarde is uitgedrukt ten opzichte van een bepaalde referentiehoogte, locatiereferentiestelsel, referentietemperatuur, referentiegewicht, etcetera. Voorbeelden hiervan zijn ‘t.o.v. NAP’ en ‘t.o.v. drooggewicht. • De waarde betreft een aanduiding van een bepaald gestandaardiseerd deel / fractie van de parameter. Analyses (volgens voorschrift) van parameterfracties worden bijvoorbeeld toegepast indien het analyseresultaat over de fractie de kwaliteit van het


pagina 73 van 155


monster beter weergeeft of als de normering op de fractie gebaseerd is. Voorbeelden van parameterfracties zijn korrelgroottefracties maar ook ‘na filtratie’ (= opgeloste fractie). Bij een taxon als parameter kan een gestandaardiseerd biologisch kenmerk of klasse ook een fractie aanduiden. Voorbeeld hiervan is ‘Geslacht;vrouw’. Voorbeeld toepassing hoedanigheid ‘na filtratie’ De aanwezigheid van Cadmium in een watermonster van 100 ml kan over het algemeen op twee manieren worden uitgedrukt. Men kan de hoeveelheid Cadmium in het totale monster beschouwen. Hoe de analyse wordt uitgevoerd, volgens welke methode en techniek(en) staat in de waardebepalingsmethode (bijv. NEN-norm) vermeld. Het resultaat van deze analyse zou kunnen zijn: 5 ug/100 ml, ofwel 0,5 ug/l. Men kan ook de hoeveel opgelost Cadmium (dus niet gebonden aan de zwevende stof) beschouwen. Het monster wordt dan gefiltreerd. Vervolgens wordt de concentratie van Cadmium in het filtraat bepaald. De waarde zou dan kunnen zijn 1 ug/80 ml (hoeveelheid filtraat), ofwel 1,25 ug/100 ml, ofwel 0,125 ug/l. Dit is een beduidend andere waarde dan die voor het totaal water. Met de hoedanigheid ‘nf’ (na filtratie) wordt dit onderscheid gemaakt.

N.B: De hoedanigheid is geen nadere aanduiding of algemene indeling van methodes of technieken voor de behandeling, ontsluiting of analyse van monsters. De term ‘na filtratie’ lijkt dit precedent misschien te scheppen, maar hier wordt bij de hoedanigheid nadrukkelijk de opgeloste fractie van de parameter (chemische stof) bedoeld en niet de scheidingsmethode.

Schrijfwijze • Het eerste deel van de vorm waarin een eenheid wordt uitgedrukt wordt niet opgenomen in de code. Het gaat hier om teksten als: uitgedrukt in, ten opzichte van • Algemeen gebruikte afkortingen van referentiekaders en fracties worden opgenomen als code. Voorbeelden:

Normaal Amsterdams Peil droog gewicht na filtratie (opgeloste fractie)

NAP dg nf

• Voor chemische parameters worden de coderingen gebruikt zoals beschreven bij de coderingsregels voor chemische stoffen. • Indien de omschrijving bestaat uit een woord dat kan worden opgedeeld in afzonderlijke woorden, dan wordt de eerst letter van elk woord genomen. Indien de omschrijving niet kan worden opgedeeld in afzonderlijke woorden dan wordt de eerste letter en de laatste letter van het woord genomen. • De code mag niet gelijk zijn aan een reeds bestaande code in deze domeintabel of in een andere subdomeintabel van Hoedanigheid. • De overige coderingen zijn een acroniem volgens de algemene coderingsregels.

pagina 74 van 155



Domeintabel - voorbeeld (indicatief) dd 2009-05-18 De domeintabel Hoedanigheid bestaat uit de volgende (sub)domeintabellen: groep

subdomein

equivalent HoedanigheidEquivalent

opmerking zie domeintabel HoedanigheidEquivalent

referentie

HoedanigheidReferentieBasis zie domeintabel HoedanigheidReferentieBasis

referentie

ReferentiePlaats

zie domeintabel ReferentiePlaats

referentie

ReferentieRichting

zie domeintabel ReferentieRichting

referentie

ReferentieVlak

zie domeintabel ReferentieVlak

fractie

HoedanigheidFractieBasis

zie domeintabel HoedanigheidFractieBasis

fractie

Koolwaterstoffractie

zie domeintabel Koolwaterstoffractie

fractie

Korrelgroottefractie

zie domeintabel Korrelgroottefractie

fractie

Golffrequentieklasse

zie domeintabel Golffrequentieklasse

fractie

BiologischKenmerk

zie domeintabel BiologischKenmerk

Daarnaast zijn de volgende domeinwaarden opgenomen die geen hoedanigheid zijn, maar waarvan de waarde een technische oplossing is voor bepaalde informatiesystemen. code

omschrijving

opmerking

NVT

Niet van toepassing

opgenomen voor systemen, zoals de WNS database, waarbij het attribuut Hoedanigheid niet optioneel is.

Ook zijn domeinwaarden opgenomen die een combinatie zijn van twee of meer hoedanigheden. Deze waarden zijn opgenomen voor systemen waar het attribuut Hoedanigheid niet meervoudig kan worden toegepast. code

omschrijving

opmerking

HoedanighedenCombinatie

zie lijst HoedanigheidCombinatie

Tot slot zijn de volgende domeinwaarden opgenomen die geen hoedanigheid volgens de definitie zijn, maar in het verleden onterecht zijn opgenomen. Deze kunnen niet meer uit de domeintabel Hoedanigheid verwijderd worden omdat hiervoor in een aantal informatiesystemen geen alternatieve attributen beschikbaar zijn. code

omschrijving

opmerking

INSU

In situ

Met “In situ” wordt aangegeven dat de meting/analyse ter plekke (in het veld) heeft plaatsgevonden. Als er geen sprake is van “in situ” is er sprake van analyse in een laboratorium. Bij een juiste gegevensmodellering wordt dit onderscheid gemaakt in verschillende objecten/entiteiten (veldwaarneming versus labanalyse of observation versus sample etc.) of in een apart attribuut/kenmerk bij een meting. Als in een informatiesysteem het onderscheid niet op dergelijke wijze gemaakt is (zoals bijvoorbeeld bij de WNS-database) dan is “In situ” een technische oplossing. Het is geen hoedanigheid volgens de definitie. Omdat met de hoedanigheid ook niet expliciet wordt vastgelegd dat een analyse in een laboratorium heeft plaatsgevonden wordt de toepassing van de code INSU sterk afgeraden.


pagina 75 van 155


code

omschrijving

opmerking

nb

na beluchten

nbz

na bezinken

Deze (scheidings-) technieken zijn onderdeel van de waardebepalingsmethode, en geen hoedanigheid volgens de definitie.

nc

na centrifugeren

nd

na verdunning

ndc

na decanteren

ne

na extractie

nv

na vriesdrogen

L250nm

gemeten bij golflengte 250 nm

L254nm


L380nm


L440nm


L672nm


L776nm


pagina 76 van 155

De golflengte waarbij de parameter (Transmissie of Extinctie) is gemeten is een onderdeel van de waardebepalingsmethode



4.6.2

Aquo-domeintabel HoedanigheidEquivalent

Domeintabel Definitie Samenstelling Type Beheer domeintabel Definitie domeinwaarden Overige literatuurbronnen Inhoud domeintabel

(Hoedanigheid) Zie domeintabel Hoedanigheid Zie domeintabel Hoedanigheid Zie domeintabel Hoedanigheid IDsW: www.idsw.nl Zie hieronder Zie ook hieronder en http://www.idsw.nl/aquo/schemas/Aquodomein_hoedanigheidequivalent.xsd

Inhoud De domeintabel Hoedanigheid-Equivalent bevat domeinwaarden die voldoen aan de voorwaarde voor Equivalent in de Praktijkrichtlijn domeintabel Hoedanigheid. Schrijfwijze Zie domeintabel Hoedanigheid. Domeintabel - voorbeeld (indicatief) dd 2009-05-18 code

omschrijving

136gTZV uitgedrukt in 136 g TZV N

uitgedrukt in Stikstof

O2

uitgedrukt in Zuurstof

KVE

uitgedrukt in kolonie vormende eenheden

…

…

WATKLM uitgedrukt in hoogte waterkolom


pagina 77 van 155


4.6.3

Aquo-domeintabel HoedanigheidReferentieBasis


(Hoedanigheid) Zie domeintabel Hoedanigheid Zie domeintabel Hoedanigheid Zie domeintabel Hoedanigheid IDsW: www.idsw.nl Zie hieronder Zie ook hieronder en http://www.idsw.nl/aquo/schemas/Aquodomein_hoedanigheidreferentiebasis.xsd

Inhoud De domeintabel HoedanigheidReferentieBasis bevat domeinwaarden die voldoen aan de voorwaarde voor Referentie in de Praktijkrichtlijn domeintabel Hoedanigheid en niet voorkomen in de specifiek referentietabellen voor referenties zoals ReferentiePlaats, ReferentieRichting, ReferentieVlak. Schrijfwijze Zie domeintabel Hoedanigheid. Domeintabel - voorbeeld (indicatief) dd 2009-05-18 code

omschrijving

opmerking

ng

t.o.v. nat gewicht

De hoedanigheid “t.o.v. natgewicht” zou feitelijk kunnen vervallen omdat hiermee het uitgangsmonster(bijvoorbeeld bij biota of waterbodem) bedoeld wordt en hiervoor de hoedanigheid “Niet van toepassing” is. De term natgewicht is echter vooral bij biota een algemeen gebruikt begrip en het is de vraag of de gebruiker van de gegevens bij de ‘hoedanigheid’ NVT direct de link legt met natgewicht.

dg

t.o.v. droog gewicht

…

…

25oC

t.o.v. 25 graden Celsius

pagina 78 van 155



4.6.4

Aquo-domeintabel ReferentiePlaats


ReferentiePlaats Zie domeintabel Hoedanigheid Zie domeintabel Hoedanigheid IDsW: www.idsw.nl Zie hieronder OGP Surveying and Positioning Committee (voorheen European Petroleum Survey Group EPSG): www.epsg.org Zie ook hieronder en http://www.idsw.nl/aquo/schemas/Aquo-domein_referentieplaats.xsd

Inhoud De domeintabel ReferentiePlaats bevat domeinwaarden die voldoen aan de voorwaarde voor Referentie in Praktijkrichtlijn domeintabel Hoedanigheid en specifiek betrekking hebben op de plaats in de ruimte. Veel coördinaten in Nederland zijn het Rijksdriehoekstelse (RD – 2 dimensionaal) of RD+NAP (3-dimensionaal) gegeven. Maar er zijn meer coördinaatrefentiestelsels binnen Nederland in gebruik. Door de European Petroleum Survey Group (EPSG, sinds 2005 opgenomen in OGP Surveying and Positioning Committee) wordt hiervan een lijst bijgehouden met een database waarin alle omrekenparameters tussen geodetische referentiesystemen zijn opgenomen. Veel gebruikte stelsels binnen Nederland en hun bijbehorende EPSG code zijn: Stelsel

EPSG code

Coördinaat systeem Binnen de kustlijnen (onshore) TM

RD

28992

X, Y in meters volgens RDNAPTrans

RD + NAP

7415

X, Y, Z in meters tov NAP volgens RDNAPTrans

NAP

5709

Z in meters tov NAP

TM

Buiten de kustlijnen (offshore) ED50

4230

Lengte, breedte in °

UTM 31N (ED50)

23031

E, N in meters met UTM projectie

UTM 32N (ED50)

23032

E, N in meters met UTM projectie Europees

ETSR89 (2D)

4258

Lengte, breedte in °

ETSR89 (3D)

4937

Lengte, breedte in °, hoogte in mete rs tov ellipsoide

ETRS89 + EVRF2000

7409

Lengte, breedte in °, hoogte in meters tov EVRF2000 ( ≈ NAP)

LCC (ETRS89)

3034

E, N in meters met Lambert projectie

LAEA (ETRS89)

3035

E, N in meters met Equal Area projectie Wereldwijd en voor GPS gebruik

WGS84

4326

Lengte, breedte in °, hoogte in meters to v ellipsoide

UTM 31N (WGS84)

32631


UTM 32N (WGS84)

32632



pagina 79 van 155


Schrijfwijze Zie domeintabel Hoedanigheid, aangevuld met; • Referentiestelsel die voorkomen in de EPSG worden gecodeerd volgens de EPSGcode voorafgegaan door “EPSG”; Domeintabel - voorbeeld (indicatief) dd 2009-05-18 code

omschrijving

EPSG28992

Rijksdriehoekstelsel-Nieuw

EPSG28991

Rijksdriehoekstelsel-Oud

EPSG23031

ED50/UTM31

EPSG23032

ED50/UTM32

EPSG3034

ETRS89-LambertConformConic

EPSG19986

ETRS89-LambertEqualArea

pagina 80 van 155



4.6.5

Aquo-domeintabel ReferentieRichting


ReferentieRichting Zie domeintabel Hoedanigheid Zie domeintabel Hoedanigheid IDsW: www.idsw.nl Zie hieronder Zie ook hieronder en http://www.idsw.nl/aquo/schemas/Aquo-domein_referentierichting.xsd

Inhoud De domeintabel ReferentieRichting bevat domeinwaarden die voldoen aan de voorwaarde voor Referentie in de Praktijkrichtlijn domeintabel Hoedanigheid en specifiek betrekking hebben op de aanduiding van een richting. Schrijfwijze Zie domeintabel Hoedanigheid. Domeintabel - voorbeeld (indicatief) dd 2009-05-18 Code

omschrijving

KAARTNDN

t.o.v. kaart Noorden

RAAIRTG

t.o.v. raairichting

WARNDN

t.o.v. ware Noorden

hor-vlak

in horizontaal vlak

ver-vlak

in verticaal vlak


pagina 81 van 155


4.6.6

Aquo-domeintabel ReferentieVlak


ReferentieVlak Zie domeintabel Hoedanigheid Zie domeintabel Hoedanigheid IDsW: www.idsw.nl Zie hieronder Zie ook hieronder en http://www.idsw.nl/aquo/schemas/Aquo-domein_referentievlak.xsd

Inhoud De domeintabel ReferentieVlak bevat domeinwaarden die voldoen aan de voorwaarde voor Referentie in de Praktijkrichtlijn domeintabel Hoedanigheid en specifiek betrekking hebben op de aanduiding van verticaal referentievlak. Een beperkt aantal van de waarden uit de tabel hebben óók een EPSG code (NAP en MSL); er is voor gekozen om deze niet met die code op te nemen maar met de meer gangbare naam en code zodat deze overeenkomen met de andere waarden uit de tabel. Schrijfwijze Zie domeintabel Hoedanigheid. Domeintabel - voorbeeld (indicatief) dd 2009-05-18 code

omschrijving

OLA

t.o.v. Overeengekomen Lage Afvoer

ASTNMH

t.o.v. astronomisch getij

…

…

MAAIVD

t.o.v. maaiveld

MSL

t.o.v. Mean Sea Level

NAP

t.o.v. Normaal Amsterdams Peil

…

…

WATSGL

t.o.v. waterspiegel

pagina 82 van 155



4.6.7

Aquo-domeintabel HoedanigheidFractieBasis


(Hoedanigheid) Zie domeintabel Hoedanigheid Zie domeintabel Hoedanigheid Zie domeintabel Hoedanigheid IDsW: www.idsw.nl Zie hieronder Zie ook hieronder en http://www.idsw.nl/aquo/schemas/Aquodomein_hoedanigheidfractiebasis.xsd

Inhoud De domeintabel HoedanigheidFractie bevat domeinwaarden die voldoen aan de voorwaarde voor Fractie in de Praktijkrichtlijn domeintabel Hoedanigheid en niet voorkomen in specifieke domeintabellen voor fracties zoals golffrequentieklasse, koolwaterstoffractie, korrelgroottefractie en biologisch kenmerk. Schrijfwijze Zie domeintabel Hoedanigheid. Domeintabel - voorbeeld (indicatief) dd 2009-05-18 code

omschrijving

dBZV

BZV verwijderd

dCZV

CZV verwijderd

dTZV

TZV verwijderd

pg

particulair gebonden

md

minerale delen ( OS / Calciet verwijderd) na filtratie (opgeloste fractie)

nf


opmerking

Wordt gebruikt om particulair gebonden fractie in oppervlaktewatermonsters te bepalen. Indien deze hoedanigheid vervalt, dan moeten de analyseresultaten van één monster (bijvoorbeeld opgelost en particulair gebonden N) verdeeld worden over twee compartimenten terwijl het monster feitelijk in één compartiment genomen is. Dan is onderscheid met ZS monster alleen nog maar te maken o.b.v. veldapparaattype en ook dit is onwenselijk

pagina 83 van 155


4.6.8

Aquo-domeintabel Koolwaterstoffractie


koolwaterstoffractie Zie domeintabel Hoedanigheid Zie domeintabel Hoedanigheid IDsW: www.idsw.nl Zie hieronder Zie ook hieronder en http://www.idsw.nl/aquo/schemas/Aquodomein_koolwaterstoffractie.xsd

Inhoud De domeintabel Koolwaterstoffractie bevat domeinwaarden die voldoen aan de voorwaarde voor Fractie in Praktijkrichtlijn domeintabel Hoedanigheid en zich beperken tot de fracties voor Koolwaterstoffen. Deze fracties worden gebruikt bij de parameter “Minerale Olie (minrole)”. Schrijfwijze De omschrijving van de koolwaterstoffractie is opgebouwd volgens “koolwaterstoffractie Cxx-Cyy”, met xx en yy gelijk aan het aantal Koolstofatomen”. De codering is gelijk aan de omschrijving, maar waarbij de term “koolwaterstoffractie” is weggelaten. Domeintabel - voorbeeld (indicatief) dd 2009-05-18 code

omschrijving

C06C10

koolwaterstoffractie C6-C10

C10C12


…

…

C36C40


pagina 84 van 155



4.6.9

Aquo-domeintabel Korrelgroottefractie


Samenstelling Type Beheer domeintabel Definitie domeinwaarden Overige literatuurbronnen

