Alert Diver EUROPEAN EDITION. Geïmproviseerd PROJECTS STEKELS! Oh, m n zere rug! PROFIEL DATABANKEN. DAN and CHANGE together for Madagascar!

Alert Diver De nieuwe DAN Europe website is online - www.daneurope.org

Digital Magazine

DAN Europe News - Organo ufficiale del Divers Alert Network Europe Periodico trimestrale - Aut. Trib. Pescara n. 19/91 del 4/2/94 - Anno 2010 - n.1

EUROPEAN EDITION

Geïmproviseerd trimmenlet op wat je in je duikpak stopt

PROJECTS

DAN and CHANGE together for Madagascar!

STEKELS!

De geschiedenis is vol verhalen van zeewezens, groot en klein

Oh, m’n zere rug! Heb je rugpijn?

PROFIEL DATABANKEN

WAARDEVOLLE MODERNE DUIKHULPBRONNEN

1/

2/

Alert Diver Publisher DAN Europe Casella Postale 77 64026 Roseto degli Abruzzi (Te) Italy Phone +39 085 893 0333 Fax +39 085 893 0050 Skype: Dan_europe_foundation Editor-in-chief Prof. Alessandro Marroni M.D. Editors Cristian Pellegrini, Laura Marroni Graphic Designer: Laura Volpe Translators English Bulgarian Czech Danish Dutch Estonian Finnish French German Greek Hungarian Italian Polish Portuguese Russian Slovak Slovenian Swedish Turkish

Bird Deely Nicolay Mitev Klement Hartinger Filip Nielsen Els Knaapen Markko Juolainen JP Vuorio Gwendolyn Hayden Joachim Strieben Viviana Delidaki Laszlo Fogarasi Laura Marroni & Livia Giordano Jaroslaw Woch Bruno Stuart-Torrie Svetlana Touloub Michal Palkovic Igor Urh Richard Lovik Murat Egi

E-mail: [email protected] Website: www.daneurope.org Distribution: Worldwide

2/ 3

Summary Redactioneel

Alessandro Marroni

Incidents Insights Geïmproviseerd trimmen- let op wat je in je duikpak stopt Door Laurie Gowen Dubbelprobleem. DCZ vergezeld van een uitpuilende tussenwervelschijf leidt tot een gecompliceerde diagnose Door Marty McCafferty Voeg een mate van aandacht toe wees op de hoogte van logs, checklist & uitgangsdata van je Eerste Hulpkoffer Door Scott Smith

6 8 11 15

Medical Line Stekers, bijters, krabbers en prikkers. Omgaan met een paar van de meest voorkomende verwondingen door zeeleven Door Marty McCafferty

20

STEKELS! De geschiedenis is vol verhalen van zeewezens, groot en klein Door G. Yancey Mebane, M.D. Met verslagen van Marty McCafferty, DAN America Medicine and Research

28

Diving Medicine Oh, m’n zere rug! Heb je rugpijn? Door Suzanne Gerber

38

PROFIEL DATABANKEN - WAARDEVOLLE MODERNE DUIKHULPBRONNEN

46

4/

4/ 5

Ale

ED

rt D

ive

ITO

r

RIA

L

Editorial

Redactioneel Beste DAN Europe leden, Het Goede Duikseizoen in ons halfrond komt er weer aan en ik heb een paar artikelen opgepikt waarvan ik hoop dat ze je goede informatie verschaffen en je helpen je duiken deze zomer nog plezieriger en veiliger te maken. Dit nummer van Alert Diver richt zich op twee zeer veel voorkomende, maar ook veel genegeerde problemen die duikers kunnen tegenkomen: gevaarlijk zeeleven en pijn in de onderrug. Het zeeleven is nauwelijks bekend, niet alleen voor wat betreft de tropische soorten, maar ook als het gaat om de inlandse. De potentiële gevaren die bepaalde zeedieren met zich meebrengen worden vaak genegeerd en de voorgestelde of bedoelde remedies zijn, als het gaat om het behandelen van een steek, vooral grappig en zeg maar “heel creatief”maar hebben weinig wetenschappelijke achtergrond. Hoe je het best om kunt gaan met dergelijke zeedieren, en daarmee onplezierige ontmoetingen kunt voorkomen, wordt meestal ook genegeerd. De artikelen in dit nummer gaan uitgebreid op deze materie in en geven goede, eerste informatie. Als je er meer over wilt weten kun je ons bellen en vragen naar onze Hazardous Marine Life First Aid cursussen! Nog een veel voorkomend probleem dat veel duikers plaagt is pijn in de onderrug. Pijn in de onderrug kan erger worden door bepaalde duiktechnieken en –procedures, is heel vervelend en kan een duikdag of duikvakantie behoorlijk verpesten. Gelukkig is het echter zelden een ernstige kwaal en kan het verholpen of verminderd worden door een juiste benadering van 6/

zowel bewegen als van duiktechniek. Lees het artikel door Suzanne Gerber en deel haar persoonlijke ervaring en hoe ze het probleem opgelost heeft met de hulp van sommige deskundige artsen, fysiotherapeuten en duikers. Veel plezier met dit nummer van Alert Diver, JOUW duikveiligheidstijdschrift! Helder water voor jullie allemaal! Alessandro Marroni, M.D. President, DAN Europe President, International DAN

6/ 7

INCIDENT INSIGHTS

Geïmproviseerd trimmen- let op wat je in je duikpak stopt

De duiker De duiker is een gezonde, oudere heer die van zijn pensioen geniet door in zijn camper rond te toeren en op verschillende duikstekken te gaan duiken.

Door Laurie Gowen

De complicaties Zonder het te weten had hij vuurkoraal gekozen voor zijn extra gewicht. Dit koraal gaf een onmiddellijke reactie in de streek van de onderbuik en hij kreeg een reactie die vrij karakteristiek is voor vuurkoraal: roodheid, extreme jeuk en een brandend gevoel. Hij beëindigde zijn duik kort daarna zodat hij voor zijn verwonding kon zorgen dmv een snelle douche en wat plaatselijke crème tegen de jeuk.

8/

De duiken Op deze bepaalde dag had de duiker problemen met zijn drijfvermogen en merkte dat hij positief was. Hij probeerde herhaaldelijk om bij de bodem te blijven, maar hij raakte gefrustreerd door de moeite die het hem kostte. Om te proberen een meer negatief drijfvermogen te krijgen, stak hij een vrij groot stuk koraal tussen zijn huid en natpak.

brandende sensatie geven. Vuurkoraal kan in allerlei vormen en maten komen: het kan eruit zien als een gewei, grote bladen of zelfs kleine doosjes. De reacties De scherpe randen van koraal kunnen snijwonden veroorzaken waardoor kleine koraaldeeltjes, vol bacteriën en het gif afgegeven door de nematocystes in de wond kunnen komen. Binnen de eerste 10 tot 15 minuten kan dit een eerste ontsteking geven, wat veel mensen aangeven als een brandend gevoel – alsof hun huid in brand staat. Deze toxinen kunnen zwelling, jeuk, gevoeligheid en een trage genezing van de wond veroorzaken. Deze zweertjes kunnen geïnfecteerd raken waardoor een behandeling door een arts en een antibioticum nodig is. Als de koraalsteek niet goed behandeld wordt, kunnen symptomen zoals de ontsteking van een paar dagen tot vele maanden aanhouden. Tijdens de volgende negen maanden bleven de tekenen en symptomen van de vuurkoraalsteek zo nu en dan terugkomen. De uitslag bleef, soms erger, soms minder erg en de jeuk en het brandend gevoel waren soms bijna ondraaglijk. Voor zijn gevoel was er geen beduidende verbetering. Op dit punt nam hij contact op met Dan voor advies. De verwonding Vuurkoraal is een levend dier, dat vooral voorkomt in tropische of subtropische wateren. Het wordt koraal genoemd omdat het op rifkoraal lijkt. Hoewel zowel het echte koraal als vuurkoralen leden zijn de Cnidaria geslacht en nematocystes bevatten, behoren echter koralen tot de klasse van de anthozoans, terwijl vuurkoraal tot de hydrozoan klasse behoort. Vuurkoraal lijkt meer verwant aan de kwal en andere stekende anemonen dan aan de rifvormende anthozoans die we normaliter koralen noemen. Het skelet van vuurkoraal is bedekt met poriën waar met nematocystes bedekte tentakels (met stekende cellen) huizen die de karakteristieke

De duiker kan ook een systemische reactie op de infectie door het vuurkoraal krijgen: gevoelige lymfeklieren en pijn in de gewrichten. Mensen die last hebben van een vuurkoraalsteek kunnen ook last hebben van misselijkheid, overgeven, koorts, koude rillingen of vermoeidheid. Volgens arts en schrijver Dr. Carl Edmonds in zijn boek “Dangerous Marine Creatures” zijn er gevallen bekend van neuropsychologische symptomen “zoals angst, depressie, slapeloosheid, zwakte en apathie.” Dr Edmonds suggereert dat de ernst van de symptomen afhankelijk is van de mate van vergiftiging, de soort die erbij betrokken is en de individuele, medische voorgeschiedenis van de duiker. De behandelingen De juiste behandeling voor vuurkoraalsteken kan in eerste instantie bestaan uit azijn (azijnzuur) of een papje van bakpoeder als er geen azijn voorhanden is (Het is niet aan te raden om azijn en bakpoeder samen te gebruiken). Ieder van deze middelen kan het afvuren van nematocystes verminderen. 8/ 9

Incident Insights

Vrij verkrijgbare hydrocortisonecrème kan helpen de minder ernstige ontstekingsreacties of roodheid te verlichten. Als de reactie ernstiger is of aanhoudt kan orale prednison nodig zijn voor het geven van verlichting. Daarvoor moet je een arts raadplegen en een recept krijgen. In “A Medical Guide to Hazardous Marine Life”, raadt Dr. Paul Auerbach aan om noch methylalcohol (bv. aftershave), noch sterke drank of organische oplosmiddelen zoals petroleum, terpentine of benzine te gebruiken. In de DAN Guide to Medical Frequently Asked Questions raadt Dr. Auerbach ook aan om de koraalschaafwond eerst met zeep en water schoon te maken en neomycine (Neosporin®) erop te doen, wat de kans op infectie kan verminderen. Als de plek

10 /

echter geïnfecteerd raakt, wordt medische hulp ten zeerste aangeraden. Bepaalde soorten bacteriën die vaak in de omgeving van de zee worden gevonden, kunnen gevaarlijk worden, vooral voor iemand met een verminderde weerstand.

Dubbelprobleem. DCZ vergezeld van een uitpuilende tussenwervelschijf leidt tot een gecompliceerde diagnose Door Marty McCafferty

De duiker Deze 43 jaar oude man is divemaster met aanvullende duikspecialty brevetteringen. Hij is in goede, fysieke conditie zonder een significante medische voorgeschiedenis van eerdere duikverwondingen; hij neemt niet regelmatig medicijnen in. Hij is sinds vijf jaar duiker en maakt gemiddeld 40 duiken per jaar. Voor het hier besproken incident had hij dat jaar vier duiken gemaakt. De duiker heeft een redelijke mix van duikervaring, uiteenlopend van koud zoet water en Caribische oceaanduiken. Vijf jaar geleden was hij gediagnosticeerd met “overbelasting” van de rugspier en was met succes daarvoor behandeld. Hij heeft sindsdien geen last meer gehad. Hij sport

regelmatig zonder problemen. De duiken De plaats voor de duik was een rivier, diep genoeg voor een scheepswrak. De watertemperatuur was 18C en de luchttemperatuur tussen 18-19C. Hij rapporteerde een zicht van ongeveer 3 meter en moest tegen een stroming van 4 knopen in zwemmen. Hij maakte beide duiken op perslucht als ademgas en gebruikte een duikcomputer. De duikcomputer van deze duiker biedt door-de-duiker-te- kiezen algoritmes aan. Zijn eerdere duiken waren in een warme oceaanomgeving; hij had het minst conservatieve algoritme voor die reeks duiken gebruikt. Hij gebruikte hetzelfde algoritme voor de koudere duiken op deze dag. We kunnen niet met zekerheid zeggen dat de keuze van algoritme een factor was die van invloed was, maar er moet rekening mee gehouden worden. De eerste duik begon om 10:53 uur en ging tot een maximum diepte van 20 m., met een totale bodemtijd van 41 minuten. Dit multilevel profiel kwam overeen met de diepte van het wrak. Hij maakte een drie minuten veiligheidstop op 5m. Hij rapporteerde geen problemen tijdens de duik. Het oppervlakte-interval was 1 uur 21 minuten, waarbij de duiker aangaf dat hij zich koud voelde. Hij zegt dat hij geen goede kleding bij zich had (Zonder te weten wat de feitelijke temperatuur van de duiker was of zonder andere gegevens, kunnen we niet aangeven of zijn gevoel van kou iets te maken had met latere gebeurtenissen. Dit wordt uitsluitend vermeld om het verhaal compleet te maken). De tweede duik begon om 12:56 uur en ging naar een maximum diepte van 22 m. De totale bodemtijd van de duiker was 48 minuten. Op ongeveer 20 minuten na het begin van de tweede duik, werd het masker van de duiker per ongeluk door zijn buddy verwijderd. Terwijl hij zijn 10 11 /

Incident Insights

masker weer terugvond en het klaarde, steeg hij vrij snel 3 m op. Zijn computer heeft deze gebeurtenis vastgelegd. Bij het weer onder controle brengen van de zaak, slikt hij een paar keer kleine hoeveelheden water in. Zijn ademhaling versnelde omdat hij onder toenemende spanning kwam te staan. Deze duiker bleef echter redelijk beheerst en vermeed paniek. Zodra hij zijn masker had geklaard en weer gemakkelijk kon ademen, voegde hij zich weer bij zijn buddy, die niet in de gaten had wat er gebeurd was. Hij ging verder met de duik totdat hij 68 bar had en zijn computer een “verplicht veiligheidstop” waarschuwing gaf. De duikers maakt een langzamer-dan-normale opstijging van ongeveer 3-6 meter per minuut. Op

5 meter verlengden ze hun veiligheidstop tot vijf minuten Zij kwam om 13:44 uur boven. De symptomen Om 4 uur ‘s middags, zo’n twee uur na de laatste duik, merkte hij tintelingen in zijn rechterbeen. Hij pakte zijn spullen in en reed naar huis. Toen hij aankwam, pakte hij uit, maakte zijn spullen schoon en borg ze op. De tintelingen werden niet erger, maar hij voelde een toenemende gevoeligheid in de hiel van zijn rechtervoet. Het was acuut genoeg om lopen te bemoeilijken. Ondanks zijn symptomen, maakte hij het eten klaar. Toen de symptomen tegen 8 uur niet beter waren, begon hij zich zorgen te maken. Op aandringen van zijn vrouw nam hij contact op met de DAN 24-Hour Diving Emergency Hotline. Na het doornemen van zijn duikprofielen, gebeurtenissen en symptomen verwees de DAN arts hem naar een lokaal ziekenhuis met een hyperbare kamer en staf die gewonde duikers onderzoekt en behandelt. Hij kwam rond 9 uur ’s avonds in het ziekenhuis aan. De dienstdoende arts raadpleegde zowel een longarts als neuroloog. De symptomen van de duiker leken niet typisch voor decompressieziekte (DCZ), maar na het bestuderen van zijn duikprofielen en de ontwikkeling van de symptomen diagnosticeerde de behandelend arts zijn conditie als DCZ type II. Daar was hyperbare zuurstoftherapie voor nodig – een US Navy Tabel 6, die om 1 uur ’s nachts begon, negen uur na het begin van de symptomen. De behandeling eindigde om 6 uur ’s ochtends. Tijdens de behandeling werd het tintelen in het rechterbeen beduidend minder, maar de gevoeligheid in zijn rechtervoet leek erger te worden. Drie tot vier uur later onderzocht de hyperbare arts de duiker weer en stelde vast dat hij

