4 De Reformatie in Duitsland 8 Ex-priester Ley Bodden: Ik voel me nu zó rijk 10 Ds. Toon Vanhuysse neemt afscheid

4 De Reformatie in Duitsland 8 Ex-priester Ley Bodden: ‘‘Ik voel me nu zó rijk’’ 10 Ds. Toon Vanhuysse neemt afscheid

381525_In De Rechte Straat nr 3 sept 2015.indd 1

www.irs.nu

58e jaargang - nummer 3 SEPTEMBER 2015

08-09-15 16:11

MEDITATIE

Geen bedrog Welgelukzalig is de mens, dien de HEERE de ongerechtigheid niet toerekent, en in wiens geest geen bedrog is. Psalm 32:2

Colofon Bestuursleden Dr. M. Klaassen, voorzitter G. Bouw, secretaris J.P. Hollebrandse, penningmeester G.V. den Hartog Drs. Th.J. van Iperen J.D. Liefting Redactie J. ten Klooster G. Bouw Dr. M. Klaassen K. Lievense Comité van aanbeveling Prof. dr. A. Baars, Ds. J.J. ten Brinke, W. Büdgen, Ds. P.D.J. Buijs, Ds. L.A. den Butter, Dr. W. Fieret, G.R.J. van Heukelom, Dr. P.C. Hoek, Ds. J. Joppe, Ds. K.J. Kaptein, Dr. M.J. Kater, Dr. A.J. Kunz, Ds. A.J. Mensink, Ds. A. Simons, Ds. D.W. Tuinier, Ds. W. Visscher, Dr. W. van Vlastuin Administratie Stichting In de Rechte Straat J. ten Klooster, directeur Bezoekadres Stichting In de Rechte Straat Laan van Westenenk 12 7336 AZ APELDOORN Telefoon 055 3030090 Rabobank: NL57 RABO 0387 0057 49 Postbank: NL73 INGB 0000 9010 00 Postadres Postbus 477 7300 AL APELDOORN Email: [email protected] Internet: www.irs.nu Kerntaak IRS Rooms-katholieken bekendmaken met het Evangelie zoals dat ten tijde van de Reformatie is (her)ontdekt. Legateren Bij notariële akte vast te leggen: Ik legateer aan Stichting In de Rechte Straat te Apeldoorn, vrij van rechten en kosten, een bedrag... Copyright Overname van artikelen wordt met bronvermelding op prijs gesteld. Foto voorkant: Het kinderwerk tijdens de evangelisatieweek in Tongeren, zomer 2015

Dat betekent, dat zijn hart zich niet bedriegt, ook wanneer hij aan de buitenkant vroom lijkt en niets anders van zichzelf denkt dan dat hij vroom is en een liefhebber van God. Terwijl van binnen zijn bedoeling verkeerd is en hij God niet om God Zelf, maar uit eigenbelang dient en daarom vroom is. Dit slechte, verkeerde, oneerlijke bedrog verleidt de grote, schitterende en geestelijke mensen het meest van al. Zij dragen vanwege hun vrome leven en vele goede werken geen vruchten en letten niet ernstig op hun geest en diepste bedoelingen. Ze willen ook niet weten dat geen mens vrij is van dit oneerlijke, schadelijke bedrog, maar dat het op de bodem van ieders hart leeft en alleen door Gods genade uitgebannen wordt. Daarom noemt de dichter het een bedrog in de geest. Niet een list die de mens gebruikt en bewust verzint, tegen zichzelf of een ander, maar waar hij aan lijdt en die hem aangeboren is. Deze list laat zich bedekken en versieren door goed te leven, zodat, als de mens denkt dat hij rein en vrij is, de verschrikkelijke vuiligheid er pas goed onder ligt. Dat noemen de geleerden amor sui. Zo’n mens is vroom uit vrees voor de hel of om in de hemel te komen en niet uit liefde voor God. Het is echter moeilijk om dat te beseffen en nog moeilijker om het kwijt te raken. Dat kan allebei alleen door de genade van de Heilige Geest gebeuren. Nu moeten we er hier op letten dat de profeet vier verschillende ondeugden noemt: ongerechtigheid, euveldaad, zonde en list. Als we die vier willen onderscheiden, dan is ongerechtig-

heid, dat de mens niet vroom is voor God. Hij is beroofd van wat hij moet zingen, dat wil zeggen, van vroomheid en goede werken. Dat is het eerste gebrek. Het tweede is euveldaad. Dat zijn de boze werken, die als tweede gebrek volgen uit de eerste. Net zoals uit armoede diefstal voort kan komen, of echtbreuk, verraad en dergelijke. En tot deze ongerechtigheid behoren ook de goede werken die gedaan worden als men van de ware vroomheid, die uit genade geboren wordt, verstoken is en deze mist. Het derde gebrek, zonde, is de boosheid van de natuur. Die is overgebleven en is er altijd als de euveldaad en ongerechtigheid gedaan wordt. Het is de boze lust, liefde, vrucht die ons aangeboren is en waar we mee vergroeid zijn. Dit gebrek lokt ons tot de eerste twee. Hier in de tijd is het een blijvende zonde. Ze is dodelijk in zichzelf, als God ze niet uit genade zou vergeven aan degenen die er berouw over hebben en begeren om ervan verlost te worden. Daarom zegt de profeet, dat God ze hun niet toerekent, alsof hij wil zeggen: ze is er, maar God telt ze uit genade niet. Ze is er dus elke dag en wordt spoedig dodelijk als de mens hoogmoedig wordt en er niet voortdurend om treurt. En daarom is ze een misleiding en een geraffineerde list voor al degenen die zich uitputten in goede werken en menen dat ze vroom zijn; voor degenen die denken dat ze nu rein zijn en niet geloven dat Gods goedertierenheid hun onreinheid uit genade niet telt. Maarten Luther

Bron: Luther, Maarten, Wees mij genadig. Verklaring van de boetpsalmen, Uitgeverij De Groot Goudriaan – Kampen, 2006

