ACOD Brugge Seniorenwerking Nieuwsbrief nummer 22
juni-juli-augustus 2014
v.u. Jan SAMSON
[email protected] 050-675920 – 0473/861722 Samenstelling Marc Caenen
De teerlingen zijn geworpen. Ons land kleurt nog wat rechtser, Vlaanderen voorop. Regeringen worden gevormd. Waar NV-A – CD&V en VLD voor de verkiezingen nog rollend over de straatstenen het gevecht aangingen tonen ze nu een ontroerende samenhorigheid. Hun eendrachtige credo luidt: ‘Besparen en snoeien om te groeien’ en vooral de PS en SP-a buiten de formatie houden. Daarvoor is zelfs wat men noemt, een Zweedse coalitie goed. Ondertussen, na amper enkele weken, zijn er al irritaties bij de nieuwe coalitiepartners want de besparingsmaatregelen lekken uit met de snelheid van een overstromend spaarbekken. Niemand wordt er gespaard of toch, de kapitaalkrachtigen blijven opnieuw buiten schot. Hoort u nog één woord over de vermogensbelasting? Lastenverlagingen om de economie aan te zwengelen. Hoewel een aantal gerenommeerde economen er fijntjes op wezen dat de koopkracht de basis is om onze economie te versterken legden de regeringsonderhandelaars dit advies naast zich neer. Het begon al met de mededeling dat het gratis vervoer voor senioren op de bus wordt geschrapt. Vreemd, deze beslissing werd gesteund door de seniorenbelangenvereniging Okra. Het vergt geen moed om de openbare diensten verder af te slanken. De Lijn, de provincies en de VRT zullen het gelag betalen maar ook de modale burger zal dieper in de buidel moeten tasten. Kinderopvang duurder maken, kinderbijslag twee jaar niet indexeren, energie en water worden duurder, subsidies aan culturele en andere organisaties verminderen, de woonbonus hervormen. Kortom de gekende recepten. Dan weten we nog niet eens wat ons federaal te wachten staat. Als een tsunami rolt deze besparingsgolf straks over ons land. Het zal moeilijk zijn om overeind te blijven bij dit niets ontziende geweld. De wil van de kiezer zegt men. Vraag is of het echt dit is wat de kiezer heeft gewild. Er zullen diepe wonden worden geslagen al geloof ik nooit dat de nieuwe regeringen in dit land de volledige rit zullen uitrijden. De vakbonden zullen hun oorlogskassen mogen aanspreken want het beloven sociaal onrustige maanden te worden. ABVV en ACOD bereiden zich voor op harde confrontaties. Benieuwd hoe de linker vleugel van de CD&V zich zal opstellen of gaan zij opnieuw de dubbele moraal hanteren? Een links front wordt meer dan noodzakelijk al was het maar om harde oppositie te voeren tegen deze meedogenloze regering. Later zullen we de schade moeten opmeten. Marc Caenen
1
UITNODIGINGEN - Kalender 15 september: De toekomst van Brugge Wenst u als senior mee te debatteren over de toekomst van uw stad dan kant. U wordt uitgenodigd om deel te nemen aan dit debat dat doorgaat in het concertgebouw om 17.30 uur. Inschrijven kan via www.detoekomstvanbrugge.be 19-20 september: Manifiesta ‘Feest van de solidariteit’ in Bredene aan zee. Dit tweedaagse feest gaat door in het Staf Versluys centrum. Tijdens deze tweedaagse zijn er optredens, eetstanden, boekenstanden, debatten en ook een stand van ACOD. Meer info via www.manifiesta.be 21 september: Autoloze zondag. Tijdens deze dag worden er in Brugge verschillende activiteiten georganiseerd. In het oog springt de uitnodiging die wij van de SAR Senioren Adviesraad ontvingen, de seniorendansnamiddag op het plein voor de stadschouwburg, aanvang 14.00 uur. Enkele bevriende linkse sociaal-culturele organisaties staan die dag opgesteld langs de Moerkerke Steenweg, ter hoogte van café ‘Santa Cruz’. Ook daar is iedereen welkom. 