Aanwinsten
Acquisitions
In december 2012 schonk de heer B.J. van Benthem, zilverspecialist, auteur van Twee eeuwen tafelzilver. De Amsterdamse zilversmeden Helweg 1753-1965 (Zwolle 1996) en De werkmeesters van Bennewitz en Bonebakker: Amsterdams grootzilver in de eerste helft van de 19de eeuw (Zwolle 2005) een belangrijke aanvulling op het archief van As Bonebakker & Zoon. Het betreft vier mappen met afdrukken van foto’s en bijbehorende negatieven van (een deel van) de tekeningen die zich in 1989 en 1990 in het archief van de firma Bonebakker bevonden en aldaar zijn gefotografeerd door zilverexpert Karel A. Citroen. De foto’s, door de heer Van Benthem deels voorzien van annotaties ten behoeve van zijn publicatie, vormen een belangrijke aanvulling op de tekeningen uit het Archief Bonebakker, waarvan sinds 1990 een onbekend aantal is verdwenen. Verder schonk de heer Van Benthem een portefeuille met circa 136 tekeningen van grootwerk en tafelzilver van de Amsterdamse zilversmid Dirk van Outvorst junior, werkzaam van circa 1916 tot 1960. Van Outvorst leverde veel tafelzilver aan de firma Bonebakker. Bij het ontmantelen van zijn atelier rond 1960 kwamen deze tekeningen in het bezit van de Firma Wed. H. Helweg & Zoon, waarvan de heer Van Benthem in 1986 de inventaris verwierf. Een portefeuille met 32 tekeningen van couverts van de firma Helweg, die in de 19e eeuw de firma Bonebakker tot zijn grootste afnemer van couverts mocht rekenen, werd eveneens door de heer Van Benthem aan het RKD geschonken.
In December 2012, Mr B.J. van Benthem, silver expert and author of Twee eeuwen tafelzilver. De Amsterdamse zilversmeden Helweg 1753-1965 (Zwolle 1996) and De werkmeesters van Bennewitz en Bonebakker: Amsterdams grootzilver in de eerste helft van de 19de eeuw (Zwolle 2005) gave the RKD an important supplement to the As Bonebakker & Zoon Archive. It consists of four folders with prints of photographs, and their negatives, of (some of) the drawings found in the archive of the Bonebakker firm in 1989 and 1990, and photographed there by the silver expert Karel A. Citroen. The photographs, some of which were annotated by Mr Van Benthem for the sake of his publications, constitute a vital addition to the drawings in the Bonebakker Archive, an unknown number of which have vanished since 1990. Mr Van Benthem also gave a portfolio with some 136 drawings of showpieces and table silver by the Amsterdam silversmith Dirk van Outvorst Junior, who was active from circa 1916 to 1960. Van Outvorst made a great deal of table silver for Bonebakker’s. When his workshop was dismantled around 1960, these drawings came into the possession of the firm of Wed. H. Helweg & Zoon, whose stock Mr Van Benthem acquired in 1986. Mr Van Benthem also presented the RKD with a portfolio containing 32 drawings of cutlery produced by Helweg, which counted on the Bonebakker firm as its greatest buyer in this respect in the 19th century.
