Wat eten we morgen?
ABC A-B-C-D-E-F-G-H-I-J-K-L-M-N-O-P-Q-R-S-T-U-V-W-X-Y-Z A - Absorptie: het opnemen van stoffen uit de omgeving door de cellen van een organisme. (Van Dale) - Actieve kool: een kool (houtskool, steenkool, e.a.) die via verhitting (ca. 1000°C) inwendig zodanig wordt ingebrand (geactiveerd), dat een enorm adsorberend oppervlak ontstaat (800 tot 1000 m² per gram). Actieve kool is beschikbaar onder de vorm van poeder en korrels. (Depamelaere, Blauwboek) - Activiteitsgraad: mate waarin personen een fysiek actief leven leiden, zittend beroep versus arbeider. De activiteitsgraad kan ingedeeld worden in lichte, middelmatige en zware activiteit. - Adbusting: bestaande reclames zo omvormen dat ze een andere boodschap meegeven dan de oorspronkelijke. Bij adbusten gaat men op reclames en merklogo’s een parodie creëren. Opeens heeft een gezicht een extra snor gekregen of staat een arm vol tatoeages, draagt een mooi model een doodshoofd of wordt een multinational beschimpt. - Additief: stof die toegevoegd wordt aan voedingsmiddelen, bijvoorbeeld bewaarmiddel. - ADI: Acceptable Daily intake of Aanvaardbare Dagelijkse Inname is de dosis van een stof die men dagelijks mag innemen gedurende zijn hele leven zonder dat er een waarneembaar effect optreed. (Code van Goede Landbouwpraktijken) - Adipositas: zwaarlijvigheid (Grieks “veel vet”). - Adolescentie: leeftijd van ca. 16 - ca. 20 jaar. - Adsorptie: het aanhechten en vasthouden van stoffen uit de omgeving door de cellen van een organisme. - Advergaming: reclame ongemerkt laten binnensluipen in computerspelletjes. - Agrobacterium tumifaciens: bacterie die in staat is een stukje van haar eigen erfelijke informatie in te bouwen in planten-DNA. Deze bacterie wordt gebruikt om nieuwe genen in te bouwen in een plant. (Biotech-gids) - Alkaloïden: afweermiddelen die de aardappelplant zelf aanmaakt tegen vraat van schimmels en insecten. Alkaloïden ontwikkelen zich onder invloed van licht. Daarom moet men aardappelen in een donkere ruimte bewaren. Deze afweermiddelen worden verwijderd met het schillen van de aardappel. - Amenorroe: het uitblijven van de menstruatie bij vruchtbare vrouwen. - Aminozuren: bouwstenen waaruit eiwitten (proteïnen) zijn opgebouwd. - Anaëroob: zonder zuurstof kunnen leven en groeien, in een zuurstofarm of –loos milieu kunnen groeien. - Angina pectoris: aandoening waarbij het hart gedurende een bepaalde periode te weinig zuurstof krijgt en wordt gekenmerkt door een kortdurende pijn in de borst. - Angiogenese: de vorming van bloedvaten stimuleren. (angio = Grieks voor bloedvat, genese = Grieks voor vorming) - Anorexia nervose (AN): magerzucht, onweerstaanbare drang om te vermageren. - Anorganische stoffen: vb. koolstofdioxide, … - Anti-oxidant: kankerwerende stof die van nature voorkomt in groenten en fruit. Een anti-oxidant is een molecule dat vrije radicalen in het lichaam bindt en omzet in onschadelijke stoffen. - Antropoloog: wetenschapper die zich bezighoudt met de studie van de mens. De antropologie is de studie die zich toelegt op zowel mensen als alle dimensies van menselijkheid. - Apoptose: geprogrammeerde celdood. Dit is een soort zelfmoodmechanisme dat in een normale cel aanwezig is en waarbij de cel zichzelf vernietigd wanneer mutaties zijn opgetreden. - Appeltype: model om de vetverdeling over het lichaam voor te stellen, bij het appeltype is er veel visceraal vet (buikvet) aanwezig. Men spreekt van een abdominale of centrale vetverdeling waarbij het vet zich bevindt ter hoogte van buik. - ARfD: Acute Reference Dose is de referentiewaarde die de onmiddellijke giftigheid van stoffen weergeeft. (Code van Goede Landbouwpraktijken) - Aspartaam: kunstmatige zoetstof in lightproducten. - Atrazine: veel gebruikt bestrijdingsmiddel in de maïsteelt. Atrazine werd recentelijk uit de markt gehaald en het gebruik ervan wordt door de overheid verboden. - Autopsie: lijkschouwing of onderzoek naar de doodsoorzaak door opening van het lijk.
B - Bacillus thuringiensis: bacterie die voorkomt in de bodem en gebruikt wordt in de biologische landbouw. Deze bacterie maakt eiwitten aan (Cry) die giftig zijn voor bepaalde insecten maar onschadelijk zijn voor andere organismen, waaronder de mens. Gentechnologen hebben de Cry-genen uit deze bacterie gehaald en binnengebracht in planten, onder andere in maïs en katoen. Men tracht op deze manier insectenresistente gewassen te produceren. (www.katho.be) - Bacterie: eencellig organisme. Een beperkt aantal van dergelijke organismen kunnen ziektes veroorzaken. - Basaal metabolisme: dit is het energieverbuik van een persoon in rust onder bepaalde voorwaarden (nuchter zijn, in psychologische en fysiologische rust zijn, niet onder invloed van alcohol of medicatie zijn, …). - Bèta-caroteen: een oranje kleurstof die in veel groenten en fruitsoorten voorkomt waaronder worteltjes en abrikozen en die behoort tot de carotenoïden. Ons lichaam zet deze stof om in vitamine A en wordt daarom ook wel pro-vitamine A genoemd. - Bijnierschors: de buitenste laag van de bijnieren, die boven de nieren liggen. - Bio-accumulatie: de opeenstapeling van schadelijke en moeizaam afbreekbare producten in het milieu. Deze stoffen stapelen zich op in planten en dieren en komen zo onvermijdelijk in de voedselketen terecht. Vooral voor dieren en ook http://watetenwemorgen.be
Powered by Joomla!