25 september: Bezoek aan Blankenberge. Wij worden er ontvangen in het Belle Epoquecentrum voor een geleid bezoek en gaan vervolgens een storm ontketenen op de Pier, waar we kennis maken met orkanen en andere weerfenomenen. Afspraak aan het station in Blankenberge om 13.40 uur. Deelname in de onkosten 8.50€ per persoon. Inschrijven bij Marc Caenen of Jan Samson op de vertrouwde adressen. 27 september viert de Culturele Centrale Brugge B haar 30ste verjaardag. Deze viering heeft plaats in zaal ‘Trammelant’ Gaston Roelandtplein in Assebroek, receptie vanaf 16.00 uur – einde 18.00 uur. Daarna kunt u aanschuiven voor een vlees- en visbuffet gevolgd door koffie en taart, inbegrepen twee consumpties. Het feest wordt afgesloten met de brugse covergroep ‘Innocence’ die vanaf 21.00 uur de muziek op u loslaat. Voor de receptie en/of buffet dient men vooraf in te schrijven. Een telefoontje vanaf vandaag naar 050/317134 (tussen 19u00 en 21u00) of een email naar
[email protected] volstaat. Voor het buffet dient wel vooraf 25 euro gestort te worden op reknr. BE67 3800 0124 3287 met vermelding “30 jaar”. Uiterste inschrijvingsdatum: maandag 22 september. 09 OKTOBER Verwendag ACOD West Vlaanderen – Enkel voor leden ACOD met partner. Het is volop zomer en dat is de tijd om terug te denken aan de verwendag voor onze senioren. We hebben terug een datum voor jullie uitgekozen: donderdag 9 oktober 2014. Dit jaar bezoeken we de stad Diksmuide, een stad die een belangrijke rol speelde in de grote oorlog van 100 jaar geleden. De stad heeft dan ook heel wat sites die ons hieraan doen herinneren. Info via uw sector of via het gewest 051-247433 Voorstellling ‘De Kleine Groote Oorlog’ gaat door op 31 oktober in ‘De Dijk’ Brugge Sint Pieters. aan deze voorstelling is ook de tentoonstelling ‘Vrouwen in de groote oorlog’ gekoppeld. Kaarten en flyers beschikbaar vanaf september. OKTOBER Algemene ledenvergadering A.C.O.D. seniorenwerking BRUGGE i.v.m. de keuze van de locatie en de details van het programma kan er nog geen datum worden bekend gemaakt. Zodra er meer nieuws is versturen wij de uitnodigingen.
2
WAT VOORBIJ IS Trefdag Ieper 08 juni 2014 Het moet gezegd de belangstelling voor deze trefdag was overrompelend. Behoudens enkele schoonheidsfoutjes verdient de organisatie een dikke pluim. We werden er ontvangen met een lekker kopje koffie en bijhorende boterkoeken om een stevige basis te leggen voor het vervolg van het programma. Onze senioren hadden massaal gekozen voor de busreis. Zo bezochten zij in het gezelschap van een boeiende gids Essex farm, Tine Cot de militaire begraafplaats nabij Passchendaele en het Duitse militaire kerkhof in Poelkapelle .
Toegegeven, bij het zien van deze duizenden grafmonumenten word je wel even heel stil. Duizenden jonge levens die hier liggen zij aan zij, rij na rij in Flanders fields.
