266)

SECUNDAIR ONDERWIJS

Onderwijsvorm:

TSO

Graad:

derde graad

Jaar:

eerste en tweede leerjaar

Studiegebied:

Handel

FUNDAMENTEEL GEDEELTE Optie(s)

BOEKHOUDEN-INFORMATICA

Vak(ken):

TV Boekhouding

Vakkencode:

WW-s

Leerplannummer:

2003/031 (vervangt 2002/266)

Nummer inspectie

2003/28//1/M/SG/1/III/ /D/ (vervangt 2002/296//1/M/SG/1/III/ /V/04)

5/4 lt/w

TSO – 3de graad – Boekhouden-Informatica TV Boekhouding (1ste jaar: 5 lestijden/week, 2de jaar: 4 lestijden/week)

1

INHOUD Visie ..........................................................................................................................................................2 Beginsituatie .............................................................................................................................................2 Algemene doelstellingen ..........................................................................................................................2 Leerplandoelstellingen / leerinhouden......................................................................................................4 Pedagogisch-didactische wenken en timing ..........................................................................................19 Minimale materiële vereisten..................................................................................................................21 Evaluatie .................................................................................................................................................21 Bibliografie ..............................................................................................................................................22


2

VISIE Deze studierichting is in de eerste plaats een voorbereiding op een loopbaan in de profitsector. Vermits het inzicht primeert op de zuivere kennis kan 'Boekhouding' even succesvol worden toegepast in de nonprofitsector. ICT-integratie zet zijn opmars verder. Dat is voor leerlingen uit deze studierichting, met veel ruimte voor informatica en ICT-toepassingen natuurlijk geen probleem. Voor 'Boekhouding' betekent dit wel dat ze een professioneel boekhoudpakket zullen leren gebruiken.

BEGINSITUATIE De meeste leerlingen zullen doorstromen vanuit een studierichting Handel of Handel-talen en hebben reeds een ruime kennis aan vakterminologie, handelstechnieken en boekhouden. Voor hen sluit deze studierichting Boekhouden-Informatica naadloos aan op hetgeen ze hebben verwerkt in de 2de graad. De geïnteresseerde leerlingen die instromen vanuit ASO Economie zijn meer theoretisch geschoold. Met bijzondere aandacht vanwege de leraar zullen ze echter snel hun achterstand op technisch vlak kunnen inhalen. Anders is het gesteld met leerlingen uit niet-economische studierichtingen. Voor hen moet er een intensief inhaalprogramma opgezet worden. Van hen wordt verwacht dat ze zelf ook een ernstige inspanning leveren om zo snel mogelijk, met de steun van de leraar, op het gemiddelde niveau van de klas te geraken.

ALGEMENE DOELSTELLINGEN In de 2de graad hebben de leerlingen grondig kennisgemaakt met het boeiend economische leven. In de 3de graad wordt veel kennis verder uitgediept. Het vak Toegepaste economie omvat een verzameling deelvakken die een groot gedeelte van het economische gebied beslaan. Het doel is de leerlingen nog meer kennis en inzicht te verschaffen in het economische mechanisme met zijn entiteiten en instellingen. De leerinhouden horen thuis in de wereld van handel en economie. In het geheel van Toegepaste economie dienen de leerlingen verder aan de volgende vaardigheden te werken. •

Hanteren van de documenten.

•

Reken- en cijfervaardigheid.

•

Analytisch en kritisch vermogen.

•

Sociale en communicatieve vaardigheden.

•

Vaardigheid in het zien van details.

•

Doorzettingsvermogen.

•

Bereidheid eigen fouten te verbeteren.

•

Zelfwerkzaamheid en aanpassingsvermogen bij de toepassingen.

•

Zin voor afwerking, orde, netheid en nauwkeurigheid.

In elk geval moeten zij bijzondere aandacht besteden aan een correct taalgebruik. In aansluiting op het Pedagogisch Project van het Gemeenschapsonderwijs wordt van de leerlingen verwacht dat zij de volgende attitudes verder ontwikkelen en nastreven. • Accuratesse: erop gericht zijn binnen de voorgeschreven tijd een taak nauwkeurig te voltooien. •

Leergierigheid: actief zoeken naar situaties om zijn competentie te verbreden en te verdiepen.


3

•

Resultaatgerichtheid: gedreven naar einddoel van de activiteit toewerken.

•

Zelfstandigheid en zin voor initiatief: zelfstandig aan een taak kunnen werken en problemen durven aanpakken.

•

Zin voor orde, netheid en nauwkeurigheid: erop gericht zijn nauwkeurig, net en met zin voor orde te werken.

•

Zin voor samenwerking: willen bijdragen tot een leef- en werkomgeving als gemeenschap van mensen..


4

LEERPLANDOELSTELLINGEN / LEERINHOUDEN Voor het 1ste leerjaar van de 3de graad zijn de leerplandoelstellingen voor Boekhouden-Informatica en Handel dezelfde. De leerlingen uit beide studierichtingen kunnen dan samen les volgen.

