3TIPS AANDACHT VOOR KANKER ONDERZOEK IS DE TOEKOMST. We leren telkens meer over het ontstaan, het verloop en de genezing

DIT IS EEN BIJLAGE BIJ DAGBLAD DE TELEGRAAF. DE INHOUD VAN DEZE BIJLAGE VALT NIET ONDER DE REDACTIONELE VERANTWOORDELIJKHEID.

Preventie Zelfonderzoek Behandeling Een gezonde leefstijl Tijdig ontdekken vergroot Gevolgen voor geestelijke verkleint het risico behandelmogelijkheden en lichamelijke gesteldheid

AANDACHT VOOR KANKER

3

FOTO: SHUTTERSTOCK

TIPS

ONDERZOEK IS DE TOEKOMST We leren telkens meer over het ontstaan, het verloop en de genezing

Prostaatkanker De steun van je partner is heel erg belangrijk

Re–integratie Aandacht voor wat je nog kan en wat je graag wilt

2 · NOVEMBER 2010

UITDAGING Onderzoek speelt een uitermate belangrijke rol bij kanker. Hoe meer we weten, hoe beter we in staat zijn om kanker effectief te bestrijden.

WIJ RADEN AAN Desiree Pieters vertelt openhartig over haar vergrote kans op borstkanker.

PAGINA 5

“Ik doe mee aan onderzoek omdat er op termijn andere vrouwen baat bij zullen hebben dat borstkanker in een vroeger stadium al ontdekt kan worden.”

“Elk onderzoek is een puzzelstukje” cht jaar geleden werd ik directeur van KWF Kankerbestrijding. Daarvoor werkte ik al heel lang in een oncologiepraktijk waardoor ik altijd al betrokken was bij mensen met kanker. Toen de kans zich voordeed, heb ik deze met beide handen aangegrepen, want dit is een prachtig fonds dat zich op alle fronten inzet tegen deze ziekte. Het is een gedreven organisatie die mensen verbindt en in beweging zet om zo nog meer betekenis te krijgen in Nederland voor patienten en het onderzoek. Ik voel me hier dan ook als een vis in het water. Toen het fonds in 1949 begon,overleefde 25 procent van de patiënten de eerste vijf jaar na de constatering van kanker. Nu is dat al 59 procent. Dat is elk jaar een verbetering van een half procent. Die verbetering ontstaat doordat we door alle onderzoeken steeds meer te weten komen over deze ziekte in al haar verschijningsvormen. We leren telkens meer over het ontstaan, het verloop en de genezing. Elk onderzoek is een puzzelstukje. En hoewel die puzzel

A

keld,zodat er meer inzicht komt in de aard van hun klachten. Met die informatie kan een huisarts, naaste of een zorgverlener ondersteuning op maat bieden.

langzaam maar gestaag groeit, gaat het de onderzoekers en alle andere betrokkenen natuurlijk nooit snel genoeg. Het is onze droom dat op een dag niemand meer overlijdt aan kanker.

Gezond Leven met kanker Dagelijks werken duizenden onderzoekers vanuit een enorme betrokkenheid aan de puzzel. De laatste jaren is er een verschuiving in het soort onderzoeken te zien. Natuurlijk gaat het onderzoek naar oorzaak, verloop en genezing onverminderd door, maar er is nu ook aandacht voor onderzoek naar de kwaliteit van leven voor mensen met kanker. Zo zijn er twee leerstoelen ingericht: ‘Leven met kanker’ en ‘Kanker en voeding’. Ook de re-integratie van patiënten krijgt meer aandacht. Kan een patient weer aan het werk? Wat zijn daarbij bijvoorbeeld de belemmeringen? Zowel de patiënt zelf als de werkgever zijn daar soms huiverig voor. Uit onderzoek blijkt dat 40 procent van de mensen die behandeld zijn voor kanker, klachten houden zoals vermoeidheid of depressiviteit. Voor hen is er nu een vragenlijst ontwik-

Preventie is ook bij kanker enorm belangrijk. Van een aantal factoren weten we al dat zij het risico op kanker vergroten, zoals roken, overmatig zonnen, overgewicht en overmatig alcoholgebruik. Andere factoren kunnen het risico juist verkleinen, zoals voldoende lichaamsbeweging en gezond eten. Er zijn al verschillende campagnes geweest om mensen daarop te attenderen en in de toekomst blijven we aandacht vragen voor een gezonde leefstijl. Daarnaast is het van groot belang dat mensen goed letten op een aantal symptomen die kunnen wijzen op kanker en daarmee naar hun huisarts gaan. Er is geen pasklaar antwoord op de vraag hoe je met kanker kunt leven. Vaak helpt het om met je naasten of zorgverleners te praten over wat er in je omgaat. Aarzel niet om daarin de eerste stap te zetten. Je staat nooit alleen!

Ton Hanselaar Directeur KWF Kankerbestrijding

“Het is onze droom dat op een dag niemand meer sterft aan kanker”

We make our readers succeed! AANDACHT VOOR KANKER, 1E EDITIE, NOVEMBER 2010 Managing Director: Robbert-Jan Ossebaar Production Manager: Sanne Hollmann Business Development Manager: Lot van Brakel Design: Lii Treimann Project Manager: Reinoud Jager Telefoon: 020-7077032 E-mail: [email protected] Gedistribueerd: Dagblad de Telegraaf, november 2010 Drukkerij: Wegener NieuwsDruk Mediaplanet contact informatie: Telefoon: 020-7077000 Fax: 020-7077099 E-mail: [email protected] Dit is een bijlage bij dagblad De Telegraaf. De inhoud van deze bijlage valt niet onder de hoofdredactionele verantwoordelijkheid

Mediaplanet ontwikkelt hoogwaardige bijlagen die zich richten op een specifiek thema en de daabij behorende doelgroep. Zo brengen wij lezer en adverteerde dichter bij elkaar.

