2013

Nederlandse School Berlijn Schoolgids 2012 / 2013

NTC primair onderwijs Stichting Nederlandse Taal en Cultuur in Berlijn 1e locatie: Comenius Schule Brandenburgische Strasse 5 10713 Berlijn 2e locatie: Christburg Grundschule Christburger Strasse 14 10405 Berlin

Correspondentieadres: Stichting NTCB p.A. Vermögensberatung Select z.H. Marie Louise Cassens Bayerische Str. 30 10707 Berlin

Website: www.nederlandseschool.de Emailadres: [email protected]

Inhoudsopgave

Een woord vooraf

3

1 De Nederlandse school in Berlijn

4

2 Waar de school voor staat

5

3 De organisatie van het onderwijs

6

4 De zorg voor de kinderen

9

5 De leraren

12

6 De ouders

13

7 De ontwikkeling van ons onderwijs

15

8 De resultaten van ons onderwijs

17

9 Les- en vakantierooster

20

10 Contactgegevens

21

Bijlagen

22

2

Een woord vooraf Ontmoetingspunt De Nederlandse School wil voor Nederlandse en Belgische kinderen in Berlijn en omstreken een cultureel ontmoetingspunt zijn. Kinderen wordt de mogelijkheid geboden de Nederlandse taal te leren en kennis te maken met de Nederlandse cultuur. Hiertoe verzorgt de Stichting Nederlandse Taal en Cultuur (NTC) in Berlijn het taalonderwijs en organiseert ze culturele activiteiten. De lessen zijn bedoeld voor kinderen in de leeftijdscategorie van vier tot twaalf jaar met een Nederlandse of Belgische nationaliteit of met een andere EU-nationaliteit mits Nederlandstalig die tijdelijk of permanent in Berlijn wonen. Bij voldoende belangstelling bestaat de mogelijkheid tot het volgen van vervolgonderwijs. De Stichting NTC in Berlijn is aangesloten bij de Stichting Nederlands Onderwijs in het Buitenland (NOB). Het onderwijs wordt verzorgd door bevoegde Nederlandstalige leerkrachten. Uitgangspunt is het onderwijs zo in te richten, dat door ouders gestelde prioriteiten (zoals nadruk op mondeling taalgebruik of extra aandacht voor het creatief schrijven) ingepast kunnen worden in de wekelijkse lessen en de maandelijkse blokuren. Aangezien de groepen relatief klein zijn, kan ieder kind intensievere begeleiding worden geboden. Op de leszaterdagen worden actuele leesteksten van Nieuwsbegrip.nl behandeld. In Prenzlauer Berg vindt dit plaats tijdens de lesuren op donderdag. Met deze teksten wordt het begrijpend lezen op een hedendaagse, aantrekkelijke en actuele wijze aangeboden. Naast de taalverwerving wordt met de lessen uit door de NOB ontwikkelde mappen “Nederland in zicht” aandacht besteed aan culturele en aardrijkskundige onderwerpen. Bovendien wordt aandacht besteed aan typisch Nederlandse fenomenen als Sinterklaas en Koninginnedag. Waarom een schoolgids voor ouders? Deze schoolgids is bedoeld om u als ouder te informeren en een beeld te schetsen van wat de Nederlandse school in Berlijn voor uw kinderen kan betekenen. Aan de schoolgids kunt u concrete verwachtingen ontlenen ten aanzien van hetgeen de school aanbiedt. U kunt de directeur en de leerkrachten gedurende het schooljaar aanspreken op de inhoud van de schoolgids. De schoolgids is ook een middel om de dialoog tussen u en de school op gang te brengen. De school brengt jaarlijks een schoolgids uit, gericht op het komende schooljaar. De gids is samengesteld door de leerkrachten en het bestuur. Deze schoolgids wordt ter goedkeuring voorgelegd aan de afdeling buitenland van de onderwijsinspectie. Wat staat er in deze schoolgids? Deze schoolgids beoogt ouders inzicht te geven in: - hoe onze school aan het onderwijs vorm geeft; - hoe de zorg voor kinderen in de praktijk wordt omgezet; - wat ouders en school van elkaar mogen verwachten; - welke resultaten onze school bereikt. Verzoek aan ouders om te reageren Indien u vragen, opmerkingen of suggesties heeft die betrekking hebben op deze schoolgids, verzoeken wij u contact op te nemen met de directeur van de school, Herman Verpalen. 3

1

De Nederlandse school in Berlijn

1.1

Het bestuur en leerkrachten

Het bestuur wordt gevormd door: Jan Konst Emilie Swartjes Marie Louise Cassens Bard Houtkamp Ingrid Elbertse Karine Stigt

voorzitter secretaris penningmeester / leerling-administratie bestuurslid bestuurslid bestuurslid

Onderwijsgevenden zijn: in Berlin Wilmersdorf: Herman Verpalen Franny van Wijngaarden Marion van Winsen Marcel van Hamersveld Sarah Driesprong

directeur en leerkracht groep 3b/4 leerkracht groep 6/7 leerkracht groep 1/2 leerkracht groep 5 leerkracht groep 3

in Berlin Prenzlauer Berg: Boukje Mollema Truus de Wilde Sarah Driesprong Marcel van Hamersveld Herman Verpalen

leerkracht groep 1/2 leerkracht groep 3/3b leerkracht groep 3 leerkracht groep 4/5 directeur en leerkracht groep 3b/6

Schooladministratie:

Boukje Mollema

1.2

Locaties van de school

Dit schooljaar kunnen we in Wilmersdorf gebruik maken van het schoolgebouw van de Comenius Grundschule Brandenburgische Straße 5 10713 Berlijn