BOEKHOUDING Decr. nr.

LEERPLANDOELSTELLINGEN

LEERINHOUDEN

De leerlingen kunnen 1

A

Algemeen boekhouden

1

Herhaling

de basisprincipes van de leerstof boekhouden (2de graad – 2de leerjaar) herhalen en toepassen via een geïntegreerde toepassing;

1.1

Basisprincipes van het dubbel boekhouden

1.2

Leerstof van de tweede graad via een monografie

de betekenis en de structuur van het MAR toelichten;

1.3

Het minimum algemeen rekeningstelsel – betekenis en

Deel A Cursieve tekst duidt op uitbreidingsleerinhouden en uitbreidingsleerdoelstellingen

de wettelijke verplichtingen (in het kader van het boekhoudrecht) van de ondernemingen bondig schetsen. 1.4 2 de uitbreiding van het rekeningschema globaal situeren in een jaarrekening; de indeling weergeven van een uitgebreid rekeningschema; de aangegeven rekeningen omschrijven, typeren volgens het MAR en aanwenden; de vermelde rekeningen via toepassingen integreren in de eerder bestudeerde rekeningen.

structuur Wettelijke bepalingen

2

Uitbreiding van het rekeningschema

2.1

Immateriële vaste activa

2.1.1

Indeling

2.1.2

Verwerving door aankoop, eigenwerk, inbreng

2.1.3

Waardeverminderingen – Waardevermeerderingen

2.1.4

Afschrijvingen

2.1.5

Realisatie

2.2

Materiële vaste activa

2.2.1

Indeling

TSO – 3de graad – Boekhouden-Informatica TV Boekhouding (1ste jaar: 5 lestijden/week, 2de jaar: 4 lestijden/week) Decr. nr.

5


LEERINHOUDEN

De leerlingen kunnen 2.2.2

Verwerving door aankoop, eigen werk, inbreng

2.2.3


2.2.4

Afschrijvingen

2.2.5

Realisatie en buitengebruikstelling

2.2.6

Leasing

2.3

Financiële vaste activa

2.3.1

Indeling

2.3.2

Verwerving door aankoop en inbreng

2.3.2.1

Deelnemingen – Andere aandelen

2.3.2.2

Vorderingen – Effecten – Borgtochten

2.3.3


2.3.4

Realisatie

2.3.5

Inkomsten

2.4

Vorderingen op meer dan 1 jaar

2.4.1

Indeling

2.4.2

Ontstaan van vorderingen

2.4.3

Waardeverminderingen

2.4.4

Betaling en niet-betaling

2.5

Vorderingen op minder dan 1 jaar

2.5.1

Indeling

2.5.2

Ontstaan van vorderingen

2.5.3

Waardeverminderingen

2.5.4

Betaling en niet-betaling

2.6

Voorraden en bestellingen in uitvoering


6


LEERINHOUDEN


Indeling

2.6.2

Waardering

2.6.2.1

Aanschaffingswaarde

2.6.2.2

Andere waarderingsvormen

2.6.3


2.6.4

Voorraadwijzigingen

2.6.5

Verrichtingen met het buitenland

2.7

Thesauriebeleggingen

2.7.1

Indeling

2.7.2

Verwerving

2.7.3


2.7.4

Realisatie

2.7.5

Inkomsten

2.8

Liquide middelen

2.8.1

Indeling

2.8.2

Verwerking

2.8.2.1

Te incasseren vervallen waarden

2.8.2.2

Kredietinstellingen – Postcheque

2.8.2.3

Kassen

2.8.2.4

Interne overboekingen

2.8.2.5

Vreemd geld

2.9

Kapitaal

2.9.1

Indeling

2.9.2

Betekenis


7


LEERINHOUDEN


Boekhoudkundige verwerking

2.10

Uitgiftepremies

2.10.1

Betekenis

2.10.2


2.11

Herwaarderingsmeerwaarden

2.11.1

Indeling

2.11.2

Boekingen van de meerwaarden

2.11.3

Afschrijvingen op meerwaarden

2.11.4

Terugneming van waardeverminderingen

2.11.5

Realisatie van geherwaardeerde activa

2.12

Reserves

2.12.1

Indeling

2.12.2

Wettelijke bepalingen

2.12.3

Vorming en aanwending van reserves

2.13

Overgedragen winst of verlies

2.13.1

Betekenis

2.13.2

Winstverdeling

2.13.3

Bestemming van het resultaat

2.13.4


2.14

Kapitaalsubsidies

2.14.1

Diverse overheidstussenkomsten

2.14.2


2.15

Voorzieningen voor risico's en lasten

2.15.1

Indeling


8


LEERINHOUDEN

De leerlingen kunnen

3 de diverse stappen bij de eindejaarsverrichtingen weergeven naar hun betekenis; de boekhouding rekenkundig controleren; de verrichtingen op het einde van het boekjaar registreren met integratie van de bestudeerde balans- en resultatenrekeningen, de voorlopige proef- en saldibalans afleiden, regularisaties en overboekingen doorvoeren, de resultaatverwerking uitvoeren, de definitieve proef- en saldibalans opstellen, de jaarrekening opstellen, de boekhouding heropenen.

