24 > 31 oktober 2015 canada

Studie verwezenlijkt ter gelegenheid van de gezamenlijke economische zending onder het voorzitterschap van HKH Prinses Astrid, Vertegenwoordigster van ZM de Koning

24 > 31 oktober 2015

canada

Agentschap voor buitenlandse handel

Voorwoord Als op één na grootste land qua oppervlakte biedt Canada heel wat mogelijkheden voor buitenlandse investeerders. Het grondgebied herbergt een indrukwekkende hoeveelheid energiebronnen, waardoor deze sector onmiskenbaar van strategisch belang is. Canada is ook een innovatieve economie met toegespitste technologie in R&D. Een groot aantal domeinen, waaronder lucht- en ruimtevaart, biotechnologie, telecommunicatie en digitale animatie, trekken steeds meer internationale talenten aan. Het land wordt bovendien beschouwd als één van de gemakkelijkste om zaken in te doen.

de filmstudio’s van Vancouver, ook wel het Hollywood van het noorden genoemd, en de teerzanden, zijn ook de provincies Alberta en Brits-Columbia sterk aan het boomen. Ze worden door experts beschouwd als de economische locomotieven voor het Canada van morgen. De gezamenlijke economische zending zal zich concenteren op West-Canada, meer specifiek Vancouver en Calgary. Met de verwachtte in voege treding van CETA, een ambitieus breed akkoord tussen de Europese Unie en Canada, lijkt de timing ideaal om de handelsdynamiek tussen beide landen nog te versterken. Het is in deze context dat het Agentschap voor Buitenlandse Handel, in samenwerking met zijn gewestelijke partners “Flanders Investment & Trade”, “Brussel Invest & Export” en het “Agence wallonne à l’Exportation et aux Investissements étrangers”, deze zending organiseert. We zijn ervan overtuigd dat dit voor onze bedrijven de kans bij uitstek zal zijn om blijk te geven van hun knowhow, zodat ze al hun troeven op de West-Canadese markt zullen kunnen uitspelen.

Fabienne L’Hoost

Marc Bogaerts

Adjunct-directeur-generaal

Directeur-generaal


voorwoord

Onze exporteurs tonen een stijgende interesse voor het westen van het land. Net als

3

canada

Executive summary Deze studie opteert voor een nationale aanpak en bespreekt het hele land, ondanks het feit dat de gezamenlijke missie uitsluitend West-Canada aandoet. De aandacht van de lezer zal niettemin regelmatig op de provincies Alberta en Brits-Columbia gevestigd worden. Als elfde grootste economie ter wereld kent Canada momenteel de sterkste groei van de G7-landen. Hoewel het jaar 2015 er minder goed uitziet als gevolg van de kwakkelende energieprijzen en de afnemende Chinese vraag, zou het BBP opnieuw

Executive summary

4

aanknopen met een groei van meer dan 2% vanaf 2016. Alberta en Brits-Columbia dragen respectievelijk met 18,7% en 12,4% bij aan dit BBP. Afgeremd door de energiesector lijkt de inflatie in het land op dit moment eerder zwak. Om de economische vertraging sinds begin 2015 het hoofd te bieden heeft de Canadese Nationale Bank beslist om haar monetaire politiek te versoepelen door de basisrente dit jaar al twee keer te laten dalen. Bijgevolg verzwakte de Canadese dollar ten opzichte van de Amerikaanse dollar en van de euro. Als twaalfde exporteur en tiende importeur ter wereld is Canada sterk aanwezig op de internationale scène. Het land maakt onder meer deel uit van NAFTA, nog steeds de grootste vrijhandelszone. Het CETA-akkoord met de Europese Unie, dat in voege zou moeten treden vanaf 2016, zou de link met het Oude Continent moeten versterken en de bilaterale handel met 22,9% moeten laten stijgen. De Canadese export en import groeiden allebei in 2014, met als resultaat een handelsoverschot ten opzichte van de rest van de wereld. De voornaamste partner van Canada zijn onbetwistbaar de Verenigde Staten, die goed zijn voor drie vierde van de Canadese handel. De Europese Unie staat op een tweede positie, gevolgd door China (in dalende mate) en Mexico. Merk op dat België de tiende klant was van Canada in 2014. Er zijn talrijke stimulansen om te investeren in Canada. Meerdere studies portretteren het land als een ideale omgeving om zaken te doen. Het aantrekkelijk fiscaal regime, de concurrentiële prijzen, de hoogopgeleide, multiculturele


werknemers en de toegespitste R&D worden vaak als voorbeeld aangehaald. Verschillende uitzonderlijk competitieve sleutelsectoren zullen tijdens de gezamenlijke missie extra belicht worden. Deze studie behandelt er vijf van. De energiesector neemt een kwart van de export voor haar rekening en ontleent haar succes aan gediversifieerde bronnen in het land, die de grootste buitenlandse investeringen aantrekken. Canada is ’s werelds vijfde petroleumproducent, voornamelijk dankzij het benutten van haar teerzanden. Het land bezet bovendien de derde plaats voor hernieuwbare energiebronnen. Met name zonne- en windenergie

5

zijn sterk in opkomst in Alberta en Brits-Columbia.

derde belangrijkste filmcentrum van Noord-Amerika en de Canadese studio’s worden geroemd om hun expertise in animatie en speciale effecten, met al verschillende grote successen van de hedendaagse cinema op hun conto. Als achtste grootste farmaceutische markt verricht Canada ook pionierswerk in de life sciences. West-Canada ontwikkelde al revolutionaire medische apparaten, dankzij haar superieure onderzoeksinfrastructuur. We analyseren eveneens de lucht- en ruimtevaartindustrie, die op strategische wijze bijdraagt aan de Canadese economie. Canada is wereldvermaard om haar productie van vliegtuigen, dankzij een toespitste R&D. Tot slot staan we kort stil bij de verschillende transportnetwerken die het immense Canadese territorium moeten bedienen. Het aantal vervoerde reizigers en goederen gaat in stijgende lijn, net als de bijbehorende logistieke diensten. Na enkele sleutelcijfers (deel 1) en een macro-economische analyse van het land (deel 2), zullen we de eerder aangehaalde vijf sectoren bekijken, waaronder de meest dynamische van West-Canada (deel 3). Enkele recente Belgische succesverhalen besluiten deze studie (deel 4).


Executive summary

Vervolgens belichten we de ICT, filmindustrie en digitale media. Vancouver is het


Inhoud voorwoord 3 Executive summary

4

1. Canada in enkele cijfers

8

2. Economische gegevens

12

14

2.1 Kernindicatoren

14

2.1.2 Inflatie

22

2.1.3 Rentevoeten

26

2.1.4 Wisselkoers

29

2.1.5 Overheidsfinanciën

30

32

2.2 Buitenlandse handel

2.2.1 Handelsrelaties

32

2.2.2 Export

36

2.2.3 Import

38

40

2.2.4 Balans van de lopende rekening

2.3 Directe buitenlandse investeringen

42

2.3.1 De troeven van het land voor investeerders

42

45

2.3.2 De DBI in cijfers

2.4 Risicobeoordeling

48

2.4.1 Risicobeoordeling volgens de Credendo Group

48

50

2.4.2 Andere risico-indicatoren

3. Sectorale analyse

52

54

3.1 Energie

3.1.1 Fossiele energie

54

3.1.2 Hernieuwbare energie

60

64

3.2 ICT, film en digitale media

3.2.1 ICT

64

3.2.2 Film

67

3.2.3 Digitale media

70

74

3.3 Life sciences

3.3.1 Farmaceutische producten

74

3.3.2 Medische apparatuur

76

3.4 Lucht-en ruimtevaart

78

3.5 Transport

82

4. Recente succesverhalen

84

5. bronnen

92


7

Inhoudstabel

2.1.1 BBP


9

1

Canada in enkele cijfers


canad

DEMOGRAFIE 2 officiële talen: Engels en Frans 35.749.600 inwoners op 1 april 2015 36e meest bevolkte land ter wereld 51% van de Canadezen heeft een universitair diploma 67% van de Canadezen zijn christenen 41,7 jaar is de gemiddelde leeftijd 81% van de Canadezen leven in een stad 6,8% bedraagt de werkloosheidsgraad

ECONOMIE 11e economische macht ter wereld gemeten op BBP 0,68 EUR = 1 CAD, Canadese dollar 1,47 CAD = 1 EUR Agentschap voor buitenlandse handel

(op 21 augustus 2015)

(op 21 augustus 2015)

GEOGRAFIE 2e grootste land ter wereld, na Rusland 325 keer zo groot als België 8.891 km grens met de Verenigde Staten

(de langste grens ter wereld tussen twee landen)

31.700 meren 9.970.610 km²

(91% aarde en 9% water)

11

POLITIEK 1 grondwettelijke, federale monarchie met parlementair systeem 3 territoria: de territoria Noord-Oosten, Nunavut en Yukon 10 provincies: Alberta, Brits-Columbia (bezocht tijdens de economische zending), Prins Edwardeiland, Manitoba, New-Brunswick, Nova Scotia, Ontario, Quebec, Saskatchewan en Newfoundland & Labrador Agentschap voor buitenlandse handel

Canada in enkele cijfers

325 x


13

2

Economische gegevens


canada

2 Economische gegevens

2.1 Kernindicatoren

14

2.1.1 BBP Het Bruto Binnenlands Product (BBP) van een land

Uitgedrukt in USD en gebruik makend van de gemid-

kwantificeert de productie van rijkdom via haar eco-

delde wisselkoers op de markt, bedroeg het Canadese

nomische actoren (huishoudens, bedrijven en over-

BBP 1.788 miljard USD in 2014. Voor 2015 zou dit

heid). Het wordt vaak beschouwd als de belangrijk-

dalen naar 1.595 miljard USD. Deze daling is te wijten

ste indicator om de gezondheid van een economie

aan de Canadese dollar die momenteel zwak staat ten

in te schatten. Wij analyseren het Canadese BBP via

opzichte van de Amerikaanse dollar (zie 2.1.4 Wis-

diverse invalshoeken.

selkoers). Het nominale BBP in USD zou vanaf 2016 bedragen in 2019.

Het Canadese BBP kent sinds 2009 een steeds toenemende groei. Deze bedroeg 1.975 miljard CAD in 2014

Volgens het IMF, dat het BBP uitgedrukt in USD ge-

en zou in 2015 de grens van 2.000 miljard CAD moeten

bruikt als criterium, zou Canada de elfde grootste

overschrijden (2.023 miljard CAD) volgens voorspel-

economie ter wereld zijn. De Verenigde Staten staan

lingen van de Economist Intelligence Unit (EIU).

bovenaan de lijst van landen die het meeste rijkdom

Nominaal BBP, in lopende prijzen (in miljarden dollar)

4.000 V O O R UI T Z I C H T E N

3.500 3.000 2.500 2.000 1.500 1.000 NOMINAAL BBP IN CAD

500

NOMINAAL BBP IN USD 2020

2019

2018

2017

2016

2015

2014

2013

2012

2011

2010

2009

2008

2007

2006

0 2005


weer stijgen en meer dan 2.000 miljard USD moeten Nominaal BBP

Bron: EIU (juli 2015)


produceren. Het podium wordt vervolledigd door

Landenklassement volgens BBP

China en Japan.

(schattingen uit 2015, tegen lopende prijzen)

BBP per capita Canada heeft de dertiende hoogste levensstandaard ter wereld, gemeten volgens het BBP per capita. De

Rang

EIU schat dat iedere inwoner in 2014 voor 50.322 USD

1

Verenigde Staten

2

China

3

Japan

4

Duitsland

ten. De top drie bestaat uit Luxemburg, Noorwegen en

5

Verenigd Koninkrijk

Qatar. Ook België maakt deel uit van de top 20, op een

6

Frankrijk

7

Brazilië

8

India

9

Italië

10

Rusland

11

Canada

12

Zuid-Korea

13

Australië

14

Spanje

15

Mexico

16

Indonesië

de Gouverneur van de Bank, het volgende: “Sinds de

17

Nederland

publicatie van ons laatste verslag in april kende de

18

Turkije

ertoe bracht om de schattingen voor de groei van

19

Saoedi-Arabië

Canada in 2015 sterk naar beneden te herzien”.

20

Zwitserland

aan waarde had gecreëerd, en voorspelt dat de grens van 60.000 USD doorbroken zal worden in 2020.

van de G7 in deze rangschikking, na de Verenigde Sta-

zeventiende plaats. Reële groei van het BBP De reële groei van het Canadese BBP versnelde in de afgelopen jaren, met 1,9% in 2012, 2,0% in 2013 en 2,4% in 2014. Volgens Consensus Economics heeft Canada tussen 2010 en 2013 de grootste groei opgetekend van alle G7-landen, met een jaarlijks gemiddelde van 2,6%. Economen zijn het erover eens dat de groei minder sterk zal zijn in 2015. Tijdens de persconferentie op 15 juli 2015 naar aanleiding van de publicatie van het verslag over de monetaire politiek van de Canadese Nationale Bank, verklaarde Stephen S. Poloz,

wereldeconomie een teleurstellende groei, wat ons

15

Bron: IMF (januari 2015)



Canada is bovendien het tweede hoogst scorende land

LAND

canada

Landenklassement volgens BBP

Waar de groei in het begin van dit jaar nog op 1,9%

per capita (schattingen uit 2015,

werd geschat, zal deze volgens de EIU uiteindelijk

tegen lopende prijzen)

niet meer dan 1,2% bedragen en zelfs slechts 1,1% volgens de Canadese Nationale Bank. Het verslag

Rang


16

roept drie belangrijke factoren in om de herziening

LAND

naar beneden te duiden:

1

Luxemburg

2

Noorwegen

3

Qatar

petroleumprijs betreft en hebben bijgevolg hun

4

Zwitserland

investeringsplannen beperkt.

5

Australië

6

Denemarken

7

Zweden

8

Singapore

9

Verenigde Staten

10

Ijsland

11

Nederland

12

Oostenrijk

13

Canada

nale Bank momenteel een groei op twee snelheden.

14

Ierland

De activiteiten gelieerd aan grondstoffen, al dan niet

15

Finland

16

Duitsland

17

België

18

Verenigd Koninkrijk

19

Nieuw-Zeeland

20

> De Canadese petroleumproducenten hebben hun vooruitzichten op lange termijn bijgesteld wat de

> De Chinese economie helt over naar een tragere groei, hetgeen de Canadese export voor verschillende grondstoffen niet ten goede komt. > Ook de overige export is gedaald sinds begin 2015, deels als gevolg van de vertraging van de Amerikaanse economie in het eerste trimester. Deze tendens werd echter niet bevestigd in het tweede trimester. Ook de nationale economie heeft volgens de Natio-

energiegerelateerd, kennen een vertraging, terwijl de rest van de economie een constante groei optekent. Het Canadese BBP is gekrompen in het eerste se-

Verenigde Arabische Emiraten Bron: IMF (januari 2015)


mester van 2015, maar de Nationale Bank verwacht dat de groei zal hernemen in het derde en vierde semester en dat de economie weer op volle kracht is vanaf het eerste semester van 2017. De EIU schat de jaarlijkse groei op 2,3% in 2016 en 2,4% in 2017.

Reële groei van het BBP, in %

4 3 2 1 0

3,2

2,6

2,0

1,2

3,4

3,0

1,9

2,0

2,4

1,2

2,3

2,4

2,3

2,2

17

2,0

-2,7

-1

V O O RU I T Z I C H T E N

2020

2019

2018

2017

2016

2015

2014

2013

2012

2011

2010

2009

2008

2007

2006

2005

-3


Reële groei van het BBP en vooruitzichten voor de landen van de G7 in %

3 2 GROEI 2010-2013

1 0

2,6

2,2

2,2

2,7

2,0

1,8

1,7

2,6

1,5

0,9

1,0

1,0

-0,5 0,5

GROEIVOORUITZICHTEN 2014-2016

Italië

Frankrijk

Japan

Verenigd Koninkrijk

Duitsland

Verenigde Staten

Canada

-1

Bron: Consenus Economics (april 2015)



-2

canada

BBP per sector


18

Het Noord-Amerikaanse classificatiesysteem (The

De secundaire sector omvat alle activiteiten die als

North American Classification System, NAICS) on-

einddoel hebben om een natuurlijke grondstof tot

derscheidt de verschillende goederen- en diensten-

een afgewerkt product te verwerken. Deze sector

groepen. De eerste wordt onderverdeeld in de pri-

droeg 28,6% bij tot het Canadese BBP, een verho-

maire en secundaire sector. De tertiaire sector komt

ging met 3,2% ten opzichte van 2013. De vier be-

overeen met de diensten.

langrijkste activiteiten voor Canada zijn:

De primaire sector groepeert alle activiteiten voor

> productie

de exploitatie van natuurlijke rijkdommen zoals de

> winning van delfstoffen, olie en gas

landbouw, de veeteelt, de visserij en de bosbouw.

> bouw

Ze vertegenwoordigt 1,6% van het Canadese BBP in

> nutsvoorzieningen (water, elektriciteit…)

2014, wat een daling ten opzichte van 2013 betekent. De EIU voorziet geen evolutie in de komende

In 2014 droeg de productie 10,6% bij tot het

jaren.

nationale BBP, een stijging van 2,9%.