!+$%+

""$++)%+ (""$+"'+,!+ (""$++($"')

!++%&'!&++&&!++!++"!++ &+ !+"!&+(!+-+(""$++ $!%&+#&+!++&+($!+ (!+!&+(""$+"$%&!$+ ++ $+)&! +

+!+"#+)))%!!

!+!+&%+!+("++"
$!+)&+&+)!+"+(""$++%+$+)%&++""+ &++""$+(""!+&+)!++!%+"#+"$%&!$+'!&+ ($ !$! + "(!!+)"$&+)!+ &++##+!++ $'%$+!'+&+'
+'%+" +!+)!+""#+!+!+ + !%+"#++(!+++$"*++$'%$%

  


NOVEMBER 2010 · 3

INSPIRATIE TIPS

Verlaag je risico Je kunt zelf iets doen om jouw risico op kanker te verkleinen. Bewegen speelt hierbij een hele belangrijke rol. Roken is een van de belangrijkste veroorzakers van kanker en een van de allerslechtste keuzes die je kunt maken als het gaat om je gezondheid. Ga wat vaker hardlopen in het bos of park. Doe eens mee aan een hardloop wedstrijd met je vrienden of vriendinnen. Of breng eens een bezoekje aan de sportschool. Blijf vooral ook gezond eten en streef naar een gezond postuur.

VO

LE

N DOOR

H UI

Lichttherapie helpt!

EN

TE

SARTSEN

N. AANBE

Moe? Weinig energie? Winterdip? Doe het licht aan van de handzame Litebook Elite lichttherapielamp en uw klachten

Lichttherapie kan u o.a. helpen bij:

verdwijnen als sneeuw voor de zon. In slechts

Winterdepressie

Burnout

15 minuten per dag heeft u meer energie, een

Winterdip

Vermoeid-

betere stemming en slaapt u beter.

Slaapproblemen

heidsklachten

Jetlag

Depressie

Ploegen- en

Menopauze

nachtdiensten

Alzheimer

Kijk voor meer informatie over lichttherapie, onze lichttherapielampen en verkoopadressen op www.doehetlichtaan.nl of bel Goodlite op 020-4869181 voor de gratis brochure.

Mobiele lichttherapie met zonnekracht

SPECIALI

S

 




   
 



  

  

 
   



 
   
 


   
 
  
 
  
  





  

  






   

   
  
 
       
    

     


 



  


  

      

NOVEMBER 2010 · 5

INSPIRATIE

TIP

1

Paul van Diest Afdelingshoofd Pathologie van UMC Utrecht

STEUN KANKERONDERZOEK

Elk onderzoek is stap in de goede richting Elk jaar horen 13.000 vrouwen dat ze borstkanker hebben. Dat betekent dat 1op de 8 vrouwen hiermee geconfronteerd wordt. Hoewel er procentueel gezien een daling is in het aantal sterfgevallen, overlijdt momenteel nog steeds 30 procent van de vrouwen aan deze ziekte.Professor Paul van Diest is afdelingshoofd Pathologie in het Universitair Medisch Centrum Utrecht. Hij stelt: “Er is dus wel vooruitgang, maar die gaat ons natuurlijk altijd te langzaam.”

Compleet team

ERFELIJK De nu 22 jarige dochter van Desiree is mogelijk ook drager van het gen, zij kan zich daar over drie jaar op laten testen. PHOTO: PRIVÉ

“Andere vrouwen hebben baat bij mijn deelname aan onderzoek” O
Vraag: Waarom doe je mee aan onderzoek? O
Antwoord: Ik doe hier aan mee omdat er op termijn andere vrouwen baat bij zullen hebben dat borstkanker in een vroeger stadium al ontdekt kan worden.

“Gelukkig hoor ik meteen de voorlopige uitslag”

ERVARING Sommigen vragen zich af wat anderen beweegt om mee te doen aan wetenschappelijke onderzoeken.Desiree Pieters vertelt openhartig over haar vergrote kans op borstkanker en over haar deelname aan een onderzoek dat moet leiden tot een vroegtijdige opsporing van veranderende cellen via tepelvocht. “Drie jaar geleden kreeg één van mijn vier zussen eierstokkanker. Omdat dit een genetische oorzaak kon hebben, lieten we ons alle vijf onderzoeken. Drie zussen blijken het gen niet te hebben, maar de zus met de kanker en ik dus wel.” Dit gen geeft 3040 procent kans op eierstokkanker en 60-80 procent kans op borstkanker.Desiree ging er helemaal vanuit dat ze gezond zou zijn, dus de uitslag viel haar bitter tegen. “Ik leef gezond en vertrouwde erop dat ik altijd gezond zou blijven. De uitslag fietste dwars door dat gevoel heen.Daarna was ik een tijdje in de ontkennende fase,ik wilde niet dat mij zoiets gebeurde.” Omdat eierstokkanker geen klachten geeft, heeft ze die uit voorzorg laten verwijderen. “Ik was toch al in de overgang, dus dat vond ik een verantwoorde keuze.”

