2013

JAARVERSLAG 2012/2013

www.mmkarnhem.nl

www.mmkarnhem.nl

MEERVOUDIGE SALTO Voorwoord

Voor u ligt een gecombineerd jaarverslag 20122013 van de gemeentelijke werkmaatschappij Gemeentemusea Arnhem. Ik noem deze voor de hand liggende feiten met opzet zo nadrukkelijk. Dit gecombineerde jaarverslag -of eigenlijk dus twee afzonderlijke jaarverslagen in één omslag- markeert namelijk een belangrijk moment in de geschiedenis van de Gemeentemusea Arnhem. De eerdere voorlopers van de Arnhemse musea in de binnenstad niet meegerekend, hebben gemeente en musea bijna honderd jaar gezamenlijk opgetrokken. In 1914 besloot de toenmalige gemeenteraad van Arnhem om de leegstaande sociëteit voor Indische 02

Suikerrietplanters aan de Utrechtseweg een nieuwe, museale bestemming te geven. In dit gebouw kon de gemeente het haar nagelaten legaat van de welgestelde Arnhemse verzamelaar Alexander Ver Huell adequaat huisvesten. De sociëteit diende natuurlijk wel eerst grondig verbouwd te worden. Ramen werden dichtgezet, de kegelbaan ontmanteld en ook de romantische muziekkoepel in de tuin moest er aan geloven. Hiervoor in de plaats kwamen de nu zo bewonderde daklichten die er voor zorgen dat tot op vandaag zes museumzalen zowel als een black box als een white cube kunnen functioneren. De geplande openingsdatum moest enkele malen worden uitgesteld, bijvoorbeeld omdat in het gebouw tijdens de Eerste Wereldoorlog Belgische vluchtelingen werden opgevangen. Zo opende het museum dus pas in 1920 zijn deuren

Directeur Hedwig Saam: „Musea hebben een enorme ontwikkeling doorgemaakt”. Foto: Daniel Cohen.

voor het publiek. Toch kan met overtuiging worden gesteld dat de gezamenlijke geschiedenis van gemeente en museum begon met de aankoop van het markante, witte gebouw aan de Utrechtseweg 87 en het besluit in 1914 om hier een museum te vestigen. In die bijna honderd jaar hebben musea in het algemeen een enorme ontwikkeling doorgemaakt. Als studente Kunstgeschiedenis volgde

Op 10 december 2013 opende HKH Prinses Beatrix Rozet.

ik halverwege de jaren tachtig van de vorige eeuw, twee jaar lang het bijvak Museologie in Leiden. Af en toe bezochten wij een museum ter bestudering van de presentatievormen en toegepaste museumdidactiek. Terugdenkend aan bestofte opstellingen van weckflessen in magazijnrekken met onleesbare opschriften, kan ik alleen maar zeggen hoe blij ik ben met bijschriften op leesbare corpsgrootte, digitale snufjes (met mate), goede verlichting, zaalteksten in begrijpelijk 03

Nederlands (en Engels/Duits!) en ondersteunende scenografie die de musea van nu toepassen. In de jaren tachtig moesten wij bovendien, hongerig geworden van het rondkijken, meestal buiten het museum op zoek naar een versnapering of lekkere kop koffie. Hoewel ook dat in die tijd nog een hele opgave was; denk aan het brouwsel uit de beruchte Bravilor kannen. Het Stedelijk Museum in Amsterdam was de enige gunstige uitzondering, met fantastisch lekkere

appeltaart en dito Griekse salade! Het belangrijke moment in de geschiedenis van de Gemeentemusea Arnhem, waaraan ik in de openingszinnen van dit voorwoord refereer, heeft echter betrekking op een ander aspect van de ontwikkeling van musea in Nederland. Een aspect dat in eerste instantie voor de bezoeker niet tot zichtbare veranderingen leidt, omdat het zich richt op de bestuurlijke inrichting van de organisatie. Met ingang van 1 januari 2014 worden de musea losgekoppeld van de gemeentelijke organisatie en gaan zij verder als zelfstandige stichting. Veel andere culturele instellingen en musea in Nederland gingen ons voor. Dat betekent dat wij lessen konden trekken uit hun ervaringen. Een van de belangrijkste? Zorg dat de bedrijfsvoering op orde is!

aantal niet-kerntaken, zoals grafische vormgeving en technische dienst. Door de daling in loonkosten lukte het om onze musea in de afgelopen periode uit de rode cijfers te krijgen. Toch was dat niet de enige motivering voor deze koerswijziging. Parallel aan deze voorbereidingen op de verzelfstandiging liep namelijk een niet minder ingrijpend proces voor de musea. Het Historisch Museum Arnhem, onderdeel van de Gemeentemusea Arnhem en zelfstandig gehuisvest in het voormalige Burgerweeshuis, bereidde zich in de afgelopen jaren voor op zowel een verhuizing naar nieuwbouw, als op een transformatie van museum tot Erfgoedcentrum Rozet, samen met de Historische Gelderland Bibliotheek. Deze driedubbele organisatorische ‘salto’ met verstrekkende, nieuwe

„Dat betekent dat wij lessen konden trekken uit hun ervaringen. Een van de belangrijkste? Zorg dat de bedrijfsvoering op orde is!“ In 2012 hebben de gemeentemusea om die reden een reorganisatieplan opgesteld, uitgaand van een compacte kernorganisatie en een verdergaande flexibilisering van een

samenwerkingsverbanden tussen zowel Gelderland Bibliotheek als de overige partners in Rozet, vormde een nadere motivering voor de geschetste organisatieveranderingen,

als voorbereiding op de verzelfstandiging.

keramiekgeschiedenis, van Romeins aardewerk en Arnhemse Fayence tot Lenneke Wispelwey! Rozet is een work Op 10 december 2013 opende in progress. Op +5 richt het museum HKH Prinses Beatrix Rozet. In het in de tweede helft van 2014 nog een daaropvolgende feestweekeinde bez- permanente opstelling met landochten op de zaterdag alleen al 8.000 schapsschilderijen in en gedurende mensen het nieuwe gebouw. Rozet, dat jaar zal ook het ondernemingsplan met daarin naast het Erfgoedcentrum, Rozet ter hand worden genomen. Dit Bibliotheek Arnhem, Kunstbedrijf geweldige gebouw, met al zijn voorArnhem en de Volksuniversiteit Arnzieningen, vormt voor de partners een hem als vaste partners, is een enorm enorme uitdaging om te ondernemen succes bij de Arnhemmers. Het is de en om op deze manier letterlijk inhoud plek geworden die de vier instellingen te geven aan het begrip ‘cultureel vijf jaar eerder bij het opstellen van ondernemerschap’. het programma van eisen voor ogen hadden; een huiskamer voor alle 2012 en 2013, zoveel zal duidelijk Arnhemmers op zoek naar kennis in zijn, waren bewogen, hectische en het algemeen, over hun stad en over uitputtende jaren. De locatie moderne hun omgeving. Een plek die heden en hedendaagse kunst aan de Utreen verleden van de stad zichtbaar chtseweg was tenslotte niet alleen met elkaar verbindt en daarmee gewoon open voor het publiek, maar ook een uitstekende uitvalsbasis bereidde zich in de afgelopen periode is voor bezoekers van buiten. De intensief voor op nieuwbouw in het inzet en inbreng van medewerkers Rjnbooggebied. Het getuigt van enorm van ons museum zijn daarin een veel liefde van onze medewerkers kritieke factor geweest. Niet alleen voor ons product dat de bezoekers op -1 niveau, maar ook langs de hele ondanks alles zijn bediend met een binnenstraat, zijn vele topstukken uit sprankelend, spannend en uitdagend onze historische collectie en Arnhem tentoonstellingsprogramma. Ik wil gerelateerde stukken te zien. Tussen mijn voorwoord daarom afsluiten met de derde en vierde etage is een hele een enorm compliment aan iedereen wand gewijd aan vijfduizend jaar die hieraan een bijdrage heeft ge04

leverd. We hebben een fantastisch vak, zijn bevoorrecht om het te mogen uitoefenen, maar alleen diegenen die een kijkje achter de schermen bij ons krijgen, zullen beseffen hoe hard er gewerkt wordt en hoeveel zweetdruppels er vergoten worden om al het moois jaar in jaar uit, tot stand te brengen. Nu, eind 2013 staan de gemeentemusea klaar voor een nieuwe fase in hun bestaan. De afgelopen twee jaar hebben we met elkaar en samen met de gemeente Arnhem het fundament gelegd om op alle fronten, inhoudelijk en zakelijk, goed voorbereid te zijn op wat een verzelfstandigde toekomst ons gaat brengen. We nemen daarom met gemengde gevoelens afscheid van de gemeente. Dankbaar voor alle steun die het museum in zijn bestaan heeft ontvangen, maar ook een beetje verdrietig om dezelfde reden. De musea zullen nu meer dan ooit hun bestaansrecht moeten legitimeren bij het publiek, de politiek en fondsen en sponsors. We gaan er voor! Hedwig Saam Directeur Museum voor Moderne Kunst Arnhem en Historisch Museum Arnhem

PROFIEL MMKA

Het Museum voor Moderne Kunst Arnhem (MMKA) is een museum waar beeldende vormen van realisme centraal staan, een museum met een actueel en kwalitatief hoogstaand collectie- en tentoonstellingsbeleid. Het MMKA kiest voor zowel experiment als voor meer gevestigde vormen van beeldende kunst en vormgeving. 05

We zijn geen statisch instituut, geen museum dat uitsluitend kunst toont, maar ook een instelling die ruimte biedt aan reflectie en debat. Soms doen we dat in ons eentje, maar waar mogelijk en relevant zoeken we samenwerking met andere instellingen en kiezen we voor discipline-overschrijding. Educatie speelt van oudsher een belangrijke rol.

RUIMTE VOOR REALITEIT Het MMKA is landelijk hét museum voor realisme. Het is gespecialiseerd in het Nederlandse neo- en magisch realisme en andere figuratieve stromingen (1925-1980), neemt de afgelopen decennia een voortrekkersrol in in het tonen van kunst uit niet-westerse landen, en het heeft tevens de belangrijkste collectie, moderne Nederlandse sieraden in huis. ‘Arnhemse productie’ is een speciaal aandachtsgebied van het museum. Het MMKA onderscheidt zich van andere musea. Het gaat bij onze inhoudelijke keuzes niet om het eenvoudig reproduceren van de werkelijkheid, maar om kunstenaars die deze werkelijkheid juist zelf ‘produceren’ en kunstenaars die een standpunt innemen ten aanzien van de realiteit. RANDPROGRAMMA Bij de verschillende tentoonstellingen organiseert het museum lezingen en debatten, films, presentaties en performances, die een ander licht werpen op de tentoonstellingen of de kennis daarover verdiepen of verbreden. Daarnaast is er een educatief aanbod voor kinderen, jongeren en volwassenen. 06

WEER IN DE TOP 10 Rankings zijn altijd arbitrair. Toch laten we niet graag onvermeld dat het MMKA door het blad Kunstbeeld in 2012 wederom in de Top-10 van Nederlandse musea is opgenomen, onder meer vanwege z’n bovenregionale, zelfs internationale programmering. Ons museum wordt door Kunstbeeld geschaard onder de ‘musea die in hun programmering laten zien dat ze de ontwikkelingen in de beeldende kunst bijhouden en dat ze bereid zijn om risico’s te nemen. Musea die publiekstrekkers combineren met tentoonstellingen die geen opstoppingen bij de kassa veroorzaken. Zakelijkheid, creativiteit en durf vinden elkaar.’ Volgens Kunstbeeld ‘overstijgt het MMKA de regionale identiteit door verrassende en gedurfde tentoonstellingen te maken’. Het hoeft geen betoog dat we met deze typering zeer ingenomen zijn. Die is voor ons een aansporing om op de ingeslagen weg voort te gaan.

kanten een fantastisch uitzicht op de Rijn en de omringende beeldentuin geeft. De museumwinkel heeft een uitgebreid aanbod aan ansichtkaarten, sieraden, designvoorwerpen, kunstboeken en catalogi. COLLECTIES EN VERWERVINGSBELEID De rijke en gevarieerde collecties van het Museum voor Moderne Kunst Arnhem bepalen voor een groot deel de identiteit en profilering van het museum. De kerncollecties (toegepaste kunst en vormgeving, moderne en hedendaagse beeldende kunst) bevatten een breed spectrum aan objecten. Het museum is bekend geworden met z’n internationaal vermaarde collectie magisch realisten; topwerken van onder meer Raoul Hynckes, Dick Ket, Pyke Koch en Carel Willink vormen onze ‘boegbeelden’. Daarnaast staat het museum nationaal en internationaal bekend als toonaangevend instituut op het gebied van geëngageerde kunst, mode, vormgeving en sieraden.

Met steun van Vereniging Rembrandt (Titus Cirkel) en BankGiro Loterij bijvoorbeeld waren wij in de gelegenheid de video-installatie Disorient van Fiona Tan aan te kopen. In dit werk dienen de 13e-eeuwse reisverslagen van Marco Polo als vertrekpunt voor een indrukwekkende dubbelprojectie. Erg blij zijn wij ook met de installatie The Keyhole van Erwin Olaf. Het Mondriaan Fonds steunde ons bij deze aankoop. Voor wie de ruimhartigheid in z’n volle omvang wil zien: lees de hoofdstukjes ‘Woord van dank’ en ‘Aanwinsten’ verderop in dit verslag.

