5 De Reformatie in Zwitserland 8 Nieuwe geschriften van Augustinus 14 Sluiting rooms-katholieke kerkgebouwen. 58 e jaargang - nummer 2 MEI 2015

5 De Reformatie in Zwitserland 8 Nieuwe geschriften van Augustinus 14 Sluiting rooms-katholieke kerkgebouwen

381521_In De Rechte Straat nr 2 mei 2015.indd 1

www.irs.nu

58e jaargang - nummer 2 MEI 2015

12-05-15 13:19

MEDITATIE

De Geest van Pinksteren “Die zal Mij verheerlijken …” Johannes 16:14

Colofon Bestuursleden Dr. M. Klaassen, voorzitter G. Bouw, secretaris J.P. Hollebrandse, penningmeester G.V. den Hartog Drs. Th.J. van Iperen J.D. Liefting Redactie J. ten Klooster G. Bouw Dr. M. Klaassen K. Lievense Comité van aanbeveling Prof. dr. A. Baars, Ds. J.J. ten Brinke, W. Büdgen, Ds. P.D.J. Buijs, Ds. L.A. den Butter, Dr. W. Fieret, G.R.J. van Heukelom, Dr. P.C. Hoek, Ds. J. Joppe, Ds. K.J. Kaptein, Dr. M.J. Kater, Dr. A.J. Kunz, Ds. A.J. Mensink, Ds. A. Simons, Ds. D.W. Tuinier, Ds. W. Visscher, Dr. W. van Vlastuin Administratie Stichting In de Rechte Straat J. ten Klooster, directeur Bezoekadres Stichting In de Rechte Straat Laan van Westenenk 12 7336 AZ APELDOORN Telefoon 055 3030090 Rabobank: NL57 RABO 0387 0057 49 Postbank: NL73 INGB 0000 9010 00 Postadres Postbus 477 7300 AL APELDOORN Email: [email protected] Internet: www.irs.nu Kerntaak IRS Rooms-katholieken bekendmaken met het Evangelie zoals dat ten tijde van de Reformatie is (her)ontdekt. Legateren Bij notariële akte vast te leggen: Ik legateer aan Stichting In de Rechte Straat te Apeldoorn, vrij van rechten en kosten, een bedrag... Copyright Overname van artikelen wordt met bronvermelding op prijs gesteld. Foto voorkant: Arie van Setten werkt als evangelist in het Belgische Merksem.

2

Als het moment nadert dat de Heere Jezus zal worden weggenomen van Zijn discipelen spreekt Hij hen troostend toe. Hij spreekt immers van de Trooster! Hij legt hun uit dat Zijn weggaan de weg vrijmaakt voor de Heilige Geest. Het afscheid van Hem betekent geen verlies maar winst. Het ene, de hemelvaart van de Heere Jezus, hebben we onlangs herdacht; het andere staan we op het punt te gedenken. We staan immers op de drempel van Pinksteren. Veel en rijk is het wat Christus in dit deel van het Evangelie over de Heilige Geest en Zijn werk zegt. Johannes heeft het uitvoerig uit de mond van zijn Meester opgetekend. Er valt in deze meditatie maar heel kort en bondig iets over te schrijven. Ik meen wel dat het woord van de Heiland dat boven deze overdenking staat, het wezen van het werk van de Geest van Pinksteren laat oplichten. Als de Heilige Geest is uitgestort, zal dát het hart van Zijn werk zijn. Hij zal Christus verheerlijken. Dat heeft om te beginnen de discipelen veel te zeggen. De Heilige Geest zal hen geen andere of nieuwe waarheid leren. Hij zal hun dat te verstaan geven, wat Christus hen onderwezen had. Christus is ook de Bron waar Hij uit zal putten: “… Hij zal het uit het Mijne nemen, en zal het u verkondigen.” En dat zal de Geest hun niet alleen te verstaan geven, dat zal Hij hun ook te spreken geven! Zij hebben niet te betuigen en te getuigen wat uit hen is, maar wat uit Hem is. Hier schittert de drie-enige God. Het is de Geest des Vaders die in hen spreken zal, en … Hij verheerlijkt Christus!

Dat is niet alleen voor de discipelen van beslissend belang. Dat is het voor de kerk niet minder. Als het gaat over wat er in haar midden geloofd wordt. Ook als het gaat over het spreken van de kerk. Het kenmerk van het spreken door de Heilige Geest is dat het Christus verheerlijkt. U voelt wel aan dat dit noopt tot zelfonderzoek. Ook kerkelijk zelfonderzoek. Is dat wat er in de kerk gebeurt? Is dat wat haar leven en prediking kenmerkt? Ik denk niet dat er een kerk te vinden is, die met deze vraag niet het nodige te stellen heeft … Tegelijk is het tot aansporing. Om meer en dieper onze roeping te verstaan. Te weten Christus te verheerlijken, de Gegevene van de Vader. De Geest van Christus gaat ons voor in het verheerlijken van Christus. Uiteraard raakt dat woord ook aan uw en mijn hart en leven. En het stelt ons de indringende vraag of ons hart en leven in het teken staan van hét werk van de Heilige Geest. Als iemand “n de Geest is” en “door de Geest” spreekt, zal dit het kenmerk zijn: hij of zij verheerlijkt Christus. Hij zal dan ook het hart van het heil voor ons zijn. Het gaat in het leven van de christen om Christus. Hij is het Leven. Dat wil zeggen dat de ware gelovige leeft vanwege Hem, in Hem, met Hem, door Hem én … voor Hem! Ook dat laatste. En dat houdt zeker ook in: het spreken van Hem. Tot behoud van hen die wankelen ten verderve. Tot vertroosting, geest en leven! Ds. P.C. Hoek

In de Rechte Straat

381521_In De Rechte Straat nr 2 mei 2015.indd 2

12-05-15 13:19

DOOR KAROLIEN LIEVENSE

“Ik probeer mensen aan het denken te zetten” Als evangelist in het Belgische Merksem heeft Arie van Setten vaak gesprekken met rooms-katholieken. Hij werkt op de evangelisatiepost namens de Gereformeerde Gemeenten. Van Setten komt veel geestelijke nood tegen en meer dan eens verlopen de gesprekken moeizaam. Toch ziet hij tot zijn blijdschap ook dat Gods Woord kracht doet.

Evangelist Arie van Setten (links) in gesprek met een jongen.