In mei 2013 ontving het RKD van de heer J. van Kempen, rechtstreeks nazaat van Johannes Mattheüs van Kempen (1764-1833), oprichter van de zilverfabriek J.M. van Kempen & Zoonen in Utrecht (1789), een schenking van stukken uit het familie-archief. Een deel van de stukken is van genealogische aard en heeft met name betrekking op de nakomelingen van J.M. van Kempen III (1814-1877), die in 1858 een nieuwe zilverfabriek liet bouwen in Voorschoten. Deze stukken zijn voorzien van annotaties die de familierelaties en de relatie met het familiebedrijf, de zilverfabriek, toelichten en waren aanvankelijk bedoeld voor de (achter)kleinkinderen. Het overige archiefmateriaal bevat o.a. 19e-eeuwse boedelbeschrijvingen en afschriften van nalatenschappen en een aantal verkoopbrochures
In May 2013 the RKD received from Mr J. van Kempen, direct descendant of Johannes Mattheüs van Kempen (1764-1833), who founded the silver factory J.M. van Kempen & Zoonen in Utrecht (1789), a gift of eight documents from the family archive. Some of these documents are genealogical in nature and touch on the descendants of J.M. van Kempen III (1814-1877), who had a new silver factory built in Voorschoten in 1858. These documents bear annotations that shed light on the family relationships and the bond with the family business, namely the silver factory,
50
1. Jan Mankes, Twee schetsen met marmot [cavia] en ongeïdentificeerde voorstelling [november 1917], pen in zwart op papier, RKD, archief Jan Mankes (0796) 1. Jan Mankes, Two sketches with marmot [guinea pig] and unidentified representation [November 1917], pen in black on paper, RKD, Archive Jan Mankes (0796)
uit de jaren twintig en dertig van de twintigste eeuw. Aangezien de (persoonlijke) familiegeschiedenis van de Van Kempens sterk is verweven met de zilverfabriek, vormt dit archief een waardevolle aanvulling op het archief van N.V. Koninklijke Van Kempen & Begeer en
and were initially intended for the (great) grandchildren. The remaining archival material consists of 19th-century estate inventories and transcripts of estates and several sales pamphlets from the 1920s and 30s. Given that the Van
51
2. Onbekende fotograaf, Simon Moulijn in zijn atelier, z.j., RKD, archief Simon Moulijn (0789) 2. Unknown photographer, Simon Moulijn in his studio, n.d., RKD, Archive Simon Moulijn (0789)
rechtsvoorgangers (archiefnummer 0707). Jan van Adrichem schonk verslagen van de bestuursvergaderingen van de Jan van Eyck-academie en gevoerde correspondentie naar aanleiding van zijn promotieonderzoek De ontvangst van moderne kunst in Nederland. Picasso als pars pro toto, Amsterdam 2001. Beide aanvullingen zijn toegevoegd aan het eerder geschonken archief van Van Adrichem en Martijn van Nieuwenhuyzen, dat alleen in te zien is na schriftelijke toestemming van de archiefvormers. Mevrouw Anne Grooters (Den Haag) en de heer J.W. Brouwer schonken veertig geïllustreerde brieven van Conrad Theodoor (‘Theo’) van Elsen (Indonesië 1896 – Parijs 1961) aan 'Netty'. Daarnaast ontving het RKD twee dossiers met fotokopieën van brieven van Theo van Elsen aan de kunstschilder Henk van Leeuwen (1890-1972). Mevrouw Anneleen Mankes, dochter van Beint Mankes, de zoon van schilder Jan Mankes (1889-1920) stelde het RKD in staat om scans te maken van brieven van Jan Mankes. Jan Willem Mankes – kleinzoon van Jan Mankes – schonk het RKD origineel archiefmateriaal van Jan Mankes. De stukken zijn opgenomen in een nieuw gevormd Archief Jan
Kempens’ (personal) family history is strongly intertwined with the silver factory, this archive represents a valuable addition to the archive of the N.V. Koninklijke Van Kempen & Begeer and its legal predecessors (archive number 0707). Jan van Adrichem gave the minutes of the board meetings of the Jan van Eyck Academy and the correspondence relating to his Ph.D. De ontvangst van moderne kunst in Nederland. Picasso als pars pro toto (Amsterdam 2001) to the RKD. This material has been incorporated into the previously gifted archive of Van Adrichem and Martijn van Nieuwenhuyzen, which may be consulted only with the written permission of the compilers of the archive. Mrs Anne Grooters (The Hague) and Mr J.W. Brouwer gave 40 illustrated letters by Conrad Theodoor (‘Theo’) van Elsen (Indonesia 1896Paris 1961) addressed to ‘Netty’. In addition, the RKD received two folders with photocopies of letters written by Theo van Elsen to the painter Henk van Leeuwen (1890-1972).
