Betekenis
Postduiven
van
Accipiter gentilis, Dook
Het
vice
en
Columba
livia
versa
Vlugt
duingebied
Camperduin
tussen
en
aan Zee
Wijk
Noord-Kennemerlands Duin (RNKD).
bijdragen
over
de
en
De
door de
Roofvogelwerkgroep wil
Roofvogelwerkgroep
bescherming
bos
die
de haviknesten Accipiter
gentilis
huisvesten, worden jaarlijks door de schrijver bezocht.
broedtijd bij
die
uitgangspunt
ook
Houtduiven (500
door Haviken in staan
te
boek
als
peregrinus, in slaan
www.npo.nl,
meestal
van
de
van
snelle
sporadisch
een
in de grootte
van
kunnen
snelle Postduiven
gevonden (Haviken is
jongens),
zijn namelijk,
weet te
op
net
als
dat
nader
bij
Slechtvalken Falco in
grote hoogte
van
daarbij hardnekkig
ze
meer
die
een
de sterfte door roofvogels Maar
De op
Postduif heeft In
te
halen
en
te
achtervolgen
pakken.
honk.
Van
Zo’n
-
en
op
zullen
slaan.
hebben
Foto’s
dan ook
is meestal
uitspraak
weet
van
door het
aangetoond
verloren duiven
omdat de duiven overal
nisus
duivenmelkers wordt
van
deel
een
1991,
duivenhok komt,
Havik beschouwd. Veel
individuele duivenmelker het
(Armstrong
het
van
geslagen,
kringen
veel duiven
worden
veel
maken
te
de buurt
Sperwers Accipiter
vrouwtje Sperwer.
roofvogels
terugkomen
roofvogelnesten.
in
wordt deze vaak als
dringen,
onderzoek.
op
roofvogels
zullen echter op
een
dat
met
roofvogel
een
roofvogel
opgemerkt
gebaseerd
simpelweg
als
zozeer
stootduik
een
geregeld
s.a.). Als
een
betrekking
duiven niet
bij
niet
uitzondering
waarnemingen
eens
via
prooi
hebben
Anon.
zelfs binnen
zulke
in kranten
kan
hun
de het
vormen
1997).
Duivenmelkers
soms
gram). Hoewel predatie
vreemd. Haviken
(Bijlsma 2005). Bij
(Grünhagen
nogal
zo
en
tijdens
Holenduiven (rond de 300 gram), de zwaardere
en
overrompelaars,
staat
slechts
er
geslachten prooien
instantie misschien verrassend kan worden
eerste
inzien helemaal niet
niet
de Havik vangen beide
Bij
Zee
aan
De
Postduiven Columba livia
van
dit artikel. Buiten het broedseizoen wordt
van
duif, de mannetjes vooral Post-
vrouwtjes
van
gevonden ringen
nesten
ring teruggevonden.
of
in de duinen
Egmond
tussen
Camperduin
een
haar werk
met
dagroofvogels
de
van
Noord-Kennemerland.
percelen
De
de kennis
aan
1995
in Noord Holland wordt sinds
onderzocht op het voorkomen van broedende roofvogels
van
Haviken
voor
de
alleen
hoeveel
verloren
terugvinden
duiven
van
nooit worden
veel verschillende manieren
ringen
gevonden, -
aan
hun
eind kunnen komen. Over heel Noord-Holland worden op
voorjaar
en
niet altijd
hij
aan
ik als
204
in de
zomer,
duiven
wedstrijddagen,
gezien, vliegend
goed tijdens die vluchten. De melker
het eind
ring terug
van
het seizoen duiven is
in de buurt
van nesten
in
meestal
zaterdagen tijdens
noordelijke richting.
weet
dat
en
houdt
kwijt geraakt. Sommige
van
er
rekening
van
het
Maar het gaat mee
dat
die duiven vind
vooral Haviken.
De
TakkeUng 18(3),
2010
De vondsten -
-
-
van
postduifringen
leidden
tot
de
volgende
vragen;
Waar kwamen de Postduiven vandaan die door Haviken
zijn gepakt?
Wat was
gepakt
de leeftijd
van
Hoe groot is de schade
de duiven op het voor
moment dat
ze
werden?
de duivenmelkers die wonen in de gemeenteBergen, de
gemeente waarin het onderzochte duin ligt? -
Welk voordeel hebben Haviken
Om de resultaten in
gemaakt en
van
Postduiven?
van
mijn onderzoeksgebied
enkele
in
perspectief
verzamelingen ringen, gevonden
in
te
kunnen zetten, is
gebieden
elders in
gebruik
Nederland
België.
De
hoofrolspelers
Haviken in het Noord-Kennemerlands Duin Sinds
1995 inventariseren de
tussen
mijn
Wijk
Zee
het
over
van,
van
Overzicht
area
in the
De
and
vrijwilligers (Figuur
van
1).
van
de
de RNKD
in
(Levering 2009).
samenwerking
met, de
van
dunes
het en
onderzoeksgebied in
België
of the
waarvan
en
de
2010
gebied tot
de
Egmonden.
gebruikt, zijn
De
overgenomen met
plaats
terreinbeheerders, Provinciaal
Staatsbosbeheer (SBB).
duinen van Noord-Holland (kader),
ringverzamelingen werden gebruikt.
north-western
duingebied
concentreerde
Het onderzoek vindt
twee
Netherlands
Belgium where rings of Racing Pigeons
Takkeling 18(3),
het
werkgroep
Binnen dat
Camperduin zuidelijk
Noord-Holland (PWN)
ties elders in Nederland
Netherlands
30
in de duinen
en
Waterleidingbedrijf
Figuur 1.
c.
Camperduin
het onderzoek die in dit artikel worden
jaarverslag
toestemming
study
en
onderzoek zich
gegevens uit
aan
(outlined),
and
some
at Goshawks nests
loca-
en
Overview
of the
other sites in
were
The
collected.
205
De Havik is
een
nog als
hij
aantal toegenomen totdat rond
situatie
eenmalige
Figuur
uit
Aantalsverloop
2.
Duin
symbool zijn
de
Havik
als
bekend.
gegevens
of
krijgen
Camperduin
Egmonden;
Trend
and
of the
de
is de
vroege
soort
in
moeten
reproductie:
of dat
blijken
een
in 2007
vlogen
21
deel
het Noord-
nesten.
in
broedvogel
de
de
vijf
van
zal
jaren
van
In
(Figuur 2).
jaren tachtig
stabiele stand werd bereikt. De
meer
de komende
te
jongen
11
2009
van
between
indicate lack
in
en
idee
een
min of
een
(Camperduin tot aan
geen
of Noord-Holland values
Om
was.
7 nesten,
van
Kennemerlands der
1998
de duinen
voor
Vanaf de late
broedvogel.
in 2009 is onverklaarbaar,
terugval
jongen
aanwinst
betrekkelijk jonge
ontbrak
jaren tachtig
het
noordelijke
3418
ha)
Goshawk
Egmond aan
Zee
in
as
a
van
1982-2009; van jaren zon-
breeding in
(3418 ha)
bird in the dunes
1982-2009: missing
data.
Duivensport Het
melken
duiven
van
25.500 Nederlanders Postduivenhouders met
stoppen steeds
Steeds
worden
er
geleden.
de
meer
ringen
krijgen
optreden
van
van
een
en
loop
van
secretariaat
gegevens in
waren
de
meer
kem
(geweest).
Zo
verloren
aan
het
een
bijna
Nederlandse
van
duiven wordt
duiven
groep
zijn
niet
Het
1.2
niet
van
twintig jaar
U.
uitgegeven
Jellema). De
en
vereniging zijn bij
melkers
van
overleden
van
de
gegevens; het
een
De
in
wil
Bergen
wisseling
melker en
gegevens. zou
drie
overzicht
de verliezen die
van
Bovendien is niet elke er
zijn
goed
een
postduifverenigingen
beschikbaar stellen
het navragen
zo’n
onderzoeksgebied, eenvoudig
gevlogen, de
andere
een
gegaan.
dan
door de NPO
miljoen (meded.
mijn is
wordt
is één
Bij
verstrekt
duiven dan voorheen.
van
waarmee
jaar.
argwanend bij
van
waren
Oudere melkers
meer.
houden
miljoen ringen
1.7
zijn eigen woonplaats, zijn
duivenmelker meewerken
206
er
1999). in 2011
duiven een
Het
Nederlandse melkers
NPO
actief
voorheen
er
2009
(informatie
worden opgeheven of fuseren. Gemiddeld
verenigingen
aan
waren
overlijden.
het onderhoud
is het archief vernietigd.
vereniging
personen
voor
Bergen,
het aantal
in de
opgeheven
Dat
duiven of
In
aangelegenheid.
postduivenvereniging
melker heeft tegenwoordig
gemeente
postduifverenigingen te
lokale
Informatieboekje
en
een
1999, bijvoorbeeld, werden
In
gemiddelde In
van
de kosten
minder
mondiale
een
van
Organisatie, NPO).
houden
moeilijker;
gering.