Gegenereerd op: 5 July, 2016, 02:09
Wat eten we morgen?
de mens aan de top van de voedselpiramide dreigt gevaar want zij krijgen de grootste concentraties schadelijke stoffen te verwerken. - Bio-actieve stoffen: stoffen die voorkomen in onze voeding en die een gezondheidsbevorderend effect hebben. Voorbeelden hiervan zijn flavonen, flavanolen, carotenoïden, lycopeen en een hele reeks vitaminen. - Biodiversiteit: verscheidenheid aan planten- en diersoorten. Biodiversiteit kan ook betrekking hebben op de grote variatie aan genetische kenmerken binnen een soort of gewas. (Van Dale) - Biologische bestrijding: maakt geen gebruik van chemische bestrijdingsmiddelen, maar zet natuurlijke vijanden in om ziekten en plagen bij landbouwgewassen te vermijden of te verwijderen. - Biotechnologie: ‘Bio’ wijst op leven, ‘technologie’ wil zeggen dat er techniek of menselijke vaardigheid aan te pas komt. De nieuwe biotechnologie, ook wel gentechnologie genoemd, kan veranderingen aanbrengen in het genetisch materiaal of DNA van levende organismen. - Blancheren: enkele minuten opkoken of stomen voor de eigenlijke bereiding. (Van Dale) - Body Mass Index (BMI): methode om te bepalen of iemand te licht of te zwaar is. De BMI legt een relatie tussen het gewicht en de lichaamslengte - Botanisch: plantkundig. - Boulimia nervosa (BN): vraatzucht, enerzijds gaat men grote hoeveelheden voedsel eten, anderzijds heeft men een obsessionele angst om te verdikken waardoor men extreem gaat sporten of braken en laxeermiddelen gebruiken. - Brikverpakking: ook tetraverpakking, werd reeds in de jaren ’60 op de markt gebracht door de firma Tetra Pak maar het is pas de laatste jaren dat de toepassingen ervan uitgebreid worden. Tetraverpakkingen laten toe dat voedingsmiddelen op een lagere temperatuur verhit worden zodat de smaak beter behouden blijft. Ook zijn deze verpakkingen handiger in het gebruik. Ze nemen minder plaats in, de recyclage is makkelijker en ze wegen heel wat minder dan glas of blik. - Buzzmarketing: zie virale marketing. C - Carcinogeen: kankerverwekkend, kanker veroorzakend. - Cardio-vasculaire aandoeningen: verzamelnaam voor hart- en vaatziekten. - Chlorofyl: bladgroen. - Chloroplasten: celorganellen die chlorofyl bevatten. - Cholesterol: vetachtige, glanzende stof die in alle dierlijke vetten voorkomt en die het risico op hart- en vaatziekten doet toenemen. (Van Dale) - Claudicatio intermittens: aandoening waarbij ernstige vernauwingen in de beenslagaders zorgen voor pijn in de benen waardoor men geregeld stil moet staan en maar korte afstanden kan stappen. - Clostridium botulinum bacterie: bacterie die zich kan ontwikkelen in de anaërobe omgeving van een conservenblik. Hier produceert zij een giftige stof die de zenuwen aantast en de spieren verlamt. Deze soort voedselvergiftiging is ook bekend onder de naam botulisme. Om dit risico zo veel mogelijk te beperken, is het aangeraden voedingsmiddelen uit blik altijd even te laten doorkoken voor ze te consumeren. Blikken die duidelijk kenmerken vertonen van bacteriële activiteiten, bolstaande boven- en onderkanten, mogen absoluut niet meer gebruikt worden. - Component: onderdeel van een geheel. - Conserveren: bewaren. - Constipatie: een te harde stoelgang. - Controlled Atmosphere-bewaring of Modified Atmosphere-bewaring (CA/MA): bij CA/MA-bewaring wordt de specifieke gassamenstelling van de koelcellen waar voedingsmiddelen opgeslagen worden gedurende de bewaring, permanent gemeten en constant gehouden. Het concept is hetzelfde als bij de ULO-bewaring. De ademhaling en ethyleenvorming wordt verminderd en de rijping dus vertraagd. Ook wordt zo de groei van allerhande micro-organismen afgeremd. - Convenience food: gemaksvoeding, voedsel dat eenvoudig en snel bereid kan worden. - Corrosie: aantasting van metalen door roest of verwering. (Van Dale) - Corrosief: bijtend. - Cortisol: een hormoon dat ervoor zorgt dat er voldoende energie vrijkomt om prestaties te kunnen leveren. - Curatief: ter genezing. - Cyberspace: benaming voor de virtuele ruimte in netwerken, met name internet. (Van Dale) D - DDT: dichloordifenyltrichloorethaan. DDT is een zeer omstreden en momenteel verboden verdelgingsmiddel aangezien het zich ophoopt in het vetweefsel van dieren en maar heel traag in het milieu wordt afgebroken. - Dehydratatie: uitdroging, een gebrek aan water in het lichaam. - Desinfecteren: ontsmetten. - Destructurering: vernietiging van structuur. - Diabetes mellitus: of suikerziekte is een ziekte waarbij glucose zich opstapelt in het bloed en de lichaamscellen niet van de nodige energie kan voorzien. In normale omstandigheden zorgt insuline ervoor dat glucose uit het bloed kan opgenomen worden in de lichaamscellen. Deze glucose hebben de cellen nodig voor de vorming van energie zodat ons lichaam kan bewegen en functioneren. Mensen die lijden aan diabetes vormen onvoldoende insuline of insuline die onvoldoende werkt. - Diabetici: mensen die lijden aan diabetes mellitus. http://watetenwemorgen.be
Powered by Joomla!