Sectoriële samenstelling van het BBP, 2014

1,6%

10,6%

Landbouw, bosbouw, visserij en jacht

Productie

8,5%

Mijnbouw, groeves, ontginning van petroleum en gas

7,2%

Constructie

2,4%

Openbare diensten

12,6%

Immobiliëndiensten, verhuurdiensten

6,8%

Financiën en verzekeringen

6,8%

Gezondheidszorg en sociale assistentie

6,7%

Openbare administratie

5,6%

Groothandel

5,4%

Detailhandel

5,3%

Professionele diensten

5,2%

Onderwijs

15,4%

Andere diensten

Bron: Statistics Canada (2015)


Bijdrage aan het nationale BBP per sector en evolutie

Aandeel in het BBP van 2014

Wijziging in BBP tussen 2013/2014

primaire sector

1,8%

1,6%

-6,3%

Landbouw, bosbouw, visserij en jacht

1,8%

1,6%

-6,3%

28,4%

28,6%

3,2%

Productie

10,5%

10,6%

2,9%

Mijnbouw, groeves, petroleum- en gasontginning

8,1%

8,5%

6,6%

Constructie

7,3%

7,2%

0,6%

Openbare diensten

2,5%

2,4%

0,4%

69,8%

69,8%

2,4%

Immobiliëndiensten, verhuur- en leasingdiensten

12,5%

12,6%

2,8%


6,7%

6,8%

3,3%

Gezondheidszorg en sociale bijstand

6,8%

6,8%

1,7%

Openbare administratie

6,8%

6,7%

1,0%

Groothandel

5,5%

5,6%

4,9%

Detailhandel

5,4%

5,4%

3,5%

Professionele, wetenschappelijke en technische diensten

5,3%

5,3%

2,1%

Opleidingsdiensten

5,3%

5,2%

0,2%

Transport en opslag

4,1%

4,2%

4,5%

Informatie-industrie en culturele industrie

3,3%

3,2%

0,0%

Administratieve diensten, ondersteunende diensten, afvalbeheer, reinigingsdiensten

2,5%

2,5%

1,9%

Horeca

2,1%

2,1%

2,8%

Andere diensten (behalve de openbare administraties)

2,0%

2,0%

2,4%

Bedrijfsbeheer

0,7%

0,7%

0,6%

Kunst, evenementen en vrije tijd

0,7%

0,7%

0,6%

100,0%

100,0%

2,4%

Secundaire sector

Tertiaire sector

Totaal



19


Aandeel in het BBP van 2013

Sector

canada

De ontginning van mijnen, olie en gas kende de

De twee provincies die bezocht worden naar aanlei-

sterkste vooruitgang in 2014, zijnde 6,6%. Het jaar

ding van de gezamenlijke economische missie, Al-

2015 zal geen gelijkaardig succes opleveren. Het

berta en Brits-Columbia, bezetten respectievelijk de

maandelijks BBP rapport van mei 2015 (gepubliceerd

derde en vierde plaats, met 18,7% en 12,4%. Boven-

in augustus) maakte duidelijk dat de sector al zeven

dien toonden ze in 2014 de hoogste groei van alle

opeenvolgende maanden achteruit ging. De olie- en

Canadese provincies: 4,4% en 2,6%.

gassector worden nader besproken in deel 3.1.1.


20

Beide Westelijke provincies hebben een andere verDe tertiaire sector, waaronder de diensten, verte-

deling van het BBP over de verschillende sectoren

genwoordigen 69,8% van het nationale BBP. De be-

dan het nationale profiel.

langrijkste activiteiten draaien om onroerend goed (12,6% van het BBP). Zeven andere rubrieken dra-

In Alberta is de energiesector zeer dominant. In het

gen meer dan 5% bij aan het Canadese BBP:

bijzonder de rubriek “Mijnbouw, olie- en gasontginning” zorgde in 2014 voor 27,4% van het provinciale

> financiën en verzekeringen

BBP, een stijging van 7,9% ten opzichte van 2013.

> gezondheidszorg en sociale bijstand

De dienstensector vertegenwoordigde 52,6%, ver-

> overheden

sus 69,8% op nationaal niveau.

> groothandel > detailhandel

In Brits-Columbia vertegenwoordigde de tertiaire

> professionele diensten, wetenschappelijk en

sector zelfs 75,1% van het BBP in 2014. De rubriek

technisch > onderwijs

BBP per provincie Ontario is de meest productieve provincie, met een output van 36,8% van het Canadese BBP. Quebec komt op een tweede plaats, met een belang van 19,1%.


“onroerend goed, verhuur en leasing” droeg 17,7% bij, tegenover 12,6% op nationaal niveau.

Bijdrage aan het nationale BBP per provincie en per territorium, 2014

36,8%

Ontario

19,1%

Quebec

18,7%

Alberta

12,4%

Brits-Columbia

3,7%

Saskatchewan

3,2%

Manitoba

2,0%

1,6%

Newfoundland en Labrador

1,6%

New Brunswick

0,3%

Prins Edwardeiland

0,2%

Northwest Territories

0,1%

Yukon

0,1%

Nunavut

Nova Scotia

21

Bijdrage aan het nationale BBP per provincie en per territorium en evolutie

Provincie/territorium Ontario

Aandeel in het BBP in 2014

Verschil in BBP tussen 2013/2014

36,8%

2,3%

Quebec

19,1%

1,4%

Alberta

18,7%

4,4%

Brits-Columbia

12,4%

2,6%

Saskatchewan

3,7%

1,4%

Manitoba

3,2%

1,1%

Nova Scotia

2,0%

1,6%


1,6%

-2,9%

New Brunswick

1,6%

0,0%

Prins Edwardeiland

0,3%

1,3%

Northwest Territories

0,2%

6,8%

Yukon

0,1%

-1,2%

Nunavut

0,1%

6,2%

100,0%

2,4%

Totaal





canada

Het is de taak van de Canadese Nationale Bank om

De Canadese Nationale Bank en de Canadese over-

de monetaire politiek in goede banen te leiden en de

heid namen het jaar 1991 als referentiewaarde, die

economische en financiële welvaart van het Cana-

sindsdien al vijf keer verlengd werd. Het huidige doel,

dese volk veilig te stellen. Ze controleert de geldhoe-

lopend tot eind 2016, is vastgelegd op 2%, zijnde het

veelheid en het krediet om de waarde van de Cana-

midden van de gebruikte vork van 1% tot 3%.

dese dollar en de koopkracht te behouden. De verzwakte groeiperspectieven in Canada hebben De bank moet onder andere de inflatie op een laag,

het risico op dalende inflatie doen toenemen. De ge-

stabiel en voorspelbaar niveau houden. Deze inflatie

middelde jaarlijke stijging kwam uit op 1,9% in 2014,

wordt vastgesteld in functie van de stijging van de

maar zou verminderen tot 1,1% in 2015. Economen

algemene consumptie-index gezien op 12 maan-

verwachten dat de inflatie daarna opnieuw boven de

den, wat de belangrijkste schatting is van levens-

2% uitstijgt, volgens de EIU vanaf 2016, volgens de

duurte voor de Canadezen.

Canadese Nationale Bank vanaf het eerste semester van 2017.

Jaarlijkse inflatiegraad, in %

3,5 VOORUITZICHTEN

3,0 2,5 2,0 1,5 1,0

2,2

2,0

2,1

2,4

0,3

1,8

2,9

1,5

1,0

1,9

1,1

2,2

2,2

2,1

2,0

2,0

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

0,0

2007

0,5

2006


22

2.1.2 Inflatie

2005



Variatie per onderdeel Het maandelijkse verslag verschenen op 17 juli 2015 toont aan dat de algemene consumptie-index met 1,0% was gestegen in de 12 maanden voorafgaand aan juni 2015. Zeven van de acht voornaamste onderdelen zagen hun prijzen dalen. Dat er toch een algemene stijging was, viel voornamelijk toe te wijzen aan een prijsverhoging van de goederen gerelateerd

23

aan voedsel en onderdak. De categorie “Transport” kende een deflatie (-2,6%), voornamelijk als gevolg van dalende energieprijzen (-9% in de loop van de afgelopen 12 maanden). De prijs voor mazout, benzine en gas slonk met respectievelijk 17,8%, 14,1% en 10,9%. Als we energie uit de index halen bedroeg de Canadese inflatie 2,1%.

Wij zijn de Canadese Nationale Bank. Wij engageren ons om de waarde van het geld te bestendigen door de inflatie op een laag en stabiel niveau te behouden. Slogan van de Canadese Nationale Bank


canada

Relatief belang van onderdelen in de algemene consumptie-index

26,8% 19,1%

Transport

16,4%

Voeding

13,1%

Courante uitgaven, meubels, huishouduitrusting

10,9%

Vrije tijd, opleidingen en lectuur

6,1%

Kleding en schoenen

4,7%

Gezondheidszorg en persoonlijke verzorging

2,9%

Alcoholische dranken en tabakproducten

Bron: Rapport IPC (juli 2015)

Verschuiving van de onderdelen tussen juni 2014 en juni 2015

4 3 2

1,0%

1,0%

-2,6%

3,4%

Transport

Voeding

0

Huisvesting

1

Totaal

3,1%

2,2%

0,3%

1,3%

3,7%

-1 -2

Alcoholische dranken en tabakproducten

Gezondheidszorg en persoonlijke verzorging

Kleding en schoenen

Vrije tijd, opleidingen, lectuur

-3 Courante uitgaven, meubels en huishoudinguitrusting


24

Huisvesting



Variatie per provincie De prijzen zijn in 9 van de 10 provincies gestegen tussen juni 2014 en juni 2015. In Brits-Columbia evolueerden de prijzen met 0,8%, iets minder dan het nationale gemiddelde. Alberta daarentegen kende een sterke stijging van gemiddeld 1,7%.

25

Verschil in energieprijs tussen juni 2014 en juni 2015

Benzine

-14,1%

Aardgas

-10,9%

Mazout

-14,4%

Elektriciteit

+3,2%



canada

2.1.3 Rentevoeten De Canadese Nationale Bank (Bank of Canada – BOC)

De interventies in de monetaire politiek zijn toe-

voert haar monetaire politiek door in te spelen op de

komstgericht. De aanpassingen van de spilrente

rentevoeten op korte termijn.

hebben immers steeds met enige vertraging hun weerslag op de reële economie en ook hun gevolg

Om dit te doen verhoogt of verlaagt de bank dag per


26

voor de inflatie wordt pas na een tijdje merkbaar.

dag de spilrente van de financieringen. Het gaat over de basisrentevoet waartegen de financiële instan-

De BOC stelt telkens haar vooruitzichten over de

ties geld lenen voor één dag. De nationale bank legt

evolutie van de economie en de inflatie bij, vooraf-

een doelwaarde vast voor deze rentevoet, ook wel de

gaand aan beslissingen over de spilrente. Ze heeft er

spilrente genaamd.

een gewoonte van gemaakt om op acht vastgelegde dagen per jaar aankondigingen te doen. In januari,

Een wijziging van de spilrente heeft gevolgen voor

april, juli en oktober wordt dan tegelijkertijd ook het

het complete gamma aan interestvoeten op de

trimestriële verslag over het monetaire beleid voor-

markt zoals ze worden vastgelegd door de banken

gesteld.

en heeft dus ook gevolgen voor de kredietprijs van de consumenten, van immobiliën en bedrijven, evenals voor de interestvoeten van bankdepots en andere spaarproducten.


Kalender met aankondigingen van de Canadese Nationale Bank voor 2015 en 2016

Publicatie

21 januari 2015

Spilrente en verslag over het monetair beleid

4 maart 2015

Spilrente

15 april 2015


27 mei 2015

Spilrente

15 juli 2015


9 september 2015

Spilrente

21 oktober 2015


2 december2015

Spilrente

20 januari 2016


9 maart 2016

Spilrente

13 april 2016


25 mei 2016

Spilrente

13 juli 2016


7 september 2016

Spilrente

19 oktober 2016


7 december 2016

Spilrente

Bron: BOC (augustus 2015)


27


Datum

canada

Met het oog op de slabakkende wereldconjunctuur

rendementscurve en een depreciatie van de Cana-

en in lijn met verschillende andere centrale banken

dese dollar.

besloot de Canadese Nationale Bank om haar monetair beleid in 2015 te versoepelen.

De Canadese Nationale Bank kondigde op 15 juli een nieuwe daling van 0,25% aan. De fincancieringsrentevoet bedraagt sindsdien 0,50%. Volgens de Cana-

punten als “verzekering tegen het risico dat de te-

dese Nationale Bank is “een nieuwe versoepeling van

rugkeer naar een economie op volle kracht, met een

de monetaire politiek noodzakelijk om de economie

stabiele inflatie van 2%, niet al te zeer op zich zou

te ondersteunen zodat deze opnieuw haar volledige

laten wachten”, aldus Stephen S. Poloz, gouverneur

potentieel kan benutten en om de inflatie op een

van de Canadese Nationale Bank. Deze beslissing

duurzaam niveau te houden.”

vertaalde zich in een dalende rentevoet over de hele

Spilrente, in%

1,50 1,25 21 januari 2015

15 juli 2015

1,00 0,75 0,50 0,25

Aug 2015

Jul 2015

Jun 2015

Mei 2015

Apr 2015

Maa 2015

Feb 2015

Jan 2015

Dec 2014

Okt 2014

Nov 2014

Sep 2014

Aug 2014

Jul 2014

Jun 2014

Mei 2014

Apr 2014

Maa 2014

Feb 2014

0,00 Jan 2014


28

In januari verlaagde ze de spilrente met 25 basis-



2.1.4 Wisselkoers Tussen de zomer van 2014 en 2015 verloor de Canade-

volgende verlagingen van de spilindex. Ze kan mede

se dollar op één jaar tijd 20% van haar waarde ten op-

verklaard worden door de aanhoudende daling van de

zichte van de Amerikaanse buur. De munt kwam eind

prijs per vat olie, dat eind augustus voor de eerste keer

januari 2015 terecht onder de grens van 0,80 USD.

sinds 2009 de 40 USD naderde.

Na een stagnatie en een korte inhaalbeweging tussen 1 CAD was 0,65 EUR waard in maart 2014, haar laag-

weer aan het zakken ten opzichte van de Amerikaanse

ste niveau ten opzichte van onze munt sinds november

dollar. 1 CAD was eind augustus 2015 nog 0,76 USD

2009. De Canadese dollar steeg vervolgens tot 0,75

waard, het laagste niveau van het voorbije decennium.

EUR in april 2015. Nadien keerde de trend weer om en heeft de CAD op vier maanden tijd 10% verloren. Een

Deze depreciatie van de Canadese dollar vindt haar

Canadese dollar werd verhandeld aan 0,68 EUR op 21

oorsprong in de monetaire versoepeling van de Cana-

augustus 2015, zijnde dezelfde prijs als een jaar ge-

dese Nationale Bank, meerbepaald in de twee opeen-

leden.

Wisselkoers van de Canadese dollar (CAD) t.o.v. de euro (EUR) en de Amerikaanse dollar (USD), augustus 2014 tot augustus 2015

0,95 0,90 0,85 0,80 0,75 0,70 CAD/USD

0,65

CAD/EUR Jul 2015

Jun 2015

Mei 2015

Apr 2015

Maa 2015

Feb 2015

Jan 2015

Dec 2014

Nov 2014

Okt 2014

Sep 2014

0,60



29


midden-april en midden-mei, is de Canadese dollar

Aug 2014

canada


30

2.1.5 Overheidsfinanciën Begrotingsevenwicht

Overheidsschuld

De Canadese overheid registreerde elf opeenvol-

Canada heeft de laagste graad van federale over-

gende budgetoverschotten tot 2007-2008. Om het

heidsschuld ten opzichte van het BBP van de landen

hoofd te bieden aan de wereldwijde economische

van de G7 en één van de laagste van de geïndustria-

en financiële crisis zette het toen een aanzienlijk

liseerde G20-landen. Ze bedroeg 37,3% voor het jaar

relanceprogramma in werking.

2014-2015.

De Minister van Financiën, Joe Oliver, kondigde in

Op provinciaal niveau kent Quebec de zwaarste

april aan opnieuw een federaal budgettair overschot

overheidsschuld, met 50,1% van het BBP. In de laat-

te zullen boeken voor het fiscaal jaar 2015 (dat

ste 40 jaar werd er slechts zes keer een budget in

zich uitstrekt van maart 2015 tot april 2016), na

evenwicht of met een licht surplus genoteerd, terwijl

zes opeenvolgende jaren van overheidstekorten.

de cijfers 34 keer in het rood gingen. Ontario, eco-

Het begrotingssaldo evolueerde van een tekort van

nomisch gezien de tweede belangrijkste provincie,

55,6 miljard CAD naar een verwacht overschot van

kent een schuldgraad van 38,4%.

1,4 miljard CAD. Voor de komende jaren wordt een budgettair evenwicht verwacht.

Brits-Columbia en Alberta horen dan weer tot de beste leerlingen van de klas. De eerste heeft een

Canada’s Economisch Actieplan 2015 bouwt voort

ratio van 16,9%, terwijl de tweede zelfs van een

op een gezond fiscaal beheer en op lage belastingen

overschot geniet van 2,9% van het BBP (gegevens

om de gezinnen en bedrijven te ondersteunen.

van 31 maart 2014).

Onze overheid houdt haar belofte om het federale budget in evenwicht te brengen. We zijn nu in staat om ook onze belofte te verwezenlijken om de Canadese families te helpen hun budget in evenwicht te brengen. Stephen Harper, Eerste Minister (Economisch Actieplan van 2015, gepubliceerd op 21 april 2015)


Begrotingssaldo, in miljard CAD

6 4 2 0

1,4 -5,2

1,7

2,6

2,6

4,8

-2,0

-2 31

-4 VOORUITZICHTEN

2019-2020

2018-2019

2017-2018

2016-2017

2015-2016

2014-2015

Bron: Ministerie van Financiën (2015)

Federale publieke schuld, in % van het BBP

140 120 100 80 60 40

127,3

110,4

87,4

81,0

79,7

49,7

37,3

Italië

Frankrijk

Verenigd Koninkrijk

Verenigde Staten

Duitsland

Canada

0

Japan

20

Bron: IMF (april 2015)



2013-2014

-6

canada

2 economische gegevens

2.2 Buitenlandse handel

32

2.2.1 Handelsrelaties Canada is internationaal gezien een onvermijdelijke

meer in het afschaffen van 99% van de douanerechten.

handelspartner. Volgens de Wereldhandelsorganisatie

Volgens de schattingen zou het akkoord de Euro-Cana-

was het land in 2014 de twaalfde goederenexporteur

dese handel met 22,9% (of 25,7 miljard euro) laten toe-

en de tiende goederenimporteur ter wereld, waarmee

nemen, het Europese BBP met 12 miljard euro en dat

het een plaats hoger staat dan het voorgaande jaar. Ter

van Canada met 8 miljard euro per jaar.

vergelijking, België bezette de dertiende plaats in beide klassementen.