(Ring
het
is
lid
lid
van
niet elke
Sommige
mogelijk
kunnen
Takkeling 18(3),
2010
zijn dat
hun
meeste
De
in
hobby negatief
gunstige uitstraling
van
Vitessevluchten
voor
Midfond (300-500 km),
groot aantal melkers Nederlandse
Duivenhouders
zich in
postduivenliefhebbers specialiseren
geschikt zijn voor
het nieuws komt.
zijn gebaat bij
een
hun sport.
(sprinters,
Fond (500-800 km) echter
vliegt
postduiven liggen
en
meerdere
met
vooral in
wedstrijdvliegers.
300 km)
tot
België
geschikt
Ovemachtfond (>800 km).
Een
De
van
categorieën.
en
Duiven die
vaak minder
zijn
losplaatsen De
meeste
losgelaten
op een
Frankrijk (Figuur 3).
wedstrijdvluchten zijn op zaterdag. De basis
voor
de
onbekende plaats te
vliegen.
en
het seizoen worden een
vluchten De In
van
een
wedvluchten
gehouden
met
de
voor
meeste
postduiven jonge
en
hoe
in hetzelfde
geliefd,
duiven meedoen
soms
meer
wonen
worden vaak op
snelle duiven,
voor
die
ze
in
Figuur
3.
Een duur
Losplaatsen
van
je
dat
Nederlandse
RacingPigeons
released during
Takkeling 18(3),
2010
dat
hapje (meded.
Organisatie).
De
eerste
zijn
ze
P.
naar
met
ingedeeld
prijzen
hoe groter de
gemiddelde
het in
alle duiven die in duiven
jonge
te
naar
tussen
afstand.
verdienen
zijn.
gevlogen afstand,
snelheid die
een
hoe
duifheeft
als die regel niet werd toegepast,
noordelijker
woont.
Snelle duiven
opleveren,
vliegen
zijn
bedragen neergelegd
nakomelingen voortbrengen.
een
Deze duiven,
waarschijnlijk
nooit
Havik of Slechtvalk Falco peregrinus
Brakenhoff).
duiven in
Localities the
waarmee
zou,
koers
wedvluchten
Behalve het onderscheid
verkocht. Er worden grote
die snelle
voor
Postduivenhouders are
de
Nederland
tienduizenden euro’s
buiten het hok. Stel
tegenkomen.
van
van
en
dan iemand die
veilingen
de hoop
enkele
tot
jaar.
vliegen wedstrijden
bereikt. Een melker uit het zuiden
het thuishonk terug
die de beste
aanhouden. De
oude duiven, worden de vluchten ook
meer
gunstiger
duiven
om,
naar
Vanaf juli worden ook vluchten
groter de prijs. Hierbij wordt uitgegaan
immers veel
de duif
het hok,
‘oude duiven’. Oude duiven
geboren
duivenmelkers
principe geldt:
van
van
die
zijn
hoge vliegsnelheid
voorafgaand j aar zijn geboren.
gehouden,
vermogen
op honderden kilometers
Winnaars
thuishonk kiezen
is het
wedstrijdsport tot
in
België, Frankrijk
Belgium,
France
en
Spanje (bron: Nederlandse
and
Spain from
where
Dutch
racing season.
207
In
het WIS-
Weer
WAS-onderzoek
en
Analyse
vlucht-
geomagnetische,
wordt
2008)
weerfactoren
en
Belemmerende
omstandigheden
grote
lucht uit
Gunstig zijn juist: lucht
vanuit
lossing
de
relatie bestaat de duiven vlucht-
gemak
op
dag
de
(verstoorde) thuiskomst
het thuishonk,
de
en
is
km/uur,
onderweg
wedstrijdvluchten
uitgeweken
kunnen
van
Vooral
dag vliegen.
een
ze
de NPO
snelheden van
gaan
van
zuid
bij
Aan
Duitsland. Om
naar
een
idee
te
geven
975.000 Nederlandse duiven
België
dag
van
het einde er een
verzorging
van
geomagnetische,
Duiven kunnen staartwind
met
onder
en
boven de 120 km/uur halen. noord. In 2006, het
naar
mochten de duiven niet in Nederland of
vogelgriep,
in 2009 werden in
op
de
en
weerfactoren waaronder wedvluchten plaatsvinden.
en
de
en
zones.
winden die
leert dat
ervaring
duiven
een
regenval,
frontale
en
de duiven al op de
De
zijn.
en
wedvluchten.
zuidwestelijke
en
van
van
de vervoerscondities
honderden kilometers
meeste
van
100%
tot
alle duiven thuis
vrijwel
moeten
tussen
gunstige weersomstandigheden De
dan 30
het thuishonk heeft bereikt, wordt dat als normaal beschouwd.
de tweede
van
sterker
streken
gematigde (polaire) 90
Systeem
beantwoord welke
mist, stratusbewolking
en
aanvoeren. Als
subtropen
Informatie
vraag
postduiven tijdens
van
zijn: tegenwind nevel
luchtvochtigheid,
de
bevorderende, neutrale dan wel
een
belemmerende invloed hebben op de thuiskomst
onweer,
Weerkom
(respectievelijk
WOWD-NPO
Systeem;
Frankrijk
worden
jaar
gelost
hoeveel duiven het gaat:
om
in Frankrijk
gelost;
zal het
een
groot aantal betreffen.
even
Werkwijze
Het
onderzoek
noordelijk hieronder
liggen
de
omdat
genomen
duivenmelkers is
gebied
langwerpig,
en met
2009.
meest
De
zijn
1995
mee
worden
gedaan.
onder de nest-,
gemaakt
van
de Hoef,
aan
tot
het
Zee,
ligt
de Noordzee,
aan
Binnen niet
aan
in
langs
Egmond
aan
de dorpen die direct
de Hoef en Egmond Binnen enkele
metaaldetector
territoria
meeste
een
naar
gebruikt
(wat
is.
van
achter aan
vond vanaf 1998
Haviken.
een
elkaar
Tot
van
gebruikt, van
grenzend
en
1).
liep
gebruik (geweest)
de oostkant
karakter
vanaf 2006 is
jaar
in
de westkant,
meer open
maar
in dat
nesten
jaren
liggen
Aan
maximaal 5 km breed. Van
en
onderzoeksperiode
verzameld (Tabel
ringen
plukbomen
metaaldetector,
lang
De
46 verschillende
postduifringen
en
12 km
naaldbos).
aaneengesloten
Het zoeken
slaap-
een
ha
worden meerdere
de Noordzee, heeft het terrein
niets
208
nesten
enkele keer.
het bos het
(996
Vanaf 1995
Sommige
een
Egmond
onderzoeksgebied
grenzend
in
aan
het gemak heb ik dit dorp wel in deze
maar voor
tussen
iets minder dan
tot
van
de westkant
plaats
Egmond
en
wonen.
is 1394 ha bebost
Vanaf
aan
grenzen,
gebied
Haviken.
vindt vooral
Camperduin
genoemd (Vlugt 2002). Mijn
er
dit
waar
Haviken
van
tussen
dorpen Schoorl, Bergen, Egmond
het onderzoeksgebied
slechts
prooi
duingebied,
Egmond Binnen. Eigenlijk hoort Egmond
categorie
Het
het
in de gemeente Bergen,
de oostkant
aan
van
onderzoeksgebied
zijn geheel
Zee en
de Postduif als
naar
gedeelte
het
aan
meer
door
andere
gebied,
het strand
is de dichtheid
Aanvankelijk
1995
ijler.
werd
daar
systematisch plaats
2006 werd incidenteel gebruik
jaarlijks bij
recordaantal
van
De
elk nestbezoek 251
een
postduifringen
Takkeling 18(3),
2010
Vanaf 2006
opleverde). ringen
Tabel een
die door het
1.
Aantal
nests,
’s
winters
(dat
using
onder elk bekend
haviksnesten in de duinen
gevondenpostduifringen bij
metaaldetector
Goshawk
wordt ook
gezocht
nest
naar
zijn ‘gesijpeld’.
nest
laatste
vanaf
systematisch
visual clues and
(N=1364),
(systematically from
2006
onwards)
a
zicht
op
2006). Rings of Racing Pigeons
near
metal detector.
Jaar
Zicht
Detector
Jaar
Zicht
Detector
Year
Visible
Detector
Year
Visible
Detector
2003
43
2004
56
2005
50
2006
58
193 68
1995
48
_
1996
40
6
1997
18
1998
55
1999
68
7
2007
51
2000
86
25
2008
45
2009
31
2001
112
2002
72
-
II
-
met
en
located
.