12 /

restsymptomen had. Op dit punt besloot hij tot een tweede behandeling, deze keer een US Navy Tabel 5. Vervolgens waren de symptomen die er nog over waren tijdelijk van aard en behoorlijk verminderd vergeleken bij zijn eerste presentatie. Een afbeelding van de ruggengraat toonde geen onmiddellijke, secundaire oorzaak voor zijn symptomen. De arts raadde de duiker aan om minstens gedurende een maand geen duikplannen te maken; bovendien adviseerde hij de duiker gedurende een week niet te vliegen en inspannende beweging gedurende een week uit te stellen. De complicaties De duiker bleef met tussenpozen last houden van tintelingen in zijn rechterbeen. Dat werd vooral duidelijk tijdens een zes uur lange autorit twee dagen na zijn laatste behandeling. Zich bewust van dit potentiële probleem volgde hij het medisch advies op om een week te wachten alvorens weer te gaan vliegen. De duiker pakte een week na zijn laatste behandeling zijn vlieglessen weer op. Zijn eerste vlucht (in een eenmotorig vliegtuigje niet onder druk) ging naar een maximum hoogte van 340 m.; de duiker kreeg geen terugkeer van symptomen. Twee dagen later vloog hij weer met ongeveer dezelfde vluchtparameters en had geen symptomen. Op zijn derde vlucht (maximum hoogte 580 m.) na de recompressiebehandeling kwamen de symptomen van de duiker terug met dezelfde intensiteit die hij eerder ondervond. Vervolgens verdwenen de symptomen gedurende de nacht. Hij ging naar het ziekenhuis terug en werd opnieuw door de neuroloog onderzocht die nogmaals een MRI (magnetic resonance imaging) aanvroeg. Na de MRI stelden de artsen een uitstulpende tussenwervelschijf vast tussen de vierde en vijfde

lendenwervel. De neuroloog een de hyperbare artsen vroegen zich af of de DCZ de oorzaak zou kunnen zijn van de uitstulpende schijf, maar concludeerden dat DCZ het waarschijnlijk niet veroorzaakt had. De tintelingen waren er nog steeds een maand na de initiële verwonding. De hyperbare staf koos ervoor de duiker nogmaals te behandelen, deze keer met US Navy Tabel 9. Deze aanvullende behandeling deed weinig om de restsymptomen te veranderen. Hij begon ook met een fysiotherapiebehandeling. Drie maanden laten, nadat hij zijn fysiotherapie had afgerond, ging hij weer duiken. De symptomen kwamen niet terug. De samenvatting De precieze rol die zijn rugblessure bij zijn duikverwonding gespeeld kan hebben zal nooit helemaal worden vastgesteld. De volgende algemene veiligheidsrichtlijnen kunnen helpen om de kans op DCZ te verminderen en het diagnostiseren van andere potentiële kwalen/ verwondingen vergemakkelijken. Deze duiker heeft uitstekend werk geleverd door het bestuderen van veiligheidsrichtlijnen en ze zijn het waard door te geven. 1) Duikcomputers zijn ontwikkeld om de bodemtijd zo lang mogelijk te maken volgens de actuele profielen. Om te helpen de veiligheid zo groot mogelijk te houden plan de duik(en) rekening houdend met de omstandigheden, d.w.z. de verwachte inspanning op diepte, temperatuur, enz. 2) Duikers moeten frequente veranderingen in diepte vermijden, maar de topografie van de bodem of het wrak kan dat bemoeilijken. Goede planning en oriëntatie vooraf op de duikstek kan helpen om onnodige dieptewisselingen te vermijden. Doe je voordeel met een langer oppervlakte-interval, altijd een goed idee, laat meer uitwassen van gas toe en kan je veiligheidsmarges vergroten. 12 / 13

Incident Insights

3) Een goede bescherming tegen kou moet overwogen worden. De effecten van temperatuur en andere daarmee gepaard gaande factoren zijn complex. Er is informatie over dit onderwerp beschikbaar (zie voetnoten). In het algemeen kan goede bescherming tegen koude het verschil maken tussen een comfortabele en een miserabele duik. 4) Maak de diepste duik van de dag als eerste. Dit is vooral belangrijk als de omstandigheden inspannend zijn of als er een omstandigheid is waarin het uitwassen van gas een probleem zou kunnen zijn. Dit is een algemene richtlijn. De profielen van deze bepaalde duiker zijn niet het beste voorbeeld van een omgekeerd profiel daar er geen groot verschil is in druk op 20 en 22 meter. 5) Onderhoud je vaardigheden. De basisvaardigheden die we in de open water cursus leren verliezen eigenlijk nooit hun waarde. Als we lang niet gedoken hebben kan een opfriscursus voorkomen dat je je vaardigheid verliest. Vaardigheden, vooral wanneer een duiker in een spannende of potentieel kritieke situatie verkeert, zouden een tweede natuur moeten zijn.

Referenties 1. Effect of peripheral temperature on the formation of venous gas bubbles. Undersea Biomedical Research, Vol. 16 No. 5 1989 I.B. Mekjavic and N. Kakitsuba. 2. Cold Stress Complicates Decompression Risks. DirQuest Vol. 4 No.1 Winter 2003 Neal W. Pollock PhD.

14 /

Als laatste: we hebben allemaal geleerd “plan je duik en duik je plan.” Een paar minuten besteed aan het plannen van een duik kunnen helpen problemen te voorkomen die gedurende een lange periode hun invloed op ons kunnen hebben. Niet alle noodgevallen of incidenten zijn voorspelbaar, maar een beetje vooruit denken kan een veiliger duikleven betekenen.

Voeg een mate van aandacht toe wees op de hoogte van logs, checklist & uitgangsdata van je Eerste Hulpkoffer Door Scott Smith, DAN Training Programs Bij DAN Training hebben we vaak van deelnemers die betrokken waren bij een incident gehoord dat ze wilden dat ze een paar minuten extra hadden genomen om hun veiligheidsuitrusting van tevoren te controleren. Wacht niet tot een duiktrip om je veiligheidmaterialen en eerste hulpkoffer te controleren: je moet dat regelmatig doen. Houd een log bij met de uitgangsdata en wanneer het materiaal geserviced is. Door om de week – of zelfs om de maand - een momentje uit te trekken en een eenvoudige checklist van alle eenmalige en nieteenmalige zaken te maken, kun je helpen problemen te voorkomen die voortkomen uit over het hoofd gezien hebben of gebrek aan voorbereiding. In de begeleidende Ongevallenrapportage behandelt een DAN medicus de procedures voor het behandelen van veel voorkomende verwondingen door zeeleven, zoals snij- en schaafwonden. Bij de DAN Training cursussen leren we zowel kennis als hands-on oefeningen aan. Beide zijn nodig voor het tackelen van moeilijke situaties en helpen te voorkomen dat een kritieke of potentieel levensbedreigende situatie van kwaad naar erger gaat. Materiaaltijd – de duik eerste hulpkoffer Welke zaken heb je dus zoal nodig? En hoe kun je ze het best behandelen zodat alle onderdelen klaar voor gebruik en in een goede conditie zijn als je ze nodig hebt? Laten we het als eerste eens hebben over een basis duik-eerste hulpdoos. De materialen in de bijgaande tabel zijn die basiszaken die je in de DAN Eerste hulpkoffer vindt. Dekverbanden Merk hoe materialen verdeeld zijn in modules of pakketjes, zodat je direct dat kunt pakken wat nodig is. Bijvoorbeeld, de Stelp 14 / 15

First Aid

bloeding module bevat zaken die nodig zijn om bloedingen onder controle te brengen: handschoenen voor bescherming tegen lichaamsubstanties, 4 bij 4 inch en 2 bij 2 inch (10x10 cm of 5x5 cm) gaasjes, hydrofiel windsel en andere zaken om directe druk uit te oefenen. Wist je dat steriele gaasjes en andere steriele windsels uitgangsdata hebben? De fabrikant kan de steriliteit van de materialen in gesloten pakjes na de uitgangsdatum niet garanderen. Het is belangrijk om schone en steriele verbanden te gebruiken om infectie te voorkomen, dus is een regelmatige controle van deze zaken belangrijk. Medicijnen & Spoeloplossingen Zorg voor een medicijntas en extra voorraden van zaken als waterstofperoxide of een zoutoplossing. De tas zou het volgende moeten bevatten: vrij verkrijgbare pijnstillers zoals ibuprofen en acetaminofen; antibioticumcrèmes; loperamide voor diarree; en middelen tegen maagzuur. Inventariseer deze zaken regelmatig voor het geval er iets gebruikt is of tegen zijn uitgangsdatum aanloopt. Zorg ervoor dat je eerste hulpkoffer ook een voldoende voorraad azijnzuur (gewone huishoudazijn) heeft voor het neutraliseren van veel marine vergiftigingen en een steriele zoutoplossing of steriel water voor het spoelen en schoonmaken van wonden. Desinfecteren na gebruik Sommige materialen kunnen schoongemaakt en hergebruikt worden. Onder andere een flexibele spalk, een 20 ml injectiespuit met kathetertip (voor spoelen) en het DAN oronasaal beademingsmasker. Zorg ervoor dat je begrijpt hoe je ze goed kunt desinfecteren voordat je deze zaken gebruikt. Van de vele verkrijgbare desinfecterende oplossingen zijn sommige beter dan andere. Vaak gebruiken mensen een 10 procent bleekwater in water oplossing. Week de spullen gedurende vijf minuten en spoel ze met zoet water. Laat ze daarna aan de lucht drogen. Probeer geen weggooi artikelen te desinfecteren en opnieuw te gebruiken. De “zwaardere” materialen Niet alleen een goede eerste hulpkoffer is essentieel , maar een zuurstofkoffer en automatische externe defibrillator (AED) zijn dat ook. Bij de DAN opleidingscursussen adviseren we altijd dat je je materialen controleert voor je gaat duiken.

16 /

Zuurstofkoffers Vaak is het non-rebreather masker in een zuurstofkoffer open gemaakt en gedachteloos terug gelegd in de koffer in een slordige hoop. Er ontbreekt wellicht een zuurstofslang of drukregelaar en de zuurstoffles is leeg of bijna leeg. Al te vaak is het duidelijk dat de drukregelaar en de vraagautomaat nog nooit geserviced zijn of al in vele jaren niet geserviced zijn. De fabrikant van de DAN zuurstofsets beveelt aan het materiaal eens in de twee jaar te laten servicen. Je vindt een lijst van Allied Healthcare Products Authorized Service Centers op de DAN America website in de Oxygen Resources sectie. (http://www. diversalertnetwork.org/training/oxygen/repair.asp),. Ga eenvoudigweg naar de DAN website en klik op “Training & Education” en klik vervolgens op “Oxygen Resources.” Denk eraan dat je je flessen laat vullen bij een echte medisch gasverkoper. In de Verenigde Staten stelt de Food and Drug Administration bepaalde eisen aan het vullen van medische gasflessen. Zuurstofflessen bijvoorbeeld die bedoeld zijn voor medisch gebruik kunnen alleen gevuld worden met medische zuurstof. Bovendien moeten gasverkopers een flesinspectie uitvoeren voordat ze ze vullen. Zodra het klaar is voor het vullen, wordt de zuurstof in het algemeen in partijen gefabriceerd en getest. Iedere fles wordt gestempeld met het partijnummer en de uitgangsdatum van het gas. De meeste medisch gasverkopers wisselen lege flessen in voor volle vanwege de tijd die het kost om ze te vullen. Daar de DAN zuurstofsets geen standaard maat flessen gebruikt, moet je erop voorbereid zijn je fles achter te laten en hem later weer op te halen. Gasverkopers vullen over het algemeen geen zuurstof terwijl je wacht. Automatische Externe Defibrillators Over de hele wereld worden AED’s meer gebruikt. Jouw AED set moet regelmatig gecontroleerd worden om ervoor te zorgen dat hij klaar is voor gebruik en dat alle materialen aanwezig zijn. Controleer de uitgangsdatum van de pads en zorg ervoor dat aanvullende materialen erbij zitten, zoals een schaar voor het wegknippen van kleding of natpak en een handdoekje voor het afdrogen van de plek waar de pads aangebracht worden. De meeste AED’s zijn ingesteld op een dagelijkse controle; maar jij moet ook, als de AED die mogelijkheid biedt, regelmatig een meer uitgebreide controle uitvoeren, zoals de batterijtest Menskracht Niet alleen veiligheidsmateriaal is essentieel voor iedere duik, ook 16 / 17

First Aid

mensen die goed getraind zijn in het omgaan ermee zijn dat. Je moet up to date zijn betreffende reanimatie en eerste hulp. Verder biedt DAN een wijd scala aan opleidingscursussen die een aanvulling met duikspecifieke eerste hulptraining vormen op de basis eerste hulp. Een perfecte cursus voor alle duikers – en speciaal voor duikstaf – is de DAN Diving Emergency Management Provider (DEMP) cursus die training geeft in Oxygen First Aid for Scuba Diving Injuries, First Aid for Hazardous Marine Life Injuries, Automated External Defibrillators (AED’s) for Scuba Diving en een optionele Advanced Oxygen First Aid for Scuba Diving Injuries sectie voor diegenen die voordeel kunnen hebben van extra training. Voer regelmatig trainingscenario’s uit en drils voor uiteenlopende noodgevallen zodat iedereen goed voorbereid is op noodgevallen. Zorg ervoor dat iedereen weet waar het noodsignaleringsmateriaal ligt en hoe de radio van boten werkt. Voor niet-duikers die op een boot met duikers werken biedt de DAN Dive Accident First Aid for Nondivers cursus de perfecte training. Stel een goed noodassistentieplan op en plan regelmatige oefeningen. DAN Training is er om jou te helpen met cursussen en online seminars en goede raad als je dat nodig hebt. De basis Bij verdenking van een duikverwonding, suggereert DAN het volgende: • Verwijder de gewonde van gevaar; • Zorg dat de omgeving veilig is; • Bewaak de ABC’s (Ademweg, Beademing, Circulatie); • Leg de gewonde duiker in een comfortabele, liggende houding (NB: als de gewonde zich misselijk voelt, bewusteloos is of een verminderd bewustzijn heeft, leg hem dan op zijn/haar zij met het hoofd ondersteund (bekend als de stabiele zijligging); • Als de gewonde duiker volledig bij bewustzijn is en geen ademhalingsproblemen heeft kun je hem niet-alcoholische, nietkoolzuur- of cafeïnehoudende drank zoals water of vruchtensap geven; • Dien de hoogste concentratie ingeademde zuurstof toe via een goed afsluitend oronasaal beademingsmasker; • Activeer de lokale medische hulpdienst in jouw gebied; • Neem contact op met DAN om ervoor te zorgend dat de gewonde duikers goed behandeld wordt en zo nodig voor verwijzing naar de dichtstbijzijnde hyperbare instelling. Deze dienst is er voor iedereen, ongeacht lidmaatschap of verzekeringsstatus. 18 /

18 / 19

MEDICAL LINE

Stekers, bijters, krabbers en prikkers. Omgaan met een paar van de meest voorkomende verwondingen door zeeleven Door Marty Mc Cafferty

20 /

20 / 21

MEDICAL LINE

Ieder jaar krijgt DAN Medical Services telefoontjes van duikers, nietduikers en werkers in de gezondheidszorg die advies vragen over de zorg voor mensen met verwondingen door contact met zeeleven. Over exotische organismen wordt veel gepubliceerd; vaak zijn het de meer alledaagse verwondingen die de meeste verwarring veroorzaken. Bijvoorbeeld, een Dan lid belde voor advies nadat hij geprikt was door de stekels van een zee-egel, een veel voorkomende verwonding door zeeleven. “Als ik gebeten zou zijn door een blauw geringde octopus”, zei hij “zou ik meer informatie gehad hebben over wat ik moest doen, maar voor deze verwonding heb ik advies nodig.” Laten we, met dat in het achterhoofd, een paar van de meest voorkomende soorten zeedierverwondingen en hun behandeling bekijken. Wondbehandeling Laten we beginnen met de basis van de wondbehandeling. Iedere opening in de huid, vooral een die zo diep is dat hij een bloeding tot gevolg heeft, kan een infectie veroorzaken. De omgeving van de zee kan ervoor zorgen dat zelfs een simpel wondje geïnfecteerd raakt door relatief ongewone soorten pathogenen (d.w.z. virussen, microorganismen en andere ziekteverwekkers) en, afhankelijk van het gebied van de snee en waar in de wereld je de verwonding hebt opgelopen, kunnen veel wonden snel geïnfecteerd raken. Schoonmaken . . . Het als eerste goed schoonmaken van de wond is essentieel. Als algemene regel raden deskundigen de medische staf aan om hun handen een volle 15 seconden te wassen tussen contacten met patiënten om kruisbesmetting te voorkomen. En voor de initiële eerste hulp voor duikers met een kapotte huid is dat ook een redelijke tijdsduur. Hier een gemakkelijk te onthouden timingtechniek: was je handen net zo lang als je nodig hebt om het “ABC” liedje of “Lang zal ze leven” te zingen. Probeer het zelf maar eens en zie hoe lang je nodig hebt om die liedjes te zingen. Natuurlijk is het zo dat grotere wonden een langere schoonmaaktijd nodig hebben; hoe lang precies is afhankelijk van de omstandigheden, mogelijke vervuilende stoffen, de grootte van de wond en de manier waarop de patiënt het schoonmaken kan verdragen. Soms kan het betere resultaten opleveren om de patiënt de wond zelf te laten schoonmaken, maar dat is niet altijd het geval. Denk er echter wel aan dat de grondigheid waarmee de eerste hulp wordt uitgevoerd directe gevolgen heeft op de kans op infectie en de uiteindelijke gevolgen van de verwonding. 22 /

Of spalk het en ga naar de SEH – ZSM zo snel mogelijk Ondanks het belang van een goede eerste schoonmaak, is wondbehandeling het best toevertrouwd aan professionals. Iemand die het goed meent maar onervaren is in het schoonmaken van de wond kan ernstigere verwondingen nog ernstiger maken. Sommige van de moeilijkere verwondingen om in het veld te behandelen zijn onder andere open breuken (bot dat door de huid heensteekt) en verwondingen van bloedvaten, pezen of zenuwen. Bovendien is er een goede beoordeling nodig om te beslissen wanneer het beter is om eenvoudigweg te spalken en te vervoeren dan het gevaar te lopen op een ongecontroleerde bloeding of permanente, neurologische schade door een niet-zo-vaardiguitgevoerde- schoonmaakactie. Controleer op shock Bewaak bij iedere verwonding door zeeleven de gewonde en let op tekenen van shock, allergische reactie (vlekken, jeuk, zwellingen) of anafylaxie (zie box), wat een ernstig en potentieel levensbedreigende allergische reactie is. Dien, indien mogelijk, in het geval van een anafylactische shock extra zuurstof toe en zorg voor onmiddellijke advanced life support en vervoer door de medische hulpdiensten naar de dichtstbijzijnde medische faciliteit.