TOEKOMST Al eerder is de intentie uitgesproken dat zowel het toekomstige verwervings- als tentoonstellingsbeleid er meer nog dan voorheen op gericht zal zijn de verschillende collectieonderdelen met elkaar te verbinden en zichtbaar te maken. Dat willen we doen op een manier die onze ambitie om een belangrijk museum voor vormen van AMBIANCE realisme te zijn, te versterken en uit te Het museum ligt op de hoge stuwdragen. In 2012 bijvoorbeeld hebben wal van de Rijn en biedt een prachtige UITBREIDINGEN wij met nieuwe energie de daad bij ambiance voor bedrijfsfeesten, preIn 2012 en 2013 zijn onze collechet woord gevoegd, onder meer met sentaties, verjaardagen of recepties. ties door aankopen en schenkingen en de presentatie Nieuwe Naakten en Bijvoorbeeld in het moderne auditori- bijdragen van begunstigers en sponBiënnale Gelderland 2012 en in 2013 um, of het museumcafé dat van alle sors op belangrijke punten uitgebreid. met de tentoonstellingen Ruimte voor

Realiteit en Beeldrijm in de vaste collectiepresentatie. EDUCATIE ALS KERNTAAK Educatie wordt door het MMKA niet gezien als een bijzaak, maar als een kerntaak. Het museum heeft een breed educatief aanbod, om jongeren en volwassenen in contact te brengen met modern en actuele kunst, hun visuele vermogen en oordeelsvorming te ontwikkelen en daarop te vertrouwen. Maar bovenaan ons lijstje met drijfveren staat natuurlijk dat wij mensen willen laten genieten van uiteenlopende kunstuitingen. Voor het onderwijs hebben we museumlessen en uiteenlopende projecten, gericht op leerlingen uit het primair, voortgezet en hoger onderwijs. Verder zijn er voor leerkrachten- en docentenbijeenkomsten om hen bij te praten over aanbod en tentoonstellingsprogramma, zodat zij de eigen lesinhoud kunnen combineren met museumbezoek. De afdeling educatie bestaat uit acht (freelance) museumdocenten en een vaste medewerker educatie. Laatstgenoemde is verantwoordelijk voor het opzetten van projecten voor het onderwijs en individuele bezoekers. Ook is zij contactpersoon 07

voor medewerkers van primair en voortgezet onderwijs, evenals voor de culturele instellingen in Arnhem. Het MMKA opereert niet solistisch, maar werkt zoveel mogelijk samen met allerlei culturele instellingen in Arnhem, zoals bijvoorbeeld het Kunstbedrijf Arnhem, Casa, ArtEZ, Volksuniversiteit Arnhem en Arnhem Mode Biënnale. Wij etaleren ons educatieve aanbod breed op onze website MMKArnhem.nl en brengen het via nieuwsbrieven en op andere manieren onder de aandacht. Van de mogelijkheden wordt dankbaar gebruik gemaakt, zoals u zelf kunt zien op de pagina’s die volgen.

van zowel landelijke en regionale media, van magazines, kranten en omroepen tot online platforms. Naast ‘traditionele’ campagnes zijn er, vaak samen met andere partijen, joint promotion acties opgezet en evenementen georganiseerd om (potentiële) bezoekers te trekken.

De door ons museum van de afgelopen tijd – het zal niemand verbazen – meest gekoesterde publicatie is een artikel uit het blad Kunstbeeld. Als ‘beste tentoonstelling gerecenseerd door Kunstbeeld’ kwam daaruit onder andere Six Yards Guaranteed Dutch Design. Ook Sandra Smets vond de tentoonstelling in NRC Handelsblad MMKA STAAT ALS MERK! de beste van 2012: ‘Associatieve tenWe steken het niet onder stoelen toonstelling die kunst en mode vanuit of banken: het MMKA staat als merk! Inhoudelijk is dat natuurlijk vooral de historisch en mondiaal perspectief verdienste van kunstenaars en curato- verbindt’. Gijsbert van der Wal koost de tentoonstelling op het Gelders ren, maar de inspanningen op het gebied van marketing, communicatie Balkon van Paul Klemann uit als de beste van 2013: ‘Zwart zonlicht is een en publiekszaken hebben zeker bijgedragen aan het verwezenlijken van bescheiden maar intense presentatie ons hoge ambitieniveau. Voor tijdelijke van Klemanns droomtekeningen.’ tentoonstellingen en activiteiten wer- En om het nog mooier te maken: het den zowel de massamedia als sociale MMKA mag zich (wederom) rekenen tot de ‘beste Nederlandse musea voor media ingezet. Over aandacht hadden hedendaagse kunst 2012’. Kunstbeeld we ook in 2012 en 2013 weer niet te klagen. Een rij dikke ordners toont hoe stelt: ‘Het MMKA overstijgt de regionale identiteit door verrassende en we keer op keer de aandacht trokken

gedurfde tentoonstellingen te maken.’ Volgens het kunsttijdschrift, zich baserend op meningen van redacteuren, zijn het niet de grote musea die de lijstjes domineren, ‘Het zijn juist de middelgrote en kleine instellingen die met de eer strijken.’ Een constatering waar wij als middelgrote instelling uitermate verguld mee zijn! AFSCHEID VAN HMA Voor het eerst mist u in dit verslagjaar de presentaties van het Historisch Museum Arnhem. De laatste tentoonstelling in HMA eindigde begin 2012. Zoals beschreven in het voorwoord zijn delen van de gemeentelijke collectie geïncorporeerd in het Erfgoedcentrum in Rozet, het kenniscluster waar Bibliotheek Arnhem, Volksuniversiteit Arnhem, Kunstbedrijf Arnhem en het Historisch Museum Arnhem onder één dak samenwerken. Met de verplaatsing van historische collectiedelen is ook een conservator meeverhuisd naar het Erfgoedcentrum.

TENTOONSTELLINGEN 2012 Doorlopend tot 31.12.2014 09.10.2011 — 08.01.2012 19.11.2011 — 16.01.2012 04.11.2011 — 06.02.2012 19.11.2011 — 08.01.2012 14.01.2012 — 11.03.2012 29.01.2012 — 07.05.2012 18.02.2012 — 20.05.2012 17.03.2012 — 13.05.2012 16.05.2012 — 06.06.2012 19.05.2012 — 15.07.2012 26.05.2012 — 02.09.2012 26.05.2012 — 02.09.2012 03.06.2012 — 07.10.2012 02.06.2012 — 29.07.2012 14.06.2012 — 09.09.2012 21.07.2012 — 16.09.2012 14.09.2012 — 28.10.2012 22.09.2012 — 02-12.2012 22.09.2012 — 18.11.2012 27.10.2012 — 27.01.2012 18.11.2012 — 17.02.2013 24.11.2012 — 24.03.2013 18.12.2012 — 20.01.2013 08

Collectiepresentatie Ruimte voor Realiteit Roger Raveel: ‘Even terugschouwen’ Levi van Veluw. Origin of the Beginning Ontketend! Grenzeloze sieraden Gelders Balkon 13. Lieven Hendriks. Big Moon, Sunny Spells and White Starlets Gelders Balkon 14. Pioniersdorp. Juliette Warmenhoven, Dieter Volkers, Klaas Kuiken Six Yards Guaranteed Dutch Design Shilpa Gupta Gelders Balkon 15. Bernard Verhoeven Nieuwe Naakten Gelders Balkon 16. Lon Robbé. Lost TEGENPOLEN. We want to be modern. Pools design 1955-1968 TEGENPOLEN. Voorwaarts! Figuratieve kunst en socialistisch realisme uit Polen 1945-1955 TEGENPOLEN. Transgression. Katarzyna Kozyra. Hedendaagse Poolse kunst Basic Instincts. Modetentoonstelling in Eusebiuskerk in Arnhem Allen Ruppersberg. Siste Viator Gelders Balkon 17. Jaap Kroneman. Alleen voor meisjes Biënnale Gelderland 2012; festival + tentoonstelling in MMKA Anya Janssen. The Shapeshifter Gelders Balkon. 18 Mark Outjers Erwin Olaf. Regressive In de schaduw van morgen. Neorealisme in Nederland New Nomads. New Traditional Jewellery 2012 Lida Abdul. What we have overlooked

COLLECTIEPRESENTATIE RUIMTE VOOR REALITEIT Doorlopend tot 31.12.2014 Op vier grote depotrekken over twee verdiepingen toonde MMKA in meer dan honderd schilderijen een chronologische weergave van kunstwerken van 1900 tot heden; van Breitner tot het meest recente werk van de internationaal doorbrekende kunstenaar Melissa Gordon. Vijftien kunstenaars en vormgevers kregen in deze opstelling bijzondere aandacht, omdat ze sleutelwerken leverden voor onze collecties beeldende en toegepaste kunst. In de collectiepresentatie was ook moderne en hedendaagse toegepaste kunst en vormgeving te zien. EVEN TERUGSCHOUWEN. ROGER RAVEEL 09.10.2011 - 08.01.2012 Kort voor zijn overlijden had het MMKA nog de eer om een groot overzicht te mogen presenteren van Roger Raveel, een van de belangrijkste naoorlogse kunstenaars van België. De tentoonstelling bevatte hoogtepunten uit zijn oeuvre van de afgelopen zeventig jaar. De tentoonstelling toonde ruim 120 schilderijen en unica op papier, uit Vlaamse en Nederlandse 09

openbare en particuliere collecties. Op 30 januari 2013 stierf Raveel in Deinze (B). „Raveel leert ons hoe je je kunt openstellen voor het mooie alledaagse.“ Maaike Staffhorst, Telegraaf ORIGIN OF THE BEGINNING. LEVI VAN VELUW 19.11.2011 - 16.01.2012 Origin of the Beginning was een serie installaties, foto’s en video’s waarin Levi van Veluw zijn jeugdherinneringen inzet voor een nieuwe benadering van het thema zelfportret. De serie is geïnspireerd op zijn eigen jongensslaapkamer, waar hij tussen zijn achtste en veertiende vele uren alleen doorbracht en waar hij probeerde controle te krijgen over zijn leven door controle te krijgen over zijn omgeving. Van Veluw (1985, Hoevelaken) studeerde in 2007 af aan ArtEZ Fine Art. „Despite the chaos, any physicist would be pleased with the artist’s renderings - Van Veluw made sure to follow nature’s own laws to form a kind of hidden order underneath the destruction, the same order

so prominent in the rest of his oeuvre.“ Huffpost, Christian & Hannah Josi

BIG MOON, SUNNY SPELLS AND WHITE STARLETS LIEVEN HENDRIKS Gelders Balkon 13 19.11. 2011 – 08.01. 2012 ONTKETEND! GRENZELOZE De schilderijen van Lieven Hendriks SIERADEN (1970, Velp) zijn volgens een plan 04.11.2011 – 06.02.2012 uitgevoerd. Hij wil niet dat het schilOntketend! Grenzeloze Sieraden  deren met hem aan de haal gaat: ‘Een liet zien hoe sieraden uit de reguliere schilderij is goed wanneer de uitvoeketens breken. Sieraden bekleedden ring van het idee bovenop het idee is de vloeren en wanden van het museum komen te liggen en dat het schilderij tot op de straten en de pleinen. Er waren daardoor klopt als een bus.’ In zijn werken te zien van onder anderen: schilderijen wordt een spanningsveld Evert Nijland, Ted Noten, Vera Siemund, tussen werkelijkheid, illusie en schijnMari Keto, Liesbet Bussche, Mia Malrealiteit opgeroepen. jojoki en Marc Monzó. Ook ging de tentoonstelling in op de relaties die PIONIERSDORP. JULIETTE sieraden hebben met beeldende kunst, WARMENHOVEN, DIETER VOLKERS, mode en design: het zogenaamde KLAAS KUIKEN Gelders Balkon 14 auteurssieraad.  14.01.2012 – 11.03.2012 Het trio Klaas Kuiken, Dieter „Bij een sieraad denken we al snel aan een halsketting, ringen, broche Volkers en Juliette Warmenhoven is of een paar oorbellen, meestal van in 2010 afgestudeerd aan ArtEZ hogeschool voor de kunsten in Arnhem. goud of zilver en doorgaans veilig Met hun onderzoek naar materialen achter slot en grendel in glazen en toepassingen creëren de drie hun vitrines opgesteld. Ontketend! Grenzeloze sieraden rekent af met eigen vormvrijheid. Hierin tonen deze conventies en toont een serie deze ontwerpers zich echte doeners, sieraden die ongekend uiteenloonderzoekers en uitvinders. pend is.“ Hester Ten Cate, Mister Motley.nl

SIX YARDS GUARANTEED DUTCH DESIGN 29.01.2012 - 07.05.2012 Geen vrouw in Centraal en West Afrika, of ze droomt er niet van ooit een creatie van Vlisco-textiel aan te trekken. Vlisco, ruim een eeuw oud, met een oorsprong in Indonesië, ontworpen in Nederland, geliefd in West- en Centraal-Afrika en begeerd in het Westen. Rijk aan geschiedenis en betekenislagen vinden de stoffen hun weg naar de modeshows van Parijs, de markten van Ghana en Lagos en de galeries van Londen en New York. Aan het merk Vlisco brachten wij een hommage, met Six Yards Guaranteed Dutch Design. De tentoonstelling vertelde de geschiedenis van de fabriek en de verhalen rondom de stoffen, sneed de verschillen en overeenkomsten tussen westers en niet-westerse culturen aan en ging natuurlijk niet voorbij aan een deel koloniale geschiedenis. Kunstenaars, fotografen, modeontwerpers en Vlisco designers van wie werk was opgenomen: Yinka Shonibare, Kara Walker, Ellen Gallagher, Wangechi Mutu, Fatimah Tuggar, Viviane Sassen, Lucy Orta, Hans Eijkelboom, Seydou Keïta, Andrea Spotorno, Meschac Gaba, Bodys Isek Kingelez, Collectie Arnhem, Harvey Bouterse, 10