Welke mensen komt u tegen? Kunt u Met Pasen sprak ik over de vrouwen die het Evangelie dan de jongere. Veel oueen voorbeeld geven? bij het lege graf van Jezus kwamen. In deren hebben het met de kerk gehad. “Onlangs sprak ik een vrouw bij het een tussenzin zei ik dat de vrouwen bij Ze hebben veel meegemaakt met de graf van een jongetje, Herman. Zijn graf het graf kwamen om iets voor Jezus te Rooms-Katholieke Kerk. Vaak voer ik is nu een bedevaartsoord. Ik vroeg aan doen, maar dat het graf leeg was. Jezus met deze mensen moeizame gesprekdeze vrouw wat ze bij het graf deed. Ze had alles al gedaan. Na afloop van de ken.” zei dat ze bad of Herman haar kon hel- dienst kwam een man naar me toe. Hij pen. Ik zei tegen haar dat alleen God huilde en zei: Ik heb nu voor het eerst “Volgens rooms-katholieken is de paus haar kan helpen. Ze zei: Nee, Maria gehoord dat je niks voor Jezus kunt de plaatsvervanger van Christus. Die ook. Toen vroeg ik haar waar Maria doen omdat Hij alles al heeft gedaan. lijn trekken ze door naar de priester. woonde. Ze antwoordde dat zij in Israël Zo zie je dat het Woord kracht doet.” Dat is het ergste. Rooms-katholieken woonde. Ik vroeg haar vervolgeloven dat je door de doop gegens welke taal Maria gespronade ontvangt. Dan zeg ik: ken zou hebben en welke taal Maar het gaat toch om de Hei“Hij huilde en zei: Ik heb nu zijzelf spreekt. Ik zei: Maria lige Geest? Dan zeggen ze: ja, spreekt geen Vlaams en kan u voor het eerst gehoord dat je niks maar een priester is de opvolger dus niet verstaan. Stelt u zich van Petrus. Volgens hen haalt voor Jezus kunt doen omdat bovendien voor dat er in Belhij de Heilige Geest van stal. Hij alles al heeft gedaan.” gië tien mensen, in Frankrijk Dat is de omgekeerde wereld. tien en in Duitsland tien menEen priester hoort een middel te sen tegelijkertijd tot haar bidzijn in Gods hand, maar zij den. Dan kan ze niet naar iedereen luis- Welke nood komt u nog meer tegen? draaien het precies om. Het verbaast teren. Op die manier probeer ik mensen “Het grote verschil tussen rooms-ka- me dat zelfs universitair geschoolden aan het denken te zetten.” tholieken en protestanten is dat bij dit soort dingen geloven. Tegelijkertijd rooms-katholieken niet allereerst de snap ik het ook weer wel. Stel je voor Zijn sommige mensen echt anders Bijbel maar de kerk het voor het zeg- dat je opgroeit in een fanatiek rooms gaan denken? gen heeft. Dat heb ik echt moeten le- gezin waarin je van jongs af aan wordt “Ja, die kom ik inderdaad tegen. Een ren. Aan het begin zei ik vaak tegen geleerd dat de Rooms-Katholieke Kerk rooms-katholieke vrouw die eerder rooms-katholieken: De Bijbel zegt … de ware kerk is en daarbij moet horen wel eens kwam, was lange tijd wegge- Maar dan zeiden ze: Ja, maar volgens voor je zaligheid. Dan is het niet zo geweest. Onlangs kwam ze weer. Ze zei de kerk zit het zus en zo. Ik ontmoet makkelijk om dat los te laten.” dat ze nu echt overtuigd is door het mensen van allerlei leeftijden. De ouWoord van God. dere mensen staan minder open voor In de Rechte Straat

381521_In De Rechte Straat nr 2 mei 2015.indd 3

3

12-05-15 13:19

ACHTERGROND

DOOR KAROLIEN LIEVENSE

De Reformatie in Zwitserland, het land v Huldrych Zwingli ontketende, geheel los van de Duitser Maarten Luther, een reformatie in Zwitserland. Tegenwoordig zijn veel traditionele protestantse kerken in Zwitserland toch sterk beïnvloed door de traditie van Luther en de latere, vrijzinnige koers van het lutheranisme. Weinig kerken verkondigen nog werkelijk de leer van de Zwitserse reformatoren. De reden voor de artikelenserie “De Reformatie in …” is de aanloop naar het herdenkingsjaar 2017. Dan is het immers 500 jaar geleden dat Maarten Luther zijn 95 stellingen op de slotkapel van Wittenberg spijkerde, en daarmee de aanzet vormde tot een algehele kerkhervorming in Europa. Maar de kerkhervorming in Zwitserland kwam onafhankelijk van Luther tot stand, rond 1523. Het was Huldrych Zwingli die hier de Reformatie in gang zette. Hij heeft altijd volgehouden dat hij toen nog nooit Luthers geschriften had gelezen. Zwingli is in Europa minder bekend geworden, mogelijk ook doordat hij niet heel veel theologische werken heeft nagelaten. Hij overleed vrij jong. Het gedachtegoed van zijn “opvolger” Heinrich Bulliger wordt nu nog vooral verkondigd in de enkele kleine, reformatorische baptistengemeenten in Zwitserland. Maar daar zijn er maar weinig van.

heid te beschrijven. Hij is theoloog en contactpersoon diaconie en zielszorg van de Evangelisch-reformierte Landeskirche van het kanton Zürich. Overigens zijn de protestantse kerken in elke streek weer anders. Elk kanton heeft een kerk aangewezen als de “Landeskirche”, de kerk die in het desbetreffende kanton een bijzondere status heeft. In sommige kantons is de Rooms-Katholieke Kerk de Landeskirche, in andere de Evangelisch-reformierte Kirche. “Tot de jaren ’60 was het overgrote deel van de Zwitsers protestants”, zegt Dettwiler. “Dat is nu veranderd. Vandaag de dag is ongeveer 38 procent rooms-katholiek en 28 procent protestants. Het grootste gedeelte van de protestanten is gereformeerd. Ongeveer 4-5 procent is lid van een evangelicale, vrije kerk. Velen van hen zijn tegelijkertijd nog steeds lid van de lokale, gereformeerde kerk.”

Vrijzinnigheid

Oecumene

“Liberaal” is het woord dat Peter Dettwiler gebruikt om de protestantse kerken in Zwitserland in z’n algemeen-

Boekhandel

Volgens de Zwitserse ds. Andreas Alder, voorheen predikant in Brig, zijn veel protestantse kerken in Zwitserland tegenwoordig sterk beïnvloed door de traditie van Luther. “De Duitsers hebben de volmacht gekregen in Europa. Daardoor delen veel Europeanen de herinnering aan Luther. Maar de Lutherse kerk van tegenwoordig staat niet in de reformatorische lijn die Nederland en Zwitserland gekend hebben. Er is geen interesse voor Calvijn. De vrijzinnigheid is een product van de Lutherse kerk. Dat is een groot probleem.”

