6> ANPR, Naar een landelijke toepassing

6>

ANPR, Naar een landelijke toepassing

Automatic Number Plate Recognition Naar een landelijke toepassing

.Politie R o t t e r d a m - R i j n m o n d ) " •'olitie R o t t e r d a m - R i j n m o n d )
V ANPR, Naar een landelijke toepassing

Voorwoord De politie is in toenemende mate een kennisintensieve organisatie die informatiegestuurd wil w e r k e n . Voor het verzamelen van informatie maakt de politie meer en meer g e b r u i k v a n moderne technologieën. Een van die technologieën betreft automatische kentekenregistratie (Automatic Number Plate Recognition, oftewel ANPR). ANPR ( o o k wel bekend onder de noemer Catch-ken) Is een technologie waarmee ' s l i m m e ' c a m e r a s w o r d e n gebruikt o m kentekens van voertuigen vast t e leggen. Het vastleggen v a n de kentekens gebeurt m e t het doel deze te vergelijken m e t een vooraf samengestelde verzameling kentekens ' w a a r iets mee aan de hand Is'. Dit laatste kan betrekking hebben op het voertuig zelf of de kentekenhouder. Met deze technologie kunnen wetsovertreders aan de hand van het kenteken v a n hun v o e r t u i g worden geïdentificeerd. Dit gebeurt ' a u t o m a t i s c h ' waardoor v o o r k o m e n w o r d t dat politieambtenaren telkens handmatig kentekens moeten invoeren o m de noodzakelijke controleactiviteiten uit te voeren. Vervoigens kunnen zij ult de a n o n i m i t e i t van de verkeersstromen worden gelicht. Daarnaast biedt ANPR de mogelijkheid o m - in een later stadium - met behulp van de vastgelegde kentekens v e r v o e r s t r o m e n te analyseren of te onderzoeken. I n diverse korpsen wordt al enige tijd geëxperimenteerd m e t ANPR-technleken. De successen die in de verschillende regio's worden geboekt, zijn veelbelovend. Geconcludeerd mag worden dat ANPR een technologie Is die de Informatiepositie v a n de politie versterkt. Echter, de wijze waarop ANPR t o t nu toe Is Ingezet, is k e n m e r k e n d voor een piiotsltuatie en minder geschikt voor grootschalige opschaling. Dit Is dan ook de reden w a a r o m de Raad van Hoofdcommissarissen heeft gevraagd o m dit visiedocument ANPR. In dit document worden de verschillende toepassingsmogelijkheden van ANPR verkend en w o r d t Ingegaan op de vragen en knelpunten dle ANPR oproept. Daarbij gaat het niet alleen om de praktische of technische kant van het verhaal. Z o is de w e t t e l i j k e basis die ten grondslag ligt aan het verzamelen en analyseren van k e n t e k e n s d o o r de politie, vooralsnog onvoldoende u i t g e w e r k t en vastgelegd. Daarnaast Is het privacykader waarbinnen persoonsgegevens in de v o r m van kentekens van willekeurig v o o r b i j k o m e n d e voertuigen worden v e r z a m e l d , bewaard en geanalyseerd, eveneens onvoldoende uitgewerkt en vastgelegd. V o o r een verdere volwassenwording van ANPR en betere Inzetbaarheid binnen de Nederlandse politie ls het daarom nodig om bovengenoemde aspecten onder de paraplu v a n een landelijk programma ANPR verder uit t e w e r k e n . Dit visiedocument, d a t is opgesteld m e t input van diverse stakeholders binnen en bulten de politieorganisatie, is bedoeld o m een aanzet te geven t o t dit p r o g r a m m a .

2


Inhoudsopgave Voorwoord

•

^

1

•

^

Inleiding 1.1 1.2 1.3 1.4

2

Achtergrond Voorgeschiedenis Vraagstelling Leeswijzer

Wat is ANPR? 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.6 2.7

3

^

•

-

•

-

•

Inleiding Wat is ANPR? De toepassingsmogelijkheden van ANPR ANPR als handhavingsinstrument ANPR als opsporingsinstrument Bredere inzet Tot slot

\ ' ° •°

ANPR in perspectief

''^

3.1 Inleiding 3.2 Strategische kaders 3.2.1 Politie in Ontwikkeling 3.2.2 Reactie kabinet op Politie in Ontwikkeling 3.2.3 Visie op handhaving 3.2.4 Wenkend perspectief 3.3 Juridische kaders 3.4 Tot slot

4

Verder met ANPR 4.1 4.2 4.3 4.4 4.4.1 4.4.2 4.4.3 4.4.4

]l :^

^

-

•

•

Inleiding Regionale vrijheid in gebondenheid Landelijke regie Conclusies en aanbevelingen Conclusies Programma ' I m p l e m e n t a t i e en Doorontwikkeling ANPR ( I D A ) Structuur programma IDA Programmabureau IDA

zi ; oq ^•^ ^3

Bijlage 1 : Voorlopige stuurgroep ANPR

••25

Bijlage 2 : ANPR-activiteiten per korps

-

Bijlage 3 : Wenkend Perspectief

•

Bijlage 4 : Uitgangspunten IDA

20

26 • •

27 28

3


1 1.1

Inleiding Achtergrond

De afgelopen decennia heeft de technologie een grote vlucht genomen. Vooral de doorontwikkeling v a n computer- en Internettoepassingen heeft bijgedragen t o t de explosieve groei van innovatieve producten. Nanotechnologie, draadloos i n t e r n e t , capaciteitsvergrotingen, biometrie, etc, zorgen steeds voor nieuwe toepassingsmogelijkheden. De introductie van nieuwe producten en processen in onze samenleving gaat snel. Voor de grootschalige invoering van bijvoorbeeld de irisscan, elektronisch bankleren en de digitale camera hoeven we niet eens zo ver terug in de t i j d . Inmiddels zijn deze technieken volledig geaccepteerd. Ook binnen de politieorganisatie verdiept men zich steeds vaker in de toepassingsmogelijkheden van de nieuwe technieken. Enerzijds biedt de technologie kansen om de politietaak effectiever en efficiënter uit te voeren. Anderzijds is de gebruikmaking van nieuwe technieken noodzakelijk o m voldoende mee te k u n n e n bewegen m e t de samenleving: de ontwikkelingen In de samenleving staan immers o o k niet stil. Ter ondersteuning van de politietaak heeft een aantal korpsen de afgelopen periode geëxperimenteerd met kentekenregistratiesystemen (Automatic Number Plate Recognition, o f t w e l ANPR). Deze systemen maken gebruik van een technologie w a a r m e e waarnemingen van kentekens op auto's worden vergeleken met uiteenlopende databestanden v a n bijvoorbeeld politie, j u s t i t i e e n / o f belastingdienst. iÎet deze technologie kunnen voertuigen waar iets mee is (Iets m e t het voertuig zelf en/of m e t de kentekenhouder) w o r d e n geïdentificeerd aan de hand van hun kenteken en uit de anonimiteit van de verkeersstromen worden gelicht. Uit de resultaten v a n pilots bij het KLPD en diverse regiokorpsen blijkt dat Inzet v a n ANPR de doeltreffendheid van controles in het wegverkeer aanzienlijk verhoogt. Dit h e e f t geleid tot het nodige draagvlak onder de korpsen voor dit Instrument en een roep o m landelijke i m p l e m e n t a t i e , Omdat er ook de nodige interesse voor ANPR is onder de partners van de politie en er discussie gevoerd w o r d t over de verschillende toepassingsmogelijkheden van ANPR, Is besloten t o t het opstellen van dit visiedocument. 1.2

Voorgeschiedenis

Het Korps Landelijke Politie Diensten (KLPD) beschikt sinds medio j a r e n - 9 0 over een toepassing van deze technologie genaamd C a t c h - k e n \ Catch-ken werd door het KLPD vrijwel uitsluitend g e b r u i k t voor verkeerscontroles op basis van RDW-gegevens. De Inzet van Catch-ken gebeurde dan ook voornamelijk m e t het oog op voertuigcontrole. Gesignaleerd w e r d d a t de technologie de mogelijkheid biedt o m ingezet te worden t e n bate van de gehele politietaak in casu handhaven en opsporen. Om deze m o g e l i j k h e d e n te v e r k e n n e n , ls in 2O04 onder auspiciën en met subsidie van het Ministerie van J u s t i t i e , het project 'Evaluatie Catch-ken' gestart. Het project had als doel te onderzoeken of ANPR voor de Nederlandse politie een positieve bijdrage kan leveren binnen de processen handhaven en opsporen In het verkeer.

^ Catch-ken Is een geregistreerde handelsnaam voortkomend uit een samenwerkingsverband van KLPD en het bedrijf TechNet. Catch-ken en vergelijkbare toepassingen komen voort ult de meer algemene techniek ANPR (Automatic NumberPlate Recognition), Gemakshalve wordt In dit rapport verder volstaan met het gebruik van de algemene term ANPR,

4


Medio 2006 is een evaluatierapport over d i t project verschenen^ Hierop heeft d e Raad van Hoofdcommissarissen (RHC) december 2006 besloten om landelijk beleid en coördinatie te Initiëren. De korpschef KLPD, destijds de heer P.J. van Z u n d e r d , is verzocht o m binnen de RHC deze portefeuille te beheren. Met het v e r t r e k van deze in 2007, Is de portefeuille overgegaan naar de huidige voorzitter van de Board Handhaving, de heer F.P. Goudswaard, korpschef regiopolitie Zeeland. Naar aanleiding van de besluitvorming in de Raad van Hoofdcommissarissen is een landelijke platform ANPR opgericht. In dit platform zaten vertegenwoordigers van regiokorpsen m e t ANPR ervaring. Koninklijke Marechaussee, VtS PN en de ministeries van BZK en Justitie. Het platform heeft een Inventarisatie gemaakt v a n : • de lopende ANPR initiatieven (zie bijlage 2) • potentiële ketenpartners voor de inzet van ANPR • knelpunten In de weten regelgeving . gewenste landelijke voorzieningen (ICT en overig) Naar aanleiding van de uitkomsten van deze inventarisatie is door de portefeulllehouder ANPR besloten o m een projectorganisatie ANPR In te richten m e t als eerste opdracht het opstellen van een projectplan, Het KLPD Is daarbij aangewezen als t r e k k e r . Vertegenwoordigers van het KLPD hebben, In samenwerking m e t vertegenwoordigers van de regiopolitie Rotterdam-Rijnmond en onder aansturing van een voorlopige s t u u r g r o e p (zie bijlage 1 ) , deze opdracht t e r hand g e n o m e n . De aanbevelingen uit h e t In-Pact rapport "Herziene evaluatie ANPR" en de inventarisatie van het landelijk p l a t f o r m zijn hierbij als uitgangspunt g e n o m e n . 1.3

Vraagstelling

Aan de werkgroep, bestaande ult vertegenwoordigers van het KLPD en de regiopoljtie R o t t e r d a m - R i j n m o n d , Is opdracht gegeven ANPR een plaats te geven binnen het politiebestel en beleidsuitgangspunten te formuleren voor een landelijke uitrol van dit middel. I n samenspraak m e t diverse stakeholders uit de politieorganisatie is hiertoe de volgende vraagstelling g e f o r m u l e e r d : Welke toepassingsmogelijkheden zijn er voor ANPR en hoe moet de landelijke i m p l e m e n t a t i e en doorontwikkeling van ANPR binnen Politie Nederland w o r d e n georganiseerd? Deze centrale vraag w o r d t uitgesplitst in de volgende deelvragen; 1 W a t is ANPR? 2. Wat zijn de toepassingsmogelijkheden van ANPR? 3. Hoe past ANPR binnen de huidige kaders? 4. Welke vragen en knelpunten roept ANPR op? 5. Hoe zou de landelijke Implementatie v a n ANPR moeten worden georganiseerd t' Met de beantwoording van deze vragen biedt dit d o c u m e n t een overkoepelende visie t e n aanzien van de landelijke toepassing v a n de ANPR binnen Politie Nederland, Dit visiedocument is bedoeld als basis voor Implementatie en doorontwikkeling v a n een landelijke ANPR-systematiek.