Inhoud domeintabel

Korrelgroottefractie bron: Aquo-lex Verzameling korrels die de grootste van twee nader aangeduide zeven (nominale fractiegrenzen) passeert en blijft liggen op de kleinste. De ondergrens kan daarbij ook nul zijn Zie domeintabel Hoedanigheid Zie domeintabel Hoedanigheid IDsW: www.idsw.nl Zie hieronder - Grondstoffen en delfstoffen bij naam”(RWS-DWW & TNO-NITG, 2002-2003) - NEN5104 “Geotechniek - Classificatie van onverharde grondmonsters” Zie ook hieronder en http://www.idsw.nl/aquo/schemas/Aquodomein_korrelgroottefractie.xsd

Inhoud De domeintabel Korrelgroottefractie bevat domeinwaarden die voldoen aan de voorwaarde voor Fractie in Praktijkrichtlijn domeintabel Hoedanigheid en zich beperken tot de fracties voor korrelgroottes. Deze fracties worden gebruikt bij de parameter “Korrelgroottefractie (KGF), ook wel Korrelgroottverdeling genoemd. De domeintabel Korrelgroottefractie kan beschouwd worden als een subdomein van het domein Hoedanigheid, maar kan ook gebruikt worden voor andere attributen, bijvoorbeeld bij Monstercriterium. De korrelgroottefracties komen deels overeen met naamgevingen van grondsoorten volgens diverse literatuurbronnen; zie hiervoor o.a. het document “Grondstoffen en delfstoffen bij naam”(RWS-DWW & TNO-NITG, 2002-2003) en de NEN5104 “Geotechniek - Classificatie van onverharde grondmonsters”. Daarnaast zijn fracties ‘gedefinieerd’ door de fabrikant van zeven in de door hun opgegeven maasgroottes. Ter illustratie is hieronder het overzicht met de “Onderverdeling van de zandfracties in verschillende classificaties” (bijlage 2) uit het document “Grondstoffen en delfstoffen bij naam” opgenomen: Schrijfwijze De omschrijving en codering van de korrelgroottefracties is als volgt opgebouwd: soort

code

omschrijving

opmerking

Kleiner dan

Dkxxxx

diameter kleiner dan xxxx um

Met xxxx als diameter in micrometer

Tussen

Dxxx-yyy

diameter tussen xxx en yyy um

Met xxx en yyy als diameter in micrometer

Groter dan

Dgxxxx

diameter groter dan xxxx um

Met xxxx als diameter in micrometer


pagina 85 van 155


Domeintabel - voorbeeld (indicatief) dd 2009-05-18 code

omschrijving

Dk0002

diameter kleiner dan 2 um

Dk0004


Dk0008


Dk0016


Dk0020


Dk0032


Dk0045


Dk0050


Dk0053


Dk0063


pagina 86 van 155

Aquolex

opmerking NEN5104: lutum(fractie) of klei (fractie)

NEN5104: tussen 2 en 63 um; silt(fractie) of leem(fractie) tussen 63 um en 2 mm;



code

omschrijving

Aquolex

opmerking zand(fractie)

Dk0080


Dk0090


Dk0106


Dk0180


Dk0210


Dk0250


Dk0355


Dk0500


Dk2000


Dk4000


Dk8000


D038-050

diameter tussen 38 en 50 um

D050-063


D063-125


D063-090


D090-125


D106-150


D125-180


D125-250


D150-212


D180-250


D212-250


D250-300


D250-355


D250-500


D300-425


D355-500


D500-1E3


D1E3-2E3 Dg0150

diameter tussen 1000 en 2000 um diameter groter dan 150 um

NEN5104: matig fijn tot uiterst grof zand

Dg0210

diameter groter dan 210 um

NEN5104: matig grof tot uiterst grof zand

Dg0425

diameter groter dan 425 um

(vanaf 420 um; NEN5104; uiterst grof zand


NEN5104: tussen 63 en 106 um; uiterst fijn zand

NEN5104: zeer fijn zand

(150 um tot 210 um; NEN5104: matig fijn zand) (210 um tot 300 um; NEN5104: matig grof zand) (210 um tot 300 um; NEN5104: matig grof zand)

(300 um tot 420 um; NEN5104: zeer grof zand)

pagina 87 van 155


4.6.10 Aquo-domeintabel Golffrequentieklasse Domeintabel Definitie

Samenstelling Type Beheer domeintabel Definitie domeinwaarden Overige literatuurbronnen

Inhoud domeintabel

golffrequentieklasse bron: Aquo-lex golffrequentie: de reciproke waarde van de golfperiode Zie domeintabel Hoedanigheid Zie domeintabel Hoedanigheid IDsW: www.idsw.nl Zie hieronder De Rijkswaterstaat Standaard voor de inwinning, verwerking en uitgifte van hydrologische en meteorologische gegevens, RWS Project RMI, versie 2.0, 2005 Zie ook hieronder en u http://www.idsw.nl/aquo/schemas/Aquodomein_golffrequentieklasse.xsd

Algemeen De domeintabel Golffrequentieklasse bevat domeinwaarden die voldoen aan de voorwaarde voor Fractie in Praktijkrichtlijn domeintabel Hoedanigheid en zich beperken tot de fracties voor frequenties voor zeegolven. Deze fracties worden gebruikt bij de parameters Golfenergiedichtheid (Czz), Golfrichtingspreiding (SObh) en Golfrichting (Th0). De domeintabel Golffrequentieklasse kan beschouwd worden als een subdomein van het domein Hoedanigheid, maar kan ook gebruikt worden voor andere attributen. De bandbreedtes in de golffrequenties zijn gedefinieerd in het document “Golfverwerking Bijlage bij de RWS Standaard” (Rijkswaterstaat, project Rijkswaterstaat Meetnet Infrastructuur, versie 1.0, 2005). Met ‘De Rijkswaterstaat Standaard’ wordt het document “De Rijkswaterstaat Standaard voor de inwinning, verwerking en uitgifte van hydrologische en meteorologische gegevens (Rijkswaterstaat, Project RMI, versie 2.0, 2005) bedoeld. Schrijfwijze De omschrijving van de golffrequentieklasse is opgebouwd volgens “Golffrequentie tussen xxx en yyy mHz”, met xxx en yyy gelijk aan de frequentie. Domeintabel - voorbeeld (indicatief) dd 2009-05-18 code

omschrijving

F025-035

golffrequentie tussen 25 en 35 mHz

F035-045


…

…

F495-505


pagina 88 van 155



4.6.11 Aquo-domeintabel BiologischKenmerk Domeintabel Definitie Samenstelling Type Beheer domeintabel Definitie domeinwaarden Overige literatuurbronnen Inhoud domeintabel

biologisch kenmerk Zie domeintabel Hoedanigheid Zie domeintabel Hoedanigheid IDsW: www.idsw.nl Zie hieronder Handboek Visstand bemonstering, STOWA-rapport 2002-7 Zie ook hieronder en http://www.idsw.nl/aquo/schemas/Aquodomein_biologischkenmerk.xsd

Inhoud De domeintabel BiologischKenmerk bevat domeinwaarden die voldoen aan de voorwaarde voor Fractie in Praktijkrichtlijn domeintabel Hoedanigheid en zich beperken tot de kenmerken van organismen. De domeintabel Biologisch Kenmerk kan beschouwd worden als een subdomein van het domein Hoedanigheid, maar kan ook gebruikt worden voor andere attributen, bijvoorbeeld bij Monstercriterium. Schrijfwijze De code van het biologische kenmmerk is opgebouwd volgens “Criterium;kenmerk. De code van het criterium is opgebouwd uit twee letters, van het kenmerk uit één of twee letters of cijfers. Beide coderingen zijn volgens de coderingsregels voor hoedanigheden. De codes zijn door een koppelteken gescheiden. Domeintabel - voorbeeld (indicatief) dd 2009-05-18 Code

omschrijving

EB-F

Energiebron;Fototroof

EB-H

Energiebron;Heterotroof

…

…

VV-N

Verschijningsvorm;Naakt


pagina 89 van 155


4.6.12 Lijst HoedanigheidCombinatie De lijst met combinaties van Hoedanigheden is een technische oplossing voor informatiesystemen waarbij de multipliciteit van het attribuut Hoedanigheid bij een entiteit niet meer dan 1 is. (per object kan het kenmerk Hoedanigheid maximaal één keer worden vastgelegd. De WNS-database is een voorbeeld van een dergelijk systeem. In deze lijst mogen alleen hoedanigheden worden gecombineerd die ook individueel zijn opgenomen in één van de andere domeintabellen waaruit de Aquo-domeintabel Hoedanigheid is opgebouwd. Zie http://www.idsw.nl/aquo/schemas/Aquo-domein_hoedanigheidcombinatie.xsd Domeintabel - voorbeeld (indicatief) dd 2009-05-18 code

omschrijving

opmerking

136gTZVd

uitgedrukt in 136 g TZV / drooggewicht

equivalent + referentie

180gTZVd

uitgedrukt in 180 g TZV / drooggewicht

equivalent + referentie

…

...

…

25oCINSU

t.o.v. 25 graden Celsius / in situ gemeten

referentie +InSitu

pagina 90 van 155



4.6.13 MonsterCriterium Domeintabel Definitie Samenstelling Type Beheer domeintabel Definitie domeinwaarden Overige literatuurbronnen Inhoud domeintabel

monstercriterium Nadere aanduiding van de beperking van het monster. Zie domeintabel Hoedanigheid Zie domeintabel Hoedanigheid IDsW: www.idsw.nl Zie hieronder Zie ook hieronder en http://www.idsw.nl/aquo/schemas/Aquo-domein_monstercriterium.xsd

Het monstercriterium kan gebruikt worden om een nadere classificatie en/of beperking van het monster te geven. Veel beperkingen kunnen al via de opdeling van het monsterobject verder worden uitgewerkt, maar in sommige gevallen zoals bij biologische metingen is het noodzakelijk om aan te geven dat er enkel een specifiek onderdeel bemeten is. Een voorbeeld is een vistrek waarbij alleen de vissen met een lengte groter dan x centimeter bemonsterd zijn. Het monster / de resultaten zijn dus niet representatief voor de gehele visstand maar slechts voor de visstand met een lengte langer dan. Inhoud De domeintabel Monstercriterium bevat domeinwaarden die voldoen aan de voorwaarde voor Fractie in Praktijkrichtlijn domeintabel Hoedanigheid en daarbij ook toegepast kunnen worden op monsters. Schrijfwijze Zie Praktijkrichtlijn domeintabel Hoedanigheid. Domeintabel - voorbeeld (indicatief) dd 2009-05-18 code


omschrijving

opmerking

korrelgroottefractie

zie domeintabel Korrelgroottefractie

biologisch kenmerk

zie domeintabel BiologischKenmerk

pagina 91 van 155


4.7

Compartiment en Orgaan, inclusief Medium en Biotoop

4.7.1

Aquo-domeintabel Compartiment Domeintabel Definitie

Samenstelling


compartiment bron: Aquo-lex Het deel van het milieu of het organisme of het medium dat wordt beschouwd of geanalyseerd. toegestane tekens onderdeel formaat zie ook Schrijfwijze cijfercode numeriek3 1-9 code (symbool) tekst 2 A .. Z naam tekst 60 A .. Z a .. z -/ enumeratie IDsW: www.idsw.nl Zie hieronder Zie hieronder Zie ook hieronder en http://www.idsw.nl/aquo/schemas/Aquodomein_compartiment_2009.xsd http://www.idsw.nl/aquo/domeintabellen/wns/compartiment.csv

Een compartiment is volgens de definitie in Aquo-lex: “Het deel van het milieu of het organisme of het medium dat wordt beschouwd of geanalyseerd”. Een domeintabel voor dat het deel van de werkelijkheid waarop de waarneming betrekking heeft kan zeer uitgebreid zijn. De inhoud is beperkt door de doelen waarvoor compartimenten bij de waarnemingen worden vastgelegd: • Waarnemingen kunnen toetsen aan wettelijke kwaliteitsnormen. Voor een dergelijk compartiment zijn in de weten regelgeving kwaliteits- of kwantiteitsnormen vastgesteld. • Aan kunnen geven dat de analyses - om de waarneming te kunnen vastleggen - is uitgevoerd in of op een bepaald medium of in een organisme. Hierdoor kunnen deze waarnemingen worden gebruikt voor onderzoek naar de kwaliteit van het milieu of van niet natuurlijke processen (bijvoorbeeld afvalwaterzuivering). Voor dergelijk onderzoek is het noodzakelijk dat in een gestandaardiseerde waardebepalingsmethode (analysemethode, werkvoorschrift o.i.d.) is vastgelegd hoe de analyse van het medium moet plaatsvinden. Voor de duidelijkheid: het vastleggen van een compartiment kan één of meer doelen dienen. Deze doelen geven indirect ook aan dat een compartiment niet is bedoeld om de plaats van de waarneming in de werkelijkheid weer te geven. Dergelijk informatie wordt over het algemeen vastgelegd bij een meetpunt/meetobject. Inhoud Een compartiment bestaat naast de omschrijving uit een code. De lijst met compartimenten bevat alleen waarden die aan de definitie en aan één van de volgende voorwaarden voldoen:

pagina 92 van 155



• Het is een medium, zie hiervoor de betreffende domeintabel. (Ook milieu-compartimenten worden als mediums beschouwd; • Het is een biotoop, zie hiervoor de betreffende domeintabel; N.B. Organismen zijn niet opgenomen in de domeintabel omdat deze nader gespecificeerd worden met een orgaan en/of taxon en deze in eigen domeintabellen staan. Schrijfwijze Een compartiment bestaat naast de omschrijving uit een (alfanumerieke) code van twee tekens (hoofdletters). • Indien de omschrijving uit meerdere woorden bestaat wordt de 1e letter van het eerste woord en de eerste letter van het tweede woord genomen. Voorzetsels, bijwoorden etc. worden niet als woorden beschouwd. • Indien de omschrijving bestaat uit een woord dat kan worden opgedeeld in afzonderlijke woorden (bijv. grond-water) worden de 1e letters van de afzonderlijke woorden genomen. • Indien de omschrijving bestaat uit een woord dat niet kan worden opgedeeld in afzonderlijke woorden wordt de eerste letter en de laatste letter van het woord genomen. Als de code gelijk wordt aan een bestaande code in deze domeintabel of in een andere subdomeintabel van Compartiment dan wordt op de plaats van de 2e letter een andere logische letter toegekend. Domeintabel - voorbeeld (indicatief) dd 2009-05-18 De domeintabel Compartiment bestaat uit de volgende (sub)domeintabellen: subdomein

opmerking

Medium

zie domeintabel Medium, waarin de domeintabel Milieu-Compartiment is opgenomen zie domeintabel Biotoop

Biotoop

Daarnaast is de domeinwaarde “Niet van Toepassing” opgenomen als een technisch oplossing voor systemen, zoals de WNS-database, waarbij het attribuut compartiment niet optioneel (verplicht) is. In WNS-database is dit compartiment alleen van toepassing bij processturingsparameters. cijfercode 99

code

omschrijving

NT

Niet van toepassing

Daarnaast is de domeinwaarde “Organisme” opgenomen als een technische oplossing voor systemen, zoals de WNS-database, waarbij het attribuut compartiment niet optioneel (verplicht) is, maar het specifiek orgaan of organisme (taxon) in een ander attribuut is vastgelegd. cijfercode 60

code

omschrijving

OE

Organisme (biota)


pagina 93 van 155


4.7.2

Aquo-domeintabel Milieu-compartiment


Samenstelling Type Beheer domeintabel Definitie domeinwaarden Overige literatuurbronnen Inhoud domeintabel

Milieu-compartiment bron: Aquo-lex Dat deel van het (fysieke) milieu waarop een waarneming betrekking heeft. Toelichting: Het compartiment is onderdeel van het leefmilieu. Binnen een soort compartiment is een verdere onderverdeling mogelijk. Voorbeelden zijn: water, bodem, zwevend stof, lucht, grondwater Zie domeintabel Compartiment Zie domeintabel Compartiment IDsW: www.idsw.nl Zie hieronder Zie ook hieronder en http://www.idsw.nl/aquo/schemas/Aquodomein_milieucompartiment.xsd

Inhoud Een milieu-compartiment bestaat naast de omschrijving uit een code. De lijst met milieucompartimenten bevat alleen waarden die aan de definitie en aan één van de volgende voorwaarden voldoen: • Één van de algemeen geaccepteerde drie hoofdcompartimenten van het leefmilieu; Lucht, (Oppervlakte-)Water en Bodem. Om hierna genoemde redenen wordt in de Aquo-domeintabel het compartiment “Bodem/Sediment (BS)” gehanteerd daar waar het het compartiment Bodem betreft; • Het materiaal dat in ondergeschikte mate aanwezig is in bepaald hoofdcompartiment, maar qua fase behoort tot een ander hoofdcompartiment. (Zwevende Stof, Hemelwater, Grondwater, Poriënwater) • Wordt toegepast in de wettelijke normering van de lucht-, wateren/of water(bodem)kwaliteit of -kwantiteit in Nederland. Binnen normering van de water(bodem)kwaliteit in Nederland wordt in de BBK (Besluit BodemKwaliteit) onderscheid gemaakt tussen normen voor Bodem en voor Sediment. Echter dit onderscheid wordt niet bij waarnemingen gemaakt. De kwaliteitsnormen die gelden voor een partij grond (bodem of sediment) zijn namelijk afhankelijk van de toepassing van deze partij (stort op het land of in het water). De lijst bevat nadrukkelijk geen onderverdeling naar soort/type, zoals naar: • Soort oppervlaktewater. Hiervoor bestaan andere gegevenselementen/domeintabellen. • Zout of zoet oppervlaktewater. Dit onderscheid wordt bepaald door het chloridegehalte. Hier zitten gradaties in als brak water en allerlei tussenvormen. Een dergelijk onderscheid kan gemaakt worden met bijvoorbeeld het “KRW-watertype” of “Soort Oppervlaktewater kwalitatief” bij een Waterdeel. • Soort bodem of grondsoort. Hiervoor kent Aquo ook een aantal domeintabellen. • Soort gebied of biotoop of soort object waarin of waarop de waarneming heeft plaatsgevonden.

pagina 94 van 155



Dit resulteert in de volgende milieu-compartimenten:

Schrijfwijze Zie domeintabel Compartiment. Domeintabel - voorbeeld (indicatief) dd 2009-05-18 cijfercode 10 15 20 35 40 50 80

code

omschrijving

OW GW PW HW BS ZS LT

Oppervlaktewater Grondwater Poriewater Hemelwater Bodem/Sediment Zwevend stof Lucht


pagina 95 van 155


4.7.3

Aquo-domeintabel Medium



Medium bron: Aquo-lex Een willekeurige materie in vaste, vloeibare of gasvormige fase dat chemische stoffen of biotaxa kan (over-)dragen. Zie domeintabel Compartiment Zie domeintabel Compartiment IDsW: www.idsw.nl Zie hieronder Zie ook hieronder en http://www.idsw.nl/aquo/schemas/Aquo-domein_medium_2009.xsd

Een medium is een materie in vaste, vloeibare of gasvormige fase welke een andere materie zoals chemische stoffen of taxa kan (over-)dragen. Er zijn veel soorten materie, dus kan de lijst met ‘mediums’ bijna oneindig lang worden. Om de lengte van de Aquo-domeintabel beperkt te houden worden alleen mediums opgenomen waarvan het vastleggen van de domeinwaarde een doel dient. Voorlopig zijn dan ook alleen mediums opgenomen waarvan de waarde voldoet aan het doel van het attribuut compartiment bij waarnemingen. Inhoud Een medium bestaat naast de omschrijving uit een code. De lijst met mediums bevat alleen waarden die aan de definitie en aan de volgende voorwaarden voldoen: • Een willekeurige materie in vaste, vloeibare of gasvormige fase dat chemische stoffen of taxa kan (over-)dragen. • Is gespecificeerd in; -

of de wet- of regelgeving waarin normen zijn gesteld voor aan de kwaliteit van het medium (bijvoorbeeld Oppervlaktewater, Drinkwater en Zuiveringsslib)

-

of waardebepalingsmethodes (analysenormen of werkvoorschriften) om de kwaliteit van het medium te kunnen beoordelen (bijvoorbeeld bij Afvalwater).