In Berlin Prenzlauer Berg kunnen we gebruik maken van het schoolgebouw van de Christburg Grundschule Christburger Strasse 14 10405 Berlin

1.3

Schoolgrootte

Dit schooljaar heeft de school 89 leerlingen, waarmee de groei zich voortzet. Er wordt lesgegeven op twee locaties. Zie overzicht blz. 6

4

2

Waar de school voor staat

2.1

Missie, uitgangspunten en prioriteiten

Missie Ons NTC-onderwijs heeft in deze situatie als doelstelling aan te sluiten bij het basisonderwijs in Nederland. Voor het merendeel van de huidige leerlingen ligt de prioriteit vooral in het herstellen en verdiepen van het contact met de Nederlandse taal en cultuur. Wij bieden onderwijs aan zogenaamde R1 en R2 kinderen. R1-leerlingen zijn leerlingen die aansluiting moeten houden met het onderwijs in Nederland. Bij leerlingen die tweetalig opgroeien (R2) streven wij naar een zo hoog mogelijk taalniveau. De derde groep (R3) die Nederlands als vreemde taal leert, kunnen we onderwijs aanbieden in groep 1 en 2. Als na twee jaar het taalniveau voldoende hoog is kunnen deze leerlingen doorstromen naar groep 3. Zo niet, dan kunnen zij niet op de school blijven. De reden hiervoor is dat we niet de mankracht noch het benodigde specifieke lesmateriaal hebben om vanaf groep drie onderwijs aan R3-leerlingen aan te bieden. Uitgangspunten Onze school kent een aantal uitgangspunten die in hoge mate onze identiteit bepalen: - eerbiediging van iedere geloofsovertuiging of levensbeschouwing; - gelijkwaardigheid van alle leerlingen; - respect voor (culturele) verschillen: geen discriminatie of uiting van racisme. Om de aansluiting met Nederland en het Nederlandse onderwijs zo goed mogelijk te laten verlopen, maakt naast de Nederlandse taal ook de Nederlandse cultuur (in de vorm van Nederlandse boeken, spelletjes, liedjes) deel uit van ons onderwijsaanbod.

Prioriteiten Gezien de leerlingpopulatie geven we hoge prioriteit aan het onderwijs aan kinderen die het Nederlands minder goed beheersen. In de lesblokken op zaterdag besteden we extra aandacht aan Nederlandse cultuur (zie hoofdstuk 9.1). In Berlin Prenzlauer Berg beheersen de meeste kinderen het mondeling Nederlands in voldoende mate. Hier krijgt spelling extra aandacht. Onze school hecht veel waarde aan individuele begeleiding en evaluatie. Om de aansluiting met het onderwijs in Nederland te waarborgen en om de kwaliteit van ons onderwijs te bewaken, worden de leerprestaties regelmatig geëvalueerd (zie hiervoor het overzicht op pagina 18). Gedurende het schooljaar worden daartoe meerdere toetsen afgenomen. Naast de methodegebonden toetsen gebruiken we toetsen van het leerlingvolgsysteem van de CITO. Behalve woordenschat worden technische leesvaardigheid, begrijpend lezen en spelling getoetst. 2.2

Het klimaat van de school

Veel mensen beseffen dat de sfeer waarin een kind moet opgroeien van groot belang is om een volwaardig mens te worden. Wij stellen daarom een vriendelijk en veilig klimaat met orde en regelmaat op prijs. Pas als een kind zich veilig voelt, kan het zich ontwikkelen. Een goede samenwerking van het onderwijzende personeel, het bestuur en de ouders heeft een positieve invloed op de atmosfeer van de lessituatie en komt de kinderen ten goede. Het gevoel van saamhorigheid wordt versterkt door de jaarlijkse gezamenlijke viering van een aantal Nederlandse feestdagen, waaronder in ieder geval Koninginnedag en Sinterklaas. 5

3

De organisatie van het onderwijs

3.1

De organisatie van de school

Schoolorganisatie De kinderen die ons Nederlands onderwijs krijgen, volgen onderwijs op verschillende dagscholen. Het NTC-onderwijs is een aanvulling op het dagonderwijs aan de Duitse of internationale school. Het aantal beschikbare uren en lestijden is beperkt tot de naschoolse tijden. Huiswerk proberen we te vermijden. Groepering We werken dit jaar met een kleutergroep (groep 1-2), een groep voor beginnende geletterdheid en aanvankelijk lezen (groep 3), een middenbouwgroep 4 en 5 en een bovenbouwgroep 6 en 7. Dit jaar hebben we een nieuwe groep gecreëerd. Het aanvankelijk lezen wordt voortgezet in groep 3b/4 om de leerlingen beter voorbereid aan de taalmethode in groep 4 te laten beginnen. Onderbouw, middenbouw en bovenbouw Elke les dragen we er zorg voor, dat de volgende onderdelen aan de orde komen: Onderbouw:

Midden- en bovenbouw:

mondeling taalgebruik woordenschatuitbreiding beweging (bevordering taalgebruik) expressie muziek, zang en beweging voorbereidend lezen

mondeling taalgebruik (kringgesprek) woordenschatuitbreiding schrijven spelling lezen (technisch en begrijpend)

Bij de lesopbouw maken we gebruik van het instructiemodel: a. inleiding; b. instructie; c. inoefenen; d. (zelfstandige) verwerking; e. evaluatie en afsluiting. Groepsgrootte Het aantal leerlingen per groep in schooljaar 2012/2013, stand 2 november 2012: Wilmersdorf Groep Groep Groep Groep Groep Groep Groep

1 2 3 3b/4 5 6 7

Totaal:

Prenzlauer Berg 8 4 10 10 9 3 4

leerlingen leerlingen leerlingen leerlingen leerlingen leerlingen leerlingen

Groep Groep Groep Groep Groep Groep Groep

48 leerlingen

1 2 3 3b/4 4 5 6

Totaal:

6

6 6 4 10 1 7 7

leerlingen leerlingen leerlingen leerlingen leerling leerlingen leerlingen

41 leerlingen

Kwaliteitsbewaking Leerlingen krijgen aandacht op het niveau van hun individuele behoefte. We hanteren verschillende middelen om ervoor te zorgen dat de kwaliteit op het gebied van de leerlingenzorg verankerd blijft in de dagelijkse praktijk: - maandelijks worden methodegebonden toetsen afgenomen - gedurende het jaar worden CITO-toetsen afgenomen om de ontwikkeling van het technisch en begrijpend lezen te volgen en om de resultaten van de woordenschatontwikkeling en spelling in kaart te brengen; deze toetsen worden eenmaal per jaar afgenomen. Voor een gedetailleerd overzicht van de af te nemen toetsen verwijzen we naar hoofdstuk 8.3 op pagina’s 17 tot en met 19. Minimaal één keer per jaar vindt er een ouderavond plaats, waar de kwaliteitsbewaking van ons onderwijs aan de hand van de toetsresultaten wordt toegelicht. De resultaten van de toetsen worden verzameld in een leerling-dossier. De toetsresultaten worden individueel met de ouders besproken tijdens de 10-minuten gesprekken die plaatsvinden na uitreiken van de rapporten.

3.2 Activiteiten voor de kinderen Onderbouw Groep 1 en 2 Taalontwikkeling maakt deel uit van de totale ontwikkeling van een kind. Kleuters leren al doende, tijdens hun spel en door wat ze meemaken. Wij bieden een programma aan, dat grotendeels gebaseerd is op de methode "Ik & Ko Taalonderwijs in meertalige kleutergroepen". Deze methode sluit aan bij de directe en minder directe leefomgeving van kinderen. Op deze manier knopen we aan bij reeds bij kinderen aanwezige kennis en ervaringen en verdiepen deze. Tegelijkertijd krijgen de kinderen de kans nieuwe kennis op te doen. Elke les wordt rond een thema opgebouwd. Door middel van lesmateriaal, kringgesprekken, prentenboeken, (taal)spelletjes, liedjes, expressie en "werkjes" zijn we met de Nederlandse taal bezig. De nadruk ligt hierbij op het werken aan de mondelinge taalvaardigheid, waaronder woordenschat, gespreksvaardigheid, het formuleren van zinnen en begrijpend luisteren. Daarnaast besteden we aandacht aan beginnende geletterdheid en taalbeschouwing, zodat een vloeiende overgang naar het leren lezen en schrijven in groep 3 gerealiseerd wordt. De Nederlandse cultuur komt vanzelfsprekend in onze thema's, gesprekken, spelletjes en liedjes aan bod. Extra aandacht besteden we aan cultureel kenmerkende hoogtepunten zoals het Sinterklaasfeest, Koninginnedag, de Kinderboekenweek en dierendag. Basisvaardigheden (lezen, schrijven, en taal) Na op speelse wijze een begin te hebben gemaakt met het zich eigen maken van de letters van het alfabet, beginnen we in groep 3 vanaf de herfst met het aanvankelijk leesonderwijs. Daartoe werken we met de leesmethode “De leessleutel 2”, waaruit de eerste acht thema’s worden behandeld. In het dagonderwijs vindt het grootste deel van het aanvankelijk lezen plaats. Wij concentreren ons op de typisch Nederlandse fonemen en grafemen (dubbelklanken als eu, oe en ui ). Deze dubbelklanken worden dit jaar behandeld in de nieuwe verlengde groep 3. Bovendien wordt in deze groep intensief aandacht besteed aan ingewikkelde en voor R2 leerlingen ongebruikelijke lettercombinaties. Woorden met opeenvolgende medeklinkers, dubbele klinkers, de sch enz. 7

Activiteiten in midden- en bovenbouw In groep 4 tot en met 8 werken we sinds enkele jaren met de taalmethode Taalactief 3. Deze methode hebben we mede op advies van het NOB aangeschaft. Het NOB heeft op basis van deze methode een module voor het NTC-onderwijs ontwikkeld, die speciaal is toegesneden op het geringe aantal lesuren dat het NTC-onderwijs ter beschikking staat. Van deze methode gebruiken we ook de spellinglijn en de woordenschatlijn. In groep 4 tot en met 7 gebruiken we de nieuwste versies van de spellingtoets, begrijpend lezen, woordenschat en AVI. Nieuw dit jaar: voor opslag, beheer en beoordeling van de toetsresultaten hebben we de digitale versie van het leerling onderwijs volgsysteem aangeschaft. Voor leerlingen die extra aandacht nodig hebben wordt een handelingsplan opgesteld. Deze kinderen krijgen een meer individueel programma. Zij werken onder andere met speciaal voor R2-leerlingen ontwikkeld materiaal. Nederlandse cultuur De lessen “Nederlandse cultuur” beogen de band met de Nederlandse cultuur te versterken. We besteden voornamelijk aandacht aan speciale festiviteiten, feestdagen, gebruiken en gewoontes, maar ook aan Nederlandse liedjes en spelletjes, kortom Nederland Culureel Erfgoed. Voor alle groepen wordt een cyclus van feestdagen doorlopen, waarbij in ieder geval aandacht bestaat voor Koninginnedag en Sinterklaas. Ook worden typisch Nederlandse evenementen belicht, zoals de Elfstedentocht, de kinderboekenweek, Prinsjesdag of gebeurtenissen rond de Koninklijke familie. Deze thema’s komen vooral op de zaterdagse bijeenkomsten aan bod. De leszaterdagen worden deels gebruikt om lessen uit “Nederland in Zicht” te behandelen: aardrijkskunde en geschiedenis der lage landen. Algemene aandachtspunten dit schooljaar: Dit schooljaar worden in groep 1 en 2 observatielijsten gebruikt om de ontwikkeling van de leerlingen nauwkeurig te volgen. Bovendien wordt 2 keer per jaar de Taal voor kleuters toets afgenomen In Prenzlauer Berg beginnen we in het najaar met de opzet van een bibliotheek. Hiervoor wordt een deel van het boekenbestand uit Wilmersdorf naar Prenzlauer Berg verhuisd. Leesbevordering blijft een belangrijk thema voor ons. In Wilmersdorf vindt wekelijks niveaulezen plaats. Om dit lezen in kleine niveaugroepen aantrekkelijker en efficiënter te maken hebben we per AVI-niveau meerdere leesboekjes aangeschaft. Dit schooljaar krijgt ons aannamebeleid en de beoordeling middels de intakeformulieren en intakegesprekken extra aandacht. Hierdoor kunnen we leerlingen sneller, duidelijker en meer gefundeerd een plaats in een bepaalde groep aanbieden.