Gegenereerd op: 5 July, 2016, 02:09
Wat eten we morgen?
- DM type 1: of insuline-afhankelijke diabetes. Wie aan DM type 1 lijdt produceert zelf zeer weinig insuline. De ziekte ontstaat meestal voor de leeftijd van 40 jaar en ontwikkelt zich over een korte periode. De oorzaken hiervan zijn nog onbekend. - DM type 2: of niet insuline-afhankelijke diabetes. Wie aan DM type 2 lijdt produceert zelf wel nog insuline, maar de werking ervan ter hoogte van de lichaamscellen is onvoldoende. Dit type treft vooral volwassenen ouder dan 40 jaar. De ontwikkeling verloopt meestal langzaam en mogelijke oorzaken zijn zwaarlijvigheid en een gebrek aan lichaamsbeweging. - DNA: desoxyribonucleïnezuur. Scheikundige stof die de drager is van erfelijke informatie. DNA bestaat uit twee strengen die elkaars spiegelbeeld zijn (dubbele helix). Het DNA zit opgerold in chromosomen in de celkern en ziet eruit als een gedraaide touwladder waarbij basenparen (A-T, C-G) de treden vormen. (Biotech-gids) - Doorstralen: techniek om door middel van hoogenergetische stralen de houdbaarheid van bepaalde voedingsmiddelen te verlengen en schadelijke micro-organismen te doden. Met doorstralen bedoelt men de procedure waarbij voedingsmiddelen worden blootgesteld aan een bepaalde hoeveelheid ioniserende stralen. Deze ioniserende stralen zijn gammastralen, X-stralen of elektronenbundels. Ze gaan dwars door het voedingsmiddel en wekken kortlevende vrije radicalen op. Deze vrije radicalen zorgen voor het uitschakelen van micro-organismen en het stilleggen van rijpingsprocessen en enzymen. - Drieslagstelsel: vroegere landbouwmethode waarbij om de drie jaar dezelfde gewassen op een perceel verbouwd werden en waarbij steeds een derde van het land braak lag. (Van Dale) E - Eiwit: stof die instaat voor de opbouw van de cel en het vervullen van de functies in de cel. (Biotech-gids) - Embryo: organisme in zijn eerste ontwikkelingsstadium na de bevruchting. (Van Dale) - Endorfines: stoffen die je een goed gevoel geven, worden vrijgemaakt in het lichaam onder invloed van sporten. - Energie-balans: de verhouding van energie-inname ten opzichte van energieverbuik. - Energiebehoefte: de hoeveelheid energie die het lichaam nodig heeft. - Energiebeperking: het beperken van de opname van energie door minder voedingsmiddelen in te nemen. - Energie-inname: de hoeveelheid energie die iemand opneemt via zijn voeding en drank. - Energieverbruik: de hoeveelheid energie die iemand verbruikt voor metabolisme en activiteit. - E-nummer(s): code(s) die door de Europese Unie is (zijn) opgesteld voor alle additieven die wettelijk erkend zijn. Op deze lijst staan alle toegelaten additieven voor voedingsmiddelen, inclusief de maximaal te gebruiken hoeveelheden. Van alle stoffen op deze lijst wordt aangenomen dat ze, in de toegelaten hoeveelheden, veilig zijn. - Enzym: eiwit dat een scheikundige reactie in de cel op gang brengt. (Biotech-gids) - Ethyleen: rijpingsgas. - Exces (lichaamsvet): buitensporig. - Exotherm: warmte afstaan, afgeven. - Extracellulair: afvoeren vanuit de lichaamscellen (uit de cellen). F - FAVV: Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen. - Fermenteren: door micro-organismen veranderd worden van chemische structuur. (Van Dale) Men gaat hierbij bepaalde nuttige enzymen stimuleren. Zuurkool en augurk zijn de bekendste toepassingen van deze bewaarmethode. Ook de bereiding van wijn en bier is een frequente toepassing van fermentatie. - Feromoonval: een (trechter)val gebruikt in de land- en tuinbouw om schadelijke insecten te vangen, gebaseerd op feromonen. Feromonen zijn signaalstoffen die tussen individuen van een soort uitgewisseld worden en die hun gedragingen beïnvloeden. Er bestaat een uitgebreid gamma aan feromoontypes. Zo zijn er b.v. seksferomonen die vlindermannetjes over grote afstand tot bij de vrouwtjes lokken. Van die eigenschap kan men gebruik maken om plaaginsecten in de val te lokken. Dankzij deze vallen met seksferomonen kunnen makkelijk de pieken in de vluchtbeweging waargenomen worden zodat de bestrijding hierop afgestemd kan worden. (www.biobest.be) - Filtratie: techniek waarbij deeltjes, aanwezig in vloeistof, door een poreus (doorlatend) lichaam tegengehouden worden. (Depamelaere, Blauwboek) - Flavanolen: bio-actieve stoffen die voorkomen in cacao en die onder andere het samenklonteren van bloedplaatjes kunnen verminderen. - Flotatie: procédé bij het zuiveren van oppervlaktewater tot drinkwater waarbij onzuiverheden door toevoeging van vlokmiddel gaan samenklitten en vervolgens komen bovendrijven. - Forensisch onderzoek: onderzoek met betrekking tot justitie. - Format: model. - Fotosynthese: bij fotosynthese worden anorganische stoffen (koolstofdioxide en water) omgezet in organische stoffen (glucose) en zuurstof. - Functionele voedingsmiddelen: voedingsmiddelen die door hun samenstelling een positief effect hebben op het functioneren van ons lichaam en onze gezondheid. (Mulli, Functionele voedingsmiddelen) - Fungicide: bestrijdingsmiddel tegen schimmels. - Fytochemische stoffen: moleculen in voedingsmiddelen die de kleur en zintuiglijke eigenschappen bepalen die zo kenmerkend zijn voor groenten, fruit en kruiden. (Béliveau, Eten tegen kanker) G http://watetenwemorgen.be
Powered by Joomla!