• Tenzij gespecificeerd in bovenstaande voorwaarde bevat het geen aanduidingen van; -

het proces of onderdeel van proces waar de materie zich bevindt.

-

van de kwaliteit van de materie.

-

onderverdeling naar soort/type. Voor deze onderverdelingen naar bijvoorbeeld: soort afvalwater, grondsoort bestaan andere gegevenselementen/domeintabellen. Zie o.a. bijlage B voor Soort Geloosd Water.

-

van de bron of toepassing van de materie.

Let op ! Ook milieu-compartimenten voldoen aan de voorwaarden voor medium! Schrijfwijze Zie domeintabel Compartiment.

pagina 96 van 155



Domeintabel - voorbeeld (indicatief) dd 2009-05-18 cijfercode

code

omschrijving

18 30 31 43 55 65 90 103 105

DW AW LW ZD ZB VE CH DL SR

alle milieu-compartimenten Drinkwater Afvalwater Lozingswater Zand Zuiveringsslib Vegetatie Chemische hulpstoffen Drijflaag Siliconenrubber


pagina 97 van 155


4.7.4

Aquo-domeintabel Biotoop



Biotoop bron: Aquo-lex (drie definities) - Karakteristieke leefomgeving van een levensgemeenschap waarvan de belangrijkste klimatologische, bodemkundige en biologische condities uniform zijn. - Ruimtelijk begrensde eenheid voor leven. - Woongebied voor een groep organismen. Zie domeintabel Compartiment Zie domeintabel Compartiment IDsW: www.idsw.nl Zie hieronder http://www.watermarkt.nl/index.cfm?page=rwsv.zoekresultaat http://www.helpdeskwater.nl/waterbodems_(ecb)/zoute_baggerspecie/bibliotheek_ zoute/meth_asp_1 Zie ook hieronder en http://www.idsw.nl/aquo/schemas/Aquo-domein_compartimentbiotoop.xsd

Een biotoop is op drie manieren gedefinieerd in Aquo-lex. Alle drie de definities leggen nauwelijks beperkingen op aan een lijst met te onderscheiden biotopen. Om de Aquodomeintabel biotoop beperkt te houden worden alleen biotopen opgenomen die waarvan het vastleggen van de domeinwaarde een doel dient. Inhoud Een biotoop bestaat naast de omschrijving uit een code. De lijst met biotopen bevat alleen waarden die aan de definitie en aan de volgende voorwaarden voldoen: • Is gespecificeerd in; of de wet- of regelgeving waarin normen zijn gesteld aan de kwaliteit van de biotoop, of waardebepalingsmethodes (analysenormen of werkvoorschriften) om de kwaliteit van de biotoop te kunnen beoordelen. Interprovinciale inventarisatie-eenheden (IPI’s) voor floristisch, vegetatiekundig en hydrobiologisch onderzoek Er bestaat een Nederlandse standaard lijst met biotopen, de zogenaamde IPI-lijst. Het “IPI-boekje” is een product van de Subwerkgroep flora en vegetatie van de Interprovinciale Werkgroep voor Inventarisaties en Monitoring van Natuur en Landschap (IAWM) en het Centraal Bureau voor de Statistiek. Het is een classificatie van begroeiingen die bedoeld is als handleiding voor de provincies en voor het Landelijke Meetnet Flora. Daarnaast kan het ook buiten de provincies worden gebruikt. Het boekje is in 1985 is voor het eerst verschenen en in 2005 herzien. De Aquo-domeintabellen Compartiment en daarmee Biotoop zijn (nog) niet afgestemd met deze lijst. De inhoud van de IPI-lijst komt voor een het ‘water’-deel overeen met de Aquo-domeintabel Soort Oppervlaktewater kwalitatief. Het IPI-boekje (ipi-boekje.pdf) is te downloaden vanaf www.cbs.nl.

Schrijfwijze Zie domeintabel Compartiment.

pagina 98 van 155



Domeintabel - voorbeeld (indicatief) dd 2009-05-18 cijfercode 71 72 73 85 86 100

code

omschrijving

SN KH KS LM PM OR

Steen Klinkhout Kunstmatig substraat Litoraal Profundaal Oever


pagina 99 van 155


4.7.5

Aquo-domeintabel Orgaan



Orgaan bron: Aquo-lex (drie definities) Deel van een taxon of van een taxon in een bepaald ontwikkelingsstadium dat door zijn bouw, samenstelling en/of functie te onderscheiden is van de overige delen. Zie domeintabel Compartiment Zie domeintabel Compartiment IDsW: www.idsw.nl Zie hieronder http://www.watermarkt.nl/index.cfm?page=rwsv.zoekresultaat http://www.helpdeskwater.nl/waterbodems_(ecb)/zoute_baggerspecie/bibliotheek_ zoute/meth_asp_1 Zie ook hieronder en http://www.idsw.nl/aquo/schemas/Aquo-domein_orgaan_2009.xsd

Inhoud Een orgaan bestaat naast de omschrijving uit een code. De lijst met organen bevat alleen waarden die aan de definitie uit Aquo-lex voldoen. Met nadruk wordt gesteld dat de Aquolex definitie van orgaan anders – uitgebreider - is dan de “medische” definitie. Schrijfwijze Zie domeintabel Compartiment. Domeintabel - voorbeeld (indicatief) dd 2009-05-18 cijfercode

code

omschrijving

BD DM … VL

Bloed Darm … Vleugel

pagina 100 van 155



4.8

Waarnemingssoortnummer

4.8.1

Aquo-domeintabel Waarnemingsoort Domeintabel Definitie

Waarnemings-soort bron: Aquo-lex Beschrijving van waarnemingen gebaseerd op de vraagstelling wat waarin is waargenomen. Toelichting Het begrip waarnemingsoort wordt in de praktijk toegepast door het combineren van Aquodomeintabellen die het Wat en Waarin van een waarneming beschrijven.


enumeratie IDsW: www.idsw.nl door Servicedesk IDsW

Waarnemings-soortnummer bron: Aquo-lex Een combinatie van parameter, eenheid, hoedanigheid, compartiment, orgaan en biotaxon. Toelichting IDsW onderhoudt een standaard lijst met Waarnemingsoortnummer die gebruikt kunnen worden bij de uitwisseling van waarnemingssoorten. Biotaxon is in het Waarnemingsoortnummer alleen opgenomen als eventuele nadere aanduiding van het Waarin-deel van de waarneming, niet als aanduiding van Wat – welke biotaxon - is waargenomen. Zie hieronder

http://www.idsw.nl/aquo/domeintabellen/wns/waarnemingssoort.csv

Om op een eenvoudige wijze gegevens van waarnemingen vast te leggen en uit te kunnen wisselen is het waarnemingssoortnummer bedacht. Een waarnemingssoortnummer is een combinatie van Parameter, Eenheid en Hoedanigheid, Compartiment, Orgaan en Taxon. Door deze combinatie kan met één nummer worden weergegeven wat is waargenomen en in welke omgeving dat is waargenomen. IDsW ondersteunt het gebruik van waarnemingssoortnummers door het beheer van een gelijknamige – samengestelde – domeintabel. Het is echter niet noodzakelijk het waarnemingsoortnummer te gebruiken om aan de Aquo standaard te voldoen. Ook als alleen de onderliggende Aquo domeintabellen in een informatiesysteem zijn geïmplementeerd is opslag en uitwisseling van meetgegevens volgens de Aquo standaard mogelijk. Het Uitwisselmodel (UM) Aquo – metingen is hier een goed voorbeeld van. Samenstelling De Aquo domeintabel Waarnemingsoortnummer bevat de volgende onderdelen: Veld, veldkop en –volgorde Verplicht/ Voorbeeld Toelichting, formaat Optioneel waarden WNS206 waarnemingssoortnummer V Unieke, identificerende code: WNSx, waarbij x een volgnummer is. 24DP waarnemingssoortV Betekenisvolle omschrijving waarin de codes [mg/kg] van de onderdelen in vast formaat zijn omschrijving [dg] opgenomen; [BS] “parametercode [eenheidcode] [hoedanigheid] [compartimentlettercode] [code orgaan]


pagina 101 van 155


Veld, veldkop en –volgorde Verplicht/ Voorbeeld Toelichting, formaat Optioneel waarden (optioneel) [code Taxontype+TWNcode Taxon] (optioneel)” Let op de spaties tussen de onderdelen ! 24DP parametercode V tekst 12 mg/kg eenheidcode V tekst 8 dg hoedanigheidcode V tekst 8 40 compartimentcijfercode lange integer, geen lettercode ! V LC orgaancode O tekst 8 ZOOGDRAT tekst 13: taxon code O TRATT code Taxontype (5) + Taxoncode uit de TWN (8) D status V De kolom status kan de volgende waarden hebben: V = voorkeursspelling, zie voorkeurswaarnemingssoort D = dialect, ook wel synoniem genoemd zie voorkeurswaarnemingssoort N= non-actief; gebruik hiervan wordt afgeraden Zie paragraaf over Status Waarnemingssoort 3590 voorkeurswaarnemingssoortis O Er kunnen waarnemingssoorten voorkomen met dezelfde parameter, compartiment en hoedanigheid, (…en … er zijn nog meer onderdelen !) maar met verschillende eenheden in de database. Eén daarvan is de voorkeurswaarnemingssoort. Vanuit de nietvoorkeurswaarnemingssoort (dialect) wordt er verwezen naar de voorkeurswaarnemingssoort.

•

In de lijst met waarnemingssoortnummers mogen dubbelingen/overlappingen voorkomen (een vrijwel identieke waarnemingssoort met alleen verschillende eenheden), hierbij dient wel een voorkeursspelling te worden aangegeven (vergadering subwerkgroep informatievoorziening van CIW-7, d.d.19 april 2000).

•

Synoniemen worden zoveel als mogelijk vermeden, maar hoeven niet te worden voorkomen (vergadering 9 november 1998)

Noot:

Conform het eindrapport van de CIW-Werkgroep Waarnemingssoorten uit maart 2001 is de waardebewerkingsmethode geen onderdeel van Waarnemingssoort. Doordat de waardebewerkingsmethode direct aan de meetwaarde is gerelateerd kon het aantal combinaties van parameter, eenheid, hoedanigheid en compartiment (waarnemingssoorten) beperkt blijven.

4.8.2

Status Waarnemingssoort Voor het attribuut Status geldt de volgende set regels: 1. Voorkeur krijgt de Waarnemingssoort zoals die in de norm wordt vermeld. a. Normen uit Europa hebben voorrang op nationale toetsingskaders en die weer op regionale. b. Stoffen zonder norm zoveel mogelijk aansluiten op betreffende stofgroep met norm c. Als dit niet mogelijk is aansluiten op Waarnemingssoort zoals die in relevante (NEN-)analysenorm (waardebepalingsmethode) wordt genoemd. d. In alle andere gevallen: zoveel mogelijk aansluiten op de praktijk.

pagina 102 van 155



2. Waarnemingssoorten met dezelfde Parameter/Hoedanigheid/Compartiment en gelijke dimensie/grootheid als een voorkeurswaarnemingssoort, maar met een andere eenheid krijgen de Status “Dialect”. Bijvoorbeeld: twee waarnemingsoorten voor de concentratie (= gelijke dimensie/grootheid) van de parameter benzo(a)pyreen waarbij de keuze van de voorkeur is genomen om het feit dat het conform de KRW normgeving is: WNS-nr. WNS-omschrijving

Par.omsch.

Status

513

BaP [ug/l] [NVT] [OW]

benzo(a)pyreen

Voorkeur

6573

BaP [ng/l] [NVT] [OW]

benzo(a)pyreen

Dialect

Voorkeur WNS 513

3. Waarnemingssoorten met een andere Parameter of Hoedanigheid of Eenheid, maar waarmee hetzelfde wordt bedoeld als een voorkeurswaarnemingssoort en die eveneens gangbaar zijn in de praktijk krijgen ook de Status “Dialect” of “Non-actief”. Bijvoorbeeld: twee waarnemingsoorten van de parametercode NO3, de een als hoedanigheid uitgedrukt in N, de ander als NVT, en twee parameterscodes Dcrn en 26DCl4NO2An waarvan de codes verschillend zijn maar waarmee hetzelfde wordt bedoeld en waarvan 26DCl4NO2An de voorkeur krijgt om het feit dat dit een sytematische naam is: WNS-nr. WNS-omschrijving

Par.omsch.

Status

Voorkeur WNS

2343

NO3 [mg/l] [N] [OW]

Nitraat

Voorkeur

4142

NO3 [mg/l] [NVT] [OW]

Nitraat

Dialect

2343 226

5721

Dcrn [ug/l] [NVT] [OW]

dicloran

Non-actief

226

26DCl4NO2An [ug/l] [NVT] [OW]

2,6-dichloor-4-nitroaniline

Voorkeur

2537

HH [mmol/l] [NVT] [OW]

Hardheid

Voorkeur

2539

HH [meq/l] [NVT] [OW]

Hardheid

Dialect

2537

4. Waarnemingssoorten met een andere Parameter of Hoedanigheid of Eenheid, maar waarmee hetzelfde wordt bedoeld als een voorkeurswaarnemingssoort, maar die onterecht zijn aangemaakt krijgen de Status “Non-actief”. ter info: Het gebruik van Waarnemingssoorten met de Status “Non-actief” wordt afgeraden. Deze worden mogelijk in de toekomst verwijderd, maar dat kan alleen plaats vinden via een apart wijzigingsvoorstel. Bijvoorbeeld: twee waarnemingsoorten waarin Gloeirest uitgedrukt in % wordt bedoeld maar waarvan één een onjuiste parametercode omschrijving heeft:

4.8.3

WNS-nr. WNS-omschrijving

Par.omsch.

Status

1101

GR [%] [dg] [ZS]

Gloeirest

Voorkeur

2921

%GR [%] [dg] [ZS]

Gloeirest

Non-actief

Voorkeur WNS 1101

Implementatie Waarnemingsoort Het begrip waarnemingssoort(nummer) is toegepast door veel informatiesystemen binnen het waterbeheer in Nederland. De implementatie hiervan heeft namelijk een aantal belangrijke voordelen:


pagina 103 van 155


•

Met een waarnemingssoort is er één omschrijving voor een aantal afzonderlijke onderdelen die een waarneming beschrijven.

•

Met het vaststellen van waarnemingssoortnummers wordt het aantal theoretisch mogelijk combinaties van de afzonderlijke onderdelen beperkt tot combinaties die reëel zijn. Het per ongeluk vastleggen van een waarneming van bijvoorbeeld Cadmium in graden Celsius is daardoor niet mogelijk.

•

IDsW beheert en ondersteunt het gebruik waarnemingssoorten met een – samengestelde – domeintabel Waarnemingssoortnummers als onderdeel van de Aquo standaard.

•

De waarnemingssoort kan gebruikt worden als sleutel bij gegevensopslag -uitwisseling. Bij implementatie van de Aquo domeintabel Waarnemingsoortnummers wordt ook uitwisseling tussen verschillende instanties en/of systemen mogelijk.

•

Het gebruik van de waarnemingssoort in plaats van de onderdelen kan de performance van informatiesystemen aanzienlijk verbeteren.

Het gebruik van Waarnemingssoorten kent echter ook een aantal nadelen: •

Bij het gebruik van waarnemingssoorten moeten de mogelijke combinaties vooraf zijn vastgesteld, dit kan de mogelijkheden van een gebruiker beperken. Overigens speelt hier het centrale beheer door IDsW van Aquo domeintabel Waarnemingssoortnummer een belangrijke en positieve rol waardoor dit nadeel in de praktijk beperkt is.