Desiree Pieters Verteld over haar vergrote kans op borstkanker

Uitgebreid onderzoek Nu leeft Desiree met de wetenschap dat ze een sterk verhoogde kans op borstkanker heeft. “Na de uitslag van het onderzoek stond ik voor de moeilijke keuze mijn borsten preventief te laten amputeren of jaarlijks deel te nemen aan

een screening met lichamelijk onderzoek, een mri en borstfoto’s. Ik koos voor het laatste en omdat men in het ziekenhuis begrijpt dat het steeds spannend is, hoor ik direct de voorlopige uitslag. De definitieve uitslag volgt meestal twee weken later. Nu ik boven de 50 ben, is

FEITEN Ken jij de risicofactoren voor het krijgen van borstkanker? O
Erfelijkheid. O
Overgewicht (voor borstkanker na de menopauze). O
Overmatig alcoholgebruik (dagelijks meer dan 1 glas over een langere periode). O
Vroege leeftijd van de eerste menstruatie en late menopauze. O
Vrouwen die ‘de pil’ slikken. Tijdens de periode dat een vrouw de pil gebruikt, is het risico op borstkanker licht verhoogd. Het risico neemt af na het stoppen met de pil.

O
Het hebben van weinig of geen kinderen of het krijgen van het eerste kind op latere leeftijd. O
Het kort of helemaal geen borstvoeding geven. O
Het langdurig (2 tot 3 jaar) gebruik van hormoonpreparaten om overgangsklachten tegen te gaan. Bij een erfelijke aanleg is het risico om borstkanker te krijgen sterk verhoogd. Vrouwen met één van deze risicofactoren krijgen niet altijd borstkanker. Daarnaast zijn er ook vrouwen die borstkanker hebben gekregen zonder dat een bekende risicofactor een rol speelde.

mijn kans op borstkanker nog groter geworden.”

Wel of niet weten Desiree is er niet elke dag mee bezig en ze kan goed relativeren. “In het begin zag ik overal beren op de weg, maar er kan me elke dag van alles overkomen. Het is wel goed dat ik het weet, daardoor ben ik beter onder controle,maar ik begrijp ook dat mensen het niet willen weten. Het weten zorgt zeker kort na de uitslag toch voor een angst op de achtergrond.” De nu 22-jarige dochter van Desiree is mogelijk ook drager van het gen, zij kan zich daar over drie jaar op laten testen. “Ik heb haar geadviseerd er heel goed over na te denken, ze kan vanaf haar 25e ook in het screeningprogramma en mocht er dan iets fout zijn, weten ze dat snel. Maar die keus ligt natuurlijk helemaal bij haar.”

Na de ontdekking van een afwijking in de borst,door de vrouw zelf of door beeldvormend onderzoek,zijn er verschillende mogelijkheden.Van Diest: “Als de afwijking kan duiden op iets naars, wordt er een stukje weefsel (biopt) uit de borst genomen dat bij de patholoog terecht komt. Daarna wordt iedere patiënt besproken op een multidisciplinair overleg door een groot team van onder andere een chirurg, een patholoog, een radioloog,een medisch oncoloog,een nurse practicioner, een radiotherapeut, een klinisch geneticus,een plastisch chirurg en een aantal onderzoekers.” Als blijkt dat het biopt geen afwijkingen of alleen een goedaardige afwijking bevat, dan is ingrijpen niet nodig. “Bevat het biopt cellen die duiden op een voorstadium van kanker, dan hebben we een dilemma.Grijpen we in of houden we het extra in de gaten? Onze keuze hangt dan vooral af van de gradatie van de afwijking.”

Individueel beleid In het ergste geval wordt er kanker geconstateerd, maar ook dan is er geen eenduidige behandeling te noemen. “Er is per patiënt een individueel beleid en de keuzes hangen ook altijd af van de mate van verspreiding van de kanker en natuurlijk de wensen van de patiënt. Er is wel altijd een chirurgische ingreep. Heeft een patiënt het borstkankergen, dan kiest zij er soms voor beide borsten te laten verwijderen.”

Hoopvol

Omdat Desiree weet hoe belangrijk een vroegtijdige ontdekking van borstkanker is, doet ze mee aan een wetenschappelijk onderzoek. Dit onderzoek richt zich op een vroegtijdige signalering van veranderingen in de cellen via tepelvocht. “Het onderzoek is niet belastend of pijnlijk, een miniem druppeltje is al genoeg.Ik doe hier aan mee omdat er op termijn andere vrouwen baat bij zullen hebben dat borstkanker in een vroeger stadium al ontdekt kan worden.”

Het onderzoek naar de oorzaken, vroege opsporing en genezing van borstkanker gaan onverminderd door. “Dat zijn allemaal belangrijke onderzoeken die met de uiterste zorgvuldigheid uitgevoerd worden. Dat kost tijd en heel veel geld en het zijn onderzoeken waarvan de effecten pas op de lange termijn bekend zijn. Maar met elk onderzoek komen we een stapje dichterbij.” Factoren die een rol spelen bij het krijgen van borstkanker zijn onder andere of en hoeveel kinderen een vrouw heeft, of ze wel of geen borstvoeding heeft gegeven, de menstruatiecyclus en overgewicht.

