Aangepaste studietrajecten 4. Groeiend aantal studenten met functiebeperkingen Hoe hierop anticiperen? Samenwerkingsverband 'Cursief' Steeds meer studenten met een functiebeperking wagen hun kans in het hoger onderwijs. De studenten met leerstoornissen (dyslexie, dyscalculie) vormen de grootste groep, maar ook de groep met een auditieve beperking, met psychiatrische functiebeperking (waaronder de ontwikkelingsstoornissen ASS en ADHD), met een chronisch medische aandoening schrijven zich in. Dat stelt o.m. Cursief, het samenwerkingsverband tussen 6 onderwijsinstellingen - waaronder de UGent - en hun studentenvoorzieningen, voor grotere uitdagingen: inzake attestering, individueel advies en begeleiding, bemiddelen en onderhandelen tussen student en opleiding, correcte en ge-update informatie aan lesgevers aanbieden, enz. Een overzicht van de werking en de acties.
De werking van Cursief vzw De dienst Cursief vzw wil een volwaardige integratie in, en een deelname aan het hoger onderwijs realiseren voor studenten met een functiebeperking, met als einddoel een succesvol afstuderen. Naast zorg op maat ondersteunt Cursief ook onderwijsinstellingen in de uitbouw van een inclusief onderwijsbeleid. Zowel studenten met een motorische, visuele of auditieve beperking als studenten met een leerstoornis, een chronische medische aandoening, een psychiatrische functiebeperking en/of ontwikkelingsstoornis behoren tot de doelgroep. Cursief baseert zich bij de afbakening en de attestering van deze subgroepen op de richtlijnen van de Vlaamse Onderwijsraad. Cursief begeleidt studenten van de Universiteit Gent, de Arteveldehogeschool, de Hogeschool Gent, de Hogeschool West-Vlaanderen, de Hogeschool voor Wetenschap & Kunst Sint-Lucas Gent en de Katholieke Hogeschool Sint Lieven.
Diverse diensten De werking voorziet in een aanbod van onderwijs- en niet-onderwijsgerelateerde activiteiten, waarbij de nadruk op het individueel gericht werken ligt. De dienstverlening is gericht op het bevorderen van de in-, door- en uitstroom. Het gaat om diensten als aangepaste huisvesting, persoonlijke assistentie, onderwijsgebonden mobiliteit, haalbaarheid van de studies aftoetsen, attestering van de functiebeperking, m.i.v. diagnose leerstoornissen, advies op maat qua onderwijs- en examenfaciliteiten, aangepaste onderwijsleermiddelen aanbieden, enz.
Diversiteitspraktijken in het hoger onderwijs – 2012
Kernprincipes Cursief voert deze activiteiten uit vanuit de volgende kernprincipes: -
-
-
Ten aanzien van studenten met functiebeperkingen pleit de dienst voor inclusie. De student met een functiebeperking wordt niet vrijblijvend in het bestaande onderwijssysteem ingepast, maar het onderwijssysteem stelt zich flexibel op en past zich in zijn organisatie en processen aan de mogelijkheden van de student aan, en dit zonder afbreuk te doen aan de eigen kwaliteitsstandaarden inzake onderwijs. Elke beperking en elke zorgvraag is verschillend. Cursief streeft maatwerk na en brengt de mogelijkheden en beperkingen van elke student terdege in kaart. In de begeleiding van de student met een functiebeperking staat de student zelf als ervaringsdeskundige centraal, en streeft daarbij naar het maximaliseren van diens zelfstandigheid en emancipatie. Op basis van de inschatting van de mogelijke knelpunten en in te zetten faciliteiten in de context van een bepaalde studiekeuze, treedt Cursief in dialoog met de student en de betrokken partijen. Om de zorgvraag van de student op een adequate wijze op te volgen, nemen zowel de student als Cursief elk verantwoordelijkheden op binnen een wederzijds engagement.
Enkele trends Er schrijven zich steeds meer studenten in met een functiebeperking. De studenten met leerstoornissen vormen de grootste groep. Dat stelt in sommige situaties de opleiding voor nieuwe uitdagingen: wat zijn de grenzen van wat we kunnen aanbieden? Welke grenzen stelt de individuele lesgever en hoe kunnen we hierin als opleiding een consensus vinden? Wat is het spanningsveld tussen de functiebeperking en de eindcompetenties / het beroepsprofiel? Wat zijn rechten en wat zijn gunsten? Hoe gaan we om met de vrees bij sommige lesgevers voor misbruik of voor een aanzuigeffect? ... Cursief gaat op deze vragen in door heel gerichte informatie over de functiebeperking aan te bieden. Zij treedt ook als bemiddelaar op tussen student en opleiding, en geeft advies aan de opleidingen rond individuele onderwijs- en examenfaciliteiten. De dienst organiseert ook workshops voor de studenten (gericht op empowerment) en focusgroepen. Deze laatste zijn vooral bedoeld om uit de ervaringen van iedere betrokkene beleidsmatige conclusies te trekken. Meer algemeen zijn er voor de instellingen enkele concrete uitdagingen te formuleren: Hoe kunnen lessen/cursusmateriaal/examens toegankelijker gemaakt worden voor àlle studenten? Hoe kan de instelling anticiperen op een wellicht nog groeiend aantal studenten met een functiebeperking? Welke maatregelen zijn nodig, redelijk en realistisch: toegankelijk maken van gebouwen, bepaalde software op computers voorzien, training geven aan personeel, werken aan attitudeverandering, ...?
