Recentelijk is de positie van zelfstandige zorgverleners van diverse kanten onder de aandacht van de politiek gebracht, waaronder Kamervragen en onlangs de brief van Privazorg aan verschillende Ministers en Staatsecretarissen. Voor de beoordeling van het onderwerp is van belang onderscheid te maken tussen de positie van ZZP-ers en de positie van bemiddelingsbureaus van ZZP-ers. Graag geeft ActiZ u hieronder onze visie op beide posities.
1.
Positie ZZP-ers
1.1
Wat vindt ActiZ nu eigenlijk?
1.2
De oplossing is al in de maak: de Wet Cliëntenrechten Zorg
2.
Positie van ZZP-bemiddelingsbureaus en brief Privazorg
2.1
De kern van de zaak
2.2
Wat heeft de rechter geoordeeld over ZZP-bemiddelingsbureaus?
2.3
Beleid VWS inzake de WTZi toelating: slager kan als zorginstelling worden toegelaten
2.4
Privazorg wijst SER advies ZZP-ers af
2.5
Het belang van Privazorg of het belang van de ZZP-er ?
2.6
Uitzondering op de wet voor Privazorg?
2.7
Is volgens de jurisprudentie ZZP-inzet via bemiddelingsbureaus nu wel of niet mogelijk?
2.8
De oplossing is al in de maak: de Wet Cliëntenrechten Zorg
2.9
Wat vindt ActiZ nu eigenlijk?
3.
Nader contact
1
1.1
Wat vindt ActiZ nu eigenlijk?
ActiZ is tegen de oneigenlijke positie van bemiddelingsbureaus als zorginstelling/zorgaanbieder. Hier moet -ook blijkend uit de jurisprudentie- een eind aan komen. ActiZ is in het geheel niet tegen het opereren van echte ZZP-ers in de zorg! Daarnaast werken wij, onder meer in het sociale innovatieplatform en in transitietrajecten samen met het werkveld hard aan het geven van meer ruimte en zeggenschap aan zorgprofessionals. In dit kader is in de recent afgesloten CAO-VVT een onderzoek naar zelfroostering van medewerkers afgesproken.
1.2
De oplossing is al in de maak: de Wet Cliëntenrechten Zorg
Het Kabinet is voornemens de herpositionering van zelfstandig opererende zorgaanbieders via een zorgvuldig wetgevingsproces te regelen en wel in de Wet cliëntenrechten zorg (WCZ) waarin zelfstandige zorgverleners ook als zorgaanbieder zullen worden erkend. Dat daarmee ten faveure van de ZZP-er de oneigenlijke positie van ZZP-bemiddelingsbureaus als zorgaanbieder verandert is onmiskenbaar. Bemiddelingsbureaus hebben hier dan ook veel moeite mee. Ook Privazorg geeft aan dat ZZP-ers en hun belangenorganisaties niet snappen hoe ingewikkeld het allemaal wel niet is. Dit illustreert dat Privazorg niet de belangen van ZZP-ers op het oog heeft, maar slechts het eigen belang om door te mogen gaan met hun bestaande werkwijze. ActiZ onderschrijft dat de WCZ, mede in het belang van de kwaliteit van zorg, het uitgangspunt hanteert dat gelijke voorwaarden en verantwoordelijkheden dienen te gelden voor de verschillende soorten zorgaanbieders die gaan vallen onder de Wet Cliëntenrechten Zorg.
2.1
De kern van de zaak
De kern van de discussie is wie eindverantwoordelijk is voor de kwaliteit en continuïteit van respectievelijk de controle op de zorg. Anders gezegd: wanneer is wel en wanneer geen sprake van een op de zorgverlening aanspreekbare zorginstelling/zorgaanbieder?
2.2
Wat heeft de rechter geoordeeld over ZZP-bemiddelingsbureaus?
Op grond van de twee in 2009 door ActiZ gevoerde Kort Gedingen is de rechter daar in relatie tot ZZP-bemiddelingsbureaus glashelder over geweest, blijkend uit een citaat van de uitspraak van de voorzieningenrechter van de Rechtbank 's-Gravenhage, 353158 / KG ZA 09-1621, LJN: BK7665. “Het is immers van tweeën een: of volledige verantwoordelijkheid dragen voor de zorginhoudelijke aspecten en de bemiddeling met als gevolg dat de bemiddelingsbureaus als WTZi-toegelaten instelling kunnen worden aangemerkt of splitsing van die verantwoordelijkheden met als gevolg dat zij NIET als zodanig kunnen worden aangemerkt”. Het is duidelijk, zowel met het oog op een gelijk speelveld alsook en nadrukkelijk in het belang van de cliënt en de kwaliteit van de zorg, dat eindverantwoordelijkheid voor de zorg betekent dat een erkende zorgaanbieder de geldende zorgregelgeving toepast en daarop ook aanspreekbaar is. Als een organisatie alleen bemiddelt, is het geen zorginstelling. Dan is het bemiddelingsbureau feitelijk een arbeidsbemiddelaar die valt onder de Wet Allocatie Arbeidkrachten door Intermediairs, die net als uitzendbureaus e.d. dan ook BTW in rekening moeten brengen.