Gegenereerd op: 5 July, 2016, 02:09
Wat eten we morgen?
- Gangreen: aandoening waarbij het weefsel in de benen begint af te sterven door een tekort aan bloed. - Gastritis: maagontsteking. - Gausscurve: normaalverdeling. (Van Dale) - Geïntegreerde gewasbescherming: gewasbescherming waarbij het gebruik van chemische gewasbeschermingsmiddelen tot een minimum wordt beperkt en waarbij geopteerd wordt voor een combinatie van mechanische en biologische gewasbescherming. - Gemengde of vreetbuien/purgerende type: AN of BN waarbij zelfopgewekt braken voorkomt en men laxeermiddelen gaat nemen. - Gen: stukje DNA. Een gen of meerdere genen samen dragen de informatie van een erfelijk kenmerk. Genen zorgen ervoor dat bepaalde eiwitten worden aangemaakt en vertellen zo aan de cellen wat ze moeten doen. (Biotech-gids) - Genetica: tak van de biologie die bezig is met de studie van erfelijke biologische kenmerken en de manier waarop ze worden overgedragen. (Biotech-gids) - Genetische aanleg: erfelijke of aangeboren aanleg. - Geologisch: over de kennis van de aarde, aardkunde. - Gewasbescherming: het beschermen van landbouwgewassen tegen allesvernietigende ziekten, plagen en woekerend onkruid. - GGO: genetisch gemodificeerd of gewijzigd organisme. Organisme waaraan bepaalde genen worden toegevoegd of waarvan de structuur van één of meerdere genen is gewijzigd. (Biotech-gids) - Glucagon: hormoon dat zorgt voor de verhoging van het bloedglucosegehalte. - Glucose: suikers uit onze voeding worden in het lichaam opgenomen en omgezet tot kleinere moleculen, namelijk glucose. - Glucosinolaat: stof die van nature voorkomt in kruisbloemige groenten waaronder broccoli en die door interactie met het enzym myrosinase sulforafaan laat vrijkomen uit de plantencellen. (Béliveau, Eten tegen kanker) - Glycemie: bloedglucosegehalte, gehalte van glucose in het bloed. - Glycogeen: de vorm waaronder glucose in het lichaam wordt opgeslagen. - Grassroots marketing: zie guerrillamarketing. - Guerrillamarketing: een marketingtechniek die probeert om met beperkte middelen een groot resultaat te bereiken. De term ‘guerrilla’ is afkomstig uit de oorlogsvoering waar het Spaanse woord gebruikt wordt om een bepaald type oorlog te beschrijven waarbij kleine groepen strijders door verrassingsaanvallen een veel groter leger effectief op afstand weten te houden. De overeenkomst tussen situaties in het bedrijfsleven waar een kleine organisatie een veel grotere organisatie (vaak de marktleider) probeert te bevechten, leidt ertoe dat ook hierop de term guerrilla geplakt wordt. Ook staat deze vorm van reclame bekend onder de term grassroots marketing. H - Hagelkanon: eigenlijk zou men beter spreken van een anti-hagelkanon. Door een gasmengsel de lucht in te schieten, tracht een hagelkanon de vorming van hagelstenen te vermijden. Micro-explosies in de wolken versplinteren de hagelstenen zodat de neerslag onder de vorm van regen uit de lucht valt. Deze regen richt, in tegenstelling tot de hagelstenen, geen schade aan aan land- en tuinbouwgewassen. Dit systeem wordt in ons land hoofdzakelijk toegepast in de fruitteelt. - Hallucinatie: waanbeeld. - Helix: spiraalvorm. Twee om elkaar gewonden strengen vormen een dubbele helix. - Hepatitis: leverontsteking. - Herbicide: bestrijdingsmiddel tegen onkruid, onkruidverdelger. - Hermetisch: luchtdicht. - Hyperglycemie: het glucosegehalte in het bloed bedraagt meer dan 180mg/dl. - Hypertensie: hoge bloeddruk. - Hypofyse: De hypofyse, is een klier midden in het hoofd, onder de hersenen, die veel hormonen afscheidt. De hypofyse vervult een belangrijke rol bij de regulering van een groot aantal hormonen. - Hypoglycemie: het glucosegehalte in het bloed bedraagt minder dan 50mg/dl. - Hypothalamus: een gebied in de hersenen dat signalen van het lichaam ontvangt in verband met de voedingstoestand. Zo komt het dat we gaan eten als we honger hebben of dat we stoppen als we verzadigd zijn. De hypothalamus regelt het honger- en verzadigingsmechanisme. - Hypothyreoïde: aandoening waarbij de schildklier te weinig van het schildklierhormoon produceert. - Hypotoon/hypotonisch: wanneer zuiver water rondom cellen vervangen wordt door een sterke zoutoplossing, wordt een cel hypotonisch ten opzichte van haar omgeving. Er vloeit dan water vanuit de vacuole naar de celomgeving. (De schutter, Bioskoop) I - Immuunsysteem: afweermechanisme. - Indicator: verschijnsel dat op iets wijst, factor die iets aangeeft. (Van Dale) - Insecticide: bestrijdingsmiddel tegen insecten. - Insuline: hormoon dat afgescheiden wordt door de β-cellen in de eilandjes van Langerhans in de pancreas. Dit hormoon zorgt ervoor dat de glucosespiegel in het bloed niet te hoog wordt. Wanneer glucose in het bloed terechtkomt, wordt er insuline aangemaakt. Onder invloed van insuline openen lichaamscellen zich voor glucose zodat de hoeveelheid glucose in het bloed weer afneemt. http://watetenwemorgen.be
Powered by Joomla!