2

In de Rechte Straat


08-09-15 16:11

NADER BEZIEN

DOOR KAROLIEN LIEVENSE

“Als ik preek, zie ik hem aandachtig luisteren” IRS-veldwerker Pedro Snoeijer is voorganger van een baptistengemeente (20 leden) in Zgorzelec, het Poolse deel van de grensstad Görlitz. Welke mensen ontmoet hij daar? Pedro Snoeijer: “Een vrouw uit onze gemeente is nu sinds een jaar lid. Een half jaar daarvoor is ze op internet “toevallig” bij een christelijk forum terechtgekomen. Ze had veel vragen en door het forum kwam ze tot geloof. Vervolgens zocht ze een gemeente. Tot nu toe heeft ze geen dienst gemist. Ze is heel meelevend. Het is mooi om te zien hoe snel ze geestelijk gegroeid is, terwijl ze nog maar anderhalf jaar gelooft. Ze heeft kinderen van vier en zes jaar oud. Haar man was ongelovig. Hij werd vaak aangevallen door zijn moeder, die het totaal niet eens was met de keuze van zijn vrouw. Op een gegeven moment was hij dat een beetje zat en heeft hij puur uit protest een dienst van onze gemeente bijgewoond. Ook is hij meer gaan uitzoeken over de baptistengemeente. Hij komt nu regelmatig naar de kerk. Als ik preek, zie ik hem

heel aandachtig luisteren. Ik merk dat er bij hem iets aan het veranderen is. Hij is zelf de Bijbel gaan lezen en heeft ook meer kritiek op de Rooms-Katholieke Kerk. Een oudere vrouw is net met pensioen. Ze woont nu in Görlitz (het Duitse deel van de stad). De eerste keer dat ze onze gemeente bezocht, deed ze dit samen met haar dochter. Haar dochter gaat naar een evangelicale kerk en woont in een andere plaats. Toen haar dochter een keer op bezoek was bij haar moeder, zocht ze een kerk waar ze op zondag naar toe zou kunnen gaan, en dat werd dus onze gemeente. Ze nam haar moeder mee. Nu komt die moeder steeds vaker. We hebben haar een Bijbel gegeven.” De gereformeerde kerk van ds. Tomasz Pieczko in Zelów (Polen) staat in een heel rooms-katholieke omgeving. Zijn de leden van deze gemeente daardoor meer ‘bewust’ protestants? Gaan ze minder snel naar de kerk omdat hun ouders dat ook deden?

Leden en gasten van de baptistengemeente in Zgorzelec tijdens de viering van het 30-jarig jubileum van de gemeente, afgelopen juni.

Pedro Snoeijer gaat voor in zijn eigen gemeente.

Tomasz Pieczko: “Ook in onze kerk heb je mensen die puur uit gewoonte naar de kerk gaan. Dat heb je sterk in meer historische kerken. Onze kerk is van Tsjechische oorsprong en is ook al vrij oud. Belijdenis doen en “ja” zeggen is sociologisch gezien vrij gemakkelijk. Een protestantse gemeente heeft vaak een soort subcultuur. Je denkt op een andere manier, ook qua cultuur, dus nog niet eens per se qua geloof. Er zijn mensen die zich alleen daarom al thuis voelen in de kerk, omdat die cultuur bij hen past. In onze gemeente zitten ook voormalige rooms-katholieken. Laatst is er een vrouw uit een rooms-katholieke kerk lid geworden. Dat was een grote stap voor haar. Verder zijn er ook veel gemengde huwelijken. Rooms-katholieken die met een protestant zijn getrouwd, bezoeken ook regelmatig onze diensten.” In de Rechte Straat


3

08-09-15 16:11

ACHTERGROND

DOOR PEDRO SNOEIJER

De Reformatie in Duitsland Over de Reformatie in Duitsland is al veel geschreven en vrijwel iedereen is bekend met de Reformatie zoals die door Luther in gang werd gezet door de openbaarmaking van zijn 95 stellingen. Gezien de beperkte ruimte moet ik veel onbesproken laten en zal ik me concentreren op aspecten van het gereformeerde protestantisme in Duitsland.

Calvijn had groot respect voor Luther en had hem graag willen ontmoeten, maar zover is het niet gekomen. Voor Calvijn waren de theologische verschillen tussen hem en Luther (o.a. over de leer van het Avondmaal en de organisatie van de kerk) niet zo groot dat die eenheid in de weg konden staan. Luther zelf had echter grotere problemen met bestaande theologische verschillen en kon erg fel reageren. Calvijn had ook nauwe banden met de mildere medewerker van Luther, Philip Melanchthon, en heeft hem een paar maal ontmoet. Er bestond een diepe vriendschap tussen hen.

Luthers en gereformeerd

De strijd om de verschillen verhevigde zich na Luthers dood. Melanchthon had niet de positie en autoriteit die Luther had. Zo ontstonden twee elkaar bestrijdende groepen binnen het lutheranisme in Duitsland: De zogenoemde “Gnesiolutheranen” (gnesio = echt), die stelden dat alleen zij de leer van Luther werkelijk navolgden. Voor hen had Luther absolute autoriteit. Zij benadrukten vooral sterk de reële aanwezigheid van Christus in het sacrament van het Avondmaal. De bekendste theoloog van deze groep, Joachim van Westphalen (1510-1574), noemde de avondmaalsleer van Calvijn een menselijk bedenksel en schreef vele pamfletten waarin hij het calvinisme scherp veroordeelde. De andere groep, de zogenoemde “Philippisten” (omdat ze navolgers waren van Philip Melanchthon) waren minder radicaal en hun opvattingen waren duidelijk dichter bij die van de Zwitserse gereformeerden.

4

De Gnesiolutheranen beschuldigden de Philippisten dat ze eigenlijk calvinisten waren, wat erop neerkwam dat er voor hen geen plaats was in de Duitse gebieden. Ze werden daarom ook wel “cryptocalvinisten” genoemd. Zo kwam het helaas zelfs tot geloofsvervolging onder de protestanten in Duitsland. Gereformeerden die hun toevlucht hadden gezocht in Duitsland werden soms gedwongen openbaar te belijden, dat ze de lutherse avondmaalsleer onderschreven. Indien ze dat niet deden, werden ze verdreven. In 1555 werd de Nederlandse gereformeerde vluchtelingengemeente in Frankfurt am Main aangevallen en uiteindelijk moest deze gemeente hier verdwijnen. De bekendste Duitse cryptocalvinist was de kanselier van Sachsen, Nikolaus Krell, die in 1601 vanwege zijn calvinistische opvattingen op aandringen van lutherse orthodoxen veroordeeld en onthoofd werd.

Heidelberger Catechismus

De Keur-Palts (of Paltsgraafschap aan de Rijn) was een van de weinige gebieden die gereformeerd waren en waar gereformeerden uit andere landen een veilige plaats vonden. Keurvorst Friedrich III de Vrome van de Palts (1515-1576) probeerde aanvankelijk vergeefs de Avondmaalsopvatting van Melanchthon door te zetten. In 1560 raakte hij tijdens een disputatie in Heidelberg overtuigd van de gereformeerde leer en koos de kant van de gereformeerden, waardoor naar het principe van de Augsburger Godsdienstvrede de Keur-Palts gereformeerd werd, hoewel dit door andere keurvor-

sten, die geen gereformeerd keurvorstendom wilden hebben, werd bestreden. Hij gaf opdracht tot het schrijven van een catechismus door Zacharias Ursinus (zelf leerling van zowel Melanchthon als Calvijn), waarbij hijzelf ook invloed had op de inhoud. In 1563 werd de eerste uitgave van de Heidelberger Catechismus gedrukt.