52
Mankes. Transcripties van de brieven zijn verwerkt in de RKD-bronnenuitgave Jan Mankes. Een kunstenaarsleven in brieven. 1910-1920. ‘Ik probeerde mooie dingen te maken in allen eenvoud’, Zwolle/Den Haag 2013, bezorgd door Jan de Lange. Op een veiling van Bubb Kuyper kocht het RKD het archief van kunstcriticus J.M. Prange, bekend van zijn boek De God Hai-Hai en rabarber: Met het kapmes door de jungle der moderne kunst (1957) en diverse artikelen in Het Parool. Het archief bevat circa vierhonderd brieven (manuscript en typoscript), postkaarten, aantekeningen etc. van onder veel anderen Lizzy Ansingh, Gerd Arntz, Paul Arntzenius, Jeanne Bieruma Oosting, Johan Briedé, Antoon Derkzen van Angeren, Aart van Dobbenburgh, Deborah Duyvis, Jan Engelman, Jos de Gruyter, Harm Kamerlingh Onnes, Hans Ittmann, Antoon Molkenboer, Christiaan de Moor, Simon Moulijn, Dirk Nijland, Bettina Polak, Otto Pankok, John Rädecker, Anton Rooskens, Pam G. Rueter, Willem Sandberg, Cornelis Veth, Johan G. Wertheim en Jan Wiegers. Van de heer Piet Boekestijn (1932-2013) ontving het RKD uitvoerige documentatie over illustratoren. De collectie is chronologisch gerangschikt naar het geboorte-, respectievelijk overlijdensjaar van kunstenaars (van geboortejaar 1796 t/m 1938), met het zwaartepunt in de eerste helft van de twintigste eeuw. De heer Boekestijn documenteerde ook hier en daar toonaangevende kunstenaars op geheel andere terreinen van de kunst. Het verzamelgebied betrof naast Nederlandse- en Belgische kunstenaars ook illustratoren uit andere landen. Daarnaast documenteerde Boekestijn ook beeldend kunstenaars die na 1938 zijn geboren, maar dan zonder specifieke ordening of thematiek in de documentatie. Vlak na de overdracht ontving het RKD het treurige bericht dat de heer Boekestijn was overleden. Van mevrouw Freya Steffelaar-Moulijn (Den Haag), kleindochter van kunstenaar Simon Moulijn (1866-1948), en mede namens haar broer R.S. Moulijn, ontving het RKD een belangrijke aanvulling op al eerder overgedragen beeld- en archiefmateriaal. Het betreft correspondentie van Simon Moulijn met zijn moeder, kalender-ontwerpen voor Edzard Koning, foto's, schetsboekjes, fiches en onder veel meer een register opgesteld in zijn hoedanigheid van secretaris van de Vereniging tot Bevordering van de Grafische Kunst (‘De Grafische’). Tegelijkertijd ontving het RKD van het Drents Museum in Assen een aanvulling op het archief van Moulijn. Het betreft een fraaie groepsfoto van het bestuur en een aantal leden van ‘De Grafische’. Het Rijksmuseum te Amsterdam schonk een omvangrijke aanvulling op het eerder overgedragen archief van kunsthistoricus Jan van der Waals.