Gegenereerd op: 5 July, 2016, 02:09
Wat eten we morgen?
- Intracellulair: binnen in de lichaamscellen. - Irriterend: storend, sterk prikkelend. J K - Kalenderbespuiting: het bespuiten van landbouwgewassen met bestrijdingsmiddelen tegen schadelijke ziekten en plagen volgens het verloop van de seizoenen en niet gebaseerd op de aanwezigheid van ziekten of plagen. - Kanker: ziekte waarbij cellen zich ongeremd delen en zich door het lichaam verspreiden en een gezwel kunnen vormen. (Van Dale) - Kankerverwekkend: is hetzelfde als carcinogeen of oncogeen en betekent kanker veroorzakend. (Van Dale) - Kankerwerend: betekent het verhinderen of het verkleinen van het risico op het ontwikkelen van kanker. - Kannibalisme: het eten van vlees van een soortgenoot, m.n. het eten van mensenvlees door mensen. (Van Dale) - Ketonen: stoffen die worden gevormd als het lichaam niet voldoende insuline heeft waardoor suikers niet kunnen gebruikt worden en het lichaam lichaamsvet gaat verbranden. - Ketonurie: de aanwezigheid van ketonen in de urine. - Klassieke of beperkende/restrictieve type: AN of BN waarbij men gaat vasten en extreem gaat sporten. - Kleurval: een gele of blauwe vangplaat waarmee vliegende insecten in de land- en tuinbouw kunnen worden waargenomen. Vangplaten geven informatie over de aanwezigheid van bepaalde plagen en hun evolutie, waardoor het makkelijker is het juiste tijdstip te bepalen om de juiste bestrijder te gebruiken. Ze zijn een onmisbaar hulpmiddel bij biologische bestrijding. (www.biobest.be) - Koelcel: afgesloten ruimte voor het gekoeld bewaren van levensmiddelen. (Van Dale) - Konfijten: in suiker inleggen als bewaarmethode. Deze techniek wordt hoofdzakelijk toegepast op fruit. - Koolhydraatportie: of koolhydraatruilwaarde. Eén koolhydraatportie komt overeen met de totale hoeveelheid koolhydraten in één snede van een lang brood, nl. 12,5 g. Deze standaard kan diabetes patiënten helpen bij het uitstippelen van een aangepast dieet en kan men gebruiken om verschillende koolhydraathoudende voedingsmiddelen met elkaar te vergelijken. - Koolhydraten: voedingsstoffen die ons lichaam elke dag nodig heeft en die energie leveren, zitten vooral in granen, aardappelen en bonen. L - L-ascorbinezuur: vitamine C. - LD-50: Letale Dosis 50 is de dosis waarbij de helft van de proefdieren sterft en geeft de onmiddellijke toxiciteit van een stof weer voor proefdieren. - Leptine: een hormoon dat geproduceerd wordt door het vetweefsel. Hoe meer vet er opgestapeld is in het lichaam, hoe meer leptine er geproduceerd wordt. Leptine zorgt voor een verzadigingsgevoel. - Levercirose: verharding van de lever waarbij het leverweefsel afsterft. - Lycopeen: een stof die behoort tot de carotenoïden en die in grote hoeveelheden aanwezig is in tomaten. Deze stof geeft tomaten hun rode kleur en staat bekend als één van de krachtigste bestrijders van vrije radicalen in het lichaam. - Lyofiliseren: vriesdrogen. Bij deze bewaartechniek worden door de extreem lage temperatuur watermoleculen omgezet in ijskristallen in voedingsmiddelen. De forse temperatuursdaling maakt de lucht zeer droog en onttrekt water aan het voedingsmiddel. De voordelen van het vriesdrogen van levensmiddelen zijn niet onbelangrijk. De smaak van voedingsmiddelen blijft beter behouden, terwijl volume en gewicht afnemen. Het eindresultaat kan op een droge plaats gedurende een lange tijd bewaard worden. Deze techniek wordt vandaag vooral gebruikt als methode om voedingsmiddelen te conserveren die verwerkt worden in kant- en-klare soepen, noodrantsoenen en andere instantmaaltijden. M - Macro-voedingsstoffen: koolhydraten, eiwitten, vetten. - Marketeer: reclamemaker. - Mestinjectie: een manier van bemesten van landbouwgrond waarbij de drijfmest direct in de bodem wordt geïnjecteerd. Hierdoor wordt zowel het wegspoelen als de ammoniakvervluchtiging en de stankoverlast beperkt. Ook levert dit een tijdsbesparing omdat de mest niet meer ondergewerkt moet worden. Deze manier van werken werd recent door de Belgische overheid verplicht. - Micro-organisme: een organisme, zo klein dat het onzichtbaar is voor het blote oog. Hieronder vallen alle ééncelligen zoals bacteriën, ééncellige dieren, ééncellige planten en ééncellige schimmels. Deze organismen kunnen overal gevonden worden in de natuur van in de lucht tot in de bodem en het water. Micro-organismen gebruiken restanten van andere organismen als voedsel. Ook kunnen zij infecties veroorzaken. (www.wikipedia.org) - Micro-voedingsstoffen: vitaminen en mineralen. - Middelomtrek: het meten van de omtrek van het middel om te bepalen of iemand een appel- of peertype is. - Mineralen: micro-voedingsstoffen die het lichaam nodig heeft voor de stofwisseling. De meest bekende mineralen zijn: kalk of calcium, natrium, kalium en magnesium. Daarnaast heeft het lichaam kleine hoeveelheden nodig van ijzer, jodium, fluoride, zink, koper, mangaan, chroom en molybdeen. Deze stoffen worden meestal sporenelementen genoemd, omdat het om zeer kleine hoeveelheden gaat. (www.voedingscentrum.nl) - Modified Atmosphere Packaging: het verpakken van voedingsmiddelen onder een gewijzigde atmosfeer, is een http://watetenwemorgen.be
Powered by Joomla!