Hugenoten

Als gevolg van de vele oorlogen en door vervolging vluchtten vele protestanten, de zogenoemde hugenoten, uit Frankrijk onder andere naar Duitsland. Ze kregen toestemming zich in verschillende gebieden te vestigen, met name in Hessen en Brandenburg, waar ze steden en dorpen bouwden en een grote bijdrage aan de lokale economische ontwikkeling leverden. In 1685 vluchtten opnieuw rond 50.000 hugenoten naar Duitsland van wie ongeveer de helft zich in het keurvorstendom Brandenburg-Pruisen vestigde. De inwoners in dit gebeid waren hoofdzakelijk Luthers, maar de keurvorst Friedrich-Wilhelm (1620-1688) was zelf gereformeerd en in het Edict van Potsdam (8 nov. 1685) garandeerde hij de hugenoten veiligheid en gaf hun toestemming zich in zijn gebied vrij te vestigen. Zo ontstonden hugenotenkerken die tot op vandaag een min of meer zelfstandig onderdeel vormen van de landkerk van Berlijn en Brandenburg. De huidige Französische Dom met de Friedrichstadtkirche in Berlijn (gebouwd tussen 1701 en 1705) is tot op vandaag een Franstalige gereformeerde kerk, hoewel tegenwoordig het grootste deel van de bezoekers en leden uit verschillende Afrikaanse landen komt. Door de hugenoten nam het inwoneraantal van Berlijn met een derde toe en door de hugenoten waren Berlijn en Brandenburg in staat zich zeer snel te herstellen van de enorme economische crisis als gevolg van de Dertigjarige Oorlog (1618-1648). Ook op het

In de Rechte Straat


08-09-15 16:11

Leden van de Vergadering van gelovigen uit het Duitse Görlitz en leden van de baptistengemeente in het Poolse Zgorzelec gebruiken de maaltijd na een gezamenlijke kerkdienst. De foto werd genomen op 26 april dit jaar.

gebied van cultuur en wetenschap ontwikkelde Berlijn zich sterk door de invloed van de hugenoten.

Gereformeerd protestantisme in Duitsland vandaag

Duitsland gaat door voor een christelijk land, waarin formeel circa 60-65 procent tot een kerk behoort. Maar in de praktijk is het geen christelijk land meer te noemen. Het percentage bijbelgetrouwe christenen (hoofdzakelijk evangelicaal) is twee à drie procent. Er zijn vele steden en dorpen in Duitsland waar in de wijde omtrek geen enkele bijbelgetrouwe gemeente te vinden is. Volgens officiële cijfers gaat landelijk gezien slechts vier procent van de protestanten nog regelmatig naar de kerk. Met name de vroegere DDR is in grote mate atheïstisch. Dit is het gebied waar Luther geleefd en gewerkt heeft (deel-

staat Sachsen-Anhalt en Thüringen), maar waar hij nu niet meer dan een belangrijke historische persoon is. De situatie in de Oost-Duitse stad Görlitz waar wij zelf wonen, is tekenend voor de situatie in Oost-Duitsland. In Görlitz is 85 procent van de bevolking atheïst en slechts tien tot vijftien procent behoort tot een kerk, hoewel het grootste deel van hen vrijwel nooit meer in een kerkdienst komt. Het aantal regelmatige kerkgangers is twee à drie procent van de bevolking. Het grootste deel van de onkerkelijken heeft geen idee wat het christendom betekent en heeft vaak nog nooit een Bijbel in handen gehad. Het ‘evangelie’ dat in veel lutherse kerken gehoord wordt, komt neer op: doe goed voor anderen, help armen en wees tolerant. Er zijn gelukkig ook uitzonderingen, met name in het Ertsgebergte in deelstaat Sachsen en in delen

van Württemberg zijn de lutherse kerken en predikanten over het algemeen duidelijk behoudender, zoals ook in allerlei dorpsgemeenten verspreid door het land. Het is helaas echter ook vrij normaal dat een lutherse predikant niet in de noodzaak van verzoening en in een eeuwig leven gelooft. Een lutherse predikant zei me eens dat de kruisdood van Christus een vergissing was die God niet gewild zou hebben… Er is vaak niet veel ruimte meer voor een bijbelgetrouwe verkondiging van het Woord. Een evangelist die de kerk publiekelijk kritiseerde vanwege de openstelling van het predikantsambt voor homoseksuele predikanten werd daarop door de lutherse bisschop uit zijn ambt gezet. Ook in Bremen is een moedige lutherse predikant, Olaf Latzel, die bijbelgetrouw verkondigt. Maar een preek in januari 2015 veroorzaakte een golf In de Rechte Straat


5

08-09-15 16:11

van protest, waarbij niet alleen de bevolking en de politiek zich tegen hem keerden, maar zelfs zijn eigen kerk nam publiekelijk afstand. De lutherse bisschop stelde dat wat ds. Latzel verkondigt niet in overeenstemming met Jezus is. Er zijn ook nog gereformeerde kerken in Duitsland die deels onderdeel zijn van de zogenoemde. “Landeskirchen”. In veel gebieden, bijvoorbeeld in Berlijn en Brandenburg, waar de gereformeerden zich vroeger zo ontwikkeld hebben, is niet veel meer over. Ook in andere gebieden zijn de nog aanwezige gereformeerde kerken vrijzinnig geworden en strijden vaak ook om te overleven. Er zijn gelukkig uitzonderingen, zoals bijvoorbeeld de Evangelisch-Altreformierte Kirchen in de grensstreek met Nederland (Ostfriesland, Grafschaft Lingen, Grafschaft Bentheim). Deze kleine kerk, die ontstaan is onder invloed van de Nederlandse Afscheiding van 1834 is nog behoudend gereformeerd. In de grensstreek bestaat op veel plaatsen nog een bloeiend gemeenteleven. In andere plaatsen zijn nog kleine behoudende gereformeerde kerken zoals bijvoorbeeld in deelstaat Beieren en in de stad Giessen. Dan zijn er de zogenaamde vrije kerken (freikirchliche Gemeinden). Deze gemeenten zijn in samenwerkingsverbanden georganiseerd waarbij de onderlinge verschillen groot kunnen zijn. Dit zijn over het algemeen baptisten en andere evangelicale gemeenten, maar ook pinkstergemeenten en andere charismatische gemeenten vallen hieronder. Helaas is ook hier een sterk toenemende vrijzinnigheid waar te nemen. Toch zijn er juist onder deze groep ook christenen die gereformeerd denken (hoewel ze zichzelf niet zo noemen). Zo is bijvoorbeeld in Duitsland het initiatief “Evangelium 21” ontstaan (zie: www.evangelium21.net). Dit is