^ Bureau Ïn-Pact voor politie en veiligheid, Rapport Herziene evaluatie ANPR, 2006.

5


1,4

Leeswijzer

I n hoofdstuk 2 w o r d t uitgelegd w a t ANPR is, hoe het i n s t r u m e n t momenteel ingezet w o r d t en wat de toepassingsmogelijkheden van ANPR zijn. Dit zowei v o o r wat betreft de huidige handhavingspraktijk als voor wat betreft de mogelijke opsporingstoepassingen. I n dit hoofdstuk worden dus deelvragen één en twee beantwoord. In hoofdstuk 3 worden de kaders behandeld waarbinnen de landelijke toepassing van ANPR moet worden beschouwd. Hierbij wordt enerzijds ingegaan op de strategische kaders waar rekening mee gehouden dient te worden. Anderzijds w o r d t ingegaan op de vragen en knelpunten die ANPR oproept. Iêt dit hoofdstuk worden derhalve de derde en vierde deelvraag beantwoord. Hoofdstuk 4 gaat in op de vraag hoe landelijke implementatie v a n ANPR georganiseerd zou kunnen worden. Daarbij w o r d t uitgegaan van een grote a u t o n o m i e voor de regio's in combinatie met landelijk vastgestelde standaards om een probleemloze gegevensuitwisseling met stakeholders mogelijk te m a k e n . Dit hoofdstuk geeft a n t w o o r d op de vijfde deelvraag. Hoofdstuk 4 wordt afgesloten m e t een drietal aanbevelingen, welke de aanzet v o r m e n voor een programma ' I m p l e m e n t a t i e en Doorontwikkeling van ANPR (IDA)'. I n bijlage 1 worden de leden van de stuurgroep ANPR gepresenteerd. Deze stuurgroep heeft een belangrijke bijdrage geleverd aan de totstandkoming van d i t visiedocument. In bijlage 2 w o r d t een overzicht gegeven van de ANPR-activiteiten in de verschillende regio's (de zogeheten 'Ist'-situatie). Bijlage 3 gaat nader In op de plaats van ANPR binnen de strategische visie op politieel Informatiemanagement en technologie van de Nederlandse Politie (Wenkend Perspectief). Bijlage 4 bevat een beschrijving van de situatie zoals die na een landelijke Implementatie en doorontwikkeling van ANPR is g e w e n s t (de zogeheten 'soll'-sltuatie).

6


2

Wat is ANPR?

2.1

Inleiding

Nederland t e l t in t o t a a l 26 politiekorpsen. Hiervan zijn 14 korpsen inmiddels actief bezig m e t ANPR en zijn er 2 bezig om beleid t e ontwikkelen op ANPR (zie bijlage 2 voor een actueel overzicht v a n ANPR-activiteiten per korps). De mate van toepassing en ontwikkeling van ANPR binnen de verschillende korpsen loopt nog erg uiteen. Bij cie Politie Rotterdam - Rijnmond is bijvoorbeeld al een i n f o r m a t i e - en uitvoeringsorganisatie r o n d o m ANPR opgezet. Andere korpsen m e t veei ervaring op het gebied van ANPR zijn het KLPD, Politie Z u i d - H o l l a n d Zuid en Politie Amsterdam-Amstelland. Naast de hoeveelheid aangekochte ANPR-apparatuur zijn er verschillen te zien waar het gaat o m beleidsmatige thema's (in relatie t o t de toepassingsmogelijkheden) en de organisatorische invulling per korps. Deze verscheidenheid m a a k t het mogelijk o m in dit hoofdstuk een goed overzicht te geven van de verschillende toepassingsmogelijkheden en de vragen en knelpunten waar ln de praktijk tegen aan w o r d t gelopen. 2.2

W a t is A N P R ?

ANPR v i n d t zijn oorsprong in de industrie voor massaproducten, waarbij camera's worden ingezet om In de geautomatiseerde productieprocessen acties van de machines in werking te zetten. I n Groot Brittanië werden dit soort systemen voor het eerst ingezet voor het herkennen v a n kentekens bij de bestrijding van de terreurbeweg ng IRA en is later onder de naam Automatic Number Plate Recognition (ANPR) doorontwikkeld door de Britse politie. Het eerste concept bij de politie in Nederland werd onder de naam CatchKen ontwikkeld door het KLPD ln samenwerking m e t een bedrijf uit Eindhoven. ANPR is een technologie die technisch geavanceerd is maar functioneel eenvoudig valt t e gebruiken en te bedienen. Met behulp van een camera ls het mogelijk o m automatisch v a n elk passerend motorvoertuig een opname te m a k e n en daar het kenteken uit te f i l t e r e n . De camera kan gemonteerd zijn In een auto of worden geplaatst boven of naast de w e g . Het o p g e n o m e n kenteken wordt vervolgens in zeer korte tijd geautorpatiseerd vergeleken met een samengestelde verzameling kentekens, een zogenaamde hotlist. Het samenstellen van hotllsts Is een onderdeel In het voorbereiding proces v a n i n f o r m a t i e g e s t u u r d politiewerk. Met de hotllsts in ANPR vindt in feite operationele sturing plaats. Bij de hotllsts moeten worden gedacht aan kentekens die zijn vervallen of horen bij voertuigen die als gestolen, vermist, geëxporteerd of gesloopt staan geregistreerd. OoK kan de aandacht gericht zijn op de tenaamgestelde van het voertuig v a n w e g e openstaande boetes, t e betekenen vonnissen, enzovoort. Hotlists worden landelijk samengesteld als afgeleide v a n bestaande registers zoals OPS (opsporingsregister) of het kentekenregister. Deze gegevens zijn ook nu al v o o r de politie beschikbaar maar m o e t e n bij toepassing ten behoeve van ANPR op een andere w i j z e w o r d e n geleverd. De kentekenverzameling kan naar eigen inzicht worden aangevuld m e t g e g e v e n s uit het korps dat ANPR inzet. Denk daarbij aan speciale doelgroepen en/^^^ s u b j e c t e n In onderzoeken van CIE (criminele inlichtingen eenheid), TGO s ( t e a m s grootschalig optreden) of BRT's (bovenregionale recherche t e a m s ) . Verder kunnen de g e g e v e n s van andere overheidsinstanties, zoals d o u a n e . Koninklijke Marechaussee o f de ( g e m e e n t e l i j k e ) belastingdienst worden toegevoegd aan de kentekenverzameling.

7


2.3

De t o e p a s s i n g s m o g e l i j k h e d e n v a n A N P R

Wanneer het kenteken van een voorbijkomend voertuig v o o r k o m t in de samengestelde kentekenverzameling (hotlist^) w o r d t gesproken van een 'hit'. I n geval van een ' h i t ' zijn er t w e e mogelijkheden aan de orde: 1. Directe staande houding ten behoeve van nader onderzoek en afhandeling; 2. Afhandeling zonder staande houden (uitgestelde afhandeling bijvoorbeeld door bestuurlijke afdoening); Bij deze twee mogelijkheden gaat het om ANPR als instrument ter ondersteuning van de h a n d h a v i n g . Denk daarbij ook aan het vroegtijdig signaleren van potentiële balansverstoorders^ ondersteuning bij de executie van vonnissen of de inning van belastingsaanslagen en boetes.

( V

I n het geval dat het kenteken van het voorbijkomende voertuig niet ln de database van ANPR v o o r k o m t , kan de bestuurder ongestoord zijn weg vervolgen. Er is echter wel een o p n a m e gemaakt v a n het kenteken. Daarnaast zijn de tijd en plaats van voorbijkomende voertuig geregistreerd. Deze gegevens kunnen opgeslagen en bewaard worden (voor zolang nodig) voor later gebruik op basis van artikel 2 van de Politiewet. Het verwerken en bewaren van deze gegevens kan twee doelen d i e n e n ; 3. 4.

Onderzoek op een later t i j d s t i p ; Analyse op een later t i j d s t i p .