Acne, Marga Weimans, Dries van Noten, Petrou/Man, Querijn Maurits VerHuell en Vlisco Designers. „Beste tentoonstelling gerecenseerd door Kunstbeeld“ „De tentoonstelling is een liefdesverklaring aan de populaire Vlisco-stoffen geworden. Uitstekend te volgen met een prima, gratis krantje met zaalteksten, te verwonderen en bewonderen.“ John de Greef, Elsevier „Vlisco domineert de tentoonstellingszalen met een overzicht van vijftig jaar ontwerpen, een documentaire en een grote zaal over de bedrijfsgeschiedenis. Six Yards wordt afgesloten met een spectaculaire opstelling van mannequins, geïnspireerd op het schilderij Les Demoiselles d’Avignon (1907) van Pablo Picasso.“ Daphne Pappers, Kunstbeeld.nl SHILPA GUPTA 18.02.2012 – 20.05.2012 Het MMKA presenteerde de eerste solotentoonstelling in Nederland van de Indiase kunstenares Shilpa Gupta (1976, Mumbai). In haar sculpturen,

Six Yards Guaranteed Dutch Design trok vele internationale bezoekers en oogstte grote waardering.

foto’s, multimedia-installaties, digitale projecten en interventies in de openbare ruimte daagt zij de toeschouwer telkens uit te reageren, in de hoop diens perceptie van de werkelijkheid te kantelen. Angst, vertwijfeling zijn in haar werk belangrijke thema’s. De presentatie omvatte acht installaties. „De Indiase kunstenaar Shilpa Gupta stelt met haar werk onze perceptie van de werkelijkheid aan

de orde. Vanuit haar atelier in Mumbai schakelt ze moeiteloos tussen continenten, culturen en gezichtspunten en stevent ze liefst recht op haar doel af. Het medium is wat haar betreft ondergeschikt aan het onderwerp dat ze bij de horens vat.“ Manon Berendse, Museumtijdschrift

BERNARD VERHOEVEN Gelders Balkon 15 17.03.2012 - 13.05.2012 De figuratieve potlood- en penseeltekeningen van Bernard Verhoeven hebben relatief kleine formaten en neigen naar het surreële. In diverse architectonische situaties spelen zich fantasievolle taferelen af. Tegelijk verhoudt hij zich stilistisch tot de klassieke tekenkunst waarvan hij als voormalig papierrestaurator veel onder handen heeft gehad.

uit 1931. Met schilderijen van Suze Robertson, Wout Schram, Charley Toorop, Harmen Meurs, Edgar Fernhout, Hens van der Spoel, Jan Sluijters, Hanny Ramaer, Anya Janssen, Beth Namenwirth, Zanele Muholi en Fleur van Dodewaard. Nieuw verworven schilderijen werden getoond naast een tiental ‘naakten’ van kunstenaars die het MMKA al langer in bezit heeft.

TEGENPOLEN. WE WANT TO BE MODERN. POOLS DESIGN 1955-1968 26.05.2012 – 02.09.2012 In deze tentoonstelling waren meer dan 200 objecten uit de collectie van het Nationaal Museum in Warschau te zien, waaronder meubelen, keramiek, glas en textiel. Voor het Westen is dit een nog vrijwel onbekende periode uit de Poolse designgeschiedenis.

LON ROBBÉ. LOST „Niets hebben de Poolse meubels, Gelders Balkon 16 gordijnstoffen, reclameposters 19.05.2012 - 15.07.2012 „De prenten van Verhoeven hebben en serviezen meer met de brave soms de ovale vorm van de archeIn de monumentale, panoramische propagandakunst uit de zalen typische spiegel en de ruimte die berglandschappen van Lon Robbé ervoor van doen. Ze bewijzen zij openbreken, is de ruimte van de (1946, Velp) staat op een bijzondere bovendien dat het IJzeren Gordroom. De wereld is op een vreem- manier de fotografie centraal. Aan dijn beslist poreuzer moet zijn de manier gekanteld waardoor de groot formaat piezo-prints liggen geweest dan ons op school werd je even kunt zien dat het kleine voorgehouden.“ klein zwart-witte bergvakantiekiekjes afgescheiden bewustzijn omringd uit het familiealbum ten grondslag. Hilda Bouma, is door een »slaap«.“ Het Financieele Dagblad Anders dan de perfect ogende gladde dekluizenaar.mimesis.nl fotografie, zijn de beelden door Robbé TRANSGRESSION. KATARZYNA KOZYRA. digitaal verbrijzeld. Van dichtbij zijn NIEUWE NAAKTEN alleen abstracte pixelpatronen te zien, HEDENDAAGSE POOLSE KUNST 16.05.2012 - 06.06.2012 03.06.2012 – 07.10.2012 maar op afstand verschijnen ruimte, Nieuwe Naakten was een kleine licht en diepte. Transgression is de titel van de maar fijne variatie op de vaste coleerste solopresentatie van Katerzyna lectiepresentatie. Aanleiding was de Kozyra in Nederland. Lichamelijke verwerving van het schilderij Liggend aftakeling, onze preoccupaties met naakt voor het raam van Wout Schram uiterlijk, vrouwelijkheid en mannelijk11

heid zijn belangrijke onderwerpen in het controversiële oeuvre van deze Poolse kunstenares. „Wat zijn de open zenuwen in de huidige, postcommunistische Poolse samenleving? Als er één kunstenaar deze feilloos weet te raken, dan is het Katerzyna Kozyra (1963). Haar performances, video’s en installaties lokken vaak heftige reacties en zelfs demonstraties uit, zeker bij de talrijke katholieken in Polen.“ Homme Siebenga, Museumtijdschrift

niet eerder in het buitenland getoond beeld van de door de overheid opgelegde esthetische norm uit de periode 1945-55.

Meubelen, keramiek, glas en textiel in TEGENPOLEN. We Want to be modern. Pools design 1955-1968.

TEGENPOLEN. VOORWAARTS! FIGURATIEVE KUNST EN SOCIALISTISCH REALISME UIT POLEN 1945-1955 26.05.2012 – 02.09.2012 De naoorlogse communistische machthebbers in Polen stonden afwijzend tegenover twintigste-eeuwse avant-garde stromingen zoals kubisme, surrealisme of abstractie. Vanaf 1949 moest ieder kunstwerk ‘nationaal zijn in vorm en sociaal van inhoud’. Poolse kunstenaars moesten 12

zich uitdrukken in een realistische stijl en ideologisch correcte thema’s weergeven zoals arbeiders en boeren aan het werk, de wederopbouw van het land, portretten van Joseph Stalin, of het stilleven. Van het nationaal museum in Warschau heeft het MMKA belangrijke schilderijen uit de collectie sociaal realistische schilderkunst te leen gekregen. Aangevuld met enkele onmisbare stukken uit andere Poolse musea, gaf deze tentoonstelling een

BASIS INSTINCTS. MODE IN DE EUSEBIUSKERK ARNHEM 02.06.2012 – 29.07.2012 Premsela, Nederlands instituut voor Design en Mode en het MMKA presenteerden samen de modetentoonstelling Basic Instincts, op een buitenlocatie: de Eusebiuskerk in Arnhem. Basic Instincts toonde vijf modeontwerpers die beeldbepalend zijn voor de Nederlandse mode van nu: Oda Pausma, Monique van Heist, Klavers van Engelen, Anne de Grijff en Iris van Herpen. Behalve in modestad Arnhem was Basic Instincts ook te zien in andere steden, onder andere Berlijn. „Basic Instincts is een ambitieuze tentoonstelling die door het tonen van de intuïtieve ontdekkingsreis van de ontwerpers de intuïtie van de toeschouwers hard laat werken.“ Sanne van der Beek, 8weekly

ALLEN RUPPERSBERG. SISTE VIATOR 14.06.2012 – 09.09.2012 In 1993 maakte de kunstenaar Allen Ruppersberg (1944, Cleveland, Ohio) voor de Sonsbeek manifestatie de installatie Siste Viator (Stop Traveller), een ‘directiekeet’ vol literatuur die ten tijde van de Tweede Wereldoorlog populair was. Het werk verwijst naar alle deelnemers aan de slag om Arnhem: Nederlanders, Engelsen, Duitsers en Polen. De boeken staan samen met allerlei andere objecten opgesteld in een nagebouwd boekenkabinet.

JAAP KRONEMAN. ALLEEN VOOR MEISJES Gelders Balkon 17 21.07.2012 – 16.09.2012 Jaap Kroneman (1968, Roermond) is een recalcitrant kunstenaar. Hij laat zich niet vangen in stroming of beweging, gaat volkomen zijn eigen weg. Kronemans materiaalgebruik en thematiek zijn zeer divers. Een zwart leren fauteuil bekleed met kauwgom, schilderijen van jonge meisjes, een keukentrapje met gesmolten grammofoonplaten, een T-shirt van piepschuim. Vaak alledaagse voorwerpen die op een onopgesmukte, bijna nonchalante wijze met elkaar in verband worden gebracht. Dat ze niet voor de eeuwigheid lijken te zijn gemaakt hoort bij de eigenzinnige insteek van de kunstenaar die misschien elke ordening aan zijn laars lapt. BIËNNALE GELDERLAND 2012 14.09.2012 – 28.10.2012 Een grote tentoonstelling, samengesteld door Flos Wildschut in de museumzalen, met daaraan gekoppeld een festival met optredens in en rondom de museumtuin. De achtste editie van de Biënnale Gelderland 2012 was niet uitsluitend een podium voor beeldend kunstenaars en vorm13

THE SHAPESHIFTER. ANYA JANSSEN 22.09.2012 – 02-12.2012 Vijftig schilderijen, muziek, poëzie en geuren roepen gezamenlijk een sprookjesachtig beeld op van kinderlijke verwondering. Janssen liet zich inspireren door Ivy, een twaalfjarig meisje dat samen met haar moeder in een kleine rode caravan woont. Tussen vinexwijk, treinrails en snelweg leeft „Het museum is dus niet alleen een Ivy in haar zelfgecreëerde universum. petri-schaaltje maar biedt ook een Een plek waarin fictie en werkelijkheid microscopische blik op de realiteit. elkaar overlappen en samen zorgen Of poëtischer gezegd: het festival voor een intense belevingswereld ‘is de wereld zien in een korrel zand’, waarin alle zintuigen worden geprikkeld. Met minutieus nageschilderde naar het begin van een gedicht natuurwondertjes en heftige lichavan Blake (1757-1820).“ melijke beelden van het binnenleven Gabriëlle de Nijs Bik, Opening The Shapeshifter in de Koepelzaal, boven is van het meisje verbeeldt Janssen de Provincie Gelderland de tentoonstelling van Mark Outjers te zien. zoektocht die komt kijken bij de groei naar volwassenheid. To see a world in a grain of sand, Italiaanse paneelschilders en de zeAnd a heaven in a wild flower, ventiende-eeuwers. Daarbij schroomt MARK OUTJERS Hold infinity in the palm of your hij niet om de heilige huisjes van Gelders Balkon 18 hand, And eternity in an hour. de schilderkunst in te trappen, door 22.09.2012 – 18.11.2012 bijvoorbeeld zilververf in een klassiek Het werk van Mark Outjers (1967, olieverfschilderij te gebruiken op een Heerlen) gaat over kijken: over het ondergrond van MDF of tentzeil. spanningsveld tussen werkelijkheid en onwerkelijkheid, over het magische en het verhevene. Dat alles voert Outjers uit met de ambachtelijke vindingrijkheid van vroeg-Nederlandse en

gevers, maar ook voor podiumkunstenaars, componisten en muzikanten, filmmakers en dichters. Met o.a. Het Gelders Orkest, Toneelgroep Oostpool, Dziga, Extrapool, Generale Oost en de Wintertuin. Concerten en optredens vonden plaats op twee podia in de beeldentuin van het MMKA, in de conservatoriumzaal van ArtEZ en in het museum zelf.