4

Dettwiler richt zich vooral op oecumene. Hij ziet oecumene naast “de interreligieuze dialoog” en het omgaan met secularisatie als de uitdaging voor de toekomst. “Voor lange tijd vonden de reformatorische kerken hun identiteit op een negatieve manier ten opzichte van de rooms-katholieke kerk. “We hebben geen paus en geen bisschoppen, we vereren niet Maria en de heiligen, we hebben niet, hebben niet nodig … etc. Dankzij de vele groeiende oecumenische relaties van vandaag de dag moeten we onze reformatorische identiteit op een positieve manier uitleggen.”” Jean-Marc Berthoud, schrijver en voor-

malig eigenaar van een christelijke boekhandel in Lausanne, heeft altijd een andere koers gevaren. Hij ging juist in tegen de tijdgeest. Oecumene is goed, vindt hij, maar dan wel “in het licht van de Bijbel”. Hij citeert Voetius: “Er is geen grotere liefde dan de liefde voor de waarheid.” Van 1993 tot vorig jaar juni runde Berthoud een christelijke boekhandel met boeken vanuit allerlei wetenschapsgebieden, waaronder ook boeken van Zwitserse reformatoren. “Andere boekhandels wilden deze niet verkopen, omdat ze bang waren dat ze niet verkocht zouden worden”, zegt hij. Veel bekende predikers ten tijde van de Reformatie komen uit Zwitserland: Johannes Calvijn, Pierre Viret, Martin Bu-

In de Rechte Straat

381521_In De Rechte Straat nr 2 mei 2015.indd 4

12-05-15 13:19

and van Zwingli en Calvijn

Genève, de stad van Calvijn. Rechtsonder: De muur van de Reformatie in Genève, met vier grootheden van de Reformatie. V.l.n.r.: Guillaume Farel, Johannes Calvijn, Theodore Bèze en John Knox.

cer, Heinrich Bullinger. Berthoud heeft onder andere geprobeerd om werken van Pierre Viret meer bekendheid te geven. “Hij wordt vaak ondergewaardeerd”, zegt hij. Maar hij kon de boeken maar nauwelijks aan de man brengen. “Er was geen interesse voor.”

Bijbelschool

Net als ds. Alder is Berthoud over het algemeen niet positief gestemd over de koers van de meeste protestantse kerken in Zwitserland. Evenals ds. Alder ziet ook hij de vrijzinnigheid als een groot probleem. Toch heeft hij de laatste 25 jaar ook positieve ontwikkelin-

gen gezien. Berthoud groeide op in Zuid-Afrika, waar zijn ouders (beiden afkomstig uit Zwitserland) missionarissen waren. In 1989 kwam hij terug naar Zwitserland. “In het gebied waar ik nu woon zijn nu zo’n vijf of zes reformatorische baptistengemeenten. Die waren er nog niet toen ik in Zwitserland kwam wonen.” Verder is hij ook blij met de bijbelschool die er sinds acht jaar in Lausanne is. Hij geeft daar zelf ook les. De school kent zo’n twaalf leerlingen, die afkomstig zijn van allerlei kerken. “De Bijbelschool is niet bedoeld voor het

opleiden van voorgangers”, zegt Berthoud, “maar is vaak wel een opstapje daartoe. Behoudende christenen uit Franstalig Zwitserland die voorganger willen worden, gaan vaak studeren in het Franse Aix-en-Provence”, aldus Berthoud. De universiteit in Geneve, die ooit door Calvijn werd opgericht, is volgens hem tegenwoordig heel liberaal. “Er is een achteruitgang”, zegt Berthoud over religie in Zwitserland, “maar er zijn soms ook positieve veranderingen.” In de Rechte Straat

381521_In De Rechte Straat nr 2 mei 2015.indd 5

5

12-05-15 13:19

Wat bedoelt Jezus als Hij zegt “Dit is mijn lichaam?” Onenigheid tussen reformatoren over het avondmaal Luther en Zwingli kwamen tot ongeveer dezelfde inzichten. Toch bestond er tussen beiden grote onenigheid en zijn ze nooit tot elkaar gekomen. Een onoverbrugbaar geschilpunt was de visie op het avondmaal. Zelfs het godsdienstgesprek te Marburg in 1529 leidde niet tot consensus op dit punt. Wat waren de visies van Luther, Zwingli en Calvijn met betrekking tot het avondmaal? Luther over Zwingli (samengevat): Als God zegt “Dit is mijn Lichaam”, dan kan hij dit ook werkelijk volbrengen. Maar hoe hij dat doet, blijft voor ons een geheimenis. Maarten Luther nam de rooms-katholieke substantiatieleer niet helemaal over. Hij nam afstand van het roomse gedachtegoed dat het brood en de wijn wel smaken naar brood en wijn (accidentia), maar toch werkelijk het lichaam en bloed van Christus zijn (substantia). Toch geloofde hij dat Jezus’ lichaam en bloed werkelijk in het brood en de wijn aanwezig zijn. Zegt Jezus immers niet bij de instelling van het avondmaal: “Dit is mijn lichaam?” Hij las de uitleg van de Nederlandse Cornelis Hoen, die schreef dat Jezus bedoelt: “Dit betekent mijn lichaam.” Maar daar wilde hij niets van weten. Luther zag de relatie tussen enerzijds het brood en de wijn, en anderzijds het lichaam en bloed van Christus als volgt: vuur en ijzer zijn twee substanties. Maar wanneer ijzer in vuur wordt gelegd, vermengen deze zich zodanig dat elk deel én vuur én ijzer is. Deze visie lijkt in eerste instantie heel erg op die van de Rooms-Katholieke Kerk. Maar er is wel een groot verschil. Luther legde vooral de nadruk op het geloof in het Woord van God en bij de Rooms-Katholieke Kerk ging het vooral om het sacrament zelf. Het geloof was niet meer zo nodig. Het ging erom dat je het sacrament tot je nam. Maar volgens Luther heeft het geen zin om zonder geloof deel te nemen aan het avondmaal. Zwingli over Luther (samengevat): Wanneer Christus zegt: “Het vlees doet geen nut” (Joh. 6:63), mag de mens in zijn aanmatiging niet meer over het eten van het vlees discussiëren. Het vlees van Christus is tot vele dingen nut, maar het gaat in Johannes 6 om het gedode vlees en niet om het gegeten vlees. Huldrych Zwingli nam veel radicaler dan Luther afstand van de roomse visie op de mis. Zijn avondmaalsleer is onder andere beïnvloed door de Nederlandse Cornelis Hoen. Deze schreef dat je Jezus’ woorden “Dit is mijn lichaam” moet interpreteren als “Dit betekent mijn lichaam”.