2.15.2

Vorming – Toevoeging – Terugneming – Aanwending

2.16

Schulden op meer dan 1 jaar

2.16.1

Indeling

2.16.2

Waardering

2.16.3

Aflossing

2.16.4

Intresten

2.17

Schulden op minder dan 1 jaar

2.17.1

Indeling

2.17.2

Waardering

2.17.3

Aflossing

2.17.4

Intresten

2.17.5

Schulden bij invoer

2.18

De resultatenrekening: gedetailleerde bestudering

2.18.1

Bedrijfsresultaten

2.18.2

Financiële resultaten

2.18.3

Uitzonderlijke resultaten

2.18.4

Belastingen

3

Verrichtingen bij het einde van het boekjaar

3.1

Inventaris

3.2

Rekenkundige controle van de boekhouding

3.3

Voorlopige proef- en saldibalans

3.4

Regularisaties van balans en resultatenrekening

3.5

Overboekingen

3.6

Proef- en saldibalans

3.7

Opstelling van de jaarrekening


9


LEERINHOUDEN

De leerlingen kunnen 3.8

Heropening van de boekhouding

4

Techniek van het boekhouden

de boekhouding bijhouden volgens het centralisatiestelsel;

4.1

Centralisatie

de beperkte boekhouding met haar dagboeken bijhouden en differentiëren van het dubbel boekhouden.

4.2

Beperkte boekhouding

een professioneel boekhoudpakket gebruiken.

5

Boekhouden met de computer

4

5

(ongeveer 20 lesuren)


10


LEERINHOUDEN


Deel B

de analytische boekhouding situeren t.o.v. de algemene;

B

Analytisch exploitatieboekhouden

6

Inleiding

6.1

Algemeen boekhouden en analytisch

het ontstaan van kosten verklaren en het begrip kostprijs omschrijven en toelichten; de kosten indelen en het begrip kostensoort verklaren en toelichten m.b.t. de opbouw en de analyse van het bedrijfsresultaat;

exploitatieboekhouden

6.2

Kosten – Kostprijs – Kostensoorten – Kostenplaatsen

6.3

Bedrijfsresultaten – Ondernemingsresultaten

6.4

Rekeningstelsel en analytisch exploitatieboekhouden

6.5

Basisschema van de analytische exploitatieboekhouding

het begrip kostenplaats verklaren en de betekenis en het belang ervan aanduiden en illustreren; het bedrijfsresultaat situeren t.o.v. het ondernemingsresultaat; het rekeningstelsel aanpassen aan de noodwendigheden van de analytische exploitatieboekhouding om te komen tot een basisschema van de analytische exploitatieboekhouding; de werking van de specifieke rekeningen uit het basisschema van de analytische exploitatieboekhouding verklaren en toepassen.

Overboekingsrekeningen Permanente inventarisrekeningen (voor grondstoffen, hulpstoffen, gereed product en goederen in bewerking) Kostenrekeningen (voor industriële kosten, beheerskosten, verkoopkosten en fabricage) Analytische resultatenrekening


11


LEERINHOUDEN

De leerlingen kunnen 7 de boekingen van materiaalkosten, diensten en diverse goederen, personeelskosten, afschrijvingen, onderhoud, reparatie, goederen in bewerking, bijproducten, afval en uitval situeren in de algemene en analytische exploitatieboekhouding, en deze boekingen verklaren en uitvoeren.

8 het doel van de periodieke kostprijsberekening aantonen; het verband tussen de periodieke kostprijsberekening en de boekhoudkundige verwerking via wachtrekeningen in de algemene boekhouding verklaren.

9 het verbijzonderen van kosten naar de kostenplaatsen, hulpkostenplaatsen en kostendragers verklaren en toepassen; de betekenis van de keuze van de kostendragers aanduiden; het belang en de betekenis van het onderscheid tussen directe en indirecte kosten aantonen; de werking en het gebruik van diverse omslagsleutels bespreken, evalueren en toepassen.

7

Kostprijsfactoren

7.1

Materiaalkosten

7.2

Diensten en diverse goederen

7.3

Personeelskosten

7.4

Afschrijvingen – Onderhoud – Reparatie

7.5

Goederen in bewerking – Bijproductie – Afval – Uitval

8

Periodiciteit van de kostprijscalculatie

8.1 8.2

Doel Wachtrekeningen

9

Verbijzondering van de kosten

9.1

Keuze van de kostenplaatsen en hulpkostenplaatsen

9.2

Kostendragers

9.3

Directe en indirecte kosten

9.4

Omslagsleutels


12


LEERINHOUDEN


10

Aanpassing van het rekeningstelsel aan de productiemodaliteiten

10.1 de bedrijven die aan massaproductie doen, indelen volgens productiemodaliteiten en de analytische boekhouding aanpassen aan 10.1.1 minstens 2 verschillende productiemodaliteiten; 10.1.2