Slachtoffers van een nietsontziende oorlog die vier jaar duurde en de wereld voorgoed veranderde. Je kunt je vandaag nauwelijks voorstellen dat er hier geen muur meer recht stond, dat alle bomen uit het landschap waren geschoten, dat dit één troosteloze vlakte was, vol kraters van bominslagen. In het Passchendaele memorial museum kregen we een goed overzicht van de leefomstandigheden waarin deze soldaten, vaak kanonnenvoer, de groote oorlog heeft doorgemaakt. In dit museum kregen we o.a., door middel van video-opnames, beklijvende getuigenissen te horen van enkele overlevenden die dat alles hadden meegemaakt. Eigenlijk is deze overzichtstentoonstelling zo uitgebreid dat we tijd tekort kwamen om alles goed te bekijken. Dit nodigt uit voor een nieuw bezoek, zoveel is zeker. We spoelden onze indrukken door in het wijngoed ‘Zilver Cruys’. Dan volgde er een reuze barbecue voorafgegaan met de speeches en dankwoorden voor alle medewerkers. Om af te sluiten mochten we nog even langs bij een ijskar. Tijd nu voor een ingetogen moment, the Last Post aan de Menenpoort. Een delegatie van ABVV legde er een krans neer, een eerbetoon aan de gesneuvelden. De tonen van the Last Post raakten ons hart. Even nadenken over het zinloze van oorlogen.
3
Vraag is of de wereld een te dure les heeft geleerd. Vandaag zijn we nog steeds getuige van de vele brandhaarden waarbij weerloze kinderen, vrouwen en mannen worden geslachtofferd. Denk maar aan Syrië, Oekraëne, Gaza, IS, Afrika… ‘Nooit meer oorlog’ lijkt in deze context een holle frase.
Fietstocht met barbecue 25 juli
door m.p. Delbecque
Het wordt een goede traditie, onze fietstocht met barbecue. Ongeveer 10 jaar geleden startten wij met zo’n 15 deelnemers en was deze barbecue nog helemaal niet aan de orde. Vandaag telden wij 40 fietsers. We schoven met 69 deelnemers aan voor het eetfestijn dat op de sportieve inspanningen volgde. Willy en Jacques hadden opnieuw een schitterend parcours uitgekozen via de Damse Polders. Eigenlijk had ik een beetje scepsis toen het parcours werd bekend gemaakt. De Damse Polders? Hadden wij het niet zo’n beetje gezien? Het tegendeel bleek waar. Blijkbaar bestaan er nog voldoende weggetjes en kronkels die wij nog niet bereden hebben.
In Lapscheure hielden we een eerste keer halt om bij een goed glas de lokale ooievaar te bewonderen. Vervolgens pedaleerden wij naar Oostkerke voor de volgende drankjes. Heel eventjes dreigde het fout te gaan maar het flauwe buitje was al lang over toen we in Oostkerke aankwamen.
4
De regenkledij werd bovengehaald terwijl een deelnemer verder fietste in zijn fier ontblote torso. Uiteindelijk bereikten wij, iets later dan voorzien en zonder noemenswaardige valincidenten, onze eindbestemming waar de tafels al stonden gedekt.
De geur van gebraden worsten en ander gebakken lekkers hing over het terras en scherpte onze honger aan. Nog even de centen ontvangen en de drankbonnetjes verdelen voor de eerste tafel kon aanschuiven aan de barbecue.
In tegenstelling tot wat de weerberichten aangaven werd het nog een zwoele zomeravond. Gaan wij er volgende zomer opnieuw tegenaan? Dat is dan wel zeker, zeker. Na de bijzondere reeks over de Brugse gevangenissen pakken wij uit met een nieuwe reeks. Onze dank gaat dan ook uit naar Willy Deceuninck die ons deze tekst ter beschikking stelde. Soms wordt de oude schrijfstijl aangehouden. Veel leesplezier.
Brugge onder de oorlog 1914 –1918 Dr. Jos. De Smet Conservator van het Rijksarchief te Brugge – Gidsenbond Drukkerij Graphica, Brugge, 1955 Overdruk uit de “ Brugsche Courant” 13 november 1954 – 9 maart 1955 Samenvatting door Willy Deceuninck november 2012 en bewerkt voor deze nieuwsbrief door Marc Caenen.