REGRESSIVE. ERWIN OLAF 27.10.2012 – 27.01.2012 Onder de titel Regressive presenteerde de Nederlandse fotograaf Erwin Olaf een nieuwe serie geënsceneerde foto’s, geïnspireerd door het interbellum – de periode tussen de twee wereldoorlogen – en onze huidige tijd. De serie, bestaande uit een aantal filmachtige scènes en portretten, is op verschillende locaties in Berlijn gefotografeerd. ‘Ik ben gegrepen door de kunst en cultuur in Berlijn, zowel van nu als van de jaren ’20 en ’30 toen de stad zinderde van het naderende onheil’, verklaarde Olaf. Naast de serie Regressive kreeg het MMKA de Nederlandse première van de installatie The Keyhole. Een ruimte met aan de buitenkant portretten waarop mannen, vrouwen en kinderen zich vrijwel allemaal met het hoofd van de toeschouwer afwenden. ‘The Keyhole is een choreografie van de schaamte, het toont hoe schaamte eruit ziet’, aldus Olaf. „De foto’s zijn beelden met een bijna tastbare sfeer van pijn, schaamte en vernedering, de psychologische beklemming van een onuitspreekbaar geheim, van ’t soort dat ik associeer met incest, 14

misbruik, mishandeling.“ Koen Kleijn, Groene Amsterdammer IN DE SCHADUW VAN MORGEN. NEOREALISME IN NEDERLAND 18.11.2012 - 17.02.2013 In de schaduw van morgen is een reprise van de tentoonstelling De bange jaren dertig die in 1960 in het MMKA werd georganiseerd. Het MMKA bezit een grote collectie schilderkunst uit het interbellum van kunstenaars als Carel Willink, Pyke Koch en Raoul Hynckes. Zij brachten in de jaren dertig van de vorige eeuw, bewust of onbewust, de dreiging van een wereldoorlog in beeld. De tentoonstelling ging deels gelijk op met die van Erwin Olaf, wiens ‘Berlijnse’ foto’s in ons museum hetzelfde gevoel opriepen. „Hun stijl werd ooit verguisd, maar uit de tentoonstelling Ín de schaduw van morgen’ blijkt dat de neorealistische kunstenaars uit de jaren dertig de tand des tijds prima doorstaan.“ Marina de Vries, Volkskrant „Beklemmend en onheilspellend“ Jolene den Boer-Eggermont, 8weekly

NEW NOMADS. NEW TRADITIONAL JEWELLERY 2012 24.11.2012 – 24.03.2013 De tweejaarlijkse internationale ontwerpwedstrijd New Traditional Jewellery heeft telkens een nieuw thema. In 2012 was dat New Nomads. Hedendaagse sieradenmakers namen de traditionele sieraden van bijvoorbeeld nomaden, pelgrims, ontdekkingsreizigers, wereldreizigers, vluchtelingen of kolonisten als uitgangspunt voor nieuwe ontwerpen. Uit ruim 300 inzendingen selecteerde de vakjury vijf winnaars: Sang Hee Park (Korea), Hester Popma-van de Kolk (Nederland), Patricia Dominques (Portugal), Maryvonne Wellen (Nederland/Duitsland) en Juliane Kessler (Duitsland). „Eerlijke, directe, krachtige, basale vormen; stuk voor stuk heldere statements“ Jury New Traditional Jewellery, New Nomads

WHAT WE HAVE OVERLOOKED. LIDA ABDUL 18.12.2012 – 20.01.2013 Na de eerste solo tentoonstelling van Lida Abdul (1973, Kaboel, Afghanistan) in Nederland in het MMKA in 2006, heeft het museum de video-installatie What we have overlooked uit 2011 verworven. Een indrukwekkende dubbelprojectie, gefilmd bij een meer in de buurt van Kaboel. In een recent interview lichtte de kunstenares haar nieuwe installatie toe: ‘Het is een metafoor voor een situatie vol onzekerheid. Maar ook gaat het mij om de relatie tussen nationalisme en trots, en de soms precaire relatie tussen een individu en zijn of haar nationaliteit.’ 

EDUCATIEVE ACTIVITEITEN 2012

SCHETSEN MET DICK KET In de MMKA educatiereeks is voor kinderen van 8-12 jaar een boekje gemaakt over Dick Ket. Op zaal is er altijd wel werk te zien van deze kunstenaar. Ook in de tentoonstelling In de schaduw van morgen waren schilderijen van hem opgenomen. Het boekje biedt informatie over Ket en veel ruimte om aan de slag te gaan met tekenopdrachten. DICK KET KABINET Voor leerlingen van het basis- en voortgezet onderwijs worden leuke en leerzame lesprogramma’s en activiteiten georganiseerd. Foto: Niek Michel. In het Dick Ket Kabinet was tijdens In de schaduw van morgen veel inforbij de MuseumJeugdUniversiteit. jaar. In eigen huis ontvingen we een matie over de schilder, zijn leven, zijn fragment waarin Pierre Janssen over Met Bronbeek, Airborne Museum grote groep kinderen die een Dick Ket techniek en zijn schilderijen. Kinderen zijn vriend Dick Ket vertelde. ‘Hartenstein’, Watermuseum en het college kregen. Leerlingen maakten konden er met verschillende middelen MUSEUMJEUGDUNIVERSITEIT Nederlands Openluchtmuseum gaven zelf verf en konden het palet van Dick aan de slag gaan. Voor volwassenen In 2012 sloot het MMKA zich aan we ‘colleges’ aan kinderen van 8-12 Ket van nabij bekijken. was er natuurlijk het beroemde beeld15

REIZENDMUSEUM Het ReizendMuseum, een samenwerking van Kunstbedrijf Arnhem, MMKA en Studio Kleine Broer, is een mobiele tentoonstellingsplek, die door kinderen zelf wordt ingericht. De maaksels worden vervolgens aan het publiek getoond. In 2012 stond het ReizendMuseum in de museumtuin. Onder meer leerlingen van het Arentheem College Arnhem vulden het ReizendMuseum met zelfgemaakte foto’s, geïnspireerd op The Shapeshifter van Anya Janssen.

KUNSTTAS VOOR ÉÉN PIEK! Bij de kassa van het museum is de Kunsttas te koop, voor kinderen van 8 tot 12 jaar. Het museum is gratis toegankelijk voor iedereen tot 13 jaar. Gewapend met de tas kunnen kinderen op ontdekkingstocht langs de tentoonstellingen en door de museumtuin. De papieren tas bevat verschillende teken- en kijkopdrachten en verleidt tot filosoferen en dichten over kunstwerken uit het museum. Kinderen leren op een speelse manier de collectie kennen.

SPROOKJESFESTIVAL Aansluitend bij het jaarlijkse Sprookjesfestival (12.10 tot 20.10.2012) bood het MMKA verschillende activiteiten aan voor de jeugd. Aansluitend bij The Shapeshifter, de tentoonstelling van Anya Janssen, was er een rondleiding met workshop voor kinderen. Zij verbeeldden hun eigen droomwereld in een bol. Hun werk werd vervolgens geëxposeerd in het ReizendMuseum in de beeldentuin.

LEZINGEN Samen met de Volksuniversiteit Arnhem bood het MMKA lezingen met rondleiding aan, aansluitend bij het tentoonstellingsaanbod van 2012. De curator van desbetreffende tentoonstelling startte de bijeenkomst met een inleiding in het auditorium; aansluitend volgde een rondleiding in de tentoonstellingszalen.

GELDERSE MUSEUMDAG Op de Gelderse Museumdag op 20 oktober mocht iedereen het MMKA gratis bezoeken. Er waren rondleidingen en een inloopworkshop voor kinderen. 16

BEKIJK HET! WORKSHOPS Bij verschillende tentoonstellingen waren Bekijk het! workshops voor kinderen van 8 tot 12 jaar.

KINDEROPVANG/BUITENSCHOOLSE OPVANG Het museum ontwikkelde verschillende lessen die aansluiten bij het programma van de naschoolse opvang. In vakanties kunnen kinderen van de opvang van 4 tot 12 jaar ons museum groepsgewijs bezoeken. STAGIAIRS Afgelopen jaar hebben studenten van de Pabo, de docentenopleiding van ArtEZ en middelbare scholieren maatschappelijke stages gelopen bij het MMKA. Zij verrichten onder andere onderzoek naar afstemming van het aanbod op verschillende doelgroepen en hielpen mee om nieuw materiaal te ontwikkelen. JUNIORGIDSEN In twaalf weken werden leerlingen van het Montessori College opgeleid tot ‘juniorgidsen’. Zij gaven rondleidingen aan medeleerlingen, ouders, docenten en overige museumbezoekers. SAMENWERKING RIJN IJSSEL, STUDENTEN MAKEN TASSEN Derdejaars studenten van het van de opleiding Fashion & Design Support van het ROC Rijn IJssel hebben van onze oude tentoonstellingsbanieren

een geweldige serie tassen gemaakt. Deze unica werden in de museumwinkel verkocht. WORKSHOPS FOTOGRAFIE EN ANIMATIE Fotograaf Niek Michel begeleidde in 2012 groepen, die geïnspireerd op de collectie met digitale camera’s foto’s konden maken in de beeldentuin. In het auditorium werd het gemaakte werk bekeken en besproken. De resultaten werden op cd en de filmpjes op YouTube gezet. In 2012 was er een animatieaanbod rond Dick Ket.

EXTRA ACTIVITEITEN EN RANDPROGRAMMERING 2012

DIALOOG Het MMKA biedt niet uitsluitend tentoonstellingen, maar wil bezoekers aanzetten tot directe dialoog en debat, tot kennis opdoen en verdiepen, tot ervaren en beleven. Daarom heeft ons museum een uitgebreid randprogramma met activiteiten die qua onderwerp gerelateerd zijn aan onze tentoonstellingen. Het aanbod bestaat uit workshops, lezingen, rondleidingen, artist talks, lezingen, maar van tijd tot tijd maken we ook uitstapjes naar dans, muziek en theater. In 2012 concentreerde onze randprogrammering zich op de drie ‘blockbusters’ van het museumjaar, te weten Six yards of real Dutch design (‘Vlisco’), Tegenpolen (Pools design en Poolse kunst) en In de Schaduw van morgen. 17

VLISCO Rond de Vlisco-tentoonstelling organiseerden wij bijvoorbeeld in samenwerking met het Dutch Art Institute een serie van zes lezingen (Shift in my Thinking), waarin door insiders de blik werd gericht op het Afrikaanse kunstenaarschap en gereflecteerd werd op de postkoloniale verhoudingen, de Afrikaanse diaspora en interculturele barrières. Sprekers waren Akinbode Akinbiyi, Antonio Jose Guzman, N’Gone Fall, Kiluanji Kia Henda, Koyo Kouoh en Alanna Lockward. Voor ‘doeners’ waren er meerdere workshops quilten met Vlisco-stoffen onder leiding van Mien Boerekamp.

TRANSGRESSION Bij de solopresentatie Transgression, onderdeel van het Poolse drieluik Tegenpolen, hield de Poolse kunstenares Katarzyna Kozyra een artist talk. In gesprek met conservator Mirjam Westen vertelde zij waarom zij kiest voor controversiële beelden, die steevast heftige reacties uitlokken, zoals video’s van stervende dieren.

Het Raoul Hynckes Theater in de tentoonstelling In de schaduw van morgen nodigt uit zelf met belichting te experimenteren.

BIËNNALE GELDERLAND 2012 IN DE SCHADUW VAN MORGEN Podiumkunstenaars, componisHet randprogramma bij de tentoon- ten en muzikanten, filmmakers en stelling In de schaduw van morgen dichters, beeldend kunstenaars en onderzocht de tijdgeest van de periode. vormgevers: de achtste editie van de Zo werd in het auditorium een drie Biënnale Gelderland 2012 daagde alle uur durende tv-epos van Hans Keller disciplines uit. Behalve het MMKA uit 1977 vertoond, waarin het verhaal namen ook Het Gelders Orkest, Tovan Nederland tijdens het interbellum neelgroep Oostpool, Dziga, Extrapool, wordt verteld aan de hand van bijzon- Generale Oost en de Wintertuin deel der beeldmateriaal. aan het festival. Concerten en optre-

dens vonden plaats op twee podia in de beeldentuin van het MMKA, in de conservatoriumzaal van ArtEZ en in het museum zelf. BASIC INSTINCTS Tijdens de tentoonstelling Basic Instincts in de Eusebiuskerk zocht het MMKA samen met Premsela, het Nederlands instituut voor Design en Mode, aansluiting met Arnhemse partners om de buzz rond mode en design in de stad te versterken. Een rijk randprogramma met diverse activiteiten voor professionals en een breed publiek was het resultaat. MY FIRST DESIGN COLLECTION In 2011 deed het MMKA mee aan My first Art Collection (MfAC), een landelijke ‘cursus’ kunstverzamelen. In 2012 leverden we een bijdrage aan My first Design Collection, een variant op MfAC, maar dan gericht op vormgeving. MfDC richt zich op beginnende designverzamelaars tussen 30 en 50 jaar. In een serie bijeenkomsten met designexperts werden zowel de theoretische als de praktische kanten van het verzamelen belicht. De cursus is een initiatief van Premsela, het Nederlands instituut voor Design en Mode. 18

MUSEUMJEUGDUNIVERSITEIT Voor het eerst deden we in 2012 mee aan de MuseumJeugdUniversiteit, colleges over kunst voor nieuwsgierige kinderen van 8 tot en met 12 jaar. Verder lieten we ons niet onbetuigd tijdens de Gelderse Museumdag, die als thema ‘Moet je horen’ had. Museumgidsen gaven familierondleidingen en kunstenares Anya Janssen verzorgde een workshop.