In oktober 2013 werd een politiek akkoord gesloten. De


onderhandelaars hebben hun werk vervolgens verdergezet Canada is lid van de G7, de G20, de Wereldhandelsor-

en het einde van de onderhandelingen werd aangekondigd

ganisatie (WHO), de Noord-Atlantische Verdragsorga-

op de top EU-Canada van 26 september 2014. De tekst

nisatie (NAVO), de Asia-Pacific Economic Cooperation

van het akkoord is nog niet bindend op gebied van inter-

(APEC), de Organisatie van Amerikaanse Staten (OAS),

nationaal recht gezien de Europese Commissie en Canada

de Organisatie voor Economische Samenwerking en

nog bezig zijn met hun juridisch onderzoek. Daarna wordt

Ontwikkeling (OESO), de Verenigde Naties (VN), de

de tekst ter goedkeuring voorgelegd aan de Europese

Commonwealth en de Organisation internationale de la

Raad en het Europese Parlement. Het CETA-akkoord zou

Francophonie.

in de loop van het jaar 2016 van kracht moeten worden.

Canada heeft niet minder dan 44 vrijhandelsakkoorden

Acht doelstellingen in het kader van de overeenkomst zijn:

gesloten, die samen de helft van de wereldeconomie

1. Het schrappen van douanerechten

vertegenwoordigen en bijna een kwart van alle landen

2. Het toelaten dat EU-bedrijven aan Canadese open-

ter wereld aangaan.

bare aanbestedingen deelnemen 3. Het versterken van de samenwerking in reglemente-

De Noord-Amerikaanse Vrijhandelsovereenkomst, afgekort NAFTA, is van kracht sinds 1 januari 1994 en behelst de grootste vrijhandelszone ter wereld. De markt

ring 4. Het beschermen van innovaties en traditionele Europese producten

van de Verenigde Staten, Canada en Mexico is goed voor

5. Het vereenvoudigen van de handel in diensten

ongeveer 480 miljoen inwoners.

6. Het aanmoedigen en beschermen van investeringen 7. Het verzekeren van een succesvolle samenwerking op

CETA (Comprehensive Economic and Trade Agreement, in het Nederlands “Alomvattend economisch en commercieel akkoord”) is het verdrag dat momenteel on-

lange termijn 8. Het beschermen van de democratie, de consumenten en het milieu

derhandeld wordt tussen de Europese Unie en Canada. Voor meer informatie over het CETA-akkoord kan u teDe objectieven van dit akkoord zijn het stimuleren van

recht in de reglementeringsstudie “Exporteren naar Ca-

handel, het versterken van de economische relaties en

nada”, gepubliceerd door het Agentschap voor Buiten-

het creëren van werkgelegenheid. CETA voorziet onder

landse Handel.


Vrijhandelsakkoorden van Canada

Lopende vrijhandelsakkoorden Canada - Korea (sinds 1 januari 2015) Canada - Honduras (sinds 1 oktober 2014) Canada - Panama (sinds 1 april 2013) Canada - Jordanië (sinds 1 oktober 2012) Canada - Colombia (sinds 15 augustus 2011) Canada - Peru (sinds 1 augustus 2009) Canada - Europese Vrijhandelsassociatie (EVA) (sinds 1 juli 2009) Canada - Costa Rica (sinds 1 november 2002) Canada - Chili (sinds 5 juli 1997) 33

Canada - Israëlische Staat (sinds 1 januari 1997) Canada - Verenigde Staten - Mexico: NAFTA (sinds 1 januari 1994)

Canada - Europese Unie: CETA (5 augustus 2014) Canada - Oekraïne (14 juli 2015) Lopende onderhandelingen CETA Canada - Guatemala, Nicaragua en El Salvador Canada - India Canada - Japan Canada - Caribbean Community (CARICOM) Canada - Marokko Canada - Dominicaanse Republiek Canada - Singapore Canada - Trans-Pacific Partnership Modernisering van het vrijhandelsakkoord tussen Canada en Costa Rica Voorafgaande onderhandelingen Verkennende onderhandelingen over de handelsrelaties tussen Canada – MERCOSUR Verkennende onderhandelingen over de handelsrelaties tussen Canada – Turkije Verkennende gesprekken met het oog op de onderhandeling van een vrijhandelsakkoord tussen Canada en de Filipijnen Verkennende gesprekken met het oog op de onderhandeling van een vrijhandelsakkoord tussen Canada en Thailand

Bron: www.international.gc.ca/international/index.aspx?lang=eng (augustus 2015)



Afgesloten onderhandelingen vrijhandelsakkoorden

canada De EU-CANADA-OVEREENKOMST heeft een groter bereik dan het transatlantisch partnerschap. Jayson Meyers, Voorzitter van de Exportvereniging van Canada (L’Echo, 8 mei 2015)

Een handelsbalans in evenwicht

34

Sinds 2009 kennen de Canadese goederenexport en

van de import – is gedaald met 0,9% in 2014 om zich

-import een gelijkaardige evolutie. Volgens Statistics

op 0,98 te vestigen (referentiejaar 2007).

Canada, steeg de uitvoer in 2014 met 10,3% en de Daar waar de handelsbalans van Canada tegenover

uitvoer met 7,8% (in CAD).

sloeg dit in 2014 om naar een overschot. De som-

2,2% terwijl de prijzen stegen met 4,8% en 5,4%. De

bere vooruitzichten van de energiesector zouden

handel van Canada met de rest van de wereld – met

echter nieuwe handelstekorten kunnen veroorzaken

andere woorden de waarde van de export ten opzichte

in 2015 en 2016.

Stroom van de handel in goederen, in miljard USD

600 500 400 300 200 UITVOER

100 V OORU I T ZI CHT EN

INVOER 2019

2018

2017

2016

2015

2014

2013

2012

2011

2010

2009

2008

0 2007


de rest van de wereld in 2013 een tekort vertoonde, De volumes zijn respectievelijk gegroeid met 5,3% en



Handelsbalans van goederen, in miljard USD


40 30 20

35

10 3,3 -7,3

-11,7

2016

-7,0

2015

4,4 -11,2

2013

-9,4

2012

0,6 -5,9

2010

40,9

2009

42,4

4,1 -0,3

-10

2019

2018

2017

2014

2011

2008

2007

-20

Bron: EIU (juillet 2015)



0

canada

2.2.2 Export

36

Per land

Per product

De Verenigde Staten zijn de belangrijkste klant van

Een kwart van de Canadese exportomzet wordt ge-

Canada, goed voor drie kwart (76%) van de export.

genereerd door energieproducten. Olie is goed voor

De EU komt in 2014 op een tweede plaats met 8%,

72% hiervan en zorgt ook voor 18% van de totale

gevolgd door China (4%), Japan (2%) en Mexico

export. Gas en geraffineerde aardolieproducten ver-

(1%). België staat op de tiende positie wereldwijd

tegenwoordigen respectievelijk 14% en 9% van de

(0,7%) en op de vierde plaats binnen de EU (9,1%),

Canadese energie-gerelateerde export.


na het Verenigd Koninkrijk (derde klant ter wereld, tussen China en Japan), en nek aan nek met Neder-

De energie-gerelateerde export verhoogde in 2014

land en Italië.

met 13,5%, als gevolg van een stijging van de volumes met 3,8% en van de prijzen met 9,4% op een

De verkoop aan de Verenigde Staten steeg met 12%

jaar tijd. De prijsdaling werd nochtans afgezwakt

in 2014 ten opzichte van 2013 om de kaap van 400

door een koersdaling voor olieproducten in de loop

miljard CAD te overschrijden. De verkoop aan de EU

van het tweede semester 2014.

sprong zelfs met 15%. Deze verhogingen werden wel deels geneutraliseerd door de dalende export naar

Naast de dominerende energie-uitvoer nemen nog

China (-5%).

drie andere categorieën elk 10% van het geëxporteerde volume voor hun rekening: auto’s en hun on-

De stijgende verkoop aan Europa is voornamelijk

derdelen, consumptiegoederen (voornamelijk farma

toe te schrijven aan Italië, het Verenigd Koninkrijk

en voeding), metalen en niet-metaalhoudende mi-

en België, volgens de Canadese Statistiekdienst. De

nerale producten.

export naar ons land steeg met 39% in 2014 (versus 6% in 2013), één van de grootste stijgingen van de klanten in de top 10.

Per provincie 36% van de door Canada geëxporteerde goederen

Gebaseerd op het communautaire concept teke-

zijn afkomstig van Ontario. Alberta en Brits-Colum-

nen de gegevens van Eurostat een voorzichtigere

bia bezetten respectievelijk de tweede en vierde

groei af van de Canadese export naar België in 2014

plaats, met 25% en 7%.

(4,5%). Deze cijfers worden uitgebreid voorgesteld in het document “Handelsrelaties van België met

Voor de energie-gerelateerde producten draagt Al-

Canada”, uitgegeven door het Agentschap voor Bui-

berta het leeuwendeel bij, met 67,8% van de export.

tenlandse Handel.


Uitvoer per land (2014)

76%

Verenigde Staten

8%

Europese Unie

4%

China

2%

Japan

1%

Mexico

9%

Rest van de wereld


Export per product (2014), volgens het classificatiesysteem van de Noord-Amerikaanse producten (SCPAN) Energieproducten 18%

Petroleum en bitumen Aardgas, vloeibaar aardgas en verwante producten

2%

Geraffineerde petroleumproducten voor brandstoffen

1%

Elektriciteit

1%

Andere energieproducten Niet-energetische producten

14%

Voertuigen en onderdelen voor voertuigen

11%

Consumentengoederen

11%

Metaalproducten en niet-metalen minerale producten

7%

Bosbouwproducten, constructie-en verpakkingsmateriaal

7%

Industriële en eenvoudige chemische producten, producten uit plastic of rubber

6%

Landbouw- of visserijproducten, voedingswaren in tussenstadia van verwerking

6%

Machines, materiaal en industriële onderdelen

5%

Materiaal en onderdelen voor elektriciteit en elektronica

4%

Vliegtuigen en ander materiaal of onderdelen voor transport

4%

Ertsen en niet-metaalhoudende mineralen


Export per provincie (2014)

36%

Ontario

25%

Alberta

15%

Quebec

7%

Brits-Columbia

7%

Saskatchewan

3%

Manitoba

3%


3%

New Brunswick

1%

Anderen



37


3%

canada

2.2.3 Import

38

Per land

Per product

Ook wat betreft de invoer lopen de Verenigde Sta-

Canada importeert ieder jaar het equivalent van 100

ten op kop: 67% van alle goederen die de Canadese

miljard USD aan consumptiegoederen waardoor

grens oversteken is van het grote buurland afkom-

deze sector op de eerste plaats komt te staan. In

stig. De Europese Unie (9%) en China (7%) komen

deze enorme categorie vinden we het volgende terug:

respectievelijk op de tweede en derde plaats. Mexico

> schoonmaakproducten, huishoudelijke apparaten,

en Japan vervolledigen opnieuw de top vijf.

net als diverse goederen en benodigdheden


> voeding, dranken en tabaksproducten België staat op de dertiende plaats wereldwijd

> kledij, schoenen en textielproducten

(0,6%) en op een zesde plaats binnen de EU (6,4%),

> farmaceutische producten en medicijnen

achter Duitsland, het Verenigd Koninkrijk, Italië, Frankrijk en Nederland.

De tweede grootste categorie bestaat uit wagens en onderdelen:

Volgens de Canadese handelsstatistieken steeg de

> banden, motoren en auto-onderdelen

import met 8% in 2014. De stijging was te wijten aan

> auto’s en lichte vrachtwagens

een groei van 12% vanuit de Verenigde Staten en 9% uit de EU. De aankoop van Belgische producten

Het podium wordt vervolledigd door elektrisch en

steeg met 25% in 2013 en met 13% in 2014.

elektronisch materiaal. Deze drie productgroepen vertegenwoordigen samen 50% van de Canadese import.

Per provincie Ontario is goed voor 58% van de nationale import. Brits-Columbia en Alberta vertegenwoordigen respectievelijk 9% en 6% van de Canadese aankopen, goed voor de derde en vierde plaats.


Import per land (2014)

67%

Verenigde Staten

9%

Europese Unie

7%

China

3%

Mexico

2%

Japan

12%

Rest van de wereld


Invoer per product (2014) 39

Consumptiegoederen

18%

Voertuigen en onderdelen voor voertuigen

12%

Elektronisch en elektrisch materiaal en onderdelen

10%

Machines, materiaal en industriële onderdelen

9%

Metaalproducten en niet-metaalhoudende mineralen

9%

Industriële en enkelvoudige chemische producten, producten uit plastic of rubber

9%

Energieproducten

4%

Bosbouwproducten, constructie- en verpakkingsmateriaal

3%

Vliegtuigen, ander materiaal en onderdelen voor transport

3%

Landbouw- en visserijproducten, voedingswaren in tussenstadia van productie

2%

Ertsen en niet-methaalhoudende mineralen


Import per provincie (2014)

58%

Ontario

15%

Quebec

9%

Brits-Columbia

6%

Alberta

4%

Manitoba

3%

New Brunswick

2%

Saskatchewan

2%

Nova Scotia

1%

Anderen




21%

canada

40

2.2.4 Balans van de lopende rekening De balans van de lopende rekening, het saldo van

buitenlandse sector. De exportdaling van de energie-

de geldstromen van het land als gevolg van haar

gerelateerde sector zal het deficit op de lopende

internationale transacties van goederen, diensten,

rekening nog versterken, van 2,1% van het BBP in

overdrachten en inkomsten, is sinds 2009 sterk

2014 naar 3,4% in 2015. Maar de waardedaling van

negatief. Niet één onderdeel kende een surplus. In

de CAD zou vervolgens positief moeten uitpakken

2014 vond de enige uitzondering plaats, met name

voor de exporterende bedrijven, waardoor het tekort

de licht positieve goederenbalans.

op de balans van de lopende rekening de komende verminderen tot 1,5% van het BBP in 2019.

Canadese dollar zijn bepalende factoren voor de

Bijdrage van de verschillende onderdelen aan de balans van de lopende rekening, in miljard USD aan constante prijzen

60 VOORUI TZ I CHTEN

40 20 0 GOEDERENBALANS

-20

DIENSTENBALANS

-40

INKOMSTENBALANS TRANSFERBALANS

-60

BALANS VAN DE LOPENDE REKENING 2019

2018

2017

2016

2015

2014

2013

2012

2011

2010

2009

2008

-80 2007


jaren volgens berekening van de EIU zou moeten De ineenstorting van de olieprijzen en de zwakke



41


canada


2.3 Directe buitenlandse investeringen

42

2.3.1 De troeven van het land voor investeerders Het Canadese Ministerie van Buitenlandse Zaken,

Hooggekwalificeerde werknemers

Handel en Ontwikkelingssamenwerking (www.inter-

Canada heeft het grootste arsenaal aan gekwalifi-

national.gc.ca) helpt de Canadese ondernemingen

ceerde werknemers van alle OESO-landen. De helft

en organisaties om wereldwijd te opereren. Bovendien

van de bevolking op werkgerechtigde leeftijd genoot

moedigt Canada buitenlandse investeringen aan en

een hogere opleiding. Het onderwijssysteem telt een

biedt het een resem concurrentiële voordelen. De slo-

honderdtal universiteiten, die studenten en onder-

gan “Investeren in Canada om uit te blinken in de hele

zoekers uit de hele wereld aantrekken.


wereld” vat de gevoerde koers samen, waarvan de 7 krachtlijnen hierna volgend worden toegelicht:

Drie Canadese grootsteden prijken op het lijstje van tien steden met het meest beperkte risico ter wereld

Een gastvrij ondernemingsklimaat

wat betreft het aanwerven, tewerkstellen en her-

Volgens verschillende gerenommeerde bronnen zo-

plaatsen van werknemers, volgens het consultancy

als Forbes Magazine en Bloomberg zou Canada het

bureau Aon Hewitt.

meest gunstige land van de G20 zijn om zaken mee te doen. Ook de EIU is het hiermee eens en voorspelt

In april 2013 richtte de overheid een “start-up visa

dat Canada de titel van beste plaats om zaken te

programma” op, met als doel het recruteren en on-

doen binnen de G7 zal behouden voor ten minste de

dersteunen van immigranten om nieuwe innovatieve

komende vijf jaar. Deel 2.4 bespreekt het risico ge-

entiteiten op de rails te krijgen in Canada. Het land

relateerd aan handel en investeringen met Canada.

voert een selectieve immigratiepolitiek.

Klassement van de G7-landen in

De tien grootsteden met het meest

functie van hun ondernemingsklimaat

beperkte risico gerelateerd aan

voor de periode 2015-2019

personeelszaken, 2013

1

Canada

2

Verenigde Staten

3 4

Rangschikking

Stad

Index

1

New York

Verenigd Koninkrijk

2

Singapore

70

Duitsland

3

Toronto

72

5

Frankrijk

4

Londen

73

6

Japan

5

Montreal

73

7

Italië

6

Los Angeles

74

7

Kopenhagen

76

8

Hong Kong

76

9

Zürich

77

Vancouver

78

Bron: EIU (mei 2015)

10

67

Bron: Aon Hewitt 2013 Agentschap voor buitenlandse handel

De meeste Canadese arbeidskrachten zijn boven-

den van de Verenigde Staten.

dien meertalig en staan erom bekend goed in een internationale context te kunnen werken. Canadese

Eens CETA in werking zal treden openen zich ook de

werknemers genieten van een uitmuntende reputa-

poorten naar de EU, een dynamische markt die bijna

tie voor het op tijd en binnen de voorziene budgetten

de helft van de wereldproductie aan goederen en

afleveren van projecten.

diensten genereert (zie deel 2.2). Een lage belastingsdruk

economieën

Dankzij de verschillende belastingverlagingen voor

Zoals via verschillende indicatoren aangetoond in

bedrijven die de overheid sinds 2006 doorvoerde,

deel 2.1 is Canada een sterke en stabiele economie.

heeft Canada momenteel de tweede laagste belas-

Het land tekende de grootste economische groei op

tingsdruk van de G7-landen. De federale inkomsten-

van de G7 in het decennium 2004 tot 2013. Voor het

belasting voor bedrijven bedraagt 15%. In combina-

zevende opeenvolgende jaar heeft het Wereld Eco-

tie met de provinciale komt de werkelijke belasting

nomich Forum het Canadese banksysteem ook als

uit op gemiddeld 26,3%.

het meest betrouwbare ter wereld bestempeld. Volgens de door KPMG uitgevoerde studie “CompetiEen uitzonderlijke toegang tot

tive Alternatives (2014)”, zijn de operationele kosten

markten

van Canada de op één na laagste binnen de G7, na

Dankzij haar deelname aan NAFTA biedt Canada aan

Duitsland, maar wel 7,2% onder deze van de Verenig-

investeerders toegang tot een markt van 480 miljoen

de Staten. Deze concurrentiepositie heeft Canada

consumenten. Van de 20 grootste Canadese steden

voornamelijk in de digitale sector, R&D en de ver-

zijn er 16 gevestigd op minder dan anderhalfuur rij-

vaardiging van goederen en diensten voor bedrijven.