•

Het uitwisselen van gegevens is met een waarnemingsoort minder duidelijk dan het uitwisselen van de onderdelen waaruit zij is samengesteld. In het laatste geval is de uitwisseling van gegevens meer zelfbeschrijvend. Het gebruik van XML sluit hierop aan. Dit is de reden waarom de Waarnemingssoortnummer niet in het UM Aquo wordt toegepast hoewel alle onderliggende tabellen daarin wel terugkomen.

•

Een waarnemingsoort bevat zowel Wat- als Waarin-onderdelen. In een specifiek datamodel kunnen echter de Waarin-onderdelen in een andere klasse/entiteit zijn opgenomen dan de Wat-onderdelen en/of Hoe-onderdelen.

•

De waarnemingsoort bevat geen aanduiding van de taxon voor het Wat-deel; welke taxon is waargenomen. De taxon in de waarnemingsoort is een eventuele nadere aanduiding van het Waarin-deel. Een chemische stof (Wat deel van de waarneming) kan bijvoorbeeld gemeten zijn in de maag (orgaan) van een rat (taxon). Het compartiment is in dat geval ‘Organisme’. De algemene oplossing voor dit nadeel is om in informatiesystemen een combinatie van Waarnemingssoort én taxon vast te leggen. De ‘parameter’ (grootheid) van de WNS is dan bijvoorbeeld ‘aantal’, zodat de combinatie er als volgt uit ziet: “AANTL [n] [NVT] [OW]”+ “Snoek”

•

De waarnemingsoort kent bij chemische stoffen en objecten geen aanduiding van de grootheid. De algemene oplossing voor dit nadeel is om in dergelijke informatiesystemen – waarin de waarnemingsoort is geïmplementeerd - bij de export naar bijvoorbeeld UM Aquo de grootheid af te leiden uit de eenheid. Bij een waarnemingssoort met eenheid ‘mg/l’ (dimensie massa per volume) is degrootheied ‘massa(Concentratie).Voor de bepaling van grootheid uit de eenheid moet wel een hulptabel worden gemaakt.

NB De wijze, waarop de Waarnemingsoort wordt toegepast, verschilt per informatiesysteem. Hierdoor hoeft de samenstelling van de onderdelen van het concept Waarnemingssoort niet in alle informatiesystemen gelijk te zijn.

pagina 104 van 155



4.9

Methoden

4.9.1

Aquo-domeintabel Waardebepalingsmethode Domeintabel Definitie

Samenstelling

Type Beheer domeintabel Definitie domeinwaarden Overige literatuurbronnen

Inhoud domeintabel

waardebepalingsmethode (synoniemen: analysemethode, verkrijgingsmethode) bron: Aquo-lex Wijze waarop de meetwaarde bepaald is Toelichting: Het gaat hierbij zowel om fysische, chemische als biologische bepalingen. Vaak is dit de verwijzing naar een document, bv NENnorm, waarin de toegepaste methode beschreven is. Het rekenmodel waarmee waarden gegenereerd worden wordt beschouwd als waardebepalingsmethode.Dit is bijvoorbeeld de wijze waarop een waarde bepaald wordt uit een combinatie van de verschillende sensoren. toegestane tekens onderdeel formaat zie ook Schrijfwijze code (symbool) tekst 12 A .. Z 0 .. 9 -. naam tekst 60 A .. Z a .. z 0 .. 9 . , ‘_ - + / ( ) CodeList IDsW: www.idsw.nl (website van de) NNI-normshop: www.nni.nl anders in Aquo-lex Document “Toepassing van de begrippen 'eigen methode', 'conform' en 'gelijkwaardig aan' (RvA-T01)”. Raad voor Accreditatie, oktober 2004. (www.rva.nl) Zie hieronder en http://www.idsw.nl/aquo/schemas/Aquodomein_waardebepalingsmethode.xsd http://www.idsw.nl/aquo/domeintabellen/krw/Aquodomein_waardebepalingsmethode.xls

Inhoud Een waardebepalingsmethode bestaat naast de omschrijving uit een code. De waardebepalingsmethode moet voldoen aan de definitie en aan één van de volgende voorwaarden: •

De waardebepalingsmethode is een (inter-)nationale vastgelegde norm. In dat geval verwijst het nummer van de norm naar een normblad waarin alle relevante informatie in staat hoe de waarde bepaald moet worden.


pagina 105 van 155


-

Geldige normen (dd 1-1-2008) van de volgende groepen van de NNI-normshop-site: pagina Milieu en veiligheid > Onderzoek van water. biologische eigenschappen Milieu en veiligheid > Onderzoek van water. chemische eigenschappen Milieu en veiligheid > Onderzoek van water. fysische eigenschappen Milieu en veiligheid > Bodem. biologische eigenschappen Milieu en veiligheid > Bodem. chemische eigenschappen Milieu en veiligheid > Bodem. fysische eigenschappen Milieu en veiligheid > Vloeibare afvalstoffen. slib

-

Vervallen normen of normen uit andere groepen die in gebruik waren in systemen als DONAR.

•

De waardebepalingsmethode is een binnen het water(bodem)beheer gangbaar voorschrift voor het analyseren van een monster. Dit voorschrift is vastgelegd in een referentiedocument. Voorbeelden van dergelijke voorschiften zijn bepaalde “Rijkswaterstaat standaardvoorschriften” en SIKB protocollen (3210, 3220 etc.).

•

Aanvullend hierop geldt dat de waardebepalingsmethode ook de waarde “Huismethode” mag hebben. Echter het is niet toegestaan extra waardebepalingsmethoden of aanvulling op bestaande waardebepalingsmethoden te definiëren voor begrippen als ‘Eigen methode’, ‘Gelijkwaardig aan’ of ‘ Conform’. De eerste twee zijn huismethoden en de laatste is gewoon de norm. De “raad voor de accreditatie” (voorheen Sterlab) biedt hiervoor regelgeving in het document “Toepassing van de begrippen 'eigen methode', 'conform' en 'gelijkwaardig aan' (RvAT01)”

•

Een methode – of norm - voor de ontsluiting of voorbewerking van een monster is geen waardebepalingsmethode. Meestal wordt in de methode voor de analyse verwezen naar een methode voor de ontsluiting. Zo is er een norm voor het ontsluiten van water: NEN-EN-ISO 15587-2:2002 en “Water - Ontsluiting voor de bepaling van geselecteerde elementen in water - Deel 2: Ontsluiting met salpeterzuur”. Hierna wordt de daadwerkelijke (metalen) analyse verricht, waarbij verschillende NEN methoden mogelijk zijn (voor grafietoven, AAS, ICP-AES, etc.). Als uitgangspunt wordt gekozen om alleen de laatste (analyse)norm te vermelden, daar in bijna alle gevallen waarbij een voorbehandeling van het monster noodzakelijk is en deze niet in gebruikte norm beschreven staat, wordt verwezen naar een norm welke de voorbehandeling beschrijft.

Noot:

Koepelnorm Een praktijkvoorbeeld voor koepelnormen is het gebruik van de NEN 6466 en NEN-EN 872 bij de analyse van Opgeloste Bestandsdelen. Hierbij is de NEN 6466 een koepelnorm voor het bepalen van onopgeloste bestanddelen (ZS) en de gloeirest daarvan, terwijl NEN-EN 872 de bepaling van onopgeloste bestanddelen dmv filtratie over een glasvezelfilter is. In dit geval beschrijft NENEN 872 de bepalingsmethode op een hoger detailniveau dan de koepel NEN en is het vermelden van deze koepel NEN weinig zinvol.

•

De waardebepalingsmethode is een binnen het water(bodem)beheer gangbare methodiek voor het bewerken, toetsen en rapporteren van meetgegevens om tot afgeleide meetgegevens te komen. Voorbeelden hiervan zijn Ecologische Beoordelingssystematiek (EBEO), iWSR, Notove. Een wiskundige of statistische bewerking op een reeks meetwaarden is geen waardebepalingsmethode, maar een waardebewerkingsmethode.

•

De waardebepalingsmethode is een rekenmodel of applicatie die gebruikt wordt om waarden uit te rekenen, te voorspellen of te schatten.

pagina 106 van 155



Schrijfwijze •

Voor de codering van ISO of NEN-normen wordt als uitgangspunt de codering volgens het Nederlands Normalisatie-instituut (www.nni.nl) genomen. Deze codering wordt ingekort tot 12 tekens aangezien bij alle Aquo-domeintabellen en veel informatiesystemen deze lengte voor de codes wordt gehanteerd. De codering van de norm is dan als volgt: <_deelnummer><.jaar> Toelichting: 1

item soort

V/O* V

tekens/formaat I of N of T, V of P

nummer

V

deel

O

jaar

V

getal tussen 1 en 99999 koppelteken plus 2 cijfers punt plus jaartal

toelichting I staat voor een norm die internationaal is vastgesteld; de ISO normen of ISO-EN-NEN normen. De N staat voor de normen die nationaal of Europees (en daarmee ook nationaal) zijn vastgesteld: de NEN-of NEN-EN normen. Hiermee wordt ook aangesloten op de codering in de bestaande domeintabellen. T staat voor een Technical Report (TR) van de ISO; bij onvoldoende overeenstemming voor publicatie als norm of voor een verzameling van normatieve gegevens. P staat voor een Nederlandse Praktijkrichtlijn (NPR) van de NEN. V staat voor een Nederlandse Voornorm van de NEN. . Indien een norm is opgedeeld kan het normblad een deelnummer hebben. Van normen kunnen verschillende versies beschikbaar zijn die herkenbaar zijn aan het jaartal. In de NEN worden zij voorafgegaan door een dubbele punt, binnen de Aquo domeintabellen wordt de voorkeur gegeven aan een punt. Vanwege de beperking in de lengte zijn de getallen die de eeuw weergeven niet opgenomen.

*1 V=verplicht, O=optioneel

-

De taal van de norm wordt niet opgenomen in de code. De taal van de omschrijving geeft de taal van de norm weer.

-

Voorbeelden: De norm ‘NEN-EN 1899-1:1998’ (zie www.nni.nl) krijgt de code ‘N1899-1.98’ De norm ‘NEN 5771:1999 nl’ (zie www.nni.nl) krijgt de code ‘N5771.99’ De norm ‘NEN-EN-ISO 10304-3:1997 en’ (zie www.nni.nl) krijgt de code ‘I103043.97’)

-

Correctiebladen (C) en Aanvullingen/Addenda (A) worden niet als aparte normen beschouwd.

•

Voor de omschrijving van de domeinwaarde wordt het externe documentnummer gehanteerd. De titel van het document is beschikbaar als toelichting bij de domeinwaarde. Dat de titel van het document niet als omschrijving van domeinwaarde is overgenomen heeft te maken met de lengte van het veld. In veel gevallen is de lengte van de titel van het document langer dan 60 tekens (de standaard lengte van de kolom Omschrijving in een Aquo-domeintabel). Het inkorten van de titel tot 60 tekens zou in veel gevallen leiden tot onvolledige en onduidelijke omschrijvingen.

•

De codering en omschrijving van voorschriften, methodieken en tools is – voorlopig – niet aan regels gebonden behalve dat beide zo duidelijk mogelijk moeten zijn.


pagina 107 van 155


4.9.2

Aquo-domeintabel Waardebewerkingsmethode Domeintabel Definitie

Samenstelling



waardebewerkingsmethode (synoniem voor bewerkingsmethode) bron: Aquo-lex Aanduiding van de manier waarop een reeks meetwaarden (rekenkundig) bewerkt zijn. Toelichting: Een voorbeeld van een bewerkingsmethode is een middeling of een percentielberekening. Doorgaans betreft het een rekenkundige middeling over een bepaalde tijdsperiode waarbij na uitvoering de analysemethode voor de reeks niet wijzigt. toegestane tekens onderdeel formaat zie ook Schrijfwijze code (symbool) tekst 3 A .. Z 0 .. 9 naam tekst 60 A .. Z a .. z 0 .. 9 -/() CodeList IDsW: www.idsw.nl Rapport “Nieuwe normen waterbodems, normen voor verspreiden en toepassen”, Rijkswaterstaat RIZA in samenwerking met RIVM, concept eindrapport 26-3-2007 Normen voor het Waterbeheer, Commissie Integraal Waterbeheer, mei 2000 Leidraad Monitoring, Commissie Integraal Waterbeheer, maart 2001 Handleiding Towabo versie 2.2, Rijkswaterstaat, mei 2004 Rapport” Protocol Toetsen en Beoordelen voor de Operationele Monitoring en Toestand- en Trendmonitoring, Arcadis/Waterdienst, oktober 2007 http://www.helpdeskwater.nl/waterbodems_(ecb)/zoute_baggerspecie/bibliothee k_zoute/meth_asp_1 Zie hieronder en http://www.idsw.nl/aquo/schemas/Aquo-domein_waardebewerkingsmethode.xsd -

Inhoud In de definitie wordt gesproken over meetwaarden, hierbij moet vooral gedacht worden aan ruwe meetgegevens; basisgegevens. Een waardebewerkingsmethode bestaat naast de omschrijving uit een code. De waardebewerkingsmethode moet voldoen aan de definitie en aan één van de volgende voorwaarden: • De waardebewerkingsmethode is een wiskundige/statistische bewerking. Bij een dergelijke bewerking kan de waardebepalingsmethode ongewijzigd blijven, maar dat hoeft niet. De bewerking kan worden toegepast op: -

een reeks meetwaarden met gelijke parameter (grootheid/component of typering of taxon of object) of op;

-

een reeks meetwaarden die met gelijke analysemethode (de methode voor het bepalen van de somparameter) die worden gesommeerd tot een somparameterwaarde.

pagina 108 van 155



• De waardebewerkingsmethode is een rekenkundige bewerking die in richtlijnen op de wettelijke normgeving voor de waterkwaliteit is geformaliseerd, en betreft: -

een wiskundige/statistische bewerking op een reeks meetwaarden benoemd door de Commissie Uitvoering WVO (CUWVO, later CIW); Deze bewerkingen worden in de huidige praktijk niet meer toegepast, maar om historische redenen zijn deze waarden wel opgenomen.

-

een rekenkundige bewerking op een reeks meetwaarden met gelijke parameter waarvan de duur van de reeks in algemene zin beperkt is (bijv. seizoensaanduiding). Voorbeelden hiervan zijn “zomergemiddelde (ZGM)” “wintergemiddelde (WGM)” bij nutriënten; Eigenlijk hoeven dit geen aparte waardebewerkingsmethoden te zijn. Een periode kan namelijk ook als begin en eindstip bij het afgeleide meetgegeven worden vastgelegd. Echter vanwege de expliciete definitie in de richtlijnen en het veelvuldig gebruik zijn deze waarden wel opgenomen.

-

een omrekening van de werkelijke gemeten waarde naar een gestandaardiseerde samenstelling van de bodem, water of zwevende stof; gestandaardiseerde waarde (GSD). Zie hiervoor de CIW-uitgave Normen voor het Waterbeheer. Over het algemeen is deze omrekening alleen nuttig voor (water-)bodemgegevens.

• De waardebewerkingsmethode heeft één van de volgende waarden: -

“Niet van toepassing (NVT)”. Met de bewerkingsmethode “Niet van toepassing” wordt aangegeven dat het een onbewerkte waarde betreft; dit kan de gemeten waarde zijn, maar ook een niet gemeten maar op andere wijze bepaalde waarde zijn (deskundigheidsoordeel). Overigens is het bij de kwantiteitsparameters goed mogelijk dat de zogenaamde gemeten waarde door het veldapparaat reeds is afgeleid uit een bewerking op een serie ruwe meetwaarden.

-

“Berekend (BER)” Met deze bewerkingsmethode wordt aangegeven dat de waarde is berekend of voorspeld volgens een methode die is benoemd is in de waardebepalingsmethode.

Met nadruk wordt gesteld dat methodes of berekeningswijzen waarvoor andere soorten gegevens zoals normen, maatlatten, referentiewaarden etc. benodigd zijn, niet in de domeintabel waardebewerkingsmethode, maar in de tabel waardebepalingsmethode thuishoren. Indien een wiskundige bewerking volgens bepaalde methode (algoritme) plaatsvindt, ook dan kan deze methode aangeduid worden in de waardebepalingsmethode. Voorbeeld: Een voorbeeld hiervan is de uitwisseling van een grid met meetwaarden. Het grid zelf is een plaatsreeks waarin elke meetwaarde de waarde van de gridcel voorstelt. Stel nu dat een gridcel afmetingen heeft van 5x5 meter en gevuld is met de gemiddelde dieptewaarde in die cel. Voor de gemiddelde waarde is al een code aanwezig, namelijk “GEM;Gemiddelde”. De diepte is een grootheid, die hoeven we niet op te nemen bij dit attribuut. Wel is de celgrootte van het grid van belang. Dit kan als volgd worden uitgewisseld: <waardeBewerkingsMethode>other:GEM5x5m;Gemiddelde;rechthoekig grid; celgrootte 5x5 meter


pagina 109 van 155


4.9.3

Aquo-domeintabel BemonsteringsMethode Domeintabel Definitie

Samenstelling


bemonsteringsmethode bron: Aquo-lex Wijze waarop een monster genomen is, ten behoeve van een later uit te voeren analyse. Toelichting: Vaak is dit de verwijzing naar een document, bijvoorbeeld een NENnorm, voorschrift of protocol, waarin de toegepaste methode is beschreven.. toegestane tekens onderdeel formaat zie ook Schrijfwijze code (symbool) tekst 12 A .. Z 0 .. 9 -. naam tekst 60 A .. Z a .. z 0 .. 9 . , ‘_ - + / ( ) CodeList IDsW: www.idsw.nl (website van de) NNI-normshop: www.nni.nl anders in Aquo-lex http://www.watermarkt.nl/index.cfm?page=rwsv.zoekresultaat Zie hieronder en http://www.idsw.nl/aquo/schemas/Aquodomein_bemonsteringsmethode.xsd

Inhoud De bemonsteringsmethode moet voldoen aan de definitie en aan één van de volgende voorwaarden: •

De bemonsteringsmethode is een (inter-)nationale vastgelegde norm voor monsterneming. In dat geval verwijst het nummer van de norm naar een normblad waarin alle relevante informatie in staat hoe het monster genomen moet worden. Dergelijke normen worden via de normshop van het Nederlands Normalisatie Instituut (NNI) beschikbaar gesteld (www.nni.nl) en zijn over het algemeen herkenbaar aan de term “monsterneming” of “bemonstering” in de titel.