PUBLICATIES 2012 Het MMKA bracht in 2012 vier eigen publicaties uit: SHILPA GUPTA - WILL WE EVER BE ABLE TO MARK ENOUGH? Redactie: Mirjam Westen. Teksten: Renee Baert, Caroline Andrieux, Mirjam Westen. Grafisch design: Alfred Boland. Uitgever: Fonderie Darling, Montreal, Canada & Museum voor Moderne Kunst Arnhem. © 2012, auteurs, Fonderie Darling, Montreal, Canada en Museum voor Moderne Kunst Arnhem. ISBN / EAN 978-90-72861-49-8. Engelstalig. IN DE SCHADUW VAN MORGEN. NEOREALISME IN NEDERLAND Redactie: Ype Koopmans, Mieke Rijnders. Auteurs: Carel Blotkamp, Ida Boelema, Frits Boterman, Marieke Jooren, Ype Koopmans, Mieke Mekkink, Mieke Rijnders. Grafisch design: Erlend Schenk. Uitgever: Museum voor Moderne Kunst Arnhem & Uitgeverij de Kunst, Wezep. © 2012, Uitgeverij de Kunst en Museum voor Moderne Kunst Arnhem. ISBN 978-94-91196-33-1

SCHETSEN MET DICK KET Redactie en teksten: Marie Anne Remmelink, Femke Hogenbosch, Lotte Jansen Lorkeers. Grafisch design: Alfred Boland. Uitgever: Museum voor Moderne Kunst Arnhem. © 2012, Museum voor Moderne Kunst Arnhem. (MMKA Educatiereeks) VLISCO DESSINS IN KLEURPLATEN. Tekst: Femke Hogenbosch. Grafisch design: Alfred Boland. Uitgever: Museum voor Moderne Kunst Arnhem. © 2012, Museum voor Moderne Kunst Arnhem.  

AANWINSTEN MODERNE EN HEDENDAAGSE BEELDENDE KUNST AANKOPEN 2012 Lida Abdul, What We Have Overlooked, 2010, videoprojectie. Françoise van den Bosch, armband, ca. 1970, roestvrij staal, 13,6 x 6,2 x 4,7 cm. Françoise van den Bosch, halssieraad, 1970, aluminium, blank deel: 5,7 cm x 19,4 cm x 13,0 cm, zwart deel: 6,4 cm x 19,5 cm x 12,7 cm. Liesbet Bussche, Brooch uit ‘Urban Jewellery’, 2011, ansichtkaart, 15 x 10 cm. Liesbet Bussche, Earrings uit ‘Urban Jewellery’, 2011, ansichtkaart, 10 x 15 cm. Liesbet Bussche, Bling Bling uit ‘Urban Jewellery’, 2011, ansichtkaart, 10 x 15 cm. Liesbet Bussche, Advertising Pins uit ‘Urban Jewellery’, 2011, ansichtkaart, 10 x 15cm. Hans Op de Beeck, Vanitas (2), 2012, beeldhouwwerk van hout, metaal, synthetische gips, 180 x 130,5 x 196 cm. Rein Draijer, Pot met tulpen, 1925, krijt op papier, 60 x 33 cm. Riet Neerincx, Zonder titel, 1964, broche, zilver, 3,5 cm diameter Erwin Olaf, The Keyhole, 2011, installatie, hout, textiel, papier, kleurenfoto’s, video,220 x 251 x 606 cm. Met steun van Mondriaan Fonds. Noon Passama, Koala, 2010, broche van bont, zilver, remanium, 24 x 20 x 11 cm. Lucy Sarneel, Mourning Piece, 2008, halssieraad, antiek textiel, garen, zilver, zink, 39 x 21 x 2,2 cm Wout Schram, Liggend naakt voor het raam, 1931, olieverf op doek, 120 x 170 cm. Fiona Tan, Disorient, 2009, video-installatie. Met steun van Vereniging Rembrandt en BankGiro Loterij. Levi van Veluw, Origin of the Beginning 3.3, 2011, videoprojectie. Francis Willemstijn, Herr Altbau, 2012, broche van zink, hazelnoot, gouden regen, plataan, 12 x 8 x 5 cm.

19

SCHENKINGEN 2012 Erzsébet Baerveldt, zonder titel (uit de serie Stare-way to Heaven), 1998, zwart-witfoto op aluminium, 65 x 105 cm. Schenking van Han Schulte. Erzsébet Baerveldt, Déjeuner sur le tombeau, 1997, zwart-witfoto, 80,9 x 118,6 x 4 cm incl. lijst. Schenking van Han Schulte. Lies Cosijn, De gekrompen weduwe, 2005, aardewerk, 3-delig, deel 1: 22 x 23 cm, deel 2: 4,6 x 6,5 x 5,4 cm, deel 3: 14 x 14,5 cm. Schenking van Rosemarie Willems. Heidi Daamen, Schietgebed, 1985, aardewerk, 18,2 x 14 x 11 cm. Schenking van Rosemarie Willems. Alicia Framis, zonder titel (uit de serie Dreamkeeper), 2006, kleurenfoto, 127 x 142 cm. Schenking van Jan van Adrichem en Martijn van Nieuwenhuyzen. Harm Kamerlingh Onnes, Nijlpaardje, 1962, aardewerk, 13 x 7 x 7,6 cm. Schenking van Rosemarie Willems. Franck Ligtelijn, Diadeem, 1965, zilver en parels, 12 x 14,5 x 3 cm. Schenking van Trix Rijks-Grijsen. Onbekend, kannetje Hotel de Waterberg Arnhem, 1930, geglazuurd aardewerk, 7,5 x 6,2 x 7 cm. Schenking van Rosemarie Willemsen. Beth Namenwirth, zonder titel, 2002, olieverf op doek, 30 x 35 cm. Schenking van Liesbeth Frohn. Jan Willem Willemsen, zonder titel, 1881, potlood op papier, 21 x 23,5 cm. Schenking van Francis Knoop-Willemsen. COLLECTIE MIEN MEIJER-BONGERS; SCHENKING J. POTTER-MEIJER Mien Meijer-Bongers, Lap met open borduursel, ca. 1893 – ca. 1897, katoen en papier, 35,5 x 35,5 cm. Mien Meijer-Bongers, Borduurlap, ca. 1893 – ca. 1897, katoen, 33 x 17 cm. Mien Meijer-Bongers, Open naaiwerklap, ca. 1893 – ca. 1897, linnen, 25,7 x 25 cm. Mien Meijer-Bongers, Borduurlap, ca. 1893 – ca. 1897, vilt en katoen, 41,5 x 43,5 cm. Mien Meijer-Bongers, Oefenlap met stopwerk, ca. 1893 – ca. 1897. 21 x 19,3 cm Mien Meijer-Bongers, Borduurlap, ca. 1893 – ca. 1897, katoen, 42,5 x 39,3 cm. Mien Meijer-Bongers, Oefenlap, ca. 1893 – ca. 1897, 10,4 x 16,7 cm. Mien Meijer-Bongers, Stoplap, ca. 1893 – ca. 1897, linnen, 28,5 x 27,5 cm. Mien Meijer-Bongers, Stekenlap, ca. 1893 – ca. 1897, katoen, 10,5 x 10,9 cm. Mien Meijer-Bongers, Stekenlap, ca. 1893 – ca. 1897, katoen, 35 x 25,6 cm. Mien Meijer-Bongers, Verstellap, ca. 1893 – ca. 1897, katoen, 50 x 50 cm. 20

Mien Meijer-Bongers, Oefensok, twee stuks, ca. 1893 – ca. 1897, katoen, 28 x 11,8 cm. Mien Meijer-Bongers, Stekenlap, ca. 1893 – ca. 1897, katoen, 23,2 x 14,8 cm. Mien Meijer-Bongers, Kniekous met ingebreide versieringsmotieven, ca. 1893 – ca. 1897, katoen, 58 x 22,5 cm. Mien Meijer-Bongers, Kniekous met stopwerk, ca. 1893 – ca. 1897, katoen, 56 x 21,5 cm. Mien Meijer-Bongers, Poppenhemd, ca. 1893 – ca. 1897, katoen, 34,5 x 24 cm. Mien Meijer-Bongers, Babymuts, ca. 1893 – ca. 1897, katoen, 16 x 14,5 cm. Mien Meijer-Bongers, Jurkje, ca. 1893 – ca. 1897, katoen en kant, 38 x 29,5 cm. Mien Meijer-Bongers, Hemdje, ca. 1893 – ca. 1897, katoen, 32,2 x 54 cm. Mien Meijer-Bongers, Broekje, ca. 1893 – ca. 1897, katoen, 50 x 49,5 cm. Mien Meijer-Bongers, Stoplap, ca. 1893 – ca. 1897, linnen, 30 x 25,2 cm. Mien Meijer-Bongers, Oefenlap, ca. 1893 – ca. 1897, katoen en kant, 52 x 52 cm. Mien Meijer-Bongers, Merklap, ca. 1893 – ca. 1897, katoen, 18,7 x 18,7 cm. Mien Meijer-Bongers, Verstellap, ca. 1893 – ca. 1897, katoen en kant, 39,5 x 39,5 cm.

COLLECTIE MIEN MEIJER-BONGERS; SCHENKING J. POTTER-MEIJER Hendrik Valk, Arnhem voor de evacuatie, 1946, olieverf op paneel, 184 x 137 cm. Langdurig bruikleen van Stena Line Ports Ltd. Freule Cecile van Lynden, Oranjeschortje, 1942, katoen, 48,5 x 41 cm. Langdurig bruikleen van Antoinette Gerritsen.

21

Fiona Tan Disorient De video-installatie is aangekocht in 2012 met steun van Vereniging Rembrandt en BankGiro Loterij.

22

Erwin Olaf The Keyhole

De installatie is aangekocht in 2012 met steun van het Mondriaan Fonds.

23

TENTOONSTELLINGEN 2013 Doorlopend tot 13.03.2013 24.11.2012 — 24.03.2013 19.01.2013 — 12.05.2013 16.02.2013 — 21.04.2013 03.03.2013 — 20.05.2013 15.03.2013 — 31.12.2014 30.03.2013 — 19.05.2013 06.04.2013 — 29.04.2013 12.05.2013 — 30.09.2013 06.06.2013 — 29.09.2013 25.08.2013 — 17.11.2013 14.06.2013 — 22.09.2013 14.06.2013 — 27.07.2013 21.09.2013 — 05.01.2014 28.09.2013 — 28.09.2013 19.10.2013 — 23.03.2014 29.11.2013 — 26.01.2014 08.12.2013 — 30.03.2014

24

Collectiepresentatie Ruimte voor Realiteit New Nomads, New /Traditional Jewellery – Editie 2012 Fiona Tan, Disorient Physical and Virtual Bodies Female Power Beeldrijm in de vaste collectiepresentatie Gelders Balkon 19. Cindy Moorman, loslaten Young Walking Trees De kamers van Piet Paris Framis In Progress Arnout Visser en de Glaspiraten Louise te Poele. Serie 7 Laura de Weijer Demiurg: de sieraden van David Bielander Gelders Balkon 20. Annie van Gemert. Uniform en toch verschillend De Melancholieke Metropool. Stadsbeelden tussen magie en realisme, 1925-1950 Gelders Balkon 21. Paul Klemann, Zwart zonlicht Hans Op de Beeck, Metropolitan scenes

COLLECTIEPRESENTATIE RUIMTE VOOR REALITEIT Doorlopend tot 31.12.2014 Zie bij 2012 FIONA TAN, DISORIENT 19.01.2013 – 12.05.2013 Filmisch tweeluik van Fiona Tan (1966, Pekanbaru, Indonesië) dat met steun van de Vereniging Rembrandt, Mondriaan Fonds en de BankGiro Loterij is aangekocht. Disorient was de Nederlandse inzending voor de Biënnale van Venetië in 2009. In het eerste deel dienen de 13e-eeuwse reisverslagen van Marco Polo als voiceover voor een overweldigende montage van hedendaagse filmbeelden van de streken waarover Polo verhaalt. In het tweede deel laat Tan een ‘Wunderkammer’ zien, een soort reconstructie van het ‘privémuseum’ van Marco Polo. PHYSICAL AND VIRTUAL BODIES 16.02.2013 – 21.04.2013 Tentoonstelling over onze manier van kijken naar afbeeldingen van het lichaam, die in sterke mate wordt bepaald door de media, reclame en (kunst)geschiedenis. Recent werk van onder meer Gabriele Beveridge, Bonnie Camplin, Rachel Niffenegger en 25

Christoph Westermeijer werd getoond in combinatie met een selectie werken uit de collectie van het MMKA, waarbij de bezoeker geconfronteerd werd met de codes van onze hedendaagse beeldcultuur. „De tentoonstelling Physical and Virtual Bodies stelt werk tentoon in combinatie met een selectie uit de laatste twee decennia van de collectie van het Museum voor Moderne Kunst Arnhem. Met gebruikmaking van fotografie, film en installaties confronteren en ondergraven deze kunstenaars de beeldcultuur van de wereld van vandaag, brengen daarmee haar karakteristieke kenmerken aan het licht, verlenen een nieuwe inhoud aan beelden en stellen het tot stand komen van betekenis ter discussie.“ Anita Moore, Villa d’Arte FEMALE POWER 03.03. 2013 – 20.05.2013 Vrouwelijke kracht en energie stonden centraal op Female Power. Een twintigtal kunstenaars uit alle werelddelen toonde hoe een visie op de toekomst gepaard gaat met een duik in de geschiedenis.

„Female Power maakt duidelijk dat kunstenaressen zich in hun werk nog steeds bezighouden met de rol van de vrouw. Hoewel er natuurlijk de laatste decennia een grote vooruitgang is geweest, is het nooit verkeerd om de discussie over de huidige positie van de vrouw in de maatschappij weer op gang te brengen.“ Suzanne Veenink, 8weekly.nl

Hynckes, Pyke Koch, Wim Schuhmacher en Dick Ket werden op een associatieve wijze gecombineerd met werken op papier, foto’s en objecten van hedendaagse kunstenaars uit onze collectie, zoals Roos Holleman, Erwin Olaf, Zanele Muholi en Rosemin Hendriks. De samenstellingen vormden een beeldrijm dat de moderne en hedendaagse kunst met elkaar verbindt.