Belastingstarief voor bedrijven in 2015 50 40 30

34,3%

34,0%

32,1%

30,2%

27,5%

26,3%

20,0%

Frankrijk

België

Japan

Duitsland

Italië

Canada

Verenigd Koninkrijk

0

39,0%

10

Verenigde Staten

20

Bron: OESO (2015)


43


één van de meest performante

canada

Een concurrentiële

kop in het stimuleren van de economische groei

R&D-omgeving

door een innovatie-gerichte aanpak.

Canada ondersteunt innovatie in de privé-sector via verschillende kanalen:

Een hoge levensstandaard

> het Scientific Research and Experimental Deve-

De levenskwaliteit is een zeer belangrijke factor voor

lopment Tax Incentive Program (SR&ED)

44

gen. Canada is één van de meest multiculturele lan-

> gerichte steun voor bepaalde sectoren (automo-

den ter wereld, met gerenommeerde universiteiten en

biel, lucht- en ruimtevaart,…) > innovatiestimulerende steunprogramma’s bij


buitenlandse investeerders die zich in het land vesti-

> fiscale stimulansen vanuit de regio’s

KMO’s

een universeel systeem van gezondheidszorg. De steden in het land zijn divers, proper en uitnodigend. De steden bieden een brede waaier aan ontspannings-

> regionale centra met aantrekkelijke voorwaarden

mogelijkheden, maar zijn bovenal veilig, wat veel zegt

> een efficiënte bescherming op intellectuele

over de grote sociale stabiliteit binnen het land.

eigendom > een open concurrentie voor het inzetten van digi-

Volgens de “Beter Leven Index” (Better Life) van de

tale informatie- en communicatietechnologieën

OESO kent Canada de hoogste levenskwaliteit bin-

> transparantie bij het toewijzen van overheidsop-

nen de G7, en de tweede hoogste van de de G20. Op

drachten > openheid voor immigratie van hooggekwalificeer-

wereldvlak zou het zelfs op een derde plaats komen, volgens een HSBC-enquête gehouden onder expats.

de personeelsleden > de laagste R&D-kosten binnen de G7, zelfs 10,7% lager dan in de Verenigde Staten

Algemene levenskwaliteit van expats

Een internationale studie toonde de positieve bijdrage van dit innovatiestimulerende beleid aan. De

1

Hong Kong

Information Technology and Innovation Foundation

2

Australië

(ITIF) en de Kaufmann Foundation lanceerden een

3

Canada

mondiale index van het innovatiebeleid. In het rap-

4

Nederland

port worden acht sectoren besproken waarin inno-

5

Verenigde Arabische Emiraten

vatie de economische groei stimuleert. Vervolgens

6

Verenigde Staten

wordt elk land gerangschikt op basis van hun pres-

7

Saoedi-Arabië

taties ten opzichte van het gevoerde beleid. Canada

8

Verenigd Koninkrijk

bevindt zich bij de beste leerlingen in zeven van de acht sectoren. Daarmee staat het binnen de G7 op


Bron: HSBC (2012)

2.3.2 De DBI in cijfers We spreken over directe buitenlandse investerin-

da een belangrijke groei van zowel binnenkomende

gen (DBI) als een onderneming minstens 10% van

(van het buitenland naar Canada) als van uitgaande

het kapitaal van een buitenlandse onderneming

(van Canada naar het buitenland) Directe Buiten-

verwerft om er controle over uit te oefenen en het

landse Investeringen. De binnenkomende voorraad

beheer ervan te beïnvloeden. Deze operaties worden

bedroeg 732 miljard CAD in 2014, twee keer meer

meestal in twee grote groepen onderverdeeld: de

dan in 2004 (379 miljard CAD). De uitgaande DBI

zogenoemde “greenfield”-investeringen, die als be-

kenden een even indrukwekkende stijging, van 449

doeling hebben een nieuwe onderneming op te rich-

miljard CAD in 2004 naar 829 miljard CAD in 2014.

die ernaar streven de controle over een bestaande

De binnenkomende DBI-stroom werd groter dan de

onderneming over te nemen.

uitgaande in 2013. Deze positieve balans werd bevestigd in 2014 en zou de komende jaren bestendigd

In de loop van het afgelopen decennium kende Cana-

blijven.

Stroom van Directe Buitenlandse Investeringen in miljard lopende USD


100 80 60 40 20 0

BINNENKOMENDE DBI

-20

UITGAANDE DBI

2019

2018

2017

2016

2015

2014

2013

2012

2011

2010

2009

2008

2007

2006

BALANS



45


ten, en de “brownfield”-investeringen of overnames

2005

canada

Binnenkomende DBI

46

Het landenklassement wordt aangevoerd door de

29% van de binnenkomende DBI zijn gericht op de

Verenigde Staten, die de helft van de Directe Buiten-

productiesector, voornamelijk de bereiding van deri-

landse Investeringen voor hun rekening nemen. Daar-

vaten van petroleum en steenkool, metaalproducten,

na volgen drie Europese landen: Nederland (9,4%),

chemische producten en voedingsproducten. Op de

Luxemburg (7,3%) en het Verenigd Koninkrijk (6,6%).

tweede plaats komt de mijnbouw en de petroleum- en

België bezet de elfde plaats, met 0,8% van de DBI in

gasontginning. Investeringen in bedrijfsbeheer volgen

Canada.

op een derde plaats.


Binnenkomende DBI per continent, 2014

50,6%

Noord-Amerika

34,3%

Europa

11,7%

Azië en Oceanië

2,7%

Centraal- en Zuid-Amerika

0,6%

Afrika

Bron: Ministerie van Buitenlandse Zaken, Handel en Ontwikkelingssamenwerking Canada (2015)

Binnenkomende DBI per sector, 2014

29%

Productie

21%

Mijnbouw en ontginning van petroleum en gas

17%

Management van maatschappijen en bedrijven

12%


8%

Groothandel

5%

Detailhandel

8%

Andere sectoren



Uitgaande DBI De Verenigde Staten zijn de belangrijkste bestemming

op de financiële en verzekeringssector. De sector die

voor de Canadese DBI, met een aandeel van 42,2%.

onder meer activiteiten in mijnbouw en koolwater-

Europa in haar geheel trekt een kwart aan. België ont-

stoffen bevat komt op een tweede plaats met 18%,

ving 0,1% en bevindt zich zo op de 34ste plaats.

gevolgd door diensten aan bedrijven met 15%. De productie trekt 8% van de uitgaande DBI aan, voorna-

Voor de uitgaande DBI richt Canada zich voornamelijk

melijk dan in chemie en voeding. 47

Uitgaande DBI per contintent, 2014

Noord-Amerika

23,1%

Europa

8,4%

Azië en Oceanië

5,8%

Centraal- en Zuid-Amerika

0,2%

Afrika


62,5%


Uitgaande DBI per sector, 2014 38%


18%

Mijnbouw en ontginning van gas en petroleum

15%

Management van maatschappijen en bedrijven

8%

Productie

4%

Immobiliëndiensten, verhuurdiensten en leasing

4%

Informatie-industrie, culturele industrie

3%

Transport en opslag

3%

Openbare diensten

7%

Andere sectoren



canada


2.4 Risicobeoordeling 2.4.1 Risicobeoordeling volgens de Credendo Group


48

Delcredere|Ducroire, Belgisch openbaar kredietverze-

Zowel voor exporttransacties met kortlopend krediet

keraar en lid van de Credendo Group, verzekert bedrij-

als voor transacties met middellang/langlopend kre-

ven en banken tegen politieke en commerciële risico’s

diet kan de Credendo Group in “open account” dek-

van internationale handelstransacties die vooral be-

king verlenen tegen het politieke en het commerciële

trekking hebben op uitrustingsgoederen, industriële

risico, d.w.z. zonder dat een bankgarantie vereist is,

projecten, aannemingswerken en diensten aan on-

en zonder verdere bijzondere voorwaarden. De maxi-

dernemingen. Daarnaast werkt de Credendo Group

male dekking werd door de Credendo Group voor het

voor deze risico’s samen met banken op basis van

land vastgelegd op 2.250 miljoen EUR voor de korte

risk-sharingschema’s. In het kader van die activiteit

termijn en de speciale transacties en op 2.250 mil-

stelt de Credendo Group een landenrangschikking op

joen EUR voor de middellange/ lange termijn en de

volgens het risico dat ze voor de investeerders inhou-

investeringen.

den. Voor Canada zijn de conclusies zowel op politiek als op commercieel vlak uitstekend.

Conform de OESO-regeling is de maximale aflossingstermijn voor transacties op middellange en

Uitvoerbewegingen

lange termijn naar Canada vastgesteld op 5 jaar. Fi-

De “politieke risico’s” waaraan investeerders in Ca-

nancieringen van concessionele aard zijn uitgesloten.

nada worden blootgesteld zijn miniem, zowel op korte, middellange en lange termijn als voor de speciale

Directe investeringen

transacties (klasse 1 op 7). Met “politieke risico’s”

De Credendo Group verzekert de investeringen in dit

bedoelt men alle gebeurtenissen in het buitenland

land tegen het risico op oorlog, het risico op ontei-

die voor de verzekerde of debiteur overmacht vormen

gening, willekeurige overheidsmaatregelen en het

zoals oorlogen, revoluties, natuurrampen, deviezen-

transferrisico i.v.m. de betaling van de dividenden

schaarste en willekeurige overheidsmaatregelen.

of de repatriëring van kapitaal. Die risico’s kunnen afzonderlijk worden verzekerd, maar ook in alle mo-

Het “commerciële risico” situeert zich in klasse A,

gelijke combinaties. Alle aanvragen worden geval

d.w.z. een zeer laag risico. Het gaat om het risico

per geval behandeld op basis van een gedetailleerde

dat de buitenlandse privédebiteur in gebreke blijft,

analyse.

nl. dat hij niet aan zijn verplichtingen kan voldoen of dat hij er zich aan onttrekt zonder wettige reden. Het

Het risico op oorlog omvat zowel het risico op een

commerciële risico wordt niet alleen bepaald door

extern conflict als het risico op binnenlands politiek

de microsituatie van de debiteur zelf, maar ook door

geweld. Het binnenlands politieke geweld omvat, op

macro-economische systeemgebonden factoren

zijn beurt, het extreme geval van een burgeroorlog,

die de betalingscapaciteit van het geheel aan debi-

maar ook de risico’s op terrorisme, burgeroproer,

teuren in een land beïnvloeden.

sociaal-economische conflicten en raciale en etni-


49


sche spanningen. Canada haalt hiervoor de beste

1 op 7 boekt Canada het best mogelijke resultaat.

score van 1 op 7. Het transferrisico is het risico dat voortvloeit uit een Het risico op onteigening en willekeurige overheids-

gebeurtenis of een beslissing van de buitenlandse

maatregelen heeft niet enkel betrekking op de ri-

overheid die de transfer van het bedrag van de door

sico’s op onteigening en het niet-nakomen van de

de debiteur betaalde vordering verhindert. Met een

contractuele verbintenissen door de overheid, maar

score van 1 op 7 rangschikt het land zich in de cate-

ook op de risico’s die verband houden met de (slech-

gorie van zeer lage risico’s.

te) werking van het gerechtelijke apparaat en de potentiële negatieve gedragswijzigingen ten aanzien

Meer informatie is beschikbaar op

van buitenlandse investeerders. Met een score van

www.credendogroup.com.


canada

2.4.2 Andere risico-indicatoren Tal van instellingen maken inschattingen van de risico’s van zakendoen in een land. We geven hier slechts een selectie van de bekendste.


50

> Volgens de “Global Competitiveness Report 2014-

> In de “Ease of Doing Business 2014” van de We-

2015” van het World Economic Forum staat Ca-

reldbank, die onderzoekt hoe makkelijk handelsre-

nada op een 15e plaats van de 148 staten die

laties onderhouden kunnen worden, bezet Canada

gerangschikt worden op basis van hun concur-

de 16e plaats op 185 landen, terwijl België op de

rentiekracht. Daarmee doet het even goed als het

42ste plaats staat. Canada is het tweede beste land

voorgaande jaar. België bezet de 18e positie. De

om een bedrijf op te starten, na Nieuw-Zeeland.

drie meest problematische factoren om zaken te doen zijn toegang tot financiering, belastingstarieven en de bureaucratie.

> Canada heeft een ‘Triple A’-kredietstatus met stabiele perspectieven bij de drie belangrijkste kredietbeoordeelaars (rating agencies) Standard and

> Het land is als 14e geplaatst op 138 landen op het vlak van gemak om handel mee te drijven, aldus

Poor’s, Moody’s en Fitch. Slechts zeven andere landen genieten dezelfde status.

het “Global Enabling Trade Report 2014” van het World Economic Forum. Het bevindt zich daarmee

> Volgens de EIU is Canada van de G7-landen het

tussen twee andere economische grootmachten:

meest aangewezen land om zaken te doen de

Japan en de Verenigde Staten. België volgt op de

komende vijf jaar (2015-2019). Het gaat de Ver-

20ste plaats. Het rapport onderstreept dat de Ca-

enigde Staten en het Verenigd Koninkrijk vooraf.

nadese markt één van de meest toegankelijke is van de ontwikkelde economieën. 89,4% van de

> Volgens Bloomberg is Canada in 2014 het beste

goederen die het land betreden zijn vrij van dou-

land om zaken te doen van de hele G20. Wereldwijd

anerechten.

moet het zelfs enkel Hong Kong laten voorgaan op een lijst van 157 landen. Het land scoort hoog in

> Volgens de “Economic Freedom Index 2015” van

alle zes de categorieën, meerbepaald de kwaliteit

de Heritage Foundation staat Canada op een zesde

van het lokale klantenbestand zoals koopkracht

plaats van 177 landen met een score van 79,5 en

(1ste plaats), lage verborgen kosten zoals corrup-

staat zo geboekstaafd als “mostly free”. Het bevindt

tie, inflatie (1ste plaats) en de mate van economi-

zich daarmee ruim boven het wereldgemiddelde.

sche integratie in de wereldeconomie (3de plaats).


51



53

3

Sectorale analyse


canada

3 Sectorale analyse

3.1 energie Energie is van kapitaal belang voor de Canadese

Canada behoort ook tot de selecte groep geïndus-

economie. In 2014 genereerden de activiteiten van

trialiseerde landen met een netto-uitvoer aan ener-

deze sector 9,8% van het nationale BBP. Voor de

gie. Daar waar de andere leden van de G7 op korte

provincie Alberta steeg dat cijfer zelfs tot 30,2%.

termijn echter voor hoge risico’s staan qua energie, kan Canada bovendien enorm grote en uitzonderlijk

Sectorale analyse

54

Canada geldt als één van de belangrijkste producen-

gediversifieerde energiebronnen blijven bieden: pe-

ten én verbruikers van energie per inwoner ter we-

troleum, gas, hydro-elektriciteit, kernenergie, zon-

reld. De productie en het gebruik van betrouwbare en

ne-energie, windenergie, biomassa, energie uit golf-

duurzame energiebronnen bieden dus heel wat uit-

slag, … Dankzij dit potentieel trekt Canada projecten

dagingen, maar tegelijkertijd ook veel mogelijkheden

van wereldniveau aan, afkomstig van buitenlandse

voor de Canadezen.

investeerders, waaronder grote multinationals.

3.1.1 Fossiele energie Petroleum

Statistics Canada brengt maandelijks een rapport

Volgens de US Energy Information Agency was Ca-

uit over de beweging van ruwe petroleum binnen de

nada in 2014 de 5de grootste producent van petro-

Canadese economie. De vooruitzichten betreffen zo-

leum, met 4,3 miljoen vaten per dag. Dit volume ver-

wel de nationale productie als de invoer. Het verbruik

tegenwoordigt 5% van de wereldproductie. Op flinke

verwijst naar de leveringen aan de Canadese raffina-

afstand van het trio Verenigde Staten, Saoedi-Ara-

derijen en de export.

bië en Rusland staat Canada hiermee op hetzelfde niveau als China en de Verenigde Arabische Emira-

Het rapport vermeldt een productie van 202,3 mil-

ten. Het land herbergt bovendien 10,2% van de olie-

joen m³ in 2013 en 217,9 miljoen geproduceerde m³

reserves van onze planeet, goed voor 172,5 miljard

in 2014, goed voor respectievelijk 3,49 miljoen vaten

vaten ruwe petroleum.

en 3,76 miljoen vaten per dag. Deze cijfers liggen aanzienlijk lager dan de cijfers van de internationale

Nog volgens diezelfde bron was Canada ook de 1ste

instanties. Volgens de CAPP (Canadian Association

uitvoerder ter wereld van ruwe petroleum en van

of Petroleum Producers) zou de productie van pe-

condensaten in 2013, met 2,7 miljoen vaten per

troleum (enkel in ruwe versie) 3,9 miljoen vaten per

dag. Deze producten vertegenwoordigen 18% van de

dag moeten bereiken in 2015 en stijgen van 4,6 mil-

Canadese export in 2014. Het Internationaal Ener-

joen vaten per dag in 2020 naar 5,3 miljoen vaten

gieagentschap verwacht dat de wereldwijde vraag

per dag in 2030.

naar petroleum een groei van 14,1% zal kennen tussen 2013 (90 miljoen vaten per dag ) en 2035 (102,8

De verdeling per provincie toont het overwicht van

miljoen vaten per dag).