Steken door zeedieren We krijgen regelmatig telefoontjes van mensen die last hebben van jeuk, brandend gevoel en roodheid van de huid na een ontmoeting met een zeedier van onbekende origine. De symptomen verdwijnen meestal na een dag of twee, maar komen soms plotseling terug. Dit kan zich twee tot vijf dagen na de eerste ontmoeting nog voordoen en de terugkerende symptomen kunnen erger zijn dan ze eerst waren. Volgens DAN consultant Dr. Bruce Miller, gecertificeerd dermatoloog, duikarts en duiker, is dit een “vertraagde overgevoeligheidsreactie” of een reactie op een toxine. Anders dan een systemische (het hele lichaam betreffende) allergische reactie, waarbij een groter gebied van de huid of andere organen betrokken kunnen zijn, heeft een vertraagde reactie de neiging beperkt te blijven tot de plek van de verwonding. “Zodra deze vertraagde reactie optreedt,” zegt Miller, “heeft een plaatselijke hydrocortisone crème (meestal onderdeel van de gebruikelijke initiële behandeling) meestal weinig of geen effect. De aanbeveling is om gezien te worden door een arts, omdat er orale steroïden nodig kunnen zijn om de reactie te behandelen.” 22 / 23

MEDICAL LINE

Beschouw deze vertraagde reactie als hetzelfde als een ernstig geval van vergiftiging door poison oak, zegt Miller: “zonder de juiste behandeling kunnen de symptomen wekenlang aanhouden. Het is belangrijk om een arts te raadplegen om er zeker van te zijn dat er geen secundaire infectie is opgetreden via de beschadigde huid wat kan gebeuren als de huid te hevig is gekrabd.” Beoefen vermijden indien mogelijk Zoals ons al eerder is verteld, is het vermijden van contact het beste geneesmiddel voor verwondingen door zeeleven. Dit is niet altijd even eenvoudig. Hevige deining, onhandige buddy’s, minder-danneutraal drijfvermogen en andere factoren kunnen zorgen voor ongewild contact. Wat de omstandigheden ook zijn, de gevolgen zijn hetzelfde.

Opleidingsorganisaties bieden cursussen of workshops aan voor zowel trimvaardigheden als voor het identificeren van zeeleven. Deze extra training helpt niet alleen verwondingen door zeeleven te vermijden, maar het draagt ook een heleboel bij aan 24 /

de duikveiligheid, Trimproblemen kunnen gemakkelijk leiden tot contact met zeeleven of tot andere verwondingen. Een paar herinneringen: Oefen goed trimmen; • Maak loshangende uitrustingsstukken vast; • Houd bij hevige deining meer afstand tot zeeleven; • Voorkom het vastpakken van meertouwen met de blote hand; en • Weet waar je bent in relatie tot de duikstek. Snijwonden door koraal, schaafwonden & sponzen Koraal Koraalverwondingen kunnen pijnlijk zijn en helen soms moeilijk. Het stelpen van de bloeding is de eerste overweging – d.w.z. gebruik directe druk en leg het gewonde lichaamsdeel omhoog. Als de wond groot is, de bloeding moeilijk te stelpen of als het gewonde lichaamsdeel vervormd is (d.w.z. als de hulpverlener iets ziet dat op een ontwrichting of een breuk kan wijzen) zorg dan voor professionele hulp. • Maak de plek schoon Bij snij- en schaafwonden door koraal, als er geen complicaties zijn en de bloeding gestelpt is, is zorgen voor een grondige reiniging de volgende prioriteit. Goed schoonmaken is essentieel. Hier een paar aanbevolen stappen:

• Maak de wond vrij van deeltjes. Heel kleine stukjes koraal kunnen in de wond achterblijven, het helingsproces verlengen en de kans op infectie vergroten. De beste manier om koraalfragmenten te verwijderen is de wond met steriel water of een zoutoplossing te irrigeren. Als dat niet beschikbaar is, kun je ook schoon drinkwater gebruiken. Een 20 cc spuit (zonder de naald) is een uitstekende manier om de wond te spoelen met voldoende druk om deeltjes te verwijderen.

met een spons een jeukende uitslag ontstaan die lijkt op de uitslag na contact met andere licht toxische zeedieren.

• Maak de wond schoon met antiseptische zeep. Maak de wond daarna verder schoon met een antibacteriële zeep. Dit kan dezelfde zijn die je in de winkel koopt en thuis gebruikt. Waterstofperoxide met water mengen helpt om de wond nog beter te desinfecteren en helpt ook bij het verwijderen van fragmentjes. Gebruik gaaskompressen, schone papieren handdoekjes of een schone doek voor deze volgende reiniging.

• Maak de wond schoon. De beste behandeling is het snel schoonmaken van de plek door de puntige stekels van de spons te verwijderen. Dit zijn de harde, puntige kalk- of kiezelachtige lichaampjes die de weefsels van sponzen ondersteunen en in de huid van de duiker binnendringen. Gebruik voor het verwijderen van deze stekels breed tape om de deeltjes uit de plek te lichten. Dit is een alternatief voor scheren. Of schraap de plek voorzichtig met een creditcard, tongspatel of een dergelijk voorwerp.

• Gebruik een antibioticumcrème Breng, na grondig reinigen, een plaatselijke antibioticumcrème aan (bv. Neomycine, bacitracine, polymyxine, enz.), en dek de wond dan met een steriel gaas en verband af. Vaste maten verbanden uit een doos zijn absoluut acceptabel als je de juiste maat hebt. Verwissel verband dagelijks of zodra het nat of vies wordt. Sponzen Er kan een paar uur na het contact

Er wordt aangenomen dat een duiker die een spons heeft aangeraakt en uitslag op zijn handen krijgt, blootgesteld is geweest aan een giftige soort. De reacties zijn meestal licht en gaan na een paar dagen met weinig of geen behandeling over. Maar reacties kunnen ook behoorlijk heftig zijn met pijn en blaren.

Stekende dieren: vuurkoraal & hydroïden Deze zeedieren hebben nematocystes, of netelcellen, die gif inspuiten als ze in aanraking komen met een lichaam. De intensiteit van de prik varieert zowel per soort die de prik toebrengt als de gevoeligheid van de duiker voor het vergif. Steeds meer duikers rapporteren steekverwondingen als gevolg van het met blote handen vastpakken van afmeerlijnen. De touwvezels zelf kunnen ook een verwonding veroorzaken. Uit de rapporten die DAN echter krijgt, lijken de meeste verwondingen door afmeerlijnen

Gebruik een antibioticumcrème Zodra je zeker weet dat alle resterende fragmenten verwijderd zijn, kun je plaatselijk hydrocortisone crème aanbrengen. Bewaak de gewonde en let op tekenen van shock, allergische reacties of anafylaxie. Iedereen die de gewonde helpt zou eenvoudige latex handschoenen moeten dragen. Ze zitten in de meeste eerste hulpdozen en zijn voldoende om tegen steken te beschermen. 24 / 25

MEDICAL LINE

te wijzen op vergiftiging door zeedieren. Kolonies van organismes bevolken uiteindelijk alle door de mens gemaakte voorwerpen in de oceaan, waaronder afmeerlijnen. Het is niet precies bekend wat voor organismen de touwen bevolken. Veel deskundigen stellen dat de meest waarschijnlijke verdachte een lid van de hydroïde familie is, een klasse van coelenteraten die ook de kwal omvat. • Spoel de plek met azijn. De eerste behandeling voor vuurkoraal (apart geprofileerd in Ongevallenrapportage, bladzijde 24-25) en hydroïdesteken is hetzelfde: neutraliseer het gif met gebruikmaking van witte azijn. Gebruik geen zoet water om de plek te spoelen: de verandering in zoutgehalte zal niet-afgevuurde nematocystes alsnog laten “afvuren” waardoor meer vergiftiging veroorzaakt wordt. Een voortdurend spoelen van de plek met azijn is ideaal. Daar de meesten van ons echter geen liters azijn in onze duiktas hebben zitten, is natmaken van gaasjes, papieren handdoeken of schone doeken met azijn en ze daarna op de gewonde plek leggen ook iets wat goed werkt. ¥ Verwijder deeltjes van het irriterende organisme die achter zijn gebleven Gebruik forceps of een pincet om grote stukjes van het organisme die wellicht nog in de huid zitten, te verwijderen. Om kleine ingebedde deeltjes te 26 /

verwijderen, breng scheerschuim aan en scheer het gebied met een veiligheidscheermesje. Gebruik als alternatief voor scheren tape of schrap de plek met een stevig voorwerp zoals een creditcard (zie “Sponzen”). Azijn versus alcohol Het middel dat nematocystvergif neutraliseer lijkt soortspecifiek te zijn. Door verschillen tussen de vergiften bestaat er geen universele behandeling. Sommige soorten reageren beter op isopropyl (ontsmettings) alcohol, terwijl andere door azijn geneutraliseerd worden. Bespreek met lokale duikers welke oplossing het beste werkt met de lokale soorten, vooral als je in een onbekend gebied op reis bent. Het is waarschijnlijk een goed idee om zowel flesjes alcohol als azijn in je duiktas te hebben. Andere behandelingen zoal met vlees weekmakers (papaïne) of bakpoeder zijn controversieel maar worden door sommigen nog steeds als acceptabel gezien.. Een goede controle over het drijfvermogen, respect voor het territorium van zeeleven en oog voor detail, zoals het dragen van handschoenen bij het gebruik van een afmeerlijn, kan een duiker helpen om contact met zeeleven te vermijden. Je huid gewoon bedekken kan ook helpen: minder blote huid betekent minder huid die gevaar loopt. (Dit werkt goed voor kwallen en hydroïden). Een dun Lycra duikpak is voldoende bescherming tegen deze stekende organismes. Overweeg eens

een dun pakje onder je shorty te dragen om blootgestelde armen en benen te beschermen. Dit kan het verschil betekenen tussen een ideale vakantie en een die verknald is. Eerste Hulp bij verwondingen door zeeleven Alle duikers zouden een opleiding in minimaal basis eerste hulp moeten overwegen. De DAN First Aid for Hazardous Marine Life Injuries cursus biedt een training in een breder scala aan verwondingen door zeeleven. Er bestaan bovendien een heleboel studieboeken en pocket naslagwerken voor het behandelen van dergelijke verwondingen. De DAN website (en vele andere) geven ook informatie. Je eigen dokter is misschien, als hij gevraagd wordt verwondingen door zeeleven te behandelen, niet op de hoogte van dergelijke verwondingen. Je arts wordt uitgenodigd om contact op te nemen met de DAN Medical Information Line voor een consult met een duikarts. Bij een noodgeval kunnen artsen dezelfde duikartsen bereiken via de DAN Diving Emergency Hotline. Eenvoudige voorzorgsmaatregelen en tijdig ingrijpen kunnen een groot verschil uitmaken voor een gewonde. Anafylaxie: Hoe zit het met epinefrine? Een reden waarom veel mensen

eerst leren duiken is vanwege de interactie met en het observeren van het leven in de zee. Maar dit is ook een van de redenen dat sommigen bang zijn om te gaan duiken. Feit is dat verwondingen veroorzaakt door gevaarlijke zeedieren zeldzaam zijn en meestal het gevolg zijn van de zorgeloosheid van een duiker of een verdedigingsreactie van het dier. Ongeacht je techniek en duikvoorkeuren bestaat er een kans dat je ergens in je duikloopbaan gestoken, gebeten of gesneden wordt door een zeedier. Het kan een gebeurtenis zijn die zo klein is als aanraken van een tentakel of zo angstaanjagend – en opwindend – als het geraakt worden door de zijkant of de staart van een haai. Afhankelijk van het soort dier dat de verwonding veroorzaakte, loopt de juiste eerste hulp uiteen. Maar de kritieke basic life support (BLS of levensreddend handelen) protocollen die de luchtweg, ademhaling en circulatie veilig stellen (ook wel bekend als de ABC’s) zijn altijd de eerste zorg voor de hulpverlener. De waarschuwingstekenen en –symptomen variëren met het zeedier dat de verwonding of ziekte veroorzaakte ook omdat de reacties van iemand op de verwonding of ziekte kan variëren. Individuele factoren zijn ondermeer iemands leeftijd en gezondheid, gevoeligheid voor vergif of verwonding alswel een allergische reactie die zich kan voordoen. Duikers kunnen ook gevoeliger zijn als ze al eerder aan

het vergif of toxine afgegeven door kwallen of sommige stekelvissen hebben blootgestaan. Hoewel het waard is aan te tekenen dat het zelden voorkomt, kan anafylaxie een oprecht angstaanjagende gebeurtenis zijn voor de duiker en zijn metgezellen. Teken van anafylaxie zijn onder andere ademhalingsproblemen, geïrriteerdheid, daling van de bloeddruk, zwellen van de zachte weefsels van mond en bovenste luchtwegen en uiteindelijk bewusteloosheid. In het geval dat jij of een mededuiker het levensbedreigende proces van overgevoeligheid, bekend als anafylactische shock, meemaakt, moet je direct actie ondernemen. Injecteerbare epinefrine, of adrenaline (dwz de EpiPen) geeft snelle verlichting van de ongemakken van deze extreem allergische reactie.

algemeen veiliger in het gebruik: je hebt minder kans om iemand schade te berokkenen als de beoordeling van anafylaxie incorrect is. Als iemand met een echte anafylaxie in het veld behandeld is, moet die persoon nog steeds medische hulp krijgen – beide medicijnen zijn kortdurend en de symptomen kunnen terug komen. artsen kunnen andere medicijnen geven die langer effect hebben en die meer kans hebben dat de symptomen niet meer terug komen.