6

De Französische Dom met de Friedrichstadtkirche, Berlijn

gelieerd aan de Gospel Coalition in Noord Amerika, een verband van samenwerkende theologen en predikanten die allen min of meer “neocalvinistisch” te noemen zijn. Uit dit korte overzicht blijkt dat de situatie in Duitsland verre van rooskleurig is. Wat is er geworden van het land van de Reformatie? In 2017 wordt de Reformatie groots herdacht, maar wat is er van overgebleven? Wat voor zin heeft het de Reformatie zo groots te vieren als je zover bent afgedwaald

van de theologie van de Reformatie? Maar gelukkig zijn er ook hoopgevende ontwikkelingen. Er is nog altijd een “rest” overgebleven die trouw blijft en verdergaat. Al lijkt het soms anders, ook in Duitsland blijft de Heere trouw. Pedro Snoeijer is IRS-veldwerker in Polen en voorganger van de baptistengemeente in de Poolse grensstad Zgorzelec. Hij woont met zijn gezin in Görlitz, het Duitse gedeelte van deze stad.

In de Rechte Straat


08-09-15 16:11

BRIEF

Deel de vreugde van het Evangelie Op het moment dat ik dit schr ijf ligt de zomervakantie net achter ons. Als gezin hebben we enkele weken in de prachtige bergen van Oos tenr ijk doorgebracht. In het dor pje waar wij waren stond een prachtige rooms-katholieke dor pje bekeken we deze ker k ker k. Tijdens een avondwandeling door het mijn oog op de teks t op het gebouw vanbinnen . Toen we naar buiten liepen viel bewaar ons voor e gebed: “Maria , help in nood en gevaar en end volg het d ston rop Hie k. ker e dez er tegenov brand, ziekte en oorlog”. huy sse over het naar het gesp rek dat ik had met Toon Van g teru ent mom dat op gen gin ten ach ged Mijn ningsfeesten 2016 8 en 10 juli zullen de zevenjaarlijkse Kro 5, 3, . D.V Op n. gere Ton in erk tiew lisa evange in volle gang. De uw van Tongeren”. De voor bereidingen zijn Vro e Liev ze “on van ere ter den wor en gehoud 5 staat het ine “Kroningsinfo nummer 2” van mei 201 gaz ma het In ed. gere al is g svla ing kron nieuwe ons, altijd, in eindigt met de woorden: “Maria , blijf voor Het kt. dru afge ria Ma tot 6 201 ed sgeb kroning Blijdschap, Amen”. goede en in kwade dagen, Oorzaak onzer wil denken over aanloop naar deze kroningsfeesten men na in dat ven gege aan dt wor or ervo ina pag Op de gen ! U begr ijpt mensen niet echt gelukkig? Hele goede vra veel zijn arom Wa g? kki gelu jij Ben : gen de vra we het beste de gemeente in Tongeren nadenken over hoe met en sam ten fees e dez r naa loop aan in dat we Tongerenaren. Evangelie willen en kunnen delen met de het van gde vreu jke keli wer de t tex con e in dez in de d is ook praktische hulp nodig. Nie t alleen gebe uw st Naa en. alle niet dit kan te een De gem nummer). Maar ervakantie plaatsv indt (zie elders in dit zom de in jaar elk die ls zoa , eek tiew lisa evange gaan helpen . Om r met mensen uit Nederland in Tongeren kee tal aan een we len wil n hee jaar het r ook doo ? We komen graag met u in contact ! nen reke u op we nen Kun . akt ma g kki door te geven wat wer kelijk gelu in Tongeren mogen verr ichten. D.V. k wer veel k elij elof ong sse huy Van der broe De afgelopen jaren heeft onze g het wel wat rmee is hij gelukkig niet weg! Maar hij ma Daa en. prek te d hei afsc hij pt hoo er emb 7 nov en. Een spannende ntwoordelijkheid bij de ker kenraad te ligg vera r mee t kom er en n doe n gaa aan r rus tige t: Gij, evenwel , Gij en wat de 74s te psalm zo tref fend verwoord wet we en mog k elij Teg n. alle hen voor tijd blijft dezelfd’, o HEER. Gedenk hem en de gemeente in uw voor tdu In har telijke verbondenheid ,

rende gebed! Hans ten Klooster (directeur)

sse, wilt u naar het afscheid van Toon Vanhuy of n gere Ton in pen hel te ons id bere u t PS Ben 90). door aan ons ([email protected] of via 055-30300

geef dit dan

In de Rechte Straat


7

08-09-15 16:11

INTERVIEW


Ex-priester Ley Bodden: “Ik voel m Na de afronding van de priesteropleiding (1996) was de Limburgse Ley Bodden drie jaar lang kapelaan in Landgraaf. In die tijd hield de vraag “Wie is God voor mij?” hem heel erg bezig. Hij kreeg steeds meer moeite met zijn werk in de parochie. Totdat het niet meer verder ging en hij wel móést stoppen. Jaren later vond hij God. Op de vraag of we hem mogen interviewen, antwoordt Ley Bodden, tegenwoordig lid van het IRS-comité Rotterdam-Zevenkamp: “Wanneer ik de Heere daarmee groot kan maken, dan wil ik graag meewerken.” Thuis, in Nieuw-Lekkerland, vertelt Bodden over zijn verleden als priester, zijn lange zoektocht en de waarde die Jezus voor hem heeft gekregen. U komt uit een rooms-katholiek gezin? “Ja, ik ben van jongs af aan naar de rooms-katholieke kerk geweest.” Was uw familie streng rooms-katholiek? “Best wel. Laten we zeggen: behoudend. Ik ben ook misdienaar geweest. We gingen elke zondag naar de mis.” Wat werd er thuis aan het geloof gedaan? “We waren rooms-katholiek en dat was het. De gedachte was: als je rooms-katholiek bent, is het goed. De kerk is er om het heil uit te delen. Het gaat erom dat je bij de kerk hoort. In de rooms-katholieke kerk zijn de sacramenten heel belangrijk. Als je die ontvangt, komt het goed met je. Je hoeft er verder niet veel geloof in te leggen.” Wat deed u besluiten om priester te worden? “Ik was 19 jaar toen ik besloot om priester te worden. Kort daarvoor waren mijn beide oma’s overleden en een tante waar ik veel contact mee heb gehad. Deze sterfgevallen zetten mij aan het denken over de zin van het leven. Dat past ook wel bij mij. Ik ben een binnenvetter en zoek graag zelf ant-

8

woorden op de vragen die ik heb. Ik heb toen ook een Bijbel gekocht, waarin ik ben gaan lezen. Eerder had ik deze nog niet. Ik ben ook andere boeken gaan lezen. Ik las sowieso altijd al veel. Met onze pastoor voerde ik al regelmatig gesprekken. Vervolgens ben ik ook met andere priesters in contact gekomen. Ik dacht: als er méér is in dit leven, moet ik daar achter zien te komen. Het sprak mij aan om priester te worden. En dus meldde ik me aan bij het Grootseminarie Rolduc in Kerkrade (bisdom Roermond). Ik houd van studeren en ik heb de studie dan ook met veel plezier gedaan.”