Alberta, dat in 2014 voor 77,4% van de totale nationale productie van het zwarte goud zorgde.


Productie van ruwe petroleum en andere vloeibare brandstoffen, in miljoen vaten/dag

16 14 12 10

VERENIGDE STATEN

8

SAOEDI-ARABIË RUSLAND

4

CHINA

2

CANADA VAE 2011

2013

2009

2007

2005

2001

2003

1997

1999

1995

1991

1993

1987

1989

1985

1983

1981

1979

0

Bron: US Energy Information Agency (2015)

Flux van ruwe petroleum en equivalente producten, in duizenden m³

25.000 20.000 15.000 PRODUCTIE

10.000

INVOER

5.000

LEVERING AAN RAFFINADERIJEN UITVOER Mei 2015

Feb 2015

Nov 2014

Aug 2014

Mei 2014

Feb 2014

Nov 2013

Aug 2013

Mei 2013

Feb 2013

Nov 2012

Mei 2012

Aug 2012

Feb 2012

Nov 2011

Aug 2011

Mei 2011

Feb 2011

Nov 2010

Aug 2010

Mei 2010

0



55

Sectorale analyse

6

canada

Petroleumproductie per provincie, in miljoen m³

250

200

56

150

ANDERE*

MANITOBA

100

NOORDWESTELIJKE GEBIEDEN BRITS-COLUMBIA

50

ATLANTISCHE PROVINCIES SASKATCHEWAN ALBERTA 2014

2013

2012

2011

2010

2009

2008

2007

2006

2005

2004

2003

2002

2001

0 2000

Sectorale analyse

ONTARIO

(*) Ingevolge de bepalingen van de wet op statistieken wordt de verdeling per provincie niet gespecifieerd voor 2013 en 2014. Enkel de cijfers van Alberta zijn beschikbaar. Bron: Statistics Canada (2015)

De teerzanden van Alberta Sinds enkele jaren hebben de niet-conventionele

97,5% van de totale petroleumreserves van Canada

koolwaterstoffen het klassieke petroleum van de

(167,2 miljard van de 172,5 miljard beschikbare vaten).

troon gestoten in Canada, met name dankzij de teerzanden. Deze dragen sindsdien voor meer dan de

De teerzanden kunnen op twee manieren worden

helft bij aan de petroleumrijkdom van het land en ver-

ontgonnen, in functie van de diepte van de voorraden

snelden de productiegroei die de laatste twee decen-

onder het aardoppervlak: via traditionele mijnbouw of

nia plaatsvond.

via boringen.

De teerzanden bestaan uit compact, viskeus bitumen,

Deze industrie is met 514.000 direct of indirect ver-

gemengd met zand, klei en water en vormen de 3

de

wante banen één van de belangrijkste werkgevers van

grootste geëxploiteerde of bewezen voorraad ter we-

het land. Tot hiertoe werd er al voor zo’n 217 miljard

reld van het zwarte goud. Bovendien zijn ze goed voor

CAD geïnvesteerd, waarvan 33 miljard in 2013.


teerzanden werden herzien en niet minder dan 60

de streek. Alberta produceerde 1,9 miljoen vaten per

miljard CAD aan investeringen werden uitgesteld. De

dag in 2013 en 2,2 miljoen vaten in 2014. Dit volume

productiekosten van petroleum op basis van teer-

zou nog 5 keer zo groot moeten worden in de komen-

zand liggen aanzienlijk hoger dan de kosten bij klas-

de 25 jaar, volgens de voorspellingen van de CAPP.

sieke exploitatie.

Sinds enkele maanden heeft deze euforie echter een

Het nieuwe project Fort Hills, waar ook het Belgische

deuk gekregen. Volgens het studiebureau Wood Mc-

bedrijf Cofely Fabricom (zie 4. Recente succesver-

Kenzie werden talrijke exploitatieprojecten bevroren

halen) bij betrokken is, omvat een investering van

als reactie op de val van de petroleumkoersen sinds

13 miljard CAD en zou desondanks toch begin 2017

de zomer van 2014. De ambities gebaseerd op de

starten zoals initieel voorzien.

Productie van petroleum via de teerzandenindustrie in Alberta, in miljoen vaten per dag

5

VOORUI TZ I CHTEN

4 3 2

MIJNBOUW

1

BORINGEN TOTALE PRODUCTIE 2029

2027

2025

2023

2021

2019

2017

2015

2013

2011

2009

2007

2005

0

Bron: Le Monde/Canadian Association of Petroleum Producers (2015)

De teerzanden vormen een strategische voorraad voor Canada, Noord-Amerika en de wereldmarkt. Canada gaat de uitdagingen aan die verbonden zijn aan de exploitatie van deze oliebronnen en engageert zich op politiek vlak om op een verantwoorde manier te ontginnen, door de toepassing van alle reglementering en door gebruik te maken van technologische innovaties. Bron: CAPP


57

Sectorale analyse

De teerzanden dragen sterk bij tot de welvaart van

canada

Gas Volgens het US Energy Information Agency was Ca-

lent van 145,79 miljard m³.

nada in 2012 de 4de grootste producent ter wereld Daarnaast publiceert Statistics Canada maandelijks

komt met 145,3 miljard m³. Daarbij moet Canada

een verslag van het transport en de distributie van

de twee reuzen uit deze sector laten voorgaan, met

aardgas. Net zoals voor het petroleum zijn de cijfers

name de Verenigde Staten en Rusland. Canada ver-

in dat verslag beduidend bescheidener dan die van

tegenwoordigt 4,7% van de wereldproductie, ver-

de internationale instanties.

gelijkbaar met het niveau van Iran, China en Qatar. Daarnaast was het land ook de 4de grootste uitvoer-

De algemene tendensen zijn echter gelijkaardig: na

der ter wereld, met 4.118 miljard voet³.

een daling in 2012 en 2013 (ten opzichte van 2011), steeg de Canadese productie van aardgas opnieuw

Volgens CAPP en het Internationaal Energieagent-

in 2014. Deze groei bedroeg 4,1% volgens de natio-

schap zou Canada 14,1 miljard voet³ per dag aan

nale gegevens. De bijdrage van de provincie Alberta

aardgas hebben geproduceerd in 2013, het equiva-

is ook hier doorslaggevend met 71,2% in 2014.

Productie van aardgas in miljarden m³

160 140 120 100 80 ANDERE

60

NOVA SCOTIA SASKATCHEWAN

40

BRITS-COLUMBIA, YUKON EN NOORDWESTELIJKE GEBIEDEN

20

ALBERTA 2014

2013

2012

2011

0 2010

Sectorale analyse

58

van aardgas, met 5.129 miljard voet³, wat overeen



Productie van aardgas, in miljard kubieke voet

25.000 20.000

VERENIGDE STATEN RUSLAND

15.000

IRAN

10.000

CANADA

5.000

QATAR

59

CHINA 2011

2009

2007

2005

2003

2001

1997

1999

1995

1993

1991

1989

1987

1985

1983

1981

Bron: US Energy Information Agency (2015)

Kernenergie Canada was gedurende vele jaren de grootste produ-

wereld bevinden. Algemeen gezien ligt het effectieve

cent van uranium, waarbij het tot 22% van de wereld-

uraniumgehalte van deze voorraden 10 tot 100 hoger

productie voor zijn rekening nam. Sinds 2009 staat

dan gemiddeld. Recordhouder is de mijn McArthur

het land op de 2de plaats, na Kazachstan.

River, waarvan de gemiddelde uraniumconcentratie 18% bereikt. Deze site is bovendien de grootste ter

In 2013 werd er 9.332 ton uranium geproduceerd, met

wereld wat productie betreft en zorgt op zijn eentje

een geschatte waarde van 1,2 miljard CAD. Deze ac-

voor meer dan 80% van de Canadese activiteit in deze

tiviteit zou beduidend moeten toenemen vanaf 2015,

sector.

sinds de ingebruikname van de nieuwe mijn Cigar Lake.

Bijna 85% van het Canadese uranium wordt uitgevoerd, naar de Verenigde Staten, Europa en Azië. De

Op 1 januari 2012 kende Canada een reserve van

resterende productie wordt aangewend voor de CAN-

490.000 ton uranium, goed voor 9% van de totale

DU-reactoren. Dat zijn kernreactoren die werken op

wereldreserves. Enkel de voorraden van Australië, Ka-

natuurlijk uranium en op dit moment zorgen voor 15%

zachstan en Rusland zijn nog groter.

van de verbruikte elektriciteit in Canada.

De Canadese reserves situeren zich voornamelijk in

Volgens de World Nuclear Association zou in de toe-

het noorden van de provincie Saskatchewan, waar

komst de rol van Canada in de wereldwijde vraag naar

zich de belangrijkste hoogwaardige voorraden ter

uranium toonaangevend moeten blijven.


Sectorale analyse

1979

0

canada

60

3.1.2 Hernieuwbare energie Om tegemoet te komen aan de stijgende vraag naar

Canada staat volgens het Internationaal Energie-

energie en tegelijkertijd de milieu-impact van de

agentschap derde op de wereldranglijst voor her-

broeikasgassen te verlagen heeft Canada geen an-

nieuwbare energie. 65% van de geproduceerde ener-

dere keuze dan te diversifiëren in zijn energiebron-

gie is al afkomstig uit hernieuwbare energiebronnen

nen. Hierbij wordt vooral gemikt op de elektriciteits-

(gegevens uit 2012) en dit aandeel stijgt jaar na jaar.

sector, gezien Canada de 6 grootste verbruiker van de

elektriciteit ter wereld is.

De belangrijkste Canadese bron van hernieuwbare

Sectorale analyse

energie is de elektriciteit uit waterkrachtcentrales. De ontwikkeling van duurzame technologieën is dan

Andere bronnen zoals biomassa en de energie af-

ook een prioriteit voor Canada. De regering onder-

komstig uit golfslagbewegingen dragen verder bij

steunt de opkomende “bio-economie” via zijn beleid

tot een versterking van het aandeel groene energie

en via gerichte stimulerende maatregelen, van be-

in de totale elektriciteitsproductie. De snelst groei-

lastingverlagingen en sensibiliseringsprogramma’s

ende groene bronnen zijn wind- en zonne-energie.

tot een reglementering die de markt moet ondersteunen. In verschillende provincies wordt de ontwikkeling van de sector aangedreven door belangrij-

Zonne-energie

ke engagementen op lange termijn voor de aankoop

Volgens CanSIA, de koepelvereniging van de zonne-

van schone energie.

industrie in Canada (www.cansia.ca), bezit het land de benodige grondstoffen en aantal zonne-uren om

Over heel het land lopen projecten om natuurlijke

met succes fotovoltaïsche zonne-energiecentrales

energiebronnen te ontsluiten en steeds meer bui-

te bouwen en te exploiteren, zelfs op het niveau van

tenlandse investeerders vinden de weg naar Canada.

de wereldleiders in deze sector.

Het land biedt hen inderdaad talrijke mogelijkheden over de volledige productieketen: technologische

Het potentieel aan fotovoltaïsche zonne-energie

ontwikkeling, aanvoer van brandstoffen, productie,

is aanzienlijk gestegen. In 2013 bedroeg de totale

opslag en distributie.

geïnstalleerde capaciteit 1.210 MW. Volgens de voorspellingen van CanSIA zal de Canadese markt een

“Investeren in Canada” vat de concurrentiële voor-

aanzienlijke groei blijven kennen en tegen 2025 haar

delen van Canada op het gebied van hernieuwbare

capaciteit kunnen verdrievoudigen. Omdat het een

energie samen in vier punten:

relatief nieuwe technologie is hangt de performantie

> de rijkdom aan natuurlijke grondstoffen

van deze fotovoltaïsche systemen vooral af van de

> een uitgestrekte regionale en binnenlandse markt

R&D in deze materie. Daarom beschikt Canada over

> genereuze federale en gouvernementele

talrijke onderzoeksinstituten en performante centra

incentives > toegespitste R&D en innovatie


voor het testen van nieuwe materialen.

Windenergie Volgens CanWEA, de Canadese vereniging van wind-

Het doorvoeren van deze strategie zal zorgen voor:

energie (www.canwea.ca), kende deze energietak

> verschillende investeringen voor in totaal 79 mil-

in 2014 een bliksemsnelle vooruitgang, dankzij 37

jard CAD, die van Canada een belangrijke wereld-

opgestarte projecten waardoor het totale geïnstal-

speler zullen maken binnen de industrie van wind-

leerde vermogen steeg met 1.871 MW. Er werden

energie, waarvan de waarde op 1,8 miljard CAD

windmolenparken gebouwd in Ontario, Quebec, Al-

wordt geschat. > de creatie van minimum 52.000 kwalitatieve en

berta, Nova Scotia en op Prince Edward Island.

61

voltijdse banen, waarvan veel in landelijke gebieCanada komt daarmee op de 5de plaats wereldwijd

den > 165 miljoen CAD jaarlijkse inkomsten via de ge-

2014 werd afgesloten met een totale capaciteit van

Sectorale analyse

wat betreft nieuwe windenergiecentrales. Het jaar

meenten

bijna 9.700 MW. Dit komt overeen met ongeveer 4%

> een bijkomende productiecapaciteit aan schone

van de totale energiebehoefte van het land, goed

energie van 55.000 MW, die de elektriciteitsnet-

voor de energievoorziening van meer dan 2 miljoen

werken kan consolideren en stroomonderbre-

Canadese huishoudens.

kingen kan voorkomen > een stabilisatie van de elektriciteitsprijzen

De doelstelling is om tegen 2016 een capaciteit van

> ongeveer 17 megaton minder uitgestote broei-

12.000 MW te bereiken en minimum 20% van de to-

kasgassen in Canada.

tale energieproductie uit wind te halen tegen 2025.

Totale capaciteit in Canada (juni 2015) 0,9 MW

10.204 MW

9,2 MW 489 MW

1471 MW 258 MW 221 MW

Bron: CANWEA (juni 2015)

55 MW

2883 MW

3927 MW

294 MW

204 MW 392 MW


canada

In Alberta

(Bron: CanWEA)

De windenergie-industrie is goed uitgebouwd in

Het document “WindVision 2025: A Strategy for Al-

Alberta en neemt een steeds belangrijkere plaats

berta” van CanWEA stelt twee beleidsvernieuwingen

in op de elektriciteitsmarkt, omdat zij schone en

voor die de windenergie-industrie moeten helpen

hernieuwbare energie biedt in aanvulling op andere

om volgende obstakels te overwinnen:

energiebronnen en zo bijdraagt aan de diversificatie van de productiemethodes in deze provincie.

Sectorale analyse

62

> een norm over schone energie die zou opleggen dat de elektriciteit verkocht door particuliere be-

Het eerste commerciële windmolenpark van Cana-

drijven een maximale uitstoot van broeikasgas-

da, vandaag in handen van TransAlta, werd in 1993

sen mag teweegbrengen, uitgedrukt in aantal ton

gebouwd in Cowley Ridge ten zuiden van Alberta.

koolstofdioxide per megawattuur

Alberta heeft de 3 grootste windenergieproductie de

van Canada, goed voor 1.471 MW. De windmolenpar-

> een stijging van 15 CAD per ton op de koolstof-

ken produceren voldoende om 625.000 gemiddelde

prijs, opgelegd aan grote vervuilers volgens het

huishoudens van elektriciteit te voorzien.

reglement van Alberta op de uitstoot van specifieke gassen (Specified Gas Emitters Regulation)

In Alberta is de elektriciteitsmarkt vrij en ongereguleerd, waardoor eender wie er aan de slag kan, op

De regering van Alberta werkt ook aan een strategie

voorwaarde dat het project voldoende inkomsten

over hernieuwbare en vervangende energie, die de

genereert om de rentabiliteit ervan te verzekeren. Er

provincie moet toelaten om in de running te blijven

is echter een blijvende onzekerheid over de elektri-

voor investeringen in de windmolensector. Alberta is

citeitsprijs, waardoor de financiering en uitwerking

goed geplaatst om profijt te halen uit zijn aanzien-

van projecten steeds moeilijker wordt.

lijke windenergiebronnen, zijn gespecialiseerde arbeiders en de ervaring van onafhankelijke elektriciteitsproducenten. Deze windenergie kan niet alleen zorgen voor grote hoeveelheden bijkomende schone elektriciteit voor de inwoners van Alberta, maar ook voor het stimuleren van de economie in landelijke gebieden én voor een vermindering van de uitgestoten broeikasgassen.


In Brits-Columbia

(Bron: CanWEA)

Dankzij het immense potentieel aan windenergie kan

van Brits-Columbia heeft aangekondigd de “meest

Brits-Columbia al voldoen aan de stijgende energie-

ecologische LNG” ter wereld te willen produceren,

vraag binnen de uitstootvrije elektriciteitsproduc-

waarmee zo veel mogelijk schone energie zal wor-

tie. Tegelijkertijd biedt de industrie nieuwe banen en

den gebruikt om de LNG-fabrieken van elektriciteit te

voordelen aan de lokale leefgemeenschappen.

voorzien. Daarnaast worden ook toekomstmogelijkheden gecreëerd voor onafhankelijke elektriciteits-

Het eerste windmolenpark van deze provincie werd

producenten.

63

geopend in november 2009. Vandaag telt Brits-CoHet document “WindVision 2025: A Strategy for

bijna 500 MW, de 4de grootste van Canada, waarmee

British Columbia” van CanWEA toont aan dat Brits-

voor 2% aan de totale energiebehoefte wordt voldaan.