•

De bemonsteringsmethode is een binnen het water(bodem)beheer gangbaar voorschrift voor het nemen van een monster. Dit voorschrift is vastgelegd in een referentiedocument. Voorbeelden hiervan zijn de voorschriften/methoden uit het “Handboek visstandbemonstering” en bepaalde “Rijkswaterstaat standaardvoorschriften”. Het “uitvoeringsbesluit Rijkswateren”wordt niet als apart voorschrift beschouwd aangezien voor de bemonstering ten behoeve van de verontreinigingsheffing de NEN 6600-1 leidend is. In het UVR en de modelverordening wordt naar deze norm verwezen.

Met nadruk wordt gesteld dat een (bemonsterings-)apparaat geen bemonsteringsmethode is. Uiteraard kan in de methode wel een bepaald apparaat voorgeschreven worden. Voor bemonsteringsapparaten is de Aquo-domeintabel veldapparaat beschikbaar. Ook een methode – of norm - voor de conservering of behandeling van een monster is geen bemonsteringsmethode.

pagina 110 van 155



Schrijfwijze •

Voor de codering van ISO of NEN-normen wordt als uitgangspunt de codering volgens het Nederlands Normalisatie-instituut (www.nni.nl) genomen. Deze codering wordt ingekort tot 12 tekens aangezien bij alle Aquo-domeintabellen en veel informatiesystemen deze lengte voor de codes wordt gehanteerd. De codering van de norm is dan als volgt: <_deelnummer> Toelichting: 1

item soort

V/O* V


nummer

V

deel

O

jaar

V


toelichting I staat voor een norm die internationaal is vastgesteld; de ISO normen of ISO-EN-NEN normen. De N staat voor de normen die nationaal of Europees (en daarmee ook nationaal) zijn vastgesteld: de NEN-of NEN-EN normen. Hiermee wordt ook aangesloten op de codering in de bestaande domeintabellen. T staat voor een Technical Report (TR) van de ISO; bij onvoldoende overeenstemming voor publicatie als norm of voor een verzameling van normatieve gegevens. P staat voor een Nederlandse Praktijkrichtlijn (NPR) van de NEN. V staat voor een Nederlandse Voornorm van de NEN.

Indien een norm is opgedeeld kan het normblad een deelnummer hebben. Van normen kunnen verschillende versies beschikbaar zijn die herkenbaar zijn aan het jaartal. In de NEN worden zij voorafgegaan door een dubbele punt, binnen de Aquo domeintabellen wordt de voorkeur gegeven aan een punt. Vanwege de beperking in de lengte zijn de getallen die de eeuw weergeven niet opgenomen.


-

De taal van de norm wordt niet opgenomen in de code.

-

Bijvoorbeeld: De norm ‘NEN-EN-ISO 19458:2007 en’ (zie www.nni.nl) krijgt de code ‘I19458.07’

-


•


•



pagina 111 van 155


4.9.4

Aquo-domeintabel Monsterbewerkingsmethode Domeintabel Definitie

Samenstelling


monsterbewerkingsmethode bron: Aquo-lex Nadere aanduiding van de wijze waarop het monster bewerkt is. Toelichting: Vaak is dit de verwijzing naar een document, bijvoorbeeld een NENnorm, voorschrift of protocol, waarin de toegepaste methode is beschreven. toegestane tekens onderdeel formaat zie ook Schrijfwijze code (symbool) tekst 12 A .. Z 0 .. 9 -. naam tekst 60 A .. Z a .. z 0 .. 9 . , ‘_ - + / ( ) CodeList IDsW: www.idsw.nl (website van de) NNI-normshop: www.nni.nl anders in Aquo-lex Zie hieronder en http://www.idsw.nl/aquo/schemas/Aquodomein_monsterbewerkingsmethode.xsd

Inhoud De monsterbewerkingsmethode moet voldoen aan de definitie en aan één van de volgende voorwaarden: •

De monsterbewerkingsmethode is een (inter-)nationale vastgelegde norm voor monsterneming. In dat geval verwijst het nummer van de norm naar een normblad waarin alle relevante informatie in staat hoe het monster bewerkt, geconserveerd of (voor-)behandeld moet worden. Dergelijke normen worden via de normshop van het Nederlands Normalisatie Instituut (NNI) beschikbaar gesteld; www.nni.nl, en zijn over het algemeen herkenbaar aan de term “conservering” of “behandeling” in de titel.

•

De monsterbewerkingsmethode is een binnen het water(bodem)beheer gangbaar voorschrift voor het bewerken, conserveren of (voor-)behandelen van een monster. Dit voorschrift is vastgelegd in een referentiedocument. Voorbeelden van dergelijke voorschiften zijn bepaalde “Rijkswaterstaat standaardvoorschriften” en het SIKB protocol 3001.

Met nadruk wordt gesteld dat een bemonsteringsmethode of bemonsteringsapparaat geen monsterbewerkingsmethode is. Hiervoor zijn de Aquo-domeintabellen Bemonsteringsmethode en Veldapparaat beschikbaar. Schrijfwijze •

Voor de codering van ISO of NEN-normen wordt als uitgangspunt de codering volgens het Nederlands Normalisatie-instituut (www.nni.nl) genomen. Deze codering wordt

pagina 112 van 155



ingekort tot 12 tekens aangezien bij alle Aquo-domeintabellen en veel informatiesystemen deze lengte voor de codes wordt gehanteerd. De codering van de norm is dan als volgt: <_deelnummer> Toelichting: 1

item soort

V/O* V


nummer

V

deel

O

jaar

V


toelichting I staat voor een norm die internationaal is vastgesteld; de ISO normen of ISO-EN-NEN normen. De N staat voor de normen die nationaal of Europees (en daarmee ook nationaal) zijn vastgesteld: de NEN-of NEN-EN normen. Hiermee wordt ook aangesloten op de codering in de bestaande domeintabellen. T staat voor een Technical Report (TR) van de ISO; bij onvoldoende overeenstemming voor publicatie als norm of voor een verzameling van normatieve gegevens. P staat voor een Nederlandse Praktijkrichtlijn (NPR) van de NEN. V staat voor een Nederlandse Voornorm van de NEN.

Indien een norm is opgedeeld kan het normblad een deelnummer hebben. Van normen kunnen verschillende versies beschikbaar zijn die herkenbaar zijn aan het jaartal. In de NEN worden zij voorafgegaan door een dubbele punt, binnen de Aquo domeintabellen wordt de voorkeur gegeven aan een punt. Vanwege de beperking in de lengte zijn de getallen die de eeuw weergeven niet opgenomen.


-

De taal van de norm wordt niet opgenomen in de code.

-

Bijvoorbeeld: De norm ‘NEN-EN-ISO 16665:2005 en’ (zie www.nni.nl) krijgt de code ‘I16665.05’

-


•


•



pagina 113 van 155


4.9.5

Aquo-domeintabel Veldapparaattype Domeintabel Definitie

Samenstelling


veldapparaattype bron: Aquo-lex De beschrijving van het soort apparaat of zintuig, of combinatie van soorten apparaten en/of zintuigen, waarmee de monstername, waarneming, meting of analyse in het veld wordt uitgevoerd. toegestane tekens onderdeel formaat zie ook Schrijfwijze toepassingsgebied tekst 60 A .. Z a .. z omschrijving tekst 60 A .. Z a .. z 0 .. 9 -()/ codelijst IDsW: www.idsw.nl Aquo-lex zie hieronder en http://www.idsw.nl/aquo/schemas/Aquodomein_veldapparaat_2009.xsd

In het UM Aquo wordt de tabel beschikbaar gesteld zonder code en met als (lange) omschrijving de samenvoeging van toepassingsgebied en omschrijving, gescheiden door een “;” (puntkomma). Hierbij geldt het toepassingsgebied als hoofdgroep. De lijst bevat ook alle bemonsteringsapparaten. Binnen het LM Aquo wordt alleen de subdomeintabel Bemonsteringsapparaat gebruikt. Alleen bemonsteringsapparaten zijn voorzien van een code; indien ook veldapparaten in het LM Aquo toegepast gaan worden zullen deze voorzien worden van een code beginnend bij 100. Inhoud Deze domeintabel bevat alle apparaten die in het veld gebruikt worden voor het doen van waarnemingen of het uitnemen van monsters om hieraan waarnemingen te doen. Echter alleen die waarden worden opgenomen die daadwerkelijk betekenis hebben voor de bepaling / monstername zelf. Eigenschappen van de apparaten worden niet vastgelegd in de domeintabel maar kunnen bij de uitwisseling door de gebruiker zelf worden toegevoegd via de uitbreidingssystematiek van domeinwaarden (zie hoofdstuk 2). Domeintabel – voorbeeld (indicatief) dd 2009-05-19 De totale lijst met veldapparaten wordt gevormd door de onderstaande lijst aangevuld met de Aquo-domeintabel Bemonsteringsapparaten. Toepassingsgebied Luchtdruk … Waterkwaliteit

pagina 114 van 155

Omschrijving Bemonsteringsapparaten (zie domeintabel) Barometer Centrifuge … Zuurstofmeter



4.9.6

Aquo-domeintabel Bemonsteringsapparaat Domeintabel Definitie

Samenstelling


bemonsteringsapparaat bron: Aquo-lex Apparaat waarmee een bemonstering van een parameterreeks uitgevoerd wordt. Toelichting Deelverzameling van veldapparaattype. Bij voorbeeld een Steekbuis met een lengte van 200 cm en een diameter van 5 cm of een Van Veenhapper met een oppervlak van 0.0910 m2 toegestane tekens onderdeel formaat zie ook Schrijfwijze code (symbool) tweecijferig 0 .. 9 getal 00-99 omschrijving

tekst 60

toepassingsgebied

tekst 60

A .. Z a .. z 0 .. 9 A .. Z a .. z 0 .. 9 -

Codelijst IDsW: www.idsw.nl Aquo-lex SIKB protocol 0101 http://www.idsw.nl/aquo/schemas/Aquodomein_bemonsteringsapparaat_2009.xsd

Binnen het LM Aquo wordt zowel een code als omschrijving toegepast. In het UM Aquo wordt de tabel beschikbaar gesteld zonder code en met als (lange) omschrijving de samenvoeging van toepassingsgebied en omschrijving, gescheiden door een “;” (puntkomma). Hierbij geldt het toepassingsgebied als hoofdgroep. Inhoud De domeintabel bevat alle veldapparaten die gebruikt worden om een monster uit te nemen uit een compartiment / medium. Verdere waarnemingen worden feitelijk in dit monster gedaan. Domeintabel – voorbeeld (indicatief) code 83 42 … 71

Toepassingsgebied Bodembemonstering Bodembemonstering … Watermonstername


Omschrijving Aqualock Akkermanboor … Automatisch monstername apparaat

pagina 115 van 155


4.9.7

Aquo-domeintabel Plaatsbepaling

Definitie

Samenstelling


bron: Aquo-lex Nadering aanduiding van de gebruikte methode en/of apparaat voor de plaatsbepaling van de meting. toegestane tekens onderdeel formaat zie ook Schrijfwijze omschrijving tekst 60 A .. Z a .. z 0 .. 9 codelijst IDsW: www.idsw.nl Aquo-lex SIKB protocol 0101 http://www.idsw.nl/aquo/schemas/Aquo-domein_plaatsbepaling.xsd

Algemeen Deze tabel is een subset van de Aquo-domeintabel veldapparaat. De inhoud bevat al die systemen die gebruikt worden voor plaatsbepaling. In het UM Aquo wordt de tabel beschikbaar gesteld zonder code en met als (lange) omschrijving de samenvoeging van toepassingsgebied en omschrijving, gescheiden door een “;” (puntkomma). Hierbij geldt het toepassingsgebied als hoofdgroep. Domeintabel – voorbeeld (indicatief) Omschrijving Duimstok Afstandkijker … RTK/LRK DGPS

pagina 116 van 155



4.10 Waarde-aanduidingen 4.10.1 Aquo-domeintabel Bepalingsgrens Domeintabel Definitie

Samenstelling


bepalingsgrens bron: Aquo-lex Laagste of hoogste waarde van de grootheid waarvan het meetresultaat met een bepaalde nauwkeurigheid kan worden vastgesteld.toegestane tekens onderdeel formaat code tekst 1 < > enumeratie IDsW: www.idsw.nl > en <

Middels het domein bepalingsgrens kan worden aangegeven of een bepaalde meetwaarde exact is bepaald of dat er, door beperkingen in de methode, alleen vastgesteld kon worden dat er meer (>) / minder (<) aanwezig was dan de apparatuur kon bepalen.

4.10.2 Aquo-domeintabel Kwaliteitsoordeel Domeintabel Definitie

Samenstelling



kwaliteitsoordeel bron: UM Aquo De aanduiding van de betrouwbaarheid van de waarde en interpretatieoordeel. toegestane tekens onderdeel formaat code getal: 00-99 0..9 omschrijving tekst 60 enumeratie IDsW: www.idsw.nl De omschrijving van de domeinwaarden is grotendeels zelfbeschrijvend. Alleen de termen ‘Niet-plausibele waarde’ en ‘Hiaatwaarde’ zijn opgenomen in Aquo-lex http://www.waterhelpdesk.nl/ plausibiliteitscontrole.pdf. Zie hieronder en http://www.idsw.nl/aquo/schemas/Aquodomein_kwaliteitsoordeel_2009.xsd

Bij een waarde moet een oordeel over de kwaliteit van de waarde worden gegeven. Indien er geen bijzonderheden zijn kan het kwaliteitsoordeel “00;normale waarde” worden meegegeven.


pagina 117 van 155


Inhoud Een kwaliteitsoordeel bestaat naast de omschrijving uit een code. De lijst met kwaliteitsoordelen over meetwaarden bevat alleen waarden die aan de definitie en aan de volgende voorwaarden voldoen: •

een oordeel van de (on)betrouwbaarheid van de waarde Bijvoorbeeld ‘normale waarde’, ’gevlagde waarde’ en ’waarde gebaseerd op onvolledige basis’;

•

een aanduiding over de wijze waarop de waarde geïnterpreteerd moet worden;

Met nadruk wordt gesteld dat een kwaliteitsoordeel geen aanduiding bevat van de gebruikte Waardebepalingsmethode of Waardebewerkingsmethode. Noot:

Als een waarde onder de rapportagegrens/detectiegrens ligt, dan moet dat met een andere attribuut dan met kwaliteitsoordeel worden vastgelegd, bijvoorbeeld met de ‘bepalingsgrens’. Het kwaliteitsoordeel kan de waarde “Normale waarde” hebben.

Domeintabel - voorbeeld (indicatief) code 00 03 04 05 06 10 20 25 30 50 98 99

omschrijving Normale waarde Waarde heeft een grotere spreiding dan beschreven Bepaald met hele detectiegrens Bepaald met halve detectiegrens Bepaald met nul waarde voor detectiegrens In de ruimte geïnterpoleerde waarde In de tijd geïnterpoleerde waarde In ruimte en tijd geïnterpoleerde waarde Waarde beïnvloedt door ruimtelijke activiteiten Niet-plausibele waarde Waarde bepaald op onvolledige basis Hiaat waarde

4.10.3 Classificaties Voor Typeringen zijn vier classificatie-domeinen beschikbaar: Toestand CIW, met als waarden Zie http://www.idsw.nl/aquo/schemas/Aquo-domein_typeclassificatiennw4.xsd Code Omschrijving < streefwaarde (alleen voor MTR norm) 1 2

<= norm (MTR of FHI)

3

<= 2x norm

4

<= 5x norm

5

> 5x norm

pagina 118 van 155



KRW Oordeel Chemie voor Oppervlaktewater, met als waarden: Zie http://www.idsw.nl/aquo/schemas/Aquodomein_typeclassificatiekrwchemisch_2009.xsd Omschrijving Voldoet Voldoet niet

Toestand Biologie/Ecologie voor Oppervlaktewater Zie http://www.idsw.nl/aquo/schemas/Aquodomein_typeclassificatiekrwbiologisch_2009.xsd Omschrijving Slecht Ontoereikend Matig Goed Zeer goed

Toestand Grondwaterlichamen Zie http://www.idsw.nl/aquo/schemas/Aquo-domein_typeclassificatiekrwgrondwater.xsd Omschrijving Ontoereikend Goed


pagina 119 van 155


5. Domeintabellen Geografische Objecten 5.1

Meetpunt Voor een goed beeld van de domeintabellen mbt een meetpunt biedt een overzicht van de relevante definities uit Aquo-lex een stevige basis: Term Meetlocatie

Definitie De aanduiding van de plaats waar een meting is verricht of waarvoor een Monitoringprogramma is opgesteld.

meetnet

Stelsel van samenhangende meetstations, meeten/of bemonsteringspunten. Aanduiding van een fysieke plaats waar een meting is/wordt verricht.

meetobject

meetpunt

Aanduiding van een plaats of gebied waar een meting is/wordt verricht.


Toelichting In het kader van de vaststelling van de kwaliteit van het oppervlaktewater onderscheidt men drie categorieën van meetlocaties, te weten: locaties in rijkswateren, locaties in relatief belangrijke wateren en locaties in relatief kleine wateren. Bij deze locaties vindt afhankelijk van de categorieën onderzoek plaats op het terrein van trendanalyses, normtoetsingen en/of inventarisaties. De frequentie van meten is eveneens afhankelijk van de categorie waarin de locaties zijn ingedeeld. Het CUWVOrapport: Aanbevelingen voor het monitoren van stoffen van de M-lijst uit de derde Nota Waterhuishouding geeft een uiteenzetting met betrekking tot deze categorieën van meetlocaties.