Er is echter een maar: epinefrine is een geneesmiddel op recept. Bovendien moeten duikers getraind zijn om de symptomen van anafylaxie te herkennen. Een onnodige dosis epinefrine toegediend krijgen kan een gevaarlijke verhoging van de bloeddruk veroorzaken en, bij sommige mensen, resulteren in een circulatoire collaps en de dood. Een veiliger medicijn dat net zo belangrijk is om te geven is Benedryl® (difenhydramine). Dit blokkeert meer van de totale effecten van de reactie. Het is zonder recept verkrijgbaar en difenhydramine is over het 26 / 27

MEDICAL LINE

STEKELS! De geschiedenis is vol verhalen van zeewezens, groot en klein Door G. Yancey Mebane, M.D. Met verslagen van Marty McCafferty, DAN America Medicine and Research

28 /

28 / 29

MEDICAL LINE

Hoewel deze beestjes meestal het product van een levendige fantasie zijn, is de zee gevuld met verbazingwekkende schepsels. Sommige zijn zo groot dat ze angstaanjagend zijn maar zijn in feite heel dociel naar mensen toe. Haaien zijn de bekendst van de gevaren in zee, ondanks het feit dat ze slechts zelden mensen bezeren. Veel algemener zijn de dieren die klein en onschadelijk lijken maar die krachtige wapens hebben: bijvoorbeeld een stekel waarmee ze gif kunnen afgeven. De onderwaterfotograaf die achteruit zwemmend in een groep zee-egels terecht is gekomen of de duiker die zijn hand op een perfect gecamoufleerde schorpioenvis legt, zal er waarschijnlijk niet aan dood gaan, maar hij zal zich zeker een tijdje niet erg lekker voelen. In dit artikel behandelen we soortgelijke ontmoetingen en beperken onze bespreking tot verwondingen toegebracht door schepsels met stekels. Stekels Stekels worden door dieren voor verschillende doeleindes toegepast: ze worden in het algemeen gebruikt voor bescherming, hoewel voortbeweging en verzamelen van prooi vaak de taak is van gespecialiseerde stekels. Stekels kunnen verborgen zijn of er juist uit springen; snijdend of indringend; en giftig of niet giftig. Sommige zijn kwetsbaar, naaldachtig qua maat en scherpte, terwijl andere groot en sterk zijn met teruggebogen tanden. Dieren in verschillende fylums hebben stekels die gelijksoortig zijn qua werkwijze, maar verschillen in plaats, grootte, giftig vermogen en mate van gevaar voor de duiker. We beginnen met sommige van de ongewervelde dieren en kijken naar de eigenschappen en functies van stekels die in deze groep aangetroffen worden. Stekelige ongewervelden De stekelhuidigen zijn radiaal symmetrische dieren met (meestal) vijf armen, of radii, en hebben een min of meer star skelet ingebed in de lichaamswand. De zeester en zee-egel horen tot deze fylum, met een paar soorten die van belang zijn voor duikers. 30 /

Zeesterren Er zijn twee bekende giftige zeesterren: de Acanthaster planci (doornenkroon) en Acanthaster ellisi in respectievelijk de Indo-Pacific en oostelijke Pacific gebieden. Hun buitenste oppervlak is bedekt met grote, scherpe stekels: het zijn zachte, kalkachtige structuren die afbreken bij het naar binnen dringen en moeilijk te verwijderen zijn. Zee-egels Zee-egels zijn uitgerust met stekels die zeer verschillend zijn bij de verschillende soorten. De stekels van sommige soorten zijn lang, hol, slank en scherp als een naald. Die scherpte maakt het hen mogelijk om gemakkelijk binnen te dringen en dan breken ze af vanwege hun breekbaarheid. Bij sommige soorten zit er gif in de stekels en binnendringen kan onmiddellijk resulteren in een brandend gevoel snel gevolgd door roodheid, zwelling en pijn. Meer ernstige symptomen als gevoelloosheid en verlamming zijn gerapporteerd. Infectie komt veel voor. Er zijn aardig wat gevaarlijke zee-egelsoorten en ze geven allemaal gelijksoortige symptomen. Een paar typische soorten zijn deze: Toxopneustes pileolus is de viltkap zee-egel die voorkomt in de

Indo- Pacifische regio; twee nauw daarmee verwante soorten zijn Toxopneustes elegans uit Japan en T. roseus uit de oostelijke Pacific. De veelvoorkomende lang-gestekelde of harige zee-egel Diadema setosum wordt overal in de IndoPacific en West Indië aangetroffen. Deze soort neemt vaak stukjes zeewier, schelp of kiezelsteentjes met zijn buisvoetjes om zich te bedekken. Dit kan als camouflage werken en hem beschermen tegen roofdieren en de zon, maar het trekt ook duikers aan en is verantwoordelijk voor veel verwondingen. ZEESTERREN Klieren in de huid van het dier produceren een gif dat een ernstige ontstekingsreactie in mensen veroorzaakt. Die bestaat uit roodheid en zwelling en veroorzaakt overgeven en gevoelloosheid. In sommige gevallen kunnen deze zeesterverwondingen zelfs verlammingen geven. ZEE-EGELS Zee-egelstekels berokkenen misschien in eerste instantie niet zo veel schade als de stekels van stekelroggen, maar ze kunnen pijnlijk zijn en hebben potentieel lange termijn effecten als ze niet goed

behandeld worden. Als je besluit ze te verwijderen, wees dan voorzichtig zodat je de hele stekel krijgt: zee-egelstekels zijn heel erg breekbaar en breken gemakkelijk. Zelfs nadat het vreemde voorwerp is verwijderd kan de huid rond de steekplek gekleurd zijn door de kleur van de stekels die een soort “tattoo” effect hebben. In het algemeen is het zo dat als na 48 uur er nog steeds intense pijn en zwelling is, het waarschijnlijk is dat er nog resten van stekels in de wond zitten. Je hebt professionele hulp nodig om ze te verwijderen. Als de stekels bovendien in of in de nabijheid van gewrichten zitten, vooral die van de hand of voet, wil je wellicht overwegen om professionele hulp te vragen ten tijde van de verwonding. Vaak zal het lichaam de stekeldeeltjes naar buiten werken, maar er zijn ook gevallen waarin de stekels achter blijven en verkalkt (verhard) raken en daarbij complicaties in de buurt van de gewrichten geven. Er was een tijd dat sommige autoriteiten aanraadden om de achtergebleven stekels onder de huid te kraken. Probeer dit NIET. Deze handeling kan ernstige complicaties opleveren. Het zou kunnen zijn dat je er alleen maar in slaagt de stukjes dieper te duwen en daarmee mogelijk andere structuren of weefsels te beschadigen, zoals: aderen, zenuwen 30 / 31

MEDICAL LINE

en pezen (om maar niet te noemen dat dit echt pijn kan doen). Als de wond niet ernstig genoeg is voor professionele behandeling moet de aanbevolen schoonmaakprocedure gevolgd worden. Stekelroggen & hondshaaien Stekelroggen komen voor in tropische tot warme zeeën. Hun favoriete habitat is een zandachtig gebied, een zandbank of riviermonding in ondiep water. Ze liggen op het zand of zijn gedeeltelijk ingegraven met alleen de ogen, kieuwen en staart zichtbaar. De stekel is deel van de staart en zit vlak bij de aanhechting. De stekel is gevormd van hard materiaal en heeft scherpe, teruggebogen tanden langs iedere rand. Er zitten diepe groeven aan de onderkant van de stekel waar de gifklieren zitten. De stekel is bedekt met een bedekkend schede dat het steekorgaan afdekt.

32 /

De meeste verwondingen gebeuren per ongeluk en niet met opzet. Een slachtoffer stapt vaak op een niets vermoedende stekelrog die in het zand ligt; de verdedigingsaktie die daar het gevolg van is, veroorzaakt de verwonding. De verwonding begint met een steekwondje als de stekel de huid binnendringt en wordt dan een scheurwond als de stekel teruggetrokken wordt en de teruggebogen tanden of weerhaakjes, nog meer verwondingen veroorzaken. Terwijl dit in-en-uit proces aan de gang is met de stekel met weerhaakjes wordt er gif in het wondje gespoten. Het schede blijft in delen in het wondje achter zodat de wond een vreemd voorwerp (het schede), een gif, ernstig beschadigd weefsel en onvermijdelijke bacteriële besmetting bevat. Het gevolg is een

gecompliceerde verwonding die een uitgebreide behandeling en een langere herstelperiode vereist. Er hebben zich een paar sterfgevallen voorgedaan omdat de stekel ofwel de borstkas of de buik van een kind dat op het dier viel, binnendrong. De hondshaai is een familielid van de stekelrog en is ook toegerust met een ferme verdediging. Van de stekelige hondshaai Squalus acanthias is bekend dat hij mensen heeft verwond. Er bestaat zelfs een verwijzing, gedateerd 200 AD in een Grieks vissers gedicht: “Hondshaaien, vanuit hun prikkelige maliënkolder, goed genoemd de stekelige; Deze in scherpe steken, een fataal gif van hun stekels injecteert.” Dit dier leeft in de Noord Atlantische Oceaan en de Noordelijke Pacific. Hondshaaien hebben een enkele stekel op de voorste rand van iedere rugvin. Als een

stekel de huid binnendringt, komt er gif binnen van een gifklier in het bovenste deel van iedere stekel. Chimaera, meervallen & pietermannen De Chimaera zijn een groep kraakbeenachtige vissen. Ze hebben twee rugvinnen, waarvan de eerste een scherpe stekel aan de voorkant heeft; deze eerste vin geeft een gif af. De chimaera geeft de voorkeur aan koud water en wordt gevonden van het oppervlak tot 3.000 meter diep. Deze dieren brengen een zeer pijnlijke steek toe die direct pijn veroorzaakt. De pijn neemt in intensiteit toe voordat het langzamerhand minder wordt, maar houdt dagenlang aan. De plek rond de wond wordt gevoelloos en blauw en ziet eruit als een ernstige ontstekingsreactie. De meerval is een grote groep soorten, waarvan

32 / 33

MEDICAL LINE

de meesten zoetwatervissen zijn met een paar zeesoorten. Meervallen hebben een enkele, naaldscherpe stekel voor de rug- en borstvinnen. De stekel is bedekt met een bedekkend schede, dat de gifklieren bevat. Bij een paar soorten zitten er gebogen tanden (weerhaken) langs de stekel die een wond kunnen scheuren; dit vergroot de opname van het gif en verhoogt de kans op infectie. Twee veel voorkomende zoet water soorten in de Verenigde Staten zijn de “katvis” (Galeichths felis) en de Carolina madtom (Noturus furiosus). De zeemeerval (Bagre marinus) bevolkt de oostkust van Amerika van New England tot Brazilië. De Pieterman is een kleine, aantrekkelijke maar agressieve zoutwater vis met een goed ontwikkeld giforgaan. Ze kunnen een reëel gevaar voor de duiker opleveren. De pieterman begraaft zichzelf in zacht zand totdat ze naar snel naar buiten springen om toe te slaan. Ze hebben een reeks rugstekels met gifklieren die een gif produceren met neuro- en hemotoxine kenmerken. De pijn van een Pietermansteek is onmiddellijk en verergert snel tot het een ware marteling wordt. Als het niet behandeld wordt, gaat de pijn in ongeveer 24 uur over, hoewel een volledig herstel een paar dagen tot maanden in beslag kan nemen. Er zijn zeer ernstige reacties gerapporteerd, waaronder sterfgevallen. Stekelroggen In 1608 liet de Nieuwe Wereld ontdekkingsreiziger kapitein John Smith zijn schip aan de grond lopen in de Rappahanock River in oostelijk Virginia terwijl hij de Chesapeake Bay aan het exploreren was. Wachtend op het tij om zijn schip weer te laten drijven, ging hij bot harpoeneren, waarbij hij zijn zwaard als elger (een gevorkte speer) gebruikte. Toen hij een vrij grote, platte vorm zag, harpoeneerde hij een stekelrog, maar wist niet wat voor dier hij aan de haak had geslagen toen hij het uit het water trok. Toen hij de stekelrog van zijn zwaard afhaalde, werd hij in de pols gestoken door de stekel aan de basis van de staart van de rog. Het gif maakte Smith heel ziek en eigenlijk was hij ervan overtuigd dat hij 34 /

niet beter zou worden. Er werden voorbereidingen getroffen voor zijn overlijden, zelfs in die mate dat er al een graf werd gemaakt. Maak een behandeling met hete olie verlichtte zijn symptomen en uiteindelijk genoot hij van de stekelrog als avondeten. Het eiland heet nog steeds Stingray Isle vanwege dat incident. Kapt. Smith was niet de eerste – en zal ook niet de laatste zijn – in Noord Amerika die gestoken wordt door een rog. Er zijn schattingen van meer dan 1.500 verwondingen per jaar in de Verenigde Staten door dit dier. De talrijke soorten paddenvis (Batrachoididae) zijn kleine bodemvissen die in de meeste warmwater kustgebieden ter wereld voorkomen. Ze zijn lelijk (behalve misschien voor andere paddenvissen) met een brede, platte kop en grote bek. Ze hebben twee rugvinstekels met gifklieren en een andere stekel in het kieuwdeksel. Sportvissers zijn vaak het slachtoffer van een steek wanneer ze proberen een vis van de haak te halen. De pijn lijkt op die van een schorpioenvis en ontstaat snel, met intense pijn gevolgd door zwelling, roodheid en warmte. Er zijn geen sterfgevallen bekend en de symptomen verdwijnen in een paar dagen. De doktersvis (Acanthuridae), ook wel “tang” genoemd heeft een stekel bij zijn staart die op een scalpel lijkt. Als de vis bedreigt wordt, steekt hij zijn stekel op en slaat met zijn staart. Contact met de stekel kan een diepe, pijnlijke scheurwond opleveren. Er zit geen gif in deze stekel. Er zijn andere vissen met giftige stekels die wonden bij duikers kunnen produceren. Dit zijn onder andere de vliegende vis (Dactylopterus volitans); rode poon (Trigla lyra); pitvis (Callionumus lyra); konijnvis (Siganus doliatus); scats (Scatophagidae sp.); sterrenkijker (Uranoscopus sp.) en lederruggen (Carangidae sp.). Schorpioenvissen De schorpioenvissen (Scorpaenidae) komen over de hele wereld in tropische en gematigde gebieden voor. Ze kunnen in drie grote groepen onderverdeeld worden: 34 / 35

MEDICAL LINE

• • •

zebravissen (Pterois); schorpioenvissen (Scorpaena); en steenvissen (Synanceja).

De zebravissen, ook wel bekend als koraalduivel, “turkeyfish” of “lionfish” zijn mooie, sierlijke koraalvissen en worden meestal in ondiep water gevonden, zwevend boven een spleet of rustend op een vast voorwerp. Ze zijn onbevreesd en met een even onbevreesde duiker die een van die vissen wil vastpakken, kan dat uitlopen op een extreem pijnlijke ervaring. De schorpioenvis (Scorpaena) en de steenvis (Synaceja) zijn bewoners van het ondiepe water en kunnen gevonden worden op zanderige bodems, rotsen of koraalriffen. Hun beschermende camouflagekleur maakt ze erg moeilijk om te zien en toevallige ontmoetingen komen veel voor. De stekels van de drie groepen verschillen een beetje, maar ze geven allemaal gif af. De steenvis is misschien de gevaarlijkste, daar zijn stekels heel sterk zijn en door een schoen heen kunnen dringen terwijl ze een sterk gif afgeven. Er hebben zich sterfgevallen voorgedaan na de steek van een steenvis. Met uitzondering van de steenvis zijn de symptomen van een steek min of meer hetzelfde voor alle soorten schorpioenvissen. Identificatie van de verantwoordelijke vis is misschien niet mogelijk, maar er bestaat geen grote variatie in symptomatologie, ongeacht de verantwoordelijke soort: er is direct pijn met toenemende intensiteit en een cyanotische wond die een paar uur gelijk blijft en dat begint te herstellen. De steek van een steenvis daarentegen, geeft folterende pijn, soms met verlamming van het ledemaat. Er kunnen levensbedreigende symptomen optreden als hartfalen, delirium, stuipen en ademhalingsproblemen. In sommige, zeldzame gevallen, is iemand overleden na de steek van een steenvis. 36 /

STEENVIS STEEK De klinische kenmerken van een steenvisvergiftiging zijn onder andere: 1. Lokale pijn, toenemend in intensiteit gedurende een paar minuten en afnemend na een paar uur; 2. Een of meer prikwonden; 3. Prikplek verdoofd; 4. Plek ontstoken en soms cyanotisch; 5. Gebied rond de plek overgevoelig, bleek, gezwollen; 6. Plaatselijke lymfeklieren gevoelig en pijnlijk; 7. Gegeneraliseerde symptomen zijn soms ernstig met onwel zijn dat niet in verhouding staat tot de klinische tekenen; 8. Er is vaak malaise, misselijkheid en overgeven, zweten, delirium; 9. Temperatuursverhoging; 10. Cardiovasculaire shock; 11. Ademhalingsproblemen; 12. Dood kan intreden. Herstel kan vele maanden vergen. Er is een antigif tegen steenvissteken verkrijgbaar bij Commonwealth Serum Laboratories in Melbourne, Australië CSL Limited: www.CSL.com.au

Behandelingen van verwondingen De wonden veroorzaakt door de verschillende soorten dieren met een giftige stekel hebben gelijksoortige kenmerken. De wonden zijn vaak opengescheurde prikverwondingen die lichaamsvreemd materiaal bevatten, een gif en bacteriële verontreiniging.

het gif (steenvis). De stekelrogwond heeft wellicht chirurgisch onderzoek en wondtoilet nodig om lichaamsvreemd materiaal en beschadigd weefsel te verwijderen. Een steenvisverwonding kan het toedienen van antigif nodig maken, wat op zichzelf al gevaarlijk kan zijn.