Columbia meer elektriciteit moet genereren om te voldoen aan haar behoeften. Daarnaast beantwoordt

De energiebehoeften van Brits-Columbia zouden te-

de windenergie volledig aan de huidige doelstellingen

gen het einde van het decennium stijgen, met name

van de provincie wat betreft schone energie en aan de

als gevolg van de uitbreiding van de gas- en mijn-

vraag van de burgers voor de productie van duurzame

sectoren en van nieuwe installaties voor vloeibaar

elektriciteit, met weinig uitval en zonder uitstoot.

aardgas (LNG – Liquified Natural Gas). De regering

Windenergie in cijfers voor Alberta en Brits-Columbia (december 2014)

Aantal actieve windmolenparken Aantal windmolens

Alberta

Brits-Columbia

37

5

941

217

Totaal actief vermogen (MW)

1.471

489

Gemiddeld vermogen per windmolen (MW)

1,49

2,25

Bron: CanWEA (2015)


Sectorale analyse

lumbia een totale actieve windenergieproductie van

canada

3 sectoriale Analyse

3.2 ICT, film en digitale media

3.2.1 ICT De ICT Branch (informatie- en communicatietech-

in dienst hadden.

nologie) stelde in oktober 2014 een profiel op van de

64

Canadese sector. Het NAICS (North American Indus-

De sector is goed voor ongeveer 531.000 banen, of

try Classification System – Noord-Amerikaans clas-

3% van de nationale tewerkstelling. In de onderlig-

sificatiesysteem voor industrie) identificeert vier

gende sectoren zijn software en informaticadien-

onderliggende sectoren:

sten goed voor 61,7% van deze tewerkstelling, die een stijging van 4,7% telde in 2013. De werknemers

Sectorale analyse

binnen de ICT-sector zijn hoog opgeleid. In 2013 had Productie van ICT

47,2% van deze groep een universitair diploma be-

> Informaticamateriaal en toebehoren

haald. Daarnaast behoren deze werknemers tot de

> Communicatiemateriaal

best betaalde personeelsleden, met een inkomen

> Audio- en videomateriaal

dat gemiddeld 48% hoger ligt dan het doorsnee in-

> Elektronische componenten

komen van een Canadese werknemer. De onderlig-

> Magnetische en optische dragers

gende sectoren software en informaticadiensten

evenals de productie van communicatiemateriaal

ICT-groothandel

kunnen qua lonen de hoogste cijfers optekenen.

Software- en informaticadiensten

De gegenereerde inkomsten stegen in 2013 met

> Software-ontwikkelaars

2,7% naar 160 miljard CAD, een groei die voorname-

> Ontwikkelaars van informaticasystemen en

lijk te danken valt aan de sector software en infor-

aanverwante diensten > Gegevensverwerking, hosting en aanverwante diensten > Herstelling en onderhoud van elektronica en van precisiemateriaal

maticadiensten (+5,6%). Tussen 2007 en 2013 kon een forse groei van 19,8% worden geregistreerd, waarbij de inkomsten stegen van 133,4 miljard CAD naar 159,9 miljard CAD. De onderliggende sector van de productie kende een aanzienlijke achteruitgang van 46,1%, terwijl de andere sectoren vooruitgang

Communicatiediensten

boekten. De ICT-sector droeg met 65 miljard CAD voor 4,4%

De ICT-sector telt ongeveer 37.000 ondernemin-

bij aan het Canadese BBP in 2013.

gen en bestaat vooral uit kleine bedrijfjes, waarvan 87,6% actief in software en informaticadiensten.

De sector blijft de grootste afnemer van R&D-dien-

In 2013 telden 32.000 van deze bedrijven (86% van

sten in Canada. In 2013 bedroegen uitgaven in deze

het totale aantal) minder dan 10 werknemers, terwijl

richting 5 miljard CAD, ofwel 31,8% van de totale

slechts 80 bedrijven meer dan 500 personeelsleden

privé-uitgaven aan R&D in het hele land.


Inkomsten per onderliggende sector, in miljard CAD

Communicatiediensten Software en informaticadiensten Groothandel Productie

200

65

150

50

2013

2012

2011

2010

2009

2008

2007

0

Bron: Industry Canada, Canadian ICT Statistical Overview

BBP per onderliggende ICT-sector (2013)

47%

Communicatiediensten

39%

Software en informaticadiensten

8%

Groothandel

6%

Productie



Sectorale analyse

100

canada

Export De exportcijfers van de Canadese ICT-sector be-

Deze laatste kenden overigens een achteruitgang

droegen 21,8 miljard CAD in 2013, een daling van

van 39,8% tegenover 2007. De ICT-goederen die in

14,8% tegenover 2007.

Canada geproduceerd worden blijven gericht op de export, voor 81%. Twee derde daarvan gaat naar de

66

Software en informaticadiensten, evenals de com-

Verenigde Staten (66,4% in 2013) en 10,6% is be-

municatiediensten, stegen in diezelfde periode, met

stemd voor de EU.

respectievelijk 25,0% en 11,1%. ICT-diensten maken momenteel de helft uit van de gehele sector (11,6 van 10,6 miljard CAD voorafgaan.

ICT-uitvoer, in miljard CAD

30

25,6

25,2 22,7

20

20,6

22

22,3

21,8

GOEDEREN SOFTWARE EN INFORMATICADIENSTEN

10

COMMUNICATIEDIENSTEN TOTAAL 2013

2012

2011

2010

2009

2008

0 2007

Sectorale analyse

miljard CAD), waarbij ze de ICT-producten ter waarde



3.2.2 Film De studie “Global Entertainment and Media Outlook

Columbia, is dynamisch en goed ontwikkeld in Ca-

2014-2018” van PricewaterhouseCoopers voorziet

nada. Vancouver, bijgenaamd het Hollywood van het

dat de wereldwijde uitgaven voor de filmindustrie te-

Noorden, is het derde grootste filmcentrum van het

gen 2018 zullen stijgen tot 112,6 miljard USD. Noord-

Noord-Amerikaanse continent, na Los Angeles en

Amerika blijft de grootste afzetmarkt voor dit soort

New York. De stad dient met 250 draaidagen per jaar

entertainment, met 43,7 miljard CAD aan uitgaven.

al lang als decor voor televisieseries (X-files, Stargate,…) en films (Scary Movie, Twilight, I Robot, …).

67

De CMPA of Canadian Media Production Association In de laatste 5 jaren steeg het aantal langspeelfilms

nadese filmsector voor de periode 2013-2014.

dat uitkwam in de zalen, terwijl het aantal producties afnam (84 in 2014, tegenover 108 in 2013).

In 2014 brachten de Canadese producties inkomsten tot 5,9 miljard CAD op en stelden ze meer dan

Het gemiddelde budget van Engelstalige producties

125.000 mensen te werk.

steeg tot 7 miljoen CAD (tegen gemiddeld 4 miljoen in het voorbije jaar), terwijl het budget van Fransta-

De sector van de onafhankelijke producties, voor-

lige producties stabiel bleef met ongeveer 2,8 mil-

namelijk gevestigd in Ontario, Quebec en Brits-

joen CAD.

Inkomsten van de Canadese producties

2013 (in miljoen CAD)

2014 (in miljoen CAD)

Aandeel in 2014

Groei

Aantal banen

2.230

2.290

39%

2,7%

49.100

Buitenlandse producties en productiediensten

1.740

1.830

31%

5,2%

39.100

Binnenlandse radioproducties

1.400

1.360

23%

-2,9%

29.200

361

376

6%

4,2%

8.100

5.731

5.856

100%

2,2%

125.500

Onafhankelijke televisieproducties

Filmproducties Totaal

Bron: CMPA (2015)


Sectorale analyse

(www.cmpa.ca) analyseerde het profiel van de Ca-

Canadese incentives… Langspeelfilms zijn dure producties met een hoog risico. De financiering is doorgaans afkomstig van verschillende bronnen. De bijdrage van buitenlandse investeerders is aanzienlijk gestegen van 16% naar 30% van het totale budget, in de periode 2010-2014. De industrie kan zich ook ontwikkelen dankzij de

68

steun van de federale, provinciale en lokale regeringen. Deze moedigen de investeringen door Canadese en buitenlandse investeerders aan via belastingkredieten, die in 2014 goed waren voor 27% van het totale budget. > Op federaal niveau laat een belastingkrediet de bedrijven toe om 25% te besparen op de toegelaten personeelskosten, voor een maximum van 15% van de totale productiekost. Een belastingkrediet voor diensten in de Canadese filmproductie ten

belope

van

16%

van

de

toegelaten

personeelskosten in Canada is eveneens voorzien, zonder maximumbedrag. > In Alberta biedt het mediafonds subsidies aan die 25% tot 30% van de toegelaten productiekosten dekken. > In Brits-Columbia laat het belastingkrediet ter bevordering van de filmindustrie de bedrijven toe om 35% van de toegelaten personeelskosten terug te vorderen, met een maximum van 21% van de totale productiekosten. Dit gaat gepaard met een regionaal krediet, een krediet voor “uitgestelde plaatsing” en een opleidingskrediet. Het belastingkrediet op de productiediensten laat


bedrijven toe om 33% van de personeelskosten

van buitenlandse bedrijven kunnen genieten van dit

terug te vorderen, zonder maximumbedrag. Een

fiscaal voordeel, behalve televisiedistributiebedrij-

regionaal krediet en een krediet voor afgelegen

ven en bedrijven waarvan het hoofddoel de ontwik-

locaties zijn eveneens mogelijk.

keling en productie van audiovisuele werken is.

De participatieve financiering, ook wel gekend als

De productie moet een audiovisueel werk zijn dat

socio financement of crowdfunding, is een nieuwe

onder één van volgende categorieën valt:

tendens in de sector. Daarbij wordt beroep gedaan op een groot aantal personen om een bijdrage te leveren

> een fictiefilm (lange, gemiddelde en korte duurtijd), een documentaire of een animatiefilm

eenlopende doeleinden (kunsten, nieuwe technolo-

voor bioscopen

gie, gezondheid, welzijn …). Het CMF (Canada Media

> een animatieserie voor televisie

Fund) lanceerde in 2013 een website voor participa-

> een documentaire voor televisie

tieve financiering ten behoeve van de Canadese pro-

> een langspeelfilm voor televisie

ducenten: crowdfunding.cmf-fmc.ca/fr. Zij hebben

> een kinder- of jeugdreeks

momenteel een dertigtal crowdfunding platforms in hun beheer.

De nieuwe, strengere wet op de tax shelter werd van kracht op 1 januari 2015, na goedkeuring door de EU. Alle kaderakkoorden die sinds die datum werden

… en Belgische

ondertekend zullen onderworpen zijn aan deze nieu-

De productie van een film vereist aanzienlijke finan-

we wet. De oude wet blijft van toepassing voor alle

ciële middelen. Een van de financieringsbronnen in

akkoorden ondertekend vóór 1 januari 2015.

België voor de productie of coproductie van films is het systeem van de tax shelter. Het betreft een fis-

Voor meer informatie kan u terecht op deze site:

cale stimulans die in 2004 door de federale regering

www.taxshelter.be.

werd gelanceerd met de bedoeling de productie van audiovisuele en cinematografische producties aan te moedigen. Een bedrijf dat wenst te investeren door een audiovisuele productie te steunen kan via dit mechanisme genieten van een fiscale vrijstelling van 310% op het geïnvesteerde bedrag. De wetgever beperkt op die manier het financiële risico voor de investeerders. Alle binnenlandse bedrijven en Belgische afdelingen


Sectorale analyse

en op die manier fondsen binnen te halen voor uit-

69

canada

3.2.3 Digitale media De consumenten zijn getuige geweest van een ex-

In 2012 droegen de 329 videogamestudio’s van Cana-

plosie in het media-aanbod, aangedreven door de

da voor meer dan 2,3 miljard CAD bij aan het BBP van

opkomst van internet en het groeiende succes van

het land. Met 16.500 voltijdse werknemers is de Cana-

smartphones en andere met internet verbonden

dese videogamesindustrie de 3de grootste ter wereld.

apparaten. Deze digitale wereld geeft aan enter-

Sectorale analyse

70

tainmentbedrijven en media de mogelijkheid om de

Een paar Canadese titels die het meeste succes ken-

gebruikers telkens weer nieuwe ervaringen voor te

den zijn onder meer “Assassin’s Creed” (Ubisoft),

stellen, die tegemoet komen aan hun behoeften en

“Mass Effect” (EA/BioWare) en “FIFA Soccer” (EA

immer evoluerende verwachtingen. De inhoud wordt

Sports).

steeds mobieler, gepersonaliseerder en toegankelijker via tal van kanalen en toestellen. Animatie en digitale effecten De Canadese digitale media is aan een steile opmars

Animatie en digitale effecten liggen aan de basis

bezig. Canada wordt gezien als een van de wereldlei-

van de wereldwijde groei van de filmindustrie. De

ders in de ontwikkeling van videogames, animatie-

20 meest succesvolle films aller tijden hebben hun

spelletjes en visuele effecten. De sector breidt zich

succes mede te danken aan visuele effecten of aan

ook uit naar domeinen als website development, social

hoogstaande animaties. Tegenwoordig kunnen de

networking, onderwijs, gezondheidszorg en reclame.

visuele effecten van een langspeelfilm tot 30% van het totale productiebudget opslorpen.

De media-industrie stelt 50.000 mensen te werk en genereert een jaarlijkse inkomst van rond de 7,5 mil-

De special effects en de animaties zijn steeds geso-

jard CAD. Het land is dan ook één van de belangrijkste

fisticeerder en omvatten uiteenlopende technieken.

investeringsbasissen voor de bedrijven uit de sector.

Het is een complex werk, waarvoor specialisten op verschillende gebieden nodig zijn: belichting, kadrering, … De bedrijven in deze sector hangen gro-

Videogames

tendeels af van projecten van grote filmstudio’s,

De Canadese industrie voor videogames beschikt

waardoor de personeelsbehoeften onvoorspelbaar

over nieuwe technologieën en platformen, die tel-

zijn en sterk kunnen variëren.

kens heel wat ontwikkelingsmogelijkheden bieden voor buitenlandse investeerders. Canada is een

De Canadese sector is op internationaal niveau ge-

vooraanstaande speler in de wereldwijde industrie

kend voor zijn creativiteit en zijn innovatieve karak-

van videogames, zowel qua omvang van de sector

ter. Heel wat bedrijven uit Canada waren betrokken

als wat betreft de budgetten van de gebruikte bron-

bij succesvolle films en zelfs bij oscarkandidaten,

nen en het aanwezige talent.

zoals “Life of Pi”, “The Amazing Spider-Man” en


“Pacific Rim”. De Canadese studio’s zijn ook bijzon-

… en concurrentiële prijzen

der aanwezig in de productie van commerciële re-

Canada biedt de laagste exploitatiekosten en het

clame, van populaire tv-series zoals “Game of Thro-

meest aantrekkelijke fiscale kader van alle G7-lan-

nes”, “The Walking Dead” en “Falling Skies”, en van

den voor wat betreft digitaal entertainment. De ont-

tekenfilmseries voor kinderen zoals “Ninja Turtles”

wikkelingsstudio’s voor videogames in Canada ge-

en “My little pony”.

nieten algemeen gesproken een voordeel van 23,8% tegenover hun tegenhangers in de Verenigde Staten,

Tot de belangrijkste studio’s in Brits-Columbia en an-

volgens een studie van KPMG.

dere westelijke provincies horen: BioWare (EA), CapDeze voordelen zijn onder meer het gevolg van de

Electronic Arts (EA), GameHouse, GREE, Hothead

financiële stimulansen die worden aangeboden aan

Games, Image Engine, Kabam, Kixeye, Microsoft

de digitale bedrijven in het land.

Game Studios, Method Studios, Moving PictureCompany, Namco Bandai Games, Next Level Games, Relic

Een eerste reeks maatregelen zijn aanzienlijke fi-

Entertainment (SEGA), Prime Focus World, Rainma-

nanciële stimulansen in het kader het programma

ker Entertainment, Satellite Animation Studios, Sony

voor wetenschappelijk onderzoek en experimentele

Pictures Imageworks, United Front Games…

ontwikkeling (RS&DE) van Canada. Deze vergoeden bedrijven die de wetenschappelijke aspecten en de technologie verbonden aan de gamesindustrie voor-

Dankzij talent…

uit stuwen.

Canada telt een aantal internationaal gerenommeerde opleidingscentra voor digitale media, ani-

Een tweede reeks maatregelen gaat uit van ver-

matie, videogame development en visuele effecten.

schillende provincies, die bedrijven welke aan de

Elk jaar komen er duizenden talentvolle afgestu-

toelatingscriteria beantwoorden vergoedbare belas-

deerden bij op de arbeidsmarkt waar al veel ervaren

tingkredieten bieden voor digitale interactieve mul-

werkkrachten actief zijn in de Canadese digitale in-

timediaproducten, in functie van het aantal mede-

dustrie.

werkers en de uitgaven in marketing en distributie. In Brits-Columbia zijn er drie gekende types belas-

L’École des arts numériques, de l’animation et du

tingkrediet:

design de Montreal (Centre NAD), OCAD University in Ontario, Sheridan College in Toronto, het Centre

> het belastingkrediet voor visuele effecten of

for Digital Media en de Emily Carr University of Art

digitale animatie, dat bedrijven toelaat om

and Design in Vancouver zijn slechts enkele van de

17,5% terug te vorderen van de toegelaten

talrijke scholen actief in de digitale media die voor-

personeelskosten direct gelinkt aan activiteiten

aanstaande opleidings- en researchprogramma’s

in digitale animatie of visuele effecten, zonder

aanbieden.

maximumbedrag


Sectorale analyse

com, DeNA, Digital Domain 3.0., Disney Interactive,

71

canada

> het belastingkrediet voor interactieve digitale media, waarmee bedrijven tot 17,5% van de toegelaten personeelskosten kunnen terugvorderen > het belastingkrediet van het “kapitaalrisicoprogramma”, waarmee bedrijven 30% van de aankoop van aandelen van een EBC (eligible business corporation) kunnen terugvorderen. 72

Sectorale analyse

Het succes van Vancouver Vancouver wordt beschouwd als koploper op gebied van speciale effecten en 3D-animatie. Een dertigtal studio’s beheersen de totale markt en stellen ongeveer 5.000 personen te werk. Filialen van Europese en Amerikaanse reuzen als Sony Picture Imageworks, Pixar en Motion Picture Company zijn er gevestigd naast onafhankelijke lokale bedrijven, oorspronkelijk opgericht voor post-productiewerk. Sinds de opening in Vancouver in 2009 heeft Sony hier onder meer ”The Smurfs” en “The Amazing Spider-man” gerealiseerd. De studio-oppervlakte werd intussen verdubbeld en biedt plaats aan 4.000 artiesten, tegenover amper een twintigtal in 2009.