CINDY MOORMAN Gelders Balkon 19 „Tussen al deze kwesties biedt deze 30.03.2013 – 19.05.2013 zoektocht naar vrouwtypen een groot voordeel: ongemerkt buiten Cindy Moorman (1976, Arnhem) westerse en niet westerse kunst onderzoekt in haar werk de verhouprachtig door elkaar heen. Het gaat ding tussen het individu en de groep. om een thema, niet waar de kunIn het MMKA toonde zij de resultaten stenaar vandaan komt. Kunst uit van haar onderzoek naar het loskoEuropa, Afrika, Amerika Azië komt men uit de groep, het uitstijgen boven moeiteloos samen.“ de rest en als individu zichtbaar Sandra Smets, NRC Handelsblad worden. De tentoonstelling bestond uit een performance, publicatie, video, „Hier wordt in het verleden gegraven tekeningen, glasgravure, schilderij, om een prachtige toekomst bloot te foto en een houten object leggen.“ Marnel Breure, Trouw YOUNG WALKING TREES 06.04.2013 – 29.04.2013 BEELDRIJM IN VASTE Aan de tentoonstelling Young WalCOLLECTIEPRESENTATIE king Trees werkten honderd jongeren 15.03.2013 – 31.12.2014 van 16 tot 20 jaar mee. In het ‘BasisNeorealistische meesters uit onze kamp’ van kunstenaar Rob Sweere, dat collectie, zoals Jan Mankes, Raoul een roadtour maakte door Gelderland,

„Het wordt tijdens deze expositie in ervaringen te laten ontstaan. het Museum voor Moderne Kunst Arnhem duidelijk dat de omvang en LAURA DE WEIJER 14.06.2013 – 27.07.2013 zijn stijl van werken meer omvatten dan modetekenen.“ Laura de Weijer (1989, Bergen) Johan de Greef, Elsevier.nl rondde in 2011 haar Bachelor Fashion Design bij ArtEZ hogeschool voor „Paris is gevoelig voor vormexpres- de kunsten in Arnhem af. Daarna sie, op het Japanse af. Volume, haalde ze in 2013 bij de ArtEZ Fashion het silhouet, de figuur zelf en Masters haar mastergraad schoenontde restvorm zijn voor hem even werp. De Weijer probeert vanuit onderbelangrijk. Juist de veelzijdigheid zoek naar fetisjisme en haar persoonmaakt de tentoonstelling interes- lijke smaak schoenen te ontwerpen sant.“ die een sterke aantrekkingskracht Bregje Lampe, Volkskrant hebben. Voor haar afstudeercollectie laat ze zich leiden door drie verschilFRAMIS IN PROGRESS lende thema’s: Rock It Soft, Strap Me 06.06.2013 – 29.09.2013 On en Artist’s Shit. Framis in Progress toonde een Eén van de bijzondere kamers van Piet Paris. groot overzicht van het werk van de ARNOUT VISSER EN DE GLASPIRATEN 25.08.2013 – 17.11.2013 Spaanse kunstenaar Alicia Framis Arnoud Visser (1962, Middelburg) productontwikkelaar Piet Paris (1962, (1967, Barcelona). Zij verwierf de maakten zij performances van één afgelopen twintig jaar internationale is een verrassende vormgever die minuut over hun dromen, angsten en Den Haag). De in Arnhem bij ArtEZ bekendheid door haar performances vanuit zeer originele, vaak natuurverlangens. De gefilmde en gefotogra- opgeleide Piet Paris geniet een interen acties in de openbare ruimte waar- kundige invalshoeken ontwikkelt en feerde resultaten werden geprojecteerd nationale reputatie in het modevak. in het menselijk bestaan en sociale produceert. De tentoonstelling toonde Zijn actieradius strekt zich uit van op de muren van het MMKA en in het relaties centraal staan. Haar projecten honderden objecten die Visser de New York tot Tokyo, van Vogue tot Jil museumcafé. zijn interdisciplinair en vertonen raak- afgelopen jaren heeft ontworpen en Sander, van Louis Vuitton tot Viktor vlakken met mode, architectuur en was ingericht als een atelier. In de & Rolf. In Arnhem was hij drie keer DE KAMERS VAN PIET PARIS 12.05.2013 – 30.09.2013 museumtuin stond een Kijklab met curator van de Arnhem Mode Biënnale. design. Framis wil de afstand tussen barometer, zoutmaker en windmolen. Uiteraard was de vormgeving van deze kunstenaar en toeschouwer overTentoonstelling als een labybruggen. Al haar werk is er op gericht tentoonstelling van Paris zelf. rintisch wandeling door het oeuvre om onverwachte ontmoetingen en van mode-illustrator, art director en 26

LOUISE TE POELE. SERIE 7 14.06.2013 – 22.09.2013 Sinds 2007 portretteert Louise te Poele (1984, Winterswijk) de eindexamenkandidaten van de afdeling Fashion Design van ArtEZ. Te Poele was in 2003 zelf ook student op de afdeling Fashion Design van ArtEZ maar stapte na het eerste jaar over naar Fine Art. Serie 7, jaargang 2013, heeft als thema ‘kleur en overdaad’ meegekregen, passend bij deze lichting afgestudeerden. DEMIURG: DE SIERADEN VAN DAVID BIELANDER 21.09.2013 – 05.01.2014 Van het gewone iets bijzonders maken, dat is de gave van David Bielander (1968, Basel). Zijn sieraden bestaan uit alledaagse voorwerpen, zoals vruchten en dieren. Bielander weet het vertrouwde met het onverwachte te combineren en doet dat op een humorvolle, speelse manier met soms ongebruikelijke materialen. De tentoonstelling toonde bekende en minder bekende sieraden, gemaakt vanaf Bielanders studietijd tot in het heden, in een adembenemende setting ontworpen door Studio Aandacht.

27

ANNIE VAN GEMERT. UNIFORM EN TOCH VERSCHILLEND 28.09.2013 – 28.09.2013 Gelders Balkon 20 Schooluniformen zijn in veel landen gemeengoed. Ze staan symbool voor gelijkheid, kwaliteit en structuur. Fotograaf Annie van Gemert (1958, Vught) bezocht in de periode 20092013 internaten en maakte groepsportretten van Belgische jongens en meisjes die in haar nieuwe publicatie Schooluniformen. Onderwijs in Vlaanderen gebundeld zijn. Een selectie van deze bijzondere fotoserie was voor het eerst te zien in het MMKA. DE MELANCHOLIEKE METROPOOL. STADSBEELDEN TUSSEN MAGIE EN REALISME, 1925 – 1950 19.10.2013 – 23.03.2014 De Melancholieke Metropool toonde stadsgezichten uit de jaren twintig, dertig en veertig van de vorige eeuw die verstilling, eenzaamheid en melancholie uitdrukken. De magisch realistische werken uit onze kerncollectie, met werken van Carel Willink en Pyke Koch, werden in Europese context getoond met schilderijen van surrealisten als Giorgio de Chirico, Paul Delvaux en vertegenwoordigers van de Nieuwe Zakelijkheid als Anton Räder-

De Melancholieke Metropool werd lovend door pers en publiek ontvangen.

scheidt en Max Radler. De schilderijen werden gecombineerd met fotografie en films uit dezelfde jaren van onder meer Brassaï en Germaine Krull, Marcel Carné en Joris Ivens. Samensteller van de tentoonstelling De Melancholieke Metropool was Steven Jacobs, kunsthistoricus gespecialiseerd in de beeldvorming van architectuur, stad en landschap in film en fotografie.  „De stad is duister. De kasseien

zijn nat, de lucht is nevelig, de verlaten straten zijn het domein van de eenling, de moordenaar, de doelende ziel. De stad is de bakermat van de moderniteit en dus van de vervreemding, de angst, de melancholie. Dat is de stad vol belofte en tristesse die zich in het Museum voor Moderne Kunst ontvouwt in schilderijen, foto’s, films en drukwerk op de Melancholieke Metropool: stadsbeelden tussen

magie en realisme, 1925-1950. Het is de presentatie dwars door de genres heen die de Melancholiek Metropool boeiend maakt.“ Tracy Metz, NRC Handelsblad

PAUL KLEMANN. ZWART ZONLICHT Gelders Balkon 21 29.11.2013 – 26.01.2014 ‘Ik probeer te kijken in een wereld waar het eigenlijk verboden is om te kijken, want als je wakker wordt ver„Jacobs wil af van het ‘anti-moder- geet je alweer veel. Wat ik vasthoud nisme’ etiket dat aan het magisch is maar een fractie.’ Paul Klemann realisme kleeft. Liever laat hij het (1960, Utrecht) tekent zijn nachtelijke magische en mysterieuze in de ba- dromen of flarden daarvan ‘Dromen nale werkelijkheid zien. Maar het is zijn een sublieme vertaling van wie vooral de fascinatie voor de leegte je werkelijk bent,’ vindt Klemann. ‘Ze die uit de kunstwerken spreekt. De vertellen iets over het diepste van je eenzaamheid van de figuranten is wezen. Je droomwereld is een vrije bijna tastbaar.“ wereld. Er zijn wel wetten en regels Jennifer Faasen, De Gelderlander maar je wordt nooit ter verantwoording geroepen.’ „Bijzonder aan de Melancholieke Metropool vind ik met name de HANS OP DE BEECK. boeiende confrontatie tussen METROPOLITAN SCENES 08.12.2013 – 30-03-2014 schilderkunst, film en fotografie, maar ook literatuur. Foto, film en Van de veelzijdige Belgische schilderkunst zijn op een boeiende kunstenaars Hans Op de Beeck (1969, wijze naast elkaar te zien, en Turnhout) konden bezoekers in het hiermee heeft Steven Jacobs de MMKA drie ruimtevullende video’s gedeelde thema’s en verwantzien, Extensions (2009), Staging schap in de verschillende media op Silence 2, (2014) en Dance (2019). een overtuigende wijze weten neer Een belangrijk thema in zijn werk is te zetten.“ de moeizame en tragikomische relatie Anne Jacobsen, Onlinegalerie.nl van de mens met tijd, ruimte en met elkaar, als gevolg van globalisering en ontwikkelingen in media, automatisering en technologie. In de films 28

Hans Op de Beeck, Staging silence (2), 2013, videostill

toonde Op de Beeck hoe wij falen de dingen naar onze hand te zetten, hoe weinig bedreven we zijn in het adequaat vormgeven van de wereld, waardoor we vaak stranden in telkens nieuwe, desolate en onpersoonlijke niemandslanden. Metropolitan Scenes was een hedendaagse pendant van de tentoonstelling De Melancholieke Metropool. Stadsbeelden tussen magie en realisme 1925-1950.

„Daarom, lezer, ga deze video zien. Trakteer u zelf op een onvergetelijke ervaring. Kijk met open mond naar steden, die langzaam uit de grond omhoog kruipen, kijk hoe vier handen in enkele minuten een Japans vissersdorpje uit het niets tevoorschijn toveren. Zie hoe een apocalyptische stad verrijst door tabletten chocolade op elkaar te stapelen.” Nico Dijkshoorn, Volkskrant Magazine

EDUCATIEVE ACTIVITEITEN 2013

YOUNG CURATORS Het MMKA nam deel aan het pilotproject Young Curators van EduArt, waarbij jongeren de touwtjes in handen kregen bij het organiseren van een tentoonstelling. Zij waren verantwoordelijk voor zowel inhoud als organisatie van de tentoonstelling en de evenementen. Het Montessori College Arnhem vaardigde vier teams van Havo 4-leerlingen af. Gesteund door ontwerpers van bureau Het Lab selecteerden zij stukken uit de vaste collectie en werkten hun keuze om tot een tentoonstellingsvoorstel voor een groot banier. Het winnende banier bevatte een QR-code dat inzicht gaf in het werkproces. Het winnende doek werd geëxposeerd op een buitenmuur van het museum. 29

De young curators van 2013 in de museumtuin.

WEDSTRIJD BIJ FEMALE POWER Samen met de Gelderse Onderwijsgroep Quadraam (samenwerkende scholen uit het Voortgezet Onderwijs) zette het MMKA een educatieve

wedstrijd op die aansloot bij Female sentatie. De inzending van de winnaar Power. Leerlingen mochten hun ideeën kreeg een plek in het museum. over de tentoonstelling vormgeven in beeldend werk. Alle leerlingenbijdraYOUNG WALKING TREES gen waren te zien in een digitale preKunst leren kennen door er deel

van 6 tot en met 28 april te zien in de beeldentuin van het museum. MUSEUMWEEKEND Op zaterdag 6 en zondag 7 april 2013 was het Museumweekend, met gratis toegang voor iedereen en een speciaal programma. Met op zaterdag het project Young Walking Trees in de museumtuin, waar bezoekers konden deelnemen aan een stilteperformance met actie- en performancekunstenaar Rob Sweere. Daarnaast waren er op beide dagen familierondleidingen. In het museum was een ruimte ingericht met een inloopworkshop voor kinderen. Bij de tentoonstelling Physical and Virtual Bodies werd een ‘artist talk’ georganiseerd. Verder trad de fameuze pianiste Keiko Shichijo op in het museum.