Na het eerste onderzoek en stabilisatie van de gewonde zijn de basisprincipes van wondverzorging van toepassing op deze verwondingen.

Slachtoffers van deze verwondingen moeten in een lokale medische voorziening behandeld worden, waarvan de kwaliteit afhankelijk is van de locatie van de duikstek. Divers Alert Network kan helpen dmv advies betreffende de onmiddellijke behandeling van deze verwondingen en verwijzing naar geschikte medische centra (DAN leden kunnen natuurlijk zonder verdere kosten geëvacueerd worden als dat medisch geïndiceerd is.)

• •

Het is belangrijk pijn zo snel mogelijk te verlichten; en De wond te ontdoen van al het lichaamsvreemd materiaal, gebruik makend van een steriele techniek als die beschikbaar is.

Als er lichaamsvreemd materiaal achterblijft wordt de genezing vertraagd of zet gewoon niet in. Irrigeren van de wond kan zowel gif als deeltjes van de bedekkende schede, slijm en zand verwijderen. Veel van deze vergiften zijn warmtelabiel (vernietigd of veranderd door warmte) dus probeer een heet bad (45C) – op zo’n hoge temperatuur als verdragen kan worden – gedurende 30-90 minuten. Als er geen warm water voorhanden is, gebruik dan “instant” hot packs. De verzorging van deze wonden kan als volgt worden samengevat: 1. Laat het getroffen gebied rusten in een verhoogde positie; 2. Dompel de wond onder in 45C water gedurende 30-90 minuten of 3. totdat de pijn weg is en niet meer terugkomt; 4. Gebruik geen epinefrine als pijnstiller; 5. Systemische pijnstillers of narcotica zijn zelden nodig; 6. Reanimatie indien nodig; 7. Algemene wondverzorging met antibiotica indien geïndiceerd; 8. Verwijderen van lichaamsvreemde zaken in en rond de getroffen plek.

Preventie Voorkomen van dit soort verwondingen gebeurt het best door contact met het dier te vermijden. Dit klinkt eenvoudig, maar is het misschien niet onder condities met slecht zicht, stromingen, afgesloten plekken of andere omgevingsbeperkingen. Duikers moeten niet proberen zeedieren vast te pakken, te plagen, te voeren of te irriteren: het exploreren van een spleet met je hand is een goede manier om een verwonding te krijgen door een verborgen dier dat zichzelf verdedigt. Laat de stroming je niet tegen een vast voorwerp aanduwen dat bedekt kan zijn met “beessies”. Beschermende kleding is heel belangrijk. Doe je best om uit te vinden welke dieren je in je duik kan tegenkomen en leer over hun eigenschappen en habitat voor je met je duik begint.

Sommige van deze wonden zijn ernstig vanwege de grootte van het dier (stekelrog) of de potentie van 36 / 37

DIVING MEDICINE

Oh, m’n zere rug! Heb je rugpijn? Door Suzanne Gerber

38 /

38 / 39

DIVING MEDICINE

Je bent in goed gezelschap. Van tijd tot tijd klagen jij en ik – en misschien wel 70 procent van de volwassen populatie – over rugpijn. Ik kan omgaan met een beetje stijfheid als ik ’s morgens opsta of gekraak als ik me voorover buig om de hond te aaien. Maar als rugpijn dreigt een duiktrip te belemmeren, dan kom ik in actie. Wat te doen? Stretchen helpt alleen maar voor het moment, ibuprofen of acetaminofen verhelpen het probleem niet (in feite gaan ze door tegen de ontsteking te werken ook in tegen het natuurlijke genezingsproces) en massage of chiropractie geven maar tijdelijke verlichting. Ik ben niet zo oud of in slechte conditie, behalve in de ogen van mijn tienerzoon; ik doe regelmatig aan sport en duik meestal met een kleine fles en slechts 3 kg lood. Ik voel dat ik alles op de juiste manier doe en toch heb ik soms na een duik zo veel pijn in mijn rug dat ik hulp nodig heb om uit mijn natpak te komen. Vastsloten om op mijn volgende trip niet onderuit te gaan, wendde ik me tot een kwartet deskundige artsen die allemaal ook veteraan duiker zijn. Dr. Richard E. Strain, Jr. is orthopedisch chirurg in het Hollywood Memorial Hospital in Zuid Florida en duikt al sinds “voor er brevetteringen bestonden.” Hij gelooft dat rugpijn veel voorkomt. “We zijn een zittende gemeenschap,” legt hij uit. “We werken niet meer in de velden.” Maar, hij voegt eraan toe: “het belangrijkste is om je te realiseren dat 99,9 procent van rugpijn niet ernstig is – en dan gok ik aan de lage kant.” Dan Nord, Director of DAN Medical Services, is het met hem eens. Gebaseerd op de telefoontjes naar de DAN Diving Emergency Hotline stelt hij dat ernstige rugpijn geen veel voorkomende klacht is onder duikers. “We worden soms gebeld door iemand die vraagt of zijn rugpijn decompressieziekte (DCZ) zou kunnen zijn, maar over het algemeen is rugpijn niet een van de gevaren bij het duiken,” zei hij. “In feite is het zo dat als duikers met rugpijn gewichtsloos worden 40 /

ze direct verlichting ervaren.” Maar een overzicht van de medische statistieken laat zien dat rugpijn de tweede meest voorkomende reden is waarom mensen hun arts raadplegen in dit land (de eerste is de verkoudheid). Het is de derde meest frequente reden waarom mensen geopereerd worden en is nummer een oorzaak van arbeidsongeschiktheid bij werkenden onder de 45, volgens de Agency for Health Care Policy and Research (AHCPR) een gouvernementele groep die zich bezig houdt met het bewaken van de richtlijnen betreffende de medische beroepsuitoefening. Eén procent van de populatie is chronisch arbeidsongeschikt vanwege rugproblemen en op ieder tijdstip kan eenzelfde aantal gevonden worden dat helemaal niets meer kan. De AHCPR schat dat met invaliditeitsuitkeringen en medische en sociale kosten de totale jaarlijkse uitgaven voor dit collectieve probleem op minstens € 15 miljard en dat is aan de behoudende kant. Zo als boven, zo ook onder Als een hoog percentage van de algemene populatie te lijden heeft onder rugpijn, volgt daaruit dat onder duikers eenzelfde percentage er last van heeft. Ondanks de gewichtsloosheid zijn er bepaalde gedragingen, activiteiten en bewegingen die deel uitmaken van het duiken die rug- (en nek) ongemakken kunnen verergeren. “Als je in de evolutie gelooft,” vertelt Dr. Strain me voorzichtig, “zijn we geëvolueerd om op het land te lopen en niet om in het water te zwemmen met een fles op onze rug en grote vinnen die het lichaam op een onnatuurlijke manier verdraaien. Als gevolg daarvan zou je verwachten dat de spieren er ( met duiken) moeite mee hebben en dat is dan ook zo.” Als we duiken, zo gaat hij verder, zijn we in een andere omgeving en het lichaam wordt “belast” op een manier waar het niet aan gewend is: de krachten zijn anders. Iedere keer als we afstand nemen van de normale evolutie (d.w.z. normaal

gebruik van onze rug) gaan we bepaalde spieren belasten. Als we duiken, staan we niet rechtop en zijn we niet onder invloed van de zwaartekracht; en omdat we een zware fles op onze rug hebben en gewichten rond ons middel als we bovenwater zijn, heeft de fysica een andere uitwerking op ons. Dr. Neal Pollock, research fysioloog aan het Center for Hyperbaric Medicine and Environmental Physiology aan het Duke University Medical Center is het daar mee eens en voegt eraan toe: “ Nog een factor om aan te denken is het extra gewicht. Dit moet gebalanceerd worden met meer lucht in het trimjacket; dit verhoogt op zijn beurt weer de krachten die de voorste buiging van de ruggengraat belasten.” ”Je bent dan wel gewichtloos, maar je ben niet gemaakt om met grote vinnen aan te zwemmen,” zei Strain, “en die fles op je rug blijft bewegen totdat we dat afremmen. Er ligt altijd een inerte massa op de ruggengraat als het beweegt. Denk eraan dat als je duikt, je dingen doet waar je lichaam niet aan gewend is. Als je staats- of federale wetten breekt, kun je naar de gevangenis gaan, maar je kunt nooit de wetten van de fysica breken.” David Dornfield, D.O., een osteopath in Middeltown, N.J., is specialist in sportgeneeskunde en afwijkingen van het bewegingsapparaat. Ook duikt hij al sinds 13 jaar en behandelt een heleboel “hardcore” New Jersey wrakduikers. Uit ervaring maakt hij op dat rugpijn onder duikers iets meer voorkomt dan onder niet-duikers, vooral omdat ze zware flessen dragen en in en uit het water gaan met zware spullen. Dit probleem kan gemakkelijk opgelost worden. Op de boot, zegt hij, zou je zonder belasting naar de achterkant moeten lopen en de divemaster je set laten dragen en aangeven. Trek je set aan terwijl je zit, sta dan op en ga te water met de commandosprong. Als hij goed uitgevoerd wordt, brengt de commandosprong minder schade aan het lichaam toe dat de rol achterover en vrijwel 40 / 41

DIVING MEDICINE

geen belasting van de rug omdat alles dicht bij het lichaam gedragen word. Bij de rol achterover wordt de fles bij het achterover vallen in je rug geduwd en dat kan belasting van nek en bovenste rug opleveren. Bij terugkeer op de boot raadt Dornfield zijn patiënten aan om hun uitrusting in het water uit te trekken en aan de divemaster aan te geven. Hoewel rugpijn niet onomkoombaar is bij het duiken, kunnen er nekproblemen optreden omdat de nek altijd overgestrekt is. Zowel Dornfield als Strain, beide arts, leggen uit dat onze rug een natuurlijke buiging heeft als we horizontaal in het water liggen. Als we echt helemaal plat zouden liggen zouden ons hoofd en nek naar beneden wijzen. Maar om te kunnen zien, moeten we het hoofd 50-60 graden optillen, wat tegen de natuurlijke buiging ingaat. Over een langere periode zorgt deze overstrekking ervoor dat de ruggengraat gaat compenseren door zich aan de positie aan te passen. Maar er is niet veel wat we daaraan kunnen doen, gegeven het feit dat we onder gaan om dingen te zien, niet om het drijven van een dode te beoefenen. Als we in een sterke stroming duiken, in een grot zweven of worstelen om op te stijgen of af te dalen langs een ankerlijn, kan dit nog meer belasting geven van onze nek, schouders en rug. Guy Dear, M.D., DAN’s Associate Medical Director gelooft dat rugpijn gerelateerd aan duiken te maken heeft met het verminderen in het water van de spierspanning betreffende de lichaamshouding die we op het land ontwikkeld hebben. “Als we zwemmen en proberen naar voren te kijken – naar het rif, je buddy, die haai – overstrekt de duiker zijn nek en de stijfheid van de trimjacket/flescombi strekt de beschikbare rugdelen verder dan eigenlijk mogelijk of comfortabel is op het droge. Dit komt dan nog eens bovenop het ladders op en af dragen van zwaardere gewichten dan je boven water dagelijks gewend bent.” Om dit tegen te gaan adviseert hij een paar maal tijdens de eerste duik je in een kleine bal op te rollen om rugpijn 42 /

later die dag te helpen voorkomen. Gemakkelijke oplossingen Naast fit blijven om te duiken, kunnen we sommige dingen aan land en in het water doen om onze kans op het krijgen of verergeren van rugpijn te verminderen. “Om te beginnen, “ zegt Strain, “hoe actiever iemand is, hoe beter dat is. Een goede lichamelijke gesteldheid gaat gepaard met een verminderde kans op het hebben van pijn.” Tijdens het duiken: hoe vaardiger je in het water wordt, hoe kleiner je je kans op rugpijn maakt. Betere trimvaardigheden betekenen dat je minder lood nodig hebt, wat de belasting op je rug en heupen vermindert. Een loodgeïntegreerd trimjacket kan ook helpen. Zorg er echter ook voor dat je rekening houdt de omgevingscondities waar je in zult duiken om er zeker van te zijn dat je een goede bescherming tegen koude hebt. Een geringer luchtverbruik betekent dat je met een kleinere fles kunt duiken en daarmee de belasting op je lichaam kunt verminderen. Boven water: de grote vier zijn beweging, stretchen/lichaamswerk, voeding en vocht. Het lichaam fit en soepel houden, vooral de kern (onderrug en buik) is essentieel. Dornfeld is een voorstander van goede voeding. “Essentiële vetzuren, zoals visolie, helpen tegen ontstekingen,” zei hij. Het is net als WD-40 (smeerolie) op een krakende deur aanbrengen.” Hij vindt de producten van Carlson Labs goed: studie heeft aangetoond dat die producten weinig of geen kwik bevatten. Zijn aanbevelingen: • 3000 mg./per dag visolie of een theelepel levertraan; • glucosamine (1500 mg.); • chondroïtine (1200mg); • vitamine D (400 mg.); • vitamine E (400 IU) - maar zorg ervoor dat het afkomstig is van gemengde tocoferolen (vetarme vitaminen). Hij beveelt aan bijvoorbeeld dat je een goede multivitamine

neemt, het liefst met 200 mcg. van de antioxidanten selenium en 120 mg. CoQ10. Dornfelds kernbetoog: “Eet niet een heleboel junk, ro$ok niet en drink niet voor de duik.” Strain voegt eraan toe dat het drinken van veel water essentieel is voor het verminderen van je kans op DCZ en rugpijn. “Als je graag een sportdrank drinkt, verdun het dan 4:1, want wat je écht nodig hebt is water.” En voor die 0,1 procent... Ik heb me gericht op de niet ernstige, acute rugpijn omdat dat is waar de meesten van ons last van hebben. Maar voor die kleine minderheid moeten er toch bepaalde protocollen gevolgd worden. Dan Nord legt uit dat voor mensen met chronische pijn of een ernstige rugblessure de algemene regel is het duiken te mijden totdat de pijn over of goed onder controle is. “Mensen moeten zich realiseren dat sportduiken met al het buigen, klimmen en tillen, tot verdere verwonding kan leiden, vooral als iemand fysiek niet fit is of een zwakke onderrug heeft,” zegt Nord. Nog een andere overweging voor een duiker met rugpijn is onderscheid kunnen maken tussen normaal rugongemak en DCZ symptomen, hoewel rugpijn gewoonlijk niet een symptoom van DCZ is. Er bestaat echter een fenomeen dat slechts zelden gezien wordt, ruggenmerg DCZ. Het is zeldzaam, maar als het zich voordoet is het acuut, waarschuwt Nord. Ruggenmerg DCZ manifesteert zich gewoonlijk door problemen bij het bewegen van de onderste ledematen; het kan het functioneren van darmen en blaas verstoren; en het biedt een grotere kans op langdurige invaliditeit. Alles overwegende is het meestal een goed idee voor mensen met chronische of ernstige rugpijn een standaard vast te stellen van de reeds bestaande symptomen voor het duiken. Op die manier kunnen behandelende hyperbare 42 / 43

DIVING MEDICINE

artsen, als er ooit een verdenking is van DCZ, alle informatie krijgen die ze nodig hebben om onderscheid te maken tussen al eerder bestaande rugpijn en duikgerelateerde zaken. Tenzij je het hebt over uitstulpende tussenwervelschijven of in de knel zittende zenuwen, wordt rugpijn vanzelf beter, zegt Strain. “Hier is het ‘bijgelovige’ deel: iemand denkt altijd dat het laatste dat hij deed voordat hij beter werd het ding is dat hem ‘genezen’ heeft,” zegt hij. “Het belangrijkste is gewoon door te gaan met je normale activiteiten.” Bedankt dokter. Ik denk dat ik klaar ben om die volgende duiktrip nu te gaan boeken. Behoud je het recht voor pijnvrij te zijn Dornfeld zegt dat de meeste spierbelasting en spasmes zich voordoen bij het beklimmen van de ladder, wat hard werk is na een neutraal drijfvermogen gehad te hebben voor 45 tot 75 minuten. Logisch gevolg daarvan: hoe beter je conditie is hoe minder je kansen zijn om jezelf te verwonden of pijn te verergeren. Dagelijks stretchoefeningen doen om soepel te blijven en krachttraining voor het bovenlichaam zijn goed voor iedereen. Maar dezelfde weekendvechter mentaliteit toepassen op het sporten als sommige doen op hun jaarlijkse duiktrip zal alleen maar een terugslag geven. Maak matig bewegen een onderdeel van je dagelijkse leven. Strain voegt daaraan toe dat het niet altijd de rugspieren zijn die het probleem veroorzaken, het zijn vaak zwakke buikspieren. Als de buikspieren zwak zijn, kunnen de rugspieren de extra belasting op zich nemen. Hier zijn suggesties van Dornfeld en Strain: •

44 /

Voor je ‘s morgens opstaat, ga op je rug liggen met de knieën gebogen en de hielen 2,5 cm van je billen. Rol je knieën om naar de rechterkant, houd ze daar 30 seconden en rol dan naar links. Doe dit vijf keer naar elke kant.

