25/11/2013
Kan landbouw de wereld blijven redden?
Malthus (1766 – 1834)
Piet VANTHEMSCHE Voorzitter Boerenbond KULeuven – Universiteit 3e Leeftijd 03-12-2013
An essay on the principle of population
Het ongelijk van Malthus
Het vermogen van de mens tot bevolkingsgroei is onbegrensd veel groter dan het vermogen van de aarde om voor de mens een bestaan te produceren
De groene revolutie
De groene revolutie • Norman Borlaug (1914 -2009): – de vader van de groene revolutie – Nobelprijs voor de vrede in 1970 voor zijn bijdrage aan de wereldvrede dankzij de verbeterde voedselproductie • Verhoging productie door nieuwe variëteiten, kunstmest, pesticiden, irrigatietechnieken • Verstrekken van landbouwkredieten • Publiek toegankelijk onderzoek (open kennissystemen)
1
25/11/2013
ton/ha/jaar
Wereldbevolking in miljoenen
Wereldbevolking en productie
Stijgende wereldbevolking
Graanopbrengsten per hectare 1830-1995
The world food map
Stijgende Welvaart
De Wereldlandbouw- en Voedselorganisatie (FAO: Food and Agriculture Organisation) biedt heel interessante informatie over de wereldbevolking en de voedselproblematiek
Plattelandsvlucht
Megasteden, megalopolis
2
25/11/2013
Klimaat
Energie
Energie
Bio based economy
• Oorspronkelijk: Food, Feed, Fuel, Fibre • Beperkte voorraden fossiele brandstoffen
Zoekt naar alternatieven: terug Fuel en Fibre
• Opkomst fossiele brandstoffen
Minder nood aan Fuel en Fibre vanuit LB
Uitdaging 2050
Productiemiddelen: grond Geschiktheid voor landbouw (1995) 7%
– Verdubbeling voedselproductie
10%
– Verdriedubbeling wagenpark
Zeer geschikt
6%
Matig geschikt
– Verdere verstedelijking
4% 1%
– Verdere impact klimaatverandering – Ontwikkeling hernieuwbare energie en biogebaseerde economie = toenemende vraag naar biomassa
Geschikt
Marginaal geschikt Huisvesting/infrastructuur
72%
Niet geschikt
3
25/11/2013
Productiemiddelen: water
Productiemiddelen: water Binnen 25 jaar heeft 4/5 van de wereld waterproblemen
Impact vandaag
Grondstoffenprijzen
• Grillige oogstopbrengsten • Speculatie: toenemende volatiliteit • Twee voedselcrisissen: – 2008: politieke instabiliteit – 2011: Arabische lente, broodrellen
• Geopolitieke aandacht voor toegang tot voedsel 21
Geopolitieke discussie
22
FAO: Save and grow
• Verenigde Naties en instellingen denken na over gecoördineerde strategie: WHO, FAO, FIDA, IPCC, … • G20: risicobeheer (early warning, task force, toegang tot voedsel MOL, regels termijnmarkten • G8: New alliance for food security and nutrition (gericht op Afrika, innovatie, financiering, risicobeheer, nutritioneel)
• Een nieuwe groene revolutie zonder de nadelen van de vorige (homogene benadering, eenzijdig gericht op productiviteit, weinig aandacht voor leefmilieu) • Meer kennisintensieve landbouwsystemen aangepast aan specifieke lokale omstandigheden 23
24
4
25/11/2013
Focus van save and grow • • • • • • •
EU landbouwbeleid 2014-2020
Kleine (familiale) landbouwbedrijven Conservation agriculture Precisielandbouw Ecosysteembenadering Landbouwinvesteringen opdrijven Behoud diversiteit O&O
• GLB vorige eeuw was onze groene revolutie • Nieuw GLB afgestemd op de EU 2020 strategie • “greening” als voorwaarde voor landbouwsteun, mee aandacht voor milieu impact 25
EU en risico
26
Vlaams landbouwbeleid
• EU is zeer risico avers en schuwt het ontwikkelingsrisico (GGO, shale gas, nanotechnologie, bestrijdingsmiddelen, …) • Voorzorgsbeginsel (precautionary principle) wordt te pas en te onpas gebruikt • Right or wrong, dit isoleert EU van de rest van de wereld 27
Milieurapport Vlaamse landbouw
29
• Landbouw in Vlaanderen: dichtbevolkt, geïndustrialiseerd, logistieke hub, grondvoorraad beperkt • Meer aandacht op milieu impact en maatschappelijke rol (klimaatplannen, MAP, IHD, …) • “wat we beter moeten doen willen we zelf doen” 28
Emissies in CO2 equivalenten
30
5
25/11/2013
Welke antwoorden? • Landbouw is van strategisch politiek belang • Keuzes maken: voedsel blijft de eerste prioriteit • Beschikbare instrumenten (grond, water) intensiever gebruiken • Nieuwe groene revolutie • Grote nood aan publiek/collectief onderzoek (open kennissystemen) • Nieuwe technologie kritisch evalueren en indien voldoende veilig gebruiken
En last but not least … • Hoe zorgen we voor een billijke verdeling van beschikbare welvaart?
6
