Achtergrond DEEL 1. Er was eens in In 2006: start 1 e groep. In 2014: boek. INTER- PSY Gra.s Bijscholingsavond Au.sme

INTER-‐PSY Gra.s Bijscholingsavond Au.sme

04-‐06-‐2015

Achtergrond

Er was eens … in 2005 §  NVA, regio Drenthe –  NVA-‐gespreksgroep ‘de keukentafelgroep’ §  Voor sommigen niet genoeg §  BehoeUe aan psycho-‐educa.e

–  Veel mannen zonder ASS diagnose –  Hun vrouwen vallen tussen wal & schip

§  ATN Groningen & MEE Drenthe

In 2006: start 1e groep §  10 bijeenkomsten + terugkomavond –  Om de andere week –  2 uur ‘s avonds

§  8-‐10 vrouwen §  Begeleiding –  2 cursusgevers

In 2014: boek §  Inhoud boek –  Deel 1: Theore.sche achtergrond §  Met uitleg over ASS

–  Deel 2: Partnercursus Au.sme –  Deel 3: Instruc.e gebruik boek

DEEL 1

§  Cursusgroep, individuele behandeling of thuis

–  Deel 4: Thuisprogramma –  Deel 5: Groepsprogramma –  Bijlages

dr. Els Blijd-‐Hoogewys & Anja Talboom

1


04-‐06-‐2015

Wat is ASS? §  Problemen met sociale interac.e & communica.e

Wat is ASS?

–  Tekorten in sociaal-‐emo.onele wederkerigheid –  Tekorten in non-‐verbaal communica.ef gedrag –  Tekorten in ontwikkelen & onderhouden van rela.es

§  Rigiditeit in denken & doen –  Stereo.ep in spraak, motoriek of gebruik voorwerpen –  Hardnekkig vasthouden aan rou.nes –  Zeer beperkte/gefixeerde interesses –  Hyper-‐ of hyposensi.viteit

ASS in de partnerrela.e (1/3) §  Sociale interac.e

ASS in de partnerrela8e

–  Partner kan zich genoodzaakt voelen om spil te zijn in onderhouden van sociale contacten –  Partner kan zich alleen voelen in de rela.e –  Partner kan zich onvoldoende gezien, begrepen & gesteund voelen

§  Communica.e –  Misverstanden over non-‐verbale signalen –  Beiden hebben gevoel in een andere taal te spreken –  Wederzijds onbegrip

ASS in de partnerrela.e (2/3) §  Rigiditeit –  Partner (& kinderen) moeten zich ook aan de strenge regels houden

§  Sensoriek –  Geen spontane aanraking verdragen –  Totale s.lte vereisen


ASS in de partnerrela.e (3/3) §  Problemen pas later duidelijk, zoals –  Na verkerings.jd –  Na geboorte kinderen –  Na pensionering

§  Kan thuis ‘erger’ lijken dan op werk –  Thuis aanpassing laten varen: echt jezelf zijn

2


04-‐06-‐2015

Communica.eproblemen

Meer in detail

Eenzame posi.e

§  Wederzijds onbegrip §  Misverstanden & ruzies §  Geen communica.e meer: terugtrekgedrag

In de opvoeding (1/2)

§  Partner voelt zich alleen in rela.e

§  Persoon met ASS voelt kinderen niet goed aan:

–  Mist een ‘maatje’ –  Buitenwereld snapt het ook niet

–  Condi.e: moe, ziek, pijn, … –  Stemming: bang, opgewonden, geschrokken, …

§  Partner regelt alles –  Man ‘ziet’ niet wat er gebeuren moet –  Omgeving denkt: “Leuke man, maar wat is zij een regeltante”

In de opvoeding (2/2) §  Persoon met ASS hanteert al.jd dezelfde regels –  Soms ouderwets (vanuit eigen opvoeding)

§  Persoon met ASS groeit niet mee met kinderen –  Ziet niet wat passend is in omgang, aanpak & taalgebruik

§  Partner voelt zich vaak ‘buffer’ §  Vrouw ziet haar man met ASS –  Als ‘extra kind’


§  Persoon met ASS kan daarop niet afstemmen –  ook niet als bovenstaande wordt verteld