Gegenereerd op: 5 July, 2016, 02:09
Wat eten we morgen?
techniek om de houdbaarheid van voedingsmiddelen te verbeteren en de groei van micro-organismen te stoppen. Een juiste combinatie van product, gas(mengsel) en verpakkingsmateriaal is essentieel voor een optimaal resultaat. Niet alleen de rijping maar ook het verleppen en verkleuren van groenten en fruit kan door gasverpakken flink vertraagd worden, waardoor de ‘versuitstraling’ veel langer behouden blijft. Recent gaat steeds meer aandacht uit naar gezonde voeding waaraan zo min mogelijk additieven zijn toegevoegd. Deze techniek speelt dan ook in op de vraag naar gezonde voorverpakte snacks en salades die altijd en overal, zelfs in automaten, kunnen aangeboden worden. - Monocultuur: teelt van éénzelfde gewas op zeer grote schaal. - Morbide: dodelijk. - MRL: Maximum Residue Level of Maximum Residu Limiet is de uiterste theoretische tolerantiegrens van residu’s van stoffen in voedingsmiddelen, het milieu, het water, de bodem, … (Code van Goede Landbouwpraktijken) - Mutageen: mutaties teweegbrengend, mutaties bevorderend. - Mutatie: een DNA-wijziging die in de natuur voorkomt, maar ook op kunstmatige wijze kan worden veroorzaakt. (Biotech-gids) Deze veranderingen in de DNA-structuur worden door celdeling aan de volgende generaties doorgegeven. Van factoren die dergelijke structuurveranderingen veroorzaken, zegt men dat ze mutageen zijn. (Defever, Natuurwetenschappen) N - NOAEL: No Observed Adverse Effect Level is de maximale dagelijkse dosis van een stof waaraan een proefdier gedurende zijn hele leven kan blootgesteld worden zonder vergiftigingsverschijnselen te vertonen. (Code van Goede Landbouwpraktijken) - Nutritionele kwaliteit: kwaliteit van de voedingswaarde. O - Obesitas: zwaarlijvigheid (Latijn “veel eten”). - Obstipatie: constipatie: een te harde stoelgang. - Oestrogeen: vrouwelijk hormoon dat een belangrijke rol speelt bij het ontwikkelen van de vrouwelijke geslachtsorganen, de menstruele cyclus en tijdens de zwangerschap. - Onverzadigde vetzuren: hebben (meestal) de eigenschap dat ze het cholesterolgehalte van het bloed kunnen verlagen. Hierdoor wordt de kans op hart- en vaatziekten kleiner. Een hulpmiddel om onverzadigd vet te herkennen, is dat onverzadigd vet vloeibaar is bij kamertemperatuur. (www.gezondheid.be) - Oppervlaktewater: water uit rivieren, kanalen of beken. - Organische stoffen: stoffen die bestaat uit koolstof, waterstof, zuurstof en andere elementen. - Osmose: het proces waarbij watermoleculen zich verplaatsen door een permeabel membraan heen, van een lage naar een hoge concentratie. (De Schutter, Bioskoop) - Osteoporose: beenderontkalking, wordt veroorzaakt door een verlies van mineralen (vooral calcium) uit het bot. Osteoporose heeft als gevolg dat men makkelijk iets breekt (heup-, dijbreuk…). - Oxidatie: verbranding. - Oxiderend: een verbinding met zuurstof doen ontstaan. - Ozonisatie: het proces waarbij ozon in contact wordt gebracht met water. Dit gebeurt in ozoncontactkamers en heeft tot doel het water te desinfecteren of ontsmetten. (Depamelaere, Blauwboek) P - Pancreas: alvleesklier. - Paradox: schijnbare tegenspraak, schijnbare tegenstelling. - Paradoxaal: tegenstrijdig. - Parameter: factor, variabele. - Parodie: spottende nabootsing van iets of iemand. (Van Dale) - Pasteuriseren: bewaarmethode ontwikkeld door Pasteur en gebaseerd op het verhitten van voedingsmiddelen gedurende een bepaalde tijd op een welgekozen temperatuur. Bij pasteuriseren loopt de temperatuur meestal op tot ongeveer 72° C. Hierdoor worden niet alle micro-organismen vernietigd. Deze techniek heeft tot doel het aantal microorganismen te verminderen tot een 'veilig' niveau. - Patenteren: een patent nemen op, een octrooi nemen op. - Peertype: model om de vetverdeling over het lichaam voor te stellen, bij het peertype is er een perifere vetverdeling. Het vet bevindt zich hoofdzakelijk ter hoogte van de heupen en dijen. - Pekelen: zouten als bewaarmethode. Deze techniek werd vroeger meestal gebruikt om vlees en vis te bewaren, in mindere mate ook voor groenten. Het nadeel van pekelen is dat de voedingswaarde van de levensmiddelen erg lijdt onder deze techniek. - Persistentie: geringe afbreekbaarheid van bepaalde stoffen. - Pesticide: gewasbeschermingsmiddel, bestrijdingsmiddel of verdelgingsmiddel - Pesticidenresidu’s: resten of overblijfselen van pesticiden bijvoorbeeld in het water of op voedingsmiddelen. - Plantensterolen: hebben een cholesterolverlagende werking en leveren een bijdrage aan de preventie van hart- en vaatziekten. Ze worden o.a. toegevoegd aan smeermargarines. (www.voedingsinfo.org) - Plasmolyse: fenomeen waarbij water vanuit de vacuole naar de celomgeving vloeit wanneer een cel hypotonisch wordt http://watetenwemorgen.be
Powered by Joomla!