Mrs Anneleen Mankes, the daughter of Beint Mankes, who was the son of the painter Jan Mankes (1889-1920), permitted the RKD to make scans of letters by Jan Mankes. Jan Willem Mankes – a grandson of Jan Mankes – gave the RKD original archival material relating to his grandfather. The documents have been included in a newly established Jan Mankes Archive. Transcriptions of the letters are incorporated in the RKD Sources and Documents Series publication Jan Mankes. Een kunstenaarsleven in brieven. 1910-1920. ‘Ik probeerde mooie dingen te maken in allen eenvoud’, Zwolle/The Hague 2013, edited by Jan de Lange. At an auction held by Bubb Kuyper, the RKD purchased the archive of art critic J.M. Prange, known for his book De God Hai-Hai en rabarber: Met het kapmes door de jungle der moderne kunst (1957) and various articles in Het Parool. The archive contains around 400 letters (manuscript and typescript), postcards, notes, and so forth, from among others Lizzy Ansingh, Gerd Arntz, Paul Arntzenius, Jeanne Bieruma Oosting, Johan Briedé, Antoon Derkzen van Angeren, Aart van Dobbenburgh, Deborah Duyvis, Jan Engelman, Jos de Gruyter, Harm Kamerlingh Onnes, Hans Ittmann, Antoon Molkenboer, Christiaan de Moor, Simon Moulijn, Dirk Nijland, Bettina Polak, Otto Pankok, John Rädecker, Anton Rooskens, Pam G. Rueter, Willem Sandberg, Cornelis Veth, Johan G. Wertheim, and Jan Wiegers. Mr Piet Boekestijn (1932-2013) gave the RKD an extensive collection of documentation relating to illustrators. It is arranged chronologically, according to the year of birth and death, respectively, of artists (from year of birth 1796 to 1938), with a particular emphasis on the first half of the 20th century. Mr Boekestijn also documented some trend-setting artists in completely different artistic domains. In addition to Dutch and Belgian artists, the scope of the collection extends to illustrators from other countries as well. Mr Boekestijn also documented visual artists born after 1938, but then without a specific arrangement or theme in the documentation. The RKD received the sad news of Mr Boekestijn’s death shortly after receiving the gift. From Mrs Freya Steffelaar-Moulijn (The Hague), granddaughter of the artist Simon
53
Moulijn (1866-1948), and also on behalf of her brother R.S. Moulijn, the RKD received a significant addition to previously transferred visual and archival material. This includes correspondence by Simon Moulijn with his mother, calendar designs by Edzard Koning, photographs, sketchbooks, and index cards, as well as a register that he drew up in his capacity as secretary of the Vereniging tot Bevordering van de Grafische Kunst ‘De Grafische’ (Association for the Promotion of Graphic Art). At the same time the RKD received from the Drents Museum in Assen a supplement to the Moulijn Archive in the form of a fine group photograph of the board and several members of ‘De Grafische’. The Rijksmuseum in Amsterdam gave the RKD a sizeable addition to the previously transferred archive of the art historian Jan van der Waals. John van ’t Slot presented archival documents relating to his activities as an artist. They consist of incoming correspondence concerning exhibitions and commissions at home and abroad, press documentation, including announcements and invitations, photographs, slides, and publications.
3. Deelnemerskaart van Simon Moulijn voor de Wereldtentoonstelling in Brussel 1910, RKD, archief Simon Moulijn (0789) 3. Exhibitor's card of Simon Moulijn for the World Exhibition in Brussels, 1910,RKD, Archive Simon Moulijn (0789)
John van ’t Slot schonk archiefbescheiden en documentatie met betrekking tot zijn werkzaamheden als kunstenaar. Het archief bestaat uit ingekomen brieven betreffende tentoonstellingen en opdrachten in binnen- en buitenland, persdocumentatie waaronder aankondigingen en uitnodigingen, foto’s, dia’s en publicaties. Het RKD ontving een schenking van 17 digitale kunstenaarsportretten van fotograaf Koos Breukel (1962). Hij is een van de bekendste portretfotografen van Nederland, die naast beeldend kunstenaars ook schrijvers, theatermakers, politici, studenten, psychiatrische patiënten en kinderen fotografeert. Hij maakte dit jaar het eerste officiële staatsieportret van koning Willem-Alexander en koningin Máxima. De geschonken portretten maken deel uit van een grote collectie kunstenaarsportretten die raadpleegbaar is via de vernieuwde databases van het RKD. De collectie kunstenaarsportretten wordt regelmatig uitgebreid met het werk van Nederlandse fotografen.