8

4 De zorg voor de kinderen 4.1 Preventieve zorg: adaptief onderwijs komt tegemoet aan verschillen tussen kinderen Elk kind start het onderwijs op zijn eigen niveau en ontwikkelt zich op zijn eigen wijze. Onze leerlingen spreken en beheersen het Duits over het algemeen goed, maar spreken en horen doorgaans thuis te weinig Nederlands. Om het Nederlands als “thuistaal“ te vergroten is interactie tussen kinderen en tussen leerkracht en leerlingen belangrijk. De woordenschat dient als basis voor het Nederlands. In de lessen brengen we zoveel mogelijk variatie in de lesstof aan, met als doel zoveel mogelijk rekening te houden met de individuele behoeften van iedere leerling. 4.2 De opvang van nieuwe leerlingen in de school De plaatsing van een kind op school Na aanmelding kunnen nieuwe leerlingen op twee momenten per jaar geplaatst worden: aan het begin van een nieuw schooljaar en aan het begin van een nieuw kalenderjaar, mits de groepssamenstelling dan wel groepsgrootte dit toelaat en het taalniveau voldoende hoog is. De eerste aanzet daartoe geschiedt meestal telefonisch of per mail aan de schooladministratie. De plaatsing van de leerling wordt bevestigd tijdens een intakegesprek. Een intakeformulier wordt ingevuld waarop voor het onderwijs relevante gegevens van de nieuwe leerling en zijn ouders worden vermeld. Eventueel worden er afspraken gemaakt om de nieuwe leerling zo goed mogelijk te kunnen begeleiden. Indien nodig nemen we na aanmelding een of meerdere toetsen af (AVI, woordenschattoets) om goed te kunnen inschatten in welke groep uw kind het beste geplaatst kan worden. Deze gegevens worden bewaard in het leerlingdossier waarin we ook toetsgegevens en gespreksverslagen bewaren. Bij wisselen van school, krijgt u de volgende documenten mee die een vloeiende voortgang van het onderwijsleerproces vergemakkelijken: - het onderwijskundig rapport; - de gegevens van het leerlingvolgsysteem of andere recente toetsgegevens; - het schoolrapport; - bewijs van uitschrijving vorige school; - een eventueel handelingsplan. Indien een leerling elders NTC-onderwijs heeft gevolgd, is de vorige school verplicht deze aan u beschikbaar te stellen en wij verwachten dat u deze gegevens met ons deelt. Dat vergemakkelijkt de overgang naar de nieuwe school. 4.3 Het volgen van de ontwikkeling van de leerlingen via het leerlingvolgsysteem Via methodegebonden toetsen en observaties worden de vorderingen van de leerlingen bijgehouden. Onafhankelijk daarvan hanteren we op het gebied van technisch lezen, woordenschatontwikkeling, spelling en begrijpend lezen delen van het Citoleerlingvolgsysteem (Cito is een Nederlands bedrijf dat onafhankelijke toetsen op de markt brengt). Ons onderwijs wordt aldus voortdurend vergeleken met en gemeten naar het niveau van het Nederlands onderwijs. Om te zorgen voor een constante verbetering van ons onderwijs zijn er tot slot nog de groepsmappen. Hierin worden de toetsresultaten per leerling en de groepsoverzichten bewaard. Deze resultaten kunnen met elkaar en met die van voorgaande jaren vergeleken worden. 9