6

De Rooms-Katholieke Kerk verkondigde dat het brood van de mis verandert in het lichaam van Christus. Door het “vleselijk” eten van het lichaam van Jezus wordt het geweten gesterkt en worden de zonden vergeven, zo leerde de kerk. Zwingli noemde dit het toppunt van afgoderij. Het eten van het zogenaamde vlees brengt het geweten alleen maar tot rust en leidt tot verlies van het geloof. Daarom was hij ook fel tegen de consubstantiatieleer van Luther, die beweerde dat het lichaam van Christus in het brood van het avondmaal aanwezig is. Als je dat verkondigt, zegt Zwingli, ben je “zuinig met geloof”. En als je zuinig bent met geloof, breng je de zaligheid in gevaar. Het geloof is gegrond op het werk van de Heilige Geest in ons hart en kan nooit afhankelijk gemaakt worden van dingen die zintuiglijk waarneembaar zijn. En hoe kunnen wij Christus’ lichaam in het avondmaal eten, terwijl Hij aan Gods rechterhand zit? Calvijn over Zwingli: “…en toen ik bij Luther las, dat Oecolampadius en Zwingli niets in de sacramenten overlieten dan naakte figuren en voorstellingen zonder waarheid, beken ik dat dit mij deed afkeren van hun geschriften, zodat ik mij lange tijd er van onthield er in te lezen.” Johannes Calvijn wees de avondmaalsleer van Luther af. Hij geloofde dus niet in de vleselijke aanwezigheid van Jezus’ lichaam in het brood. Tegelijkertijd was hij bang dat Zwingli’s leer zou leiden tot ledige symbolisering. Hij was bang dat het bij het avondmaal op een gegeven moment alleen maar zou gaan om een vluchtige herinnering aan Christus’ dood.

In de Rechte Straat

381521_In De Rechte Straat nr 2 mei 2015.indd 6

12-05-15 13:19

BRIEF

Het Woord van God is niet gebonden hu ysse stil bij het thema Tijdens de ontmoetingsdag stond Toon Van ak over “He t Woord van God “Gods Woord houdt eeuwig stand !” Hij spr zijn persoonlijk leven is nie t gebonden” (2 Timotheus 2). Vanuit en kan zetten . Wat een deelde hij hoe de Heere in de vrijheid wil en is. De vreugde van het vreugde dat het Woord van God nie t gebond ste . In het bijzonder e naa Evangelie willen we als IRS delen me t onz kunnen bijdragen. te me t hen die menen zelf aan hun zaligheid st. Steeds meer mensen Stil en dankbaar waren we voor de opkom de ontmoetingsdag van we ten dat op de derde zaterdag van maart maart – reserveert u deze datum alvast ?) V. 19 IRS plaatsvindt. (Voor 2016 is dat dus D. n, hebben ons enorm goed gedaan ! steu uw en d hei ken rok bet uw , eid igh Uw aanwez het vas tstellen van de jaarrekening en aan t erk gew d har r wee ook is e iod per De afgelopen eledig beeld zien. Halen we de twe een e dez t laa ien gez l iee anc Fin g. het jaarversla kening dan komen we uit op een neg atief rre jaa de uit n) ate leg . bijv als (zo en bat incidentele ateurs bij het ops tellen van hun don e uw tro dat feit het j kzi dan de me ar resultaat. Ma me t een positief resultaat van -C 8.600,= 4 201 we den kon t, ach ged ben heb IRS testament aan afsluiten. er is van dit alles en die har ten neigde Gev de die Hem aan k dan de j rbi hie dt Allereers t gel lijkheid genomen, waardoor wij ons rde woo ant ver uw u ft hee k elij Teg en. gev om mild te dank daarvoor! wer k voort kunnen zetten . Heel har telijk we ons in Polen meer richten op het len wil d, eel ged u t me ag gsd etin mo ont Zoals op de Tomasz Pieczko nagedacht over de en r eije Sno ro Ped t me rleg ove in ben heb onderw ijs. We te kunnen doen. Hieruit bleek telkens bes het e ati situ die in wij t wa en k ker nood van de om ons wer k verder uit te bouwen . weer dat bijbels onderw ijs de basis vor mt en, maar ook onze wer kterreinen ett rtz voo dit wij nen kun n steu iële anc Me t uw fin de toekomst? Dat kan via een gift . Via aan wen bou ven blij e me ons t me u lt Wi uitbreiden. k dat onze wer kers doen en henzelf wer het l ena bov u dat p hoo ik ar Ma . hap uw nalatensc is nie t gebonden! Wat een heerlijke God van ord Wo het nt wa … n ede geb uw opdraagt in wer kelijkheid ! In har telijke ver bondenheid,

g te PS Binnenkor t is het volledige jaarversla

Hans ten Klooster (directeur) lezen op www.irs.nu

In de Rechte Straat

381521_In De Rechte Straat nr 2 mei 2015.indd 7

7

12-05-15 13:20

RECENSIE

DOOR DR. M. KLAASSEN

Tijdloze genade Aurelius Augustinus, “Vier antipelagiaanse geschriften”, Zoetermeer 2014. Augustinus blijft boeien. Na zestienhonderd jaar worden er nog steeds nieuwe geschriften van hem vertaald en aan de vergetelheid ontrukt. Onlangs verscheen een vertaling van zijn zogenaamde antipelagiaanse geschriften. Boeken met een boodschap voor zowel rooms-katholieken als protestanten.

Gelukkige vondst

Na de dood van ds. Izaak Wisse in 2011 vond zijn zoon op zijn computer de vertaling van een aantal geschriften van Augustinus die nog niet eerder in het Nederlands verschenen. Dat was een gelukkige vondst, want het belang van deze geschriften kan moeilijk onderschat worden. Ze bevatten namelijk de weerslag van de gerijpte genadeleer van de bisschop van Hippo.

Pelagiaans ongemak

Met de zogenoemde antipelagiaanse geschriften worden de boeken bedoeld die Augustinus schreef in reactie op de uitlatingen van Pelagius en verwante theologen. In het geding was de verhouding tussen menselijke vrijheid en Gods genade. Augustinus vertelt hoe Pelagius geïrriteerd reageerde toen hij kennis kreeg van zijn bekende gebed uit de Belijdenissen “Geef wat U beveelt, en beveel wat U wilt”. Wat vonden Pelagius en zijn medestanders? Anthony Dupont en Mathijs Lamberigts maken in hun inleiding duidelijk dat dit nog niet zo makkelijk te traceren is, dat er geen sprake was van een eenvormig pelagianisme, maar van diversiteit aan opvattingen en dat onze visie op de pelagianen ten dele gevormd is door de gekleurde bril van Augustinus. In elk geval: in de optiek van Augustinus kende Pelagius een te grote rol toe aan de menselijke vermogens om God te dienen, ten koste van Gods genade. Een in het oog springend punt was de ontkenning van de leer van de erfzonde. Mensen zijn

8

geen zondaars omdat ze delen in Adams schuld, maar omdat ze zelf ervoor kiezen te zondigen. Ieder is dus zelf verantwoordelijk voor zijn zonden en kan de schuld niet afschuiven op Adam. Dit in flagrante tegenspraak met wat de apostel Paulus in Romeinen 5 leert. Frappant is overigens dat Dupont en Lamberigts in hun inleiding alle moeite lijken te doen om Augustinus’ visie op de erfzonde als een novum neer te zetten – alsof Paulus wat anders bedoelde dan Augustinus. Dat dit niet het geval is, blijkt wel uit een recent opstel van de nieuwtestamenticus Douglas Moo waarin hij laat zien dat zonde zowel bestaat uit navolging van Adams zonde (Pelagius’ visie) alsook een gemeenschappelijke, corporate dimensie kent: wij hebben gezon-

digd in en met Adam (“Sin in Paul”, in: C.W. Morgan en R.A. Peterson, “Fallen. A Theology of Sin”, Wheaton 2013, 120-126)