•

•

•

• •

Dit stabiliseert het bekken en de spieren in dat gebied en geeft een lichte stretch om trauma later te verminderen. Terwijl je nog steeds in bed ligt, houd een knie gebogen, trek de ander op naar je borst en houd een minuut vast, daarna de ander. Dit stretcht de hamstrings en billen. Met de knieën gebogen doe rustige pelvisschommelingen door je billen omhoog te brengen, langzaam te laten zakken en dan je rug te krommen en heen en weer te schommelen met langzame, rustige bewegingen. Draai op je buik en bereid je voor op het stretchen van de buigspieren van de heup. (bij het duiken strekken we de heupbuigspieren, dus moeten we ze oefenen om ze in een goede conditie te houden als we niet duiken. Til een been op, strek je heup uit en houd 15 seconden vast; wissel van been. Herhaal 10 keer aan iedere kant. Rol, om op te staan, op je zij, laat je benen uit bed zakken en duw jezelf met je armen in een zittende positie. Doe, wanneer je maar tijd hebt deze uitstekende oefeningen: push ups, crosscountry skiën (machines), schouderoefeningen, alles wat de dij (quad) spieren versterkt.

Evenwicht is ook belangrijk, waar yoga heel goed voor is. Pilates is goed omdat het de rug en de buikspieren versterkt, waarschijnlijk het beste programma dat je kunt doen, zegt Strain. Maar zijn nummer een advies is nog steeds: “doe buikspieroefeningen, meer buikspieroefeningen en als je moe wordt, doe er dan nog een paar.”

44 / 45

PROFIEL DATABANKEN WAARDEVOLLE MODERNE DUIKHULPBRONNEN Wat zijn profiel databanken? Profiel databanken zijn uitgebreide verzamelingen duikprofielen met omstandigheden en gevolgen. Om tabellen, meters en software te valideren binnen een computermodel, moeten profielen en gevolgen noodzakelijkerwijze gekoppeld worden aan model parameters met statistische (passende) strengheid. Profiel-gevolg informatie wordt tegenwoordig een Databank (DB) genoemd en er zijn er een paar die het waard zijn te behandelen. Andere zullen zich zeker langs gelijksoortige lijnen ontwikkelen. Hun belang neemt snel toe in zowel de technische als de recreatieve sector, niet alleen vanwege de informatie die ze in zich dragen, maar ook voor de toepassing bij duikrisico analyse en modeltuning. Een bekende DB is de DAN Project Dive Exploration (PDE) verzameling. De PDE verzameling is tot nu toe gericht op recreatief lucht- en nitroxduiken, maar wordt uitgebreid naar technisch, mengsel- en decompressieduiken. Ongeveer 87.000 profielen zijn opgeslagen op de PDE computers met ca. 97 gevallen van DCZ bij het lucht- en nitroxduiken. PDE kwam in 1995 online, onder leiding van Dick Vann en Peter Denoble. DAN Europe, onder Alessandro Marroni, sloeg de handen ineen met DAN USA rond 2000 en breidde PDE uit. Hun inspanning in Europa wordt Dive Safe Lab (DSL) genoemd. DSL heeft ongeveer 50.000 profielen met 8 gevallen van DCZ. Om het eenvoudig te houden zien we PDE en DSL als een DB, daar de informattie gemakkelijk door hun computers uitgewisseld kan worden. De combi PDE en DSL bevatten een 137.000 profielen met 105 gevallen van DCZ. De incidentie is grofweg 0,0008. Dit is een massieve en belangrijke verzameling Een andere, meer recente, DB gericht op technisch, mengsel- en decompressieduiken is de databank in het Los Alamos National Laboratory (LANL DB). Die bevat zo’n 2.900 profielen met 20 gevallen van DCZ. De schrijvers zijn vooral verantwoordelijk voor het LANL DB online brengen in de eerste jaren van 2000. Veel van de LANL DB is gestoeld op gegevens van C&C duikteam operaties in de laatste 20 jaar of zo. In de LANL DB is de feitelijke incidentie 0,0069, grofweg tien keer groter dan PDE. Dat kon verwacht 46 /

B.R. Wienke C & C Dive Team Leader Los Alamos National Laboratory Los Alamos, N.M. 87545 T.R. O’Leary Director NAUI Technical Diving Operations Tampa, Fl. 33689

worden daar LANL DB mengsel, decompressieprofielen bevat, een waarschijnlijk gevaarlijker activiteit met meer onbekenden. In beide gevallen is het verzamelen van gegevens een doorgaande actie, en profielinformatie kan teruggebracht worden tot zijn eenvoudigste vorm, waarvan het meeste komt van de duikcomputer downloads die informatie vastlegt over variabele tijdsintervallen (3 – 5 sec.) wat vervolgens bewerkt wordt in een meer handzaam format voor toekomstige statische analyse: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8.

bodemmengsel/ppO2 , diepte en tijd; stijg- en afdaalsnelheden; stage- en decompressiemix/ppO2 , dieptes en tijden; oppervlakte-intervallen; tijd tot vliegen; duiker leeftijd, gewicht, geslacht, en gezondheidscomplicaties; gevolg gewaardeerd 1 - 5 in volgorde van slecht tot goed. omgevingsfactoren (temperatuur, stroming, zicht, uitrusting)

Verschillende DB’en gebruiken variaties op de gerapporteerde data, maar het bovenstaande dekt het meeste van de basis. Waarom zijn profiel databaken belangrijk? Staging geeft echt de meeste hoofdbrekens bij het duiken. Dieptes, blootstellingstijden, gasmengsels en- switches, stijg- en afdaaltijden, open systeem (OS) en rebreather (RB) systemen, ondiepe of diepe stops, zijn een paar van de vele keuzes waar duikers voor komen te staan. Binnen die reeks, zijn er een oneindige hoeveelheid aan mogelijkheden om een duiker veilig naar het oppervlak te brengen. De kwestie van duikdata wordt dan belangrijk. Velen voelen dat het bij elkaar brengen van modellen en data gegevens vergt over het hele spectrum van duikactiviteiten, hoe meer hoe beter, in plaats van goed uitgevoerde maar verspreide testen. Hoewel individuele testen van enkelvoudige duikprofielen zeker belangrijk zijn, is het vaak moeilijk om resultaten te extrapoleren voor alle andere gevallen, vanwege de veelvoudigheid van mogelijke gebeurtenissen voor verschillende dieptes, gasmengsels, stijgsnelheden, levelstagings 46 / 47

Profile data banks

en een combinatie van dit alles. Met andere woorden, geïsoleerde testen zijn moeilijk samen te brengen en daarom heeft het grootst mogelijke scala aan duikprofiel-resultaten de voorkeur. Bovendien is er waarschijnlijk niet voldoende geld of tijd om alle pertinente mengselgas, decompressieprofielen die interessant zijn voor alle duiksectoren, te testen. Vanuit diezelfde gedachte is de focus van databanaken het werkelijke duiken en niet klinische testen. Nog een overweging is diep stop gegevens over OS en RB duiken. Het ondiepe stop paradigma van Haldane heeft al bijna een eeuw stand gehouden en de meeste data die in de loop van jaren verzameld zijn, reflecteren ondiepe stops als focus voor testen en duikplanning. Hoewel aangetoond kan worden dat zowel diepe als ondiepe stops uitgevoerd kunnen worden op hetzelfde relatieve risiconiveau, is diepe stop duiken gezien de tijd efficiënter (korter) dan ondiepe stop duiken. Om het gemis van diepe stop gegevens aan te vullen, moeten databanken zich bezig houden met het verzamelen van profiel-effecten voor diepe stop (bellen) modellen voor het correleren van beeldmodellen met zowel diepe J.B.S. Haldane (1892 – 1964) stop als ondiepe stop data. Denk eraan dat belmodellen over het algemeen diepere decompressiestops vergen dan opgelost (Haldane) gasmodellen en overgaan in opgelost gas modellen in de limiet aan weinig of geen belvorming en –groei. De echte opgave is de diepe stop decompressie data correlatie, daar aangetoond is dat belmodellen terugkeren tot ondiepe stops als failsafe optie. Maar om Haldane recht te doen, moeten we opmerken dat hij 100 jaar geleden diepe 48 /

stops testte, maar dat die om allerlei uiteenlopende redenen niet in zijn eerste tabellen terecht kwamen, noch later in de opgelost gas tabellen van anderen. Wat zit er in profiel databanken? Beide DB’en slaan belangrijke informatie op zoals samengevat. Specifieke profiel gegevens die ingevoerd worden gaan van recreatief tot technisch, OS tot RB, lucht to mengsels en ondiepe tot diepe duiken. Dat is een uitgebreid veld. PDE en DSL zijn gericht op nultijdenduiken, terwijl LANL DB gericht is op gasmengsels, OS en RB, diepe decompressieduiken. Natuurlijk zijn er overlappingen Project Dive Exploration en Dive Safe Lab PDE plus DSL bevatten zo’n 137.000 profielen met 105 gevallen van DCZ. De onderliggende incidentie ratio is grofweg p = 105/137.000 = 0,0008, ruim onder de 1%. Beide verzamelen data betreffende duiken, omstandigheden en gevolgen om DCZ en risicofactoren te beoordelen. Een interessante studie contrasteerde het risico in 3 duikgroepen, namelijk warm water duikers, koud water duikers en USN kamer (natte cocon) duikers. De resultaten zijn weergegeven in Tabel 1. Het belangrijkste doel van het meenemen van de USN kamer duiken is het hebben van een calibratiemodel voor data in alle 3 gevallen. USN duikers waren ook ondergedompeld en deden ook oefeningen.

Tabel 1. Drie groep populatie testgroep Duikgroep

Duiken

DCS hits

Incidentie

warm water

51497

8

0.0002

koud water

6527

18

0.0028

USN kamer

2252

70

0.0311

Het grootste aantal overall hits deed zich voor bij de USN kamerduikers en het kleinste bij warm water duikers. Maar er is nog meer info in deze 3 klassen testgroep, zoals een uitgebreide statistische analyse laat zien. Terwijl de risico´s voor de USN kamerduik absoluut en relatief hoger zijn, laat een verdere breakdown van koud water versus (net) Scapa flow risico zien dat Scapa Flow risico´s ook inherent kleiner zijn vergeleken met andere koud water risico´s. Scapa flow ligt voor de noordelijke kust van Schotland op de Orkney eilanden en 48 / 49

Profile data banks

is de historische begraafplaats voor wrakken zo lang geleden als de Vikingen. Tijdens de eerste en tweede wereldoorlog was Scapa Flow de thuisbasis van de Royal Navy. Het is aannemelijk om te speculeren dat lange decompressieduiken voor de USN duikers risicovoller waren dan korte, nultijden, warm water duiken, vanwege de thermale belasting (temperatuur). Men denkt in het bijzonder dat de lagere risico’s voor Scapa flow duikers het gevolg zijn van een uitgebreid gebruik van droogpakken om te compenseren voor warmteverlies als een thermale belasting. Een belangrijke spinoff van de DSL verzameling is de Doppler data bijeengebracht van sportduikers die op ½ diepte stops maakten gedurende 2-3 minuten na een nultijdenblootstelling. Bennett en Marroni hebben Doppler (bellentelling) minima bij duikers vastgelegd die stops op ½ diepte gemaakt hadden na blootstelling dicht bij de oude USN nulltijdlimieten voor verschillende dieptes. Parallele analyses die gebruik maakten van de LANL DB tonen een minimalisering van het risico in hetzelfde tijdsframe als voor de ½ diepte stop met belmodellen, maar niet bij oververzadigingsmodellen. Dit is te zien in Tabel 2. Oververzadigingsrisico neemt monotoon toe met de diepe stop tijd. Hoewel relatief klein bereikt het bellenrisico een minimum ergens tussen de 2-3 min. ½ diepte stop na duiken volgens de oude USN lucht nultijdenlimieten. Dit staat voor een bruikbare symbiose tussen DSL en LANL DB’en. Tabel 2. Doppler en Bellenrisico Minimalisering diepte/tijd (vzw/min)

bellenrisico

oververzadigingsrisico

(m/min) geen stop

1 min

2.5 min

4 min

1 min

2.5 min

4 min

80/40

24,4/40

0.0210

0.0193

0.0190

0.0191

0.0212

0.0218

0.0226

90/30

27,4/30

0.0210

0.0187

0.0183

0.0184

0.0213

0.0220

0.0229

100/25

30,5/25

0.0210

0.0174

0.0171

0.0172

0.0215

0.0223

0.0234

110/20

33,5/20

0.0220

0.0165

0.0161

0.0162

0.0224

0.0232

0.0241

120/15

36,6/15

0.0200

0.0150

0.0146

0.0147

0.0210

0.0220

0.0238

130/10

39,6/10

0.0170

0 .0129

0.0125

0.0126

0.0178

0.0191

0.0213

50 /

50 / 51

Profile data banks

In alle gevallen komt het oververzadigingsrisico hoger uit dan het bellenrisico, maar ze zijn allemaal relatief klein. Dit is geen verrassing daar de USN nultijdenlimieten al vele jaren veilig en met succes gebruikt worden met en zonder diepe veiligheidsstops. Na dat gezegd te hebben echter, zijn Dopples scores toch zeker een moderne zorg voor iedere duiker en die zou zeker de voorkeur geven aan duikregels die Dopplertellingen zo klein mogelijk houden. LANL Databanken Zo’n 2.879 profielen zitten nu in de LANL DB. Er zitten 20 gevallen van DCZ in het gegevensbestand. De achterliggende DCZ incidentie is p = 20/2879 = 0,0069, onder, maar dicht bij 1%. Vastgelegde profielen variëren van 150 vzw (45,7 m) tot zo diep als 840 vzw (256 m), met de meeste boven de 350 vzw (106,7 m). Alle data worden ingevoerd via de auteurs, dat wil zeggen duikers, profielen en gevolgen worden gefilterd. Een korte breakdown van DCZ hit gegevens bevat het volgende: 1. OS diep nitrox omgekeerde profielen – 5 hits (3 DCZ I, 2 DCZ II) 2. OS diep nitrox – 3 hits (2 DCZ I, 1 DCZ II) 3. OS diep trimix omgekeerde profielen – 2 hits (1 DCZ II, 1 DCZ III) 4. OS diep trimix – 2 hits (1 DCZ I, 1 DCZ III) 5. OS diep heliox – 2 hits (2 DCZ II) 6. RB diep nitrox – 2 hits (1 DCZ I, 1 DCZ II) 7. RB diep trimix – 2 hits (1 DCZ I, 1 DCZ III) 8. RB diep heliox – 2 hits (1 DCZ I, 1 DCZ II) DCZ I betekent deco van de ledematen, bij DCZ II is het centrale zenuwstelsel (CZS) betrokken en DCZ III verwijst naar deco van het binnenoor (komt vooral voor bij heliummengsels) Zowel DCZ II als DCZ III zijn tamelijk ernstige kwalen, terwijl DCZ I minder traumatisch is. Diep nitrox betekent onder de 150 vzw (45,7 m), diep trimix betekent onder de 200 vzw (61m) en diep helios betekent onder de 250 vzw (76,2m) om ze grofweg te categoriseren.De afkorting OS betekent open systeem, terwijl RB staat voor rebreather. Omgekeerde profielen zijn iedere reeks duiken waarin de huidige duik dieper is dan de vorige. Nitrox betekent een met zuurstof verrijkt stikstof mengsel (waaronder lucht), trimix is een ademmengsel van stikstof, helium en zuurstof en heliox is een ademmengsel van helium en zuurstof. Geen van de trimix- of heliumgevallen betroffen met zuurstof verrijkte mengsels op een OS en bij RB hits waren geen boven de 1,4 bar verhoogde partiële zuurstofdrukken betrokken. Stikstof-tot-helium (zwaar-tot-licht) gasswitches vonden plaats in 4 52 /

gevallen, en gingen daarmee in tegen de geldende ICD (isobare counterdiffusion) protocollen. Isobaric counterdiffusion heeft te maken met twee inerte gassen (meestal stikstof en helium) die in tegenovergestelde richting bewegen in weefsels en bloed. Indien bij elkaar opgeteld kunnen de totale gasdrukken (partiële drukken) tot een verhoogde kans op oververzadiging en belvorming leiden. Geen van de set vertoonde noch volledig lichaams-, noch CZS (centraal zenuwstelsel) zuurstofvergiftiging (oxtox). De 20 gevallen komen na het feit, dat wil zeggen duiker ongemak tijdens hyperbare kamerbehandeling na problemen. Profielen komen van ervaren duikers, maar ook vanuit een breder veldtestgebied dat aan ons gerapporteerd werd, en komen van duikers die gebruik maken van tabellen die ze op de pols dragen met een computerbackup. De meeste profielen komen direct naar ons toe als computerdownloads, die wij vertalen in het vereiste format. Ongeveer 88% van de LANL DB ingevoerde gegevens komen voort uit computerdownloads. De data zijn relatief grofkorrelig, waardoor compacte statistiek moeilijk is. De incidentie over de gehele set is klein, in de orde van 1% of kleiner. Meer details in dieptes is nog niet zinvol, dus hebben we de gegevens in gascategorieën ondergebracht (nitrox, heliox, trimix) zoals eerder geclassificeerd. Tabel 3 toont de onderverdeling.