De verslaglegging van gegevens over leerlingen door de groepsleraar Naast het leerlingdossier heeft elke leerkracht “een rode map“. Hierin worden de „wekelijkse dingen“ vastgelegd, zoals de absentielijst, gegevens van de methodegebonden toetsen, observaties, handelingsplannen en kleine afspraken met ouders. Wijze van terugkoppeling naar ouders; welzijn en leervordering van het kind De leerlingen krijgen tweemaal per jaar een rapport mee naar huis. Nieuw dit jaar: het eerste rapport wordt uitgereikt voor de Kerstvakantie. Bovendien worden vormgeving en gedeeltelijk ook de inhoud van de rapporten vernieuwd. We werken aan een digitale versie, waardoor eveneens de archivering van de onderwijsresultaten wordt vereenvoudigd. Het rapport kunt u met de leerkracht bespreken in zogenaamde tienminuten-gesprekken. Uiteraard kunt u zelf gedurende het jaar op andere tijdstippen contact opnemen met de leerkracht. Ook de leerkracht kan het initiatief nemen en u tussentijds tot een gesprek uitnodigen. Een verslag van alle gesprekken wordt in het leerlingdossier bewaard. 4.4 Zorg voor kinderen met specifieke behoeften De procedure bij problemen (leerproblemen, sociaal-emotionele problemen, enz.) Indien bij uw kind aan de hand van observaties door de leerkracht of door uitval van lessen een achterstand in de ontwikkeling wordt gesignaleerd, stelt de groepsleerkracht een handelingsplan op. Na afloop van deze periode volgt een evaluatie, waarna besloten wordt het handelingsplan af te sluiten of voort te zetten. Afgesloten handelingsplannen worden bewaard in het leerlingdossier. Als een probleem binnen de groep opgelost kan worden, wordt u daar doorgaans niet bij betrokken. Bij grotere problemen nemen we graag contact met u op. Als het door ons waargenomen probleem zich zowel in het Duits als in het Nederlands voordoet, kan de dagschool met uw toestemming in het handelingsplan betrokken worden. Leerlingen met sociaal-emotionele of andere problemen (bijvoorbeeld dyslexie) kunnen we verwijzen naar de Stichting NOB voor onderzoek. Door het geringe aantal lesuren kunnen we deze kinderen niet zelf begeleiden. In de meeste gevallen kiezen de ouders er zelf voor om de Duitse taal de prioriteit te geven. 4.5 De begeleiding van de overgang van kinderen naar het voortgezet onderwijs in Nederland De voorlichting aan ouders ten behoeve van de schoolkeuze van leerlingen Desgewenst kan in groep 8 de Eindtoets basisonderwijs van het Cito worden afgenomen. In de tweede helft van groep 8 worden resultaten en schooladvies individueel met ouders en leerlingen besproken. Alle in het Cito-leerlingvolgsysteem ingebrachte resultaten worden hierin meegewogen, evenals de eventueel afgenomen Cito-eindtoets. De op de Duitse dagschool behaalde resultaten worden zoveel mogelijk vertaald naar de Nederlandse situatie, zodat er een goed gewogen advies kan worden afgegeven ten aanzien van een overgang naar voortgezet onderwijs in Nederland.

10

Soort gegevens die over leerlingen worden verzameld, de wijze van adviseren en de procedure die gevolgd wordt bij vertrekkende leerlingen (bij overgang naar het voortgezet onderwijs of bij verhuizing) In de laatste week voor het vertrek is er een eindgesprek met de ouders door de groepsleerkracht en de directeur. De ouders ontvangen het leerling-dossier voor de nieuwe school. Het dossier omvat: - het onderwijskundig rapport; - het traditionele rapport; - bewijs van uitschrijving; - het leerlingvolgsysteem of andere recente toetsgegevens. 4.6 Naschoolse activiteiten voor kinderen Huiswerk We streven ernaar zo min mogelijk huiswerk mee te geven. Desondanks kan vanaf groep 3 huiswerk worden meegegeven. Leerlingen van groepen 7 en 8 zullen regelmatig huiswerk meekrijgen. We hebben hiervoor de volgende redenen: - huiswerk vormt een aanvulling op het NTC-onderwijs, dat qua aantal uren beperkt is; - huiswerk kan gebruikt worden om eventuele achterstanden (bijvoorbeeld als gevolg van absentie) in te lopen; - huiswerk biedt de leerlingen gelegenheid de lesstof zelfstandig te verwerken; - er moet taakbewustzijn bij de leerlingen worden aangekweekt met het oog op de hoeveelheid huiswerk die in het voortgezet onderwijs aan de kinderen wordt opgegeven; - ouders hebben gevraagd huiswerk op te geven. Indien ouders niet willen dat er huiswerk in de middenbouw wordt opgegeven, kan dit besluit in overleg met de school worden herzien. 4.7 Buitenschoolse activiteiten voor kinderen Eén zaterdag per jaar ondernemen we een excursie of een culturele activiteit (muziek, theater, museumbezoek etc.). Het organiseren van een schoolreis staat op de agenda.

11

5 De leraren Wijze van vervanging bij ziekte of scholing Er kunnen redenen zijn dat leerkrachten niet aanwezig zijn, zoals ziekte of het volgen van cursussen in Nederland. In de regel zal de vervanging intern worden opgelost. Hiermee wordt voorkomen dat leerlingen vanwege afwezigheid van leerkrachten geen onderwijs kunnen volgen. We hebben dit schooljaar twee vaste invalsters: Annelies Pons en Marijke Springer

Scholing van leraren De leerkrachten volgen geregeld bijscholingscursussen in Nederland om de ontwikkelingen binnen het onderwijs te volgen en hun deskundigheid te vergroten. De stichting Nederlands Onderwijs in het Buitenland ondersteunt en begeleidt ons daarbij. De afgelopen jaren zijn de volgende NOB cursussen gevolgd: 1999 2002 2003 2006 2008 2009 2010 2011

Sociaal-emotionele ontwikkeling NTC-onderwijs wereldwijd Beginnend lezen Vaardig meesterschap Onderwijskundig leiderschap voor de schoolmanager Toetsen Woordenschat Leiderschap, Met woorden in de weer, basiscursus