Hier gaat het dus o m Inzet van ANPR bij o p s p o r i n g : gepleegde en te plegen strafbare feiten opsporen door balansverstoorders ult de anonimiteit van verkeersstromen t e halen. Met ANPR kan bijvoorbeeld een overzicht gemaakt worden van voertuigen die op een bepaald tijdstip ln de buurt van een plaats delict aanwezig w a r e n . Een andere toepassingsmogelijkheid is om via ANPR inzicht te verkrijgen in verkeersstromen o m vervolgens afwijkende patronen te herkennen. Schematisch zien de afhandellngscenario's er als v o l g t uit:

Handhaving

Opsporing

Figuur 2.1

Afhandellngscenario's ANPR^

® Het gaat hier om hits In relatie tot een database, Enerzijds betreft het kenteken/voertuig gerelateerd (WVW), dat wil zeggen Informatie van de RDW over vermiste of gestolen voertuigen, valse kentekens, etc. Anderzijds eigenaar/kentekenhouder gerelateerd (controletaak politie), dat wil zeggen gegevens over personen (kentekenhouders) die bijvoorbeeld een openstaande straf, boete of belastingschuld hebben of dle als verdachte In een opsporingsonderzoek zijn aangemerkt, Balansverstoorders zijn individuen die door hun gedrag de vrede of veiligheid in een bepaald gebied ult balans brengen. Denk daarbij In dit verband bijvoorbeeld aan hooligans of straatracers, = Bureau In-Pact voor politie en veiligheid. Rapport Herziene evaluatie ANPR, 2005,

8


Grofweg vallen de toepassingsmogelijkheden dus in een tweetal categorieën: handhaving en opsporing. I n de volgende twee paragrafen w o r d t nader ingegaan op beide categorieën^. 2.4

ANPR als handhavingsinstrument

De primaire toepassing v a n ANPR ligt bij controle In het verkeer. Controle In het verkeer valt onder de noemer handhaving. Handhaving in het (weg)verkeer vindt plaats in het kader van de uitvoering van artikel 2 van de Politiewet 1993 en op basis van de Wegenverkeerswetgeving. I n combinatie m e t het ANPR systeem worden gescande kentekens geautomatiseerd vergeleken m e t de relevante gegevens betreffende kentekens In andere politieregisters of bestanden van derden. De bestanden die middels vergelijking worden geraadpleegd hebben betrekking op doelgroepen in het kader van de toezichthoudende t a k e n van de politie, gepleegde strafbare feiten of (potentiële) verstoring van de openbare orde, Hierbij wordt gebruik g e m a a k t van de registers van de Rijksdienst voor het Wegverkeer (RDW). Ook worden op deze wijze bestanden in het kader van de ondersteuning van de executletaken van het 0ivi (uitvoering van gerechtelijke vonnissen en de inning van boetes) of multidisciplinaire samenwerking m e t andere handhavinginstanties, vergeleken en indien nodig door de bevoegde ambtenaar geraadpleegd, ANPR maakt gerichte controle van vervoersstromen op de weg mogelijk waarbij de focus ligt op wetsovertreders. Er w o r d t alleen ingezoomd op de voertuigen of kentekenhouders die de aandacht van de politie verdienen (de zogenaamde balansverstoorders) zodat andere bestuurders k u n n e n doorrijden. De pakkans van wetsovertreders wordt m e t het gebruik van ANPR v e r g r o o t . De ANPR-toepassing heeft daarmee een e n o r m handhavend potentieel. Ter illustratie zijn hieronder de resultaten van ANPR-toepassing bij de Politie R o t t e r d a m - R i j n m o n d in 2006 weergegeven. De inzet van ANPR bij de PoUtie Rotterdam - Rijnmond blijkt heel nuttig en efficiënt. In 2006 heeft de Verkeerspolitie van het l
Hoewel dit bemoedigende resultaten zijn, lijkt het raadzaam o m bij de verdere implementatie van ANPR de nodige aandacht te besteden aan het verdere verzamelen v a n objectief cijfermateriaal. Dit t e r verdere onderbouwing v a n de effectiviteit van ANPR.

6 Zie voor een uitgebreide beschouwing over de toepassingsmogelijkheden van ANPR en de relatie tussen ANPR en het visiedocument Politie in Ontwikkeling het artikel "De Hoeksche Waard: Lokale veiligheid gebaat bij nodale oriëntatie", van F. Hoogewoning en P. Homminga zoals verschenen In Openbaar Bestuur (apnl 2006).

9


2.5

ANPR als opsporingslnstrument

Door het vastleggen van de waarnemingen van voertuigen m e t piaats en tijd ontstaat een zeer waardevolle en nieuwe informatiebron. I n deze nieuwe databron kan gericht en ongericht gezocht w o r d e n . Met g e r i c h t z o e k e n w o r d t bedoeld dat er vanuit een bepaald bekend gegeven (kenteken, v o e r t u i g , persoon, delict, tijd of plaats) kan worden Ingezoomd op de verkeersstroom. Met gericht zoeken In dit ANPR-register kan bijvoorbeeld een vluchtroute worden achterhaald. Met o n g e r i c h t z o e k e n w o r d t bedoeld dat er zonder directe aanleiding w o r d t gezocht naar bepaalde ' t r e n d s ' in databestanden. Dit w o r d t ook wel datamining g e n o e m d . Datamining w o r d t gedefinieerd als het " / j e t zoeken naar patronen en verbanden In gegevens om het werk beter te kunnen doen^". De politie kan datamining Inzetten o m deviante gedragingen In relatie t o t de vervoersstroom te herkennen. Wanneer een ongewoon reispatroon door middel van analyse van het politieregister ANPR aan het licht k o m t , kan dat v o o r de politie reden zijn o m een onderzoek In te stellen. Zo kunnen potentiële criminele activiteiten tijdig worden o n d e r k e n d . Een voertuig dat 's nachts meerdere malen de grens over g a a t kan dulden op het smokkelen van m e n s e n , goederen en dergelijke. De signalering v a n deviant gedrag kan zowel preventief als repressief werken. Datamining ^k i Datamining is een proces waarin concepten uit de marketing, database management, statistieK en computerwetenschappen met elkaar worden gecombineerd. Het bekendste voorbeeid van datamining betreft een marktonderzoek van een supermarktketen. Met market basket analysis en customer profiling reporting is het mogelijk na te gaan wat winl<elende Idanten zoal in hun boodschappenmandje stoppen en of hier bepaalde patronen en combinaties in te vinden zijn. Door het toepassen van deze technieken is onder meer ontdekt dat jong volwassen mannen op vrijdagmiddag vlak voor sluitingstijd de supermarkt binnenlopen om luiers, bier en chips te kopen. Omdat deze aankoopcombinatie-veel voorkomt kunnen supermarkten daarop inspelendoor kortingen en assortimenten daarop aan te passen. V o o r beide voorbeelden geldt dat op basis van visuele waarnemingen dergelijke patronen zeer waarschijnlijk niet aan het licht k o m e n . De aantallen voertuigen zijn daarvoor t e groot (Inmiddels zijn er meer dan 8 miljoen motorvoertuigen m e t een Nederlands kenteken) en bovendien moet een opsponngsambtenaar precies op de goede t i j d e n plaats aanwezig zijn om het deviante gedrag waar te kunnen n e m e n . Het gebruik v a n een c o m p u t e r leent zich daarentegen bij uitstek voor het zoeken naar dit soort patronen in v e r v o e r s t r o m e n . I^lddels analyse van opgeslagen kentekens wordt het m o g e l i j k een schijnbaar onschuldig voertuig ln v e r b a n d te brengen m e t een op handen zijnde of reeds uitgevoerde criminele actle^. Datamining ïn het operationele politieproces Bij vergelijking van de verkeersstroom over de A l richting Duitsland met de hotlist gestolen voertuigen werden over een periode van 5 maanden 103 hits gesignaleerd. Hierop werden de 25 voertuigen die voor een gestolen voertuig reden en de 25 die erachter reden geselecteerd en vergeleken. In 16 gevallen bleek hierbij dat een voertuig met hetzelfde (buitenlandse) kenteken in de buurt van een gestolen voertuig reed. Uit kansberekening blijkt dat het hier om meer dan "toeval" ging.

Manuel J J . Lopez, De mogelijkheden van data mining voor de Nederlands Politie. Uit; Het Tijdschrift voor de Politie, nr, 6, juni 2000 pagina's 26-29. " Bureau In-Pact voor politie en veiligheid, Rapport: Herziene evaluatie ANPR, 2006.

10


De meerwaarde die AIMPR in de t o e k o m s t kan bieden is vooral gericht op (proactieve) informatieanalyse, datamining en het v e r s t e r k e n van de informatiepositie v a n de politie. Doelstelling ls het ontdekken van t r e n d s , patronen en profielen o m d a a r passende Interventiescenario's voor te kunnen opstellen of zelfs 'crimlnallteitsvoorspellmgen uit te kunnen destilleren. Dat vraagt o m een andere soort van analyses andere vakinhoudelijke kennis en vanwege de bijzondere verstrekkende zoekmogelijkheden om autorisaties van een zeer beperkte kring van politieambtenaren die de vereiste deskundigheid en ervaring bezitten. 2.6

B r e d e r e Inzet

De effectiviteit van ANPR zal t o e n e m e n naarmate de inzet breder wordt. Nu w o r d t ANPR regionaal en periodiek ingezet. De ANPR-systemen kunnen echter ook structureel en landelijk worden Ingezet. Te denken valt aan een koppeling van de ANPR-systemen aan de bestaande camera's van Rijkswaterstaat die langs de snelwegen hangen en een koppeling aan de camera's van stadstoezicht. Zo kunnen (potentiële) wetsovertreders nationaal, regionaal en binnen de stad gesignaleerd en eventueel gevolgd w o r d e n . Een bredere inzet kan ook betekenen d a t er meerdere hotlists worden gekoppeld aan de ANPR-camera. Op dit m o m e n t w o r d t vooral gecontroleerd m e t gegevens van de Rijksdienst voor het Wegverkeer, gegevens van het Centraal Justitieel I n c a s s o b u r e a u , gegevens van Politie en gegevens van Justitie. Deze verzameling kan uitgebreid worden m e t hotlists van andere overheidsinstellingen. Samenwerking draagt bovendien bij aan het streven van het kabinet naar één controlerende overheid. Door (al dan niet structureel) samen te w e r k e n met eerdergenoemde partijen ontstaat een veel groter arsenaal aan b e v o e g d h e d e n , interventiemogelijkheden en Informatie die in samenhang kan morden ingezet. Deze s a m e n w e r k i n g vindt al vaak plaats in het kader van het integrale veiligheidsbeleid, de bestuurlijke aanpak van de georganiseerde criminaliteit, de inzet van Bibob en de multidisciplinaire samenwerking m e t de Bijzondere Opsporingsdiensten. ANPR kan dus een steeds grotere rol gaan spelen bij h e t efficiënt u i t v o e r e n van de politietaak. Gezien de ervaringen van de Politie R o t t e r d a m - R i j n m o n d kan e r m e e r bereikt w o r d e n met minder politie-inzet. Vanwege de identificerende en signalerende werking k r i j g t de politie een steeds beter beeld van (potentiële) balansverstoringen en (potentiële) balansverstoorders m e t een veiligere samenleving als gevolg. Op die manier biedt ANPR de mogelijkheid o m t h e m a t i s c h te s t u r e n , bijvoorbeeld op signalen van maatschappelijke onrust. V e r d e r leren de ervaringen van de politie in Groot Brittannië dat de m e t ANPR verkregen i n f o r m a t i e een grote bijdrage levert aan het oplossen of voorkomen v a n terroristische aanslagen en zware delicten, W a t d a t aangaat kan ANPR dus ook gebruikt w o r d e n voor b e w a k e n en beveiligen, het vergaren v a n informatie en Intelligence of het t e g e n h o u d e n v a n een aanslag. Dergelijke toepassingen zijn natuurlijk wel afhankelijk v a n d e dichtheid v a n h e t cameranetwerk.