Hoe kwam de omslag? “Op een gegeven moment ging het niet meer. Ik sliep slecht. Ik liep tegen een muur op, waar ik niet doorheen kon komen. Stoppen was nog de enige optie. Dat was moeilijk, want je stelt een hoop mensen teleur. Je verliest een heleboel mensen en je valt in een gat. Sommigen zeiden tegen me: “Je moet je even goed bezinnen, het komt wel weer goed”. “Jaren later zag ik pas in dit alles de hand van God. “Wie is God voor mij?” was toen geen concrete vraag voor mij. Pas later zag ik dat dit uiteindelijk wel de vraag was waar ik toen mee zat. In die tijd liet ik voor een groot deel mijn geloof los. Ik ging voor mijn ge-

Hoe kijkt u hier nu op terug? “Van de studie heb ik nog steeds geen spijt, maar ik had de laatste stap niet moeten zetten. Ik had geen priester moeten worden. Maar op een gegeven moment zit je in een proces. De studie duurt zes jaar. Je schept bepaalde verwachtingen bij mensen. Om dán met alles te stoppen, dat doe je niet zomaar. En zo hobbel je maar door. Op een gegeven moment word je tot priester gewijd en kom je in een parochie terecht, waar je met andere dingen wordt geconfronteerd.” Wanneer begon u te twijfelen? “Toen ik in een parochie ging werken, kwam de vraag in mij op: Wie is God voor mij? Ik kreeg moeite met de mis en vroeg mij af wat ik hier deed. Als ik nu op de mis terugkijk, denk ik een beetje oneerbiedig: het lijkt wel toneelspel. Wat in het Nieuwe Testament over Jezus staat, komt heel anders over. Daar lees je niet over een altaar en over de kleding van priesters. Jezus stuurde zijn leerlingen eropuit zonder dat ze iets mee hoefden te nemen.”

In de Rechte Straat


08-09-15 16:12

oel me nu zó rijk” voel alleen door het leven. Het was zoals bij het bekende gedicht ‘Voetsporen in het zand’: Ik droomde eens en zie, ik liep aan ’t strand bij lage tij. Ik was daar niet alleen, want ook de Heer liep aan mijn zij. (…) Maar als ik het spoor goed bekeek, zag ik langs heel de baan, daar waar het juist het moeilijkst was, maar één paar stappen staan. Ik zei toen “Heer, waarom dan toch? Juist toen ik U nodig had, juist toen ik zelf geen uitkomst zag, op het zwaarste deel van mijn pad ...” De Heer keek toen vol liefde mij aan, en antwoordde op mijn vragen; “Mijn lieve kind, toen het moeilijk was, toen heb ik jou gedragen ...” Later zag ik dat God ook in die tijd bij

mij was. Uiteindelijk heb ik mijn huidige vrouw leren kennen en ben ik in Nieuw-Lekkerland terechtgekomen. Allebei zaten we in een zoektocht met betrekking tot het geloof. We vonden wel dat het geloof bij ons leven hoorde. Op een gegeven moment kwamen wij terecht in de hervormde kerk. Dat voelde als thuiskomen, zoals dat in Psalm 84 staat.” Toen heeft u God leren kennen? “Ja, eigenlijk tóen pas. Dat is nu negen jaar geleden. Ik heb een heel leven geleid. Nadat ik priester was, ben ik ook nog getrouwd geweest en ben ik gescheiden. Daarna ben ik met mijn huidige vrouw getrouwd. Mijn verleden

was voor mij een hele worsteling. Wat ik heb gedaan, is zeker niet goed te praten. Toch voel ik me door God geleid. Ik voel me nu zó rijk dat God ons de kans heeft gegeven om Hem te leren kennen. De woorden ‘We hoeven niks, het is alleen maar genade’ vallen op z’n plek. We ontvangen alleen maar van Hem. Dat is zó rijk. Ik mag uit dankbaarheid dingen voor God doen. In de Bijbel staat dat het geloof zonder de werken dood is. Maar ik doe goede werken omdat ik geloof, en niet om er de hemel mee te verdienen. Als je ziet hoe groot Gods liefde is, dat Hij Zijn Zoon gegeven heeft, dan is dat heel bijzonder. Vanuit mijzelf was ik nooit bij God terechtgekomen.”

Ex-priester Ley Bodden: “Toen ik in een parochie ging werken, kwam de vraag in mij op: Wie is God voor mij?”

In de Rechte Straat


9

08-09-15 16:12

PROJECTEN


Ds. Toon Vanhuysse neemt afscheid Op D.V. zaterdag 7 november gaat ds. Toon Vanhuysse, voorganger van de protestantse gemeente “De Stem van de Goede Herder” in Tongeren (België), met emeritaat. Dit betekent een grote verandering, zowel voor ds. Vanhuysse als voor de gemeente. Jarenlang heeft ds. Vanhuysse de gemeente met veel toewijding gediend. Als Vlaming en ex-priester begaf hij zich tussen de mensen. Hij was bewogen met hun situatie en worstelde in gebed voor hun zielenheil. Met grote passie legde hij de Bijbel uit, op straat, bij mensen thuis, tijdens de zondagse eredienst of tijdens bijbelstudieavonden.

hij “iets op gereformeerde grondslag kon beginnen in de stad”. Hij legde deze vraag neer bij ds. Hegger, de oprichter van IRS. Deze reageerde meteen enthousiast. In de tijd daarna zag ds. Vanhuysse steeds meer deuren opengaan. Een half jaar na een grootscheepse evangelisatieactie in de zomer van 1993 belegde hij de eerste kerkdiensten. In 1998 kwam er een eigen kerkgebouw. Al die tijd en tot op heden zette ds. Vanhuysse zich met hart en ziel voor de gemeente in. Het afscheid van Toon roept dan ook gemengde gevoelens op. We mogen met dankbaarheid terugzien op alles wat hij voor de gemeente heeft betekend.

Dankbaarheid Ds. Vanhuysse stond aan de wieg Afscheidsdienst van de gemeente in Tongeren. Begin De kerkenraad nodigt u van harte uit jaren ’90 vroeg een echtpaar hem of om bij de afscheidsdienst van ds.