22 -
77 101
21
Gegevens op ringen De
jonge postduiven
uitgegeven of acht
zes
Alleen de nest,
voetringen. Deze
een
het
slaapboom
hoogstwaarschijnlijk de duif vast
van
Foto
Sommige
1.
(poten, vleugels,
getroffen. among
als deze
Dit kan,
ring
ringen
in dat
te
zijn
na
op de
boom
het
a
oud
verwijderen plaats
zijn,
de grootte
van
waar
door de
met
van
het
als de poot
NPO
jong,
ook is.
volgroeid
Haviken broeden,
op
het
haviken, of op de grond onder het
waar
daar terecht
de Havik
zijn prooi plukt,
zijn gekomen, zijn
te
gebruiken
die
en om
de
1).
uitvliegen
skeletdelen), waartussen provide
te
de juveniele
een
stellen (Foto
haviknesten
veren,
zijn
van
jaar
meer
dagen
zeven
afhankelijk
is niet
of onder
Some Goshawk nests
which
geringd
die direct zichtbaar
gevonden tijdens
leeftijd
De
worden
dagen zijn.
ringen
nest, onder dus
vaste
de
van
de
jongen
bezaaid
nodige (postduif)ringen
plethora ofprey remains after
met
kunnen
prooiresten worden
aan-
the chicks have fledged,
rings of Racing Pigeons.
Takkeling 18(3),
2010
209
die onder de
Ringen
enige tijd
Met
internet
behulp de
van
van
meeste
Een
aangeschreven. Bovendien is aan
soms
en
het
(Foto
er
gebruik gemaakt een
enkele
Een
2).
is
keer
contact
van
adres is
gegevens.
gebruik
gemaakt
herkomst werden
duivenmelker.
een
kan
geplakt
van
verzameld.
van
organisaties
Hierbij
of
ring
aparte
ringen
plaats
met
opgenomen
andere een
op
Buitenlandse
1).
(Bijlage
metaaldetector,
een
1364
op de ring is de
registratienummer
enkele keer
met
In totaal werden
gelegen.
vastgesteld
telefoonnummerof
een
ring
ringen
hebben
meestal
aangetroffen,
worden
grond
kunnen daar al
op
veren
op
men
een
denken
officiële
gestempelde
telefoonnummers.
Foto
2.
Postduifringen
foonnummer), deze studie
numbers,
om
as
zoals
met telefoonnummers
de herkomst
used in this
van
Met de gegevens kunnen de -
-
Hoe oud Waar
Er
was
de duiftoen
in
één de
gewone duinen
de duif te achterhalen.
to track
study
(en
haviknesten
gevonden bij
down the
volgende
met
Noord-Holland
Rings ofRacing Pigeons
tele-
opgeplakt en
gebruikt
with
in
telephone
origin of the pigeon.
feiten boven
slachtoffer werd
hij
postduiffing
van
water
van een
worden
gehaald:
Havik.
kwam de duif vandaan.
zijn
enkele kanttekeningen
te
plaatsen bij de ringen,
en
bij de betrouwbaarheid
van
de informatie die daaraan kan worden ontleend. -
Bij
het
onderscheiden
eerstejaars, werden in het eerder
210
tweedejaars
gepakt
naar
en
in het jaar dat
daaropvolgende jaar, geringd
dan in hun
leeftijd
heb
ouder dan ze
en
geboren
ik
twee
drie
jaar.
werden.
ouderejaars
categorieën Eerstejaars
Tweedejaars
gebruikt, zijn
die
namelijk
duiven
duiven werden
duiven werden minstens
twee
die
gepakt
seizoenen
sterftejaar.
De
Takkeling 18(3),
2010
-
Een groot aantal
boven de de
om
grond
leeftijd
uiteraard
het
Melkers
gebruiken
duiven waarop
duif is
een
Dat
voorzien.
te
ring
in
gepakt.
metaaldetector.
Alleen de
predatie
vast
te
stellen.
het broedseizoen
die
ringen
bruikbaar
zijn
Daartoe
noodzakelijk,
naast
ringen.
overgebleven ringen
soms
van een
gepakt.
slaapboom zijn gevonden, zijn
moment van
nestperceel
behulp
de duif is
jaar
de betreffende
van
wegrapen
van een
het
aan
met
gevonden
of onder een
nest
de duif op het
van
is
getal,
gaan in welk
na te
onder het
meerdere bezoeken
-
531 in
ringen,
Van deze ringen is niet
Overigens
voorafgaande jaren
van
dan
geeft
vertekend beeld
een
dit
gebeurt
om
de
van
jonge
leeftijd
duivenmelkers niet
volgens
vaak. -
In
meerdere studies wordt
waren
naar
huis
gebruik gemaakt
-
die
en
van
te
onderzoeksgebied,
Er
worden
door andere
soms
duif
De
moet
is
geval
de
de NPO
bij
plaats
duivenmelkers duiven
geringd;
worden
Nederlandse Postduivenhouders melkers komt dit echter niet
De
gevonden
De
nestboom terechtkomen, dat
een
toevallige
als
prooi,
de
een
is
bijvoorbeeld
omgeving
van
slechts
Dat
niet
gebeurt
in
de poot.
om
In
altijd.
het scherm komt.
op
nog
geldt
een
ook
ring
als
duiven
ze
dat van
Volgens
die
verder
Het is ook niet uit meeneemt.
ringen
door
de
van
gevonden
plukplaats.
tevens
worden meegenomen. Dat
deel
een
zelden
of meerdere
kan
opgeschrikt,
die elders
overgenomen
de kweker zit dan nog
die welke via de zoekmachine
aan
een
op
één
waar
op weg
voor.
worden
ringen
poot laat vallen
van
Organisatie (NPO)
voorbijganger
Havik
Vulpes vulpes, takkeling,
gelijk
ringen vertegenwoordigen
zijn geslagen.
Haviken
de ring
overgeschreven.
vaak
zo
die
‘lokaal’.
herkomst niet
van
vogels
van
deze studie wordt echter ook
In
duiven die thuishoorden in de directe
van
de categorie
Nederland of daarbuiten zijn
uitgegaan
zijn doorgevlogen.
ver
ringen
het
duiven
bij gesneuvelde
een
ander dier,
wanneer een
door
van
de
sluiten
te
Een verlaten
zoals
een
Vos
juveniele Havik,
als
zit.
aan
Resultaten
De
verzameling ringen groeide
ervan
In
-
uit dat al deze duiven in
dit onderzoek heb ik de
Verdwaald; alle
duiven
(N=l 106). Ze zijn -
Lokaal;
duiven die
onderzoeksgebied, en
-
de
te
ver
geringde
duiven
die boven
het
doorgevlogen,
afkomstig zijn
namelijk
in de
1995-2009 uit
van
ingedeeld
naar
de
of
geheel
melkers
dorpen
van
uit koers in
Ik
ga
dus boven het duin.
volgende categorieën; niets
onderzoeksgebied
1364 stuks.
naar
zijn gepakt,
te
zoeken
hadden
geraakt.
dorpen
de gemeente
direct
grenzend
aan
het
Bergen (Schoorl, Bergen
Egmonden; N=107). duiven
melkers die
Op
weg:
de
lijn Warmenhuizen-Schagen
plaatsen
tussen
waren naar
De
in de periode
mijn onderzoeksgebied
van
de Noordzee
hun honk
Takkeling 18(3),
2010
en
ten
noorden van het
(Vlugt 2002).
en
deze
daarbij mijn
lijn,
horen
Haviken
gebied
wonen,
Duiven uit deze tot
de
ofwel benoorden
plaatsen,
groep duiven
en
die uit
die op weg
passeerden (N=151).
211
De kortste afstand is
Tsjechische
tussen
thuishonk
1100 meter, de
ongeveer
vindplaats
en
grootste afstand
duif uit Olomouc die
ik
in 2003
van
870
in
een
onder
ring
kilometer.
Die
een
haviknest
laatste betrof
een
territorium 13 vond.
Verdwaald In
de
verdwaald zitten
categorie
doorgevlogen.
onderzoeksgebied De
Franse
duiven
duiven
noordoosten
en
die in Noord-Holland
van
te
die
van
de
ver
noorden
zuiden
ten
van
zijn het
lijn Warmenhuizen-Schagen.
kwamen
opdoken,
het
naar
vooral
wonen
allemaal uit het
bijna
Frankrijk.
weg
de duiven die
‘Op weg’ zijn die daar die
van
per
jaar
15
vooral deze
van
ten oosten
en
duiven
uiterste noorden
Op
melkers
De
wonen
zullen lid
noorden
ten
zijn
Warmenhuizen. Over
jaar
in
Den Helder
151
onderzoeksgebied
4000,
het dan
genomen gaat
één
van
de
tijd
en
in
om
van
van
het de
gebied twee
thuishoren. De
dat het onderzoek
Warmenhuizen
81.000
liep
werden
1400, ringen
Van deze
ringen.
meeste
melkers
in Den Helder, of
verenigingen
gemiddeld
er
Over
uitgegeven. werden in
categorie
mijn
ringen gevonden.