§  Geen gevaar zien §  Partner regelt het meeste

Contacten buiten gezin §  Partner met ASS heeU moeite met visite –  Gaat niet graag mee op visite –  Gaat iets anders doen (computer) als er visite is –  Praat steeds over eigen zaken

§  Partner met ASS ‘verbetert’ wat partner vertelt –  Ook in gezelschap

§  Partner probeert gedrag naar anderen ‘logisch’ te verklaren –  Verontschuldigt zich

3


04-‐06-‐2015

In.miteit & seksualiteit §  Partner mist in.miteit §  Problemen met vrijen –  Niet goed afgestemd: waar, wanneer & hoe? –  Verwach.ngen vanuit films, boekjes –  Te vaak, te weinig of niet meer –  Vrijen om spanning kwijt te raken

Tips voor partners bij vermoeden ASS

§  Niet bespreekbaar –  Of wél, maar dat leidt niet tot verandering

Tips bij 1e vermoeden ASS §  Lees erover, kijk dvd’s §  Als dat kan, bespreek het met je man §  Praat erover –  Met vertrouwd iemand uit je eigen kring –  Of zoek elders contact, bv: NVA

§  Zoek professional mét kennis van ASS

Tips bij sterk vermoeden ASS §  Lotgenotencontact §  Partnercursus Au.sme –  In groep, voor vrouw

§  Partnerrela.etherapie –  Kans dat ASS-‐kennis er niet is of niet specifiek genoeg is: vraag dit na!

–  Bij volwassenen –  En in een rela.e Muriëlle Turkensteen en Anja Talboom, Wereld Au.sme Dag 2014

Muriëlle Turkensteen en Anja Talboom, Wereld Au.sme Dag 2014

Tips bij ASS diagnose §  Psycho-‐educa.e aan man met ASS –  Individueel of in groep

§  Psycho-‐educa.e aan vrouw –  Individueel of in groep (Partnercursus Au.sme)

§  Ook psycho-‐educa.e aan kinderen §  Rela.egesprekken / rela.etherapie

Aandachtspunten voor hulpverleners

–  Rekening houdend met ASS

§  Begeleiding in thuissitua.e Muriëlle Turkensteen en Anja Talboom, Wereld Au.sme Dag 2014


4


04-‐06-‐2015

Het werkelijke probleem §  Gaat om impact van ASS op de partnerrela.e §  Probleem gaat niet –  (Alleen) om ‘gewone’ man-‐vrouw verschillen –  Om ‘gewone’ rela.eproblemen

Schuldgevoel §  Schuldgevoel –  Ligt vaak zeer aan oppervlakte –  Is gemakkelijk te voeden, pas daarmee op!

§  Vaak gevoel van ‘verraad’ –  Ik mág dit toch zo niet vertellen over mijn partner...

§  Echter –  Dat lijkt vaak wél zo –  Vrouw heeU dat ook al veel gehoord … –  Hoort ze dat wéér, dan voelt ze zich erg onbegrepen

§  Waarom blijU de partner in deze rela.e? –  Ook posi.eve kanten!

Rekening houden met §  Tempo van partner & gezin –  In de gaten houden

§  Aandacht goed verdelen –  Niet zelden zeggen vrouwen: “Het gaat alleen maar over hém, hém, hém! Waar blijf ik?”

DEEL 2

§  Eventueel kind met mogelijk ASS

Visie §  Bijzondere rela.e –  ‘gewone’rela.evaardigheden = onvoldoende

Visie cursus

§  Kennis & begrip au.sme is nodig –  Daardoor verbetering omgang met partner –  Leidt tevens tot meer welbevinden bij vrouw

§  Maar ook begrip & steun is nodig! –  BlijU een opgave!


5


04-‐06-‐2015

Denkkaders cursus

Denkkaders cursus

1.  De ijsberg 2.  De au.s.sche bril 3.  Het GGGG-‐model

Basiskennis, wordt als bekend verondersteld bij de cursusleiding

Opbouw van de cursus 0.

Opbouw cursus

1.  2.  3.  4.  5. 