GRATIS RONDLEIDINGEN OP ZONDAG In 2013 bood het MMKA iedere laatste zondag van de maand een gratis rondleiding aan over de meest actuele tentoonstelling. LEZINGEN VOOR VRIENDEN Voor de vrienden van het museum (VVGA) bood het MMKA bij een aantal tentoonstellingen een lezing met aansluitend een rondleiding.

MUSEUMJEUGDUNIVERSITEIT Dit jaar sloot het MMKA zich voor de tweede keer aan bij de MuseumJeugdUniversiteit, samen met de buurmusea Museum Bronbeek, Airborne Museum, Nederlands Watermuseum en Nederlands Openluchtmuseum. Tijdens de Doorgeef Audiotour word je spelleider, Kinderen van 8 tot en met 12 jaar kongids, kijker en luisteraar. den ‘college lopen’. Op 8 september ontving het MMKA 56 kinderen in het van uit te maken, dat was de intentie JUNIORRONDLEIDERS auditorium. Het onderwerp van het van het project Young Walking Trees, Eerste- en tweedejaars leerlingen college was ‘Hoe bedenk je een vorm een samenwerking tussen het MMKA van het Montessori College Arnhem ook van glas’. De docent was vormgever/ en actie- en performancekunstenaar in 2013 keuzecursusprogramma’s in glaskunstenaar Arnout Visser. In het Rob Sweere en Edu-Art. Jongeren uit het voortgezet en hoger onderwijs na- het museum. In een tijdsbestek van 12 auditorium zijn producten waarmee weken werden ze opgeleid tot juniorkinderen mochten experimenteren. men deel aan workshops en voerden rondleiders. Met alle opgedane kennis Na het college namen kregen ze een onder leiding van Sweere een stilteperformance uit, waarna ze vertelden en ontdekkingen gidsten zij medeleer- demonstratie glasblazen bij een lingen, ouders, docenten en andere mu- leemoven in de beeldentuin. over hun ervaringen. Alle performances zijn gefotografeerd en opgenomen seumbezoekers over tentoonstellingen en door de vaste collectiepresentatie. op video. Een presentatie ervan was 30

DOORGEEF AUDIOTOUR Het MMKA heeft een nieuwe activiteit voor gezinnen om het museumbezoek leuker en interactiever te maken: de Doorgeef Audiotour. Deze rondleiding bestaat uit tien spelletjes die uitgelegd worden op een audiospeler. Per familie wordt een audiospeler uitgereikt. De deelnemers zijn afwisselend spelleider, speler, gids, kijker of luisteraar. GELDERSE MUSEUMDAG Op zaterdag 19 oktober werd de Gelderse Museumdag gehouden, voor iedereen gratis toegankelijk, met verschillende activiteiten. Deze dag stond in het teken van de officiële ingebruikname van de Doorgeef Audiotour voor families, met instaprondleidingen door het museum en een inloopworkshop voor kinderen. EDUCATIERUIMTE MELANCHOLIEKE METROPOOL Tijdens de tentoonstelling De Melancholieke Metropool werd een aparte ruimte ingericht als educatieruimte van de tentoonstelling. De ramen waren beplakt met een uitzicht op de Rijn van omstreeks 1965. Bezoekers kregen het verzoek van Arnhem een metropool te maken door het panora-

ma te beplakken met stickers. In een andere opdracht konden bezoekers hun eigen ‘stille stad’ bouwen met junkmaterialen zoals melkpakken en dozen. Zodra de metropool klaar was werd deze fraai in het licht gezet.

samen met ArtEZ hogeschool voor de kunsten, Gelders Archief en Het Nieuwe Instituut (voorheen Premsela, Nederlands Instituut voor Design en Mode). Doel: de kennis over de Nederlandse modegeschiedenis ontwikkelen en vergroten. Modekern FOTOWEDSTRIJD wordt ondersteund door de gemeente In samenwerking met corporatie Arnhem en de provincie Gelderland. De Volkshuisvesting Arnhem schreef het archieven vormen de basis van allerlei MMKA een fotowedstrijd uit rond De activiteiten, zoals een educatieproMelancholieke Metropool. Leerlingen gramma voor ROC’s en het voortgezet uit de hoogste klassen van het basis- onderwijs. Het educatieve programma onderwijs en een klas met leerlingen is via de website www.modekern.nl uit het voortgezet onderwijs deden gratis te gebruiken in de klas. mee aan deze activiteit. Allen kwamen Het speelt in op de modegevoeligheid van scholen in de wijken Malburgen, van jongeren en plaatst mode in een ’t Broek, Geitenkamp of Klarendal. Na bredere context. een rondleiding over de tentoonstelling fotografeerden ze onder leiding KENNISMAKEN MET ROZET van museumdocent Niek Michel hun Op de drempel van het jaar kreeg eigen wijk en stadsbeeld. Een selectie Arnhem er een gebouw bij dat intervan alle foto’s werd in het begin van nationaal de aandacht trekt: Rozet 2014 getoond in de hal van het Muse- van Neutings Riedijk Architecten. Een umcafé. gebouw waar kennis en informatie centraal staan, een werkplaats voor MODEKERN, EDUCATIEF PROGRAMMA ontwikkeling en educatie, een venster 2013 was het geboortejaar van op kunst en cultuur, een inspiratiebron de Stichting Modekern, een instituut voor lezen en literatuur, een podium dat de archieven van Nederlandse voor ontmoeting en debat. Een van de modeontwerpers van internationale ‘bewoners’ van Rozet is het Historisch allure onderzoekt en presenteert. Het Museum Arnhem (HMA), dat samen MMKA is een van de initiatiefnemers, met Gelderland Bibliotheek het Erf31

goedcentrum vormt in de Kortestraat in Arnhem. Andere gebruikers zijn Bibliotheek Arnhem, Kunstbedrijf Arnhem en Volksuniversiteit Arnhem. Op 10 december 2013 was de officiële opening, in aanwezigheid van HKH prinses Beatrix. De partners Kunstbedrijf, Kunstuitleen toArt, Bibliotheek Arnhem en het Erfgoedcentrum organiseerden direct daarop, op 13 december een kennismakingsdag voor scholieren met workshops. Deelnemers waren de Jan Ligthartschool en het Montessori College Arnhem. De dag werd afgesloten met een eindpresentatie in het auditorium. HEEL ARNHEM NAAR ROZET Op zaterdag 14 december trakteerde Rozet héél Arnhem. Zeker 8.000 bezoekers kwamen kennismaken. In het Erfgoedcentrum waren verschillende activiteiten voor kinderen en volwassenen, zoals een speurtocht langs de zogenoemde ‘educatielades’ met opdrachten. Naast het poppenhuis van Lizzy Ansingh uit de collectie van HMA stond een speelgoedpoppenhuis waarmee de jongsten konden spelen. Aan tafel ontwierpen kinderen hun eigen tapijtje of behangetje en poppenmeubels. Voor volwassenen waren instaprondleidingen door het Erfgoedcentrum.

KUNSTTAS VOOR ÉÉN PIEK! Bij de kassa van het museum is de Kunsttas te koop, voor kinderen van 8 tot 12 jaar. Het museum is gratis toegankelijk voor iedereen tot 13 jaar. Gewapend met de tas kunnen kinderen op ontdekkingstocht langs de tentoonstellingen en door de museumtuin. De papieren tas bevat verschillende teken- en kijkopdrachten en verleidt tot filosoferen en dichten over kunstwerken uit het museum. Kinderen leren op een speelse manier de collectie kennen.

EXTRA ACTIVITEITEN EN RANDPROGRAMMERING 2013 AAN DE SLAG MET GLAS Tijdens de tentoonstelling Arnout Visser en de Glaspiraten stond er van 28 augustus t/m 21 september een leemoven in de museumtuin. De oven werd op woensdagen loeiheet gestookt, zodat op donderdag, vrijdag en zaterdagen glas gemaakt kon worden. Een glasexpert demonstreerde hoe de oude Romeinen al glas produceerden. De oven en de vele activiteiten er omheen bleken een uitstekende publiekstrekker. Bezoekers mochten zelf een glazen vorm maken. Studenten van ArtEZ gingen een week lang aan de slag met glas, begeleid door Arnout Visser, die hen ook mee op excursie nam naar het Nationaal Glasmuseum in Leerdam. Ook ontwerper Klaas Kuiken werkte een aantal dagen in de beeldentuin. Verder waren er 32

familierondleidingen over de tentoonstelling. GLASTAXATIEDAG Schatten van zolder, de rommelmarkt, of uit familie. Marcel Brouwer, gecertificeerd taxateur toegepaste 20ste-eeuwse kunst en design en in Gelderland bekend van het programma ‘Schatgraven’, haalde kunst en kitsch uit elkaar tijdens een glastaxatiedag. Aanleiding was de tentoonstelling Arnout Visser en de Glaspiraten.   ROND DE MELANCHOLIEKE METROPOOL Rond De Melancholieke Metropool hebben wij een uitgebreid evenementenprogramma gemaakt met onder meer lezingen en films. Zo werd onder meer de recent gerestaureerde film

De leemoven in de beeldentuin, hier wordt door bezoekers glas gemaakt op Romeinse wijze.

De stad die nooit rust van Andór von Barsy vertoond in het museum, met dank aan filmmuseum EYE. Focus Filmtheater Arnhem organiseerde op 15 december het filmprogramma Stadssymfonie en havenstad met vier korte stadssymfonieën, met inleiding door Eva Hielscher (Universiteit van Gent) en live muzikale begeleiding door Johan Derycke.

DANSPROEVERIJ Samen met Beeldend Danstheater Telder organiseerde het MMKA een ‘dansproeverij’ op 13 oktober. Op verschillende locaties in het museum kregen bezoekers en voorproefje van de productie ‘In en uit je hoofd’ van Telder.

en in gingen op de rol van mythen en spiritualiteit bij het creëren van nieuwe beelden en geschiedenissen. Onze conservator Mirjam Westen was een van de sprekers.

Bij de tentoonstelling Female Power werd onder meer het symposium Nieuw Zog georganiseerd.

SYMPOSIUM NIEUW ZOG Zoals het woord ‘zog’ staat voor de eerste voeding en voor de beweging die een voorwerp in water achterlaat, zo werden tijdens Nieuw zog. Matriarchale visioenen in het MMKA verbindingen gelegd tussen het verleden en de toekomst van matriarchaat, spiritualiteit en utopie. Een symposium waar inspirerende wetenschappers en kunstenaars visie op matriarchale samenlevingsstructuren toelichtten 33

BENEFIET KUNST EN KRACHT Elan Expertisecentrum organiseerde samen met het MMKA het benefietdiner Kunst en Kracht. De baten kwamen ten goede aan Voice of Women Media. Aan het evenement was ’s middags een bezoek aan de tentoonstelling Female Power gekoppeld. Het diner stond onder meer in het teken van empowerment. Een van de spreeksters was Riet Compiet van Mode met een Missie en het label Amie-toi, naaiatelier op ideële grondslag, dat dak- en thuislozen, vrouwen met een verslavingsverleden of psychiatrische achtergrond dagbesteding biedt.

PUBLICATIES 2013 FEMALE POWER (PAPERBACK, SOFTBACK) Redactie: Mirjam Westen. Auteurs: Geertje Mak, Hedwig Saam, Karlijn Slegers, Mirjam Westen. Ontwerp: Lava.nl © 2013, Museum voor Moderne Kunst Arnhem. ISBN 9789072861504

ONDERZOEK Nu de overheid bezuinigt op de wetenschappelijke taken van kunstmusea, komen ervaren conservatoren nauwelijks toe aan onderzoek. En aspirant-conservatoren doen te weinig werkervaring op. Het Prins Bernhard Cultuurfonds biedt een oplossing, door het instellen van een conservatorenstipendium. Kristin Duysters, onze conservator oude toegepaste kunst en tevens programmeur in Rozet, dompelt zich in 2013 en 2014 onder in het leven van keramiekverzamelaar Willem Frederik Karel baron van Verschuer (1845-1922). Terwijl zij daarmee bezig is, wijdt junior-conservator

Sanne Bergs zich aan reguliere taken, om werk ervaring op te doen. Van Verschuer liet een prachtige collectie zeventiende- en achttiende-eeuws Delfts aardewerk en oosters porselein na, die via een langdurig bruikleen van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed bij ons is ondergebracht. Het museum profiteert als een van de eerste kunstmusea van de tijdelijke ondersteuningsregeling.

Alicia Framis

One Night Tent De installatie en textielobject is aangekocht in 2013.

34

Deze aankopen zijn mogelijk gemaakt door de BankGiro Loterij.

Het olieverfschilderij Jazz van Nola Hatterman uit 1934 is aangekocht in 2013.

Aankoop van Kasper Niehaus, Het kind van de zee uit 1914.