' Bevordering Integrlteitbeoordellngen door het Openbaar Bestuur (BIBOB).

11


2.7

Tot s l o t

De toepassing van ANPR kan zowel plaatsvinden In het kader v a n de handhaving als van de opsporing. Het heeft de potentie o m een positieve bijdrage te leveren aan de uitvoering van de politietaak door een verhoging van de pakkans, een stijging v a n het aantal executies, een daling van de dreiging van criminele activiteiten en de mogelijkheid om achteraf vervoerstromen te onderzoeken en te analyseren. I n die zin Is AIMPR zowel een preventief als een repressief instrument. Bij ANPR als h a n d h a v i n g s i n s t r u m e n t worden de kentekens v a n passerende voertuigen vergeleken m e t een zogenaamde 'hotlist'; een zwarte lijst m e t wetsovertreders en wanbetalers van politie, justitie en belastingdienst. Voor de juridische haalbaarheid is het van belang dat de politie kentekens slechts v e r g e l i j k t . De opgenomen kentekens Inclusief tijd en plaats (politieregister ANPR) zijn toegankelijk voor de uitvoering van de dagelijkse politietaak. Het politieregister ANPR kan echter ook een grote rol spelen bij het vaststellen van bewegingspatronen van bepaalde t y p e voertuigen of groepen personen. ANPR heeft wat dat betreft een o p s p o r i n g s t o e p a s s i n g o m d a t de verzamelde gegevens gencht worden v e r w e r k t . Verder kan onderzoek gedaan worden naar afwijkende patronen binnen de geregistreerde vervoerstromen o m daarmee deviant gedrag op te sporen. Dat een toepassing mogelijk Is, wil nog niet zeggen dat daar gebruik van gemaakt dient te worden. Dit zal ter sprake komen in h e t v o l g e n d e hoofdstuk. De resultaten van gehouden pilots bij enkele regiokorpsen wijzen uit dat ANPR een grote bijdrage kan leveren aan het vergroten van de effectiviteit en efficiëntie van de Nederlandse Politie. De toepassing van ANPR staat of valt echter m e t de uitwisseling en beschikbaarheid van actuele gegevens. Dit geldt zowel voor de handhaving als de opsporing en v r a a g t o m afspraken op landelijk niveau over gezamenlijke standaarden voor w e r k w i j z e , d a t a f o r m a t e n en apparatuur. Een deel van de gegevens dat gebruikt wordt of kan w o r d e n , m o e t betrokken worden bij partners. Uiteraard ls het zo dat hoe meer gegevens gebruikt worden (input) hoe groter de potentiële meerwaarde van ANPR ( o u t p u t ) . Samenwerking m e t partners is d a a r o m van groot belang. Daarnaast dwingen de relatief hoge investeringen voor de Inzet van een netwerk y a n vaste camera's t o t overleg en samenwerking m e t andere overheidsorganisaties die bij de uitvoering van hun t a a k eveneens camera's Inzetten (bijvoorbeeld Rijkswaterstaat of het Bureau Verkeershandhaving Openbaar Ministerie). Dit v r a a g t t i j d en planning over een langere t e r m i j n .

12


3

ANPR in perspectief

3.1

Inleiding

I n artikel 2 van de Politiewet (1993) staan de kerntaken van de politie g e n o e m d ; " D e politie heeft tot taal< in ondergeschil
Strategische kaders

3.2.1

Politie In O n t w i k k e l i n g

''Blijven wij staan binnen hetgeen wij van onze voorouders ontvingen; doen wij zelve niets; verzetten ons tegen tijdige verbetering; dan liomt, in plaats van verbetering, ommekeer van zaken. Ieder tijdvak heeft zijn eigen beginsel van beweging; laat men dat slapen, dan ontstaat in het volgende tijdvak verwarring van beweging." vAldus Thiorbecke In zijn Historische schetsen uit 1872. Met dit citaat begon het visiedocument 'Politie in O n t w i k k e l i n g ' zoals dat In 2005 d o o r de Raad van Hoofdcommissarissen is uitgebracht. Met dit d o c u m e n t geeft de Raad aan welke missie, doelstellingen en strategieën zij voor de komende periode wil h a n t e r e n . Door middel van dit citaat geeft de Raad aan dat de politieorganisatie niet blind m a g zijn v o o r de veranderingen ln de samenleving. De open grenzen, de explosief t o e g e n o m e n mobiliteit en c o m m u n i c a t i e m o g e l i j k h e d e n , de massaliteit hiervan e n de m e t deze factoren samenhangende anonimiteit hebben gezorgd v o o r een vluchtige en vervlochten samenleving. De wijze van w a a r n e m e n v a n de overheid sluit al lang niet meer aan bij de massaliteit van verplaatsingen en gecombineerd m e t de anonimiteit binnen de ( v e r k e e r s ) s t r o m e n v o r m t d i t een veiligheidsrisico.

^° Politie & Wetenschap, De kerntakendiscussie:

verloop, opbrengsten en barrières, Apeldoorn, 2007

13


De noodzaak o m t o t een aanzienlijke verbetering in het waarnemingsvermogen te komen en het handelingsvermogen te verbeteren is in de visienota 'Politie in Ontwikkeling' onderkend. Door een verschuiving van prioriteiten en het versterken v a n de informatiepositie van de politie m o e t het doel van een veiliger samenleving (bijdrage aan veiligheid) bereikt w o r d e n . Deze verbetering in de informatiepositie kan bereikt worden door gebruikmaking van nieuwe technologieën, maar ook door samenwerking m e t andere ( p r i v a t e ) partijen. De onoverzichtelijkheid en ongrijpbaarheid van de huidige samenleving stelt de politie voor nieuwe uitdagingen, maar ook voor nieuwe kansen. De Raad van Hoofdcommissarissen wil inspelen op de uitdagingen en kansen die de nieuwe samenleving m e t zich meebrengt en h e e f t daarom in 'Politie in O n t w i k k e l i n g ' een tiental zogeheten punten aan de horizon geformuleerd, welke leidend zijn v o o r toekomstige ontwikkelingen binnen Politie Nederland. 10 punten aan de horizon (Politie in Ontwiklteling) 1 De Nederlandse politie wil bijdragen aan veiliglieid 2 Signaleren en adviseren is een expliciete taak van de Nededandse politie 3 Ondergeschiktheid met gezag is richtinggevend voor de Nederlandse politie 4 Het gebiedsgebonden werl<en blijft een leidend principe voor de Nederlandse politie 5 Binnen het gebiedsgebonden wer!<en vormt een nodale oriëntatie een noodzakelijke aanvulling op de lokale oriëntatie 6 De Nederlandse politie zet in op 'policing of communities' 7 De Nederlandse politie wii informatie gestuurd werken 8 De Nederlandse politie ziet programmasturing als adequaat middel tot samenwerking 9 De Nederlandse politie vormt één concern 10 De Nederlandse politie ziet intensieve Europese politiesamenwerking als vanzelfsprekend onderdeel van het gemeenschappelijk EU-veiligheidsbeleid. De vraag ls in hoeverre ANPR past binnen de visie van de R H C " . Het m o g e duidelijk zijn dat ANPR zelfs in meest elementaire v o r m (toepassing bij verkeerscontrole) e e n b i j d r a g e levert a a n v e i l i g h e i d (PIO, p u n t 1 ) . De selectie van aan te houden voertuigen verloopt immers veel efficiënter e n daardoor kan m e t minder inzet hetzelfde (veilighelds)effect worden bereikt. T i j d e n s de uitvoering van de politietaak w o r d t informatie v e r k r e g e n , bijeen gebracht en geanalyseerd. Op basis hiervan b e n o e m t (definieert) de politie de problemen en worden signalen afgegeven aan betrokken actoren en de samenleving als geheel. Hiermee is in de loop van de tijd een taak t o e g e v o e g d ; s i g n a l e r e n e n a d v i s e r e n (PIO, punt 2 ) . Deze t a a k vindt m o m e n t e e l nog niet zijn grondslag in de taakomschrijving in de Politiewet, m a a r Is in het kader van veiligheid onlosmakelijk verbonden m e t de k e r n t a k e n . Signaleren en adviseren is daarom in Politie in Ontwikkeling expliciet toegevoegd aan de k e r n t a k e n van de politie. Omdat ANPR een identificerende en signalerende w e r k i n g heeft (ontanonimiseren van v e r k e e r s s t r o m e n ) , kan het dus ook een bijdrage leveren aan deze nieuwe kerntaak. Het concept n o d a l e o r i ë n t a t i e (PIO, p u n t 5) wil zeggen dat de politie zich o o k m o e t richten op de knooppunten v a n m e n s e n , goederen, geld en informatie en op de s t r o m e n daartussen. Nodale oriëntatie sluit de lokale oriëntatie niet uit maar v u l t deze a a n . I^let nodale oriëntatie kunnen informatie combinaties gemaakt worden waardoor wetsovertreders gesignaleerd en geïdentificeerd worden binnen de a n o n i m i t e i t v a n v e r k e e r s s t r o m e n . De ANPR technologie past dan ook prima binnen het concept v a n nodale oriëntatie.

Zie voor een uitgebreide beschouwing over de relatie tussen ANPR en het visiedocument Politie In Ontwikkeling het artikel "De Hoeksche Waard; Lokale veiligheid gebaat bij nodale oriëntatie", van F. Hoogewoning en P. Homminga zoals verschenen In Openbaar Bestuur {apn\ 2006).