Intake

6.  Eigen rol Kennismaking 7.  Energie 8.  In.miteit & seksualiteit Psycho-‐educa.e Au.sme in rela.e/gezin 9.  Vrij thema Communica.e -‐ deel 1 10.  Evalua.e & afslui.ng Communica.e -‐ deel 2 11.  Terugkomavond

Wat er niet in lijkt te staan §  Rouw –  Bewuste keuze dit niet als apart thema aan te bieden, maar krijgt indirect gedurende de hele cursus aandacht. Zoals in bijeenkomst 3, 6 en 8. –  Indien meer nodig, verwijzing.


Doel cursus

6


Doel cursus §  HOOFD Kennis van au.sme & inzicht krijgen in gevolgen au.sme op partnerrela.e

§  HART Leren omgaan met eigen gevoelens in de rela.e

§  HANDEN Aanreiken vaardigheden

04-‐06-‐2015

Defini.e empowerment §  Empowerment is een proces waarbij mensen meer invloed krijgen op gebeurtenissen en situa.es die belangrijk voor hen zijn. §  Nadruk wordt gelegd op krachten in plaats van op tekortkomingen

§  EMPOWERMENT

Doel intake §  Uitleg

Belang van intake

Inschatng deelname

–  Over cursus –  Over groepsregels

§  Inschatng deelname §  Fundament cursus

Inschatng au.sme

Cursus wordt aangeboden binnen & buiten GGZ

§  Is er sprake van (mogelijk) au.sme? §  Passen de vragen bij de cursus? –  Verwach.ngen?

§  Sprake van langdurige rela.e? §  Inten.e om bij partner te blijven? §  Past de persoon in de cursus?

§  Is ASS-‐diagnose gesteld?

–  Door wie? –  Wanneer? –  Hoe staat man t.o.v. diagnose?

§  Goed luisteren naar

–  Kenmerken au.sme: sociaal/comm./rigiditeit –  Zintuigen/ToM/EF/CC –  Bijkomende problemen

§  BlijU een inschatng

–  Eerlijk zijn bij twijfel –  Contra of passend?


7


Past de persoon in de cursus? §  Omgaan met emo.es §  Eventuele eigen problema.ek/diagnose –  Die deelname (nu) in de weg staat

§  Aanspreekbaar op eigen gedrag? –  Afspraken maken

§  Inschatng draagkracht

04-‐06-‐2015

Aandachtspunten §  Ook vragen naar huiselijk geweld §  Soms bijzondere verhalen §  Zoals exhibi.onisme, delicten, ...

§  Afspraken maken over wat wel & niet in groep verteld mag worden §  Eenzame posi.e van vrouw

Eenzame posi.e §  Man snapt haar niet –  Vanuit zijn au.sme

§  Buitenwereld snapt haar niet –  Door gebrek aan au.smekennis

§  Vrouwen krijgen nergens steun

Inhoud cursus

–  In 1e instan.e .jdens cursus: schroom om openlijk te praten over problemen in rela.e –  Dit wordt als verraad aan man ervaren

1: Kennismaking §  Eerst in 2-‐tallen -‐ Dat is minder‘eng’ -‐ Zet tevens de toon: luister ook naar het verhaal van andere cursusleden

§  Daarna in grote groep


2: Psycho-‐educa.e §  Intensieve bijeenkomst –  Veel uitleg & luisteren –  Ijsberg –  Filmfragmenten

§  Kennis au.sme §  De au.s.sche bril leren opzeuen

8


3: Au.sme in rela.e/gezin §  Invloed vorige bijeenkomst? –  Nagedacht? –  Wat kom je tegen in je gezin/ rela.e? Kun je dat koppelen aan de ijsberg?

§  Uitwisseling: met elkaar in gesprek –  Cursusleider nu meer op achtergrond, wel helpen met koppelen aan ijsberg –  Karakter van gespreksgroep

04-‐06-‐2015

4: Communica.e (deel 1) §  Opnieuw veel uitleg –  Communica.e= is niet eenvoudig –  Verschillende aspecten §  Verbaal/non-‐verbaal §  Inhoud/betrekkingsniveau

§  Stoelenopdracht §  Communica.e.ps: aankruislijst

5: Communica.e (deel 2) §  Uitgebreide uitwisseling –  Aanpassingen –  Verdere bewustwording eigen communica.e §  Eigen sterke/zwakke kanten

§  Opnieuw stoelenoefening §  Let op: normale M/V verschillen

7: Energie §  Vorige bijeenkomst: –  Huiswerk bespreken a.d.h.v. G-‐G-‐G-‐G model

§  Energie: gebruiken, besparen, opladen §  Effect groepsbinding –  Sommige mensen kunnen niks bedenken –  Groep helpt elkaar

6: Eigen rol §  Inhoud –  G-‐G-‐G-‐G model –  Emo.ethermometer –  Gezin van herkomst

§  Confronterende bijeenkomst –  Naar eigen rol kijken roept veel emo.es op –  Verdriet: “Zo ben ik dus opgegroeid. Daarom heb ik dus deze partner gekozen.”