De klasse MeetObject is de aanduiding van de plek waar de meting plaatsvindt. Het attribuut locatie (uit klasse Geo-object) is bedoeld als administratieve aanduiding van het gebied waar de meetobjecten liggen. Deze kunnen in het geval van één meetobject en een locatie van één punt/plaats hetzelfde zijn. Maar dat hoeft niet. Wordt gebruikt om metingen, of afgeleide waarden daarvan, die zijn gekoppeld aan een locatie vast te leggen. Een kernachtige eenduidige aanduiding van een plaats waar gemeten wordt, zodanig geformuleerd dat voor direct betrokkenen duidelijk is waar deze locatie zich bevindt. Op een tot een meetlocatie behorend meetpunt wordt daadwerkelijk een meting verricht. Van deze meting kan, indien geautomatiseerd, de meetwaarde worden doorgegeven aan de apparatuur van de meetlocatie.

pagina 121 van 155


5.1.1

Soort meetpunt Domeintabel Definitie

Samenstelling


soort meetpunt (voor ‘soort Meetpunt’ is geen definitie opgenomen in Aquo-lex, omdat ‘soort’ een algemeen begrip is dat een indeling of classificatie inhoudt.) toegestane tekens onderdeel formaat zie ook Schrijfwijze code (symbool) tekst 12 0 .. 9 naam tekst 60 A .. Z a .. z 0 .. 9 . , ‘_ - + / ( ) enumeratie (in LM Aquo) IDsW: www.idsw.nl Zie hieronder Zie hieronder en http://www.idsw.nl/Aquo/domeintabellen/Domeintabellen-LMAquo.xls

Inhoud Een meetpuntsoort moet voldoen aan één van de volgende voorwaarden: •

De meetpuntsoort is een aanduiding van het meetnet waartoe het meetpunt kan behoren. In dat geval begint de omschrijving met “Meetnet”. Hierbij kan onderscheid gemaakt worden tussen twee hoofdtypen meetnetten: -

Routinematig, ook wel als langdurig aangeduid. Een dergelijk meetnet kan onderverdeeld zijn in een: Vast meetnet; meetpunten die met een vaste frequentie worden bemonsterd. Roulerend meetnet; meetpunten die eens in de zoveel jaar met een vaste frequentie worden bemonsterd.

-

Niet-routinematig, soms ook als projectmatig aangeduid.

•

De meetpuntsoort is een aanduiding van de functie van het gebied of water waarin het meetpunt ligt. In dat geval begint de omschrijving met “Locatie”.

•

De meetpuntsoort is een aanduiding van de positie van meetpunt in het proces van de afvalwaterinzameling en -zuivering. In dat geval begint de omschrijving met respectievelijk “Riolering” en “Zuiveringsinstallatie”.

•

De meetpuntsoort is een aanduiding van een internationale rapportage waarvoor het meetpunt gebruikt wordt. In dat geval begint de omschrijving met de organisatie of rapportage.

•

De meetpuntsoort is iets anders: “Overig” of “Onbekend”

Met nadruk wordt gesteld dat de soort geen onderverdeling is van één van de hoofdcompartimenten lucht, water, bodem. In onderstaande lijst zijn enkele Meetpuntsoorten opgenomen. De subset voor de domeintabel TypeKRWMeetLocatie is gemarkeerd in de kolom KRW: twee waarden; operationele monitoring en toestand & trendmonitoring.

pagina 122 van 155



KRW

Code Omschrijving - nieuw 01

Meetnet - waterkwantiteit -– peilschalen

02

Meetnet - waterkwantiteit - gemalen en overig

…

…

X

30

KRW - toestand & trendmonitoring

X

31

KRW - operationele monitoring

…

…

99

Onbekend

Schrijfwijze •

Voor de codering wordt een tweecijferig volgnummer gehanteerd.


pagina 123 van 155


5.2

Kunstwerken

5.2.1

Type kunstwerk Als er voor de KRW kunstwerken worden uitgewisseld dan dient met dit attribuut te worden aangegeven met welk type kunstwerk we van doen hebben. De domeintabel is door de gebruiker uit te breiden. Bij de uitwisseling dient hierbij het nieuwe type kunstwerk vooraf gegaan te worden door de toevoeging “other:”. Als er al een bestaand ‘moeder’type is van het gezochte type kunstwerk dan wordt dit voorafgaand aan het nieuwe type opgenomen. Een vijzelgemaal kan dan bijvoorbeeld worden uitgewisseld door de volgende waarde in het uitwisselbestand op te nemen: ”other:gemaal;vijzelgemaal” Door op deze manier te coderen is het niet alleen mogelijk waarden uit te wisselen die niet voorgedefinieerd zijn, maar is het ook mogelijk voor de ontvangende partij om hier iets zinvols mee te doen. Zelfs als het gebruikte specifieke type niet bekend is bij die ontvangende partij. Het hoofdtype is dat namelijk wel!

5.2.2

Materiaal kunstwerk Bij het materiaal kunstwerk wordt dat materiaal opgegeven wat de belangrijkste component vormt van het werkende deel van het kunstwerk. Een brug met betonnen wegdek en stalen slagbomen is derhalve gemaakt van het materiaal beton. Indien er meerdere materialen gebruikt zijn die van wezenlijk belang zijn (bijvoorbeeld stalen kabels bij een hangbrug); dan is het mogelijk meerdere materialen op te geven.

5.2.3

Functie kunstwerk Met behulp van dit domein kan bijvoorbeeld worden aangegeven of een kunstwerk een waterkerende functie heeft. De belangrijkste eigenschap / functie is wellicht die voor de waterkerende functie van een kunstwerk, dit kan worden aangegeven door de domeinwaarde “Waterhuishouding; waterkeren” te kiezen.

5.2.4

Soort afsluiter duiker (bovenstrooms) Omtrent dit domein is soms enige verwarring. Bedoeld wordt de indeling naar het soort afsluiting van de duiker.

5.2.5

Soort regelbaarheid stuw Er zijn vaste stuwen en regelbare stuwen. De manier waarop de stuwen worden geregeld verschilt. Een aantal alternatieven is duidelijk, maar het verschil tussen een handmatig of niet automatisch bediende stuw is minder duidelijk. Het verschil kan worden uitgelegd, omdat als een niet automatische stuw ook niet met de hand bediend wordt het gaat om een stuw die gemotoriseerd regelbaar is. Zo’n stuw kan wel worden bediend op afstand, maar dit gaat pas als de beheerder hiervoor een knopje heeft omgezet en dus niet automatisch. De manier waarop de soort regelbaarheid wordt vastgelegd is als volgt:

pagina 124 van 155



5.2.6

•

vaste stuw

= niet regelbaar

•

handmatig

= niet zelf denkend, niet zelf bewegend;

•

regelbaar, niet automatisch

= niet zelf denkend, zelf bewegend;

•

regelbaar, automatisch

= zelf denkend, zelf bewegend

Soort stuw: Klep vs terugslagklep De klep die in een stuw te vinden is, is een ander soort klep. Je kunt zelf bepalen hoever je deze open of dicht zet. M.a.w.: regelbaar (net zoals de schuif). De (terugslag)klep die zich in een duiker kan bevinden, is dat niet. Die hangt gewoon in/onder water. Het water stroomt dan bijvoorbeeld de buffer uit en terug de beek in. Zodra het water in de beek hoger staat en dus de andere kant de duiker in stroomt, zal de (terugslag)klep zijn werk doen en dicht gaan. Hier beneden een simpele tekening die de werking uitlegt.


pagina 125 van 155


5.3

Inrichtingselementen / Overige vastgoed

5.3.1

Aandrijving POMP Dit domein dat hierbij wordt opgesomd, bestaat uit verschillende systemen waarmee gepompt kan worden, maar ook uit brandstoffen die de pomp aandrijven en de lengterichtingen waarin de luchtstroom zich beweegt.

pagina 126 van 155



5.4

Waterkeringen

5.4.1

TypeWaterkering Met behulp van dit domein kan worden aangegeven met welk type waterkering men van doen heeft. Het Uniemodel-Keur gaat uit van drie verschillende typen waterkeringen, die gedefinieerd worden. De drie typen waterkeringen zijn:

5.4.2

•

dijken / dammen: het dijklichaam (kunstmatige verhoging boven het maaiveld) inclusief de eventuele steunbermen. Indien dit door de beheerder noodzakelijk wordt geacht, kunnen tevens zones ter weerszijden van het dijklichaam tot de waterkering worden gerekend en daardoor onder het strengere keurregime vallen

•

duinen: de strook van de duin dat inclusief de eventueel verwachte afslag van het grensprofiel na afslag, als zeewering dient te worden aangemerkt. Tot de waterkering kunnen tevens de eventueel aanwezige strandhoofden en palenrijen worden gerekend

•

hoge gronden: het grondlichaam dat ligt binnen het theoretische profiel van de waterkering, welk profiel binnen de hooggelegen grond kan worden aangegeven.

Verharding Hiermee kan worden aangegeven in hoeverre de waterkering verhard is.

5.4.3

MateriaalWaterkering Er kunnen meerdere materialen voor een waterkering gespecificeerd worden. Wel dient men zich te realiseren dat het IMWA niet specifiek bedoeld is voor het modelleren van waterkeringen en dat als zodanig geen onderscheidt gemaakt wordt tussen de verschillende profielbekledingen voor onder- en / of bovenbeloop van een dijk of dam.


pagina 127 van 155


5.5

Wegen

5.5.1

TypeWeg Met dit attribuut kan aangegeven worden met wat voor type weg men van doen heeft. Hierbij moet dan vooral gedacht worden aan de manier waarop een bepaald gebied door de weg in kwestie wordt ontsloten. Een weg kan tot meerdere wegtypen behoren.

5.5.2

Weg aard Aard van de weg, hierbij worden twee hoofdgroepen onderscheiden: •

Verkeer. Hierbij kan worden aangegeven voor welk type wegverkeer de weg geschikt is.

•

Terreinbeheer. Hierbij wordt aangegeven welk type terreinbeheer van toepassing is. Het gaat dan vaak om wegdelen die aangrenzend aan de verharding liggen.

pagina 128 van 155



5.6

(Waterbeheer)gebieden

5.6.1

PlanstatusEnDatum Een bijzonder gebruik van de status is bij zoneringen die bij benadering bekend zijn, hiervoor wordt geadviseerd de domeinwaarde ‘concept’ te gebruiken.

5.6.2

ZoneringType Op basis van een onderzoek [Geon: 2005] is gebleken dat er feitelijk 3 zones van belang zijn (en gemeenschappelijk gebruikt worden) binnen de waterschappen. Dit komt ook naar voren in de modelkeur van de Unie van Waterschappen. In totaal zijn er drie typen zoneringen onderscheiden door de werkgroep standaarden DURP: •

Kernzone

•

Beschermingszone

•

Buiten beschermingszone

Uit het onderzoek is ook gebleken dat er lokaal andere zoneringen worden aangetroffen. Hoewel deze niet in de standaard lijst zijn opgenomen kunnen deze toch uitgewisseld worden. De juiste manier om dit te doen is de zone vooraf te laten gaan door de prefix “other” bij de uitwisseling. Een meanderzone wordt dan als volgt uitgewisseld: ”other:meanderzone” beschermingszone

kernzone

beschermingszone

keurzone / keurgebied

buitenbescher- beschermingszone mingszone

kernzone

beschermingszone

buitenbeschermingszone

keurzone / keurgebied

figuur: verschillende zoneringen bij wateren en waterkeringen OPMERKING: Indien het noodzakelijk is toevoegingen zoals “binnenkant”, “buitenkant” e.d. mee uit te wisselen dan kan dit op de onderstaande manier:


pagina 129 van 155


”other:beschermingszone;binnenkant”

5.6.3

CodeNose Identificatie van het doel waarvoor het water onttrokken wordt. Formeel gaat het hier om emissiebronnen, maar de lijst is ook geschikt om het doel waartoe onttrokken wordt te beschrijven.

5.6.4

TypeWaterbeheerGebied Hiermee wordt aangegeven om welk type waterbeheergebied het gaat. KRW waterbeheergebieden zijn in de domeinlijst te herkennen door het voorvoegsel ‘KRW’. De complete lijst is een samenvoeging van drie sub domeintabellen; Soort afvoergebied, Soort aanvoergebied en soort Afvoergebied KRW. Domeintabel

Definitie

Herkomst

Soort Afvoergebied (GAFSOORT)

Een aanduiding voor afvoergebied gebaseerd op de typen afvoergebied die door waterschappen worden onderscheiden TOELICHTING: Onder het begrip afvoergebied zijn alle bij waterschappen gebruikte begrippen voor waterstaatkundige eenheden voor de afvoer van water begrepen (met uitzondering van de kleinste eenheid, namelijk de afvoereenheid). Dit maakt het mogelijk dat de waterschappen hun eigen terminologie en hiërarchie van begrippen kwijt kunnen in de gegevensbeschrijving. Met behulp van dit gegevenselement kan worden aangegeven welke benamingen het waterschap hanteert voor de onderscheiden afvoergebieden (zie ook algemene toelichting) bv: - boezemgebied - stroomgebied afwateringsgebied - bemalingsgebied - poldergebied - peilgebied. Een aanduiding voor aanvoergebied gebaseerd op de typen aanvoergebied die door waterschappen worden onderscheiden

LM-Aquo

Soort Aanvoergebied (GAASOORT)

5.6.5

LM-Aquo

StroomgebiedDistrict Met dit attribuut wordt aangegeven binnen welk KRW Stroomgebied district het desbetreffende waterbeheergebied ligt. De volgende stroomgebied districten worden binnen Nederland onderscheiden: Rijn Maas

pagina 130 van 155



Schelde Eems Rijn-Oost Rijn-West Rijn-Midden Rijn-Noord

5.6.6

TypeInrichting Hier kan worden aangegeven of het gaat om een aan- of afvoer gebied dan wel een combinatie van aan- en afvoergebied. Er is verder nog onderscheidt tussen bemaling en vrijverval.

5.6.7

KRWStatus Hiermee wordt aangegeven of het om een Natuurlijk, kunstmatig of sterk veranderd oppervlaktewaterlichaam gaat.

5.6.8

KRW typologie (KRW-watertypes) Domeintabel Definitie

Samenstelling


Overige literatuurbronnen


watertype (er is geen aparte definitie voor KRW-watertypes) bron: Aquo-lex Een verzameling van regionale watersystemen volgens de taxonomische indeling. toegestane tekens onderdeel formaat zie ook Schrijfwijze code (symbool) tekst 12 A .. Z a .. z 0 .. 9 naam tekst 60 A .. Z a .. z 0 .. 9 .,‘-/() enumeratie IDsW: www.idsw.nl • Definitiestudie KaderRichtlijn Water (KRW); I Typologie Nederlandse Oppervlaktewateren, Alterra-rapport 669, Elbersen et al, 2003 • Memo “Aangepaste typologie oppervlaktewateren” van Paul Latour (Rijkswaterstaat) dd 10 maart 2004. • Protocol Toetsen Beoordelen voor de Operationele Monitoring en Toestand- en Trendmonitoring, LBOW werkgroep MIR, 1 februari 2008 • Omschrijving MEP en concept-maatlatten voor sloten en kanalen voor de Kaderrichtlijn Water, De deelstroomgebieden Rijn-West,

pagina 131 van 155


Rijn-Midden, Rijn-Oost, Eems en Maas, STOWA en CSN, 25 september 2007 • Beschrijving Referenties en Maatlatten voor de natuurlijke Watertypen voor de Kaderrichtlijn Water, STOWA-rapport 200732, Expertteams STOWA, december 2007\ Zie hieronder en http://www.idsw.nl/aquo/schemas/Aquo-domein_typekrwtypologie.xsd

Inhoud domeintabel

De kaderrichtlijn water geeft landen de keuze om watertypen te classificeren volgens twee systemen, A en B. Bij A wordt van een vaste indeling gebruik gemaakt, bij systeem B kiest elk land naast een aantal vaste factoren een aantal specfieke factoren waarmee de onderverdeling wordt gemaakt. Indien systeem B wordt gebruikt, moeten de lidstaten een minstens even sterke mate van differentiatie bereiken als met systeem A zou zijn bereikt. De oppervlaktewaterlichamen in het stroomgebiedsdistrict worden onderscheiden in typen met behulp van de waarden voor de verplichte descriptoren en die facultatieve descriptoren, of combinaties van descriptoren, welke nodig zijn voor een betrouwbare afleiding van de voor dat type specifieke biologische referentieomstandigheden. De inhoud van deze domeintabel is gebaseerd op het rapport “Definitiestudie KaderRichtlijn Water (KRW); I Typologie Nederlandse Oppervlaktewateren” (Alterra-rapport 669) van Elbersen et al uit 2003. Deze lijst is op details aangepast volgens het memo “Aangepaste typologie oppervlaktewateren” van Paul Latour (RWS) van 10 maart 2004. Het beslisschema van deze typologie uit het memo van Paul Latour is opgenomen in de bijlage. Deze inhoud van deze lijst was jarenlang onveranderd. Echter in het begin van 2008 bleek o.a. uit de nieuwste versie (februari 2008) van het Protocol Toetsing en Beoordeling dat er een aantal nieuwe subtypes waren gedefinieerd. Deze nieuwe types zijn vastgesteld door de nationale werkgroep Doelstellingen Oppervlaktewater. Inhoud De KRW-typologie bevat KRW-watertypes die in het rapport “Definitiestudie KaderRichtlijn Water (KRW); I Typologie Nederlandse Oppervlaktewateren” (Alterra-rapport 669) van Elbersen et al uit 2003 zijn opgesteld en vervolgens zijn aangepast volgens het memo “Aangepaste typologie oppervlaktewateren” van Paul Latour (RWS) van 10 maart 2004. Daarnaast bevat de lijst nieuwe of aangepaste watertypes die na die datum zijn voortgekomen uit beleid van de Rijksoverheid. Schrijfwijze •

De opbouw van de codering is als volgt:<subtype> Toelichting: 1

item Categorie

V/O* V

tekens/formaat M/R/K/O

nummer subtype

V O

getal tussen 1 en 99 kleine letter

toelichting De eerste letter van de code staat voor de categorie: M – Meren R – Rivieren O - Overgangswateren K – Kunstwateren . aanduiding van een subtype.