)

lgië e B ( n e ger

Ton

Vanhuysse aanwezig te zijn. De dienst begint om 11.00 uur. Na afloop is er gelegenheid om ds. Vanhuysse de hand te drukken en na te praten onder het genot van soep en broodjes. IRS probeert één of meer bussen te laten rijden vanuit Nederland naar Tongeren, afhankelijk van het aantal mensen dat mee wil rijden. Wilt u bij de afscheidsdienst aanwezig zijn? Stuur dan uiterlijk 24 oktober een mail naar [email protected] of bel het IRS-kantoor, tel. 0553030090. Vermeld bij uw opgave of u met eigen vervoer komt of dat u graag gebruik wilt maken van de bus vanuit Nederland.

Zie ook de achterpagina van dit magazine.

Een jonge bezoeker van de evangelisatieweek in Tongeren krijgt bij het maken van haar knutselwerkje hulp van een vrijwilligster uit Nederland. Op de achtergrond is ds. Toon Vanhuysse (rechts) in gesprek met een vrouw. De evangelisatieweek vond plaats van 25 juli tot 1 augustus. Veel kinderen uit de omgeving bezochten het kinderprogramma. Hoogtepunt was de drukbezochte Meet & Greet avond, waarop ook de ouders welkom waren.

10

In de Rechte Straat


08-09-15 16:12

DOOR HANS TEN KLOOSTER

Winterconferentie 2016 Na een aantal jaren in Het Brandpunt in Doorn te zijn geweest hebben we een nieuwe conferentielocatie! Het gaat om het Christelijk Vakantie- en Conferentiehotel ’t Vierhouterbos. Dit oord is prachtig gelegen in de bossen van Vierhouten, midden op de Veluwe en volledig gesitueerd op de begane grond, voorzien van mooie hotelkamers en zeer ruime studio’s/ appartementen. Neemt u vast een kijkje op www.vierhouterbos.nl. Om de conferentie voor zo veel mogelijk mensen toegankelijk te houden, hebben we gezocht naar een locatie waarbij kwaliteit, prijs en bereikbaarheid centraal stond bij de keuze. We denken dat de keuze voor ’t Vierhouterbos een geslaagde keuze is! In de afgelopen periode is ook al weer intensief nagedacht over de datum en de inhoud van het pro-

gramma. De conferentie wordt gehouden van D.V. vrijdag 29 januari t/m maandag 1 februari 2016. We hopen met elkaar stil te staan bij het thema: ‘Onuitsprekelijke vreugde’. Dit thema zal onderverdeeld worden in drie deelthema’s en zal worden ingeleid door verschillende predikan-

ten (zie de achterpagina van dit magazine of onze website www.irs.nu voor actuele en nadere informatie). De conferentie is voor alle leeftijden, dus schroom niet en meld u aan! We zien met elkaar uit naar een mooie, fijne en gezegende conferentie in ’t Vierhouterbos.

Spanje

Bezoek aan Spanje Lezers die bekend zijn met ons werk weten dat “En La Calle Recta” (ECR) de naam is van ons Spaanstalige magazine. Eén keer per kwartaal wordt in een oplage van ruim 15.000 exemplaren dit blad naar vele adressen over de hele Spaanssprekende wereld verzonden. Via deze weg wordt ernaar gestreefd om op pastorale wijze een respectvolle dialoog te voeren met de rooms-katholieke lezer. Op D.V. 6 oktober hoop ik voor ECR naar Spanje te reizen om verschillende personen te ontmoeten. We willen eerst naar Ponferrada gaan, naar de familie (Francisco) Rodriguez. Na zijn uittreden als rooms-katholieke priester kwam hij op 6 februari 1973 op de Wartburg in Velp terecht. Later is hij naar Spanje teruggekeerd. Hij zei hier destijds zelf over: “Ik hoop dan terug te keren naar Spanje om daar

de Blijde Boodschap te verkondigen en om daar te proberen zoveel mogelijk priesters te bereiken om ook hen te vertellen over de rijkdommen van de genade in Jezus Christus en over de heerlijke vrijheid der kinderen Gods”. Dat heeft hij ook gedaan. Bijna 40 jaar is hij de drijvende kracht achter ECR geweest en tot op dit moment ontvangt hij ondersteuning vanuit IRS. Bij zijn afscheid als hoofdredacteur gaf hij de nieuwe redactie het volgende mee: “Wat de Heere met ons gedaan heeft tot zegen voor velen, zal Hij blijven doen met degenen die ons aflossen. Het enige dat ik wens is dat het nieuwe team niet afwijkt van de Weg des Levens, noch ter rechter noch ter linker zijde, opdat zij tot zegen mogen zijn voor velen”. Verder hopen we een bezoek te brengen aan Sergio en Evelien Gil. Evelien is afkomstig uit Moerkapelle en is getrouwd met Sergio. Zij zijn

d

an Nederl

actief in het Evangelisatiewerk in Cuenca. Sinds enkele jaren hebben we contact met elkaar en komen er giften voor hen binnen. We zien ernaar uit om hen in hun eigen omgeving te ontmoeten en te zien wat zij daar doen. Naast genoemde personen hopen ook een bezoek te brengen aan ds. José de Segovia Barron in Madrid. Via Benidorm hopen we terug te reizen. In Benidorm verblijven dominee en mevrouw De Groot uit Ede. Beiden zijn zeer betrokken op het werk van ECR. We hopen in deze Spaanse context ervaringen te horen over ECR. We zien uit naar goede ontmoetingen! Hans ten Klooster (directeur)

In de Rechte Straat


11 08-09-15 16:12

BRIEVENRUBRIEK

ECR lezers bedanken de redactie De redactie van het Spaanstalige evangelisatieblad “En la Calle Recta” (ECR) krijgt regelmatig ingezonden brieven. Soms schrijven lezers hoezeer ECR hun leven heeft veranderd. In deze rubriek treft u een aantal van deze brieven aan. Gegroet in Christus, broeders.

Geachte redactie,

Sinds enige jaren ontvang ik uw tijdschrift en het is voor mij een voorrecht dat u mij steeds op de hoogte houdt. Ik heb pas mijn diploma gehaald op het christelijk seminarium van het Baptistenconvent in West-Cuba en uw tijdschrift is een heel nuttig en bruikbaar instrument. Ik schrijf deze brief om u daarvoor te bedanken. Het tijdschrift stimuleert om de Heere in mijn werk te dienen. Het laat ook zien dat de stem van de Heere door Zijn Woord beluisterd kan worden op vele plaatsen van de aarde. Moge de Heere u zegenen. Uw medearbeider in Christus,

Tot mijn grote blijdschap heb ik tijdschrift no. 243 in mijn bezit gekregen, getiteld “De Heere leert ons bidden”. Ik heb het cadeau gekregen van een vriend van onze familie. Vandaag was met een paar broeders in Christus het gebed het gespreksonderwerp en in die uitgave ging het ook over het gebed. Het nummer kwam als een bevestiging van alles wat besproken was. Des te meer zeg ik dat er één God bestaat, dat deze God contact wil hebben met Zijn volk en dat Hij vurig verlangt goed te doen door allerlei zegeningen.

