Instituut voor toegepaste Neurowetenschappen
Faculteit der Bewegingswetenschappen
Het kan ook anders! Over individueel maatwerk in de zorg
Dr Ben van Cranenburgh HGZO‐Congres Lunteren 24/25 Maart 2011
www.stichtingiton.nl
Medisch werkmodel Medisch werkmodel Symptoom wijst op ziekte Symptoom wijst op ziekte Diagnose van ziekte Behandeling van ziekte h d li i k
Maar werkt dat? Maar werkt dat?
Medisch model faalt bij Medisch model faalt bij • CVA: CVA: onderliggende onderliggende “ziekte” ziekte niet geneesbaar niet geneesbaar Nadelige gevolgen kunnen geminimaliseerd worden door “Neurorevalidatie” worden door Neurorevalidatie ‐ plastisch brein ‐ leerstrategieen • Chronische pijn vaak niet door weefselschade veroorzaakt Andere verklaringsmodellen veroorzaakt. Andere verklaringsmodellen • Baring en baringspijn: medisch probleem?
Ander uitgangspunt Ander uitgangspunt • • • • •
Gevolgen van stoornissen: ICF Gevolgen van stoornissen: ICF‐model model Ga uit van het probleem van de patient Bio‐psycho‐socio‐model i h i d l Model: empirische cyclus Voorbeeld: Elly struikelt
NP 100,352 NR 33
Casus 1: Elly struikelt Casus 1: Elly struikelt 1. Motorisch probleem: parese? 1 Motorisch probleem: parese? 2. Sensorisch probleem: sensibiliteit? 3 Cognitief probleem: neglect? 3. C ii f bl l ?
Herstel na hersenbeschadiging
(O f (Oefenen) )
(Sti l ti ) (Stimulatie)
(A d (Andere strategie) t t i ) NR 111
Plasticiteit: herstel na hersenletsel
Ne rale reorganisatie: belendende gebieden en/of gebieden in andere Neurale reorganisatie b l d d bi d / f bi d i d hemisfeer nemen functie over
Neurale vermoeibaarheid?
12-cellen 12 cellen model (NP 59) Neurologisch
Neuropsycho‐ logisch
Psychologisch
Elementaire funktie
Parese
Afasie
Depressie
Activiteit
Lopen
Communicatie
Onderneemt niets
Participatie
Laden en lossen
Overleg met klanten
Verliest interesse in winkel
Sociaal systeem
Echtgenote o erbelast overbelast
Misverstanden met klanten
Verliest klanten
Casus 2: Karel werkt chaotisch Een school school-amanuensis amanuensis (“manusje ( manusje van alles”) alles ) van 55 jaar krijgt een infarct rechts frontaal. Zijn linkszijdige parese herstelt snel en goed. Na 4 weken wordt hem geadviseerd voorzichtig weer aan het werk te gaan. Er ontstaan echter problemen: bl zijn ij aanpak k iis chaotisch, h ti h hij iis d door het minste of geringste afgeleid, onderbrekingen zijn fataal fataal, er zijn klachten omdat hij veel taken “vergeet”. NB: hij werkte voorheen zeer precies en systematisch! y
Chronische pijn Chronische pijn • • • • •
Signaal voor weefselschade Signaal voor weefselschade Dwingt gedrag af S Stemt tot nadenken d k Heeft relatief positieve gevolgen Ontregeld pijnsysteem
Nociceptieve pijn: duidelijke relatie met weefselschade f l h d
Casus 3: de vrouw met de brillen Weefselschade?
Bio‐psycho‐socio Bio psycho socio perspectief perspectief 1 Biologisch/somatisch 1. bv verwonding, claudicatio 2 Psychisch 2. hi h bv hoofdpijn 3. Sociaal bv lage rug gewoontes conditie bv lage rug, gewoontes, conditie
Pijnanalyse: Bio‐psycho‐socio model Bio
Si Signaal/oorzaak l/ k
D l/ Doel/gevolg l
(dreigende) weefselschade, trauma Zenuwcompressie Ziekte ……..
Bescherming Genezing Adaptatie motoriek …….
Psycho Stress Overbelasting Onvrede Bezorgdheid ……
Socio
Sociale eisen/gewoontes Werkdruk …….
Nadenken over…. Angst Depressie …… Evenwicht in systeem ((opheffen) p ) isolement Sociale communicatie ……
De therapeutische situatie 1. 2. 3 3. 4.
Patient Therapeut Th Therapie i Omgeving
Lijnen: interacties Cirkels: context, micro, meso, macro NR 250 NR 250
Het effect van een therapie hangt niet alleen af van de therapie zelf !
Meditatie en pijn (Kakigi e.a. 2005)
Belangrijkste verschillen in: Belangrijkste verschillen in: ‐Thalamus ‐Insula (S‐2) ‐Gyrus cinguli
De toestand van de patient is bepalend voor de wijze waarop een prikkel verwerkt wordt
Placebo‐effect: de kracht van de verwachting
Verwachting (expectation)
V Verwachting hti kkan meer iinvloed l dh hebben bb d dan stimulus! ti l !
Placebo E Een afname van klacht of symptoom op basis van f kl ht f t b i de perceptie van een therapeutische interventie (verwachting betekenis) (verwachting,betekenis) Bijv.: Ft geeft uitleg over wervelmanipulatie Maximaliseer placebo‐effect Maximaliseer placebo effect
Nocebo Een toename van symptoom of klacht op basis van een bewuste of onbewuste perceptie van een nadelige factor of situatie Bijv.: de dokter heeft gezegd “U heeft een slechte rug” j f g g f g Minimaliseer nocebo‐effect
Context • • • • • •
Op linoneum of in de duinen? Op linoneum of in de duinen? Vriendelijk personeel, mooie muziek/uitzicht S i Spinnewebben of diploma’s in behandelkamer bb f di l ’ i b h d lk Bevalling in ziekenhuis of thuis? Alleen of in groep? etc
Evidence based medicine? • RCT: gebruikelijk is placebo-gecontroleerd placebo gecontroleerd onderzoek. Therapie wordt vergeleken placebo. Aan de p placebo wordt niet met p speciaal aandacht besteed. • Onderzoek naar p placebo-effect: vergelijk g j de placebo-conditie met niets doen. Dan wordt doelgericht een verwachting gewekt, d h dwz hett placebo-effect l b ff t wordt dt gemaximaliseerd
Ons brein wordt voortdurend vertimmerd
Meer informatie? • www.stichtingiton.nl : opleiding Neurorevalidatie (18 d (18 dagen) en diverse cursussen ) di • 28 April t/m 23 Mei: Pijn (5 dagen) • 25 Juni: “Het plastische brein” (9.30 – 16.15 u) • Boekenreeks Boekenreeks “Toegepaste Toegepaste Neurowetenschappen Neurowetenschappen” ‐ deel 1: Neurowetenschappen deel 2: Neuropsychologie ‐ deel 2: Neuropsychologie ‐ deel 3; Pijn ‐ deel 4: Neurorevalidatie deel 4: Neurorevalidatie
