2013

4/16/2013

OSTEOPOROSE DE STILLE ZIEKTE ZIEKTEBEELD EN DIAGNOSE NVKVV OOSTENDE 20/03/2013 Dr. Frank Raeman Reumatoloog ZNA

20/03/2013

Wat is osteoporose ? • Broosheid van botten … • die op termijn zal leiden tot een breuk. • Voorkomen van breuken door preventie is essentieel Hoe voorkom ik gebroken botten? Dr. Frank Raeman ZNA Jan Palfijn

1

39

1

4/16/2013

Definitie van osteoporose: Botziekte gekenmerkt door Vermindering in MASSA (kwantitatief aspect)

&

Deterioratie in MICRO-ARCHITECTUUR (kwalitatief aspect)

Breekbaarheid van het bot Hoe voorkom ik gebroken botten? Dr. Frank Raeman

Toename risico breuk

ZNA Jan Palfijn

Consensus Conference 1994 2

39

Diagnose van Osteoporose

BMD T-score  -2.5

 DEXA

en/of

Hoe voorkom ik gebroken botten? Dr. Frank Raeman

aanwezigheid (in de ziektegeschiedenis) van een osteoporotische fractuur  RX

ZNA Jan Palfijn

39

2

4/16/2013

Botstructuur: 2 soorten bot


Corticaal bot compact bot

Trabeculair bot sponzig bot

Dikke laag aan het botoppervlak

Trabeculair netwerk

beschermt

steunt

Lange beenderen Platte beenderen

Wervels ++

ZNA Jan Palfijn

4

39

5

39

Hoe voorkom ik gebroken botten? Dr. Frank Raeman ZNA Jan Palfijn

3

4/16/2013

Belang van micro-architectuur en botkracht Bot micro-architectuur verklaart 92% van de botsterkte BMD

Andere

Microarchitectuur


1. Ulrich et al., Bone Vol. 25, No 1 July 1999

ZNA Jan Palfijn

6

39

7

39

Micro-architectuur?


Macroarchitectuur

Microarchitectuur

4

4/16/2013

Belang van micro-architectuur in botkracht

Dempster DW et al, JBMR 1986; 1: 15-21.


normaal bot

osteoporose 8

39

Proces van Trabekel scheiding


Mosekilde, Bone Miner 10: 13-35 (1990) 9

39

5

4/16/2013

Botkracht NIH consensus verklaring 2000

Botkracht

=

Botkwaliteit

&

Botdensiteit

BMD = gram/cm2


1. Architectuur 2. Turnover - Schade accumulatie 3. Matrix kwaliteit S. Judex ; Current Osteoporosis Reports 2003 ; 1 : 11 –19 Weinstein RS, J Bone Miner Res 2000; 15 621-625. NIH Consensus Statement 2000

10

39

11

39

Diagnose osteoporose • Botdensiteit Meting – Dual energy x-ray absorptiometry (DXA) – Ultrason – Quantitative computed tomography (QCT)


• Radiografiestudies • Botbiopsie • Labtesten

ZNA Jan Palfijn

6

4/16/2013

Densitometrie wervelkolom (voorachterwaartse opname)

Referentiegegevens L2-L4 Vergelijking met referentie


Leeftijd (jaren) Voor de leeftijd gecorrigeerde waarden Duitse referentiepopulatie

ZNA Jan Palfijn

Tabel

Grafie k 12

39

WHO criteria voor osteoporose in vrouw en man.

T-Score Normaal

-1 en beter

Osteopenie

-1 to -2.5

Osteoporose

 -2.5

‘Ernstige’ osteoporose


 -2.5 and één of meer fragility fracturen

ZNA Jan Palfijn

39 World Health Organization (WHO). Technical Report Series 843, Geneva 1994 Update TRS 921, 2003

7

4/16/2013

Botmassa en breukrisico 0.0

-

Normaal

-0.5 -1.0 -1.5

Osteopenia

Breukrisico


T-score (SD)

-2.0 -2.5

Osteoporose

-3.0 -3.5

+

-4.0 45

50

55

60

65

70

75

80

85

90

Leeftijd (jaren) 14

39

Piek botmassa t.o.v. snelheid botverlies


15

39

8

4/16/2013

Post-menopausale osteoporose Botmassa


20

40

60

80

Leeftijd

ZNA Jan Palfijn

16

39

17

39

Preventie van osteoporose Preventie van osteoporose is gericht op preventie van breuken.