Lokaal Het aantal hebben
2007 kwamen
terwijl
de
2.
den) bij
met
en
Jaarlijks
de
van
in
zijn terug te
2008
en
2009
gevonden ringen de
duinen
voeren
tussen
op
het
of the
Van
use
of a
the dunes
van
1
tot
geringd
vermoedelijk van
van
een
tussen
gevolg
lokale
Postduiven
was
(gesplitst
een
aan
dat
jaar
1997
en
van
metaaldetector.
ofNoord-Holland; higher numbers from near
Goshawk
Jaar
Schoorl
Bergen
Egmonden
Jaar
1995
0
1
0
1996
0
1
1
1997
0
0
1998
0
1999
naar
Zee;
de
drie
brongebie-
hogere
aantallen
and
of rings
Egmond)foundat
2006 onwards
are
the result
nests.
Schoorl
Bergen
Egmonden
2003
2
0
0
2004
0
0
3
1
2005
1
0
1
2006
1
3
6
9
11
0
1
7
2007
5
9
7
2000
0
5
5
2008
0
3
1
2001
0
2
3
2009
1
4
1
2002
2
3
7
de
gevonden
in
en
2006),
de dalende
Annual number
villages of Schoorl. Beigen
rings
uitschieters
jaar;
de resterende Haviken (Tabel 2).
gebruik van the
26 per
waren
Camperduin en Egmond
metal detector to track down
onderzoeksgebied,
212
nogal
metaaldetector vanaf 2006 (in
duiven die
water van
of local Racing Pigeons (separately for Goshawk nests in
een
geringe reproductie
aantal
haviknesten
vanaf 2006
in
varieerde
ringen
de inzet
boven
ringen
terugloop
havikenstand
Tabel
lokale
gevonden maken
te
duiven
kwam
62%
daaronder bijna alle
van
plaatsen
geslagen postduiven
binnen
30
met een
De
km
van
het
Noord-Hollandse
Takkeling 18(3),
2010
De kortste afstand
achtergrond.
De helft
meter.
straal
een
4 km
van
gemeente Bergen De
lokale
meeste
het
territoria is
Aan de hand
er
de duinen
op
het
0.25%
meer
Vooral
de
melkers
1100
uit de
te ver
onderzoeksgebied
lokale melkers
van
De Havik in
gevonden.
deels duiven die
pakte
centraal in het
de hokken
ze
bedroeg
melkers wonend binnen
de Haviken broeden.
waar
onderzoeksgebied
de beschikbare
ongeveer 2800. Over
haviknest
een aan
waren
gelegen dan wel
opzochten,
duingebied pakten.
dat in de gemeente
ringen bedraagt
of
duidelijk
van
en
werden in drie territoria van Haviken
van
Van de Haviken in de
niet
duivenhok
een
lokale duiven behoorde
dichtstbijzijnde havikpaar.
dicht
lokale duiven boven het
ringen
het
van
wonen
deel
tussen
geslagen
ringen
noordelijkste
doorgevlogen.
de
van
gegevens
is
Bergen
15
van
heb ik
jaar komt
een
in de
uitgegeven
schatting gemaakt
onderzoeksperiode.
van
Per
dat uit op ongeveer 42.000. Het aantal
het totale aantal lokale postduiven
(107
van
de
het aantal dat
jaar zijn
gevonden
42.000).
Leeftijd De
leeftijdsverdeling
het
moment
dat
dan wel op weg eerste
De
eerste
De
23%
juveniele
duurde het
(wat je
zou
het honk
Tabel
alle
3.
op weg,
Age
van
alle op
en
in
-
ook
de
overeenkomstig
Leeftijdsverdeling
van
en naar
status
(local,
Age (years)
Local
route weg En
Lost
België Belgium Frankrijk Duitsland
France
Germany
Groot-Brittannië
De
door Haviken
buitenlandse
Leeftijd (jaren)
Great Britain
Takkeling 18(3),
2010
op
de duiven in hun
het
genoeg
onderzoeksgebied
duiven in de buurt
jonge
van
Opmerkelijk
van
uit
België
en
van
Luxemburg.
het aandeel eerstejaars onder de
lager
op
dan onder de lokale duiven. Het
van
alle
gevonden duiven;
dat
gold
op weg, verdwaald).
of Racing Pigeons on
-
mei de 50%
na
status
al vanaf april op, in andere jaren
verder weg, zelfs
verwachting
van
gevonden.
werden
verdwaalde duiven in mei veel
verdwaald)
Verdwaald
van
hun
vormden de minderheid,
jaar)
nietalleen uit de directe omgeving
maar
naar
lokale honken kwamen,
van
duiven.
sommige jaren duiven
jonge
nauwelijks
ze nu
rond de helft
was
leeftijd gebrachte
duiven doken
categorieën (lokaal,
distribution
Lokaal
Of
verwachten, omdat de opleervluchten
1995-2009, based
Op
3).
duiven (ouder dan 2
aandeel jonge duiven oversteeg pas voor
duiven verschilde
of verdwaald, telkens
vroegelingen
was
zijnde
gepakte
ouderejaars
plaatsvinden),
Niettemin
de
mei voordat
tot
kwamen die
weg
waren
levensjaar.
gemiddeld
met
van
werden gegrepen (Tabel
ze
as
en
gepakte Postduiven, gesplitst
origine,
in
captured by
route
de duinen
Goshawks
during racing,
in the dunes
and
naar
status
Noord-Holland,
van
lost)
and
(lokaal,
1995-2009.
of Noord-Holland
on
in
country oforigin.
1
2
>2
Totaal
%
Istejaar
I
2
>2
Total
%
Ist-year
33
19
10
62
53.2
42
22
18
82
51.2
341
177
163
681
50.1
38
6
10
54
6
5
7
18
70.4 33.3
3
6
5
14
21.4
1
8
18
27
3.7
213
Invloed
van
Haviken die beter
Postduiven
algemeenheid gold het
het aantal
van
aantal
dat hoe
jongen
broedprestaties
jongen
meer
dat
was
dat
een
Havik
menu
hadden staan,
grootbrachten (Figuur 4, bij
er
een nest
gevonden bij
werden
bracht.
uitvliegen
tot
4.
Figuur
Het
aantal
positief verband Holland
in
nest
per
met het
1995-2009.
Het
afwijking (verticale lijnen (vooral kend,
in
de
gevonden postduifringen (alleen
aantal
grootgebrachte jongen
jongental
haaks
op
hogere aantallen) en
wanneer het
(± SD) of chicks
betreffende
raised
lected at Goshawk
by
nest in
is weergegeven
het
de
ringen
aantal
nesten
met
maar
met
met
één
ik er voor
per
vormen
gepakt.
gevonden)
vertoont
duinen
een
Noord-
van
met standaard-
ringgroep zijn
derhalve vaak
werd
number
ofNoord-Holland in
ik het
hoe
ga
4).
afspiegeling
in de
de aantallen
eenmaal
to the
los
zijn
gemiddelde (vierkantje)
Let wel:
slechts
in relation
correlatie wordt nog sterker als
haviknesten
als
de
haviksnesten
standaardafwijkingen zijn
Goshawks the dunes
vierkantje).
op
In
gevonden,
Daarbij
nesten een
presteerden
Tabel
het relatieve aantal Postduiven dat door het betreffende paar werd
van
bij
ze
postduifringen
het gemak vanuit dat de postduifringen
De
Haviken
van
veel Postduiven op hun
verhoudingsgewijs
in termen
groter
de
op
klein
groot (of ontbre-
gevonden). Average
number
of rings of Racing Pigeons
col-
1995-2009.
aantal
gemiddelde
uitreken
ringen
voor
0,1,2,3 of 4 uitvliegende jongen (Tabel 4). Het aantal postduifringen
vier
jongen
jong.
Ook
is
bij
vier keer nesten
zo
met
hoog
drie
als
bij
jongen
mislukte
worden
nesten
of
gemiddeld
bij
nesten
veel
ringen
gevonden. Deze
gegevens
zomermenu
naar
diverse
jager is, zijn
van
laten niet zien
regio’s).
Het is niet
die ook andere
in ieder
wat
het relatieve
geval
uitgesloten
dat
prooisoorten profijtelijk
groot. Voor
een
van
Postduiven binnen het
een
kan
duivenvanger
bejagen.
nesten met meer
voor
de verschillen
sowieso
een
goede
De individuele verschillen
deel zullen die verschillen ook
voedselbehoefte, die immers groter is in
214
belang
de afzonderlijke havikparen is (zie ook Figuur 5,
samenhangen
met
de
jongen.