12

6

De ouders

Het belang van de betrokkenheid van ouders Van ouders en leerkrachten wordt verwacht dat zij handelen in het belang van het kind. De school streeft een goede samenwerking met de ouders na. Groot belang wordt daarbij gehecht aan het delen van zoveel mogelijk relevante informatie met de ouders. Diverse gegevens liggen ter inzage, zoals het schoolplan en het door de school gehanteerde leerlingvolgsysteem. Een uitzondering vormen de persoonlijke dossiers van leerkrachten en leerlingen. Deze kunnen alleen worden ingezien door de betreffende ouders en uitsluitend na overleg met de leerkracht. Ouders worden van harte uitgenodigd contact op te nemen met de school als de wens bestaat nader geïnformeerd te worden. Van de ouders wordt verwacht dat zij vertrouwen hebben in het onderwijzende personeel. Begrip en respect voor elkaar zijn uitgangspunten voor een goede communicatie. Juist in het kader van het NTC-onderwijs is het bovendien noodzakelijk dat ouders en school dezelfde doelen hebben ten aanzien van het te bereiken niveau van Nederlandse taalbeheersing. De mate waarin thuis Nederland gesproken wordt is daarbij van grote invloed. Informatievoorziening aan ouders over het onderwijs en de school Ten minste éénmaal per jaar, meestal aan het begin van het schooljaar, vindt een klassenavond of –middag plaats. Deze avond staat in het teken van de informatievoorziening aan de ouders over alle zaken die met het onderwijs aan de groep te maken hebben, zoals onderwijsvisie, gebruik van leermiddelen en huiswerk. Na het eerste en tweede rapport worden de ouders uitgenodigd voor een tien-minutengesprek, waarbij de leerkracht een toelichting geeft op het rapport. Ouders kunnen ook een gesprek aanvragen wanneer ze vragen hebben over de resultaten of bij gedrags- of leermoeilijkheden van hun kind. In gevallen waarin de leerkracht een gesprek met de ouders noodzakelijk acht, zal deze zelf het initiatief daartoe nemen. Inspraak Aangezien momenteel vijf ouders zitting hebben in het schoolbestuur heeft het organiseren van een ouderraad het komende schooljaar geen prioriteit. Gezien de groei van de school wordt in de toekomst het organiseren van een ouderraad een noodzakelijkheid. Ouderactiviteiten Wij steunen op de medewerking van de ouders bij de volgende activiteiten: - excursie - leesouders - sinterklaasfeest - Kinderboekenweek - Koninginnedag - kleuteropvang - het beheer van de bibliotheek Aan het begin van het schooljaar ontvangen de ouders een overzicht van de activiteiten per groep voor het eerste halfjaar. Hierop kunnen zij aangeven aan welke activiteiten zij willen meewerken. Halverwege het schooljaar volgt het overzicht van activiteiten in de tweede helft van het schooljaar, met dezelfde procedure. Klachtenprocedure Uitgangspunt van de klachtenprocedure is dat klachten, problemen, vragen e.d. in eerste instantie rechtstreeks worden aangekaart bij de persoon in kwestie. Ouders die bijvoorbeeld een klacht hebben over (het lesgeven van) een onderwijsgevende kunnen niet bij het 13

schoolbestuur terecht, voordat zij met de betreffende onderwijsgevende hierover hebben gesproken. Hiermee wordt voorkomen dat de positie van de onderwijsgevende (of diens gezag in de klas) wordt ondermijnd. Bij een klacht wordt doorgaans onderstaand stappenplan gevolgd. Stap 1 De ouders bespreken de klacht met de betrokken leerkracht. Stap 2 Komen de ouders en de leerkracht er niet voldoende uit, dan wordt de directeur van de school ingeschakeld. Deze kan overigens ook al in de eerste stap bij de kwestie worden betrokken, maar alleen op verzoek van één van beide partijen. Ook hier bestaat namelijk het gevaar dat het gezag van de leerkracht ondermijnd wordt. Stap 3 Indien ook na het overleg met de directeur de kwestie niet bevredigend kan worden opgelost, wordt de zaak voorgelegd aan het schoolbestuur. Dit zal in voortdurend overleg met de directeur de kwestie bezien en streven naar een voor alle betrokken partijen bevredigende oplossing. Ook kan worden besloten de aan de school verbonden vertrouwenspersoon in te schakelen. Deze zal in voortdurend overleg met alle betrokkenen nagaan of door bemiddeling de klacht bevredigend kan worden opgelost. Onze vertrouwenspersoon is Geert Bodewitz. Hij was een aantal jaren actief bestuurslid van de stichting NTC in Berlijn. Zijn contactgegevens vindt u achter in deze schoolgids. Mocht de aard van de klacht-afhandeling in onderling overleg niet mogelijk zijn of als deze afhandeling niet naar tevredenheid heeft plaatsgevonden kan een beroep worden gedaan op de ‘Klachtenregeling Nederlands Onderwijs in het Buitenland’. Voor klachten die betrekking hebben op seksuele intimidatie kunt u ook terecht bij de speciaal hiervoor aangestelde vertrouwensinspecteur. Voor Nederlandse scholen in het buitenland is dit: mevrouw A.W. Dullemond-Zondag. Ook haar gegevens vindt u achterin. Schoolgeld/ouderbijdragen De ouderbijdrage voor gesubsidieerde Nederlandstalige kinderen van 4 tot 14 jaar bedraagt voor het schooljaar 2012/2013: 1e kind EUR 235,2e kind EUR 195,3e kind EUR 155,Het inschrijfgeld voor nieuwe leerlingen (ook voor broertje, zusje) bedraagt voor het 1e kind 50 Euro, voor het 2e kind 35 en voor het 3e kind 25 Euro. De ouderbijdrage dient binnen 4 weken na ontvangst van de rekening betaald te worden. De administratieve structuren dwingen ons ertoe een aanmaningstoeslag van 30 Euro per kind te heffen bij te late betaling. Wanneer kinderen tijdens een lopend schooljaar de Nederlandse School verlaten, kan de ouderbijdrage met het oog op aangegane verplichtingen (bijvoorbeeld huur en loonkosten) niet gerestitueerd worden. Er is één uitzondering: wanneer kinderen nog vóór de Kerstvakantie van school genomen worden, kan eenderde van de ouderbijdrage terugbetaald worden. Leerlingen die op 1 oktober 2012 jonger zijn dan 4 jaar, alsook leerlingen die niet de Nederlandse, Belgische of andere Europese nationaliteit hebben komen niet voor subsidie in aanmerking. Voor deze leerlingen bedraagt de ouderbijdrage de reguliere bijdrage plus het subsidiedeel. Schoolverzekering voor leerlingen Er bestaat een centrale verzekering via de Stichting NOB. Dit is een collectieve WAverzekering, die de leerlingen tegen aan derden tijdens schooluren toegebrachte schaden verzekert. De school beschikt niet over een ongevallenverzekering voor de leerlingen. 14