•

Voor de omschrijving van het KRW-watertype wordt de omschrijving uit het bovengenoemde rapport en memo gehanteerd, eventueel aangevuld met de aanduiding van het subtype. Verder worden de volgende correcties toegepast:

pagina 132 van 155



-

De omschrijving bevat geen nadere toelichting;

-

De omschrijving bevat geen aanduiding van de ‘status’ van het watertype;

-

De omschrijving wordt zo nodig ingekort tot 60 tekens.

De Aquo-domeintabel KRW-typologie bevat de onderstaande KRW-watertypen. 1

Categorie

k/n/sv* Code Omschrijving - nieuw

Toelichting

Kustwateren

n

K1

Open polyhalien kustwater

Kustwateren

n

K2

Beschut polyhalien kustwater

Kustwateren

n

K3

Euhalien kustwater

Overgangswateren

sv

O1

Estuarium met beperkt getijverschil

Overgangswateren

n

O2

Estuarium met matig getijverschil

Meren

k

M1a Zoete gebufferde sloten

rivierklei of zand

Meren

k

M1b Niet-zoete gebufferde sloten

meestal op zeeklei

Meren

k

M2

Zwak gebufferde sloten (poldersloten)

vaak geïsoleerde polder(sloten), meestal op zand

Meren

k

M3

Gebufferde (regionale) kanalen

Meren

k

M4

Zwak gebufferde (regionale) kanalen

Meren

n

M5

Ondiep lijnvormig water, open verbinding met rivier / geïnundeerd

Meren

k

M6a Grote ondiepe kanalen zonder scheepvaart

Meren

k

M6b Grote ondiepe kanalen met scheepvaart

Meren

k

M7a Grote diepe kanalen zonder scheepvaart

Meren

k

M7b Grote diepe kanalen met scheepvaart

Meren

k

M8

Gebufferde laagveensloten

met wateraanvoer of kwel

Meren

k

M9

Zwak gebufferde hoogveen sloten

geïsoleerd

Meren

k

M10 Laagveen vaarten en kanalen

Meren

n

M11 Kleine ondiepe gebufferde plassen

Meren

n

M12 Kleine ondiepe zwak gebufferde plassen (vennen)

Meren

n

M13 Kleine ondiepe zure plassen (vennen)

Meren

n

M14 Grote ondiepe gebufferde plassen

sterk veranderde variant van O2 komt van nature niet voor in Nederland

M15 komt van nature niet voor in Nederland Meren

n

M16 Diepe gebufferde meren

Meren

n

M17 Diepe zwakgebufferde meren

Meren

n

M18 Diepe zure meren

Meren

k

M19 Diepe meren in open verbinding met rivier

Meren

n

M20 Matig grote diepe gebufferde meren


pagina 133 van 155


Categorie

1

k/n/sv* Code Omschrijving - nieuw

Toelichting

Meren

n

M21 Grote diepe gebufferde meren

Meren

n

M22 Kleine ondiepe kalkrijke plassen

Meren

n

M23 Grote ondiepe kalkrijke plassen

Meren

n

M24 Diepe kalkrijke meren

Meren

n

M25 Ondiepe laagveenplassen

Meren

n

M26 Ondiepe zwak gebufferde hoogveenplassen/vennen

Meren

n

M27 Matig grote ondiepe laagveenplassen

Meren

n

M28 Diepe laagveenmeren

Meren

sv

M29 Matig grote diepe laagveenmeren

Meren

n

M30 Zwak brakke wateren

Meren

n

M31 Kleine brakke tot zoute wateren

Meren

n

M32 Grote brakke tot zoute meren

Rivieren

n

R1

Droogvallende bron

Rivieren

n

R2

Permanente bron

Rivieren

n

R3

Droogvallende langzaam stromende bovenloop op zand

Rivieren

n

R4

Permanente langzaam stromende bovenloop op zand

Rivieren

n

R5

Langzaam stromende middenloop/benedenloop op zand

Rivieren

n

R6

Langzaam stromend riviertje op zand/klei

Rivieren

n

R7

Langzaam stromende rivier/nevengeul op zand/klei

Rivieren

n

R8

Zoet getijdenwater (uitlopers rivier) op zand/klei

Rivieren

n

R9

Langzaam stromende bovenloop op kalkhoudende bodem

Rivieren

n

R10 Langzaam stromende middenloop op kalkhoudende bodem

Rivieren

n

R11 Langzaam stromende bovenloop op veenbodem

Rivieren

n

R12 Langzaam stromende middenloop/benedenloop op veenbodem

Rivieren

n

R13 Snelstromende bovenloop op zand

Rivieren

n

R14 Snelstromende middenloop/benedenloop op zand

Rivieren

n

R15 Snelstromend riviertje op kiezelhoudende bodem

Rivieren

n

R16 Snelstromende rivier/nevengeul op zandbodem of grind

Rivieren

n

R17 Snelstromende bovenloop op kalkhoudende bodem

Rivieren

n

R18 Snelstromende middenloop/benedenloop op kalkhoudende bodem

sterk veranderde variant van M27 komt van nature niet voor in Nederland

*1 k = kunstmatig watertype, n = natuurlijk watertype, sv = sterk veranderend watertype bron: Memo “Aangepaste typologie oppervlaktewateren” van Paul Latour (Rijkswaterstaat) dd 10-03-2004)

pagina 134 van 155



Kustwateren

Beslisschema categorieën Doorloop schema uitgaande van oorspronkelijke situatie 1. Was er van nature een substantieel oppervlaktewater ?

J

rivier

Categorie Kunstmatige wateren

Doorloop schema vanaf stap 2 in actuele situatie

J

2. Eenzijdig afstromend en niet door zee beïnvloed (zout) ?

N

3. Van nature stilstaand of weinig/gering/zwak stromend ?

N J

meer


N

4. Van nature zout (saliniteit > 17 g Cl/l) ?

J

N

Overgangswateren

kustwater

overgangswater

pagina 135 van 155


pagina 136 van 155




pagina 137 van 155


5.7

Oppervlaktewater

5.7.1

Type Infrastructuur Dit attribuut wordt gebruikt om aan te geven met wat voor soort verbinding we te maken hebben. Hierdoor is het mogelijk watervlakten (plassen; meren) te onderscheiden van waterlopen. Maar ook kruisingen kunnen hierin worden vastgelegd, dit laatste is in LMA gerelateerde systemen niet mogelijk.

Vlakte

Kruising (gelijkvloers)

Verbinding

Waterdeel 5

Waterdeel 1

Waterdeel 4

Waterdeel 2

Waterdeel 3

figuur: Waterdelen naar type infrastructuur

5.7.2

TypeWaterKwantitatief Soort Oppervlaktewater kwantitatief

Een aanduiding voor de waterkwantitatieve typevariant van het oppervlaktewater

LM-Aquo

Hiermee kan worden aangegeven met welk type water, in kwantitatieve zin, men van doen heeft. Het gaat hierbij nadrukkelijk niet om de KRW watertypen; deze zijn opgenomen bij het oppervlaktewaterlichaam. Deze CodeList voor Soort Oppervlaktewater - kwantitatief bestaat uit een code, omschrijving en een afkorting. Deze driedeling komt overeen met de structuur in domeintabellen van het Logisch Model Aquo (LMA). Inhoud (september 2006) Code 01 02 03 04

Omschrijving Waterlopen bermsloot beek boezemdijksloot boezemsloot


Afkorting 01 02 03 04

pagina 139 van 155


Code 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63

Omschrijving Waterlopen boezemspoorsloot boezemwater dijksloot gracht greppel hoofdwaterloop kadesloot kanaal kavelsloot leigraaf perceelsloot poldersloot polderwater polderwaterloop (polderwatergang) primair boezemwater rivier scheisloot schouwsloot secundair boezemwater sloot spoorsloot tertiair boezemwater tocht toevoerleiding voor infiltratiewater uitmonding vaarsloot vaart vliet voert waterleiding waterloop (watergang) watervoerende weg wegsloot wetering Watervlakten bergingsvijver dobbe duinmeer duinrel inlaag karreveld kreek kweekvijver meer moeras pingo-ruïne plas poel spaarbekken

pagina 140 van 155

Afkorting 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63


Code 64 65 66 67 68 69 70 71 72 99

5.7.3

Omschrijving Waterlopen stadsvijver ven vijver visvijver weel wiel zandvang zee te verlanden sloot overig

Afkorting 64 65 66 67 68 69 70 71 72 99

TypeWaterKwalitatief Soort Oppervlaktewater kwalitatief

Een aanduiding voor de waterkwalitatieve danwel ecologische typevariant van het oppervlaktewater.

LM-Aquo

De – inhoud van de – domeintabel is gebaseerd op lijst met STOWA/EBEO-watertypen. Deze lijsten zouden gelijk zijn als de domeintabel TypeWaterKwalitatief geen historie bevat. Oorspronkelijk bevatte deze domeintabel waarden uit de oude CUWVO-lijst. Hierin komen diverse stromende wateren voor die in de STOWA-indeling om pragmatische redenen zijn samengevoegd. De STOWA/EBEO typen zijn primair gedefinieerd voor de beoordeling van de waterkwaliteit. Binnen de STOWA-methoden worden niet alleen watertypen onderscheiden, maar ook subtypen. Deze subtypen zijn essentieel om de methoden toe te kunnen passen. Zo kent het watertype Stromende Wateren binnen het STOWA/EBEO-systeem de volgende subtypen: •

Heuvellandserie bovenloop

•

Heuvellandserie middenloop

•

Heuvellandserie benedenloop

•

Laaglandserie bovenloop

•

Laaglandserie middenloop

•

Laaglandserie benedenloop

Watertype zoals in de Kaderrichtlijn benoemd zijn niet opgenomen; deze vinden hun plaats bij het oppervlaktewaterlichaam. De CodeList voor Soort Oppervlaktewater - kwalitatief bestaat uit een code, omschrijving (onderverdeeld in hoofdgroep en type) en een afkorting. Types zijn alleen opgenomen indien verondersteld mag worden dat zij onderscheidend zijn binnen een hoofdgroep. Code Deze code is zonder betekenis.


pagina 141 van 155


Omschrijving De omschrijving begint met de afkorting (naam onverkort) omdat niet elk systeem werkt met de kolom afkorting. Toch is de afkorting interessant genoeg om ook op te nemen in de omschrijving. Afkorting De afkorting (ook wel naamverkort genoemd) was bij de oorspronkelijke indeling gelijk aan de code. In de huidige tabel wordt de naamverkort zo gemaakt dat met behulp van de naamverkort sub-selecties gemaakt kunnen worden op gelijksoortige oppervlakte wateren. Uit de naamverkort van de domeinwaarden kan dan de indeling in hoofden subtypen worden afgeleid. Cijferpositie en aanduiding

Waarde en Betekenis

1e en 2e cijfer = hoofdwatertype 3e en 4e cijfer = nadere typering 5 e en 6e cijfer = bodemtype met:

00 = niet gespecificeerd 01 = zand 02 = veen 03 = klei 04 = grind

7e en 8e cijfer = waterkwaliteitstype met:

00 = niet gespecificeerd 01 = zeer licht brak tot zoet 02 = lichtbrak 03 = (matig) brak 04 = sterk brak 05 = dysotroof 06 = mesotroof 07 = oligotroof (voedselarm), 08 = zuur

De aanduiding 99 wordt gebruikt voor de aanduiding overig.

Het domein kan worden uitgebreid door bodemtype en waterkwaliteitstype te specificeren bij bestaande domeinwaarden. Inhoud Rechts van de lijst staat vermeld of de domeinwaarde afkomstig is uit de originele CUWVOlijst. Code 100 01 02 03 04 05 101

Omschrijving Wateren van het rivierstelsel 01000000, bronnen 01000000, trechtervormige bronnen (limnokrenen) 01020000, verticale bronnen (rheokrenen) 01030000, puntbronnen (akrokrenen) 01040000, diffuse bronnen (helokrenen) 01990000, overige brontypes 02000000, beken

pagina 142 van 155

Afkorting 01000000 01000000 01020000 01030000 01040000 01990000 02000000

uit CUWVO-lijst

X X X X X


Code 06 07 08 09 10 102 103 104 105 106 107 108 11 12 13 14 15 16 109 20 24 110 111 26 27 112 113 114 115 116 28 117 118 119 120 29 30 31 34 121 35 36 37 40 42 122 126 127 123

Omschrijving 02010000, bronbeken 02020000, bergbeken 02030000, geultype beken 02040000, snelstromende zandbeken 02050000, laaglandbeken 02060000, laaglandbeken bovenloop 02070000, laaglandbeken middenloop 02080000, laaglandbeken benedenloop 02090000, heuvellandbeken 02100000, heuvellandbeken bovenloop 02110000, heuvellandbeken middenloop 02120000, heuvellandbeken benedenloop 02130000, veenbeken 02140000, duinbeken 02150000, kwelbeken 02160000, sprengenbeken 02170000, genormaliseerde beken 02990000, overige beektypes 03000000, rivieren 03010000, kleine rivieren 03020000, grote rivieren 03990000, overige rivieren Functionele wateren, gegraven 04000000, stadswateren 04010000, grachten 04020000, sierwateren 04030000, stromende stadswateren 04040000, brede lijnvormige stadswateren 04050000, smalle lijnvormige stadswateren 04060000, ondiepe niet-lijnvorige stadswateren 04070000, diepe niet-lijnvormige stadswateren 04990000, overige stadswateren 05000000, sloten 05000001, zure sloten 05000002, licht brakke sloten 05000003, brakke sloten 05000100, zandsloten 05000200, veensloten 05000300, kleisloten 05990000, overige sloten 06000000, weteringen en vaarten 06000100, zandvaarten 06000200, veenvaarten 06000300, kleivaarten 06010000, droogvallende wateren 06990000, overige weteringen en vaarten 07000000, kanalen 07000003, brakke kanalen 07000004, sterk brakke kanalen 07000100, zandkanalen


Afkorting 02010000 02020000 02030000 02040000 02050000 02060000 02070000 02080000 02090000 02100000 02110000 02120000 02130000 02140000 02150000 02160000 02170000 02990000 03000000 03010000 03020000 03990000 04000000 04010000 04020000 04030000 04040000 04050000 04060000 04070000 04990000 05000000 05000001 05000002 05000003 05000100 05000200 05000300 05990000 06000000 06000100 06000200 06000300 06010000 06990000 07000000 07000003 07000004 07000100

uit CUWVO-lijst X X X X X

X X X X X X X X

X X

X

X X X X X X X X X

pagina 143 van 155


Code 124 125 43 44 45 128 46 47 48 25 129 50 51 49 52 53 54 55 130 57 58 59 131 60 61 132 63 65 64 133 67 68 69 70 71 73 74 62 66 134 135 136 82 83 94 75 79 80 81

Omschrijving 07000200, veenkanalen 07000300, kleikanalen 07010000, scheepvaartkanalen 07020000, boezem- en polderkanalen 07990000, overige kanalen 08000000, havens 08010000, zeehavens 08020000, jachthavens 08990000, overige havens 09000000, drinkpoelen Stagnante wateren, al dan niet gegraven 10000000, vennen en pingo-runes 10000005, dystrofe vennen 10000006, mesostrofe vennen 10000007, voedselarme (oligotrofe) vennen 10010000, hoogveenvennen 10020000, ringvennen 10030000, pingo-runes 10990000, overige vennen 11000000, duinmeren 11010000, regenwatermeren 11020000, grondwatermeren 11990000, overige duinmeren 12000000, oude rivierarmen 12010000, afgesloten, oude rivierarmen 12020000, open, oude rivierarmen 13000000, zand-, grind- en kleigaten 13000100, zandgaten 13000300, kleigaten 13000400, grindgaten 14000000, meren en plassen 14010000, afgesloten zeearmen 14020000, laagveenplassen 14030000, oeveraantastingsplassen 14040000, droogleggingsplassen 14050000, veenpolderplassen 14060000, randmeren 14990000, overige meren en plassen 15010000, wielen 15020000, petgaten 15990000, overige stagnante wateren, al dan niet gegraven 16000000, brakke en zoute wateren 16010000, getijde wateren en estuaria 16020000, rivierdelta-estuaria 16030000, wadden 16040000, overige getijdewateren 16050000, dobben 16060000, kreken 16070000, inlagen 16080000, zoute meren

pagina 144 van 155

Afkorting 07000200 07000300 07010000 07020000 07990000 08000000 08010000 08020000 08990000 09000000 10000000 10000005 10000006 10000007 10010000 10020000 10030000 10990000 11000000 11010000 11020000 11990000 12000000 12010000 12020000 13000000 13000100 13000300 13000400 14000000 14010000 14020000 14030000 14040000 14050000 14060000 14990000 15010000 15020000 15990000 16000000 16010000 16020000 16030000 16040000 16050000 16060000 16070000 16080000

uit CUWVO-lijst

X X X X X X X

X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X

X X X X X X X


Code 137 138 139 140 141 95 99

5.7.4

Omschrijving 16090001, binnendijkse, zeer licht brakke tot zoete wateren 16090002, binnendijkse, licht brakke wateren 16090003, binnendijkse, brakke wateren 16090004, binnendijkse, zeer brakke wateren 16990000, overige brakke en zoute wateren 17000000, zee 99990000, overig

Afkorting 16090001 16090002 16090003 16090004 16990000 17000000 99990000

uit CUWVO-lijst

X X

WetVerordening Middels dit (samengestelde) attribuut kan worden aangegeven welke wet of verordening er op het desbetreffende waterdeel van toepassing is. Bij de keur zijn er twee relevante waarde in de bijbehorende domeintabel: Keurzone Keurontheffing

5.7.5

Waterrijkheid Aanduiding voor het typeWaterrijkheid van het gebied volgens: Waterrijk gebied Gewoon gebied

Een waterrijk gebied wordt nu als waterlichaam / waterdeel onderscheiden als het aandeel water groter is dan of gelijk is aan 20% open water en het totale waterrijke gebied (inclusief water) groter is dan 250 ha (het wateroppervlak is dan gelijk of groter dan 50 ha, de ondergrens voor de categorie meren). Al het water in een waterrijk gebied tezamen vormt het waterlichaam. Ten behoeve van het representatief kaartbeeld mag een waterbeheerder afdalen tot een ondergrens van 15%; op de kaart staat dan meer water dan dat aan waterlichamen is toebedeeld.


pagina 145 van 155


5.8

Omvangwaarden Binnen IMWA en UM Aquo wordt bij veel objecten gebruik gemaakt van het begrip ‘omvangwaarde’. Het gaat daarbij om een zogenaamd samengesteld attribuut. Dit attribuut bestaat uit een definitie van de waarde en de omvang van die waarde. In de regel gaat het hierbij om getalsmatig vast te leggen waarden zoals lengte en breedte. Er is gekozen voor toepassing van ‘omvangwaarde’ boven het vastleggen van de individuele waarden als attribuut vanwege de mogelijkheden tot uitbreiding. Het uitbreiden van het model met een nieuw attribuut is een zware aanpassing aan het model en uitwisselingsformaat. Het uitbreiden van een domeintabel heeft een veel kleinere impact. Het belangrijkste nadeel van deze keuze is dat bij de implementatie extra werk moet worden verzet.