Bedrijven die aan massaproductie doen Productie van één product Gebruik van verschillende grondstof in hetzelfde productieproces

10.1.3

Gebruik van één grondstof in verschillende productieprocessen

10.1.4

Gebruik van verschillende grondstof in verschillende productieprocessen

10.1.5

Productie in stadia

10.1.6

Productie in bedrijfsafdelingen

de bedrijven met enkelvoudige productie, indelen volgens productiemodaliteiten en de analytische boekhouding aanpassen aan 10.2 minstens 1 productiemodaliteit; 10.2.1 de analytische boekhouding aanpassen van een bedrijf met een productie van verschillende kwaliteiten. 11 de begrippen integrale calculatie, direct costing, differentiële calculatie en A.B.C. toelichten; de principes, mogelijkheden en beperkingen van integrale calculatie, direct-costing en differentiële calculatie, situeren, evalueren en toepassen; de werking van A.B.C. aan de hand van een eenvoudig voorbeeld illustreren.

Bedrijven met enkelvoudige productie Stukproductie

10.2.2

Serieproductie

10.3

Productie van verschillende kwaliteiten

11

Calculatiemethoden – begrip – principes – mogelijkheden - beperkingen

11.1

Integrale calculatie

11.2

Direct costing

11.3

Differentiële calculatie

11.4

Activity based costing (A.B.C.)


13


LEERINHOUDEN


12

Standaardcalculatie

het principe van de standaardcalculatie verklaren;

12.1

Principes

de opbouw van de standaardkostprijs toelichten;

12.2

Opbouw van de standaardkostprijs

het verschil tussen de werkelijke en de standaardkostprijs analyseren;

12.3

Verschillenanalyse (directe en indirecte kosten)

12.4


13

Bedrijfsbudgettering

13.1

Begrip

13.2

Voordelen

13.3

Diverse systemen

13.4

Verband tussen standaardkosten en budgettering

13.5

Eenvoudige toepassing

de boekingen m.b.t. de standaardkostprijs en de standaardkostprijsverschillen verklaren en toepassen. 13 het begrip bedrijfsbudgettering verklaren en de voordelen ervan bespreken; diverse systemen van budgettering toelichten en het verband tussen standaardkosten en budgettering aantonen; een eenvoudige toepassing op bedrijfsbudgettering uitwerken.


14


LEERINHOUDEN


Deel C

kunnen aantonen dat er inzake kapitaalbehoeften en leiding, vennootschappen nodig zijn naast eenmanszaken;

C

Vennootschapsboekhouden

14

Aanknoping en situering

14.1

Contract van vennootschap versus eenmanszaak – kapitaalbehoefte – leiding – kenmerken van het contract

de kenmerken van het vennootschapscontract bondig ontleden; de verschillende vennootschapsvormen (waaronder NV, BVBA, CV) differentiëren;

14.2

Situeringsschema – diverse vennootschapsvormen (waaronder NV, BVBA, CV)

aan de hand van de juridische kenmerken de keuze van een vennootschapsvorm bedrijfseconomisch verantwoorden;

14.2.1

Juridische kenmerken

14.2.2

Bedrijfseconomische verantwoording

de oprichtingsvoorwaarden van de verschillende vennootschapsvormen verklaren;

14.2.3

Oprichtingsvoorwaarden

14.2.4

Fiscale aspecten

15

De naamloze vennootschap

15.1

Oprichting

15.1.1

Boeking van de oprichting

fiscale aspecten m.b.t. de diverse vennootschapsvormen evalueren.

15

de oprichting van een NV registreren rekening houdend met inbreng in contanten, inbreng in natura en van een gehele of gedeeltelijke bestaande zaak, opvragingen van kapitaal en oprichtingskosten;

15.1.1.1 Inbreng van contanten 15.1.1.2 Inbreng in natura 15.1.1.3 Opvragingen van kapitaal

de betekenis van vervroegde stortingen en van aandeelhouders in gebreke verklaren en boekhoudkundig verwerken; de openbare inschrijving als wijze van oprichting verklaren en boekhoudkundig verwerken;

15.1.1.4 Oprichtingskosten 15.1.1.5 Vervroegde stortingen 15.1.1.6 Aandeelhouders in gebreke


15


LEERINHOUDEN

De leerlingen kunnen de werking van een NV schematisch voorstellen en verklaren;

wijzigingen in het maatschappelijk kapitaal van de NV verantwoorden, de diverse mogelijkheden verklaren en boekhoudkundig verwerken;

15.2

Werking (organigram)

15.3

Wijzigingen van het maatschappelijk kapitaal:

15.3.1

Kapitaal verhoging

15.3.1.1 Directe kapitaalverhoging 15.3.1.2 Bonusaandelen – Claims 15.3.1.3 Aanwending van reserves 15.3.1.4 Omzetting van schulden in eigen kapitaal 15.3.1.5 Openbare inschrijving 15.3.2