Doop en erfzonde

Gedurende de zogenaamde pelagiaanse strijd – die verschillende fases kende en zich uitstrekt over een periode van ongeveer twintig jaar reageert Augustinus verschillende keren in geschrifte. In het vroegste – en langste – geschrift “Over de straf voor en vergeving van de zonden” redeneert Augustinus als volgt: Vanwege Adams zonde worden alle mensen als zondaar geboren. Daarom is het van het grootste belang dat kleine kinderen de doop ontvangen. Augustinus gelooft namelijk - zoals meer kerkvaders – dat de doop de erfzonde afwast. Kinderen die niet gedoopt worden, gaan met “overgeërfde schuld” verloren. Al kan dit “hard” en onpastoraal overkomen, het is de logische consequentie van zijn visie op erfzonde en de gedachte dat de doop de erfzonde afwast. De gedachte dat God bij machte is ook kleine kinderen opnieuw geboren te laten worden en dat hun vroegtijdige dood misschien wel een aanwijzing is dat God hen vroeg thuishaalt, komt jammer genoeg niet voor. Overigens leert Augustinus niet dat de doop op zich zaligmakend is. Wie als kind gedoopt is, “maar in de jaren des onderscheids niet gelooft en zich niet onthoudt van ongeoorloofde begeerten” zal geen enkele baat hebben van wat hij als kind heeft ontvangen. Wie gedoopt zal hebben én geloofd zal hebben, zal zalig worden.

Vrije wil en genade

In het tweede geschrift, “Over de menselijke natuur en de genade”, maakt Augustinus duidelijk dat de menselijke natuur dermate aangetast is dat de mens niet meer uit eigen beweging (vrije wil) zich tot God kan keren. We hebben wel een vrije wil om te zondigen, maar om naar de gerechtigheid terug te keren “heeft hij een Genees-

In de Rechte Straat

381521_In De Rechte Straat nr 2 mei 2015.indd 8

12-05-15 13:20

heer nodig, aangezien hij niet meer gezond is; heeft hij iemand nodig, die hem levend maakt, omdat hij dood is” (XXIII,25). Met scherpe bewoordingen komt Augustinus op voor de boodschap dat we alleen door de genade van Christus gered kunnen worden: wie meent zich door zijn eigen natuur te kunnen rechtvaardigen, heeft Christus overbodig gemaakt.

boodschap: de noodzakelijke en onweerstaanbare genade van God voor gevallen zondaren. De kerkgeschiedenis heeft geleerd dat de discussie hierover steeds weer terugkeert in de kerk, zoals blijkt uit de strijd tussen Arminius en Gomarus en de discussie vandaag tussen reformatorischen en evangelischen.

Rome en Reformatie

Verkiezing en volharding

Het kortst – en het meest toegankelijk – zijn de laatste twee geschriften in deze bundel. Deze gaan over de voorbestemming (verkiezing) en de volharding in het geloof. Hierin neemt Augustinus afstand van zijn vroegere visie – toen hij nog dacht dat God mensen verkoos omdat Hij wist wie – uit eigen beweging – in Hem geloven zouden. Nu echter stelt de kerkvader dat geloof niet in de eerste plaats berust op een menselijke keuze, maar op Gods verkiezende genade. God verkiest niet omdat we geloven, maar opdat we geloven. Op de vraag of het dan niet onrechtvaardig is dat God de een wel geloof schenkt en de ander niet, antwoordt hij: Als Hij zich ontfermt, geeft Hij weldaden; als Hij echter verhardt, geeft Hij wat verdiend is (VIII,14). Zalig worden geschiedt uit genade en hangt niet af van wie wil of van wie zich beijvert, maar van de zich erbarmende God. Dat redding een gave van God is, blijkt ook uit de gebedspraktijk, zo merkt Augustinus scherpzinnig op. Immers, wat voor zin heeft het om te bidden om het behoud van mensen, als God niet bij machte is dat te bewerken, maar het afhangt van de menselijke wil? Toch laat de Schrift overduidelijk zien dat de apostelen verwachten dat God op het gebed mensenharten zou neigen tot geloof. Die genade beperkt zich niet alleen tot het begin van het geloof, maar betreft het hele leven van het geloof. Om zalig te worden, moeten we volharden. Ook de volharding is een gave van God. Er is telkens weer

Aurelius Augustinus was bisschop van Hippo.

nieuwe genade nodig om staande te blijven op de weg van het geloof. Dat betekent dat het geloofsleven per definitie een afhankelijk leven is, een leven in afhankelijkheid van Hem zonder wie we niets kunnen doen (Joh. 15). Maar maakt de benadrukking van Gods genade en verkiezing geen zorgeloze of onverschillige mensen? Dat zou je kunnen denken, maar Augustinus snijdt die gedachte resoluut de pas af. Paulus geloofde niet alleen in de verkiezing, maar evenzeer in de noodzaak van de evangelieverkondiging. Het eerste is de bron, het tweede het middel. En diezelfde apostel stelt niet alleen dat God zowel het “willen als het werken” bewerkt, maar ook dat het zaak is om ons tot het uiterste in te zetten onze zaligheid te bewerken.

De antipelagiaanse Augustinus is een belangrijke bron geweest voor de reformatoren. Er kan gesteld worden dat zijn genadeleer het meest recht is gedaan in de stromingen die hun bron vinden in de Reformatie. De radicaliteit van zijn visie op genade en verkiezing heeft veel rooms-katholieken in verlegenheid gebracht. De kerkhistoricus Eginhard Meijering merkte onlangs op dat zij de harde lijn van Augustinus in het algemeen hebben afgezwakt. En dat is jammer. Want in plaats van dat zijn genadeleer een enorme schaduw over Europa heeft geworpen (Kurt Flasch) is zijn opvatting juist een bron van hoop. Zoals bij de slavenkapitein John Newton, die na een liederlijk leven Gods genade ontmoette en Hem daarvoor alle lof toeschreef: Genade, zo oneindig groot dat ik, die ‘t niet verdien het leven vond, want ik was dood en blind, maar nu kan ‘k zien. Daarom zou het goed zijn als én protestanten én rooms-katholieken zich herbronnen aan Augustinus.