CORRY DAALHOF

[email protected]

Helpen

CORRY DAALHOF [email protected]

6 · NOVEMBER 2010 TIP

NIEUWS

VROEGE DIAGNOSE ZAADBALKANKER IS CRUCIAAL O
Vraag: Hoe verschilt zaadbalkanker van andere kwaadaardige ziekten? O
Antwoord: Het doet zich voor op jongere leeftijd en is meestal goed te behandelen. Ieder jaar wordt in Nederland bij ongeveer 700 mannen zaadbalkanker vastgesteld. Het is de meest voorkomende vorm van kanker bij blanke mannen van 20 tot 45 jaar. “Soms zelfs nog jonger”, zegt prof. dr. Leendert Looijenga, onderzoeker in het Erasmus MC in Rotterdam en adviseur van de patiëntenvereniging voor mensen met zaadbalkanker. “Het risico op deze ziekte wordt voor een groot deel al vóór de geboorte bepaald. Erfelijkheid speelt een rol, maar ook bepaalde stoffen die in de baarmoeder de vorming van de zaadballen verstoren. Die stoffen zitten bijvoorbeeld in plastics en wijn. Roken speelt hierbij geen rol.” De kans op zaadbalkanker is ook groter als de zaadballen op jonge leeftijd niet indalen, of bij iemand met verminderde vruchtbaarheid.

Klachten De klachten die kunnen wijzen op zaadbalkanker zijn onder meer een vergroting of verharding van de zaadbal(len), of pijn of een zwaar gevoel in de onderbuik of rug. Ook kunnen bij de man borsten gaan groeien. Dat komt door hormonen

die in de kankercellen worden aangemaakt. Afwijkingen aan de zaadballen zijn gelukkig vrij eenvoudig te voelen.Zelfcontrole speelt een belangrijke rol in de vroege ontdekking van de ziekte. “Maar”, benadrukt Looijenga, “als je iets afwijkends voelt, betekent dat niet meteen dat je zaadbalkanker hebt.Bij de meerderheid van de mannen met deze klachten is er iets anders aan de hand, bijvoorbeeld een ontsteking. Het is wel belangrijk om naar de dokter te gaan, om zaadbalkanker uit te sluiten.” Als het wél om zaadbalkanker gaat, is het gunstig als dat in een vroeg stadium wordt vastgesteld. Want dan is de ziekte zeer goed te behandelen. Looijenga vertelt: “De zieke zaadbal wordt met een operatie weggehaald. Dat is een afdoende behandeling voor ongeveer de helft van de patiënten. Ook als de ziekte zich al door het lichaam heeft verspreid, is nog behandeling mogelijk. Hiervoor wordt bestraling of chemotherapie gebruikt, waarmee de meeste patiënten te genezen zijn.” Prof. dr. Leendert Looijenga Onderzoeker in het Erasmus MC in Rotterdam.

2 HET IS BELANGRIJK OM JEZELF TE CONTROLEREN

Grote invloed Zaadbalkanker is van grote invloed op het leven van de patiënt en diens omgeving, weet Looijenga. “Het zijn immers meestal jonge mannen, die zich in hun ‘mannelijkheid’ voelen aangetast. Ze worden in de bloei van hun leven op allerlei gebieden uitgeschakeld. Werk, carrière, het stichten van een gezin, dat wordt allemaal verstoord. Zelfs als de man is genezen en de kans dat de ziekte terugkomt uitermater klein is, is hij voor de rest van zijn leven een exkankerpatiënt. Dat beïnvloedt bijvoorbeeld het afsluiten van verzekeringen of een hypotheek.” Bovendien kan de patiënt angst houden voor de ziekte: een klein deel (minder dan 5%) van de patienten krijgt binnen twee jaar ook kanker aan de andere zaadbal. In landen zoals Duitsland en Denemarken wordt daarom altijd meteen de nog gezonde zaadbal onderzocht door een stukje te verwijderen. “In Nederland doen we dat niet”, vertelt Looijenga. “In ons land worden de patiënten nog een tijd lang goed in de gaten gehouden. Als de ziekte zich weer voordoet, kunnen we dat tijdig ontdekken, waardoor het goed te behandelen is.” KEES VERMEER [email protected]

6KLUOH\LV JHQH]HQYDQ NDQNHU

.L.DKHHIWDOVGRHORPGHJHQH]LQJVNDQVLQQDDU WHYHUJURWHQ2PGLWWHUHDOLVHUHQLVHUQRJYHHO NRVWEDDURQGHU]RHNQRRG]DNHOLMN

8ZVWHXQLVGXVKDUGQRGLJ

ZZZNLNDQO*LUR

NOVEMBER 2010 · 7

“Mijn vrouw steunt mij echt enorm” De behandeling van prostaatkanker heeft vaak grote gevolgen. De 65-jarige Chris Laarakker vertelt er openhartig over.

PERSOONLIJK In 2005 werd bij Chris prostaatkanker vastgesteld. Hij had al een aantal jaren plasklachten en had zich verdiept in wat er aan de hand kon zijn. “Ik heb het zien aankomen. Aanvankelijk dacht ik dat het niet veel zou voorstellen. Maar nu weet ik hoe ingrijpend het kan zijn.”

Incontinent Chris heeft verschillende urologen advies gevraagd over de behandeling. Uiteindelijk koos hij voor een operatie. Maar die blijft niet zonder gevolgen: “Na de operatie ben je incontinent: je hebt geen controle over het plassen en moet daarom een luier of een inlegkruisje dragen. Bij negentig procent van de geopereerde mannen is dat na een half jaar weer over. Helaas behoor ik tot die andere tien procent.Met bekkenfysiotherapie had ik het na twee jaar redelijk onder controle. Alleen bij sporten draag ik voor de zekerheid een inlegkruisje. Ik ben gek op tennissen en skiën, maar heb dat een tijd niet gedaan vanwege die incontinentie. Ik was bang om urine te verliezen als ik me inspande.”