Diversiteitspraktijken in het hoger onderwijs – 2012
Acties aan de UGent De UGent voert verschillende acties om tegemoet te komen aan de vragen en uitdagingen van (het groeiende aantal) studenten met functiebeperkingen. De dienst Cursief is hierbij een belangrijke schakel in hun studieproces. Hieronder een greep uit de heel diverse acties die de UGent samen met vzw Cursief opzet. -
-
-
-
-
-
-
-
Diagnostiek leerstoornissen van studenten met dyslexie en andere leerstoornissen. De groep studenten met dyslexie vormt de grootste groep binnen de groep studenten met een functiebeperking. Studenten die een vermoeden hebben dat ze dyslexie hebben, maar nooit eerder een diagnose gekregen hebben, kunnen contact opnemen met Cursief om samen te bekijken of het vermoeden gegrond is en hoe de testing kan gebeuren. Ook studenten waarvan het aangeleverde attest niet aan de vooropgestelde criteria voldoet, wordt een hertesting op de dienst aanbevolen. Focusgroep ‘studeren met dyslexie’: Deze focusgroep zal in de eerste plaats een discussiegroep zijn waarin studenten met dyslexie participeren. Met deze groep wil Cursief onder meer informatie verzamelen over de specifieke noden van de studenten met dyslexie binnen UGent, uitmaken welke nieuwe initiatieven wenselijk zijn, een klankbord zijn, ... Docententraining: Er is een documentaire gemaakt omtrent studeren met dyslexie. Deze film werd zeer positief beoordeeld. De dvd is gratis verkrijgbaar en ook te bekijken op http://www.dyslexie.ugent.be. Toegankelijkheid gebouwen: In samenwerking met het Toegankelijkheidsbureau van de Provincie zou voor iedere nieuwbouw en verbouwing en later stelselmatig gebouw per gebouw een ‘toegankelijkheidsscan’ kunnen worden uitgevoerd. Basiscursus Vlaamse Gebarentaal: Om personeelsleden van de UGent te sensibiliseren rond studeren met een auditieve beperking werd een basiscursus Gebarentaal georganiseerd. De cursus werd gegeven door een dove alumnus. Het maximum aantal deelnemers (25) werd snel bereikt en de evaluaties zijn zeer positief. Aankoop compenserende software: Aangezien remediërend werken (zoals bijv. optimaliseren van het leesniveau) in het hoger onderwijs minder zinvol is, focussen wij ons eerder op het compenseren, zoals het aanreiken en gebruiken van technische hulpmiddelen. Menige softwarepakketten zijn ontwikkeld voor personen met lees- en spellingsproblemen. De UGent biedt dit pakket gratis aan en Cursief zorgt voor de verdeling aan studenten met een leerstoornis voor hun volledige studieperiode. Ze krijgen ook demonstraties van de compenserende software aangeboden. Cursief zoekt naar mogelijkheden om het studieproces op het vlak van toegankelijkheid van digitaal studiemateriaal te faciliteren. Cursief beschikt over de nodige apparatuur om, indien nodig, studiemateriaal zelf te digitaliseren. Introductiemodule en folder voor dove en slechthorende studenten. Ondersteuning van ‘vlindertolk’ als bijdrage tot de tolkenkosten van dove en slechthorende studenten.
Diversiteitspraktijken in het hoger onderwijs – 2012
-
...
Info Meer info over faciliteiten, attesten, pedagogische begeleiding, aangepaste leermiddelen, software, ...: http://ariel.ugent.be/cursief/missie/ Steunpunt Inclusief Onderwijs, een samenwerkingsverband tussen de Hogeschool WestVlaanderen, UGent en de VUB met als doel de realisatie van inclusief hoger onderwijs. www.siho.be
Contact Cursief vzw, Home Vermeylen, Stalhof 6, 9000 Gent www.cursiefvzw.be Aanspreekpunt UGent: Charlotte De Lange, 09/264 72 66,
[email protected] Aanspreekpunt Hogescholen: Valérie Van Hees, 09/264 72 69,
[email protected]
Diversiteitspraktijken in het hoger onderwijs – 2012