Graag zou ik gepubliceerde artikelen ontvangen op het bovengenoemde adres.

• Núm. 243 Publicada desde 1968 Junio 2014

Andy L. “…wie met de mond belijdt dat Jezus Heere is en met het hart gelooft, dat God Hem uit de doden heeft opgewekt, die zal zalig worden.” (Rom. 10:9)

Moge de genade, de vrede, de liefde en de ontferming van God niet van u scheiden, zodat u dit prachtige werk kunt voortzetten, namelijk Zijn Woord te brengen tot aan het uiterste van de aarde om zodoende de Grote Opdracht te vervullen die onze geliefde Jezus ons heeft gegeven. Niet als iemand die zijn plicht doet, maar als iemand die vol liefde dankbaar de vurige wens van onze Vader wil vervullen, Die wil dat alle mensen zalig zullen worden.

Moge God u blijvend zegenen en u voorzien van alles wat nodig is om deze prachtige taak uit te voeren.

En la Calle Recta

Graciela

r” (Luca “Señor, enséñanos a ora

s 11:1)

examinar juntos las go sincero y abierto para ECR: Propone un diálo licos y no católicos ntrarnos en Cristo, cató enco de fin a s, itura Escr www.enlacallerecta.es 07-05-14 07:50 ta 243 corr.indd 1

341858_EnlaCalleRec

12

In de Rechte Straat


08-09-15 16:12

ACHTERGROND

DOOR JOEL BURNELL

De betekenis van Jonathan Edwards voor Polen In december 2014 is een nieuw boek in het Pools verschenen, “Een keuze uit het werk van Jonathan Edwards”. Dit is een Poolse vertaling van A Jonathan Edwards Reader (Yale University Press, 1995). In dit artikel wil ik de lezers van het IRS-magazine dit boek voor het voetlicht brengen en schrijven over de betekenis van Jonathan Edwards voor Polen. Daarbij willen we ook kijken naar wat hij als christelijk predikant, theoloog en ﬁlosoof Poolse lezers van vandaag te bieden heeft. Autobiografische teksten Vanaf 2009, toen aan de Ewangelikalna Wysza Szkoła Teologiczna (EWST, Evangelische Theologische Hogeschool) het Jonathan Edwards Centrum opgericht werd, is ons doel het bevorderen van interdisciplinair onderzoek naar de erfenis van Jonathan Edwards. De eerste uitgave van een keuze uit zijn werk in het Pools maakt het de Poolse lezers voor het eerst mogelijk om zelf

een representatieve keuze uit Edwards’ werk te lezen. De gekozen traktaten, essays en preken geven een beeld van de filosofische en theologische ontwikkeling van Edwards vanaf zijn studententijd tot de laatste jaren van zijn leven. Daarnaast heeft de lezer de mogelijkheid om Jonathan Edwards meer persoonlijk te leren kennen op basis van de autobiografische teksten en brieven die in deze uitgave staan.

Veel interesse De oplage van een boek over theologie of geloof ligt in Polen normaal rond de 500 exemplaren en het duurt meestal jaren voordat die uitverkocht is. Binnen twee weken na de publicatie van de Jonathan Edwards Reader in het Pools was de hele oplage al uitverkocht. Dat is zeer uitzonderlijk en het boek moest meteen met een tweede oplage van 500 exemplaren gedrukt worden. Waarom is er zoveel interesse voor dit boek? Wat heeft Edwards de Poolse lezers vandaag te bieden? Zoals gebleken is zeer veel. Jonathan Edwards heeft veel te zeggen over verschillende disciplines van de wetenschap, over de samenleving en over het persoonlijke geloofsleven. Het denken van Edwards over de schoonheid van God en over de menselijke religieuze ervaringen en zijn dagelijkse praktijk van gebed en schriftoverdenking maken dat hij een

In de Rechte Straat


13 08-09-15 16:12

Joël Burnell

14

In de Rechte Straat


08-09-15 16:12

reisgenoot is van allen die hun eigen religieuze ervaringen onderzoeken en verdieping van hun geestelijk leven zoeken. Opwekkingsbeweging Jon Smith schreef in zijn voorwoord voor het boek Religious Affections van Edwards: “Het hele denken van Jonathan Edwards kan worden samengevat door het antwoord op de vraag “Wat is religie?” Zijn teksten speelden een sleutelrol in de achttiende-eeuwse opwekkingsbeweging, bekend als de “Great Awakening”. Tegenwoordig zijn deze teksten nog steeds een grote hulp vanwege de nauwkeurige analyse van de verschijnselen die met godsdienstige opwekkingen gepaard gaan en ook van de psychologie van de bekering. Edwards biedt christelijke predikanten en zielzorgers niet alleen bronnenmateriaal maar ook inspiratie voor een vruchtbare dienst aan de gelovigen. Uitdagingen Concentreert Edwards zich in zijn geschriften vooral op het innerlijke geloofsleven en godsvrucht, of kijkt hij ook naar een breder perspectief dan het leven in de christelijke gemeenschap? De hedendaagse Kerk in de postmoderne samenleving staat voor enorme praktische en ethische uitdagingen die een gevolg zijn van de voortgaande en dynamische ontwikkelingen in wetenschap, samenleving en politiek, zoals bijvoorbeeld de toenemende globalisering. Deze ontwikkelingen dwingen ons tot een duidelijk spreken en reageren op allerlei problemen die spelen in de samenleving. In deze opdracht blijkt Jonathan Edwards een goede en betrouwbare gids en reisgenoot. Zijn theologie die voortvloeit uit “zijn filosofie van opstand en theologie der liefde” zoals de Amerikaanse theoloog Gerald McDermott het uitdrukte is een grote hulp. Edwards geloofde dat God de bron en het doel is van alles wat is, wat vervolgens de basis is van zijn ethische denken.