8: In.miteit & seksualiteit §  Heel belangrijk onderwerp –  Bij velen een probleem –  Alleen met vrouwen, praat gemakkelijker

§  Vooral uitwisseling §  Vervolgens terughalen ijsberg §  Reac.es –  Verdriet: “Nooit spontaan, blijf ik moeilijk vinden.” –  Laconiek: “Ik regel de sfeer.”


9


04-‐06-‐2015

9: Vrij thema

10: Evalua.e & afslui.ng Eventueel

§  Proces is op gang gekomen

§  Vragen

–  Denken over au.sme –  Invloed op rela.e & gezin –  Nog een lange weg

–  Wat heb je geleerd? –  Hoe ga je dit vasthouden? –  Wat heb je daarvoor nodig? –  Hoe kijk je tegen de toekomst aan?

§  BehoeUe om door te gaan

§  Invullen evalua.eformulier

–  Meer onderwerpen bespreken –  Maar doel cursus = leidraad voor toekomst

11: Terugkomavond Eventueel

§  Karakter van een reünie: –  Uitwisseling mét ijsberg –  Nu pas koppelen aan hoofd/hart/handen –  Maar niet opnieuw ergens ‘induiken’ –  Opfrissen onderlinge contacten

§  Opvallendste uitspraak:

Aandachtspunten voor cursusleiders

–  “Ik ben dus niet gek…..en daar ga ik nu ook nooit meer aan twijfelen!”

Au.smekennis is noodzakelijk §  Meer dan basiskennis, o.a. –  Voor intake –  Voor psycho-‐educa.e –  Voor beantwoording vragen cursisten

§  Meer dan gemiddelde cursist §  Tevens ervaring met groepen noodzakelijk


Aandachtspunten §  Respect naar man met ASS §  Balans tussen begrip & emancipa.e §  Geen gespreksgroep. Geen therapie. §  Verdragen van onzekerheid –  Niet alle problemen vinden een plek –  Niet alle problemen hebben een oplossing –  Beperk ´deurklinkcontact´

10


04-‐06-‐2015

Óvergangen´ van ... §  ... au.sme naar man/vrouw verschillen §  ... partner naar eigen rol §  ... vragen naar zelf oplossen §  … alleen naar samen met lotgenoten

Deel 3

Reac.es vrouwen (1) §  Lotgenoten

Ervaringen

–  Ik ben niet de enige. –  Het ligt niet aan mij. –  Eindelijk erkenning.

§  Omgang met partner –  Ik heb nu meer aandacht voor posiIeve kanten van mijn partner.

Reac.es vrouwen (2) §  Toekomstvisie –  Ik ben nu beter voorbereid. –  Het zal moeizaam blijven. –  Enkeling: Ik weet niet of ik dit in de toekomst nog op deze manier wil.


Waargenomen effecten §  De vrouwen –  Gaan meer voor zichzelf doen –  En genieten daar van (het mág!) –  Kunnen beter kiezen in wat ze wél en niet regelen voor hun partner –  Hebben reëlere kijk op rela.e & verwach.ngen

11


04-‐06-‐2015

Waargenomen bijeffecten §  Effect steen in water –  Vrouw wordt sterker op diverse terreinen

§  Betrokkenheid man –  Vrouw doet moeite naar cursus te gaan –  Literatuur & films mee naar huis –  “Mijn man zei ... dat heeK ie nog nooit gedaan.” –  Bereidheid tot diagnose

Dus … §  Vrouwen zijn tevreden §  Cursusleiding is tevreden §  Het heeU soms zelfs effect op de mannen §  Dit is een goede cursus §  Maar is er ook wetenschappelijke eviden.e?