I. In 1914 was Brugge een provinciestad. In die jaren was de arbeidersklasse nog arm. Deze mensen beschikten over weinig comfort en waren gelukkig als zij geheel het jaar door werk hadden, want er bestond geen werklozensteun, alleen de armenzorg. De meeste werklieden waren aangesloten bij of sympathiseerden met de partij van de democraten van volksvertegenwoordiger priester Florimond Fonteyne, die door de bisschop in de ban geslagen was. De socialisten en de christene werklieden hadden toen weinig aanhangers. Liberalen en Socialisten bezaten een eigen samenwerkende bakkerij, ‘de Korenbloem’ en het
5
‘Werkerswelzijn’. Enkele maanden vóór de oorlog openden de katholieken een eigen volksbakkerij ‘Ons Brood’. Als ontspanning op zondag, hadden de meeste volksmensen slechts een wandeling rond de vestingen. Zij waren trouwe bezoekers van buitenkermissen, waar ze krentenbrood met hesp gingen eten. Ze vierden ook hun eigen kermissen: ’ t Zilletje en St. Annetje, en gingen ieder jaar op bedevaart tegen reumatiek naar Mauritius te Varsenare. Op de zomerse zondagen trokken zij wel eens naar Blankenberge, zeer dikwijls met een ouderwetse char-à-bancs. Onderweg werd gerust in de Katterogge. Grote reizen of verre uitstappen lagen toen niet in het bereik van de kleine burgerij en van de volksklasse. De stad beschikte nog niet over een elektriciteitsnet. De filmzalen begonnen eerst op te komen. Er waren er al drie. De bekendste waren Oud Brugge en cinéma Pathé. Brugge telde toen al boven de tweehonderd auto’s. Het vervoer met paarden was nog algemeen verspreid. Er waren vierenveertig dokters, 15 waren er aangesloten waren op het telefoonnet. Onder de Vlaamsgezinde burgerij werd er veel gepetitioneerd voor de vervlaamsing van de Gentse Hogeschool. Het begin van de oorlog bracht grote beroering in die stille stad. De eerste weken heerste een blijde opwinding. De mensen leefden in een heldhaftige kermisstemming met permanente bevlagging. Brugge had als militair garnizoen het Vierde Linie, het puike Derde lansiers, en sinds een tweetal jaren, een groep veldartillerie.
II. Eerste maanden van de oorlog (juli-okt’14) 1. De mobilisatie en de eerste weken De oorlogsverklaring van Oostenrijk – Hongarije aan Servië, verwekte een algemene verslagenheid. De Engelse regering trachtte vruchteloos de strijd te beperken tot de Balkan. Toen echter Rusland mobiliseerde, werd de staat van oorlog op 1 augustus te Berlijn afgekondigd. De vorige dag was de algemene mobilisatie gedecreteerd in Nederland en België, dat drie klassen onder de wapens had geroepen, om het leger op versterkte vredesvoet te brengen. Enkele uren later ging men over tot de algemene mobilisatie. Het leger eiste auto’s, moto’s, fietsen, paarden en rijtuigen op. Op 4 augustus vernam men de inhoud van het Duitse ultimatum, alsook de kordate weigering van de Belgische regering om de Duitse legers, door ons land, naar Frankrijk te laten oprukken. Telefoon– en telegraafverkeer werd stilgelegd. Op 5 augustus verklaarde Engeland de oorlog aan Duitsland, dat weigerde België te ontruimen. De volgende dag hadden te Brugge relletjes plaats, gericht tegen Duitse onderdanen. De ruiten van het grootwarenhuis Tietz werden stukgeslagen. Dezelfde dag werd de staat van beleg afgekondigd, ook werd er gewaarschuwd voor spionnen, met als gevolg dat overal spionnen gezien werden. Op 7 augustus kwamen de eerste Duitse krijgsgevangenen te Brugge aan. Samen met de Duitse burgers uit de stad en van de kust, werden zij geïnterneerd in de kazerne van het Vierde Linie. De Brugse bevolking had de eerste Duitse krijgsgevangenen uitgejouwd. Daarop werd aan de ingang van het station uitgeplakt ‘dat het niet betaamde “ aan overwinnaars” gevangenen uit te jouwen of te mishandelen’. ’ s Avonds, onder leiding van monseigneur Waffelaert gingen duizenden Bruggelingen mee in de ommegang ter ere van het Heilig Bloed, om hulp van de hemel af te smeken voor het vaderland. Op de buiten werd de niet –actieve burgerwacht opgeroepen om de ordedienst te helpen verzekeren. De leden ervan moesten zelf voor hun bewapening zorgen. Als uniform droegen zij de blauwe kiel van 1830 en een armband in de Belgische kleuren. Op 16 augustus werd de censuur ingevoerd.