Tabel 3. Profiel gas DCZ samenvatting

Mix

Totale profielen

DCS hits

Incidentie

OS nitrox

344

8

0.0232

RB nitrox

550

2

0.0017

alle nitrox

894

10

0.0112

OS trimix

656

4

0.0061

RB trimix

754

2

0.0027

alle trimix

1410

6

0.0042

OS heliox

116

2

0.0172

RB heliox

459

2

0.0044

alle heliox

575

4

0.0070

totaal

2879

20

0.0069

52 / 53

Profile data banks

54 /

Het aantal gevallen DCZ bij nitrox is hoger, maar heeft geen statistische betekenis over deze gehele (karige) set bezien. De laatst ingevoerde zijn allemaal mengsels, zoals eerder al gezien. In de set hierboven zijn er 35 marginale gevallen, dat wil zeggen er werd geen DCZ vastgesteld, maar de duiker voelde zich niet lekker toen hij boven kwam. In zulke gevallen beoordelen velen de duik niet als een DCZ hit. Het is ook interessant om de gasmengselprofielen in stapjes van 100 vzw (30,5m) op te breken, hoewel we geen van diepte afhankelijk analyse op deze profielen uitvoeren. Het is duidelijk dat 500 vzw (152,4 m) of daaromtrent statistisch gezien de limiet is aan de dataset. Het is daarom dat we de toepassinngen van het LANL algoritme beperken tot 540 vzw (164,6m) Tabel 4. Profiel gas-diepte samenvatting 100 tot 199 vzw (30 tot 60 m)

200 tot 299 vzw (61 tot 90 m)

OS nitrox

268

76

RB nitrox

213

246

91

OS trimix

10

388

226

26

RB trimix

22

358

226

108

754

42

49

25

116

OS heliox

300 tot 399 vzw (90 tot 120 m)

400 tot 499 vzw (121 tot 150 m)

500 to 599 vzw (151 tot 180 m)

550 4

12

195

143

107

2

totaal

525

1305

775

266

6

OS nitrox

100 tot 199 vzw (30 tot 60 m)

200 tot 299 vzw (61 tot 90 m)

5

3

RB nitrox

1

OS trimix

2

300 tot 399 vzw (90 tot 120 m)

400 tot 499 vzw (121 tot 150 m)

459 2

2879

500 to 599 vzw (151 tot 180 m)

600+ vzw (181+ m)

1

totaal

2 1

OS heliox

2

RB heliox

1

1

5

3

6

656

8

1

5

2

The corresponding DCS hit summary for Table 4 is given in Table 5.

RB trimix

totaal

totaal

344

RB heliox

Tabel 5. DCZ Gas-Diepte samenvatting

600+ vzw (181+ m)

1

4

1

2 2 2 1

20

54 / 55

Profile data banks

Profielen komen van technisch duiken selectieve, vooral gasmengsels, uitgebreider scala, decompressie en extreem duiken. Profielen van de sportduikgemeenschap zitten hier niet in, tenzij het ging om extreme blootstelling met lucht of nitrox (veel herhalingssduiken, dieper dan 150 vzw (45,7m), blootstelling aan hoogte, enz.). Dit geringe aantal maakt statistische analyse moeilijk en we gebruiken een globale benadering om het risico te definiëren nadat we het model aan de gegevens hebben aangepast met gebruikmaking van maximale waarschijnlijkheid. De maximale waarschijnlijkheid is direct gekoppeld aan de binominale waarschijnlijkheidstructuur van DCZ incidentie bij duikers en vliegers. Slechts een paar opmerkingen zijn hier hopelijk voldoende om het ingewikkelde, mathematische proces te beschrijven dat toegepast wordt op model en data in, wat de maximale waarschijnlijkheid wordt genoemd. Deze benadering wordt algemeen toegepast bij duikdata. Hoe analyseren we data in profiel databanken? Om risico’s te analyseren moet een kansberekenaar gebruikt worden en aangepast worden aan de data. Twee zijn er heel populair, namelijk de oververzadiging en belgroei risicofuncties. Deze worden bijvoorbeeld uitgebreid uitgelegd in Diving Physics With Bubble Mechanics And Decompression Theory In Depth. Ze kunnen in lekentermen als volgt worden samengevat 1. oververzadiging (ratio) risico berekenaar – gebruikt het verschil tussen de totale inerte gasdruk en de omgevingsdruk gedeeld door de omgevingsdruk als maat voor risico; 56 /

2. Bel (ratio) risico berekenaar – gebruikt de bellengroei snelheid gedeeld door het initiële volume veroorzaakt door compressiedecompressie als maat voor risico. Mathematische uitdrukkingen en arbitraire parameters daarbij, worden dan aangepast aan de data in het proces van maximale waarschijnlijkheid, dat is een waarschijnlijkheidsfunctie van alle duikprofielen en resultaten in de hele DB zo goed mogelijk gepaard worden in parameter en resultaat ruimte. Computers met zeer hoge snelheid en geavanceerde mathematische software is nodig om de parameters te paren aan de resultaten. Hier bij LANL, maken ‘s werelds grootste en snelste supercomputers in de parallele procesmodus korte metten met het paringsproces. In veel studies correleert de oververzadigingsrisicofunctie niet goed met de diepe stop gegevens, terwijl de belrisicofunctie past op zowel de diepe stop als de ondiepe stop gegevens. De belrisicofunctie die we gebruiken komt natuurlijk voort uit het LANL belmodel (RGBM), daar die veilig gebruikt is in veel duiksectoren bij verschillende toepassingen. Maar het vergt niet veel verbeelding om in te zien dat veel moderne belmodellen generisch hetzelfde zouden suggeren vergeleken met opgelost gasmodellen. Wat hebben we geleerd van de profiel databanken? Dit artikel zou nog vele bladzijden door kunnen gaan, maar als extra iets om over na te denken, denk eens aan een aantal gerelateerde DB bijeen gegaarde feiten: 56 / 57

Profile data banks

Project Dive Exploration en Dive Safety Laboratory Broadband analyse van PDE en SDL data laten een paar interessante eigenschappen zien 1. modellen extrapoleren niet altijd buiten hun calibratie (data) punten; 2. probalistische technieken gepaard aan werkelijke modellen zijn een bruikbare middel voor duiker riscio berekeningen; 3. duikcondities (omgevingstress) kunnen een duidelijke invloed hebben op risico; 4. de body mass index (BMI) correleert vaak met het DCZ risico, vooral voor oudere duikers met overgewicht; 5. menselijke kenmerken, zoals leeftijd, geslacht en brevetteringsniveau zijn waarschijnlijk van invloed op duikziektes en sterfgevallen; 6. de voornaamste oorzaken van ziekte en overlijden bij het duiken zijn verdrinking, bijna verdrinking, barotrauma tijdens de opstijging en DCZ; 7. slechts 2% van de sportduikers gebruiken tabellen voor de duikplanning, de rest vertrouwt op een duikcomputer; 8. nitroxduiken in de recreatieve sector groeit explosief. LANL Databank LANL DB profielanalyse van opgelost gas staging versus belstaging en daaraan gerelateerde wiskunde, suggeert min of meer: 1. diepe stop gegevens zijn intrinsiek anders dan gegevens in het verleden verzameld voor duikvalidatie, omdat eerdere gegevens vooral gebaseerd zijn op ondiepe stop duiker staging, een mogelijke vertekening in de duikplanning; 2. diepe stop gegevens en ondiepe stop gegevens geven dezelfde risico berekeningen voor nominale, ondiepe en nultijden duiken omdat belmodellen en opgelost gasmodellen convergeren in de limiet van heel kleine fase scheiding; 3. Als alleen ondiepe stop gegevens gebruikt worden voor analyse zal de berekening van opgelost gas risico meestal hoger zijn dan bij die berekend met diepe stop gegevens; 4. zuivere O2 of EAN80 zijn standaard OS gasswitches in de 20 vzw(6 m) zone; 5. diepe stops zijn standaard bij het mengselgas duiken en de DCZ pieken komen niet voor; 6. diepe switches naar stikstof vanuit helium worden door technische duikers vermeden, in plaats daarvan wordt de zuurstoffractie verhoogd bij een afname van de heliumfractie; 7. diepe stop duikcomputers dienen meestal als backup of als extra 58 /

met tabellen en duikplanning software als keus voor diepe stop duiken; 8. DCZ pieken bij gasmengsel, decompressie en diepe stop duiken komen niet voor, gebruik makend van diepe stop tabellen, meters en software; 9. DCZ incidentie is hoger bij technisch duiken versus sportduiken, maar zijn nog steeds klein; 10. RB gebruik neemt toe in alle duiksectoren; 11. polsduikcomputers hebben een chipsnelheid die de volledige resolutie van zelfs de meest uitgebreide belmodellen mogelijk maakt; 12. technisch duiken gegevens zijn heel belangrijk voor het correleren van modellen en data; 13. technische duikers duiken niet op lucht, vooral diepe lucht, waarbij trimix en heliox de keuze zijn voor diepe excursies; 14. vrijgegeven diepe stop tabellen, software en meters genieten een uitgebreid en veilig gebruik door professionele duikers; 15. technische duiken neemt met sprongen toe en daarmee overeenkomende data toegankelijk van computers en duiktimers; Dankbetuiging Dick Vann, Petar Denoble, Peter Bennett en Alessandro Marroni gaven grote hoeveelheden informatie over PDE en DSL en we danken hen oprecht voor hun bijdrage en hulp. We danken hen ook voor het online brengen van de eerste profiel databank. Speciale dank voor de teamleden en het Los Alamos National Laboratory. De ongelooflijke computerfacileiten bij LANL hebben moeilijke problemen snel uit de wereld geholpen. Dank ook aan de opleidingsorganisaties (NAUI, ANDI, GUE, IDF, FDF), meterverkopers (Suunto, Mares, Dacor, HydroSpace, Atomic Aquatics, UTC, Plexus, Zeagle, Steam Machines), en softwarehandelaren (GAP, ABYSS, HydroSpace) voor het leveren van gebuikerstatistieken en data betreffende RGBM trainingregimes, tabellen en meter toepassingen.

58 / 59

MARELBA 2010 Isola d’Elba 19-27 June 2010

+QMar, Spain 25-27 June 2010 Rebreather Project, CROAZIA June 2010

Congress in Quarrata, Tuscany, about diving safety 17 April 2010

January

February

March

LEGOLAND 30/05/201013/04/2010 Changing Oceans Expedition 31/03/2010 09/09/2010

60 /

April

May

DAHAB RO and RT 8-11 May 2010 Course in Austria (Weyregg am Attersee) 8-9 May 2010 Nemo 33 - RFO and RFT Course in Brussels 21-23 May 2010

June

LEVANTO 4-5 September 2010 ZOAGLI 30/09/2010 03/10/2010

July

August

September

October

November

December

VALENCIA 01-03 October 2010 Stem Cells Project 03/06 - 20/07 2010 “Mini Sub” and KAD (Kids as Dolphins) projects, 15-18 July 2010

Wreck diving with HDSI, Isola d’Elba, Italy 03 October 2010 “III semana de la fotografia de Formentera” 04-10 October 2010

60 / 61

DAN Mission Statement DAN EUROPE FOUNDATION Territory: Geographical Europe, European territories and protectorates, with regional IDAN responsability for the Mediterranean Sea and Shore, the Red Sea, the Arabian Gulf, Ethiopia, and the Maldives. Registered Address and Headquarters: 26, Triq Fidel Zarb, Gharghur NXR07, Malta; TEL. +356 2141 9804 - FAX. +356 2141 9294 Operations Head Office: P:O: BOX: DAN, 64026 Roseto Italy, TEL. +39 085 8930333 FAX. +39 085 8930050 E-mail: [email protected] Web: www.daneurope.org

DAN Europe Regional Offices DAN Europe Balkans (Serbia and Montenegro, Bosnia and Hezegovina) Area Drector: Prof. Alessandro Marroni Regional Director: Dr. Dragana Ivkovic,M.D. Milovana Marinkovica 17. 11000 Belgrade, Serbia and Montenegro TEL. and FAX. +381 (0) 11 247 10 40 MOBILE. +381 (0) 63 8129 687 E-mail: [email protected] DAN Europe BeNeLux (Belgium, Netherlands, Luxembourg) Area Director: Prof. Costantino Balestra Ph.D. Area Medical Director: Dr. Peter Germonpre M.D. National Medical Director for The Netherlands: Dr. Menno Gaastra M.D. Regional Head of Training (Dutch): Guy Thomas Regional Head of Training ( French): Frédéric Venderschueren Phone and Fax: refer to Central Office in Italy Email: [email protected] DAN Europe Česko Area Director: Prof Alessandro Marroni National Director Dr. Pavel Macura M.D. K Břízkám 4/7, Hradec Králové, PSC 500 09, Česká Republika

Divers Alert Network (DAN), a nonprofit organization, exists to provide expert medical information and advice for the benefit of the diving public. DAN´s historical and primary function is to provide emergency medical advice and assistance for underwater diving accidents, to work to prevent accidents and to promote diving safety. Second, DAN promotes and supports underwater diving research and education, particularly as it

relates to the improvement of diving safety, medical treatment and first aid. Third, DAN strives to provide the most accurate, up-todate and unbiased information on issues of common concern to the diving public, primarily, but not exclusively, for diving safety.