14


De veranderde samenleving brengt m e t zich mee dat de poiitie nog intensiever, s l i n i m e r en integraler moet gaan werken. I^let het concept i n f o r m a t i e g e s t u u r d w e r l c e n (PIO, punt 7 ) w o r d t erkend dat politiewerk in belangrijke mate kennis gestuurd Is. Waarneming en het verzamelen van Informatie en het op basis hiervan sturen van de activiteiten v o r m t de grondslag voor het dagelijks opereren van de politie op lokaal niveau. Door gebruik te maken van technologische hulpmiddelen kan de politie haar w a a r n e m i n g s v e r m o g e n verbeteren. ANPR kan een rol spelen bij de ogen en oren die nodig zijn voor Informatie gestuurd werken. I m m e r s m e t ANPR kunnen waarnemingen van kentekens ln verband worden gebracht m e t personen dle de aandacht van de politie verdienen. 3.2.2

R e a c t i e k a b i n e t op Politie in O n t w i k k e l i n g

I n haar reactie op het visiedocument Politie in Ontwikkeling bepleit het kabinet een versterking van de Informatiepositie van d e politie door informatie, c o m m u n i c a t i e . Innovatie en samenwerking. Het kabinet wil daardoor sturen op samenhangende maatregelen die nodig zijn o m de informatlegestuurde politie t e organiseren . Dit o m v a t maatregelen als de landelijke standaardisatie van de werkprocessen en informatieproducten, het realiseren van een landelijk informatieen c o m m u n i c a t i e s y s t e e m , het verbeteren van de analysefunctie bij de politie, een analyse van de mogelijkheden en bevoegdheden o m Informatie te delen (ook m e t andere bij veiligheid betrokken partners). Wat dat betreft sluit een landelijke toepassmg v a n ANPR aan bij de reactie van het kabinet. Het kabinet vindt verder dat de politie in de t o e k o m s t In staat moet zijn o m in een kort t i j d s b e s t e k de nieuwste relevante technieken en werkmethodes te testen en vervolgens t e integreren In de werkprocessen van de Nederlandse politie. Dat laatste kan n a t u u r l i j k alleen m a a r als Politie Nederland opereert als één c o n c e r n (PIO, punt 9 ) . 3.2.3

V i s i e op h a n d h a v i n g

De huidige toepassing van ANPR is vooral gericht op inzet bij verkeerscontrole. Dat Is een handhavingstaak en d a a r o m Is het goed o m ANPR te beschouwen in het licht van de visie op h a n d h a v i n g . Bij het opstellen van de visie op handhaven^^ hebben de proceseigenaren handhaving binnen de Nederlandse Politie de volgende zeven uitgangspunten geformuleerd: Handhavingsuitgangspunten

1

De kern van politiewerk Is handhaven De politie handhaaft voor balans en vrede in de samenleving . ^ „„ Effectief handhaven Is inzetten waar het effect het grootste is; op de balansverstoorders en balansversterkers , , . , „.oî We handhaven zinvol aan de voorkant van het probleem als onderdeel van een integraal veiligheidsbeleid We ontwikkelen op basis van best practices handhavingsinterventies We bundelen landelijk handhavingskracht waar en wanneer dat effectief is Handhavingsinterventies moeten eindig zijn

Kabinetsreactie op visiedocument Politie ln Ontwikkeling van de Raad van Hoofdcommissanssen Handhaven - (terugjbrengen van balans (versie 20070830), verslag van de werkbijeenkomist proceseigenaren Handhaven op 9 en 10 mei 2007,. voor het ontwikkelen van een visie op handhaven.

15


ANPR kan in potentie een bijdrage leveren aan verschillende van deze uitgangspunten. I^let de Inzet van ANPR ligt de focus vooral op de balansverstoorders en kan ervoor gekozen worden o m preventief actie te ondernemen. Dat ANPR de potentie heeft o m een best practice t e worden op het gebied van handhaving ligt voor de hand. Niet voor niks w o r d t ANPR o m a r m d door de verschillende korpsen en zijn partners geïnteresseerd In deelname. Samen m e t dle partners kan bovendien het effect van de inzet van ANPR nog eens worden v e r g r o o t : meer data als input levert meer hits op als output. 3.2.4

Wenkend perspectief

In Wenkend Perspectief, de strategische visie op politieel i n f o r m a t i e m a n a g e m e n t en technologie voor de periode 2 0 0 6 - 2 0 1 0 , w o r d t aangegeven welke projecten op het gebied van ICT de komende jaren prioriteit k r i j g e n , ANPR e n / o f Catch-ken worden zijdelings genoemd In Wenkend Perspectief (zie bijlage 3) en gelet op de winst die behaald kan worden m e t ANPR (verhoogde effectiviteit en efficiëntie) lijkt het raadzaam o m , binnen de kaders van Wenkend Perspectief, r u i m t e te scheppen voor de ICT-kant van ANPR. 3,3

Juridische kaders

I n het voorgaande hoofdstuk zijn twee manieren beschreven waarop ANPR gebruikt kan w o r d e n . De eerste manier betreft het scannen van een kenteken o m dat vervolgens t e vergelijken m e t een verzameling databestanden. Deze wijze verschilt eigenlijk niet veel van d e ouderwetse manier v a n werken waarin een agent kentekens ult de dagelijkse briefing noteerde in het aantekeningenboekje en daarbij vermeldde dat daar Iets m e e aan de hand zou zijn. Het verschil m e t vroeger is dat In plaats van het aantekeningenboekje er nu moderne middelen worden ingezet. De inzet van de ANPR-camera en de slimme software ter ondersteuning van verkeerscontroles levert dan ook geen juridische drempels op. I m m e r s , m e t de inzet van ANPR maakt de politie op een slimme manier gebruik van de aanwezige technologie op het gebied van w a a r n e m i n g en geheugen. Het bewaren en gebruik in de uitvoering van de politietaak van door ANPR-camera's opgenomen kentekens en de vergelijkingsbestanden, is echter een nieuwe w e r k w i j z e voor de politie. Het verzamelen, bewerken en gebruiken van deze Informatie m o e t w o r d e n getoetst aan de bestaande wettelijke richtlijnen zoals Wetboek van Strafrecht, W e t b o e k van Strafvordering en Wet Bescherming Persoonsgegevens. Bescherming v a n de persoonsgegevens die worden verzameld tijdens ANPR controles, dient thans middels een afzonderlijk privacyreglement geregeld t e worden (conform artikel 9 en artikel 10 van de Wet Politieregisters^'^). Naar verwachting zal de Wet Politieregisters op 1 j a n u a r i 2008 worden vervangen d o o r de W e t polltIegegevens^^ BIJ de nieuwe wet vervalt de reglementeringspicht. Er g e l d e n bij de WPG uiteraard regels waaraan voldaan m o e t w o r d e n : de verwerking van gegevens m o e t noodzakelijk z i j n , de gegegevens moeten rechtmatig v e r k r e g e n zijn (de proportionaliteit- en subsidiariteitstoets) en de gegevens moeten Juist en volledig z i j n .

" staatsblad 1990, nummer 414 " Voorstel voor een wet houdende regels Inzake de verwerking van politiegegevens (Wet politiegegevens 327). Het wetsvoorstel Is op 17 oktober 2005 Ingediend en op 27 juni 2006 door de Tweede Kamer aangenomen,

16


WPG en ANPR volgens de minister van Justitie (parlementaire behandeling van het wetsvoorstel WPG) ''Zodra multimediale gegevens te iierleiden zijn naar een te Identificeren persoon en deze gegevens worden gebruilit In tiet l
((

Politie Rotterdam-Rijnmond kent sinds april 2007 een privacyreglement ANPR . De soorten gegevens die in dit register ANPR opgenomen mogen worden zijn ondermeer; het kenteken van het v o e r t u i g , de locatie en het tijdstip w a a r het voortuig zich op het m o m e n t van het scannen bevond, een digitale opname van het voertuig en partiele afbeeldingen van de inzittenden (door de ruit van het v o e r t u i g ) . Andere elementen in dit reglement betreffen het gebruik van het register, de informatiebeveiliging, autorisaties, de b e w a a r t e r m i j n e n , de o p v o l g t e r m i j n e n , etc. Privacyreglement ANPR - Politie Rotterdam-Rijnmond Artikel 2; "Wet register heeft tot doel de informatie-voorziening in het kader van de uitvoering van artikei 2 van de Politiewet 1993 mogelijk te maken voor zover dit betreft de vergelijking van kentekens van voertuigen met voor de controleactiviteiten relevante gegevens uit politieregisters of andere bestanden betreffende gepleegde ofte plegen strafbare feiten, -verstoring van de openbare orde, hulpverlening, de uitvoering-van-gereciitelijke vonmssen en de inning van belastingsaanslagen en boetes." Van belang is dat het privacyreglement van Politie Rotterdam-Rijnmond het specifiek heeft over het v e r g e l i j k e n v a n k e n t e k e n s in het kader van c o n t r o l e (lees: handhaving). Dat is iets anders dan het o p s l a a n v a n k e n t e k e n s o m op een_ later t i j d s t i p te gebruiken v o o r o n d e r z o e k of a n a l y s e op een later tijdstip (lees: o p s p o n n g ) . Het is met name de mogelijkheid om ANPR-gegevens achteraf in t e zetten voor opsporing en analyseren, die op privacy bezwaren kunnen s t u i t e n . Het gebruik v a n deze nieuwe informatiebron b r e n g t op twee aspecten bezwaren m e t zich m e e ; • kentekengegevens van onverdachte personen worden verzameld en v e r w e r k t kentekenwaarnemingen kunnen achteraf worden geraadpleegd en ontanonimiseerd. Hoewel uit onderzoek blijkt dat de burger bereid is een deel van zijn privacy op t e offeren o m een veiliger samenleving te bewerkstelligen, is het echter de vraag of de burger bij het v o r m e n van zijn mening op de hoogte is van alle (technologische-) ontwikkelingen en de mogelijkheden die de techniek de overheid verschaft.^^

staatscourant 26 april 2007 " Rathenau Instituut, Van privacyparadijs

tot controlestaat?, studie, 2007

17


Proactief onderzoek en privacy Een voorbeeld van tioe de toepassing van ANPR de privacy van een burger kan raken is proactief onderzoek. In theorie is het mogelijk dat personen die niets met een specifiek delict te malcen hebben maar die op het verkeerde moment op een verkeerde plaats verblijven in e 'potentiële verdachten' bestand terechtkomen. Van belang is dus om als politie goed uit te leggen wat een proactief onderzoek inhoudt en dat voldoende wettelijke waarborgen bestaan om onterecht te worden bestempeld als een verdachte.