Kapitaalvermindering

15.3.2.1 Terugbetaling aan aandeelhouders 15.3.2.2 Vrijstelling van stortingsplicht 15.3.2.3 Het wegwerken van verliezen 15.3.2.4 Inkoop op de beurs 15.3.2.5 Verkrijging van eigen aandelen

de betekenis van de obligatielening als bron van vreemd kapitaal verklaren; de verschillen tussen obligaties en aandelen omschrijven; de uitgifte van een obligatielening registreren; emissiekosten, commissieloon en aflossingspremie omschrijven en registreren;

de omzettingen m.b.t. obligatieleningen (omzetting van schulden in een obligatielening, omzetting van één obligatielening in een andere, converteerbare obligaties) registeren;

15.3.3

Afschrijving van het kapitaal

15.3.4

Aflossing van het kapitaal

15.4

Financiering via obligatieleningen

15.4.1

Verschillen tussen obligaties en aandelen

15.4.2

Uitgifte van een obligatielening

15.4.3

Emissiekosten – Commissieloon

15.4.4

Uitgifteprijs

15.4.5

Aflossingspremie

15.4.6

Omzetting van schulden in een obligatielening

15.4.7

Omzetting van één obligatielening in een andere

15.4.8

Converteerbare obligaties


16


LEERINHOUDEN

De leerlingen kunnen

de rente van een obligatielening berekenen en t.e.m. de uitbetaling registreren, met inbegrip van afwijkende coupondata t.o.v. het einde van het boekjaar;

15.4.9

Berekening van de rente op obligatieleningen

15.4.10 Boeking van de betaling van de rente 15.4.11 Coupondata en het einde van het boekjaar

het aflossingsplan van een obligatielening opstellen.

15.4.12 Aflossingsplan de diverse terugbetalingsmodaliteiten van een obligatielening (a pari, onder en boven pari, terugbetaling in één keer of jaarlijks, uitloting en 15.4.13 Terugbetaling a pari, onder en boven pari inkoop) verklaren en boekhoudkundig verwerken; 15.4.14 Terugbetaling in eenmaal 15.4.15 Jaarlijkse aflossing 15.4.16 Uitloting – Inkoop op de beurs de grondslagen en tarieven van de vennootschapsbelasting verklaren, alsmede het fiscaal statuut van de NV, de bestuurders en de aandeelhouders;

15.5

Bepaling en verwerking van de belastingen

15.5.1

Grondslag van de belasting

de belastingen registreren (boekingen);

15.5.2

Tarieven

15.5.3

Boekingen

15.5.4

Fiscaal statuut van de NV, de bestuurder, de

wettelijke bepalingen inzake de berekening en de verwerking van het resultaat omschrijven; 15.6

aandeelhouder Bepaling en verwerking van het resultaat

de winstverdelingstabel opstellen;

15.6.1

Wettelijke bepaling

de berekening en verwerking van het resultaat registreren;

15.6.2

Winstverdelingstabel

15.6.3

Boekingen

15.7

De vereffening

de vereffening van een NV boekhoudkundig verwerken.


17


LEERINHOUDEN


16

De besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid

de werking van een BVBA schematisch voorstellen en verklaren;

16.1

Werking (organigram)

de oprichting, de wijziging van het kapitaal en het uittreden van een vennoot registreren;

16.2

Oprichting

16.3

Wijzigingen van het maatschappelijk kapitaal

16.4

Het uittreden van een vennoot

16.5


het fiscaal statuut van de BVBA, de zaakvoerder, de werkende en niet-werkende vennoot alsmede de belastbare basis en de tarieven omschrijven;

16.5.1

Fiscaal statuut van de BVBA, de zaakvoerder, de werkende

de verschillende belastingen (op vergoeding van kapitaal en arbeid) registreren;

16.5.2

Belastbare basis en tarief

16.5.3

Belasting op de vergoeding van het kapitaal

16.5.4

Belasting op de bezoldiging van werkende vennoten

16.5.5

Verschillen t.o.v. de NV

16.6

Bepaling en verwerking van het resultaat

16.7

Omvorming van BVBA naar andere vennootschapsvormen

16.8

Vereffening

verschillen m.b.t. de bepaling en de verwerking van de belastingen t.o.v. de NV verduidelijken; de berekening en verwerking van het resultaat registreren; de omvorming van de BVBA naar andere vennootschapsvormen verduidelijken; de vereffening van de BVBA registreren.

en de niet-werkende vennoten


18


LEERINHOUDEN


17

De coöperatieve vennootschap

de werking van de CV schematisch voorstellen en verklaren;

17.1

Werking

de oprichting, wijzigingen in het maatschappelijk kapitaal, bepaling en verwerking van de belastingen, de bepaling en de verwerking van het resultaat en de vereffening van de CV registreren;

17.2

Oprichting

17.3

Wijzigingen van het maatschappelijke kapitaal

17.4


17.5

Bepaling en verwerking van het resultaat

17.6

Vereffening

17.7

Omvorming naar andere vennootschappen

de omvorming van de CV naar andere vennootschapsvormen verduidelijken.