Vancouver is een onweerstaanbare bestemming voor de Hollywoordstudio’s, dankzij de 3 “ T’s”: talent, tax credit en time zone – dezelfde als die in Los Angeles. Jason Dowdeswell, Directeur bij Sony Pictures Imageworks (september 2012)


73

Canada has demonstrated a deep understanding of the digital media and game industries. ...This makes it a perfect choice for our first step forward in establishing our global network. ...thanks to its great talent pool, leading-edge academic and research institutions and pro-business federal and provincial governments. Hajime Nakatani, Voorzitter van Namco Bandai Studios Inc. (april 2013)


canada

3 sectorale Analyse

3.3 Life sciences Canada speelt ook een leidende rol op het gebied van

centratiepolen rond grote steden in Ontario, Quebec

life sciences. Het stijgende aantal migranten, vooral

en in Brits-Columbia. De provincie Alberta is vooral

in de westelijke provincies, en de veroudering van de

actief in de biotechnologie (voor bijvoorbeeld gezond-

bevolking laten de vraag naar gezondheidszorg toe-

heidszorg en landbouw) en de medische technologie.

nemen. Hierna volgen enkele analyses van de onderliggende

Sectorale analyse

74

De activiteiten gelinkt aan life sciences zijn verspreid

sectoren farmaceutische producten en medische ap-

over het hele land, maar er zijn toch bepaalde con-

paratuur.

3.3.1 Farmaceutische producten De Canadese farmaceutische industrie stelde in 2013

van de verkoop op voorschrift. De andere verkochte

bijna 27.000 personen te werk en telde 490 bedrijven.

producten zijn generische geneesmiddelen. De ver-

De waarde van de nationale jaarlijkse productie aan

schillende regeringen kwamen tussen voor 42% van

farmaceutische producten bedroeg 7,7 miljard CAD

de uitgaven aan geneesmiddelen, de rest viel ten

tussen augustus 2013 en augustus 2014.

laste van de verzekeringen en van particulieren.

Een deel van deze bedrijven is actief in R&D, met het

Meer dan de helft van de Canadese geneesmidde-

oog op de commercialisatie van gepatenteerde in-

len zijn bestemd voor de export, voornamelijk naar

noverende of verbeterde producten, terwijl anderen

de Verenigde Staten. 62,3% van de nationale markt

zich focussen op de verbetering van generische ge-

wordt bevoorraad via de invoer, waarvan 43% af-

neesmiddelen. Daarnaast is er ook een nieuwe on-

komstig uit de Europese Unie en 33% uit de Verenig-

derliggende sector in opkomst die zich richt op bio-

de Staten. Tussen 2001 en 2012 steeg de waarde

logische producten.

van de farmaceutische uitvoer en invoer in Canada met respectievelijk 136% en 93%.

Tussen 2001 en 2013 verdubbelde nagenoeg de verkoop van geneesmiddelen op Canadees grondgebied.

De tien grootste namen ter wereld uit de farmaceuti-

In 2013 vertegenwoordigde de verkoop een bedrag

sche sector zijn in Canada aanwezig met activiteiten

van 22,0 miljard CAD, goed voor 2,5% van het ver-

in R&D, productie, marketing en productontwerp.

kochte volume ter wereld, waardoor Canada als 8

Volgens Industry Canada worden zij aangetrokken

ste

grootste geneesmiddelenmarkt gerangschikt staat.

door de R&D infrastructuur van zeer hoge kwaliteit, door de aanwezigheid van voldoende hoog opgeleide

89% van deze verkopen gebeurt via detailhandels en

arbeidskrachten, een eenvoudige toegang tot grote

11% via de ziekenhuizen. De merkproducten waren

afzetmarkten en door de financiële steun van de

goed voor 76% van de totale verkoop en voor 37%

openbare sector.


Verkoop van geneesmiddelen in Canada (in miljard CAD)

25 20 15 10 5 17,6

19,5

20,4

21,8

22,1

21,6

21,6

22,0

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013


Canadese handel in farmaceutische producten (in miljard CAD)

16 14 12 10 8 6 4

EXPORT

2

IMPORT HANDELSTEKORT 2013

2012

2011

2010

2009

2008

2007

2006

2005

2004

0


De farmaceutische industrie geniet namelijk van

financiering van meerdere honderden miljoenen CAD

openbare steun via de CIHR (Canadian Institutes of

toe en ondersteunt meer dan 14.000 onderzoekers

Health Research), het overheidsfonds belast met in-

en stagiaires.

vesteringen in deze sector. De CIHR kent jaarlijks een


Sectorale analyse

16,3

2005

75 15,2

2004

0

canada

De farmaceutische R&D-sector is bijzonder inten-

stamcellen, regeneratieve geneeskunde, genomica

sief en staat op de tweede plaats na de ICT. In 2014

en de technologie van antistoffen.

stonden 20 farmaceutische en biotechnologische bedrijven op de lijst van de 100 ondernemingen die

In de westelijke provincies bevinden zich het Centre

in Canada het meest aan R&D spendeerden.

for Drug Research and Development in Brits-Columbia, dat zich bezighoudt met het commercialiseren

Sectorale analyse

76

De uitstekende reputatie van het Canadese onder-

van universitair onderzoek en Genome Alberta, een

zoek situeert zich vooral op het gebied van car-

openbare instelling zonder winstbejag dat onder-

diovasculaire problemen, metabolisme, neurowe-

zoeks- en samenwerkingsprojecten op gebied van

tenschappen, oncologie, infectieziekten, vaccins,

genomica lanceert, financiert en beheert.

3.3.2 Medische apparatuur De Canadese industrie van medische apparatuur is

De medische instrumenten afkomstig uit West-

zeer dynamisch en houdt zich bezig met het ont-

Canada omvatten onder meer:

werpen en produceren van apparatuur die de laat-

> een reductiemiddel voor de behandeling van re-

ste toepassingen uit andere sectoren integreren,

fractaire angina, de trans-catheter-klep en het

zoals biotechnologie, hoogtechnologisch materiaal,

weefsel Peri Patch MC, ontworpen en geprodu-

micro-elektronica, telecommunicatie en software-

ceerd door Neovasc Inc. (Vancouver)

ontwikkeling.

> de systemen voor digitale radiografie van Imaging Dynamics Company, Ltd. (Calgary)

De Canadese markt kan in volgende segmenten

> de C-leg, een knieprothese die wordt gecontro-

worden opgedeeld (in % aandeel van de totale ver-

leerd via een microprocessor, ontwikkeld door

kopen):

een Canadese ingenieur aan de Universiteit van

> diagnoseapparatuur (25,8%)

Alberta

> verbruiksgoederen (15,3%) > hulpmiddelen voor patiënten (12,3%)

Deze onderliggende sector omvat 1.500 bedrijven

> orthopedische producten en prothesen (11,8%)

en stelt 35.000 mensen te werk. Nordion, Novadaq

> orthodontologische producten (6,9%)

Technologies, Titan Medical en enkele gerenom-

> overige producten (27,8%), met onder andere

meerde multinationals (Baxter, Johnson & Johnson,

rolstoelen, oftalmologische instrumenten,

Zimmer Medtronic en Roche) zijn allemaal vertegen-

anesthesietoestellen, dialyseapparaten,

woordigd in Canada. De industrie wordt in absolute

bloeddrukmeters, endoscopietoestellen,

aantallen gedomineerd door kmo’s, terwijl de multi-

ziekenhuisuitrusting, …

nationals de grootste marktaandelen hebben.


De 10 belangrijkste markten voor medische instrumenten (2012)

Rangschikking

Land

Marktaandeel (in %)

Verenigde Staten

118,9

36,3

2

Japan

32,4

9,9

3

Duitsland

23,1

7,0

4

China

14,1

4,3

5

Frankrijk

13,5

4,1

6

Groot-Brittannië

9,9

3,0

7

Italië

8,6

2,6

8

Rusland

6,8

2,1

9

Canada

6,8

2,1

10

Brazilië

1

Wereldtotaal (67 landen)

5,3

1,6

327,7

100,0

Bron: Espicom, The World Medical Market Book 2013 / Investir au Canada

De wereldmarkt van medische instrumenten, die

besteden dan ook gemiddeld 12% van hun jaarlijkse

grotendeels in handen is van de Verenigde Staten,

inkomsten aan de ontwikkeling, het op punt stel-

werd in 2012 geschat op 327,7 miljard USD. Cana-

len en commercialiseren van nieuwe producten. Er

da staat op de 9 plaats met 6,8 miljard USD, een

wordt heel wat researchwerk verricht in de Canadese

marktaandeel van 2,1%.

universiteiten, instituten, technologie-incubators en

de

ziekenhuizen. In 2012 bedroeg de Canadese uitvoer van deze sector 1,8 miljard CAD (volgens de schattingen 1,9 mil-

Zo concentreert het Medical Image Analysis Labora-

jard in 2013) en de invoer 5,4 miljard CAD.

tory van de Simon-Fraser University in Brits-Columbia zich op de ontwikkeling van nieuwe technologie

Dankzij NAFTA hebben de Canadese bedrijven een

voor beeldanalyse van de hersenstructuren. Het Al-

belastingvrije toegang tot de grootste markt voor

berta Centre for Advanced Micro Nano Technology

medische instrumenten ter wereld. De Verenigde

Products is een ander voorbeeld uit West-Canada.

Staten zijn dan ook de belangrijkste handelspart-

Dit centrum biedt zijn klanten via hun kantoren in

ner van Canada, goed voor 50,9% van de invoer en

Edmonton en Calgary toegang tot uitrusting, instal-

64,7% van de uitvoer van medisch materiaal. China

laties en kennis van wereldniveau, evenals toegang

en Duitsland zijn de 2 volgende handelspartners.

tot een heel netwerk van organisaties die de ontwikkeling van microtechnologie en nanotechnologie on-

Innovatie is essentieel voor deze sector. De bedrijven

dersteunen.


77

Sectorale analyse

Geschatte verkoop (in miljard USD)

canada

3 sectorale Analyse

3.4 Lucht- en ruimtevaart De Canadese lucht- en ruimtevaartindustrie draagt

gericht op R&D. In 2014 werd hierin 1,8 miljard

op aanzienlijke en strategische wijze bij aan de natio-

CAD geïnvesteerd, een stijging van 60% op tien

nale economie. Industry Canada en AIAC (Aerospace

jaar tijd. De intensiteit van de R&D ligt in deze

Industries Association of Canada - www.aiac.ca),

sector 5 keer zo hoog als het gemiddelde in de hele

werkten samen aan het in 2015 verschenen rapport

productiesector. Canada rangschikt zich op een 3de

“The State of the Canadian Aerospace Industry”.

plaats wereldwijd wat betreft de concentratie aan lucht- en ruimtevaartgerelateerde R&D.

Sectorale analyse

78

In 2014 droeg de sector voor 29 miljard CAD bij aan het Canadese BBP en genereerde het 27,7 miljard

Het land staat ook op de 3de plaats ter wereld voor

CAD, waarmee Canada 5de staat op de OESO-ranglijst

de productie van burgervliegtuigen. De geschatte

van lidstaten. De 700 bedrijven actief in de lucht- en

groei van deze activiteit wordt geschat op 22%

ruimtevaartindustrie stellen rechtstreeks 76.000

voor de periode 2014-2021 – ter vergelijking: op

mensen te werk, waarvan 43% in de productie en

wereldniveau bedraagt deze slechts 11%. Bovendien

30% als onderzoeker, technicus of ingenieur.

staat Canada:

De activiteiten in de sector zijn als volgt verdeeld:

> 1ste in de productie van vluchtsimulators, helikoptermotoren en turbopropellers

> Productie: 73% > Onderhouds-, herstel- en revisiediensten (OHR): 27%

> 2de in de productie van business jets en regionale vliegtuigen > 3de in de productie van vliegtuigen in het algemeen en motoren voor de burgerluchtvaart

Deze twee onderliggende sectoren kenden een aanzienlijke groei in het voorbije decennium met

80% van de Canadese lucht- en ruimtevaartproduc-

respectievelijk 29% en 37% tussen 2004 en 2014.

tie wordt uitgevoerd, voornamelijk naar de Verenigde Staten (62%), Europa (23%) en Azië (8%). De klan-

West-Canada draagt voor 14% bij aan het directe

ten komen uit zeer uiteenlopende subsectoren.

BBP via de productie, waarvan de meeste activiteiten zich concentreren in Ontario. De verschillende OHR-

57% van de uitvoer heeft te maken met de toeleve-

diensten zijn in deze regio dan weer goed voor 44%

ringsketen (motoren, landingsgestellen, avionica -

van het BBP.

toegepaste elektronica in de luchtvaart - en andere onderdelen). Vliegtuigen en helikopters zijn goed

De lucht- en ruimtevaartsector is in Canada sterk


voor 39% en de simulatoren staan voor 4%.

Aandeel in het directe BBP

Uitvoer van de lucht- en

van de Canadese lucht- en

ruimtevaartindustrie per

ruimtevaartindustrie, per regio

continent (2014)

Regio

Productie

OHR-diensten

Quebec

56%

18%

Ontario

23%

24%

Westelijke provincies

14%

44%

Atlantische provincies

7%

14%

79

Sectorale analyse

Bron: Industry Canada (2014)

62%

Verenigde Staten

23%

Europa

8%

Azië

7%

Rest van de wereld


Uitvoer van de lucht- en ruimtevaartindustrie per productcategorie (2013)

39%

Vliegtuigen en helikopters

4%

Simulatoren

57%

Supply Chain

28%

Motoren

7%

Landingsgestellen

9%

Avionica

13%

Andere onderdelen



canada

Canada

is

wereldwijd

vermaard

voor

zijn

Sterkste punten van Canada

luchtvaartopleidingen met 2.000 scholen die een

(producten en diensten) op lucht- en

pilotenopleiding aanbieden. De geografie van het

ruimtevaartgebied:

land en zijn gevarieerde klimaat bieden immers een geschikte omgeving om de vereiste vaardigheden

> Commerciële vliegtuigen en business jets

als piloot te verwerven.

> Helikopters > Vliegtuigen voor gewoon luchtverkeer en voor vrachtverkeer

80

> Vliegtuigmotoren > Avionica

Sectorale analyse

> Vliegtuigonderdelen > Vluchtsimulatoren > Systemen voor het landingsgestel > Hoogwaardige productie van composietmateriaal > Onderhouds-, herstel-, en revisiediensten voor cellen, motoren en onderdelen > Diensten in verband met satellieten, robotica en de ruimtevaartindustrie Bron: Investir au Canada – Industrie aérospatiale (2014)

Belangrijkste bedrijven in de Westelijke provincies:

> Asco Aerospace Canada Ltd > Avcorp > Boeing Canada > Cascade aerospace (IMP Group) > Vector Aerospace (Airbus Group) > General Dynamics Canada > Magellan Aerospace > MDA > Pratt & Whitney Canada (P&WC) > StandardAero > Viking Air Ltd Bron: Investir au Canada – Industrie aérospatiale (2014)


81


canada

3 sectorale Analyse

3.5 transport

Sectorale analyse

82

De Canadese sector van goederentransport, opslag

Wegtransport

en logistieke diensten komt overeen met code 48-49

De subsector van het vrachtwagenvervoer omvat

van het NAICS (North American Industry Classificati-

een groot aantal kleinere transporteurs die in on-

on System). In 2014 vertegenwoordigde deze sector

deraanneming werken en eigenaars die voor eigen

4,2% van het BBP (een stijging van 4,5% tegenover

rekening rijden. Daarnaast zijn er ook grotere bedrij-

2013), bijna 700.000 banen en meer dan 9 miljoen

ven die over een wagenpark beschikken en volledige

CAD aan investeringen.

logistieke diensten aanbieden.

De vraag naar transport, opslag en logistieke dien-

Spoorwegtransport

sten komt vanuit alle sectoren van de Canadese

De Canadian National Railway Company (CN) en het

economie. Zij is daarom rechtstreeks afhankelijk van

spoorwegbedrijf Canadian Pacific (CP) staan in voor

de economische activiteiten en de structuur van de

het grootste deel van het binnenlandse spoorweg-

handelstransacties in het land, zowel intern, grens-

transport. Ze bieden diensten aan als multimodaal

overschrijdend (met de Verenigde Staten) als inter-

vervoer, logistiek en douaneafhandeling.

nationaal. Het totale volume aan getransporteerde goederen Het binnenlandse transport van goederen gebeurt

via het spoornetwerk steeg met 2,3% in 2013, goed

voornamelijk per vrachtwagen en per trein, terwijl

voor 300,4 miljoen ton, vooral te danken aan de uit-

het internationale transport vooral via de lucht- en

voer van energieproducten.

zeevaart verloopt. Transport over zee Vancouver is de grootste Canadese haven voor de internationale containerhandel. De haven neemt 54% van het nationale totaal voor zijn rekening en loopt daarmee ruim voor op Montreal (29%), Halifax (9%) en Prince Ruper (7%).

Canada is bijzonder goed geplaatst om de handelsopportuniteiten ten volle te benutten die de verschillende zich ontwikkelende economieën bieden, en het land is ook een toegangspoort tot Noord-Amerika. Het binnenlandse transportnetwerk is goed ontwikkeld en er worden uiteenlopende diensten aangeboden. Naast het efficiënte transportnetwerk zorgen ook de toegangshavens en de zogenaamde handelscorridors voor een optimale competitiviteit. Statistics Canada (oktober 2013)


Luchtvracht Het vliegtuigtransport wordt in Canada vooral ge-

verhoging op rij sinds de economische vertraging van

bruikt voor bederfelijke producten, waardevolle goe-

2009. Het totale volume van geloste en ingeladen lucht-

deren of dringende bestellingen. Niet minder dan 11

vracht op de Canadese luchthavens steeg met 2,7%.

luchtvaarttransporteurs bedienen Noord-Canada, dat van deze leveringsmethode afhankelijk is om het

Hoewel de sector van het binnenlandse verkeer de

hele jaar door bevoorraad te kunnen worden.

grootste blijft (60% van het personenvervoer en 43% van het goederentransport), kende het internatio-

In 2014 steeg het passagiersverkeer met 5,4%, de 5de

nale verkeer de sterkste groei.