Het CBP (College Bescherming Persoonsgegevens) houdt toezicht op de naleving yan w e t t e n die het gebruik van persoonsgegevens regelen en adviseert hierin. Het CBP vindt de inzet van ANPR in zoverre positief dat het de persoonlijke levensfeer kan beschermen d o o r d a t het de politie In staat stelt o m heel gericht voertuigen en personen te controleren. Voertuigen waar 'niets mee is' worden niet aan onnodige controle blootgesteld. Het CBP staat kritisch tegenover het in een vroegtijdig stadium verzamelen v a n grote hoeveelheden gegevens ten behoeve van de bescherming van de veiligheid. Zij heeft aangegeven deze ontwikkelingen aandachtig te zullen volgen en wijst op noodzaak van v o o r t d u r e n d e afweging tussen de belangen van privacy en veiligheid. Speech Jacob Kohnstamm (voorzitter CBP) op Congres 'Veiiigheid en Privacy" zoektocht naar een nieuwe balans '. 1 november 2007, Paleiskerk, Den Haag. Die vermaledijde data protectie principes kunnen wel degelijk de weg wijzen In het verder ontwlkl<elen van die evenwichtskunst van privacy versus veiligheid. Ik herhaal daartoe nog even mijn tekst van zoeven, siechts op een enl<el punt daartoe aangepast: • verzamel geen persoonsgegevens tenzij dit noodzal<eiijk is; . weeg daarbij zorg vu Idig iactoren als_proportionaliteit, subsidiariteit en effectiviteit; . verzamel alleen de hoogstnoodzakelljl<e gegevens en doe dat In het kader van een • welomschreven doel; . breng, als je desondan!<s allerhande informatie hebt verzameld van onverdachte mensen, hen daarvan op de hoogte, geef hen desgevraagd inzage in die gegevens en geef hen het recht die gegevens te doen verwijderen; . ga vervolgens zorgvuldig met de aldus verzamelde gegevens om, d.w.z. gebruik die gegevens niet voor een ander doel dan waarvoor je ze oorspronkelijk verzamelde (in de sfeer van de opsporing en vervolging dus) en zorg er in technische zm voor dat alleen bevoegden - need to know I - toegang tot de gegevensverzameling hebben.

Een ander onderwerp betreft de bevoegdheid een voertuig staande te h o u d e n , wanneer deze bevoegdheid niet w o r d t afgeleid ult de WVW (Wegenverkeerswet), ivievis ( 2 0 0 5 ) b e t o o g t zijn 'Onderzoek Inzet Catch-ken' dat de algemene toezichtstaak (artikel 2 Politiewet) in de meeste gevallen een magere zo niet wankele juridische basis v o o r het laten stoppen van een voertuig bij toepassing van ANPR. Zeker wanneer er sprake is van het laten stoppen v a n een voertuig in het kader van opsporing (b.v. als onderdeel van 'Tegenhouden') Is h e t maar de vraag of de bestuurder van het voertuig verplicht is t e stoppen. Reden te meer o m bij de Implementatie en doorontwikkeling van ANPR grondig onderzoek te doen naar de juridische kaders. Zeker als gesproken w o r d t over de verschillende opsporingstoepassingen. Uiteindelijk draalt het o m een discussie over proportionaliteit en subsidiariteit: in hoeverre past het middel bij de ' k w a a l ' e n zijn er geen andere (en 'lichtere') middelen o m d e ' k w a a l ' t e bestrijden. Dat Is een discussie die bij de verdere Implementatie van ANPR nog gevoerd zal m o e t e n worden.

18


3.4

Tot slot

I n dit visiedocument worden de implicaties van een landelijke toepassing van ANPR in relatie t o t de politietaak besctireven. Het belangrijkste uitgangspunt daarbij is d a t de toepassing van ANPR moet passen binnen Inet politiebestel. Ontwikkelingen die een focus op balansverstoorders mogelijk m a k e n , zoals v i s u e l e - en Informatietechnologie, worden In principe van harte o m a r m d . Het toepassen v a n een nieuwe technologie maakt het mogelijk de ongrijpbare en anonieme v e r k e e r s s t r o m e n te volgen en te ontanonimiseren. ANPR speelt daarmee prima in op de uitdagingen en kansen van de nieuwe netwerksamenleving. Des te meer reden o m deze nieuwe technologie toe te voegen aan het i n s t r u m e n t a r i u m van de Nederlandse Politie. Op zich sluit de toepassing van ANPR dan ook goed aan bij de nieuwe politiestrategie (en dan m e t name de concepten nodale oriëntatie en informatlegestuurde politie) en kan het een positieve bijdrage leveren aan zowel de handhaving als de opsporing. Wel dient nadrukkelijk rekening gehouden t e worden m e t het vinden v a n een v e r a n t w o o r d e balans tussen de aanpak van criminaliteit en onveiligheid enerzijds en de bescherming van de persoonlijke levenssfeer anderzijds. Het gebruik van een c a m e r a , in combinatie met 'slimme' software, is namelijk regelmatig onderwerp van maatschappelijke discussies, De ANPR-technologle als selectiemiddel bij de handhavende politietaak levert geen juridische drempels op. De politie doet feitelijk niets anders dan gebruik m a k e n v a n de aanwezige technologie op het gebied van w a a r n e m i n g en geheugen. Daar w a a r het gaat om gebruik van de m e t ANPR verzamelde informatie ( w a a r n e m i n g e n v a n kentekens In combinatie m e t t i j d en plaats) m o e t echter nog wel de nodige discussie w o r d e n gevoerd. Dit met het oog op zowel de juridische kaders als het m a a t s c h a p p e l i j k e draagvlak. In deze discussies dient aandacht besteed te worden aan t r a n s p a r a n t i e , respect v o o r de privacy van burgers en duidelijke juridische kaders waarin de beginselen v a n proportionaliteit en subsidiariteit zijn v e r a n k e r d . W a t b e t r e f t de juridische kaders zal er door ontwikkeling in de privacywetgeving naar v e r w a c h t i n g in de t o e k o m s t voor de politie meer ruimte zijn o m bestanden t e a n a l y s e r e n . Diverse AmvB's en de nieuwe Wet Politiegegevens zorgen voor een v e r r u i m i n g v a n de bevoegdheden van de politie m e t betrekking t o t bewaren en bewerken v a n gegevens . Op dit m o m e n t Is echter terughoudendheid geboden als het gaat o m het analyseren v a n bestanden t e n behoeve van de uitvoering van de politietaak. Ten behoeve van een snelle volwassenwording en een professionele Inzet v a n ANPR zouden d a a r o m éénduidige juridische en normatieve kaders moeten worden o n t w i k k e l d , die oneigenlijk gebruik van de databestanden uitsluiten. Dit schept duidelijkheid e n laat zien hoe d e politie omgaat m e t ANPR gegevens. Deze transparantie helpt o m het v e r t r o u w e n van burgers in de rechtsstaat te bevorderen. Verder is het van belang d a t ANPR goed w o r d t geborgd in de primaire en ondersteunende werkprocessen.

Memorie van Toelichting Wet Politieregisters (vergaderjaar 2005-2006).

19


4

Verder met ANPR

4.1

Inleiding

Dit document biedt een overl
R e g i o n a l e v r i j h e i d in g e b o n d e n h e i d

Het is zonder problemen mogelijk binnen een regio één of meer stand alone ANPRapparaten in te zetten bij de uitvoering van de handhavingstaak. Enkele regiokorpsen hebben dit al aangetoond. Door ANPR bovenregionaal In t e zetten als n e t w e r k zal het r e n d e m e n t hiervan echter groter zijn dan de som der delen. De apparatuur die bij de verschillende korpsen w o r d t gebruikt is divers. Deze diversiteit in apparatuur hoeft geen probleem te zijn zolang deze m a a r geen barrière oplevert v o o r een verantwoorde gegevensuitwisseling^^ De keuze voor apparatuur en in te zetten databestanden moet zo v r i j mogelijk gehouden w o r d e n . T e n m i n s t e , zolang deze samen m e t de gehanteerde werkwijzen aan strak gedefinieerde standaarden voldoen. Het is beter de uitwisseling te standaardiseren dan de apparatuur zelf. Waar mogelijk zou dit laatste echter niet nagelaten moeten worden. Door de keuze in apparatuur vrij te laten, blijft er ruimte over technologische ontwikkelingen In de markt en dat kan een voordeel zijn. Dat voordeel kan echter alleen behaald worden als de de uitwisseling van gegevens wordt gestandaardiseerd.

20


Standaardisatie maal
Landelijke regie

Uitgangspunt voor verdere implementatie en doorontwikkeling v a n ANPR Is een landelijke organisatie die de ANPR standaarden ontwikkelt en bewaakt en die aanspreekpunt is voor deelnemers en ketenpartners in de ANPR strategie. Daarnaast draagt deze organisatie de zorg v o o r het beheer van een landelijke database m e t landelijke hot lists. De diverse regio's zijn verplicht de landelijke standaarden over t e n e m e n o m gebruik t e kunnen maken van de landelijke database. Regio's hebben de vrijheid de landelijk ter beschikking gestelde data aan t e vullen m e t regionale data. De regio's hebben ook de vrijheid o m de regionale data onderling ult te wisselen (samenwerking m e t andere k o r p s e n ) . In figuur 4 . 1 staan voorbeelden van databases van de regionale back offices en de landelijke back office. Om de data accuraat en actueel te houden Is het belangrijk dat het beheer van de databestanden goed wordt belegd.

yXHotJilijHï ®ïi"c|!<«)irfe

Figuur 4 . 1

Landelijk regie en regionale autonomie bij landelijke toepassing ANPR 21


Een gedegen standaardisatie van l
het v e r w e r v e n van bestaande voorkeur geniet boven het zeir IÎet name in Engeland is d o o r de al standaarden o n t w i k k e l d .

20 VTSPN, Wenkend Perspectief, 2006

22

AIMPR, Naar een landelijke toepassing

4.4

Conclusies en aanbevelingen

4.4.1

Conclusies

Kort samengevat luiden de conclusies van dit visiedocument als v o l g t : . . . . Verdere implementatie van ANPR vraagt o m een landelijke standaard opdat de communicatie tussen korpsen en systemen vlekkeloos verloopt en er sprake is van eenheid in toepassing en handelen; . De toepassing van ANPR in de handhaving ls redelijk onomstreden en kan derhalve op korte t e r m i j n verder geïmplementeerd w o r d e n ; . De toepassing van ANPR in de opsporing v r a a g t o m nadere uitwerking van juridische kaders (privacy, proportionaliteit en subsidiariteit); . Zowel gezien de kosten als de m e e r w a a r d e , verdient nauwe samenwerking m e t partners de voorkeur, Deze conclusies onderschrijven de noodzaak t o t landelijke regie op ANPR, Een landelijke organisatie dient de ANPR-standaarden te ontwikkelen en bewaken, te fungeren als aanspreekpunt voor de korpsen en zorg te dragen voor het beheer van een landelijke database. 4.4.2

Programma 'Implementatie en Doorontwikkeling ANPR ( I D A ) '