7 De ontwikkeling van het onderwijs 7.1 Activiteiten ter verbetering van het onderwijs Op de leslocatie in de Comeniusschool gebruiken we vijf lokalen. We hebben gekozen voor een indeling in vijf groepen. Wij vinden het belangrijk om het aanvankelijke leesonderwijs aan te bieden in een afzonderlijke homogene groep. Dit jaar hebben we zowel in Wilmersdorf als Prenzlauer Berg een kleutergroep waarin leerlingen van groep 1 en 2 bij elkaar zitten. In Wilmersdorf wordt dit jaar op elf zaterdagen lesgegeven in lesblokken van vier uur. Door de langere schooldagen in het dagonderwijs werd de verschuiving van een deel van de lesuren naar deze zaterdagen noodzakelijk. In Berlin Prenzlauer Berg wordt drie uur per week lesgegeven op de donderdagen. Op drie leszaterdagen zijn er gemeenschappelijke activiteiten op de locatie in Wilmersdorf: Sinterklaas, koninginnedag en het schooluitstapje. De intakegesprekken worden door de groepsleerkrachten gevoerd. Aangezien de meeste leerlingen in groep 1 instromen zullen deze gesprekken voornamelijk door de leerkrachten van groep 1 worden gevoerd. Dit schooljaar gaan we de intakegesprekken beter coördineren. Er vindt een aparte bijeenkomst plaats met ouders en kinderen die nieuw zijn aangemeld, gevolgd door individuele gesprekken en de mogelijkheid nieuwe leerlingen te toetsen. Hierdoor wordt de leerling-administratie beter georganiseerd, zodat de achtergronden, de ontwikkeling en de leer- en toetsresultaten van de leerlingen toegankelijker en duidelijker zijn. In midden- en bovenbouw gebruiken we laptops. De leerlingen werken hiermee individueel aan een woordenschatprogramma en het spellingprogramma van de taalmethode. Daarnaast gebruiken we het internet om het actuele Nederlandse nieuws te bekijken en downloaden we maandelijks Nieuwsbegrip als methode voor begrijpend lezen.

7.1.1 Onderwijs op maat Ook dit schooljaar krijgen de volgende punten bijzondere aandacht: - consolidering van de onderwijskwaliteit, leerling-dossiers, onderwijsresultaten; - bevorderen van een actieve leerhouding van leerlingen; - het bevorderen van het zelfstandig werken; - het bevorderen van het leesplezier, extra aandacht voor lezen; - taalontwikkeling en ontwikkeling van het fonemische bewustzijn van kleuters.

7.1.2 Leergang woordenschatonderwijs Om de woordenschat in groep 1 en 2 uit te breiden maken we gebruik van de lesmethode “Taalfanfare Woordenschat” en de didactiek van Marianne Verhallen. Deze didactiek wordt verweven in het hele lesproces. Nieuwe woorden worden in een context geplaatst waardoor op een meer zinvolle manier de woordenschat wordt uitgebreid. Met behulp van taalontwikkelingsprogramma’s worden leerlingen individueel gestimuleerd om dit doel te verwezenlijken. In groep 1 tot en met 3 worden Nederlandse kinderliedjes aangeleerd om het woordenschat-onderwijs te ondersteunen. In groep 3 ligt de nadruk meer op het leren lezen van woorden. Als een leerling kan lezen, gaat het verwerven van nieuwe woorden veel sneller. Vanaf groep 4 wordt gewerkt met de woordenschatlijn van de taalmethode.

15

7.2 Zorg voor de relatie school en omgeving Er bestaan contacten met: - andere scholen en instellingen - contacten met Stichting NOB - contacten met andere NTC-leslocaties - Nederlandse bedrijven in Berlijn - Nederlandse en Belgische ambassade