6
2. De Duitsers naderen Op 25 september vloog de eerste zeppelin over Brugge. De openbare en private verlichting werd snel gedoofd. Toen op 30 september vluchtelingen uit Aalst aankwamen, begonnen veel mensen te vrezen dat de vijand ook Brugge zou bezetten en zij namen voorbereidingen voor een vlucht naar het buitenland. Van 3 oktober af kwamen de Belgische troepen uit Antwerpen afgezakt terwijl de eerste gelande Engelse soldaten te Brugge verschenen. Op 6 en 7 oktober trok een ganse Engelse divisie door de stad naar het zuiden. De toestand begon er ernstig uit te zien, toen op 7 oktober alle verkeer met auto’s, moto’s en fietsen aan de burgers verboden werd in de zeestreek, die zich uitstrekte ten noorden van de lijn Moerkerke, Oedelem, Brugge, Veurne. Hoe meer troepen uit Antwerpen door Brugge trokken naar Oostende, hoe meer burgers op de vlucht sloegen. Vooral vanaf 12 oktober verliet 10% van de bevolking de stad richting Oostende en Sluis. Op 13 oktober vernam men hier dat Gent de vorige dag door de vijand was ingenomen. Om 9 uur vloog een Duits vliegtuig over Brugge en wierp een bom achter het tramdepot te Assebroek en een andere te Brugge in de Oooivaartstraat ( nu Kwekersstraat), achter de kazernes; ’ s Anderendaags, 14 oktober , verlieten de laatste Belgische troepen de stad. ’ s Morgens werd Moerbrugge door de vijand beschoten. Te Brugge waren veel huizen en winkels gesloten.
III. – De inrichting van de bezetting
1.Intocht van het Duitse leger’
De voorwacht van het Duitse leger kwam om 13h15 langs de Gentpoort de stad binnen. Het Brugs schepencollege trok het leger tegemoet om te onderhandelen. Op het kasteel della Faille te Assebroek, had een onderhoud plaats met generaal von Werder, afgevaardigde van de Duitse staf. In de stad werd een oproep uitgeplakt van generaal von Beseler, bevelhebber van het Duitse leger (in België), waarbij hij de burgerlijke bevolking waarschuwde geen tegenstand te bieden, en de wapens af te leveren. De krijgsgouverneur, generaal von Meyer, had aan de stad opgelegd de lasten te dragen van de inkwartiering, van het onderhoud en van de voeding van de troepen. Ondertussen braken de soldaten binnen in de verlaten winkels en huizen. Zij hadden het vooral gemunt op de wijnkelders en de sigarenmagazijnen. De Duitse Kommandantur betrok het gerechtshof. Op 17 oktober liet burgemeester Visart weten dat de midden Europese tijd bij ons was ingevoerd (vervroeging met één uur), en dat het aan de burgers verboden was te rijden met auto of fiets. De burgerlijke bevolking moest vanaf 22 uur binnen blijven. In de herbergen mocht geen alcohol verkocht worden. De markten waren vrij en er zouden geen opeisingen aldaar gebeuren. De burgemeester besloot zijn bekendmaking met een oproep tot kalmte en voorzichtigheid. De stedelijke politie had het bevel gekregen niemand op straat te laten stilstaan, vooral niet op de Markt. De Belgische soldaten, die te Brugge achterbleven waren, moesten zich aangeven bij de Duitsers of zouden als spionnen behandeld worden. Al de vuurwapens, ook deze van de politie, moesten afgegeven worden en de herbergen moesten om 20 uur sluiten. Al op 19 oktober konden de elektrische trams weer rijden. De eerste Duitse matrozen, de voorpost van de Marine divisie, die later zou uitgroeien tot het Marinekorps Flandern, kwamen op 21 oktober te Brugge aan