Gegenereerd op: 5 July, 2016, 02:09
Wat eten we morgen?
ten opzichte van haar omgeving. (De schutter, Bioskoop) - Polydipsie: veel dorst ten gevolge van polyurie, dus van veel urine te verliezen. - Polyurie: vaak naar het toilet moeten, veel urine verliezen. - Positieve lijst: een lijst waarvan de producten of elementen die erin opgenomen zijn, wettelijk toegelaten zijn. Alles wat er niet in vermeld wordt, is automatisch verboden. Een positieve lijst wordt ook wel omschreven als een witte lijst. - Prebiotica: bestanddelen (geen micro-organismen) in de voeding die resistent zijn tegen menselijke verteringsenzymen en die de groei en/of de activiteit van micro-organismen in de dikke darm positief beïnvloeden. Voorbeelden van prebiotica zijn o.a. inuline, oligofructose, en lactulose. (www.voedingsinfo.org ) - Prevalentie: de prevalentie van een aandoening is het aantal mensen per duizend of per honderdduizend dat aan een aandoening lijdt op een specifiek moment. - Preventief: op voorhand, ter voorzorg. - Probiotica: levende micro-organismen die de maag en dunne darm overleven, en die gunstig inwerken op de darmflora en/of de darmfunctie. Voorbeelden van probiotica zijn Bifidusbacteriën en Lactobacillus. Deze komen voor in gefermenteerde zuivelproducten. (www.voedingsinfo.org ) - Pro-oxidant: stof die meer schadelijke vrije radicalen opwekt in het lichaam en zo de kans op het ontwikkelen van kanker vergroot. (Lee, Vitamine C) - Prototype: karakteristiek voorbeeld. (Van Dale) Q R - Raffineren: het bewerken van graankorrels waarbij de zemelen en kiemen worden verwijderd. Er treedt hierbij een verlies op van calcium, magnesium, kalium, vitamine B, voedingsvezels, zink en ijzer. - Reduceren: beperken. - Reproductiviteit: voortplantingsvermogen. - Resistentie: ongevoelig, immuun. (Van Dale) - Resorptie: opname. - Rustmetabolisme: dit is het energieverbruik van een persoon in rust zonder dat die voldoet aan de voorwaarden waaraan men moet voldoen om het basaal metabolisme te kennen, zoals nuchter zijn, …( meer info: zie basaal metabolisme). - Ruw water: onbehandeld water. Dit kan zowel grondwater als rivier-, meer- of kanaalwater zijn. (Depamelaere, Blauwboek) S - Scheurbuik: gebreksziekte, veroorzaakt door een tekort aan vitamine C. Vooral zeelieden hadden vroeger te lijden onder scheurbuik omdat ze te weinig verse voedingsmiddelen en dus onvoldoende vitaminen aten. - Sedentair: een vaste verblijf- of standplaats hebben. - Sedentaire personen: (context energieverbruik bij activiteit) mensen die een “zittend leven” leiden. - Selectie: teeltkeuze. - Sensorisch: zintuiglijk. - Soldeersel: massa zuiver metaal of metaalmengsel, dienend om de oppervlakten van twee stukken metaal aan elkaar te verbinden. (Van Dale) - Spontane-generatietheorie: theorie uit de zeventiende eeuw waarbij men uitging van de veronderstelling dat geen enkel levend organisme koken kon overleven. Als gekookte producten dan toch gingen bederven, moesten die bederforganismen zich van binnenuit kunnen ontwikkelen. Hetzelfde gebeurde met producten die in bokalen luchtvrij werden gemaakt en vervolgens werden gekookt. Wanneer deze opnieuw met de lucht in contact kwamen en ook deze levensmiddelen gingen rotten, stond de wetenschap voor een raadsel dat zij omschreef als de “spontanegeneratietheorie.” - Steriliseren: levensmiddelen vrijmaken van alle levende micro-organismen door verhitting. Door voedingsmiddelen op ongeveer 120° C te verhitten, worden micro-organismen gedood en enzymen geïnactiveerd. Door de luchtdichte afsluiting nadien kunnen ook geen nieuwe micro-organismen in het voedsel terechtkomen. - Sublimatie: directe overgang van vaste stof naar gas of omgekeerd. - Sulforafaan: een stof die voorkomt in kruisbloemige groenten waaronder broccoli. Deze stof wordt vrijgemaakt wanneer glucosinolaten interageren met het enzym myrosinase en versnelt de afbraak van giftige en kankerverwekkende stoffen in het lichaam. (Béliveau, Eten tegen kanker) T - Teratogeen: misvormingen veroorzakend. - Thermogene effect van activiteit: het verbruik van energie nodig voor het uitoefenen van activiteiten. - Thermogene effect van voedsel: het verbruik van energie nodig voor de vertering, opname en opslag van voeding in het lichaam. - TIA: afkorting van transient ischemic attack. Bij deze aandoening verliest men kracht in armen of handen, of kan men even niet goed zien of praten. Bij TIA krijgen bepaalde hersengedeelten tijdelijk te weinig zuurstof. - Tocoferol: vitamine E. - Totale energieverbruik: dit is de som van het energieverbruik van het basaal metabolisme en het energieverbruik nodig http://watetenwemorgen.be
Powered by Joomla!