PREVENTIE Het is belangrijk om regelmatig zelfcontrole uit te voeren. Raadpleeg een arts als je een afwijking constateerd. PHOTO: SHUTTERSTOCK

ZO!

INSPIREREND

Doen waar je blij van wordt

4 februari 2010 €4,95

ik heb je niet gedroomd hier ben je je bestaat (Ellen Warmond)

voor wie geraakt is door kanker

Trots op jezelfen al) kens (met litte

's Unieke foto

8x

voorbereid naar je werk

Ik ben er weer!

’Geef ik al licht in het donker?’

Flory zat 48 uur achter een loden deur

ZO! februari 2010

Kopkracht

DE SEKS IS ANDERS; accepteer dat kijk op pagina 76

Zo blijf je die emoties de baas ZO! april 2009

1

Chris Laarakker In 2005 werd bij Chris prostaatkanker vastgesteld. Nu werkt hij als vrijwilliger in het lotgenotencontact.

“PROSTAATKANKER: GROTE INVLOED OP DAGELIJKS LEVEN” Dr. Paul Kil, Uroloog in het St. Elisabeth Ziekenhuis in Tilburg, spreekt dagelijks patiënten met prostaatkanker.

Seksualiteit Ook op het gebied van seksualiteit heeft de operatie grote gevolgen. Een erectie is de eerste maanden niet mogelijk en is ook daarna moeilijker. “Het kostte twee jaar voordat de seksualiteit weer een beetje was hersteld”, verklaart Chris. “Voor sommige mannen van mijn leeftijd is de erotiek al verleden tijd, dus die verliezen niet zo veel. Voor anderen is het nog steeds net zo fijn, maar het kost iets meer moeite. Orgasmen zijn nog goed mogelijk, maar die zijn ‘droog’. Aanvankelijk vond ik dat geen probleem, nu vind ik het toch minder ‘compleet’. Maar gelukkig is de seks niet meteen afgelopen na een operatie.” Ook de partner van de patiënt moet met al deze veranderingen leren omgaan. Chris heeft wat dat betreft bewondering voor zijn vrouw: “Incontinentie en impotentie waren niet leuk voor de erotiek. Maar zij heeft mij nooit laten merken dat ze het vervelend vond. Belangrijk in het geheel is hoe je partner ermee omgaat. Mijn vrouw doet dat gelukkig uitstekend, ze is me echt enorm tot steun.” Chris probeert heel open te zijn over de ziekte en de gevolgen daarvan. Hij werkt als vrijwilliger in het lotgenotencontact en praat veel met andere patiënten. “Ook daarin zie je de steun van de partner: vaak is het de vrouw of dochter van de patiënt die belt. Voor veel patiënten is het moeilijk om hierover te praten. Het gaat toch over heel delicate onderwerpen.”

KEES VERMEER [email protected]

O
Wat gebeurt er als bij een man prostaatkanker is vastgesteld? “De diagnose is altijd een grote schok. Maar prostaatkanker groeit soms heel langzaam en wordt daarom niet altijd meteen behandeld. Voor de patiënt is het een vreemd idee dat hij wel kanker heeft, maar dat de arts soms adviseert om er nog niets aan te doen. De patiënt wil uiteraard snel een behandelplan,maar ik adviseer altijd om ruim de tijd te nemen om de voors en tegens af te wegen.” O
Welke gevolgen heeft de behandeling? “Door een behandeling kan de man impotent of incontinent worden of problemen krijgen met de ontlasting. Dat heeft een enorme invloed op het dagelijkse leven. Mensen schamen zich vaak en kunnen sociaal geïsoleerd raken.En naar de partner toe voelt de patiënt zich vaak tekort schieten.” O
Wat is de rol van de partner en naasten van de patiënt? “De partner heeft een uitermate belangrijke rol in de ondersteuning van de patiënt en bijvoorbeeld bij het helpen kiezen van een behandeling. Het is een ziekte die mensen samen moeten verwerken. Partners komen dan ook vrijwel altijd mee naar het spreekuur. Zij maken dingen bespreekbaar en worden soms een soort buddy van de patiënt. Daarom moet er ook aandacht zijn voor partners.Want ook voor hen verandert er heel veel.”

NOVEBER 2010 · 9

DESKUNDIG ADVIES Prof. Peter Jansen is hoofd van het Levercentrum van het Academisch Medisch Centrum (AMC) in Amsterdam. Hij legt het belang uit van een snelle diagnose en de verschillende oorzaken van leverziekten, die uiteindelijk zouden kunnen leiden tot leverkanker.

“We blijven altijd op zoek naar effectievere middelen”

et gevaar is dat een leverziekte vaak geen specifieke klachten geeft, waardoor de aandoening onbehandeld blijft en uiteindelijk leverkanker kan ontstaan. Aandoeningen van de lever kunnen door verschillende oorzaken ontstaan. Als artsen er op tijd bij zijn, is er meestal nog wel behandeling van de leverziekte mogelijk. De geneesmiddelen daarvoor worden steeds succesvoller.