Tijdloos

We mogen blij zijn dat deze belangrijke bundel verschenen is. Hoewel het geen makkelijke lectuur is, zijn met name de laatste twee boeken goed te lezen en geven ze inzicht waarom de Afrikaanse kerkleraar met recht de titel doctor gratiae verworven heeft. Hoewel de geschriften zestienhonderd jaar oud zijn, bevatten ze toch een tijdloze In de Rechte Straat

381521_In De Rechte Straat nr 2 mei 2015.indd 9

9

12-05-15 13:20

PROJECTEN

DOOR KAROLIEN LIEVENSE

Polen

Antwoorden op het lijden “We maakten aan de hand van Jezus’ gesprek over de val van de toren van Siloam (Lukas 13) duidelijk dat lijden niet direct een gevolg is van een bepaalde zonde. Ook leggen we uit dat het lijden maar tijdelijk is en dat er hoop is op iets anders. Het is belangrijk om zicht te krijgen op het gehele plaatje. Door de zonde is het lijden

in de wereld gekomen, maar God heeft het er niet bij gelaten. Hij heeft Zijn Zoon naar deze wereld gezonden. Hij lost uiteindelijk het lijden op. Het is belangrijk om alles in het grote, theologische verband te zien. Als je inziet dat je een deel bent van het grote geheel, kun je het lijden beter accepteren.”

Rocznik IX • Numer 34 Marzec 2015

Augustinus

www.augustinus.pl

Het laatste nummer van het Poolstalige evangelisatieblad Augustinus werd goed ontvangen. Het blad behandelde uitvoerig het thema “lijden”. IRS-veldwerker Pedro Snoeijer en de Poolse ds. Tomasz Pieczko kregen veel extra aanvragen voor dit nummer. Snoeijer schreef in Augustinus onder meer over Job 38-41. In deze hoofdstukken antwoordt God op de vraag van Job over het lijden in zijn leven. “Job wil een antwoord hebben, maar God zegt: Wie ben jij eigenlijk dat je Mij ter verantwoording roept? Gods grootheid en goedheid zijn uiteindelijk genoeg voor Job. Dit bijbelgedeelte helpt mensen om met lijden te kunnen leven, ook al krijgen ze van God geen duidelijk antwoord op hun waarom-vraag”, zegt Snoeijer. Hij bevestigt dat rooms-katholieken meer denken in de trant van “zondestraf”.

Numer tematyczny: Cierpienie

27-01-15 14:10 380780_Augustinus nr

Polen

In de gemeente van ds. Tomasz Pieczko Wat voor soort mensen bezoeken de diensten van de gereformeerde kerk in het Poolse Zelow? Ds. Tomasz Pieczko beschrijft een van zijn gemeenteleden: “Een voormalige rooms-katholieke vrouw is een maand geleden lid geworden van onze gemeente. Ze bezocht onze diensten zeker al een jaar of tien, maar met het aanvragen van het lidmaatschap heeft ze gewacht tot haar kinderen volwassen waren. Haar kinderen waren erop tegen dat ze zich zou aansluiten bij een protestantse gemeente. Ooit is deze vrouw slecht behandeld door een roomskatholieke geestelijke. Daardoor is ze na gaan denken over de RoomsKatholieke Kerk en de roomse leer.

10

Ook ging ze zich afvragen hoe ze een persoonlijke relatie met God kan krijgen, en hoe ze daarin de rust kan vinden. Hierdoor is ze bij ons terechtgekomen.”

34.indd 1

ch

s Den Bo

Tijdens het evangelisatiewerk in Den Bosch verspreiden vrijwilligers namens IRS en samenwerkende kerken de folder “Wie is jouw God?” Wie is jouw God? Je geld? Je lichaam?

Je relatie?

Je verstand?

Ds. Tomasz Pieczko

In de Rechte Straat

381521_In De Rechte Straat nr 2 mei 2015.indd 10

12-05-15 13:20

ika

er m A s n j i Lat

Theologische lectuur voor voorgangers Veel voorgangers van protestantse gemeenten in Latijns-Amerika hebben gebrek aan theologische lectuur. Vaak kunnen zij moeilijk aan theologische lectuur komen en daarnaast hebben zij ook nauwelijks geld om het een en ander aan te schaffen. De meeste voorgangers zijn dan ook maar wat blij met het tijdschrift En la Calle Recta van IRS. Enkele reacties: “Vier maanden geleden heb ik een zending van u ontvangen en ik wil

graag het tijdschrift regelmatig ontvangen, want het is voor mijn bediening buitengewoon behulpzaam. Ik vind de behandelde onderwerpen van grote theologische waarde voor een predikant. Ik heb mijn gemeente hiervan deelgenoot gemaakt en eveneens van de tijdschriften. Ik heb die ook naar gevangenen kunnen sturen. Het is zeer nuttig in mijn bediening. Daarom het verzoek om mij op de hoogte te houden, want ik zou het niet graag willen missen.”

“Het is een rijke zegen ECR in bezit te hebben, omdat de artikelen opbouwend zijn, evenals de brievenrubriek, want die verheldert de gedachten die veel mensen bezig kunnen houden. Uw tijdschrift wordt zeer gewaardeerd en tegemoetgezien door allen die het ontvangen, meestal binnen Peru, waar het moeilijk is om aan christelijke lectuur te komen. Moge God uw werk zegenen. Ik wens u toe dat de Heere met u zal zijn in het nieuwe jaar.”

gië)

Bel ( n e r e Tong

Het Evangelie op kinderniveau Het gebeurde onlangs op een zaterdagmiddag. Judith Sluijs leidde samen met andere gemeenteleden de maandelijkse kinderclub. Ze had net aan de kinderen uitgelegd hoe belangrijk het is om de Heere Jezus te volgen. Vervolgens zei ze: “Als je niet goed weet hoe je Jezus moet volgen, blijf dan maar even zitten, dan leg ik het uit, voordat we gaan knutselen.” Eigenlijk had Sluijs niet meteen een reactie verwacht, en toch kwam die er. Een meisje van een jaar of acht bleef zitten en zei dat ze Jezus wilde volgen. Plotseling had Sluijs een heel fijn gesprek met haar. Ze legde aan het meisje uit dat je tot Jezus mag bidden: Ik wil bij U horen. Maandelijks bezoekt een vaste kern van twintig tot vijfentwintig kinderen de club. Ongeveer de helft daarvan komt van buiten de gemeente. Het is niet altijd duidelijk in hoeverre kinderen het Evangelie echt begrijpen, zegt Sluijs. “Veel kinderen denken al snel dat het erom gaat dat je goed moet leven, en dat je er dan wel komt. Kinderen die regelmatig komen, zeggen wel dat je

zondigt en daarom Jezus nodig hebt. Maar ik weet nooit of ze dit ook echt geloven of alleen maar een sociaal wenselijk antwoord geven.” Voorafgaand aan elke clubmiddag gaat Sluijs bij de kinderen langs om ze uit te nodigen. Vaak genoeg heeft ze dan ook een kort gesprekje met de ouders. Sommige ouders zijn zelfs bij de kinderclub aanwezig. “Het is mooi dat zij op deze manier ook het Evangelie, op kinderniveau, horen.” Tijdens kinderclub op de zaterdag voor Pasen kregen de kinderen een

wit velletje papier waarop ze met rode pen de dingen opschreven die ze verkeerd hadden gedaan. Vervolgens legden ze hier een velletje rood folie overheen. De letters waren dan niet meer te zien. “Op die manier gaven we weer dat het bloed van Jezus ons reinigt van onze zonden”, zegt Sluijs. Naast Sluijs zijn er nog zo’n vier vrouwen uit de gemeente bij het kinderwerk betrokken. Af en toe komt er een vrijwilliger uit Nederland helpen. Maar het kinderwerk wordt tegenwoordig vooral door de gemeente zelf gedaan.