Gegenereerd op: 5 July, 2016, 02:09
Wat eten we morgen?
voor de vertering van voeding en het uitoefenen van activiteit. - Toxiciteit: giftigheid. - Trips: volwassen tripsen zijn kleine, langwerpige insecten met franjevleugels. Ze zijn ongeveer 1 mm groot en grijsachtig of geel tot bruin van kleur. Tripsen beschadigen gewassen door plantencellen leeg te zuigen. (www.biobest.be) U - UHT- sterilisatie: Ultra Hoge Temperatuur-sterilisatie is het kortstondig verhitten van voedingsmiddelen op ongeveer 140°C. Door deze speciale behandeling blijft de smaak en voedingswaarde van voedingsmiddelen beter behouden dan bij een langzamere sterilisatie op een gematigde temperatuur. - Uitlogen: wegspoelen naar. - Ulcus: soort zweer op het onderbeen, kan voorkomen bij diabetes patiënten. - ULO-bewaring: Ultra Low Oxigen-bewaring is een bewaarmethode waarbij in koelcellen een zeer laag zuurstofgehalte gehandhaafd wordt. Voor een succesvolle opslag van groenten en fruit moet het rijpen van het product vertraagd worden. Net als de mens gebruiken groenten en fruit ook zuurstof om adem te halen. Door het zuurstofgehalte in de koelcel te verlagen en het koolzuurgehalte wat te laten stijgen wordt de ademhaling - en daarmee de rijping - vertraagd. Er blijft dan een atmosfeer over die grotendeels uit stikstof bestaat. In combinatie met de veranderde atmosfeer wordt in deze koelcel ook de temperatuur verlaagd. Resultaat: men slaagt er op deze manier in bijvoorbeeld appels gedurende 6 tot 8 maanden te bewaren zonder kwaliteitsverlies. V - Vacuüm: luchtledig. - Veganist: persoon die geen dierlijke producten eten, maar ook niets van dierlijke afkomst willen gebruiken zoals leer, bont of wol. - Vegetariër: iemand die geen vlees of vis eet. Om over een volwaardige voeding te beschikken moet deze persoon vervangproducten eten waaruit eiwitten, vitaminen en mineralen zoals ijzer kunnen worden opgenomen. - Een lacto-ovo-vegetariër eet geen vlees of vis en producten op basis van gelatine. Dit soort vegetariër eet wel dierlijke producten zoals melk, kaas, eieren, ... - Een lacto-vegetariër eet melkproducten maar geen eieren. - Een ovo-vegetariër eet eieren maar geen melkproducten. - Een pesco-vegetariër eet geen vlees, maar wel vis. - Een semi-vegetariër is iemand die af en toe een stukje vlees eet. - Verblijftijd: de tijd waarna van de oorspronkelijke hoeveelheid nog precies de helft over is, ook halveringstijd genoemd. - Verrijkte voeding: voedingsmiddelen waaraan bepaalde gezondheidsbevorderende stoffen zijn toegevoegd of waarvan de concentratie werd verhoogd. - Vervangproducten: eieren, sojaproducten, peulvruchten, noten, … onderdeel van een vegetarische voeding ter vervanging van vlees. - Verzadigde vetzuren: hebben de eigenschap dat ze het gehalte aan cholesterol in het bloed kunnen laten stijgen. Hierdoor stijgt de kans op hart- en vaatziekten. Een richtlijn om verzadigd vet te herkennen, is dat verzadigd vet bij kamertemperatuur gestold is. (www.gezondheid.be) - Vettaks: belasting op ongezonde (vette, suikerrijke, …) voedingsmiddelen. - Vetten: voedingsstoffen die ons lichaam gebruikt om er energie uit te halen, dient vooral als reserve-brandstof in ons lichaam. - Vezels (voedingsvezels): vezels die in onze voeding aanwezig zijn en die de stoelgang meer volume geven omdat zij moeilijker verteren. - Virale marketing: tracht bestaande sociale netwerken te gebruiken om zo de bekendheid van een merk te vergroten. Deze werkwijze is te vergelijken met een virale epidemie. Men gaat er bij virale marketing van uit dat als een “ontvankelijk” individu bereikt wordt, deze persoon als het ware “besmet” raakt. In die zin lijkt het op mond-tot-mondreclame die versterkt wordt door het internet, waardoor zeer snel en redelijk goedkoop een groot aantal mensen bereikt kan worden. Als mechanisme achter deze marketingstrategie gaat men ervan uit dat mensen leuke en interessante informatie graag met elkaar delen. Virale reclames zijn dan ook vaak grappige videofilmpjes of interactieve flash games, foto’s of soms zelfs tekst. - Vitamine: is een micro-voedingsstof die een organisme zoals de mens nodig heeft om te overleven, maar die hij niet of in onvoldoende mate zelf kan aanmaken. - Voedingsstoffen: koolhydraten, eiwitten, vetten, vitaminen en mineralen zijn voorbeelden van voedingsstoffen die we terugvinden in voedingsmiddelen. - Voedingssupplement: preparaat om eventuele tekorten in de voeding aan te vullen. (Van Dale) - Voedselintoxicatie: voedselvergiftiging. - Vrije radicalen: komen vrij bij stofwisselingsprocessen in de cel waarbij zuurstof verbruikt wordt. Deze radicalen zijn reactief, ze binden met andere woorden graag met andere moleculen. Daardoor zijn ze nefast voor ons organisme aangezien ze verschillende celorganellen en moleculen in de cel kunnen beschadigen, waaronder het DNA.
W - Waterverontreiniging: watervervuiling. http://watetenwemorgen.be
Powered by Joomla!
Gegenereerd op: 5 July, 2016, 02:09
Wat eten we morgen?
- Wecken: bewaarmethode waarbij glazen flessen gebruikt worden om voedingsmiddelen luchtdicht af te sluiten en vervolgens te steriliseren of te pasteuriseren. - Welvaartsziekten: in onze huidige maatschappij lijden veel mensen aan overgewicht door een gebrek aan beweging en een ongezonde voeding. De ziekten die hier het gevolg van zijn, noemt men welvaartsziekten, voorbeelden hiervan zijn hart- en vaatkziekten, diabetes, … X Y Z - Zandfiltratie: filtratie waarbij zand als filtermateriaal gebruikt wordt. (Depamelaere, Blauwboek) - Zetmeel: complexe koolhydraten. - Zonne-energie: energie geleverd door de zon, energie die wordt opgewekt door de warmte van de zon.
http://watetenwemorgen.be
Powered by Joomla!
Gegenereerd op: 5 July, 2016, 02:09