19

PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN EN TIMING BOEKHOUDING

Nr.

PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN

Timing

1 Deel A - Algemeen boekhouden Bij de behandeling van de leerstof primeert het inzicht in het boekhoudkundig mechanisme en zijn werking. 2

De boekhouding dient op een concentrische wijze (zie de kernrekeningen) behandeld te worden: •

via het eenvoudige naar het meer gecompliceerde;

•

via het kleine naar het meer gediversifieerde.

Hierbij wordt de T-vorm (balans en rekeningen) als een permanent instrument gehanteerd, om het overzichtelijk en snel boekhoudkundig verwerken mogelijk te maken. 3

Het journaal moet opgevat worden als de techniek via welke de boekhoudkundige betekenis van de verrichtingen schriftelijk wordt vastgelegd.

4

De leerlingen moeten tot het inzicht worden gebracht dat de dagelijkse verrichtingen een centraliserend aspect moeten verkrijgen.

5

Het hanteren van de correcte rekeningnamen is een noodzaak. Het MAR dient daarbij als leidraad.

6

Steeds zal gewezen worden op fouten tegen de vakterminologie.

7

De leraar zal voor meerdere samenhangende verrichtingen tussen verschillende rekeningen overzichtelijke schema's ter beschikking stellen van de leerlingen en tijdens de les bij voorkeur projecteren.

8

Het gebruik van de computer en een degelijk boekhoudpakket is een must op het ± 20 niveau van herhalingstoepassingen, telkens een gedeelte van het leerplan is lesuren afgehandeld. Voor het verwerven van inzicht kunnen evenwel de traditionele leermiddelen nog aangewend worden. Aan het einde van de graad kunnen de leerlingen de diverse mogelijkheden van het boekhoudpakket gebruiken. De leraar kiest bewust een boekhoudpakket waarbij de vereiste tijd, nodig voor het aanleren van het pakket, minimaal is. Over het geheel van het schooljaar moet de tijd die besteed werd aan het boekhoudpakket (het maken van toepassingen) overeenkomen met ongeveer 20 lesuren.

9

Het is wenselijk dat van jaar tot jaar dezelfde leraar het vak toegewezen krijgt om continuïteit te waarborgen en om zijn competentie te kunnen bevestigen of te verhogen.

10 Deel B – Analytisch exploitatieboekhouden De analytische exploitatieboekhouding is die boekhouding, waarin de kostprijs het centrale gegeven vormt. Het is van essentieel belang dat de leerlingen zich een goed beeld kunnen vormen van, en inzicht krijgen in de kostprijsconceptie. Pas dan kan de verwerking op de typische rekeningen van de kostprijsboekhouding aangeleerd worden. 11

Het basisschema fungeert als leidraad en wordt bij de behandeling van de kostprijsfactoren stelselmatig uitgebouwd. Bij de (voorbeeld)toepassingen wordt de algemene boekhouding als vertrekbasis genomen, daardoor wordt de specificiteit van de rekeningen (kostenplaatsen en overboekingsrekeningen) benadrukt.


Nr.

PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN

12

Als synthese wordt na de behandeling van de kostprijsfactoren een geïntegreerde toepassing gemaakt. De techniek van de schematisering, in feite van de boekhoudkundige structuren, staat hierbij voorop. Een goede bordschikking is van groot belang. De aanwending van het journaal komt in tweede orde.

13

Op de kostprijsboekhouding volgt de kostprijsstudie, met principes van periodiciteit in de kostprijsberekening en omslag van de kosten. Hoewel het rekeningstelsel reeds werd geïntegreerd bij de behandeling van de kostprijsfactoren, wordt het verder aangepast aan de productiemodaliteiten. Afhankelijk van de tijdsruimte (zie de betekenis van een goede timing) kunnen volledige toepassingen behandeld worden, met parallelle boekingen in de algemene en analytische boekhouding.

14

Bij de calculatiemethoden is het van belang dat de leerlingen via modelvoorbeelden en concrete toepassingen tot een algemeen inzicht komen in de principes, mogelijkheden maar tevens beperkingen van de verschillende methoden.

15

Het ligt voor de hand dat wat de examens betreft, slechts minimaal theoretische vragen worden gesteld, maar wel praktijkoefeningen.

16

Het is wel wenselijk de leerlingen inzichtelijk te laten werken met een professioneel en geïntegreerd softwarepakket.

17 Deel C – Vennootschapsboekhouden In het eerste leerjaar hebben de leerlingen op een grondige en omstandige wijze de boekhouding van de éénmanszaak bestudeerd. Nu maken ze kennis met de specifieke boekhouding van de handelsvennootschappen. 18

De leerstof is structureel opgebouwd rond de twee belangrijkste vennootschappen, namelijk de naamloze vennootschap en de besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid. Bij de coöperatieve vennootschap worden enkel de essentiële zaken behandeld.