7
2. Adminraal von Schroeder De marine division is later uitgegroeid tot het marinekorps met drie divisies. Het bezette het IJzerfront tussen de zee en Schoorbakke en bemande de machtige kustversterkingen, alsook de flottieljes duik– en torpedoboten. Aan het hoofd van de eerste marine divisie stond de gepensioneerde admiraal August von Schroeder, geboren in 1854 en overleden in 1933, die later in Duitsland de naam kreeg “ der Loewe von Flandern”. Hij was een van de energiekste en bekwaamste Duitse admiralen, klein van gestalte en deed regelmatig wandelingen in de Brugse omgeving
IV. De Bezetting 1.Afgesloten van de buitenwereld. In november 1914, één maand na de bezetting van de stad, zaten de Brugse inwoners afgesloten van de buitenwereld, in een soort groot gevangenenkamp. Er bestond geen postdienst meer, het treinnverkeer en het telefoonverkeer voor de burgers was afgeschaft. De enige nieuwsbronnen waarover men beschikte waren het Duitse legerbericht, de Duitse dagbladen, en in het begin van de bezetting het Gentse Le Bien Public en de Rotterdamsche Courant. Dit laatste blad werd verboden vanaf november 1914. Later, in 1916, werd Le Bien Public vervangen door de activistische Gazet van Brussel. Wanneer in juli 1917 het Nederlands blad “ De Telegraaf” nieuws overgedrukt had voortkomende van een ooggetuige uit Brugge, die op 10 en 11 juli de aankomst van Engelse krijgsgevangenen had bijgewoond, was dit voor de Duitsers een bewijs dat een snelwerkende nieuwsdienst bestond tussen Brugge en Nederland. Indien zoiets nog voorviel of indien er in de Nederlandse bladen iets gedrukt zou worden over de persoon van admiraal von Schroeder, dan zou de stad een boete van 20.000 mark oplopen. Ook degenen die onschuldige brieven bevorderden naar Nederland zouden zwaar gestraft worden. De Duitsers hadden lont geroken dat er langs Nederland toch nog brieven over gesmokkeld werden, van of naar de Belgische soldaten aan het Ijzerfront; Talrijke familieleden van soldaten liepen daarvoor boeten op. Er kwamen nog talrijke gevallen van spionage voor. Vijftien personen werden te Brugge ter dood veroordeeld, waarvan er dertien gefusilleerd werden. De strafuitvoeringen gebeurden in het bijzijn van leden van het Brugse schepencollege, die verplicht waren als getuige op te treden.
2. Toezicht op de burgerlijke bevolking Van in het begin van de bezetting moest ieder inwoner van meer dan tien jaar drager zijn van een eenzelvigheidkaart, voorzien van een foto. Deze kaarten werden afgegeven door de Duitse bezetter. Verlies van zo’n kaart werd vanaf 12 februari 1917 strafbaar.
3. Weerbare mannen De weerplichtigen werden onderworpen aan een regelmatige controle. Al op 19 november 1914 werd hun verboden gevolg te geven aan gelijk welke oproep van de Belgische regering. Zij mochten hun verblijfplaats niet verlaten en hun familie werd verantwoordelijk gesteld. Wordt vervolgd.
8