De
Takkeling 18(3),
2010
Tabel ten
4. Aantal 0-4
met
1995-2009. Number dunes
fledglings,
Aantal
jongen
haviknes-
gevondenpostduifringen (met gemiddelde en standaardafwijking) bij
jongen, gebaseerd
op
(and means
±
nest Number
bevindingen
in
de
Duinen
Noord-Kennemerlandse
SD) ofRacing Pigeons rings foundat
ofNoord-Holland,
per
de
1995-2009.
of chicks
in
0
nest
1
2
4
of nests
17
39
46
10
Aantal
of rings
48
31
190
422
123
2.8
3.1
4.9
9.0
12.3
5.0
3.8
5.6
9.2
10.1
Gemiddeld
Number
aantal
ringen/nest Mean
no.
rings/nest
Standaardafwijking SD
10
3
Aantal nesten Number
ringen
in
Goshawk nest with 0-4
Discussie
Predatie
De te
van
Postduiven
haviknesten geven
gevonden ringen bij zien:
(1) de meerderheid
gevonden,
is
verdwaald
van
82.5%
(gemiddeld
Postduiven heeft betrekking
gepakte
Postduiven is het
uitgezocht kwamen.
in mei
laagst
Rosendaal (1995) is
tot nu toe
de
waar
Hoewel
een
het
de
andere
op
7-30 km
kwijt zijn,
Een
afstand).
al
noordoosten
over
analyse
het
van
Deze
in
meeste
(deze studie),
wedvluchten aannemen
duiven
de weg
zeggen
Noord-Holland
een
een
kwijt
de
lagere
dichtheid
aan
de Noordzee
hoger dan
brede
in de
waren
waaier
systematisch
in
Twente
rest was
heeft
vandaan
dit artikel
Postduiven
afkomstig
van
ver
de vele
is
weg
honken
van
duiven die de
over
hoog gezien
uit andere delen in Twente
op het
en
van
weg
meldingen
ten
dat
moment
ze
dat
ligt
werden
in
in de
De dichtheid
van
Noord-
en
Noord-
Omdat de van
deze
Wuustwezel
veel
op
en
gepakt.
grond
Dat wordt deels
namelijk respectievelijk
cijfers liggen hoger
lijn
der
Noord-Holland
het Noord-Hollandse
en
1995)
we
Eindhoven
34.9% (N=255). Deze maar
het land
(Figuur 5).
component hebben, mogen
postduifhouders van
van
(Rosendaal
herkomsten zien
van
Noordoostpolder,
op N=1364),
de westkant
ligt).
die
hanteerde dan in
helaas niet zoveel
bevindingen
noord-zuid
dat ook
(8%
de
van
eerstejaars
juli. geweest
geslagen
31-625 km, de
ringverzamelingen
42.6% (N=54), 27.3% (N=212)
De
de
de helft
het aandeel
(3)
door het aandeel lokale Postduiven in de reeksen,
bevestigd
de
gevallen), (2)
zijn studiegebied
van
hetzelfde patroon
haviknesten worden
gebied.
enkele
waaier
plaatsen
van
meer
prooi bij
en
en
berekeningswijze
cijfers
België laat, overeenkomstig Holland
in juni
dat aandeel ook in Oost-Twente
lijkt van
afstanden
825
in Nederland
toegepast, vond hij ook dat het merendeel kwamen (de helft
van
hoogst
enige
die als
eerstejaars,
op
Postduiven
gepakte
hij
en
min of
telkenjare
de Postduiven
verwachting
en
dan in
gegeven
het ontbreken
van
onderzoeksgebied (waar
immers
duivenmelkers is in Zuid-Nederland (en
België)
benoorden de Grote Rivieren.
Takkeling 18(3),
2010
215
Figuur
5.
Herkomst
(N=1364, van
der
de
gepakte
& Wiebe
lokaal;
gevonden postduifringen
near
this
Goshawk
in
nests
the
in
Groot
en
De
Berkvens).
dunes
Wouters
&
in
of
Wiebe
the southeastern
Witteveen)
and
Schietveld
5%
or
10%
Haviken voor
de
(Opdam jonge
geven
het
23
(N=1386, of
from
local
(N=2l2, of
concentric
in
lofts;
waarvan
aandeel
procentuele
which
northern
which René 58
107 van
from
René Pieter
lokaal;
58
bij Wuustwezel, België (N=255,
Wuustwezel
vergrijpen
zich vooral
1978, Bijlsma
gedurende
from der
van
prey
as
local
lofts;
Ploeg),
local
lofts;
Belgium (N=255, of
near
Pieter
which
89
rings denote proportional numbers (either
de
wat
geslagen
zomer aan
zichzelf, hun partner
1993). Daarbij lijken
duiven (Tabel 5), onder
van
in
prooivogels
in
van
de
is
zomer
Postduiven, als de mannetjes
en
de Haviken
overeenstemming
1993). Omdat de leeftijdsverhouding
216
waarvan
Duin
lokaal;
10%). Origin of Racing Pigeons found
Netherlands
from
23
waarvan
circles).
prooivoorziening
juvenielen
of
which
from local lofts; Marieke Berkvens). The 5%
het Noord-Kennemerlands
(N=212,
ringen
Noord-Holland
study), Noordoostpolder (N=s4, of
Valkenswaard
Noord-Brabant
concentrische
(per
weer
haviknesten in
bij
studie), Noordoostpolder (N=54,
Eindhoven
Witteveen)
Marieke
Postduiven
deze
lokaal;
Ploeg), omgeving
Wouters 89
van
107
waarvan
hun een
met
jongen
voorkeur
moeten te
het sowieso
(Opdam
et
al.
hoge
voor
aandeel
1977, Bijlsma
het duivenaanbod onbekend is,
De
zorgen
hebben
is niet
Takkeling 18(3),
met
2010
zekerheid De
te
mei
van
tot en
duiven in de
met
of niet
waar
het gaat
Havik
een
‘uitkiezen’
Tabel
5.
als
Veluwe, 2
Haviken,
years
various as
andere rover)
prooi
Drenthe,
=
Postduiven
>2 years
in
en
de
Period covered
Nederland
Niet
zo
jonge
van
deze
degelijk
vreemd, omdat het hier gaat
om
betreft de wedvlucht zelf
wat
drinken, welke route),
te
en waar
prey
of
van
in
Age
(tot
1
gebieden,
1-2
jaar oud,
Nederland
duinen
binnengebracht
en wat
ook
maar
doen als
te
(*
=
en
ouder
Postduiven
Damland
vogelopvangcentrura
distribution
Goshawks
jaar
dan
2
jaar)
(Werkgroep Roofvogels Nederland),
Noord-Holland
and in Denmark.
Periode
Regio
dat Haviken wel
aanwijzing
jacht.
aanbod
aandeel jonge dieren onder de
hoge
leren. Niet alleen
geheel
in Denemarken.
old) found as
toenemend
een
op
obstakels of gevaarlijke
to the local rehabilitation
Region
een
de
Postduiven
van
The Netherlands
parts of
presented
en
1993).
pakken (Bijlsma
aanval onderneemt.
een
Twente
geval
wanneer
van
Haviken
van
in
Oosterhuis),
old,
ieder
moeten
vermijding
Leeftijdsverhouding
gevonden
Carina
om
duiven
jonge
Bovendien is het
tijdens
onderweg,
rusten
(of
in
zomer.
die nog veel
vogels
(wel
de
de verdwaalde duiven
en
leeftijdscategorie naïeve
voorkeur
bij
in het aandeel jonge duiven in het havikvoedsel, toenemend
juli, wijst
van
loop
wedvliegers
de
of Haviken
zeggen
seizoensverandering
of RacingPigeons (up The Netherlands
in
1
Duinen
=
as
prey
in
als
prooi
bron:
Bergen;
to I
year
1-2
old,
(Dutch Raptor Group),
of Goshawks,
*
Duinen
=
centre.