19

In functie van een globaal inzicht in het verloop van het vennootschapsboekhouden kunnen volgende methodologische principes worden vooropgezet: •

De techniek van de analogie, d.w.z. dat bij de studie van de leerstofitems bij de NV gelijktijdig de overeenstemmende items bij de BVBA kunnen worden behandeld. Dit levert het voordeel op dat op een systematische wijze de boekhoudkundige verschilpunten beklemtoond worden.

•

Het concretiseringsprincipe, namelijk de boekhoudkundige verwerkingen zijn gebaseerd op concrete bedrijfseconomische feiten, omstandigheden en situatiebeschrijvingen.

•

De boekhoudkundige structurering, d.w.z. de schematisering via de T-rekeningen, staat centraal, met minder aandacht voor het journaal. Een goede bordschikking (schema van de boekingen) is belangrijk.

20

Bij de behandeling van de leerstof worden voortdurend verbanden gelegd met de fiscale wetgeving (1ste leerjaar) en de bedrijfseconomie. Zodoende wordt de coördinatie tussen de leervakken versterkt en groeit bij de leerlingen het besef dat de diverse leervakken in één geheel passen.

21

Naast de integratie van het rekeningstelsel wordt vennootschapsdocumentatie aangewend m.b.t. de duiding van de leerstofitems in hun juridisch-technische context. Hierbij kan gedacht worden aan brochures van financiële instellingen en prospectussen van NV's bij emissie van aandelen. Het ligt voor de hand dat de behandeling ervan zoveel mogelijk beperkt wordt tot wat relevant en noodzakelijk is.

22

Hoewel traditionele leermiddelen aangewezen zijn voor inzichtsverwerving, kan het gebruik van een softwarepakket nuttig zijn voor specifieke items zoals de oprichting of bij herhalingsoefeningen.

20

Timing


21

MINIMALE MATERIËLE VEREISTEN Inzake veiligheid is de volgende wetgeving van toepassing: •

Codex

•

ARAB

•

AREI

•

Vlarem.

Deze wetgeving bevat de technische voorschriften die in acht moeten genomen worden m.b.t.: •

de uitrusting en inrichting van de lokalen;

•

de aankoop en het gebruik van toestellen, materiaal en materieel.

Zij schrijven voor dat: •

duidelijke Nederlandstalige handleidingen en een technisch dossier aanwezig moeten zijn;

•

alle gebruikers de werkinstructies en onderhoudsvoorschriften dienen te kennen en correct kunnen toepassen;

•

de collectieve veiligheidsvoorschriften nooit mogen gemanipuleerd worden;

•

de persoonlijke beschermingsmiddelen aanwezig moeten zijn en gedragen worden, daar waar de wetgeving het vereist.

Inzake materiële elementen is er een uitgerust leslokaal met bord, prikbord, kast (voor documentatie en tijdschriften) en overheadprojector. Daarnaast voorziet men een verscheidenheid aan documenten i.v.m. leerstofitems, een leerboek, werkschrift of cursus en een rekenmachine. De leerlingen leggen tevens een documentatiemap aan met praktische informatie m.b.t. hun toekomstig beroep. Het is wenselijk dat de leraar kan beschikken over (een) computer(s) in de klas. In elk geval hebben de leerlingen toegang tot een informaticalokaal met internetaansluiting.

EVALUATIE Toetsen Per rapportperiode: drie tot vier bondige (niet noodzakelijk aangekondigde) toetsen van minder dan 15 minuten en minstens één aangekondigde herhalingstoets van maximum 1 lesuur. De leraar toetst regelmatig mondeling als controle en herhalingselement of als aanknoping bij de nieuwe les. Het staat de leraar vrij om klastaken te geven, terwijl huistaken de vorm aannemen van opzoekingswerk of het verder afwerken van toepassingen of opdrachten. Het taxonomisch niveau in de evaluatie dient uitdrukkelijk bewaakt te worden. Al zal er overwegend sprake zijn van toepassingen, toch mag het inzicht niet verwaarloosd worden. De zelfstandige opdracht dient zowel proces- als productgericht te worden geëvalueerd. De tekorten inzake kennis, inzicht en vaardigheden t.a.v. bepaalde leerstofitems dienen gedurende het schooljaar deskundig te worden geremedieerd. In aansluiting op het Pedagogisch Project wordt van de leerlingen verwacht dat zij de vermelde attitudes ontwikkelen en/of nastreven.

GIP De GIP wordt georganiseerd in overleg met het lerarenteam van de studierichting in het tweede jaar van de derde graad. Ze evalueert het geheel van de kennis, vaardigheden en attitudes gericht op de beroepspraktijk. De vakken van het fundamenteel gedeelte komen geïntegreerd aan bod. Vormelijk is er de keuze tussen een project en een eindwerk. De uitwerking geschiedt op basis van de richtlijnen die op dat ogenblik van kracht zijn.