H Acuut

Een leveraandoening kan acuut of chronisch zijn. Een acuut probleem is bijvoorbeeld geelzucht. De huid en ogen van de patiënt krijgen dan een gele kleur. Dat komt door de stof bilirubine en kan een aanwijzing zijn dat de lever door ziekte is aangetast, bijvoorbeeld door een infectie met het hepatitisvirus. Een ander acuut probleem is te veel alcohol in het bloed. Via laboratoriumonderzoek kan men vaststellen dat er iets met de lever aan de hand is. Als dat het geval is, moet gezocht worden naar de oorzaak daarvan. De klachten die zich bij dit alles voordoen, zijn onder meer ernstige moeheid en soms ook ernstige jeuk. Het is niet helemaal bekend hoe die jeuk ontstaat,maar het treedt op als de gal

niet goed de lever uit kan. Ook dat is een teken dat er iets aan de hand is met de lever. Jeuk is een zeer hinderlijke klacht die vaak voorkomt bij leverziekten.”

Chronisch Acute leverklachten worden meestal wel tijdig herkend en behandeld.Met chronische aandoeningen is dat anders. De klachten zijn vaag, bijvoorbeeld moeheid, of zijn er helemaal niet. Het kan daardoor gebeuren dat iemand niet weet dat hij of zij een leveraandoening heeft. Een belangrijke oorzaak van leverziekte is een infectie met het hepatitus-virus. Zo’n infectie kan beginnen met geelzucht, maar dat gebeurt lang niet altijd. Je kunt wel tien of twintig jaar geïnfecteerd zijn zonder dat je het weet. Al die tijd tast het virus dan de lever aan en kun je het bovendien doorgeven aan anderen, terwijl je niet weet dat je besmettelijk bent. Behalve door het hepatitisvirus kan de lever ook aangetast worden door een stoornis in iemands afweersysteem of door gebruik van te veel alcohol. In de lever ontstaan beschadigingen die een litteken achterlaten. Deze littekens woekeren door de hele lever. Dit proces heet levercirrose. Het littekenweefsel neemt langzaamaan de plaats in van de normale levercellen. Daardoor verandert de

EXPERT

“De behandeling van leverziekten worden steeds succesvoller.”

structuur van de lever, kan het bloed niet meer goed door de lever stromen en kan dit belangrijke orgaan niet meer goed functioneren. Er kan verhoogde bloeddruk ontstaan in de poortader,de grote ader die bloed van de darm naar de lever voert. Dat kan weer leiden tot vochtophoping in de buik , spataders in de slokdarm en andere problemen.Bovendien proberen de overgebleven levercellen zich te vermenigvuldigen. In dat proces kan iets fout gaan, wat leidt tot complicaties.Als een hepatitisinfectie op tijd wordt ontdekt, is nog behandeling mogelijk met geneesmiddelen. Die zijn in de loop der jaren steeds succesvoller geworden. Maar als het proces van levercirrose te lang doorgaat, kan uiteindelijk leverkanker ontstaan.

Leverkanker

Prof. dr. Peter Jansen Hoofd van het Levercentrum van het AMC Amsterdam

Het gevaar van leverkanker is dat er soms geen ziekteverschijnselen zijn, het wordt vaak bij toeval ontdekt. Dit gebeurd bijvoorbeeld tijdens een echo-onderzoek van de bovenbuik. Het is dan afhankelijk van de grootte van de tumor of een operatie mogelijk is.Als die kleiner is dan vijf centimeter, kunnen we deze operatief verwijderen. De lever kan zich van nature herstellen en het verwijderde deel kan weer aangroeien. Maar dat kan alleen als er nog niet veel cirrose is.

Dus ook hier is het belangrijk om er op tijd bij te zijn.

Grote ingreep Behalve een operatie is bij een klein deel van de patiënten met leverkanker een levertransplantatie mogelijk. Zo’n transplantatie is een grote ingreep en wordt in Nederland circa honderdtwintig keer per jaar uitgevoerd. Zoals voor alle transplantaties, geldt ook voor levertransplantaties dat er te weinig donoren zijn. Er bestaan nog een aantal andere behandelingmogelijkheden voor leverkanker. Soms is behandeling mogelijk met elektrische stroom, die het kwaadaardige weefsel vernietigt. De arts kan ook met een injectie kleine bolletjes in het lichaam van de patiënt brengen. Deze bolletjes bevatten een stof voor chemotherapie of een radioactieve stof. Met de bolletjes worden deze stoffen dicht bij de kankercellen gebracht. Er is ook chemotherapie beschikbaar die wordt toegediend met een pil. De stoffen in de pil maken de bloedvaten in de tumor kapot, waardoor die niet verder kan groeien. Alleen een operatie of een transplantatie kan patiënten genezen, maar de behandelmethodes kunnen wel levensverlengend zijn. We blijven altijd op zoek naar meer effectieve middelen, of een effectieve combinatie van middelen.”