2
Dat doen zij nu overigens niet en worden bovendien voor hun administratieve ondersteuning onrechtmatig gefinancierd uit AWBZ-middelen omdat de AWBZ en de Wet marktordening Gezondheidszorg hier niet in voorzien: het zijn nl. geen voor de zorg gemaakte kosten. Dat dit tot de dag van vandaag nog wel gebeurt, moet wat ActiZ betreft zo snel mogelijk stoppen.
2.3 Beleid VWS inzake de WTZi toelating: slager kan als zorginstelling worden toegelaten Omdat ZZP-bemiddelingsbureaus geen zorginstelling zijn heeft ActiZ bij het VWS uitvoeringsorgaan CIBG nagevraagd of hierop wordt getoetst bij de aanvraag van een AWBZ erkenning als zorginstelling. De Wet Toelating Zorginstellingen gaat immers over de toelating van een “zorginstelling”. Het CIBG heeft ActiZ echter het volgende bericht: “Wij toetsen niet (hebben daar de bevoegdheid ook niet toe) of de aanvragen een zorginstelling, een onderwijsinstelling, een boerderij of een slager is. Hierdoor zijn er vele tientallen bemiddelingsbureaus, geheel ten onrechte- als zorginstelling erkend en worden nieuwe aanvragen tot de dag van vandaag kennelijk zonder controle op het bestaan van een zorginstelling, afgegeven. Bemiddelingsbureaus gebruiken de erkenning als keurmerk voor goede kwaliteit van zorg, terwijl ze daar geen verantwoordelijkheid voor willen aanvaarden.
2.4
Privazorg wijst SER advies ZZP-ers af
Het kabinet hecht, blijkend uit het gevraagde SER advies, landelijk aan herijking van de positie van de zelfstandig ondernemer. De SER heeft, met actieve betrokkenheid van diverse ZZP belangenorganisaties, onlangs geadviseerd om voor de definitie van zelfstandig ondernemer aan te sluiten bij het begrip ondernemer van artikel 3.4 van de Wet inkomstenbelasting 2001 en de daarop gebaseerde jurisprudentie. Het bevreemdt ActiZ dan ook zeer dat Privazorg, terwijl door hen gesteld wordt dat wel sprake is van ondernemers, het SER advies afwijst met het argument dat “het criterium van ondernemerschap conform de wet inkomstenbelasting een onnodige –administratieve- last op de schouders van de ZZP-er legt”. De reden van deze afwijzing blijkt uit de visie van Privazorg op de zorgverlening door ZZP-ers, te weten “dat gelet op het belang van de zelfstandigheid van de ZZPers, er geen verdere afspraken worden gemaakt”.
2.5
Het belang van Privazorg of het belang van de ZZP-er ?
Privazorg wijst hiermee principieel alle (wettelijke) belemmeringen af die afbreuk zouden kunnen doen aan haar positie en werkwijze. Dit blijkt ook uit het herhaaldelijk door Privazorg aangehaalde principe, dat zorgverleners van Privazorg inzet mogen weigeren en de arbeid niet persoonlijk hoeven te verrichten. Vrije vervanging door een willekeurige derde, die niet vooraf bekend of gecontroleerd wordt door Privazorg, staat voorop. Dit is een veel gebruikte constructie om het werknemerschap te ontduiken. Van (een bevoegdheid tot) het geven van aanwijzingen en/of controle omtrent de kwaliteit van de zorg door Privazorg, zoals de toepassing en handhaving van de normen verantwoorde zorg is, gegeven het risico op een gezagsverhouding, evenmin sprake. Dat is een zaak van de ZZP-er zelf. Dat onder deze voorwaarden niet gesproken kan worden van een eindverantwoordelijke zorginstelling, is o.b.v. de jurisprudentie volstrekt duidelijk maar wordt door Privazorg gemakshalve ontkend.
3
Bij ZZP-bemiddelingsbureaus werkzame zorgverleners zijn voor klanten, werk en prijzen volledig afhankelijk van het bemiddelingsbureau. Die treedt naar buiten als zorgaanbieder, maakt reclame, bepaalt de prijs, werft de klanten, biedt de organisatorische en administratieve context om te kunnen werken etc. Dat willen die bureaus evenals Privazorg graag zo houden. Het is volstrekt duidelijk dat in die werkwijze geen sprake is van echte ZZP-ers, maar bemiddelingsbureaus en Privazorg willen hier nadrukkelijk niet op getoetst of aangesproken worden. Een echte Zelfstandige Zonder Personeel is een zelfstandig ondernemer die beroepsmatig arbeidsdiensten, zoals zorgdiensten, verleent. De ZZP-er treedt als ondernemer zelfstandig naar buiten, maakt reclame, handelt voor eigen rekening en risico, bepaalt zelf de tarieven en is in zijn/haar functioneren niet afhankelijk van anderen. Daar is bij bemiddelingsbureaus dus geen sprake van.