22

BIBLIOGRAFIE Boeken De onderstaande titels zijn slechts als voorbeeld genoemd. Wie op de hoogte wil zijn van de nieuwste uitgaven kan best de website van een uitgeverij raadplegen.

Fransen, F., Haenen, E., Hoebeke, A.M., Humblet, A., Klykens, H., Laermans, H., Smeets, K., Vandenberge, K., Verledens, L., Burgerlijk -en handelsrecht, Novum (+ handleiding) Van Eeckhoutte, W., Van Opstal, M., Vanoverbeke, S., Beginselen van het sociaal recht, Novum De Smet, R., De Rous, R., Kellens, M., Lavric, A., Mulkens, S., Strickaert, K., Waterschoot, D., Christiaen, H. (red.), Economie vandaag, Bedrijfsbeleid en recht I en II, De Sikkel (+ handleiding) (nu Uitgeverij De Boeck) Delatere, D., Kellens, M., Mulkens, S., Larbouillat, K., Lavric, A., Waterschoot, D., Economie vandaag, Vennootschapsboekhouden, De Sikkel (+ handleiding) (nu Uitgeverij De Boeck) Cools, C., Delatere, D., Hosten, E., Janssens, M., Kellens, M., Larbouillat, K., Lavric, A., Mulkens, S., Vanderstappen, F., Waterschoot, D., Economie vandaag, Bedrijfseconomie en Analytisch Exploitatieboekhouden, De Sikkel (+ handleiding) (nu Uitgeverij De Boeck)

Tijdschriften Didacta – Departement didactiek EHSAL – Brussel Economische didactiek – IDEA/UFSIA – Antwerpen Info economie onderwijs – RUG – Sectie lerarenopleiding - Gent

LESMATERIAAL Jaarrekeningen van ondernemingen (ev. via de balanscentrale) Een professioneel boekhoudpakket

Websites Niet alle websites zijn relevant. Ze werden toch bijgevoegd ter informatie

http://mineco.fgov.be/redir.asp?loc=/enterprises/vademecum/home_nl.htm Ministerie van Economische Zaken – Vademecum voor de beginnende ondernemer www.rago.be Gemeenschapsonderwijs www.vlew.be Vereniging van Leraren in de Economische Wetenschappen www.destandaard.be De Standaard (krant) www.hbvl.be Het Belang van Limburg (krant) www.hln.be Het Laatste Nieuws (krant) www.gva.be Gazet van Antwerpen (krant) www.demorgen.be De Morgen (krant) www.hetvolk.be Het Volk (krant) www.nieuwsblad.be Het Nieuwsblad (krant) www.knack.be Knack (tijdschrift) www.trends.be Trends (tijdschrift)


23

www.vecon.nl Nederlandse vereniging voor leraren in de economische wetenschappen www.vev.be Vlaams Economisch verbond www.startersservice.be/ Unizo www.taxup.com/belgie_recht Webgids voor accountancy en fiscaliteit www.standaardedu.com/educatief/pagina.asp?metnaam=standaardeducatief Standaard Wetenschappelijke Uitgeverij (+ MIM) www.desikkel.be Uitgeverij De Sikkel www.deboeck.be Uitgeverij De Boeck (= Standaard Wetenschappelijke uitgeverij + De Sikkel) www.kluwer.nl Uitgeverij Kluwer www.denarend.be Uitgeverij Den Arend www.rago.be Gemeenschapsonderwijs www.vdab.be VDAB www.kbc.be KBC www.fortis.be Fortis www.dexia.be Dexia www.abb-bvb.be/gen/nl Belgische Vereniging van Banken www.batimonde.be/particulier/adres_vl.htm Nuttige adressen www.bvvo.be Beroepsvereniging der Verzekeringsondernemingen www.digischool.nl/ec/eclok.htm Economielokaal van de digitale school www.gemeenschapsonderwijs.be/subpage_startpagina/bibliotheek/Url/index.htm Internetverwijzingen (op website van het Gemeenschapsonderwijs) www.unizo.be UNIZO – Unie van Zelfstandige Ondernemers www.digitheek.f2s.com/index.htm De digitheek – Links voor leraren en leerlingen www.bin.be Belgisch Instituut voor Normalisatie (BIN) www.cbd-bcd.be Belgisch comité voor de Distributie http://212.190.77.115/cgi/welcome.pl Het Belgisch Staatsblad www.touring.be/corporate/history1895/club4-nl.stm Touring Club http://www2.vereenvoudiging.fgov.be/inventaire/nl/pouvoirs.asp Inventaris van de officiële Belgische sites www.ping.be/~tori0060/Toerisme_Verkeer.htm Toerisme www.tib.be Dienst voor Toerisme en informatie van Brussel www.toervl.be Toerisme Vlaanderen www.belgie-toerisme.net Office de Promotion du Tourisme Wallonie-Bruxelles http://schoolweb.argo.be/cvo/brussel/links.htm Links naar interessante websites www.planetinternet.be/nl/reizen Planet Internet Portaalsite

266)

Recommend Documents