HUIDSCAN: voorkomen is beter dan genezen op huidproblemen op latere leeftijd vergroot. Door te veel aan UV-straling wordt er onherstelbare schade veroorzaakt in de huidcellen waardoor er uiteindelijk huidkanker kan ontstaan. De HuidScan

Bussum - Het aantal mensen met huidproblemen neemt schrikbarend toe. Kijken we speci¿ek naar huidkanker dan zien we dat het aantal patiënten met huidkanker de afgelopen jaren sterk is toegenomen. De oorzaak hiervan is het veranderen van zongedrag zoals een toename van zonnebankgebruik en verre reizen. Aan het begin van de twintigste eeuw gold een blanke huid als schoonheidsideaal, tegenwoordig is dat een gebruinde huid. Maar, te veel zon is ongezond en kan grote gevolgen hebben. Wat veel mensen niet weten is dat met name zonverbranding in de jeugd de kans

Door middel van de HuidScan van het Nationaal Huidcentrum kunnen huidproblemen zoals huidkanker vroegtijdig opgespoord worden. De dermatoloog beoordeelt uw huid op pigmentvlekken en/

of moedervlekken waarna deze gescand worden met een elektronische dermatoscoop: de Dermo-Genius Ultra. Een zeer nauwkeurig computersysteem analyseert deze met de grootste precisie en geeft hier een verslag van. Daarnaast wordt het systeem gebruik voor “Molemapping”. Met deze techniek is het mogelijk om een overzichtsopname te maken van bijv. een buik met gepigmenteerde laesies. Deze foto’s worden digitaal opgeslagen in het systeem. Bij een volgende HuidScan worden beide opnames met elkaar vergeleken en worden daarbij de veranderingen aangegeven. Het Nationaal Huidcentrum kent geen wachtlijsten. U kunt veelal binnen een week gezien en aansluitend behandeld worden. Daarnaast kunt u online uw afspraken maken en uw gegevens beheren. Uw behandelingen worden veelal door uw ziektekostenverzekering vergoed.

Huidziekten Q Huidverbetering Q HuidScan Q

Nationaal Huidcentrum, Olmenlaan 38 Bussum, tel. 035 - 692 70 00, www.nationaalhuidcentrum.nl


"


inspiratie $

#&
"% 
'"
'

$
!
"

 !"
 !

$!  
'"
'!
 


 "
"'"

"
$

'"

!
!

"
$
!
 "
!!
"
 "  
#
#&

$  "

% 
$





$
'
%


!

%


##
$


"
'

 

#&
    

 
  

Anita care biedt een omvangrijk assortiment van beha´s, om te kunnen voldoen aan alle wensen en behoeftes van vrouwen na een borstoperatie. Alle beha´s zijn vervaardigd van huidvriendelijke en zachte materialen. Ze hebben een iets hoger gesneden decolleté en een brede ondercupband voor extra steun voor de prothese. De schouderbanden worden breder wanneer de maat toeneemt. Het aanbod omvat sportieve gladde beha´s tot beha´s met een vrouwelijke elegantie. Daarnaast biedt Anita care borstprotheses die een natuurlijk en zeker draaggevoel geven in het dagelijks leven, bij het sporten en bij het zwemmen en perfect passen bij het uitgebreide assortiment prothesebeha´s en badmode. Kijk voor meer informatie en verkoopadressen op onze website. WWW.ANITA.NL

NOVEMBER 2010 · 11 TIP

INSPIRATIE

3

“Het voelt het als een nieuwe kans” O
Vraag: Ik heb kanker, maar wil graag weer aan de slag. Hoe pak ik dat aan? O
Antwoord: Volg een reintegratietraject met een ervaringsdeskundige coach. Steeds meer mensen met kanker willen na hun herstelperiode weer aan het werk. Dat is echter gemakkelijker gezegd dan gedaan,want de behandeling van kanker laat vaak diepe sporen na. Die kunnen een terugkeer naar je oude baan zelfs onmogelijk maken omdat je er geestelijk en/of lichamelijk niet meer toe in staat bent. Dat overkwam ook Hilde van Schijndel. In 2004 kreeg ze de diagnose lymfeklierkanker.Tot die tijd had ze een geweldige baan in de jeugdhulpverlening. Na de behandeling met zware chemotherapie en een stamceltransplantatie begon ze begin 2005 aan haar herstel.Hilde dacht daar niet zo lang voor nodig te hebben,maar dat bleek een illusie. “Ik had een slechte conditie en was ontzettend moe. Om mijn conditie te verbeteren begon ik met een revalidatieprogramma. Na enige tijd ging het ietsje beter en sprak ik met mijn werkgever af voorzichtig weer te beginnen met kantoorwerk. Want voor mijn oude functie had ik nog lang niet voldoende energie.” Hilde’s concentratieproblemen bleken echter te groot en na twee jaar in de Ziektewet volgde ontslag op basis van arbeidsongeschiktheid.

BEGELEIDING HELPT TIJDENS RE-INTEGRATIE

WEER AAN HET WERK!

anderen en ging ze door met revalideren om haar conditie verder op te bouwen. Laurence Maes Senior beleidsmedewerker

Nieuw begin “Na enige tijd was ik toe aan een nieuwe start. Ik was geestelijk sterker, lichamelijk fitter en wilde weer iets zinvols doen.” Hilde vroeg een reintegratietraject aan bij de instantie die haar uitkering verzorgde. “Dat traject was heftig, maar zinvol. Er was aandacht voor wie ik was,wat de kanker voor mij betekende,wat ik nog wel kon en vooral wat ik graag wilde.” Ze voelde het als een nieuwe kans. “Een kans die ik ten volle wilde benutten. Ik wilde graag een verschil maken en in de hulpverlening blijven werken.”