In zijn preek “Charity and Its Fruits” (De liefde en haar vruchten) en in zijn essay “The End For Which God Created the World” (Het doel waartoe God de wereld geschapen heeft) komt Edwards met Bijbelse argumenten en de daaruit voortvloeiende theologische en ethische consequenties, die laten zien dat God de bron en het doel is van alles wat bestaat. Schoonheid van God Zoals eerder opgemerkt, is het hele denken van Jonathan Edwards gebouwd op zijn visie van de schoonheid van God – een visie waarin schoonheid liefde betekent en liefde relatie. Deze visie is een basis voor het theologische denken over ethische aspecten van arbeid. In het licht van de huidige economische en maatschappelijke situatie, met name ook in Polen, laat Edwards zien hoe belangrijk het is dat vooral werkgevers verantwoording nemen ten aanzien van arbeid en werknemers. In zijn ethiek is niet de ascese, maar esthetiek (de leer der schoonheid) de basis van protestantse arbeidsethos, waarbij schoonheid begrepen wordt als liefde en relaties tussen mensen. Dit betekent dat het maken van winst begrensd wordt door verantwoordelijkheid jegens minderbedeelden en dat niet zozeer economisch succes, maar meer de menselijke solidariteit een teken is van Gods zegen. Edwards benadrukt ook de opwekking en geestelijke ervaringen, en hij benadrukt een persoonlijk en levend geloof van het hart, dat een geestelijke reactie vormt op de cultuur die bepaald wordt door de uitkomsten dan de wetenschap. Hoewel het denken van Edwards niet bestempeld kan worden als irrationeel of antiwetenschappelijk, verwerpt hij wel resoluut een naturalistisch rationalisme. De reactie van Edwards op deze door wetenschap en rationalisme bepaalde wereld is duidelijk evangelisch: hij benadrukt de noodzaak van het persoonlijk aannemen van Jezus Christus als Heiland en de verandering van het hart door de

aanwezigheid en kracht van de Heilige Geest. Het gevolg hiervan is een specifieke vroomheid die een theologie van het hart betekent, waarin de werking van de Heilige Geest niet tegengesteld is aan het menselijk intellect, maar daarboven uitstijgt. Beslissende rol Het onderzoek naar hoe de tijdgenoten en latere wetenschappers Edwards beschouwden en begrepen en hoe verschillende theologische en filosofische scholen hem interpreteerden, geeft een fascinerende blik in de godsdienstige en politieke geschiedenis van Amerika. Edwards is vooral belangrijk omdat hij een beslissende rol gespeeld heeft in de overgang van het puritanisme naar het hedendaagse evangelicalisme. Het huidige onderzoek naar de erfenis van Jonathan Edwards vindt niet alleen plaats binnen de theologie, maar ook in andere wetenschappen. Er wordt bijvoorbeeld onderzoek naar hem gedaan door wetenschappers in disciplines als sociologie, filosofie, economie, politiek, literatuurwetenschappen en esthetiek. Ook Poolse wetenschappers uit uiteenlopende wetenschappelijke disciplines doen onderzoek naar Edwards. Het eerste proefschrift over Edwards’ werk dat in Polen werd verdedigd, ging om onderzoek naar taalkundige aspecten in de nalatenschap van Edwards. De volgende twee proefschriften in Polen gingen over filosofische aspecten en over religieuze ervaringen en opwekkingen. De Poolse uitgave van een keuze uit het werk van Jonathan Edwards is mogelijk gemaakt door een vrijgevige ondersteuning van Stichting In de Rechte Straat, in Polen vertegenwoordigd door Augustinus, waarvoor we in Polen zeer erkentelijk zijn. Joël Burnell is directeur van het Jonathan Edwards Centrum in Polen

In de Rechte Straat


15 08-09-15 16:12

Winterconferentie voor alle leeftijden Vrijdag 29 januari t/m maandag 1 februari 2016

Thema-avonden Rotterdam-Zevenkamp Woensdag 14 oktober Spreker: Ds. A. Simons Thema: Hoe word ik rechtvaardig voor God? Woensdag 18 november Spreker: Ds. M. Goudriaan Thema: Breng ik vruchten voort? Voor deze avonden geldt: Aanvang: 19.45 uur, koffie/thee vanaf 19.30 uur Kosten: €4,50 incl. 2x koffie/thee Locatie: Aula van het Wartburg College, Locatie Revius Informatie: dhr. B. Macdaniël 0183 589795 Mevr. J Bout, 0182 362637 Maartensdijk Dinsdag 24 november Spreker: Ds. P. Molenaar Thema: Luther - als mens tussen God en duivel Voor deze avond geldt: Aanvang: 19.45 uur, Kosten: €3,00 Locatie: Ontmoetingskerk, Julianalaan 26 te Maartensdijk Informatie: drs. G.A. van Ginkel, 0346 213445

De evangelisatieacties op de Markt in Den Bosch vinden plaats op de volgende data: 24 september, 22 oktober en 26 november.

Neem voor meer informatie contact op met Jan-Dirk Liefting, tel. 0622508690

Thema:

Onuitsprekelijke vreugde

Deelthema’s: Vrijdagavond: Zaterdagmorgen: Zaterdagavond:

Het fundament In lijden en beproeving Verkregen

Het programma begint op vrijdagavond. Vanaf 19.30 uur is er ontvangst met koffie/thee. Zaterdagmiddag is het eerste deel vrije besteding. De 2e helft van de middag wordt er een presentatie gegeven over het werk van Stichting In de Rechte Straat door Hans ten Klooster, directeur van IRS. Op zondag gaan we ‘s ochtends en ‘s middags met elkaar naar de kerk. Op maandagmorgen wordt het programma omstreeks 9.00 uur afgesloten. Kosten voor een

spreker: volgt spreker: volgt spreker: volgt

geheel verzorgd weekend vanaf € 189,- p.p. op basis van een 2-persoonskamer. Locatie: ‘t Vierhouterbos in Vierhouten Ga voor meer informatie en om u aan te melden naar onze website: http://www.inderechtestraat.nl/ activiteiten/winterconferentie/

Uitnodiging afscheidsdienst ds. Toon Vanhuysse Op zaterdag 7 november neemt ds. Toon Vanhuysse afscheid als voorganger van de protestantse gemeente De Stem van de Goede Herder in Tongeren (België). U bent van harte welkom om hierbij aanwezig te zijn. De dienst vindt om 11.00 uur plaats in de kerk van De Stem van de Goede Herder, Rutterweg 30, 3700 Tongeren. Na afloop krijgt u een broodmaaltijd aangeboden. U

heeft dan ook de gelegenheid om ds. Vanhuysse de hand te drukken. Wilt u de afscheidsdienst bijwonen? Stuur dan uiterlijk 24 oktober een mail naar [email protected] of bel naar IRSkantoor, tel. 055-3030090. Als IRS proberen wij een bus te regelen vanuit Nederland. Vermeld bij uw opgave of u met eigen vervoer komt of graag gebruik wilt maken van de bus vanuit Nederland.

Noteer alvast in uw agenda: Zaterdag 19 maart 2016 - IRS-ontmoetingsdag Meer informatie volgt In de Rechte Straat


08-09-15 16:12

4 De Reformatie in Duitsland 8 Ex-priester Ley Bodden: Ik voel me nu zó rijk 10 Ds. Toon Vanhuysse neemt afscheid

Recommend Documents