1
2
>2
Totaal
I
2
>2
Total
%
Bron
eerstejaars
%
Source
Ist-year
1998-2009
548
210
188
946
Veluwe
1974-2010
254
71
61
386
Rob
Bijlsma
Drenthe
1982-2010
139
65
43
247
56.3
Rob
Bijlsma
Twente
1980-1993
308
108
154
570
54.0
Rosendaal
1995-2009
415
221
191
825
50.3
deze studie
1996-2002
758
231
156
1145
66.2
deze studie
1977-1997
232
149
549
42.2
Nielsen
Duinen Duinen
1 2
Denemarken
Omvang Een
becijfering
Niet het
de verliezen
van
overal
menu
in
het
dat
168
van Postduiven
de verliezen land
Haviken
van
Postduiven
van
van
vormen
komt
door
Voor
in de
57.9
een
deel hangt in
zuidelijk
de
dichtheid
van
postduivenhouders
in Noord-Nederland. Tenslotte is ook
belang. Systematisch afstropen de
prooikeus
dat
van
laatste zorgt
Haviken voor
op
dat
naar van
De
fors
deel
gebaseerd
postduifringen Haviken
een
op
van vaste
dan het
vlakken levert
noteren
Het
van
onderhavige
studie,
Haviken is
lastig.
onderdeel in
samen met
dat
het
per
volume definitie
noordelijke Postduiven).
een
van
de
roofvogelaars
representatiever
beeld
dan van
van
willekeurig aangetroffen prooien; van
grote
hoge percentage Postduiven
oververtegenwoordiging
1998
Zuid-Nederland groter
zoekinspanning
oververtegenwoordiging
een
prooisoorten (Bijlsma 1997). een
de
in
aan
belangrijk
Nederland is
groter dan in Noord-Nederland(hier passeren immers ook de Bovendien is
1995
Haviken
namelijk
een
zomer;
WRN
65.8
Nederlandse Postduiven
Postduiven
(Figuur 6).
beschikbaar
op
van
en
doet vermoeden dat van
lichtgekleurde
in Noord-Holland, voor
gericht
zoeken
Postduiven in het totale
menu
oplevert.
Takkeling 18(3),
2010
217
Figuur
Aandeel
6.
gesplitst
(percentage)
provincie
naar
en
(bron: Bijlsma 1998-2010). Het cijfer
ste
(%, in
het
aantal
number)
upper
1997-2009
Los
methodologische
met
geen of enkele.
verschilt En
naar
wat te
diet
in
het
zoals vermeld
is berekend.
of Goshawks (N
regio,
denken
en
van
dat effect
bezwaren dat
van
zijn
op
een
lower
prey,
of die
niet
in 13 territoria
alle
een
van
218
van
uit
Haviken,
1997-2009
weer, het onder-
The Netherlands
van
van
Camperduin
Haviken
dat in2004-09
het al dan niet
gemiddeld
tot en met
geregistreerd;
gegevens
Dat
bijvoorbeeld
postduiljagers.
Iedere
ringen opleveren tot
maximaal 61
meegerekend),
andere
verhouding postduifeter/niet-postduifeter
2.8
met
het aanbod
slagen
broedseizoen wordt
zichtbaar:
Haviken
losse vondsten, oplopend
verhouding samenhangt
het effect
jong uitvliegend), ofwel 87.7%.
82.7%,
in
number)
haviknesten veel
Egmond
daarvan
van een
geslagen?
verschilt
niet
Postduiven.
mijn studiegebied
1995 werden in de NoordZee
aan
zo
tussen
122
broedpogingen
107 succesvol (minstens
waren er
schommelde
In
van
havikbroedsel op
in mislukte havikterritoria,
ringen
tegen gemiddeld 7.3 ringen in succesvolle (Tabel 4). Sinds
gemiddelde,
nestkaarten
metaaldetector worden
Onbekend is of de
duidelijk
Hollandse duinen
één
zomermenu
op
Regional proportion of Racing Pigeons
sommige
gebaseerd
behulp
het aantal Postduiven dat in was
innemen
cijfer geeft het percentage Postduiven
het
verschijnsel
de duinen maximaal 30
indien de vondsten nesten
bovenste
waarover
summer
kent het
roofvogelaar (in
the
Postduiven
(source: Bijlsma 1998-2010).
deze
van
prooien in
dat
gebaseerd op prooiresten
sterk
de 77
van
en
het
87%
landelijk
(gemiddeld
WRN).
De
Takkeling 18(3),
2010
De
door Haviken
postduifpredatie basis
op
de
van
los
metaaldetector, of combinatie het niet
voor
het
dat alle
ringen
uit
op verschillende manieren
twee.
dus
373
naast
er
tegenwoordig
er
misschien veel,
de
omgerekend
maar
is
miljoen)
percentage
1995 dat
zijn
gegevens
in
Tabel
melkers),
afhankelijk twee
van
praktijk
tot
pogingen andere
Postduiven
een
en
per
van
rekenpoging
seizoen.
postduivenpotentieel. tot
Dat
zou
eenderde
40 Postduiven per paar leven
eindigen
Als
deze
cijfers
et
bij jonge
is.
zou
jaar
van
sneven
dat
lijkt
miljoen
gemiddelde
De
Haviken in Nederland (c. dan de andere,
het
uitkomen
houdend alle
op
16 in
Bijlsma
het feit dat
paren), was
1%
geen
en een
de
van
2010
de
meer
van
de lokale
aanwezige
Haviken
Zuid-
(in
dan de helft
van
waarschijnlijker consumptie Postduiven
regionale
de
maximaal 60 het
van
van
het
de
van
uiteindelijk
Haviken. alle
verliezen
die in
bijvoorbeeld 56-60%, Shawyer
van
niet zeggen
van
2.5%
in van
Rosendaal
1993).
van
paar
op van
in Drenthe,
2.5%
hij uitging
per
uit
dat Postduiven
gemiddeld
zou
nog
ging
havikpopulatie
aandeel
broeduitval
met
Haviken
van
Bijlsma (1993)
consumptie
een
afgezet tegen
predatie
predatiedruk
de totale
en
duiven in Nederland 42%,
honken:
Takkeling 18(3),
er
geldt,
Het merendeel van
Damland).
aan
Zuid-Twente, waarbij en
van
van
de
van
toegepast.
berekening
minder dan
prooi
Dat wil
de indirecte effecten
De
miljoen).
door Haviken
dat het geen
aanwezigheid
opleervluchten zijn
van
dan
een
et
www.npo.nl),
Postduiven
wedvluchtseizoen
al. 2000, Henderson
kunnen
Haviken
lastig
te
op
en
we
niet anders
verwaarloosbare
een
pijnlijke verliespost
de individuele duivenmelker (zie de talloze verhalen
omgeving
we
dan
ongeveer 3
jaarlijks
er
van
metaaldetector. Totaal territorium. Als
melker vaker de klos
ene
Haviken,
afkomstig
Schotland
concluderen dat
verliespost voor
als
worden
geleden (in
al. 2004;
dan
gegevens
gevonden ringen
eerstejaars vogels (56%, volgens
gepakt (Bijlage
voor
Rekening
Postduiven niet uit deze regio
zijn
is de
die
Volgens
havikenpopulaties
oplopend
duif per
Postduiven aldaar
uitmaakten.
deed
postduiven-
worden
los
het totale aantal Postduiven
van
ongeveer 2
bepaling
Postduiven door Haviken worden
Twente
de
zijn (Bijlsma 2010),
vlogen
er
rekenwijzes
voedselbehoefte
beschikbare
zomermenu
(1995)
dientengevolge
en
op
woonplek.
werden
dagelijkse
het aantal
in de
maar
de
eerdere
Postduiven de
127
een
exclusief asiel
5,
duivenmelker verliest dus ongeveer één
Bij
afga
bezet
de
omdat
alle Nederlandse Haviken
voor
Postduiven betreft bovendien
gepakte
Nederlandse
20.000
met
per
1500 paren
naar
dat slechts 0.9%. (In
in Nederland, in 2009
postduiven die 0.9%
gemiddelde
schatting
naar
ringen
per
van
gevonden ring
minimaal 23.250 Postduiven door Haviken. In absolute aantallen
jaarlijks
(2.5
15,5
maak
laat, het jaar waarin
gebruikt en
jaren
ringen gevonden
vanuit gaan dat dit
gemakshalve waarvan
246
gemiddeld
als
uiteindelijk
voorafgaande jaren opdoken,
eens
nog ofwel
ringen,
gebruik
beschouwing
in die
berekenen;
gevonden
Postduiven betreffen,
metaaldetector werd
een
ringen
ik
Zelfs als
Postduiven
ik 2006 buiten
de
van
gepakte
2007-09, blijkt dat de 24 bezette territoria
opleverden,
basis
op
die
van
geslagen
Als
opduiken.
systematisch
eerst
grote aantallen
ik
minimum aantal
een
is
aannemelijk
kan
ringen,
combinatie
een
het
moet
het haviknest
bij
gevonden
kan
zijn,
zeker
internet). Voeg daarbij
andere
realiseren
roofvogels
en
in de
binnenkomende
219
kunnen
wedstrijdduiven
Effect
langdurig
het
van
de
Postduiven op
van
Postduiven
broedprestaties
in Nederland
vormen
Hoewel Postduiven
bleef, werd deze
daar
veel breder
bleef niet
terug, het te gaan
feit dat de
ze
de buurt
boerenland of
van
was
kunnen putten uit
van
een
is
breder
is het bekend:
ook hier
een
de
waar
Komt
ineenstorting
van
daar de klad in,
gemeden.
resulteerde
broedparen liep eileg
maken
te
over
van
met
niet alleen
een
kleine
met
geassocieerd
Haviken in de duinen
Haviken
populatie
terwijl
waren,
bij
in
zo.
