alle campagnefoto’s ‘Maak het mee’: Paul Delaet
provincie Limburg Universiteitslaan 1 B-3500 HASSELT
limburg.be
deontologisch kader pedagogisch advies Situering Het Limburgs netwerk opvoedingsondersteuning stelt zich oa tot doelstelling de knelpunten mbt de uitvoering van het decreet opvoedingsondersteuning te bundelen en aan te pakken. Tijdens de vergadering van het Limburgs netwerk van september 2008 is gesignaleerd dat de opvoedingswinkels naast de deontologische code van de beroepsgroep een deontologisch kader missen voor hun aanbod pedagogisch advies. Opvoedingsondersteuning krijgt steeds vorm via een samenwerkingsverband tussen partners van diverse sectoren. De partnerorganisaties werken volgens de eigen geplogenheden, waarbij er een conflict kan ontstaan tussen uitgangsprincipes. Laagdrempeligheid is bijvoorbeeld een basisprincipe van de opvoedingswinkels terwijl de partnerorganisaties soms verplicht zijn een dossier bij te houden. Dit soort knelpunten op de werkvloer was aanleiding tot de opstart van een werkgroep deontologie opvoedingswinkels. Deze groep stelt zich tot doel een werkbare leidraad uit te schrijven voor de Limburgse opvoedingswinkels. Daarnaast wil de groep structurele knelpunten signaleren aan het Vlaamse beleidsniveau.
In principe geen dossiervorming Bij pedagogische advisering gaat het om het verhelderen van het probleem samen met de ouders, zicht krijgen op de factoren die het probleem beïnvloeden en mogelijk in stand houden, en uitstippelen van een bepaalde aanpak. De adviezen en suggesties aan ouders zijn vooral praktisch, de contacten zijn meestal kortdurend. Enkel opvoedingsvragen over de eigen opvoedingsrelatie met het kind komen aan bod. (vb geen gesprekken met grootouders over het opvoedend handelen van hun kinderen tav de kleinkinderen). Laagdrempeligheid is een essentieel uitgangspunt van pedagogisch advies. Naast aspecten van bereikbaarheid zijn hierbij ook het anonieme, niet-stigmatiserend en niet- problematiserend karakter van het pedagogisch spreekuur van belang.
Het is heel gewoon om opvoedingsvragen te hebben en deze te stellen aan een opvoedingsdeskundige. Het stellen van opvoedingsvragen mag niet geproblematiseerd worden. Er is geen sprake van hulpverlening, en dus ook niet van dossiervorming. Ouders die dat wensen kunnen volledig anoniem pedagogisch advies krijgen. Opvoedingswinkels registreren geen namen of adressen. De reden van de minimale registratie kan toegelicht worden aan de ouders.
Vertrouwelijk en respectvol omgaan met informatie van ouders We hanteren het algemene principe dat de informatie die ouders met spreekuurhouders delen, bij de spreekuurhouders blijft. Spreekuurhouders beschikken over heel wat persoonlijke informatie van ouders en gezinnen. Ouders moeten er kunnen van uitgaan dat hier zorgvuldig en vertrouwelijk mee wordt omgesprongen.
Wat betekent dit concreet? 1 De spreekuurhouder heeft beroepsgeheim. Dit wil zeggen dat de informatie die ouders geven, niet aan anderen wordt doorgespeeld. Wat ouders vertellen blijft bij de spreekuurhouder. In sommige gevallen kan het wel aangewezen zijn informatie te delen met anderen. Die situaties worden verder beschreven. 2 Persoonlijke notities. Tijdens het spreekuur kan de spreekuurhouder eigen notities maken (vb. vraag die ouder stelt, beschrijving situatie, hoe dit tot stand is gekomen, welke aanpak zij reeds geprobeerd hebben, contextfactoren, eerdere adviezen, geheugensteuntjes, …). Deze notities zijn strikt persoonlijk, d.w.z. ze zijn van de spreekuurhouder en worden alleen door hem gebruikt. Het is belangrijk dat men deze notities zorgvuldig bewaart, zodat ze niet door anderen kunnen ingelezen worden. Eens deze notities niet meer nodig zijn, kunnen ze evt. vernietigd worden. 3 Informatie delen met anderen. Wanneer men nood heeft aan een tweede mening, advies wil inwinnen bij een
collega betreffende de opvoedingsvraag, geldt het volgende: bespreek de vraag anoniem enkel informatie die relevant is het gedeeld beroepsgeheim is enkel van toepassing indien men eenzelfde soort opdracht heeft naar het gezin. Transparantie is nodig, dus men brengt de ouders op de hoogte wanneer informatie met anderen gedeeld wordt. Wanneer het gedeeld beroepsgeheim niet van toepassing is, is er expliciete toestemming van de ouder(s) nodig voor het delen van informatie.
Doorverwijzing Ouders worden gestimuleerd zelf contact te nemen met de organisatie waar je naar doorverwijst. Indien nodig of wenselijk, wordt de doorverwijzing meer begeleid. Doorverwijzing gebeurt in samenspraak met en mits toestemming van de ouders. Of informatie gedeeld wordt en over welke informatie het dan gaat, bespreek je steeds met de ouders. Wanneer een andere dienst contact neemt, kan je geen informatie geven (tenzij de ouders daar toestemming voor geven). Er is immers geen dossier.