Geadviseerd w o r d t de verdere ontwikkeling van ANPR plaats te laten vinden o n d e r een p r o g r a m m a ' I m p l e m e n t a t i e en Doorontwikkeling ANPR ( I D A ) ' , Vanuit dit p r o g r a m m a kan de regie worden gevoerd over de landelijke implementatie en doorontwikkeling v a n ANPR. Dit p r o g r a m m a m o e t ln een tijdsbestek van circa t w e e l a a r leiden t o t een situatie w a a r b i j inzet v a n ANPR bij de uitvoering van de polltieprocessen routine is geworden. Een op te stellen programmaplan zal een volledig inzicht geven ln de dwarsverbanden naar lopende p r o g r a m m a ' s en processen in de staande organisatie en de in uit te v o e r e n a c t i v i t e i t e n . Korpsen die het Initiatief hebben genomen ANPR in te zetten bij de uitvoermg van hun t a k e n dragen op basis van hun ervaringen bij aan het t o t stand komen van standaarden en stellen hun lopende ANPR-projecten daarop b i j . Het p r o g r a m m a zal in samenhang m e t andere ontwikkelingen binnen de politie de Invoering, het gebruik en de doorontwikkeling van ANPR bij de korpsen ondersteunen en randvoorwaarden scheppen voor de borging in de staande organisatie. Verder d i e n t het p r o g r a m m a te resulteren in een gestandaardiseerd datamodel ANPR, specificaties v o o r in t e z e t t e n apparatuur, eenduidige werkprocessen en daarbij behorende opleidingen. Vanuit het p r o g r a m m a dienen op basis van de vastgestelde strategie afspraken g e m a a k t m e t ketenpartners over samenwerking in het n e t w e r k en worden de initiatieven g e n o m e n het maatschappelijke draagvlak van de inzet v a n ANPR te v e r h o g e n . Dit laatste v e r g t uiteraard statistische onderbouwing v a n de effectiviteit van ANPR. 4.4.3

Structuur programma IDA

Het KLPD heeft in opdracht van de portefeuillehouder ANPR In de RHC deze visie op ANPR geschreven De KLPD kent een eigen projectorganisatie ten behoeve v a n ANPR en h e e f t bovendien al de nodige expertise op dit terrein o p g e b o u w d . Derhalve l i j k t het r a a d z a a m o m het p r o g r a m m a IDA beheersmatig onder t e brengen bij het KLPD.

23


Het programma dient aangestuurd te worden door een stuurgroep bestaande uit functionarissen afl
Programmabureau IDA

Uiteraard dient het programma IDA geleld te worden door een aan te stellen programmamanager. De programmamanager legt verantwoording af aan de stuurgroep. De p r o g r a m m a m a n a g e r w o r d t ondersteund door een p r o g r a m m a b u r e a u bestaande uit een programmaleider, t w e e beleidsmedewerkers en administratieve ondersteuning. De eerste twee taken van het programmabureau zijn als v o l g t : Opstellen

van een

programmaplan

De eerste taak voor de programmaleider zal zijn het opstellen van een p r o g r a m m a p l a i i waarin projecten en activiteiten (waarbij speciale aandacht nodig Is voor communicatie) worden geïnitieerd, hetzij decentraal bij de regiokorpsen, hetzij centraal, die tezamen borg staan voor een succesvolle Implementatie van ANPR binnen Politie Nederland. De stuurgroep ANPR stelt namens de Board Handhaving het p r o g r a m m a p l a n vast. I n het programmaplan dient nadrukkelijk rekening gehouden te worden m e t de aanbevelingen ult de evaluatie van de pilots ( I n - p a c t , 2 0 0 6 ) en de bevindingen van het landelijk platform ANPR (Inventarisatie ANPR, 14 februari 2 0 0 7 ) . Deze aanbevelingen en bevindingen kunnen als volgt geclusterd w o r d e n : 1. Processen en werkwijze 2. Infrastructuur 3. Juridische kaders 4 . ANPR-strategle 5. Regie en s a m e n w e r k i n g I n bijlage zijn deze clusters nader uitgewerkt. Voorgesteld w o r d t o m de clusters t e laten uitwerken In aparte w e r k g r o e p e n ^ ^ Onderzoeken

van financieringsmogelijkheden

en opstellen

kostenraming

De beschikbare financiering in hoge mate bepalend is v o o r het ambitieniveau. Een belangrijke taak v o o r de programmamanager v o r m t derhalve het uitzoeken van de mogelijke (interne en) externe financieringsmogelijkheden. Het is daarbij goed o m t e w e t e n dat naar aanleiding van de ANPR-pilots meerdere partners, waaronder NCTB, KMAR en CJIB, hebben aangegeven samen te willen w e r k e n aan de ontwikkeling en exploitatie van ANPR. Binnen deze organisaties zou er bovendien budget v o o r ANPR gereserveerd zijn.

Per werkgroep zou gericht gezocht moeten worden naar deskundigen die een bijdrage kunnen leveren, zou bijvoorbeeld ln de werkgroep die zich bezighoudt met juridische kaders plaats gereserveerd moeten v voor het CBP en het ministerie van Justitie.

24


Bijlage 1 : Voorlopige stuurgroep ANPR Bij de opdractit t o t het opstellen van dit visiedocument is een voorlopige stuurgroep ingesteld die de opstellers met raad en daad terzijde heeft gestaan. Vanwege p e r s o n d e wisselingen is een aantal van de hieronder genoemde personen inmiddels uit (AINPRJ beeld v e r d w e n e n . Uiteraard kan de bezettin van de stuurgroep worden aangepast naar gelang de wensen van de Board Handhaving c.q. de portefeuillehouder ANPR.

,

- _

«

I- . • • -

Politie in Ontwikkeling

«

V-

Regio Dsselland

,

;

.

..

^

• Regio Rotterdam-Rijnmond

.•

Regio Zuid Holland Zuid

-..

Voorziening t o t Samenwerking PN (CIP)

. <-'•• •

Regio Brabant Zuidoost

, ,

Regio Amsterdam-Amstelland

.

KfviAR

..Vïi.;sby*vv-

, B .

Voorziening t o t Samenwerking PN (NPI) ••.

-

r (voorzitter)

KLPD IVlinisterie van BZK (agenda lid) IVlinisterie van BZK (agenda lid)

25


Bijlage 2 : ANPR-activiteiten per korps ANPR -activiteiten fseptember 2007) - Beschikt over een ANPR-voertuIg - Beschikt over ondersteuning m.b.t. databasevulling Geen activiteiten bekend Geen activiteiten bekend - Beschikt over een ANPR-voertuIg - Is een project met vaste camera's gestart - Voert ANPR-acties ult met ondersteuning van de KLPD of de Belastinasdienst Geen activiteiten bekend

Korps Groningen Fryslan Drenthe IJsselland Twente Noord en OostGelderland Gelderland-Midden Gelderland-Zuid Utrecht Noord-Holland Noord Zaanstreek-Waterland Kennemerland Amsterdam-Amstelland

Gooi en Vechtstreek Haaglanden —U—",g,,„"„, Hollands Midden Rotterdam-Rijnmond

Zuid-Holland-Zuld

Zeeland Middenen West Brabant Brabant Noord Brabant Zuid-Oost

Limburg Noord Limburg-Zuid

Flevoland KLPD

•

Geen activiteiten bekend Geen activiteiten bekend - Beschikt over een ANPR-voertuig - Beschikt over ondersteuning m.b.t. databasevulling - Beschikt over een ANPR-voertulg - Rfi.qrhikt over ondersteuning m.b.t. databasevulling - Beschikt over een ANPR-voertulg - Beschikt over ondersteuning m.b.t. databasevulling - Beschikt over een ANPR-voertulg - Rpfïnhikt over ondersteuning m.b.t. databasevulling - Beschikt over een ANPR-voertulg - Beschikt over ondersteuning m.b.t. databasevuiiing - Maakt plannen m.b.t. inzet vaste camera's Geen activiteiten bekend - Is beleidsplannen aan het ontwikkelen Geen activiteiten bekend - Beschikt over meerdere ANPR-voertuigen - Maakt ook gebruik van vaste camera's - Beschikt over ondersteuning m.b.t. databasevulling - Is bezig met (nieuwe) projectplannen - Beschikt over meerdere ANPR-voertuigen - Maakt ook gebruik van een vaste camera - Beschikt over ondersteuning m.b.t. databasevulling (I.s.m. korps Rotterdam-Rijnmond) - Ontwikkeld met betrekking tot doorontwikkeling ANPR Geen activiteiten bekend - Beschikt over een ANPR-voertulg - Beschikt over ondersteuning m.b.t. databasevulllnq - Is beleidsplannen aan het ontwikkelen - Beschikt over een ANPR-voertulg - Beschikt over ondersteuning m.b.t. databasevulling - Is beleidsplannen aan het ontwikkelen Geen activiteiten bekend - Beschikt over een ANPR-voertuig - Beschikt over ondersteuning m.b.t. databasevulling - Is beleidsplannen aan het ontwikkeien - Is beleidsplannen aan het ontwikkelen - Beschikt over meerdere ANPR-voertuigen (ondersteunend Ingezet) - Beschikt over vaste camera's - Beschikt over ondersteuning m.b.t. databasevulling - Is beleidsplannen aan het ontwikkelen. - Verspreidt landellik te gebruiken hotllstsfCJIB, RDW.Vrom)

26


Bijlage 3 : Wenkend Perspectief In Wenkend Perspectief, de strategische visie op politieel informatiemanagement technologie voor de periode 2 0 0 6 - 2 0 1 0 , wordt ANPR zijdelings genoemd (pagina 2 2 ) .