Ook
het voedselaanbod
Vooral de
vermindering vooral als
prooisoorten
en moeten
hun
ze
in de
maaltijd
naarmate
er
verbeterden. Een bredere
geringere productiviteit (López-López
Noord-Holland lijken dit beeld
van
aan.
Slechtvalken Falco peregrinus
Oost-Spanje groeide
de broedprestaties een
van
het
voorkwamen
gebieden
aantal
beperkt
een
biomassa
uiteindelijk
floreren Haviken
Kennelijk
en
Alle
per succesvol paar niet
waarschijnlijk
dennenbossen).
in.
stevig
reservoir
(75-500 g).
en
verzuimden tot
jongental
had
was
gepakt.
Konijn
het aantal
meer paren
vrouwen,
en
van
Anthus trivialis
Boompieper
de Haviken:
van
monotone
er
prooisoort
prooispectrum bij elkaar sprokkelen, dan dienen zich problemen
overigens
beschikbaar
de
dorpen,
dan in de
een enorm
juiste gewichtsklasse
Dat
er
zomerprooien.
die anders werden
Postduif
van
ging omhoog,
het aantal Postduiven hakte
over
afname
soorten
Haviken uitsluitend nog in de ‘beste’
overgebleven
minder dramatisch van
als
zomerdieet
van
in aantal
periode
variërend
g),
het aantal ‘floaters’ verminderde. Dat het
en
het
belangrijke
een
in die
gingen
functionele respons
een
mislukkingspercentage
veranderde, noch de overleving
(in
De
van
de top drie
Dat resulteerde erin dat Haviken
Bijlsma 2006).
gevolgen.
tot
wel steeds minder vaak
jaren
Pernis apivorus (1000
zonder
in
bijvoorbeeld
de
van
prooispectrum gingen bejagen,
Wespendief
tot
loop
onderdeel
prooisoort
inclusief Postduif,
sterk achteruit (Rutz &
Dit
weggehouden
Haviken
van
1975-2000
gedurende
in de
soort
belangrijke prooien,
een
worden
belangrijk
een
Haviken. Op de Veluwe behoorde deze
(22 g)
honk
in de buurt is.
roofvogel
te
meer
duiven
prooikeus
et
was
ai 2006). De
bevestigen.
Dank
Mijn hun
dank
gaat
werkgebied
hadden. René hebben hun
uit
naar
Wiebe
van
der
doorgegeven
gegevens
de tekst
te
oktober 2009, heeft
ervaring naar
met
Douwe Witteveen die
Ploeg (Noordoostpolder)
Reus. Chris Winter, Hans
geholpen
en
rond Valkenswaard. We hebben nog
het
antwoorden
Gooier
verbeteren.
Rob
een
mijn
Sylvester
hebben
over
tips
Piet
Damland
beschikbaar.
Duin hebben alle
220
De
leden
van
het
aan
mij
dan
al
(Wuustwezel)
was.
hun
ze
Antoine de
aanwijzingen
Brakenhoff, overleden in en
aantallen
70
zijn te
mij geïnformeerd
over
jaar
zoeken
over
postduiven
het en
voormalig vogelopvangcentrum
Roofvogelwerkgroep
gevonden postduifringen
met
in
rondgeleid
gegeven hoe verder
Stroomer heeft
van
me
zijn postduiven
moderne duivenmelken.Ultsje Jellema leverde gegevens melkers. Carina Oosterhuis stelde de gegevens
hebben
Marieke Berkvens
Mijn schoonvader.
daarvan waardevolle
vragen.
mij
ringen gevonden
vergelijking mogelijk
Bijlsma
mij tijdens menig gesprek
verzorgen op
zodat
en
en
meer
Noord-Kennemerlands
gegeven.
De
Takkeling 18(3),
2010
Summary
D.
Vlugt
2010.
In
study
a
and
vice
,
of
area
of
Significance
Accipiter gentilis
12x5 km,
some
settled in the
to a
1990s
early
numbers have declined
increase
to
7-8
to
attention
paid
the
to
Racing Pigeon
2009,
a
total of 1364
2006 onwards when on
the
The
rings
killed
pigeons
fanciers
pigeon
to
7.8%
to
in
from local lofts,
the
Belgium,
was
of local
proportion
fanciers. The
of
age-ratio
and 23.2% older than
local, even
en route
captured pigeons
two
and lost
years
their
males
-
by
out
this
racing
season,
weighing only the
of first-years among
some
varies
proportion
fanciers live)
to
coinciding
of
proportion
700 g
Racing
-
with the are
Annually,
on average
15.5
the annual loss then
depending
on
to
site).
most
a
1500
metal
pairs
The
i.e.
a
very small
importance
of
reproductive output
Pigeons
per Goshawk
correlation with the number of
De
in
Takkeling 18(3),
2010
killed
similar for
by
an
Goshawks
during
In
summer
when the
The Netherlands,
the south (where The
(Fig. 6).
caused
likely
were
by
collected
detector).
x
15.5
by
If
a
1
to
most
pigeon
high proportion
pigeon-biased
prey
pigeon rings
=
was
Pigeons
clearly
at nests
Goshawk
23,250 Racing Pigeons with
large
varied between 2
amount to at
fledged),
found
occupied
for Dutch Goshawks,
pigeon/fancier, though
the total losses
for Goshawks
pair (chicks
per
typical
rings/pair
Goshawks
proportion compared
Racing
varied
pigeon
second-year
very
of Goshawks
season
The Dutch number of Racing
and 3 million in the 2000s. Losses caused per year,
of
for the food provisioning) is borne
the estimated total of 20,000 fanciers, about
variations
remaining
kills
26.4%
was
in diets of Goshawks.
Racing Pigeon rings
amounts
pigeons,
study).
found with
territory (including rings
(given
first-year,
for Goshawks
breeding
from 32-34%
geographically
the present
the
higher density
Racing Pigeons
responsible
Pigeons
in the northwestern Netherlands (32%) is
(includes
a
This ratio
14-19% in the northeast (fewest fanciers)
collection
from
among Goshawk
50.4%
(54-66%, Table 5).The importance of Racing Pigeons time (the
(pigeons
Data from other parts of The Netherlands showed
pigeons.
higher preponderance
race’
Of 1364
and
race
a
sites in The Netherlands
study
with
(N=825, Table 3).
during
and ‘lost’
a
from
(originating
route
‘en
destination).
during
regions
was
‘local’
as
study site),
Racing Pigeons
between 27 and 43%, often associated with
1995-
routine. The information
study
study site),
route
en
In
nests.
upsurge in numbers from
an
categorized the
the north of the
11.1%
Goshawks
near
the loft. In several other
to
closely
feeding ecology. Special
(in other words: the origin of pigeons).
study site, overshooting
81.1% had lost their way and
to
1980s, but Since then,
has been
population
collected, with
then
in 2000.
breeding Goshawks, mainly by
pigeons
owners
were
Goshawks
bird in the
pairs
and
breeding
prey of
as
villages bordering
from homes
the south of the
came
were
track down the
Goshawks
by
living
(usually pigeons lofts
pigeon rings
breeding
a
metal detector became part of the
a
used
was
to
of depredated
systematically collecting rings
as
in 2006-09. This
pairs
1995, especially with regards
was
absent
maximum of 12
studied since
for
1394 ha of woodland, in the dunes of the
including were
livia
18: 204-223.
Takkeling
northwestern Netherlands, Goshawks
Columba
Pigeons
Racing De
versa.
least 0.8-1.2%
(40-60%). demonstrated in the
which
(Fig. 4,
showed Table
a
positive
4).
221
Literatuur and birds
Anonymous s.a. Racing pigeons the Protection of Birds. J.B.
Armstrong
1991.
Fifth
pigeons.
of
Leaflet
prey.
uitgegeven door
de
Royal Society
for
(www.rspb.org.uk/Images/birdsofprey_pigeons_tcm9-1887l2.pdf). and
Raptors
Eastem
racing pigeons:
Wildlife
of avian
analysis
an
Control
Damage
predation
dorae
on
of Nebraska.
Conference, University
(http://digitalcommons.uml.edu/ewdcc5/53) Bijlsma
R.G.
1993.
Bijlsma
R.G.
2005.
door Haviken R.G.
Bijlsma De
Bijlsma
1998-2010. 6:
7-38,
15:
H.
Henderson
en
De
de Nederlandse
9;
livia
eines
Jagd
f. domestica).
R.E. 2007. The Goshawk.
Levering
H.
Poyser,
conservation
Opdam
P.