Aantal passagiers

Vracht

In miljoenen

Groei 2013/2014

Groei 2009/2014

In ton

Groei 2013/2014

Binnenlandse sector

78,9

4,9%

22%

480.000

2,8%

Grenssector (Verenigde Staten)

26,0

5,3%

26,5%

230.000

-1,9%

Internationale sector Totaal

25,7

7,1%

31,4%

390.000

5,3%

130,6

5,4%

24,6%

1.100.000

2,7%

Bron : Statistics Canada (2015)

Meer informatie is te vinden op de websites van volgende organisaties: > Office des transports du Canada (OTC): www.otc-cta.gc.ca/fra > Air Transport Association of Canada (ATAC): www.atac.ca > Association des chemins de fer du Canada (ACFC) : www.railcan.ca > Alliance canadienne du camionnage: www.cantruck.ca > Canadian Shipowners Association (CSA): www.shipowners.ca > Supply Chain Management Association (SCMA): www.sclcanada.org


Sectorale analyse

Luchtverkeer in Canada, 2014

83


85

4

Recente succesverhalen


canada

4 Recente succesverhalen

ASCO SECTOR: LUCHTVAART

86

Als tweede grootste Belgische luchtvaartbedrijf ont-

Asco Aerospace Canada Ltd werd in 2003 opgericht

wikkelt, produceert en assembleert Asco metalen

om dichter bij zijn klanten te komen. Vanuit Vancou-

hoge precisie componenten. Dankzij zijn specialisa-

ver werkt dit filiaal voornamelijk als onderaanne-

tie in harde metalen zoals titanium werd het bedrijf

mer van Boeing, waarvan de fabrieken in Seattle op

wereldleider in onder meer de rails waarop de vleu-

slechts enkele uren afstand liggen.

gelkleppen in de vleugels bewegen, in landingsge-


stellen en in dragende onderdelen van de motoren.

Het filiaal heeft 160 medewerkers die in een moderne infrastructuur onder andere onderdelen voor

Dit familiebedrijf vierde in 2014 zijn 60 verjaardag.

de Amerikaanse straaljager F-35 maken. In juli 2014

Oorspronkelijk bouwde Asco vervangonderdelen

was Asco Aerospace Canada laureaat voor de BASE

voor de gepantserde voertuigen van het leger. De

(Bombardier Achieving Supplier Excellence) prijs van

omschakeling naar de luchtvaart begon eind jaren

Bombardier als erkenning voor de kwaliteit van de

’70 met de levering van onderdelen voor Airbus. De

geleverde producten en de stipte leveringen.

ste

knowhow van het bedrijf zorgde er daarna voor dat ze ook aan andere grote constructeurs konden le-

www.asco.be

veren (Boeing, Bombardier, Embraer, Dassault, …) voornamelijk voor de civiele industrie, maar ook voor militaire programma’s.

en een nettowinst van 3,3 miljoen EUR. Met een door

Alles verandert heel snel. Er zijn nieuwe spelers gekomen en de opdrachtgevers “beknibbelen” steeds meer om echte bodemprijzen te verkrijgen. In deze context hebben wij onze redding te danken aan onze snelle reactietijden, onze flexibiliteit en ons aanpassingsvermogen.

de constructeurs goed gevuld orderboekje op zak

Christian Boas, Afgevaardigd

De hoofdzetel van Asco is gevestigd in Zaventem, maar de groep heeft ook drie filialen in het buitenland: Asco Deutschland (in Gedern), Asco Aerospace Canada (in Vancouver) en sinds 2015 Asco Aerospace USA (in Stillwater, Oklahoma). Daarnaast zijn er ook verkoopbureaus in Brazilië en Frankrijk, evenals een ontwerpafdeling in Seattle. De groep stelde in 2014 in totaal 1.383 personen te werk. Vorig jaar genereerde Asco een omzet van 307,9 miljoen EUR, goed voor een jaarlijkse groei van 6%

ambieert het bedrijf voor 2015 een omzet van 323,3

bestuurder van Asco

miljoen EUR en een winst van 3,5 miljoen EUR.

(L’Echo, 24 juni 2014)


87


canada

CE+T POWER SECTOR: ELEKTRICITEIT EN ELEKTRONICA


88

De groep CE+T Power is wereldleider op gebied van

CE+ T Power ook

elektrische stroomconversie. “Constructions Elec-

aanwezig in Canada

troniques + Télécommunication” werd in 1934 op-

Als 100% Waals bedrijf is CE+T vooral naar het bui-

gericht vlakbij Luik. Sinds de jaren ’60 specialiseerde

tenland getrokken om dichter bij zijn klanten te

het bedrijf zich in krachtige elektronica en ontwik-

staan. Deze uitbreiding gebeurde zowel via handels-

kelde einde jaren ’80 de modular inverter (elektro-

kantoren als via grote installaties met productie- en

nische schakeling die gelijkstroom omzet in wis-

R&D-capaciteit.

selstroom – ook DC/AC-convertor of power inverter genoemd).

CE+T is sinds 2007 aanwezig in Noord-Amerika via het filiaal CE+T America. De groep richt zich op de

Sinds meer dan 20 jaar concentreert de R&D zich

Canadese industrie actief in telecom, transport,

op de ontwikkeling van modular inverters in paral-

elektriciteitsproductie en -distributie, petrochemi-

lelschakeling, ontworpen na onderzoek door hoog-

sche industrie en datacentra.

opgeleide ingenieursploegen en technici. In Canada worden CE+T Power-producten gebruikt CE+T Power geniet de steun van het Waals Gewest

door Bell Canada, Rogers Telecom, TELUS, Hydro-

via Meusinvest, van SRIW en voor onderzoek en ont-

Quebec en BC Hydro. Het bedrijf is ook een technolo-

wikkeling. Dankzij deze gebundelde krachten vanuit

gisch partnerschap aangegaan met de Noord-Ameri-

de openbare en privésector heeft CE+T een zeer

kaanse groep Alpha Technologies uit Vancouver voor

vooruitstrevende technologie op de markt kunnen

de integratie van zijn modular inverters in de tele-

brengen, waarvan producten zijn afgeleid met de

comsector. Deze associatie ging gepaard met inves-

hoogste duurzaamheid, het hoogste rendement en

teringen in gemeenschappelijke projecten in België

de hoogste flexibiliteit.

waardoor ook hier nieuwe banen gecreëerd werden.


Een groeipercentage met twee cijfers… Het zakencijfer van de Belgische eenheid overschreed de 30 miljoen EUR in 2014, waarvan meer dan 81% via de export. Dankzij een wereldwijde openheid en een erkende technologische expertise kon CE+T Power een uitvoerstijging van 7% opteke-

Het geconsolideerde zakencijfer voor Canada bedraagt 2,3 miljoen CAD voor 2014. Dit zou in 2015 moeten oplopen tot 4,5 miljoen CAD; en het lijkt er op dat deze schatting zich zal concretiseren, gezien het veelbelovend begin van het jaar. In België en Luxemburg telt het bedrijf een honderdtal medewerkers, met daarnaast nog zo’n 60 personeelsleden in de installaties in India, China en de VS. Samen met zijn industriële partners, de universiteiten, verschillende onderzoekscentra en de steun van het Waals Gewest kan CE+T zeer performante oplossingen voorleggen, zowel qua volume als qua efficiëntie, om zo zijn leiderspositie te behouden. www.cet-power.com

Bron: Xavier Bartholomé, Marketing Manager CE+T Power

Olivier Bomboir, Directeur Business Development van CE+T Power


89


nen (berekend op driejaarlijkse basis).

CE+T Power werd door het bureau Frost & Sullivan in 2014 erkend als wereldleider in modular inverters voor niethernieuwbare energie. Op dit moment zijn we er ons van bewust dat onze technologie in Canada nog veel kan bijdragen, want de behoefte aan een verzekerde energietoevoer voor kritische toepassingen blijft toenemen. Het implementeren van informatica op alle domeinen vereist meer energie, maar ook een verzekerde voeding van deze uitrusting via DC/AC inverters, waarvan de beschikbaarheidsgraad 99,9999% moet bedragen. Daarom investeren we in onze uitbreiding van CE+T America, binnen de NAFTA zone.

canada

Dankzij onze Europese ervaring kunnen wij nu werken op de enorme werf van Fort Hills. Michel Hanson, President van Cofely

COFELY-FABRICOM

Fabricom Oil, Gas & Power (L’Echo, 8 augustus 2015)

SECTOR: ENERGIE


90

Cofely Fabricom is het Belgische filiaal van de Franse

volgens het “plug and play”-principe, waarbij elek-

groep Engie (voorheen GDF Suez), met hoofdzetel in

trische uitrusting en instrumenten al voorgeïnstal-

Brussel. Het bedrijf heeft meer dan 60 jaar ervaring

leerd, bekabeld en voorgetest zijn. Ter plaatse hoeft

en knowhow op gebied van technische installaties

alles dan enkel nog worden aangesloten.

(elektriciteit, instrumentatie, mechaniek, industriële loodgieterij, automatisatie, process control,

De opdracht omvat initieel de bouw van 80 modules,

…). Tegenwoordig is de groep actief in 5 grote mark-

voor een totaal bedrag van 15 à 16 miljoen USD. Daar-

ten: infrastructuur, tertiaire sector, industrie, ener-

mee is de activiteit van de fabriek minstens tot midden

gie en olie & gas.

2016 verzekerd. Het twintigtal personeelsleden van het Canadese filiaal van Cofely Fabricom zijn alvast

Cofely Fabricom en haar filialen draaien samen een

aan de slag. Zij zullen binnenkort vervoegd worden

jaarlijks zakencijfer van 1,2 miljard EUR en stellen

door een honderdtal arbeiders voor de uiteindelijke

7.300 personen te werk. Eén derde van de activitei-

productie. 5 Belgische medewerkers gaan ter plaatse

ten gebeurt op internationaal niveau.

om de Canadezen met hun expertise bij te staan.

In september 2013 opende Cofely Fabricom een fa-

De West-Canadese fabriek rekent op een zakencijfer

briek in Edmonton (provincie Alberta), dankzij een

van 50 miljoen CAD in de komende jaren en hoopt

investering van 20 miljoen CAD (ongeveer 14 mil-

dat bedrag te verhogen naar 100 miljoen CAD binnen

joen EUR). Hier zullen modulaire constructies wor-

dit en 5 jaar.

den gebouwd. Cofely Fabricom is hiermee niet aan zijn proefstuk toe. Al in de jaren ’80 begon de groep

www.cofelyfabricom-gdfsuez.com

in Gent en daarna in Hoboken dit soort modules te bouwen voor offshore sites van grote Europese petroleumbedrijven. Dankzij een capaciteit van 140 modules per jaar kreeg het Canadese filiaal deze zomer zijn eerste contract te pakken bij het Koreaanse bedrijf SK E&C. Het betreft het exploitatieproject van de teerzanden op de site Fort Hills, zo’n 600 km ten noorden van Edmonton. Aandeelhouders zijn Suncor en Total.

Wij kunnen genieten van 30 jaar ervaring en een bewezen operationele kwaliteit op dit gebied, waardoor we in staat zijn om onze modules “safely, on time, on budget & every time” te leveren.

Cofely Fabricom gaat voor deze reuzegrote open-

Didier Lhuillier,

luchtmijn complexe industriële modules bouwen

CEO van Cofely Fabricom Inc. Canada (2014)


EXMAR SECTOR: GAS

Exmar is een Belgisch bedrijf met hoofdzetel in Ant-

Het aardgas zal via een pijpleiding van West-Cana-

werpen, dat gespecialiseerd is in het transport over

da naar de installatie worden gevoerd om het daar

zee van vloeibaar gas. De operationele activiteiten

vloeibaar te maken. De initiële capaciteit bedraagt

van Exmar kunnen in vier domeinen worden onder-

0,55 miljoen ton per jaar. Exmar zal verantwoor-

verdeeld:

delijk zijn voor het vloeibaar maken van het gas in een drijvende fabriek van het type “Caribbean FLNG”

> transport van liquified petrol gas (LPG): butaan, > transport van liquified natural gas (LNG aardgas)

voor de verwerking van LNG – een wereldpremière. Het LNG zal vervolgens van Canada naar Azië worden getransporteerd, waar de vraag naar koolwaterstoffen bijzonder groot is.

> offshore-diensten (ontwerp, ontwikkeling, bouw en beheer van installaties voor de verwerking,

www.exmar.be

opslag en overslag van petroleum en gas) > andere diensten zoals het technische beheer van schepen, het verzekeren ervan…

AtlasGas (Canadese specialist in energie-infrastruc-

Exmar gaat zijn grote ervaring in drijvende LNG-installaties inzetten om dit project te laten profiteren van zijn goedkope en snelle technieken om gas vloeibaar te maken. De site is goed beschermd, beschut tegen ijswater en in perfecte overeenstemming met de filosofie van Exmar. Het is de ideale plaats om LNG te leveren aan de Aziatische markt.

tuur) en Edemitsu Kosan, een Japanse raffinage-

Bart Lavent, Managing director

groep. De uiteindelijke beslissing over de investering

van Exmar LNG Infrastructure

in het project zal eind 2015 worden genomen.

(L’Echo, 30 januari 2015)

De groep realiseerde in 2014 een zakencijfer van 384,5 miljoen USD, een daling van 5,3% tegenover 2013. Toch ligt de winst hoger dan verwacht in de loop van de eerste 6 maanden van 2015. De groep is optimistisch en verwacht ook goede resultaten voor de rest van het jaar, in het bijzonder voor de LPGactiviteiten. Exmar maakt deel uit van een internationaal consortium dat werkt aan een enorm project voor het vloeibaar maken en transporteren van gas in Brits-Columbia, op de westelijke oever van de zeegeul Douglas Channel. De drie hoofdrolspelers van dit project, dat “Douglas Channel LNG” werd gedoopt, zijn de Franse groep EDF Trading Limited (filiaal van de reus EDF),



propaan, ammoniak

91


93

5 bronnen


canada Onze partners Flanders Investment & Trade

www.flandersinvestmentandtrade.com Brussel Invest & Export

www.invest-export.irisnet.be Agence wallonne à l’Exportation et aux Investissements étrangers

www.awex.be FOD Buitenlandse Zaken

diplomatie.belgium.be

94

bronnen

Canadese bronnen Foreign Affairs, Trade and Development Canada

www.international.gc.ca Statistics Canada

www.statcan.gc.ca Industry Canada

www.ic.gc.ca Bank of Canada

www.bankofcanada.ca Canadian Association of Petroleum Producers

www.capp.ca Canadian Association of Solar Energy

www.cansia.ca Canadian Wind Energy Association

www.canwea.ca Canadian Media Production Association

www.cmpa.ca Studie voor Téléfilm Canada: ”Survol de l’industrie canadienne du cinéma: 2012-2015” (auteur: Monique Lafontaine)

www.telefilm.ca Aerospace Industries Association of Canada

www.aiac.ca


Internationale bronnen World Trade Organisation

www.wto.org International Monetary Fund

www.imf.org Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling

www.oecd.org Wereldbank

www.worldbank.org Europese Commissie

ec.europa.eu Eurostat

epp.eurostat.ec.europa.eu

95

Credendo Group

www.credendogroup.com bronnen

The Economist Intelligence Unit

www.eiu.com World Economic Forum

www.weforum.org International Energy Agency

www.iea.org U.S. Energy Information Administration

www.eia.gov World Nuclear Association

www.world-nuclear.org L’Echo

www.lecho.be Le Monde

www.lemonde.fr L’Express

www.lexpress.fr Classe Export

www.classe-export.com Le Moniteur du Commerce international

www.lemoci.com Zakenlunch georganiseerd door BECI op 9 juni 2015: Presentatie van de Canadese Ambassadeur in België en Luxemburg, Z.E. Denis Robert: ”Les raisons d’un partenariat florissant et fructueux”

www.beci.be


Agentschap voor Buitenlandse Handel

Montoyerstraat 3 1000 Brussel Tel.: +32 2 206 35 11 www.abh-ace.be FOD Buitenlandse Zaken, Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking

Karmelietenstraat 15 1000 Brussel Tel.: +32 2 501 81 11 diplomatie.belgium.be Flanders Investment & Trade

Koning Albert II-laan, 37 1030 Brussel Tel.: +32 2 504 87 11 www.flandersinvestmentandtrade.com Brussel Invest & Export

Louisalaan, 500, bus 4 1050 Brussel Tel.: +32 2 800 40 00 www.invest-export.irisnet.be Agence wallonne à l’Exportation et aux Investissements étrangers

Saincteletteplein, 2 1080 Brussel Tel.: +32 2 421 82 11 www.awex.be

Hoewel alles in het werk werd gesteld om nauwkeurige en actuele informatie te geven, kunnen noch het Agentschap voor Buitenlandse Handel, noch zijn partners (Flanders Investment & Trade, Brussel Invest & Export en het Agence wallonne à l’Exportation et aux Investissements étrangers) verantwoordelijk worden gesteld voor fouten, weglatingen en leugenachtige verklaringen. Ze kunnen evenmin verantwoordelijk worden gesteld voor het gebruik of de interpretatie van de informatie in deze studie. Deze studie heeft niet de bedoeling advies te verstrekken. PUBLICATIEDATUM: oktober 2015 VERANTWOORDELIJKE UITGEVER: Marc Bogaerts AUTEUR: Nicolas Preillon GRAFISCHE VORMGEVING EN UITVOERING: Oskar D

GEDRUKT OP PAPIER MET EEN FSC-LABEL DEZE STUDIE IS OOK BESCHIKBAAR OP: www.abh-ace.be Reproductie GEGEVENS (OF TEKST) IS TOEGELATEN MITS BRONVERMELDING

24 > 31 oktober 2015 canada

Recommend Documents