en

Generieke selectie- en identifïcatiefunctie Technologische hulpmiddelen zullen een steeds grotere rol spelen o m politiemedewerkers te attenderen op bijzonderheden die v a n betekenis kunnen zijn voor hun handeien ot niet-handelen. Dit is natuurlijk afhankelijk van iemands rol, de plaats, het tijdstip en de situatie. De hulpmiddelen kunnen bijvoorbeeld attenderen op aangevers die steeds op andere plaatsen veelvuldig aangifte doen. Het systeem zal dan adviseren t o t a a n h o u d i n g , bijvoorbeeld wegens identiteitsfraude. Op straat kan iemand via een vingerafdruk of via het gelaat worden geïdentificeerd, waarna een persoondossier mobiel beschikbaar is. Dit is gekoppeld aan een I n t e g r a l e Bevraging. Door het scannen van publieke registers op ongebruikelijke patronen w o r d e n rechercheurs geattendeerd op ongebruikelijke transacties, die kunnen wijzen op zware en georganiseerde criminaliteit. Waarnemingen van personen en voertuigen liunnen vanaf vaste én flexibele punten, zoals voertuigen, camera's én pda% worden vergeleken met databestanden. Denk aan zaken als openstaande boetes, gestolen v o e r t u i g e n , v e r m i s t e kentekenplaten en bekende v e r d a c h t e n . Dit alles helpt o m het k w a a d ' ult de massa t e filteren, crimineel gedrag te Identificeren en criminelen een halt toe t e roepen, iviobiliteit en anonimiteit zijn immers criminogene factoren. Onze strategie is gericht op het bijdragen aan het vermogen van politiemedewerkers o m c r i m m e e l gedrag te identificeren via generieke attenderingsprinclpes. Generieke analysefunctie (knowledge discovery en forensic science) Met de t o t s t a n d k o m i n g van de landelijke informatiehuishouding is ook een^ nieuw strategisch v r a a g s t u k ontstaan, namelijk de vraag of w i j ( a i v d , klpd/nr en regio's) snel genoeg de j u i s t e betekenis weten te hechten aan de informatie die wij krijgen. Deze vraag zal een belangrijk punt van discussie z i j n , bijvoorbeeld na een crisis. W a a r n e m i n g en het verzamelen van Informatie zijn Immers niet alleen de grondslag voor ons dagelijks w e r k , maar ook v o o r betekenisverlening (kiezen/sturen op strategisch en tactisch niveau). Analyse v a n gegevens en informatie zijn hiervan het hart. Hiermee is de verbinding gelegd tussen iet en i n f o r m a t i e m a n a g e m e n t . De kwantiteit en kwaliteit van de informatiehuishouding in combinatie m e t de k w a n t i t e i t en kwaliteit van bestuurders en uitvoerders zijn uiteindelijk bepalend v o o r de effectiviteit en de efficiency. De k e r n v a n het politiewerk is het reconstrueren van wat er is gebeurd en het voorspellen van w a t er kan gebeuren en het vaststellen wie in welke rol bij die gebeurtenis was betrokken en wie erbij betrokken zouden kunnen raken. Deze reconstructies en persoonsrelaties zijn vastgelegd in databases. Daaruit worden processen-verbaal en informatieproducten gegenereerd. Methoden en technieken die daarbij een rol spelen z i j n : • Verklarende en voorspellende analyses, reconstrueren wat er is gebeurd or voorspellen w a t er kan gaan gebeuren (knowledge discovery f r o m d a t a b a s e s ) . Overzichten v a n het v o o r k o m e n van delicten of meldingen, dader(s) en slachtoffergroepen, tijden, plaatsen, goederen, vervoermiddelen, communicatiemiddelen en dergelijke, zijn o n o n t b e e r l i j k voor het m a n a g e n v a n onze capaciteit én voor onze effectiviteit in handhaven, toezicht, o p s p o r e n , signaleren en adviseren. . Identificerende analyses en activiteiten geven aan wie in welke rol is betrokken of wie er bij zou kunnen worden betrokken (forensisch technische t e c h n i e k e n ) . De landelijke databases moeten landelijk en regionaal t e r beschikking worden gesteld (in kopie) v o o r analyse. Knowledge Discovery f r o m Databases (kdd) en forensisch onderzoek. In een landelijk project zullen hulpmiddelen worden geselecteerd en zal de kennis v a n k d d , analyse en forensic science worden v e r b r e e d , verspreid en geborgd. I n 2006 moeten de eerste hulpmiddelen geselecteerd en beschikbaar zijn o m in de j a r e n daarna te worden uitgebreid. 27


Bijlage 4 : Uitgangspunten IDA Processen en werkwijze ANPR wordt dagelijks ingezet als hulpmiddel in het informatlegestuurde politiewerk en is ingebed In de werkprocessen die hierop van toepassing z i j n . Leidinggevenden zijn zich ervan bewust dat informatie afkomstig van de ANPR systemen een bijdrage kunnen leveren aan de sturing op strategisch, tactisch en operationeel niveau. De informatie van ANPR, als spin off van de inzet van dit middel w o r d t op t e r m i j n gebruikt voor analyse en veredeling, niet alleen op het gebied van handhaving maar ook voor andere veiligheidsdoelen, zoals opsporing en oriëntatie op de omgeving. De werkwijze (voorbereiden, uitvoeren en afhandelen) van het ANPR proces zijn landelijk beschreven en sluiten aan bij het binnen de politie gehanteerde proceshuis. Bij de regiokorpsen zijn deze nader uitgewerkt in werkinstructies. Bij de regiokorpsen en het KLPD zijn proceselgenaren, verantwoordelijk v o o r dit proces, benoemd. Het proces wordt jaarlijks geëvalueerd en bijgesteld. De m e t ANPR samenhangende proces- en productbeschrijvingen worden landelijk beheerd. De inzetmogelijkheden en 'awareness' van ANPR maken deel ult van de primaire opleidingen bij de politie. Ten behoeve van bedienaars van de ANPR apparatuur, backoffice medewerkers en analisten zijn opleidingen beschikbaar t o t 'bevoegd gebruiker'. Bij de regiokorpsen is een backoffice ANPR ingericht, belast m e t het samenstellen en onderhouden en uitwisselen van regionale databases. Er is een landelijke backoffice ingericht bij het KLPD, belast m e t het verzamelen en onderhouden van landelijke ANPR databases, afkomstig van regiokorpsen, CJIB, RDW of andere leveranciers van ANPR databases. Er zijn duidelijk afspraken over beheer en eigendom van de databases. Infrastructuur Er is een beveiligingstrategie opgesteld en ingevoerd voor de uitwisseling v a n data tussen de verschillende ANPR componenten. I n deze strategie is t e v e n s de uitwisseling van data m e t organisaties bulten de politie o p g e n o m e n . Er zijn koppelvlakken beschreven v o o r de datacommunicatie tussen d e ANPR componenten. Er is een nationaal ANPR datamodel beschreven Dit datamodel w o r d t gehanteerd voor de ANPR databases, de data afkomstig ult ANPR camera's en de ANPR backoffice s y s t e m e n . I n overleg m e t VtSPN zijn standaarden vastgesteld waaraan a p p a r a t u u r en software moeten voldoen o m te kunnen worden ingezet in de landelijke ANPR infrastructuur. Deze v o r m e n de basis voor multidisciplinaire s a m e n w e r k i n g , sluiten aan bij bestaande standaarden en huidige technologie op dit gebied en zijn toegankelijk v o o r alle leveranciers. Alleen producten die voldoen aan deze standaarden zullen w o r d e n toegelaten t o t de ANPR Infrastructuur. I n aanvullling op de bij de regiokorpsen ingezette ANPR units, Is er in samenwerking met andere overheidsinstanties een aanvullend landelijk cameranetwerk ingericht. De regiokorpsen beschikken over een informatievoorziening voor d e ANPR backoffice m e t mogelijkheden voor opslag, bewerking en uitwisseling van Informatie. De landelijke backoffice beschikt over een informatievoorziening m e t dezelfde functionaliteiten, aangevuld m e t mogelijkheden voor landelijk gebruik. 28


Als uitgangspunt geldt hierbij dat het verwerven van bestaande apparatuur en software die aan de eisen voldoet, de voorkeur geniet boven het zelf ontwikkelen hiervan. . . ... Het landelijk en regionaal functioneel beheer over de ANPR-systemen is ingencnt Het technisch beheer over de infrastructuur en de software is ingericht, Het eigenaarschap van de ANPR infrastructuur is vastgesteld en ondergebracht. De ANPR infrastructuur is opgenomen In de reguliere onderhouds- en vervangingsplannen. Juridische kaders De juridische kaders met betrekking t o t de inzet van ANPR In de polltieprocessen en het gebruik van ANPR data bij de opsporing zijn vastgesteld in samenwerking met experts bij het IVlinisterie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijkrelaties, het Ministerie van Justitie, het Openbaar Ministerie en het CBP. Juridische knelpunten m e t betrekking t o t de Inzet van ANPR en het gebruik v a n data binnen het polltiedomein zijn onderzocht en besproken. Waar nodig zijn adviezen opgesteld o m bestaande regelgeving aan t e passen of aan te vullen. De mogelijkheden met betrekking tot samenwerking met andere overheidsinstanties en de private sector zijn onderzocht en beschreven. In samenwerking m e t juridisch experts z i j n , ten behoeve van de korpsen, protocollen opgesteld v o o r een j u i s t e en éénduidige Interpretatie en toepassing van de geldende wetgevlng^^. ANPR strategie Er is een ANPR strategie v o o r Informatie, Intelligence en technologie vastgesteld. Deze strategie heeft de volgende kernthema's O Best practices op het gebied van inzet, informatieverwerking en analyse. Deze zijn als standaard opgenomen In handboeken ANPR. O Verbeteren van ANPR systemen. O Uitbreiden van toepassingsmogelijkheden in (nieuwe) politiestrategieën. O Onderzoek doen naar de tegenmaatregelen van burgers o m te v o o r k o m e n dat hun voertuigen door ANPR camera's kunnen w o r d e n w a a r g e n o m e n . Deze expertise m o e t op een centrale plaats worden belegd. O Aansluiting houden bij nieuwe ontwikkelingen op het gebied v a n voertulgidentificatie zoals Elektronische Voertuig Identificatie, RFID technieken enzovoort. Er Is strategisch overleg m e t andere overheidsinstanties over samenwerkmg bij de Inzet van ANPR, het delen van informatie en het delen van infrastructuur. De politie Is hierin een actieve p a r t n e r " . Er zijn kaders uitgewerkt en vastgelegd m e t betrekking t o t p u b l i e k - p n v a t e samenwerking. Er v i n d t jaarlijks evaluatie en bijstelling plaats van de ANPR strategie.

Denk hierbij aan de wetgeving op het gebied van privacy. Wet Openbaarheid van Bestuur, Wetboek van Strafvordering en het Europese Verdrag van de Rechten van de Mens. " Kernthema's in dit overleg zijn: samenwerken in het kader van het programma Andere Overheid , afstemming van technische standaarden en afstemming van werkprocessen.

29


Regie en samenwerking Bij de regiokorpsen, het KLPD en bij de VtS PN zijn portefeuillehouders ANPR aangewezen, belast met de borging van ANPR binnen de staande organisatie en de sturing op de doorontwikkeling van de strategische uitgangspunten. Ter ondersteuning van de portefeuillehouder ANPR ln de Raad van Hoofdcommissarissen is een expertgroep uit vertegenwoordigers bij de korpsen en VtSPN ingericht voor ondersteuning van de ontwikkelingen bij de korpsen, het verspreiden van best practices en de uitwerking van convenanten m e t andere overheidsdiensten over samenwerking. Er w o r d t samengewerkt met andere overheidsdiensten conform de afspraken in het strategisch overleg. Publiek private samenwerking vindt plaats conform de daarvoor u i t g e w e r k t e kaders.

30

6> ANPR, Naar een landelijke toepassing

Recommend Documents