Parrott
D.,
J.,
Verschuren
of
Havik. Het
Henderson
12:
1997-2009.
13:
7-55,
9-56,
14:
-
(Accipter gentilis)
auf eine
Impact
of
raptor predation.
Scottish
Central
Homing Union.
2009
of pigeon
peregrine
a
duinstreek
Res. 55:
falcon
Wijk
tussen
Kennemerlands
aan
Zee
en
Duin.
consumption
in
the
population
(Falco peregrinus) population:
125-132.
pa
brevduer
i Vendsyssel.
Dansk Om
Peregrine daily C.W.C.
Falco
C.
&
Haviken
R.G.
1977.
Feeding ecology
of
a
population
of
118: 35-51.
Whitfield
2006.
P.
2008.
estimation
peregrinus:
food intake. Bird
1995.
Bijlsma
& Müskens G.
Spectrum, Utrecht/Antwerpen.
1., Deppe
Falcons
Peregrine
P.
J. Omithol.
Accipiter gentilis.
1978. De
&
in
Nederland
London
Duehogens Accipitergentilis prtedation
Thissen
Goshawk
Rutz C.
in
6-54,
Tidsskr. 92: 327-332.
Opdam P,
Rosendaal
livia
196-201.
Heritage &
E. 2008. The role
Eur. J. Wildl.
implications.
J.T. 1998.
Foren.
J. & Barba
breeding performance
33:
Racing Pigeons
Noord-Hollands Camperduin. Roofvogelwerkgroep
Nielsen
11:
7-48,
Habichtsterzels
Verslag roofvogelinventarisatie
and
roofvogels
10:
Charadrius
to Scottish National
Kenward
dynamics
Columba
roofvogels. Werkgroep Roofvogels Nederland, Wapse
Laboratory. Report
López-López P, Verdejo
Haarlem.
Co.,
112-119.
van
12-52,
&
Postduiven
op
18; 5-33.
7-50,
Ausdauemde
( Columba
2009.
13:
Takkeling
6-51,
roofvogels. Schuyt
strategie bij jacht
broedresultaten
8:
6-51, 17:
van
succesvolle
Parrott D. & Moore N. 2004.
I.,
Science
7:
8-55,
Onze
1997.
Reisetaube
als
Trends
4-53, 16:
R.G. 2010.
Grünhagen
Stootduik
Accipiter gentilis.
Takkeling
6-53,
atlas
Ecologische
Study
Scottish
of numbers
racing pigeons from
ring
killed
by
recoveries
and
B
273;
55: 34-42.
in Zuid-Twente
Food-limitation
(3). Vogeljaar 43;
in
a
7-12 Proc.
generalist predator.
R. Soc.
2069-2076.
Shawyer C.R.,
Clarke
R.
&
Dixon
N.
2000.
A
Shawyer C.R.,
Clarke
R. &
Dixon
N.
S.M., Fielding A.H., Marquiss ronment:
Vlugt
D.
van
263-267. The
2002.
Noord
WOWD
-
op
(WIS
Adres: Nassaulaan 8,
of
racing pigeon (
Kingdom. C.A.
raptor predation
(eds),
In:
of doraestic
London.
Regions,
Columba
livia) losses,
Thompson D.B.A., Redpath
Birds of
prey
in
a
changing
envi-
van
van
livia 10:
als
prooi
van
Havik
Accipiter gentilis
in
de
duinen
en
andere
135-149.
weerselementen, aardmagnetische verstoringen
postduiven
van
287
wedvluchten, gehouden
van
2002
t/m
onderzoek).
www.duivenlog.nl (Wiebren
222
Columba
Effecten
WAS
Causes
United
M. & Galbraith
DeTakkeling
de thuiskomst en
the
the
and the
Stationery Office, Edinburgh.
postduif
NPO 2008.
factoren 2005
De
Holland.
2003.
in
including predation by raptors,
into
study
of the Environment, pigeons. Department Transport
van
Stralen)
1862 EJBergen,
[email protected]
De
Takkeling 18(3),
2010
Bijlage
1.
vens
ringen (stand
op
Handleiding voor van
het achterhalen
zaken:
Nederlandse, Belgische,
De
worden achterhaald. buitenlandse
In
de Franse daarmee
maar
van
Franse
en
de
melker,
sommige gevallen is hun
organisaties
Frankrijk. Op stellen,
Deense
het telefoonnummer
waarmee
van
gegevens
van Postduiven
alleen
dat
een
duiven die
hebben
organisaties
daarmee ook de
en
op
aan
beschikbaar
zoekmachine
geringd zijn
hun
plaats
Duitse duiven
voor
makkelijk
internetsite staat
zijn
de herkomst
de hand
van
de
gege-
voorjaar 2010).
website
een
herkomst
van
ook te doen. Daar
stellen,
is dat
een
de
plaats
van
waarmee
zoekmachine
van
duif, kan
de
waar
de meeste
probleem
groot
herkomst
in
is vast te
vanaf 2006 terug te vinden.
http://www.npo.nl/welkom-bii-de-nDo/duif-gevonden Archief
vanaf
ringen
1990.
Als het telefoonnummer
gevonden
is
de melker
van
Nederlandse
van een
het adres achter-
duif kan
haald worden met: httn://www.startpagina.nl/
In het kader zoeken klikken In Nederland
telefoon naar
op
is het 06-nummer de duif te vinden
eigenaar van
ook de
netsite, waarbij
adres
meestal niet te achterhalen
is zoeken met
woonplaats
van
Een
via internet.
www.google.nl. Soms
toch te
mogelijkheid om
staat het 06-nummer
een
op
inter-
de melker.
httn://www.repcom.be/kbdb/scripts/ringen.exe/inputform archief
vanaf
ringen
1993.
Als het telefoonnummer worden
gevonden is
van
de melker
van een
Belgische
duif kan het adres
achterhaald
met:
http://wittegids.truvo.be/search.ds Net boven In
de zoekbalk
België wordt
In 2009 is de een
‘waar?’
een
staat ‘zoeken
06-nummer, maar
nummer’,
op
een
een
metaaldetector
niet
op.
gebruikt. die
ringen
op
ringen
deze
zijn
klik daar
04-nummer
Belgische organisaties overgestapt
Met
chip.
niet
terug
geheel
van
Elke
plastic zijn.
ring
heeft
te vinden.
http://db.hrevduen.dk/ddbserie2.php3 Alleen de eerste drie In 2009 is ook een
Met
chip.
cijfers
de Deense een
en
het
metaaldetector
de
jaartal invullen,
organisaties overgestapt deze
zijn
ringen
op
plaats
ringen
van
die
herkomst wordt
direct aangegeven.
geheel van plastic zijn.
Elke
ring
heeft
niet terug te vinden.
http://www.colombonhiliefr.com/ Doorklikken
naar
Alleen
voyageur.
scroll
recherches,
voor
ringen
Als het telefoonnummer
bagues
naar
en
klik
op Recherche
du
propriélaire
d’un
pigeon
vanaf 2006.
gevonden is
van
de melker
van een
Belgische
duif kan het
adres achterhaald
worden met:
httn://www.nagesiaunes.fr/trouverunnom/aquiestcenumero.do Rechts
Overige tie
‘Annuaire inversé’. boven
van
over
landen
de zoekbalk,
die in dit artikel worden
buitenlandse
genoemd,
staat ‘a
hebben
qui est
(nog)
ce
numéro’, klik
daar
geen zoekmachine.
op.
Verdere informa-
is te vinden op;
organisaties
http://www.npo.nl/duif-gevonden/help-wat-nu/buitenland
De NPO
de gegevens
verwijdert
het telefoonnummer personen. anders
Het heeft wel
aan
mogelijk door Elke melker
lid
van
de
van
het
van
ring,
dezelfde
te achterhalen.
De
de
van
NPO,
melkers als die
0318-559710.
zin te informeren
zijn
overleden. Met de zoekmachine
De NPO
of bekend
is
geeft
waar
geen
gegevens
de duif vandaan
door
krijg je
van
kwam,
dan
overleden
soms
is
er
iets
de hand.
Het vaststellen
cijfer op
van
de
plaats
nummer
de
van
op
herkomst
de
ring
te
verenigingheeft ringen
één
lager
Takkeling 18(3),
voor
duiven
uit
maken
De eerste vier
cijfers
dan 6862345.
Dit telefoonnummer kan dan
mogelijk
2010
gebruik te
met dezelfde vier
of hoger. 6862445 wordt
vereniging.
Dit is ook
zonder
gebruiken.
van
de mail
cijfers aan
Dit is
het
staan
om
de
de NPO is toch
voor
begin.
mogelijk
gebruikt worden
naar
de
vereniging.
Verander het
het
vijfde
nummer van een
plaats
van
herkomst
België en Frankrijk.
223