Beschrijving doelgroep §  Doelgroep: –  N=88 vrouwen van man met (vermoedelijk) ASS –  M=49 jr, SD=9 jr –  12% VMBO, 40% MBO, 26% HBO, 8% uni –  M=22.84 jaar durende rela.e, SD=10.20 –  5% 0K, 12% 1K, 45% 2K, 22% 3K, 9% 4K, 7% 5K

Open studie

§  Cursusgevers: –  Consulent MEE (17 loca.es) –  HeeU workshop gevolgd & volgt cursusprotocol

Resultaten (1/3)

Mee.nstrumenten §  Onderzoek d.m.v. vragenlijsten –  Voorme.ng –  Name.ng (M=5.10, SD=0.99) –  Follow-‐up (M=3.34, SD=0.73)


§ 

Redenen voor deelname Voorme8ng Name8ng

Houvast zoeken

82%

84%

Inzicht in partner

95%

90%

Hoe gaan anderen om met problemen? 92%

97%

Wat kan ik doen?

100%

82%

Problemen hanteren

97%

74%

Herkenning

92%

97%

Erkenning

79%

95%

Zicht op toekomst

86%

56%

12


04-‐06-‐2015

Resultaten (3/3)

Resultaten (1/2) §  VAS: bij NM significante verbetering op –  Aantal slechte dagen, grip op situa.e –  Aandacht voor zichzelf, algemeen welbevinden –  Communica.e met, omgang met, begrip voor & waardering voor man

§  SCL-‐90: bij NM significante verbetering op

§  UCL –  Bij NM: significant minder passief reac.epatroon

§  Rosenberg zelfwaardering –  NM: Significante verbetering –  FU: Blijvende s.jging

–  Psychisch welbevinden

ASS kán zich anders uiten bij vrouwen Zie bijscholing 2014

§  Sociale interac.e & sociale communica.e

ASS bij je vrouw, wat nou?

Partnercursus Au.sme voor mannen? §  Indruk –  Mannen: na PE meer gericht op prak.sche kant (oplossingen) dan gevoelsma.ge kant –  Vrouwen: meer s.lstaan bij §  Hoe voelt dit voor hem? §  Hoe voelt dit voor mij? §  Processen van schuld & rouw

§  Bovendien: ASS bij vrouw vaak toch ‘anders’ §  Aangepaste cursusinhoud = aangewezen


–  Lijkt meer sociaal geïntegreerd, vooral kameleon –  Maar dieper begrip mist

§  Rigiditeit –  Andere preoccupa.es, vaker ‘sociale’ –  Minder stereo.ep, wel zichtbaar in sociaal gedrag –  Meer sensorische problema.ek

Aangepaste versie nodig §  Aandachtspunt –  Komt vraag van man zelf? Of vrouw? Of HV?

§  Inhoud cursus –  Uitleg over ASS bij vrouwen –  Meer prak.sche insteek

§  Logis.ek cursus –  Kortere cursus? –  Voor groep: onvoldoende aanmeldingen –  Nu: individueel aanbod, ook voor homoseksuele stellen

13


04-‐06-‐2015

Conclusies §  Bijzondere rela.e

Afslui8ng

–  ‘Gewone’ rela.evaardigheden zijn niet genoeg –  ‘Gewone’ rela.e.ps helpen niet (voldoende) Ze kunnen zelfs méér problemen opleveren

§  Gedegen ASS-‐kennis is noodzakelijk §  Cursusgroep heeU meerwaarde §  Individueel of zelzulp kan ook §  Voor mannelijke partners: in ontwikkeling

Met dank aan §  De partners van mannen met ASS §  NVA Drenthe §  Scrip.estudenten: K. Booij, A. Vissia & J. van Olffen §  §  §  §  §  §  §  §  § 

MEE Assen MEE Amersfoort MEE Drachten MEE Drechtsteden MEE Emmen MEE DelU MEE Gouda MEE Groningen MEE Haarlem

§  §  §  §  §  §  §  § 

MEE Heerenveen MEE Hoogeveen MEE Ijseloevers MEE Leeuwarden MEE Lelystad MEE Tilburg MEE Utrecht MEE Veendam


14

Achtergrond DEEL 1. Er was eens in In 2006: start 1 e groep. In 2014: boek. INTER- PSY Gra.s Bijscholingsavond Au.sme

Recommend Documents