35

AANWINSTEN MODERNE EN HEDENDAAGSE BEELDENDE KUNST AANKOPEN 2013 Nola Hatterman, Jazz,1934, olieverfschilderij op doek , hoogte 95,8cm breedte 86cm Kasper Niehaus, Het kind van de zee, 1914, olieverfschilderij, 131,5cm x 101,2 cm Paul Citroen, Sierk Schröder en ik, 1953, olieverfschilderij op doek, 55x70cm Christien Meindertsma, Wild Bone China, 2011, kop, 5 x 11.5cm Christien Meindertsma, Wild Bone China, 2011 kop, 5 x 9 cm Christien Meindertsma, Wild Bone China, 2011, lepel, 1.5 x 10 cm Christien Meindertsma, Wild Bone China, 2011, lepel, 1.5x 10 cm Christien Meindertsma, Wild Bone China, 2011, scherven, 1,5x 14 cm Christien Meindertsma, Wild Bone China, 2011, schotel, 2x 13,5 cm Christien Meindertsma, Wild Bone China, 2011, schotel, 1,5x 16,5 cm Christien Meindertsma, Wild Bone China, 2011, kop, 4x 8,5 cm Christien Meindertsma, Wild Bone China, 2011, lepel, 1.5cm x 10 cm Christien Meindertsma, Wild Bone China, 2011, schotel, 1,5 x 13 cm Alicia Framis, One Night Tent, 2002, installatie (beeldmateriaal) Dibond fotografie, 148 x 84,3 cm Alicia Framis, One Night Tent, 2002, installatie (beeldmateriaal) Dibond fotografie 106,5 x 89 cm Alicia Framis, One Night Tent, 2002, textielobject Alicia Framis, 8 de juni, Las Modelos, speelduur 6 minuten Alicia Framis, Libran, 2013, Videokunst Levi van Veluw, Origin of the beginning 3.1, 2011, installatie/beeldhouwwerk, 240 x 420 cm Hans Op de Beeck, Staging Silence (2), 2013, videokunst Roos Holleman, Gierzwaluw, 2012, tekening op papier (vezelproduct) krijt (medium), 216 x 121 cm 36

Anya Janssen, Rites of passage 5 (kawaii), 2007, Olieverfschilderij op linnen, 180 x 120 cm Rein Draijer, Zelfportret, 1945, olieverfschilderij op doek, 55 xc 55.2 cm Wim Schuhmacher, Stilleven met reekoppen, 1933, olieverfschilderij op doek, 74 x 89 cm Jacqueline de Jong, Le professeur Althusser en étranglant Madame Nina K., 1981 olieverfschilderij op linnen, 120 x 155 cm

SCHENKINGEN 2013 Herdenkingsbord CAMIZ 1951 – 1961, bord, aardewerk, 4.1 cm, diameter 26.6 cm. Schenking van Willem Baars Ram NV Plateelbakkerij, Herdenkingsbord Arnhemse Watervrienden 1936, aardewerk 2.2 cm, diameter x 27.4 cm. Schenking van Willem Baars Paul Citroen, Portret van Eva Bendien, 1941, olieverfschilderij op doek, 45 x 42 cm. Schenking van Marceline Dibbbits-Noordhoek Hegt People of the Labyrinths, Mantel gedragen door Pauline Krikke, burgemeester van Arnhem, t.g.v. kroning van koning Willem-Alexander 30 april 2013, textiel kunststof, 134 cm x 70 cm. Schenking van Pauline Krikke Barbara Visser, Le monde appartient à ceux qui ce lèvant tôt, 2002, affichepapier, 174.5 x 118.6cm. Schenking door Museum de Paviljoens Barbara Visser, Le monde appartient à ceux qui ce lèvant tôt, 2002, affichepapier, 174.5 x 118.6 cm. Schenking door Museum de Paviljoens Barbara Visser, Le monde appartient à ceux qui ce lèvant tôt 2002 affichepapier, 174.5 x 118.6cm. Schenking van Museum de Paviljoens Barbara Visser, Le monde appartient à ceux qui ce lèvant tôt 2002 affichepapier hoogte 174.5 cm breedte 118.6cm. Schenking van Museum de Paviljoens Barbara Visser, Le monde appartient à ceux qui ce lèvant tôt, 2002 affichepapier, 174.5 x 118.6cm. Schenking van Museum de Paviljoens Yael Davids, End on Mouth (triptych), 2007, fotografie, chromogene kleurenafdruk, 29.5 x 37.3 cm. Schenking van Museum de Paviljoens Yael Davids, Thread, 1995, fotografie, 31,5 x 42 cm. Schenking van Museum de Paviljoens Yael Davids, Thread, 1995, fotografie, 31,5 x 42 cm. Schenking van Museum de Paviljoens Yael Davids, Corner, 1997, fotografie, 50.4 x 36.5 cm. Schenking van Museum de Paviljoens Yael Davids, Thread, 1995, fotografie, 68.5 x 101 cm. Schenking van Museum de Paviljoens Yael Davids, Mappa, 1999, fotografie, 148 cm x 127 cm. Schenking van Museum de Paviljoens Yael Davids, Table, installatie (beeldhouwwerk), 1999, hout en textiel, 82 x 200 cm. Schenking van Museum de Paviljoens Yael Davids, Table, 1999, kleurenfoto, 40 x 40 cm. Schenking van Museum de Paviljoens Yael Davids, Table, 1999, kleurenfoto, 40 x 40 cm. Schenking van Museum de Paviljoens 37

Barbara Visser, Detitled, 2000, kleurenfoto, 95 x 95 cm. Schenking van Museum de Paviljoens Barbara Visser, Detitled, 2000, kleurenfoto, 137 x 94,5 cm. Schenking van Museum de Paviljoens Barbara Visser, 2000, Detitled, kleurenfoto, 94,5 x 137 cm. Schenking van Museum de Paviljoens Barbara Visser, Detitled, 2000, kleurenfoto, 137 x 94,5 cm. Schenking van Museum de Paviljoens. Barbara Visser, Detitled, 2000, kleurenfoto, 94,5 x 137 cm. Schenking van Museum de Paviljoens. Yael Davids, Timetable, objectpapier (vezelproduct), mensenhaar, 21 cm x 29.5 cm. Schenking van Museum de Paviljoens. Barbara Visser, Portret van de kunstenaar/Wallpaper No. 2, 1992, portret,110 x 98 cm. Schenking van Museum de Paviljoens. Barbara Visser, Ping-Pong for the people (stoel), 2001 beton, 75.5 x 37.5 cm. Schenking van Museum de Paviljoens. Yael Davids , Buttonhole l, 1997, object, textiel mensenhaar, 59 x 36 cm. Schenking van Museum de Paviljoens. Yael Davids, Buttonhole ll, 1997, object textiel en mensenhaar, 59 x 36 cm. Schenking van Museum de Paviljoens. Laurenz Brunner, Huisstijl rondom solotentoonstelling. Vertaalde werken/Translated Works: Barbara Visser 1990 – 2006 in Museum de Paviljoens, vormgeving, 27 x 20 cm. Schenking van Museum de Paviljoens

LANGDURIG BRUIKLEEN Edgar Fernhout, Interieur, 1951, olieverfschilderij op doek, 95.5 x 77 cm. Langdurige bruikleen van Netty Fernhout-Salomonson Johan van Hell, Boekenstalletje (lezers om boekenstalletje), 1937, olieverfschilderij op doek, 106 x 126 cm. Langdurige bruikleen van Robert, Pierre van Hell Raoul Hynckes, Schorren te Bruinisse, olieverfschilderij op houten paneel, 67,5 x 73,5cm. Langdurig bruikleen van Benni Jacobs.

38

KERNCIJFERS 2012-2013 LASTEN

BEGROTING 2012

WERKELIJK 2012

BEGROTING 2013

WERKELIJK 2013

BEGROTING 2014

PERSONEEL HUISVESTING ORGANISATIE AFSCHRIJVING EN RENTE ACTIVITEITEN AANKOOP KUNSTWERKEN

€ 1.867.350 € 398.000 € 327.150 € 215.500 € 607.500 € 137.000

€ 1.783.609 € 434.476 € 359.241 € 192.011 € 739.863 € 360.915

€ 1.729.906 € 476.500 € 351.700 € 189.028 € 232.000 € 300.000

€ 2.155.721 € 411.085 € 345.332 € 207.674 € 205.689 € 244.536

€ 1.824.833 € 542.500 € 714.325 € 83.900 € 315.500 € 240.000

TOTAAL LASTEN

€ 3.552.500

€ 3.870.115

€ 3.279.134

€ 3.570.037

€ 3.721.058

BIJDRAGE GEMEENTE ARNHEM SUBSIDIE & SPONSORING ENTREE WINKELVERKOPEN OVERIGE BATEN

€ 2.643.300

€ 2.590.401

€ 2.584.634

€ 2.552.692

€ 3.039.600

€ 542.000 € 280.000 € 70.000 € 17.200

€ 875.206 € 262.202 € 10.092 € 44.902

€ 355.300 € 270.000 € 40.000 € 29.200

€ 533.180 € 197.660 € 63.425 € 29.337

€ 338.058 € 252.000 € 50.000 € 41.400

TOTAAL BATEN

€ 3.552.500

€ 3.782.803

€ 3.279.134

€ 3.367.294

€ 3.721.058

EXPLOITATIERESULTAAT

€0

€ -87.312

€0

€ - 202.743

€0

BATEN

39

BEZOEKCIJFERS MMKA 2011

2012

2013

53.321

64.501

63.098

40

MEDEWERKERS 2012 - 2013

FLORENCE AALBERS ROBERT BEEKELAAR ALFRED BOLAND ANKE BONGERS DANIËL BOUW WILMA CHRISTIAENS RIEKY DERKSEN-GERRITSEN HUSEYIN DOGAN EDWARD DUSSELJEE KRISTIN DUYSTERS MARIJKE DIJKERS ESTHER EIJMERS JAWID FAYUMZADAH CLEMENTINE FOLLENDER GROSSFELD CHRIS VAN GALEN ADRIANA VAN HARDERWIJK HENK HENDRIKS 41

MIEKE HESSELMANS FEMKE HOGENBOSCH EVELINE HOLSAPPEL JOS HUISMAN NEELKE JACOBS KATJA DE JONG PETER DE KOK YPE KOOPMANS RUBEN VAN DE KRAATS JOKE LOUWRINK ALBERTINE MAKKINK HANNEKE VAN DER MEIJDEN NIEK MICHEL HANS VAN MIERLO ADELHEID PONSIOEN HENK VAN ROEKEL HEDWIG SAAM

ERLEND SCHENK LINDA SCHREGARDUS BLEND SHIRUAN JOS SMEETS CORA SMIT HENRIËTTE SOMSEN BERRY VERZIJDEN MIRJAM WESTEN MIRIAM WINDHAUSEN SABINE IJSSELDIJK YVETTE VAN DER ZANDE JOSKE ZOMEREN MASCHA ZWEERS JUDITH ZWIKKER

EEN WOORD VAN DANK

GEMEENTE ARNHEM

SNS REAAL FONDS

VGZ

STICHTING AMSTERDAMS FONDS VOOR DE KUNST

BANKGIRO LOTERIJ

Zonder de steun van partners, subsidiënten, sponsors, schenkers en onze Vriendenvereniging zou het MMKA zijn doelen niet kunnen realiseren. Wij bedanken hen voor de (financiële) middelen die zij in 2012 en 2013 ter beschikking stelden voor tentoonstellingen, verwervingen, educatie, en tevens voor hun bereidheid van tijd tot tijd ‘sparringpartner’ te zijn van onze staf. Wij zijn de volgende bedrijven, instellingen en fondsen dankbaar voor hun financiële bijdragen in 2012. Tentoonstelling, publicaties, aankopen en activiteiten konden gerealiseerd worden mede dankzij: 42

ARNHEM ARTS AMBASSADORS (AAA): AKZO NOBEL, CCV HOLLAND, COERS & ROEST, DELOITTE, DERKSEN VEILINGBEDRIJF, DIRKZWAGER ADVOCATEN EN NOTARISSEN, HOTEL HAARHUIS, KEMA, RABOBANK ARNHEM EN OMSTREKEN, ROMIJNDERS, TEIJIN ARAMID EN VESTEDA.

STICHTING VOLKSHUISVESTING ARNHEM VERENIGING REMBRANDT VERENIGING VRIENDEN VAN DE GEMEENTEMUSEA ARNHEM VSB FONDS

AMBASSADE VAN DE BONDSREPUBLIEK DUITSLAND, DEN HAAG

Particuliere en institutionele schenkers en bruikleengevers

GOETHE-INSTITUT, AMSTERDAM

Het MMKA maakt deel uit van de gemeente Arnhem

HIVOS-NCDO CULTUURFONDS MONDRIAAN FONDS OMNISIGN PREMSELA – NEDERLANDS INSTITUUT VOOR DESIGN EN MODE PRINS BERNHARD CULTUURFONDS PROVINCIE GELDERLAND

EEN WOORD VAN DANK

43

COLOFON

Uitgave Museum voor Moderne Kunst Arnhem Tekstbijdragen: Femke Hogenbosch, Yvonne Jansen, Peter de Kok, Linda Schregardus, Hedwig Saam, Miriam Windhausen Redactie: Sepia Tekst & Communicatie, Yvonne Jansen Fotografie: Marc Pluim, Niek Michel en anderen Eindredactie: Daniël Bouw Ontwerp: Lava.nl © 2012/2013 MMKA Museum voor Moderne Kunst Arnhem Utrechtseweg 87, 6812 AA Arnhem +31 (0)26 377 53 00

www.mmkarnhem.nl Vanaf 1 januari 2014: Museum Arnhem +31 (0)26 30 31 400 www.museumarnhem.nl Het museum is geopend van dinsdag t/m zondag van 11.00–17.00 uur Open op 2e Paasdag, 2e Pinksterdag en 2e Kerstdag Gesloten op Eerste Kerstdag, Nieuwjaarsdag en Koninginnedag (vanaf 2014: Koningsdag)