In de Rechte Straat

381521_In De Rechte Straat nr 2 mei 2015.indd 11

11 12-05-15 13:20

DOOR CORINNE GROOTHEDDE

Impressie van de IRS-ontmoetingsdag Om half tien druppelen de eerste bezoekers binnen. We worden verwelkomd met thee, koffie en een lekkere plak cake. Een goed begin. Om tien uur heet Hans ten Klooster (directeur IRS) iedereen van harte welkom. Na de mededelingen geeft hij het woord aan ds. Klaassen (voorzitter IRS).

Naar aanleiding van het thema van de dag, “Gods Woord houdt eeuwig stand”, lezen we met elkaar Mattheus 5:17-20. Ds. Klaassen zegt dat er veel vragen zijn over het optreden van Jezus. Is Hij voor vernieuwing of heeft Hij respect voor het oude? Daarom vertelt Jezus waar Hij staat: “Ik ben niet gekomen om de wet af te schaffen, maar om die te vervullen.” Gods Woord is betrouwbaar. Pedro Snoeijer vertelt ons iets over zijn werk in Polen en de nood die hij daar tegenkomt. Polen heeft 38 miljoen inwoners. Daarvan is 0,37% protestant. Er is een toename aan vrijzinnigheid en vrijheid en de protestantse gemeenten zijn maar klein. Het is een bemoediging dat God zelf mensen tot de gemeente brengt. We hebben het Woord. Het Woord heeft kracht! Snoeijer zegt dat hij vaak niet weet waar hij in Polen mensen naartoe moet sturen als zij vragen waar ze naar de kerk kunnen gaan. Het grote probleem is gebrek aan goed onderwijs. Er zijn geen conferenties, er zijn weinig boeken en weinig mogelijkheden voor studie. De preken van veel voorgangers zijn praktisch, maar zonder diepgang. Pedro zegt dat hij zich nog meer gaat richten

12

op het maken van Bijbelstudies en het aanbieden van cursusmateriaal. Het tijdschrift “Augustinus” wordt overal verspreid, ook onder rooms-katholieken. De reacties zijn bemoedigend. Snoeijer vraagt in het bijzonder om gebed voor zijn kinderen. Zij zijn vaak de enige protestant in hun klas en worden daarom ook gepest. Na de pauze is het woord aan ds. Toon Vanhuysse. Hij bedankt vooraf het bestuur en iedereen die met hem en met

de gemeente in Tongeren meeleeft. Vervolgens leest hij uit 2 Timotheüs 2: “maar het Woord van God is niet gebonden”. Gods Woord draagt je door de pijnlijkste momenten van het leven, legt Vanhuysse uit. Het Woord is niet gebonden, dat is bemoedigend. Gods Woord maakt vrij van inzettingen en regels die door mensen zijn opgelegd. Gods Woord is de ene vaste norm voor geloof en leven. Vanhuysse zegt dat hij bij pastorale bezoeken ook altijd het Woord opent. Hij luistert naar het verhaal van de mensen en leest vervolgens uit het Woord. Ter illustratie noemt Vanhuysse een aantal voorbeelden. Hij eindigt met een citaat van Luther: “Ziekte kan alle ding ontnemen, behalve het Woord van God. Dan is de ziel rijk”. Aan het eind van de morgen worden Pedro Snoeijer, ds. Toon Vanhuysse en ds. Tomasz Pieczko toegezongen met psalm 25:2. Daarna zingen we met elkaar enkele liederen. Ds. Klaassen eindigt met gebed en vraagt een zegen over de maaltijd. We zingen met elkaar nog het Lutherlied: “Een vaste burcht is onze God”. Het lied sluit mooi aan bij het thema van de morgen. Er staat een uitgebreide lunch klaar voor iedereen en er is volop gelegenheid voor ontmoeting. Kortom: een geslaagde ontmoetingsdag!

In de Rechte Straat

381521_In De Rechte Straat nr 2 mei 2015.indd 12

12-05-15 13:20

BRIEVENRUBRIEK

Strijden tegen het Evangelie? Onderstaande brief en reactie werden eerder in het Spaanstalige evangelisatietijdschrift En la Calle Recta (ECR) geplaatst.

Op de redactie van ECR zijn we eraan gewend om allerlei brieven te ontvangen waarin men ons om lectuur vraagt, ons gespreksonderwerpen voorstelt, ons gelukwenst of ons bekritiseert om één of ander artikel of standpunt. Dat is normaal en de gewone gang van zaken. Het ligt in de aard van een tijdschrift als het onze. Maar de volgende brief per e-mail heeft onze aandacht getrokken. Ik heb absoluut geen interesse om uw tijdschrift te ontvangen. Dankzij het feit dat de Kerk ‘zus’ en in het bijzonder haar pastor ‘zo’ zijn best doet, zeg ik het geloof in Jezus vaarwel en ik kap ermee om te geloven in al die vuiligheid van het Christendom. De rest van

mijn leven hoop ik te wijden aan het bestrijden van het Evangelie. R.E.C. (Chili)

Antwoord: Uw brief is ongetwijfeld een schreeuw om hulp en we zijn er om u te helpen. We begrijpen dat u momenteel bedroefd bent door de omstandigheden die u doormaakt. Eveneens prikkelt uw trots u tot het uiterste. Dat blijkt uit uw woorden, als u verzekert dat u uw leven hoopt te wijden aan het bevechten van het Evangelie van Jezus Christus. Voor uw bestwil smeken wij u uw beslissing te herzien. Niemand of niets heeft het Evangelie van God, dat eeuwig is, kunnen overwinnen.

Zie eens hoeveel mensen dat al geprobeerd hebben en hoe dat afgelopen is. Als u daarom uiteindelijk besluit om “de verzenen tegen de prikkels te slaan”, dan wacht u het volgende: of u wordt wakker zoals Saulus van Tarsen, of u blijft wanhopig zoals Judas.” Er is geen alternatief. Wij bidden of u de vrede en het goede pad weer mag vinden en dat u zich mag overgeven aan Jezus Christus, de Heere van ons en van allen. Carlos Rodríguez

In de Rechte Straat

381521_In De Rechte Straat nr 2 mei 2015.indd 13

13 12-05-15 13:20

ROME ACTUEEL

DOOR KAROLIEN LIEVENSE

Het kerkgebouw van de Heilige Maagd Maria Onbevlekt Ontvangen in Biervliet moest noodgedwongen sluiten.