The RKD received a gift of 17 digital portraits of artists by photographer Koos Breukel (1962). He is one of the best-known Dutch portrait photographers who, in addition to visual artists, photographed writers, playwrights, politicians, students, psychiatric patients, and children. This year he took the first official state portrait of King Willem-Alexander and Queen Máxima. The gifted portraits are part of a larger collection of portraits of artists that can be consulted on the RKD’s renewed databases. This collection is regularly expanded with the work of Dutch photographers. The RKD’s Library selected publications on contemporary art and artists represented by Galerie Flatland from its own library covering several metres of shelf space. Galerie Flatland recently moved its main office and gallery from Utrecht to Amsterdam. W.H. Reinink, professor emeritus at Utrecht University, gave the RKD a metre’s shelf space of books and documentation relating to visual art that came from the library of his father H.J.
54
4. Aletta de Freij (1786-1808) naar Frans van Mieris I (1635-1681), Portret van Cunera van der Cock, gouache, 148 x 120 mm, r.o. gesigneerd, Collectie RKD 4. Aletta de Freij (1786-1808) after Frans van Mieris I (1635-1681), Portrait of Cunera van der Cock, gouache, 148 x 120 mm, signed l.r., Collection RKD
Uit de bibliotheek en het archief van Galerie Flatland selecteerde de bibliotheek enkele meters publicaties over hedendaagse kunst en over kunstenaars van de galerie. Galerie Flatland verhuisde onlangs het kantoor en de hoofdvestiging van Utrecht naar Amsterdam.
Reinink (1901-1979) and his wife. H.J. Reinink was secretary-general of Art and Foreign Affairs at the Ministry of Education, Art and Science in the period 1946-1955 and directorgeneral from 1955 to 1966. The gift includes
55
Van Prof. dr. W.H. Reinink, emeritus-hoogleraar te Utrecht, ontving het RKD een meter boeken en documentatie over beeldende kunst afkomstig uit de bibliotheek van diens vader dr. H.J. Reinink (1901-1979) en diens echtgenote. H.J. Reinink was onder meer in de periode 1946-1955 secretaris-generaal en van 1955 tot 1966 directeur-generaal Kunsten en Buitenlandse betrekkingen bij het Ministerie van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen. Tot de schenking behoort onder andere een album met foto’s van de opening en de zaalinrichting van de tentoonstelling Vincent van Gogh. Leben und Schaffen. Dokumentation Gemälde, Zeichnungen, in de Villa Hügel, Essen 1957 en een album met foto’s van Paul Huf van kunstwerken uit de voormalige Peter Stuyvesant Collectie. Uit de nalatenschap van mevrouw A.M. KlinkhamerBoon (1923-2012) in Waalre selecteerde de bibliotheek enkele meters boeken en tijdschriften, waaronder bij het RKD ontbrekende nummers van de tijdschriften Art et décoration en Dekorative Kunst.
an album with photographs of the opening and installation of the exhibition Vincent van Gogh. Leben und Schaffen. Dokumentation Gemälde, Zeichnungen, in Villa Hügel, Essen, in 1957, and an album with photographs by Paul Huf of works of art in the former Peter Stuyvesant Collection. From the estate of Mrs A.M. Klinkhamer-Boon (1923-2012) in Waalre the RKD’s Library selected several metres’ worth of books and magazines, including issues of the periodicals Art et décoration and Dekorative Kunst that were missing at the RKD. For its Portrait Iconography Collection, the RKD received a portrait drawing by Aletta de Freij (active c. 1786-1808) of Cunera van der Cock (1630-1681), wife of Frans van Mieris I (16351681) from Het Utrechts Archief. The drawing is a copy of a painting by Van Mieris.
Ten behoeve van de collectie Portreticonografie ontving het RKD van Het Utrechts Archief een portrettekening door Aletta de Freij (werkzaam ca. 1786 – 1808) van Cunera van der Cock (1630-1681), echtgenote van Frans van Mieris I (1635-1681). De tekening is een kopie naar een schilderijtje door Van Mieris.
56