5.8.1

Kunstwerk De volgende definities / inwinregels zijn van toepassing op de waardetypen: Capaciteit Maximum capaciteit Aanslagpeil (dag / nacht) Kerende hoogte

Sluitpeil

Stuwpeil Afvoercoefficient (m) Doorstroombreedte Bodemhoogte Drempelhoogte Kruinhoogte Doorstroomhoogte

pagina 146 van 155

De (maximaal) per tijdseenheid verpompte hoeveelheid water Het aan te stellen peil op grond waarvan het gemaal begint te werken De hoogste waterstand waarbij het kunstwerk een waterkerende functie heeft. De minimaal vereiste kerende hoogte is gelijk aan het MHW vermeerderd met de op dat moment minimaal vereiste waakhoogte. De verwachte waterstand van het te keren water waarbij het noodzakelijk is het kunstwerk te sluiten ter voorkoming van de overmatige, vrije doorgang van dit water Feitelijk of nagestreefd peil op een bepaalde plaats in een stuwpand Afvoercoefficient m ten behoeve van debietberekeningen De maatgevende hoogte van de bodem van de waterloop De hoogte van de drempel bij een hoofd van een sluis


vispassage

x

x

voorde

x

coupure

x

hoofden

x

doorlaatwerk

x

dijknol

x

x

bellenscherm

x

x

aquaduct

x

bodemval

x

duiker

x

x

x

x

x

x

x

x

x

doorstroomhoogte

x

kruinhoogte

x

drempelhoogte

x

Bodemhoogte (benedenstrooms)

Hoogte peilmerk

x

x

Bodemhoogte (bovenstrooms)

Hoogte

x

x

Brug

doorstroombreedte

Breedte

Kolklengte

Lengte

Afvoercoefficient (Cd)

Afvoercoefficient (m)

stuwpeil

sluitpeil

Kerende hoogte

Capaciteit (maximum)

Capaciteit

Per type kunstwerk kunnen de volgende waarden uitgewisseld worden:

Overkluizing Tunnel

gemaal

x

hevel

x

x

x

x

x x

x

x x

x

x

x

x x

x

x

x

x

x

x

x

x

x

x

x

x

x x

x

x

x

x

x

x

x

x

x x

Rioleringselement x

RWZI sluis

5.8.2

x

x

stuw

x

syphon

x

vaste dam

x

x

x x

x

x

x

x

x

x

x

x

x x

x x

x

x

x

Waterdeel De volgende definities / inwinningsregels zijn van toepassing: Bergend vermogen winterpeil /zomerpeil Stroomrichting aan- / afvoersituatie

De hoeveelheid oppervlaktewater die maximaal in de boezem of in de polder kan worden geborgen tussen het peil en de maximaal toelaatbare waterstand De richting waarin het water stroomt in een aan- of afvoersituatie. Voor de KRW uitwisseling kan ofwel dit attribuut gebruikt worden, ofwel de twee losse attributen voor de stroomrichting (zie verder). Gebruik van de afzonderlijke


pagina 147 van 155


Inlaat- / Aflaatpeil: Inlaatpeil Maatbepalende waterstand Bodemhoogte Lengte Oppervlakte Volume

5.8.3

attributen verdient de voorkeur boven de omvangwaarde. Het vastgestelde peil waarbij de vijver begint te werken met het bergen / lozen van water De waterstand waarbij de oppervlakte en het volume van het water zijn bepaald. Indien de oppervlakte en volume worden uitgewisseld dient de maatbepalende waterstand dus ook te worden uitgewisseld. Aanduiding voor de hoogte van de bodem van de waterloop in meters ten opzichte van NAP De lengte van het water volgens leggerafmetingen. De gemeten dan wel geschatte grootte van het water bij de maatbepalende waterstand Het gemeten dan wel geschatte volume van het water bij de maatbepalende waterstand

Waterbeheergebied De volgende omvangwaarden kunnen toegepast worden volgens de volgende inwinregels: Oppervlakte (deel) stroomgebied Natte omtrek (winter): Bodembreedte Bodemhoogte Afwijkend streefpeil (zomer / winter) Streefpeil (zomer / winter): Capaciteit: Debiet

Overstortfrequentie

De lengte van de grenslijn tussen het water van de wanden en bodem in de dwarsdoorsnede van een vak De bodembreedte gemeten ter plaatse van het beneden- of bovenstroomse knooppunt De gemiddelde hoogte van de bodem t.o.v. NAP of maaiveld De van het vigerende peilbesluit afwijkende door de beheerder na te streven waterstand krachtens een ontheffing De na te streven waterstand door de beheerder Ontwerpcapaciteit in IE's (inwonersequivalenten) De gemeten, geschatte of anderszins vastgestelde grootte van de gemiddelde verandering van het debiet in het oppervlaktewater ter plaatse van het object Het theoretisch gemiddeld aantal keren dat een overstorting plaatsvindt op basis van een 37-jarige regenreeks, zoals deze gebruikt wordt in de stippengrafiek van Kuipers

Af-, aanvoergebied Afwateringseenheid Peilgebied Vak

pagina 148 van 155

X X

X

X

X

X

X

X

X

X

referentiejaar

oppervlakte

Natte omtrek (winter)

bodemhoogte

bodembreedte

streefpeil

Afwijkend streefpeil

ontwerpcapaciteit

Max. debiet

debiet

overstortfrequentie

Dit betekent voor de verschillende type waterbeheergebieden dat in de regel de volgende gegevens beschikbaar zijn:


Loz./onttr./afv./aanv.punt Lozingspunt Oppervlaktewaterlichaam

5.8.4

X

X X

X

X X

Weg Met behulp van het attribuut omvangwaarde kan een parameter en de daarbij behorende waarde uitgewisseld worden. Voor wat betreft wegen kan alleen de maatvoering uitgewisseld worden (lengte; breedte en dikte). Hierbij gelden de volgende inwinningsvoorschriften: Breedte Lengte Dikte

Maatgevende breedte van de weg gemeten haaks op de as van de weg Lengte gemeten van begin- tot eindpunt. Dikte van de wegverharding


pagina 149 van 155


5.9

Zuiveringbeheer

5.9.1

Naamgevingsconventie voor onderdelen De volgende naamgevingsconventie voor onderdelen binnen de zuiveringsinfrastructuur is door HDSR aangedragen en vervolgens door deelnemers aan de workshop op 25 april 2003 onderschreven. De naamgeving van onderdelen wordt afgeleid uit de domeinen MEDIUM, FUNCTIE en OBJECT. Is de naamgeving niet volgens deze systematiek te benoemen dan wordt de naam van het onderdeel toegevoegd aan het domein OBJECT. Gebruik van de domeinen MEDIUM en FUNCTIE is daarmee optioneel en gebruik van het domein D_OBJECT is verplicht. Daarnaast kan een onderdeel gekoppeld worden aan een technische naam uit het domein TECHNIEK. Voor onderdelen die een technische naam hebben kan in het domein SYMBOOL een ‘voorkeur’ tekensymbool voor het onderdeel worden gevonden. De bovengenoemde domeinen zijn voornamelijk gevuld door het materiaal dat door Hoogheemraadschap de Stichtse Rijnlanden en Waterschap Veluwe is ingebracht. De naamsconventie is van toepassing op onderdelen die een directe relatie hebben met het primaire proces. Andere onderdelen en objecten zijn ondergebracht in het domein OBJECTOVERIG. Het gaat daarbij bijvoorbeeld om de aanduiding van gebouwen en ruimtes op een RWZI. Tenslotte is een domein opgesteld voor het definiëren van kenmerken van onderdelen. Voor de vulling van dit domein is gebruik gemaakt van materiaal van het waterschap Hunze en Aa’s. De lijst is vergeleken met kenmerken voor onderdelen zoals die in de applicatie ZUIS van waterschap Vallei en Eem bekend zijn.

5.9.2

PROCES Het domein PROCES bevat de hoofdprocessen volgens het primaire proces, direct onder de BBP Beleidsproducten ‘Getranspoteerd Afvalwater’, ‘Gezuiverd afvalwater’ en ‘Verwerkt Slib’. Waterschappen zijn vrij om deelprocessen daaronder naar eigen inzicht in te vullen. Alleen de lijst met deze hoofdprocessen wordt landelijk onderhouden. Dit domein wordt voorlopig gevuld met waarden die door de werkgroep Zuiveringsbeheer in het project zijn bedacht. Het domein PROCES bevat de processen van de 1e graad (bijv. Voorbezinken) van de drie primaire processen ‘Transporteren afvalwater’, ‘Zuiveren afvalwater’ en ‘Verwerken en afzetten zuiveringsslib’. Met deze processen wordt de entiteit PROCES gevuld. Onderliggende processen van de 2e of 3e graad (bijv. Behandelen geur) worden niet aangeleverd. Ook de drie genoemde primaire processen worden niet meegegeven, omdat het voor de hand ligt dat een process ‘beluchten’ niet wordt gebruikt bij ‘Verwerken en afzetten zuiveringsslib’. De mogelijkheid om op deze manier een pakket in te richten bestaat dus wel. Onderstaand staat een overzicht van een mogelijke indeling van de processen bij de drie subentiteiten. Er staan wel voorbeelden in van processen van de 2e of 3e graad (cursief geschreven).

pagina 150 van 155


Aan de processen zal een attribuut gekoppeld worden, waardoor een directe koppeling van het proces aan het BBP vast ligt. Indien wordt besloten om voor de inrichting van een pakket bijv. de slibindikking bij het ‘verwerken en afzetten van zuiveringsslib’ te plaatsen, dan kan er desondanks een goede kostenverdeling volgens het BBP plaats vinden.


pagina 151 van 155


Bijlage A Discussie hoedanigheid of compartiment Van groot belang voor de uiteindelijke definitie en inhoud van compartimenten, maar ook van hoedanigheden die een fractie aanduiden, is de hieronder genoemde discussie die in gang is gezet door het “Voorstel tot wijziging “na filtratie” van hoedanigheid naar compartiment” van F. Lüers, Waterschap de Dommel. Deze discussie is in dit document opgenomen omdat zij inzicht geeft in de dunne scheidslijn tussen sommige compartimenten en hoedanigheden. Hoedanigheid “na filtratie” Metingen kunnen zijn verricht in het filtraat van oppervlakte- of afvalwater. Voor deze analyses wordt de hoedanigheidcode “nf” (na filtratie) toegevoegd aan de eenheid van de meetwaarde. Voordat hier verder inhoudelijk wordt ingegaan eerst een situatieschets. Een compartiment wordt fysiek gescheiden in twee delen; de zwevende stof (vaste fase) én het filtraat van het type water: filtraat oppervlaktewater

Compartiment: Oppervlaktewater met zwevende stof (totaalanalyse)

fysieke scheiding oppervlaktewater in twee subcompartimenten: - zwevende stof (ZS) en - oppervlaktewaterfiltraat

filtraat afvalwater

Compartiment: Afvalwater met zwevende stof (totaalanalyse)

fysieke scheiding afvalwaterwater in twee subcompartimenten: - zwevende stof (ZS) en - afvalwaterfiltraat

Het oppervlaktewater (OW) en afvalwater (AW) worden als een compartiment beschouwd. Hetzelfde geldt voor zwevende stof (ZS). Zwevende stof kan op verschillende methoden worden geïsoleerd (sedimentvallen, filtratie, centrifugeren). Bij de scheiding van deze watermonsters in twee fysiek gescheiden fracties met eigen kenmerken en fysieke eigenschappen wordt zwevende stof en zuiveringsslib als apart subcompartiment aangeduid. Het filtraat wordt echter als hoedanigheid “na filtratie” (nf), terwijl er hier ook gesproken zou kunnen worden van ‘het andere subcompartiment’. Voorgesteld zou kunnen worden om het filtraat (met de hoedanigheid “na filtratie”) evenals zwevend stof en zuiveringsslib te zien als een volledig subcompartiment van de compartimenten oppervlaktewater en afvalwater. Daarbij dient onderscheid worden gemaakt in oppervlaktewaterfiltraat en afvalwaterfiltraat. Belangrijke kanttekening hierbij is echter dat zuiveringsslib (Z1) niet alleen door filtratie van afvalwater ontstaat, zoals zwevende stof uit oppervlaktewater. Zuiveringsslib is het restproduct uit het zuiveringsproces dat door toepassing meerdere (zuiverings/scheidings-)technieken ontstaat.

Bijlagen

pagina 153 van 155


Hoedanigheid “drooggewicht” en parameter “Droge stof” Analoog aan het voorstel in de vorige paragraaf zou ook het compartiment Bodem/Sediment kunnen worden opgedeeld in twee verschillende compartimenten: Droge Stof en Poriewater. Er zijn echter wel wezenlijke verschillen. Bij waterbodemmonsters varieert de gewichtshoeveelheid van de onderzochte stof namelijk met het vochtgehalte van het monster. Hierdoor varieert de uitslag van de analyse ongewenst.

Compartiment: Bodem/Sediment

scheiding Bodem/Sediment in: - Droge Stof ? - Poriewater ?

Om dit probleem te omzeilen wordt in dergelijke gevallen de ‘concentratie’ uitgedrukt in gewichtshoeveelheid geanalyseerde verbinding per gewichtshoeveelheid onderzochte stof op droge stof basis (bijvoorbeeld mg/kg drooggewicht of droge stof). In dit geval heeft het analyseresultaat dus GEEN betrekking op de concentratie in één van de ‘subcompartimenten’. Voor de duidelijkheid zou de hoedanigheid “drooggewicht” dan ook moeten worden hernoemd in “t.o.v. droog gewicht (dg). Een ander verschil is dat bij filtraat en zwevende stof de aan deze fases behorende verbindingen aanwezig blijven in de gescheiden fase. Daarmee is er sprake van een fysieke omkeerbare scheiding. Bij het bepalen van de hoeveelheid Droge Stof wordt het aanwezige water door indampen verwijderd zonder de in deze fase aanwezige verbindingen mee te nemen. Voor metingen in poriewater wordt het monster gecentrifugeerd of bepaalde analysetechnieken gebruikt. Er is dus geen sprake van een fysieke scheiding in twee fases die door alles weer bij elkaar te brengen leidt tot dezelfde beginsituatie. Conclusie De volgende voor- en nadelen van het voorstel om de hoedanigheid ‘na filtratie’ als compartiment te beschouwen zijn hieronder op een rijtje gezet. Voordelen: • Een compartiment is consequent onderverdeeld in deelcompartimenten, en niet in een deelcompartiment Zwevende Stof en een hoedanigheid “na filtratie”. • Het aantal gecombineerde hoedanigheden vermindert. Nadelen: • Een compartiment ‘Filtraat’ sluit niet aan op de definitie van compartiment, waar het deel van het (fysieke) milieu waarop de waarneming betrekking heeft. “Filtraat” is het product van een bewerking tijdens de analyse van het monster. • Een compartiment ‘Filtraat’ sluit niet aan op normering in de weten regelgeving. Waarbij voor één compartiment, bijvoorbeeld Oppervlaktewater, is aangegeven of de norm als dan niet voor de opgeloste fractie (na filtratie / filtraat) geldt.

pagina 154 van 155

Bijlagen


• Een nieuw compartiment ‘Filtraat’ sluit niet aan op de huidige werkwijze bij de opslag van analyseresultaten. • Door introductie van ‘Filtraat’ kunnen van één monster de analyseresultaten tot twee verschillende compartimenten behoren, terwijl het monster feitelijk in één compartiment genomen is. Alhoewel dit bij Zwevende Stof wel reeds het geval kan zijn. • Het compartiment waar slechts een ondergeschikt gedeelte van een andere fase (zwevende stof) aan wordt ontnomen krijgt een geheel andere naam; het is geen Oppervlaktewater meer, maar Oppervlaktewaterfiltraat geworden. Afsluiting De discussie maakt duidelijk dat de term ‘na filtratie’ evenals ‘filtraat’ verwarring stichten. Met de term ‘na filtratie’ lijkt het alsof de tabel hoedanigheid ook bedoeld is voor diverse analyse technieken. En de term ‘filtraat’ geeft een soort subcompartiment weer. Echter met de hoedanigheid ‘na filtratie’ is altijd de ‘opgeloste fractie’ van een parameter bedoeld, zoals bij diverse wettelijke normen is vastgelegd. Het verduidelijken van de omschrijving van deze hoedanigheid kan deze verwarring eenvoudigweg voorkomen.

Bijlagen

pagina 155 van 155

Aquo-domeintabellen Praktijkrichtlijn

Recommend Documents