9

4/16/2013

Preventie van osteoporose Elke volgende breuk betekent: • een toename van de morbiditeit = het ziek-zijn • een toename van de mortaliteit = het sterven Hoe voorkom ik gebroken botten? Dr. Frank Raeman ZNA Jan Palfijn

18

39

ZNA Jan Palfijn

45

40 35 30 25

P for trend <.001


Mortaliteit (per 1000 personen -jaren)

Mortaliteitcijfers t.o.v. aantal nieuwe optredende wervelbreuken

20 15 10 5 0

0

1

2

3

4

5+

Aantal nieuwe wervelbreuken Kado DM, et al. Arch Intern Med 1999;159 (11):1215-20 19

39

10

4/16/2013


Jaarlijks voorkomen per 1000 vrouwen

Incidentie van wervel-, pols- en heupbreuken bij vrouwen na 50 jaar 40

Wervel 30

20

Heup

10

Pols 50

60

70

80 Leeftijd (jaren)

Wasnich RD: Primer on the Metabolic Bone Diseases and Disorders of Mineral Metabolism. 4th edition, 1999

20

39

21

39

Preventie van Osteoporose • het is van belang om de eerste breuk te vermijden • de eerste breuk is de belangrijkste


11

4/16/2013

Wervelbreuken: ‘domino-effect’


22

39

Effect van vroegere wervelbreuk op het risico van een volgende Eerste jaar studie


Incidentie van nieuwe wervelbreuken (%)

RR=7.3 (4.4, 12.3)

2725 postmenopausale vrouwen

RR=5.1 (3.1, 8.4)

RR=2.6 (1.4, 4.9)

0

1

1

2

Aantal wervelbreuken bij start Adapted from Lindsay R et al. JAMA 2001;285:320-23

23

39

12

4/16/2013

Risico op breuken bij Osteoporose • Vrouw van 50 jaar: risico op 1 breuk in een heel leven: 40% • Man van 50 jaar: risico op 1 breuk in een heel leven: 13% Hoe voorkom ik gebroken botten? Dr. Frank Raeman ZNA Jan Palfijn

24

39

25

39

Epidemiologie


• Voorkomen van breuken bij vrouwen ouder dan 50 – 46% breekt nooit een bot – 54% breekt één of meer botten heup : 18% wervel : 35% pols : 17%

ZNA Jan Palfijn

13

4/16/2013

Risicofactoren voor osteoporose • • • • •

Genetisch Dieet Levensstijl Endocrien Medicatie


26

39

Onbehandelde post-menopausale vrouwen verliezen snel architecturale elementen begin

Na 1 jaar


Restricted Dufresne et al, J Bone Min Res 17 (S1): SU340 (2002)

27

39

14

4/16/2013

Gevolgen van osteoporose

Mindere levenskwaliteit

Misvorming wervelzuil en verlies lengte

Kost Pijn Breuken


28

39

29

39

Behandeling van heupfracturen Binnen de 12 maanden na een heupbreuk: • 24% recupereert volledig • 20% overlijdt • 22% komt in een rusthuis terecht Hoe voorkom ik gebroken botten? Dr. Frank Raeman ZNA Jan Palfijn

1Cooper 2March

C et al., Am J Epidemiol 1993; 137:1001-1005 L et al., Report of Northern Sydney Area Health Service 1996

15

4/16/2013

Risicofactoren voor vallen


Verhogen het risico op vallen: • vermindering zicht, gehoor, evenwicht • lage bloeddruk • alcohol • medicatie: bloeddrukremmers, slaapmiddelen • thuisomgeving: matjes op de grond

ZNA Jan Palfijn

30

39

Wat gebeurt er met wervelbreuken?

10%

40%

Hospitalisatie

Klinische aandacht

100% Hoe voorkom ik gebroken botten? Dr. Frank Raeman

Aantal wervelbreuken

ZNA Jan Palfijn

31

39

16

2013

Recommend Documents