2.6
Uitzondering op de wet voor Privazorg?
Iedereen in Nederland moet kunnen vertrouwen op een uniforme landelijke toepassing van zowel de fiscale, arbeidsrechtelijke als zorginhoudelijke wet- en regelgeving. Het gaat in dat kader niet aan als Privazorg om op al die terreinen een “Privazorg specifieke uitzondering” te vragen of de kwestie te regelen via een simpele richtlijn of convenant.
2.7 Is volgens de jurisprudentie ZZP-inzet via bemiddelingsbureaus nu wel of niet mogelijk? Privazorg gebruikt het eigen kort geding (voorzieningenrechter Den Haag d.d. 14 september 2010) om aan te tonen dat inzet van ZZP-ers via bemiddelingsbureaus in de AWBZ gewoon mogelijk is. In het kort geding van Privazorg stond ter ondersteuning daarvan slechts één enkele uitspraak centraal van de Belastingkamer van de Rechtbank Arnhem van 27 oktober 2009 inzake ZZPbemiddelingsbureau TCC Thuiszorg Call Center (TCC). Uit die uitspraak blijkt het volgende: -
De zorgverlener van TCC is door de Belastingrechter niet als ZZP-er erkend, wegens het volstrekt ontbreken van de voor een ZZP-vereiste zelfstandigheid.
-
TCC hanteerde de toen reeds door de voorzieningenrechter verboden bemiddelingsconstructie van het “Convenant Bemiddeling Thuiszorg door AWBZ erkende thuiszorginstellingen”.
-
De reden dat geen sprake was van een werknemer, kwam uitsluitend omdat de zorgverlener zich geheel vrij door een derde kon laten vervangen, zonder dat TCC bekend was met resp. toezag op de kwaliteit van die vervanger. Vrije vervanging wordt, zoals aangegeven, door ZZPbemiddelingsbureaus toegepast om aan de vereisten het werknemerschap te ontkomen.
-
De zorgverlener van TCC bleek bewust onjuiste gegevens te hebben verstrekt bij de aanvraag voor de zgn. VAR WUO.
2.8
De oplossing is al in de maak: de Wet Cliëntenrechten Zorg
Het Kabinet is voornemens de herpositionering van zelfstandig opererende zorgaanbieders via een zorgvuldig wetgevingsproces te regelen en wel in de Wet cliëntenrechten zorg (WCZ) waarin zelfstandige zorgverleners ook als zorgaanbieder zullen worden erkend. Dat daarmee ten faveure van de ZZP-er de oneigenlijke positie van ZZP-bemiddelingsbureaus als zorgaanbieder verandert is onmiskenbaar. Bemiddelingsbureaus hebben hier dan ook veel moeite mee. Ook Privazorg geeft aan dat ZZP-ers en hun belangenorganisaties niet snappen hoe
4
ingewikkeld het allemaal wel niet is. Dit illustreert dat Privazorg niet de belangen van ZZP-ers op het oog heeft, maar slechts het eigen belang om door te mogen gaan met hun bestaande werkwijze. ActiZ onderschrijft dat de WCZ, mede in het belang van de kwaliteit van zorg, het uitgangspunt hanteert dat gelijke voorwaarden en verantwoordelijkheden dienen te gelden voor de verschillende soorten zorgaanbieders die gaan vallen onder de Wet Cliëntenrechten Zorg.
2.9
Wat vindt ActiZ nu eigenlijk?
ActiZ is tegen de oneigenlijke positie van bemiddelingsbureaus als zorginstelling/zorgaanbieder. Hier moet -ook blijkend uit de jurisprudentie- een eind aan komen. ActiZ is in het geheel niet tegen het opereren van echte ZZP-ers in de zorg! Daarnaast werken wij, onder meer in het sociale innovatieplatform en in transitietrajecten samen met het werkveld hard aan het geven van meer ruimte en zeggenschap aan zorgprofessionals. In dit kader is in de recent afgesloten CAO-VVT een onderzoek naar zelfroostering van medewerkers afgesproken.
3.
Nader contact
Mocht u naar aanleiding van deze informatie meer informatie willen of verder willen doorpraten, dan kunt u contact opnemen met Remco Rog (
[email protected], Tel: 030-2739762) van het ActiZ bureau.
5