Enthousiast Hilde van Schijndel: “Na enige tijd was ik toe aan een nieuwe start”

lens niet; eerst de grote blijdschap omdat ik de kanker had overleefd en toen dat zwarte gat waar ik in viel. De impact van kanker is zo groot, daar

FOTO: PRIVÉ

kom je pas achter als de behandelingen achter de rug zijn en je het gewone leven weer wilt oppakken.” In die zware periode praatte Hilde veel met

TIPS

Tegenstrijdige gevoelens

Communicatie is heel belangrijk.Probeer als werknemer met kanker het contact met uw leidinggevende en collega’s te onderhouden. Laten de behandelingen het toe, ga dan af en toe eens langs op het werk. Het bijhouden van een blog kan uitkomst bieden als u niet langs kunt gaan of niet steeds opnieuw uw verhaal wilt vertellen.

“Dan heb je veel tijd om na te denken. Veel dingen die ik als vanzelfsprekend beschouwde, bleken dat niet meer te zijn. Ik bleef moe en mijn concentratievermogen bleef slecht. Ik begreep ook mijn eigen gevoe-

Onderzoek wees uit dat werknemers met kanker die een goed contact hadden met collega’s en leidinggevende tijdens de behandelingen, daarna meestal weer vlot aan

1

2

het werk konden. Dat blijkt dus succesvol. Denk zelf na over hoe u straks weer aan het werk wilt. Geef uzelf hierbij de ruimte. Bespreek zo snel mogelijk met de behandelend arts of oncologieverpleegkundige welke gevolgen de behandeling zal hebben op korte en lange termijn. Zijn er bepaalde gevolgen die belangrijk zijn voor werkhervatting straks (vermoeidheid, lymfoedeem) bespreek dan zo snel mogelijk met de bedrijfsarts en uw werkgever hoe jullie dat aan gaan pakken.

3

Hilde werkt nu zelf met enorm veel enthousiasme als ervaringsdeskundige re-integratiecoach. “Ik begon heel voorzichtig als zelfstandige met een paar uurtjes per week en dat breidde zich langzaam uit tot de vaste baan van nu. Ik heb zeker toegevoegde waarde door mijn eigen ervaringen. Ik herken de gevoelens van de mensen die hier komen. Ik weet nog hoe het voelt om in een zwarte tunnel te leven waar je geen licht kunt zien. En waar je stapje voor stapje dichter bij de uitgang komt tot je het licht wél ziet. Ik ken de angsten, de voorzichtigheid, maar ook het over je eigen grenzen heendenderen. Het is een fantastisch gevoel dat ik nu andere mensen kan helpen op de manier zoals ik er zelf bovenop ben gekomen.Voor mij betekende het traject de weg naar een nieuw begin en dat wil ik ook voor anderen.”

Pink Ribbon helpt Kan met tepelvocht straks borstkanker worden opgespoord? Aandacht voor borstkanker is van levensbelang. Stichting Pink Ribbon wil dat minder vrouwen (en ook mannen) borstNDQNHUNULMJHQ'DDURP¿QDQFLHUWGH6WLFKWLQJYRRUOLFKWLQJ over borstkanker, onderzoek naar preventie en vroege diagnose en projecten die een betere zorg voor patiënten en hun naasten mogelijk maken. 6WLFKWLQJ3LQN5LEERQ¿QDQFLHUWLQQRYDWLHIonderzoek naar afwijkingen in tepelvocht bij erfelijk belaste vrouwen. Zij hebben een verhoogd risico op borstkanker met alle onzekerheid van dien. Door hun tepelvocht regelmatig te screenen, kunnen artsen borstkanker in de toekomst KRSHOLMNVQHOOHURSVSRUHQEHKDQGHOHQRI]HOIVYRRUNRPHQ 3URIHVVRU3DXOYDQ'LHVW³1XODDWHHQGHHOYDQGHYURXZHQ XLWGHULVLFRJURHSKDDUERUVWHQQRJSUHYHQWLHIYHUZLMGHUHQ Wij hopen te bereiken dat straks minder vrouwen onnodig zo’n dramatische ingreep moeten ondergaan. We hebben nog een lange weg te gaan, maar we gaan vooruit.” Wij zijn blij dat wij voorlichting, onderzoek en projecten JHULFKW RS ERUVWNDQNHU NXQQHQ ¿QDQFLHUHQ 6WHHGV PHHU particulieren en bedrijven steunen ons daarbij. Zo kunnen we borstkanker blijvend onder de aandacht brengen. Kijk op www.pinkribbon.nl hoe JIJ kunt steunen.

CORRY DAALHOF [email protected]

Behandeling Veel mensen met kanker willen of moeten na hun herstelperiode weer aan het werk. De behandeling van kanker heeft meestal echter ingrijpende gevolgen voor de geestelijke en lichamelijke gesteldheid. Daardoor is het vaak niet mogelijk hetzelfde werk te blijven doen.

Ondersteuning Laurence Maes is senior beleidsmedewerker bij de Nederlandse Federatie van Kankerpatiëntenorganisaties. Zij stelt: “Voor mensen die niet meer hetzelfde werk kunnen doen bij hun oude werkgever of zelfs helemaal iets anders willen gaan doen, is een re-integratietraject met een ervaringsdeskundige als coach ideaal.”

Ervaringsdeskundige De duur van een re-integratietraject verschilt per persoon. ”Ga je terug naar je oude werkgever, dan is het traject korter dan wanneer je een totaal andere baan wilt.” Elk traject begint met een intakegesprek om de wensen en mogelijkheden van de werknemer te inventariseren. “Samen met je coach bepaal je waar er knelpunten zijn, wat nog wel kan en wat niet (meer). Ga uit van mogelijkheden. Jouw coach helpt je je grenzen vast te stellen en deze te bewaken.”