14

In de Rechte Straat

381521_In De Rechte Straat nr 2 mei 2015.indd 14

12-05-15 13:20

“We roeien maar met de riemen die we hebben” Bisschop Eijk verwacht dat het bisdom Utrecht in 2028 nog maar 20 van de ruim 300 kerkgebouwen telt. De afgelopen tijd moesten veel rooms-katholieke kerken in heel Nederland de deuren sluiten, onder andere in het Zeeuwse Biervliet. Welke impact heeft de sluiting van een kerkgebouw? We vroegen het aan een 83-jarige kerkgangster uit Biervliet. De allerlaatste dienst in het kerkgebouw van de Heilige Maagd Maria Onbevlekt Ontvangen in Biervliet vond plaats op 14 februari. De parochianen wilden liever niet kerken in de omringende parochies van Oostburg, Aardenburg of Breskens. Ze houden nu hun diensten in het kerkgebouw van de PKN in Biervliet. U kerkt nu niet meer in uw eigen kerkgebouw. Wat doet dat met u? Een 83-jarige kerkgangster die veel voor de kerk doet en liever niet met haar naam in het artikel wil: “Het is heel jammer dat de kerk moet sluiten, maar er valt niet van. De pro-

testantse kerk is toch niet onze eigen kerk, hè? We konden naar de diensten in de buurt, maar dat is nogal wat. Zeker voor oudere mensen die al heel hun leven in Biervliet hebben gekerkt. Sommigen hebben ook nog vervoer nodig. Wij hebben gezegd: dan maar naar de protestantse kerk. Maar daar mag je niet alles. Op zaterdagavond hebben wij onze dienst en op zondagmorgen hebben zij hun dienst. Vooral in de winter is het wel handig als de diensten op elkaar aansluiten, in verband met de kosten voor de kachel. Wij hebben meer spullen dan de protestanten. Op zaterdagavond zijn wij een half uur bezig om alles weer op te

ruimen, want als de protestanten hun dienst hebben, moet alles weg zijn. Het wijwater en de kaarsen moeten we elke keer meenemen en weer opruimen.” Hoeveel mensen bezoeken de diensten? “De ene keer komen er 17 mensen, de andere keer 33. Met Pasen krijgen de kinderen een paasstok met mandarijn etc., en dan komen er veel meer. In zo’n dienst komen er wel zo’n honderd mensen. Pas was er een begrafenis van een man. Hij had gewild dat de dienst plaatsvond in de parochie, maar dat mocht niet. Nu is het zo dat er in de parochie alleen nog de banken staan, de rest is er al uit. En dus hielden we de dienst in het crematorium. Maar het was toch een mooie dienst.” Hoe ziet u de toekomst? “Die is niet zo rooskleurig. In het katholieke gebeuren verandert er ontzettend veel. Er zijn niet veel middelen meer, dus soms moeten kerkgebouwen sluiten. Er zijn ook niet veel priesters. Zeker als vrouwen niet mogen voorgaan. We roeien maar met de riemen die we hebben. En ik moet zeggen, het went ook wel.”

Koninklijke onderscheiding Op vrijdag 24 april ontving Barend Hofman uit Bleiswijk een Koninklijke onderscheiding van de gemeente Lansingerland, onder andere vanwege zijn inzet voor IRS. Hofman is al 41 jaar lid van IRS-comité Gouda, dat Reformatieherdenkingen organiseert. Verder heeft hij zitting in het Bezinningscomité Rotterdam-Zevenkamp, dat Reformatieherdenkingen organiseert.

Ook was hij zes jaar lang lid van de Kring van Comitéleden. Verder heeft hij belangeloos jarenlang de boekentafel van deze stichting beheerd. Daarnaast is hij ook heel actief geweest in zijn eigen kerkelijke gemeente. Wij zijn Hofman heel erkentelijk voor alles wat hij voor IRS heeft gedaan en wij feliciteren hem van harte met de onderscheiding.

In de Rechte Straat

381521_In De Rechte Straat nr 2 mei 2015.indd 15

15 12-05-15 13:20

Evangelisatieweek

Tongeren

2015 De evangelisatieacties op de Markt in Den Bosch vinden plaats op de volgende data: Misschien wil jij deze zomer zo’n TOPweek in Tongeren meemaken?

28 mei, 25 juni, 23 juli en 24 September. Neem voor meer informatie contact op met Jan-Dirk Liefting, tel. 0622508690

Dat kan, want ook in 2015 ben je welkom mee te werken met onze kleine gemeente.

25 juli - 1 augustus 2015

Thema-avonden

Tongeren, België

Veenendaal Dinsdag 2 juni Spreker:   Ds. J. Koppelaar Thema:    Moderne media

Protestants-Evangelische kerk

Voor deze avond geldt: Aanvang: 19.45 uur Locatie: Gebouw Pro Rege  Kerkewijk 18 (achter de Brugkerk) Veenendaal Informatie: dhr. Th. van Brenk, 0318 571578

kinderstraatwerk

straatwerk

bijbelstudie

gebed

Info

+31 78 2000220 +32 89 85 40 11 [email protected]

Noteer alvast in uw agenda:

Op zaterdag 7 november neemt ds. Toon Vanhuysse afscheid als voorganger van de gemeente De Stem van de Goede Herder in Tongeren (België). Iedereen is welkom om dit afscheid bij te wonen. Als IRS regelen we een bus vanuit Nederland. Nadere informatie volgt nog. U kunt uzelf alvast opgeven door een e-mail te sturen naar [email protected].

kinderwerk

toerusting

Kosten

All-in €85,- pp €170,- per gezin

zaterdag 20 juni 2015 verplichte voorbereidingsdag voor kinderwerkers

De incassodata voor 2015 vindt u op www.irs.nu/Over ons/Incasso-informatie

Zangavond Barneveld, vrijdagavond 29 mei 2015 Medewerkenden: -  Reformatorische zangvereniging “Cantilene”, (Barneveld) o.l.v. Leander van der Steen   Orgel:         Martien van der Zwan

Locatie: Hersteld hervormde kerk, Barneveld                Rietberglaan 2 Tijdens het programma wordt er gecollecteerd voor het werk van Stichting In de Rechte Straat. Iedereen is van harte welkom.

Sopraan:    Esther van de Craats- van Eldik De meditatie zal verzorgd worden door ds. A. Veldhuizen, (Woudenberg)  

Het programma begint om 19.30 uur. De kerk is open om 19.00 uur. De toegang is gratis.

In de Rechte Straat

381521_In De Rechte Straat nr 2 mei 2015.indd 16

12-05-15 13:20