Phone + 420 495 516 147 Fax-phone + 420 495 264 641 Email: [email protected]

Fax +34 93 450 3736, Email: [email protected]

DAN Europe Croatia Area Director: Prof Alessandro Marroni National Director Dr. Darko Kovacevic M.D. Kruge 19A, 10000 Zagreb, Croatia , Fax +385 (0)1 6151900 Email: [email protected] DAN Europe France Area Director: Prof. Costantino Balestra Ph.D. Area Medical Director: Dr. Peter Germonpre M.D. National Medical Director: Dr. Bruno Grandjean M.D. Service de Médecine Hyperbare, Centre Hospitalier d'Ajaccio, 27 Avenue Impératrice Eugénie, 20303 AJACCIO CEDEX. Phone and Fax  : refer to Central Office in Italy Email: [email protected] DAN Europe Germany, Austria & Hungary Area Director: Dr. Ulrich van Laak M.D. Eichkoppelweg 70, 24119 Kronshagen, Germany, Phone +49 (0)431 549 861 (Monday and Thursday, 18 until 21 h CET), Fax +49 (0)431 544 288, Email: [email protected] Hungary National Info-line Tel.: +36 30 8114451, National Emergencies Tel.: +36 30 5222497 DAN Europe Hellas Area Director: Prof Alessandro Marroni Medical Director: Dr Bassilis Zachariades C/o Hyperbaric Medical Center:, 5 Klazomenon st., Tavros Athens, 17778 Tel/Fax +30 210 3462898 (workdays,14:00 to 19:00 pm) e-mail : [email protected] DAN Europe Ibérica (Andorra, Portugal, Spain) Area Director: Dr. Jordi Desola, M.D., Ph.D. CRIS Unitat de Terapèutica Hiperbàrica, Dos de Maig 301, Hospital Creu Roja, 08025 Barcelona, Spain, Phone +34 93 347 7366,

DAN Europe Italia National Director: Dr. Nuccia De Angelis Medical Director: Prof. Alessandro Marroni M.D. P.O. Box DAN, 64026 Roseto , Italy, Phone +39 085 893 0333, Fax +39 085 893 0050. Email: [email protected] DAN Europe Malta National Director: Dr. Ramiro Cali Corleo M.D. 26, Triq Fidiel Zarb, Gharghur NXR07, Malta. Tel: +356 2141 9804; Fax: +356 2141 9294 ; Email: [email protected] DAN Europe Polska Area Director: Prof Alessandro Marroni Medical Director, Zdzislaw Sicko, M.D., Ph.D. Membership Assistance Coordinator, Jacek Kot, M.D., Ph.D. National Center for Hyperbaric Medicine, Institute of Maritime and Tropical Medicine, Medical University of Gdansk Powstania Styczniowego 9B Gdynia 81-519, Poland Phone +48 58 699 8610 ( 08:00 – 15:00) Fax: +48 58 622 2789 Email: [email protected] DAN Europe Skandinavien (Denmark, Norway, Sweden, Finland) Area Director: Dr. Ole Hyldegaard, MD, Ph.D. P.O.Boks 11, 2830 Virum, Denmark. Tel +45 45 836330 Fax +45 45 836 331. Email: [email protected] DAN Europe Slovenia Area Director: Prof Alessandro Marroni National Director: Prof. Dr. Igor Mekjavic Department of Automation, Biocybernetics and Robotics Jozef Stefan Institute Jamova 39, SI-1000 Ljubljana, Slovenia Tel +386 41 696 558 Fax +386 1 423 2209 Email: [email protected]

62 / Moving? If you have moved in the last year, please send DAN your new address. Questions? Call DAN Europe al +39 085 893 0333 or any of your regional offices indicated above

DAN FACTS

DAN Europe Portugal National Director: Dr. Oscar Ferraz Camacho Apartado 3046, 4451-801 Leça da Palmeira, Portugal Info Line: +351 910 49 2121 (1-5, 15:30 – 17:30) Email: [email protected] DAN Europe Suisse National Director: Dr.Jürg Wendling M.D. Faubourg du Lac 67, 2502 Biel, Switzerland, Phone +41 32 322 3823 Fax +41 32 322 3839. Email: [email protected] DAN Europe Türkiye Area and Medical Director : Dr. Ramiro Cali Corleo National Medical Directors: Dr Salih Aydin, Regional Managers : Murat Egi, Ali Konoklu C/o Yavuztürk Sok, No32, D:1; Söğütlüçeşme 34716, Kadıköy ISTANBUL Phone: +90 533 341 5404 +90 533 448 0458 DAN Europe United Kingdom Gibraltar & Ireland Area Director: Dr. Ramiro Cali Corleo, M.D. Regional Manager: Christopher Young CertEd EMP House, Telford Way Coalville, Leicestershire, LE67 3HE United Kingdom Phone: National 0845 029 1990; International +44 845 029 1990 Fax : National 0845 029 1991; International +44 845 029 1991 Email: [email protected] DAN Europe Affiliate Organizations DAN Maldives Area Director: Prof Alessandro Marroni Medical Director. Dr. Guenter Frey, M.D. Bandos Hyperbaric & Medical Clinic Bandos Island Resort. Republic of Maldives. Fax +960 44 0060 Email: [email protected] DAN Egypt Area Director: Prof Alessandro Marroni Regional Director: Dr. Adel Taher, M.D. Hyperbaric Medical Center Sharm el-Sheikh, Egypt

Tel.: +20 69 3 660 922 or 23 (from 10:30 till 18:00 - daily) Fax: +20 69 3 661 011 E-mail: [email protected] DAN Israel Area Director: Prof Alessandro Marroni Regional Director: Mr. Shai Roth P.o.box 36667 , Tel – Aviv, 61366 , Israel Fax :+972-3-9213838 . e-mail: [email protected] The other International DAN Organizations DAN America territory: United States and Canada, with regional IDAN responsibility for Central and South America, the Caribbean, Polynesia, Micronesia and Melanesia (except Fiji), and any other area not designated for the other DAN entities President and CEO: Dan Orr The Peter B. Bennett Center, 6 West Colony Place, Durham, NC 27705, USA, Phone +1 919 684 2948, Fax +1 919 490 6630 Email: [email protected] . Website: http://www.diversalertnetwork.org DAN America - Mexico Director, Dr. Cuauhtemoc Sanchez, M.D. Indiana 260-907, Col. Nápoles Mexico, D.F. 03710, Phone +52 55 5568 8082, Fax +52 55 5568 8083 Email: [email protected] Website: http:// www.diversalertnetwork.org DAN Japan Territory: Japanese mainland and islands, with regional IDAN responsibility for Northeast Asia-Pacific Director Prof. Yoshihiro Mano, M.D. DAN JAPAN /J apan Marine Recreation Association Kowa-Ota-Machi Bldg,2F, 47 Ota-machi 4-Chome Nakaku, Yokohama City, Kagawa 231-0011 Japan Tel:(81)45-228-3066 Fax:(81)45-228-3063 Email: [email protected] Website: http://www.danjapan.gr.jp

regional IDAN responsibility for Papua New Guinea, Fiji, Indonesia, Malaysia, Vietnam, Singapore, Cambodia, Myanmar, Philippines, Vanuatu, Solomon Islands, Brunei, Thailand, Hong Kong, Korea, China and Taiwan Director Mr. John Lippmann 49A Karnak Rd, Ashburton, Victoria 3163, Australia. Postal address: PO Box 384 Ashburton, Vic. 3147, Australia. Tel: +61-3-9886 9166; Fax: +61-3-9886 9155 Email: [email protected] Website: http://www.danasiapacific.org DAN Asia Pacific - Philippines Medical Director, Dr. Benjamin G. Luna, Jr.M.D. Makati Medical Center; 2 Amorsolo St.; Makati City 1200; Philippines Phone/Fax: +63 (0)2 817 5601 (office hours); or Phone: +63 (0)2 815 9911 (ask for Ext. 2123; office hours); Email: [email protected] DAN Southern Africa Territory: Austral Africa, Comoros, Madagascar, Seychelles Islands, plus Kenya and Zanzibar (for residents only, European expatriates refer to DAN Europe) Director Dr. Frans J. Cronje, M.D. DAN-SA Building, Rosen Office Park, Cnr Invicta and Third Roads, Halfway House, South Africa 1685 Telephone: + 27 11 312 0512 Fax:+ 27 11 312 0054 Email: [email protected] Website: http://www.dansa.org DAN Europe E-mail address list General [email protected], Membership [email protected] Medical [email protected] Training [email protected] DAN Europe Sponsor Program [email protected] Insurance Claims [email protected]

DAN Asia-Pacific Territory: Australia and New Zealand, with

62 / 63 Moving? If you have moved in the last year, please send DAN your new address. Questions? Call DAN Europe al +39 085 893 0333 or any of your regional offices indicated above

Partner Program

DAN Partner Program

64 /

64 / 65

Partner Program

Guidelines and r Instructions on ou website: http://www.daneu t/ rope.org/web/gues partner-program ACQUATICA SCUBA ASD

Galicia Technical Diving

AquaVenture

GRUPPO SUBACQUEO LUCIANOSUB

Via Raffaello 197 - PESCARA 65124 - Italy - PE Phone +39 328 4410 287 www.acquaticascuba.it [email protected]

Plezantstraat 66 - Sint-Niklaas 9100 - Belgium Phone +32 (0)32651610 Fax : +32 (0)3 265 16 11 www.aquaventure.be [email protected]

CENTRUM NURKOWE LET'S DIVE Zgodna 80, 30-444 Krakow-Libertow - Poland Phone +48 513 800 900 Fax: + 48 12 2700161 www.letsdive.pl - [email protected]

CENTRUM NURKOWE PIJAWKA Ul. Pulawska 84 - 02-603 Warszawa Poland Phone +48 22 8449104 www.nurkowanie.pl [email protected]

DUIKCENTRUM THE WAVE

Marconistraat 9B - Hillegom - Zuid-Holland Nederland - 2181AK Phone 0252 518780 - fax 0252 518780 /www.thewave.nl - [email protected]

66 /

J.Tielemansstraat 31 - Aarschot 3200 - Belgium Phone +32 475 25 77 20 Fax +32 16 52 07 49 www.galicia.be - [email protected]

Via Facheris N. 50 - Grumello Del Monte 24064 - Italy BG Phone 348 5601635 Fax 035 914480 www.lucianosub.it - [email protected]

SCUBADOLPHIN

Via Montecassiano, 15 Roma - 00156 - Italy RM Phone 393-4177257 - 347-6447821 www.scubadolphin.it - [email protected] [email protected]

Grijze, droge rugzak: 55.22 € Deze waterdichte rugzak zorgt ervoor dat uw spullen droog blijven, waar u ook maar bent. De handige opbergvak met een droge ritssluiting op de voorzijde is ideaal voor het droog houden van documenten of kleine materialen, terwijl de zak zelf een volume van 65 liter heeft. De tas kan waterdicht worden gemaakt door de bovenkant (met Velcrosluiting) enkele malen om te draaien en te sluiten met een clip. Twee handvaten aan de zijkant en één aan de bovenkant (achterzijde) maken het mogenlijk de tas op verschillende manieren te dragen. Er is een DAN logo op het opbervak gedrukt en de slogan op de voorkant maakt duidelijk dat duikveiligheid belangrijk is voor u.   Afmentingen:54x90x35cm Zwarte, waterdichte duiktas: 55.40 € Deze 95 liter droge duiktas kan waterdicht worden gemaakt door de bovenkant (met Velcro) enkele malen om te draaien en te sluiten met 2 clips aan de zijkant van de tas. De tas heeft twee handvaten, een shouderriem en een klein “venster” waardoor u de tas kan personaliseren d.m.v. een adreskaartje of naambordje. Een DAN logo is op de lange zijkanten van de tas gedrukt, terwijl de slogan “dive into safety” op de uiteinden gedrukt is. Afmentingen: 94x58x35cm

Zwarte, waterdichte duiktas / rugzak: 69.46€ Indien u uw material droog wil houden of wil voorkomen dat uw auto of andere materialen nat worden, dan is deze 90 liter droge tas wat u zoekt. Een waterdichte rits zorgt ervoor dat er geen water in en uit de tas kan, terwijl een intern opbergvak het mogenlik maakt het nate van het droge material te scheiden. Een zacht handvat aan de bovenkant en twee normale handvaten aan de zijkant maken het mogenlijk de tas op verschillende manieren te dragen. De twee verstelbare shouderriemen maken het tevens mogenlijk de tas als rugzak te dragen, zonder dat water uit de tas lekt. Er is een “venster” voor het insteken van een adreskaartje op de bovenkant van de tas. Een DAN logo is op de lange zijkanten van de tas gedrukt, terwijl de slogan “dive into safety” op de uiteinden gedrukt is. Afmentingen: 73x30x38cm

66 / 67

DAN Europe Product Selection

Set of 3 Dry DAN bags: 131.39 € If it is difficult to make your choice or you may want different bags for all your materials, the set of 3 different dry bags will bring a solution. This set is sold at a special packet price.

Stobo licht met back up duiklamp: 30.44 € Visueel veiligheidsmidel. Eén zijde van deze lamp is een strobe (flitsend) licht en de andere zijde is een normaal back-up duiklampje. Een polsbandje is ingebrepen (batterijen niet inbegrepen).

FIRST AID KIT DELUXE PLUS: 123.91 € Eerste Hulp koffer, ontwikkeld door DAN voor zowel de recreatieve als de professionele duiker. De koffer bevat dezelde materialen als de standard DAN Eerste Hulp koffer om verwondingen die tijdens duiktrips kunnen gebeuren te ontsmetten en te behandelen. Als extra bevat deze koffer een reanimatiemasker en een SAM splint. Er is plaats over in de koffer voor extra, persoonlijke, EHBO materialen. Op de waterdischte koffer is het DAN logo gedrukt. Externe afmetingen:335X290X137 Interne afmetingen:305X230X110 DAN EUROPE OXYGEN UNITS: STARTING FROM 274,42 € Be able to respond to a dive emergency with oxygen and have oxygen onsite when you need it! The DAN Oxygen units are coming in a waterproof case or a soft nylon bag and are available in both Pin Index and DIN versions. A wide range of options and sizes (cases) will guarantee to find an oxygen unit that suits your needs.

Oronasal Resuscitation Mask: 15,21 € With an Oxygen inlet for mouth-to-mask ventilations, the mask (with strap) provides additional oxygen to a non-breathing diver if used in conjunction with rescue breathing and constant flow oxygen. Can also be used without Oxygen to avoid direct contact while performing resuscitations!

68 /

DAN Europe Product Selection Visit the online catalogue today and discover the complete range of DAN products!

Decoboei:  8,60 € Zorg dat je gezien wordt tijdens je veiligheidsstop! Deze decoboei geeft je aanwezigheid onder water aan terwijl je uw veiligheids- en/of decompressiestop aan het maken bent. 1,3 meter, goed zichtbaar, buisvormige plastic boei, oranje gekleurde, met 18 meter lijn.

T-Shirt “Black Sparkle”: 19.45 € Een mooie zwarte T-shirt, 100% katoen, met DAN logo op de borst en “DAN wereldkaart” op de rug. De opdruk is in zilver glitter effect. Maten: S, M, L, XL, XXL

cts More DAN Produ Available at: rg/ www.daneurope.o op web/guest/dansh

68 / 69

Our Books

Available on our website: rg www.daneurope.o

70 /

DAN Europe Books

‘GEVAARLIJKE’ ZEEDIEREN (John Serton en Jos Groenen, 2006, 199 pgs): 36,10€ Kennis over de risico’s en gevaren van allerlei zeedieren wordt tijdens de opleiding vaak niet opgedaan, maar is wel belangrijk voor de duiker en zijn of haar buddy. De op overzichtelijke wijze weergegeven informatie van dit boek is in deze vorm uniek en kan uitermate waardevol zijn voor duikers in een situatie waarbij men in contact is geweest met een ‘gevaarlijk’ zeedier. Elke duiker zou eigenlijk dit boek in duiktas dienen te hebben voor zijn eigen en zijn buddy’s veiligheid. Verder verdient het boek een plaats in de uitrusting van duikinstructeurs en in de boekenkast van artsen geïnteresseerd in duikgeneeskunde.

DAN Emergency Handbook: Dit boek geeft “stap per stap” uitleg over duikongevallen management. Delen van het boek zoals de alfabetische lijst van tekens en symptomen helpen de gebruikers bij het correct identificeren en behandelen van ongevallen. Geschreven door John Lippmann & Stan Bugg; 64 pag; softcover; 2007

70 / 71

Photo Contest

As usual, the choice of the photo to use as the background of the new card DAN occurred among the images received in the 4 sessions of the 2009 DAN Photocontest. The choice, increasingly difficult for the quality of the images we receive, has fallen on a shot that won the 4th session of the Photocontest. Helmut Theiss has succeeded in stopping on the CCD of his digital camera a beautiful picture of a shy octopus using two valves of a clam like a shield to protect itself. The image was taken in Lembeh, one of the most interesting locations for the enormous quantity and quality of some species not found elsewhere in the world.

Guidelines and r Instructions on ou website: rg/ www.daneurope.o onweb/guest/photoc test 72 /

It is interesting to point out that we now receive high-quality images shot with digital cameras which can be purchased even with very limited budget, something that was unthinkable only a few years ago. This finally makes underwater ph tography a possibility for everyone. As usual, DAN Europe thanks all participants who contributed to the success of the contest with their photos.

The Winner of the 1st Session 2010 HELMUT THEISS

Results by the pool of expert underwater photographers: Paolo Cassinari - Pierfranco Dilenge - Andrea Giulianini

Photographer: HELMUT THEISS

72 / 73

74 /

Organo ufficiale del Divers Alert Network Europe Periodico trimestrale - Anno 2010 - n.1 Sped. in abb.post. art.2 comma 20/c Legge 662/96 - Filiale di Teramo