Informatie van jongeren en communicatie naar ouders Pedagogisch adviesgesprekken worden in de regel gevoerd met de opvoedingsverantwoordelijke. Het is soms aangewezen een gezamenlijk gesprek te hebben met jongere en ouder of een gesprek met de jongere apart. Dit is dan in functie van de ondersteuning van de ouder. Het is belangrijk de positie van de opvoedingswinkel te expliciteren naar de jongere. Bij aanvang van het gesprek maak je duidelijk dat je niet kan garanderen dat je de informatie niet met de ouders zal delen. Als de jongere dat een probleem vindt, dan verwijs je door.
Bij zorgwekkende situaties deelt de spreekuurhouder zijn vragen en twijfels altijd met de coördinator of een collega spreekuurhouder. Je meldt aan de ouders dat je ongerust bent en dat je hierover verdere stappen zet. Bij zorgwekkende situaties gebruik je het sjabloon voor opvolging (bijlage). De signaallijst (www.signaallijst.be) kan een instrument zijn om de subjectieve inschatting over de mate waarin een situatie zorgwekkend is te objectiveren.
Opvolging zorgwekkende situaties In contact met ouders: In geval van zorgwekkende situaties waarbij we vermoedens hebben of ‘feiten’ kennen/zien/horen mbt ‘schade aan de integriteit’ van hun kinderen dan heeft de spreekuurhouder meldingsplicht in plaats van beroepsgeheim. Bij zorgwekkende opvoedingssituaties heb je meestal enkel vermoedens of signalen. ‘Feiten’ heb je bijna nooit. Feiten vaststellen (diagnose) is een taak van experten, zoals VK.
Wat is hiervoor nodig? Contactgegevens van de ouders Een stappenplan om de subjectieve inschatting te objectiveren en ‘hard’ te maken (bijlage) Overleg steeds eerst met een collega of de coördinator de situatie alvorens je verdere stappen zet. Melding is best altijd een gedeelde verantwoordelijkheid!! Hulp nodig bij risico-inschatting? Dit kan anoniem (zonder gezinsgegevens door te geven) bij het VK of CBJ. = adviesvraag (niet hetzelfde als een melding)
Zorgwekkende opvoedingssituaties
Aan wie mag je melden vanuit opvoedingswinkel?
In het geval van zorgwekkende situaties is het wel belangrijk contactgegevens en de ondernomen stappen te registreren.
VK, CBJ, huisarts, niet aan politie of justitie.
In contact met kinderen/jongeren: In geval we verhalen horen die henzelf en/of anderen schaden vanuit een ontwikkelingsgericht perspectief of waarbij ‘wetten’ overtreden worden dienen we dit te communiceren met de ouders om hen te responsabiliseren en hen in staat te stellen de juiste keuzes te maken mbt hun kinderen/jongeren (eventueel passende hulp in te roepen). Meer informatie of reacties: Steunpunt Opvoedingsondersteuning 011 23 82 23
[email protected]
Oplijsting juridische antwoorden het beroepsgeheim geldt voor elke professional in de opvoedingswinkel. De aard van de opdracht is bepalend. persoonlijke nota’s moeten niet vernietigd worden. Bewaren van persoonlijke nota’s is geen dossiervorming. Als je je nota’s doorgeeft aan collega’s is er wel sprake van een dossier. het beroepsgeheim heeft voorrang op de deontologische plichten van de beroepsgroep. een vrijwilliger heeft strict genomen geen beroepsgeheim. Je mag wel verwachten van vrijwilligers in een opvoedingswinkel dat ze discreet handelen en volgens de geest van het beroepsgeheim. gedeeld beroepsgeheim is enkel van toepassing indien men eenzelfde soort opdracht heeft naar dat bepaalde gezin. Daarenboven moet het nuttig zijn en is er toestemming/ medeweten nodig van de betrokkenen. Transparantie is nodig dus je meldt dit best aan de ouders. bescherming personeelsleden: men is enkel aansprakelijk indien er duidelijk afgeweken is van wat algemeen als ‘good practice’/ de norm wordt beschouwd een klachtenprocedure is niet verplicht, maar de mogelijkheid van klachtenprocedure is wel een vorm van kwaliteitszorg en dus aan te raden wie pedagogisch spreekuur kan doen in een opvoedingswinkel en hoe er geregistreerd moet worden, zijn vragen die niet juridisch te beantwoorden zijn. De eigen visie en goede samenwerkingsafspraken met de partners zijn hier essentieel. info aan politie moet enkel gegeven worden indien er een bevel is van de onderzoeksrechter bij zorgwekkende situaties is het belangrijk gegevens te registreren: contactgegevens van het gezin, welke overwegingen heb je gemaakt, welke stappen zijn gezet, …
BIJLAGE Sjabloon voor opvolging zorgwekkende situaties voor opvoedingswinkels in het contact met ouders Medewerker(s): Datum: Gezin: Naam: Adres: Telefoon:
Overleg Extern (indien relevant): Met wie: Conclusie: Stappenplan Op de hoogte brengen ‘dader’
j/n wie
Situatieschets:
Op de hoogte brengen ‘slachtoffer(s)’
Wie brengt schade toe:
Motivering: Inschakelen andere diensten: Welke?
Wie lijdt schade: Wie is reeds op de hoogte: Hoe weten we dat: Overleg Intern: Met wie:
Motivering: Indien relevant: rapportage aan team of collega’s Aan wie?
Motivering: Klacht indienen? Motivering:
Conclusie: Namens wie? Bij wie? Nota’s mbt de afloop:
wanneer
ok?
provincie Limburg Universiteitslaan 1 B-3500 HASSELT limburg.be/opvoedingsondersteuning
i.s.m. Limburgs Netwerk Opvoedingsondersteuning