16

8 De resultaten van het onderwijs Resultaten bij taal en spelling zijn door het afnemen van toetsen goed en direct vast te stellen. Niet alle resultaten in het onderwijs zijn direct meetbaar of kunnen in cijfers worden weergegeven. Het beoordelen van de voortgang ten aanzien van een vormingsgebied als cultuur laat zich niet zo eenvoudig en eensluidend vastleggen. De waarnemingen van de leerkrachten spelen een belangrijke rol in het bewaken van de voortgang op dergelijke vormingsgebieden. Toetsresultaten worden vergeleken met zowel de resultaten uit voorgaande jaren als met resultaten van leerlingen uit dezelfde leeftijdscategorie in Nederland. Verder legt de school vast hoeveel leerlingen gedurende een schooljaar extra zorg hebben ontvangen. Het CITO is enkele jaren geleden begonnen met het vernieuwen van toetsen. We hebben de afgelopen jaren telkens de vernieuwde toetsen aangeschaft. Momenteel gebruiken we de vernieuwde Cito-toetsen tot en met groep zeven. Ons speerpunt ligt op uitbreiding van de woordenschat. Daarnaast blijft een belangrijk doel het algemeen hoge niveau van het technisch lezen te handhaven. 8.1 Cijfers over uitstroom en aansluiting De leerlingen die dit schooljaar de school hebben verlaten zijn niet naar Nederland teruggekeerd. De hoofdoorzaak om dit jaar niet aan het onderwijs op de Nederlandse school deel te nemen, is dat de Nederlandse school niet meer met (de belasting van) het dagonderwijs te combineren is. Dit schooljaar hebben we geen leerlingen in groep 8. We kunnen dit jaar geen taalvervolgonderwijs aanbieden omdat het aantal leerlingen dat hiervan gebruik zou willen maken, te klein is. 8.2 Cijfers over specifieke zorg voor leerlingen In het schooljaar 2011/2012 hebben acht kinderen specifieke leerlingenzorg ontvangen. In de loop van het schooljaar kunnen oudergesprekken plaatsvinden als blijkt dat de toetsresultaten onder het te verwachten niveau liggen. Twee keer per jaar wordt een rapport uitgereikt. Na de uitreiking van het rapport geven de leerkrachten desgewenst telefonisch nadere uitleg. 8.3 Cijfers over vorderingen in de belangrijkste vaardigheden Nederlandse taal We hebben in het schooljaar 2011/2012 de volgende toetsen afgenomen: Taal voor kleuters, AVI, Woordenschat, Leeswoordenschat, Spelling en Begrijpend-lezen. In groep drie is het eerste half jaar het Leesprotocol gebruikt om de kennis van fonemen en grafemen te toetsen. De resultaten van de kleuters (Taal voor kleuters 1 en 2) In groep 1 behaalden drie leerlingen niveau B en een leerling A. In groep 2 behaalden drie leerlingen niveau D en twee leerlingen niveau C. Drie leerlingen hebben de toets niet gemaakt. C-niveau is de score die leerlingen minimaal moeten behalen om op de Nederlandse school te kunnen blijven. Een D-score in groep 1 kan vaak nog worden opgetrokken tot C-niveau. Bij kinderen die slechts een E-score behalen, wordt thuis waarschijnlijk te weinig Nederlands gesproken waardoor verder onderwijs op de Nederlandse school niet mogelijk is.

17

AVI-niveaus In groep 4 behaalden de meeste leerlingen het niveau M4, twee leerlingen scoorden hoger en een leerling bleef onder dit niveau. Eind groep 5 scoorden twee leerlingen op M5 niveau, twee leerlingen E5 en de overige leerlingen M6 en hoger. In groep 6 behaalden alle leerlingen het niveau AVI-plus. Woordenschattoets In groep3 scoorden vijf leerlingen niveau B, 2 leerlingen behaalden niveau C resp. D en slechts een leerling bleef onder dit niveau. In groep 4 worden zeven D-scores gecompenseerd door vijf maal niveau C en vier maal niveau B plus een A-score. In groep 5 is een vergelijkbare score behaald. In de kleine groep 6 twee maal C en een maal A. Begrijpend lezen Deze toets is afgenomen in groep 4, 5 en 6. Bij deze toets worden de hoogste scores behaald. In groep 4 slechts twee maal E, zeven keer C en de overige negen leerlingen hoger, drie maal B en zes maal A-score. In groep 5 en zes scoort meer dan de helft niveau A en B. Twee leerlingen behaalden C en slechts een leerling D-niveau Spellingtoets Bij deze toets speelt de interferentie met de Duitse taal een grote rol. In groep vier behaalde bijna de helft van de leerlingen niveau C of hoger. Zes leerlingen behaalden slechts E-niveau en vijf leerlingen zijn met een D op de goede weg richting C-score. Ondanks de extra aandacht die we aan spelling besteden blijft in groep 5 de score overwegend te laag. In groep 6 is de C-score acceptabel.

Toetsschema dit schooljaar

groep

Taal voor kleuters

leesprotocol

groep 1

Jan (M1) juni (E1)

observatielijst

groep 2

jan (M1) juni (E2)

observatielijst

Woordenschat

DMT + AVI

Begrijpend lezen

Spelling

groep 3

juni (M3)

mei

groep 3 b

juni (E3)

nov / mei

groep 4

juni (E4)

nov / mei

jan (M4)

jan (M4) evt juni E4

groep 5

juni (E5)

nov / mei

jan (M5)

jan (M5) evt juni E5

groep 6

juni (E6)

nov / mei

jan (M6)

jan (M6) evt juni E6

groep 7

Juni (E7)

nov / mei

jan (M7)

jan (M7) evt juni E7

nov

jan (M8)

jan (M8) evt juni E8

groep 8

18

jan (M3) evt juni E3

8.3.1 De context: uitleg van de resultaten We merken hierbij op dat de vernieuwing van de toetsen per vakgebied nog niet voltooid is. Dit heeft tot gevolg dat de resultaten van oude toetsen in de cijfers zijn opgenomen om de eenvoudige reden dat de nieuwe toetsen nog niet volledig voorhanden zijn. De school hanteert als principe dat we de leerlingen niet al te veel met toetsen willen belasten. Dit principe sluit aan bij het advies van het NOB om slechts de belangrijkste toetsen af te nemen. We volgen het NOB-advies wanneer welke toetsen het beste afgenomen kunnen worden. De spellingtoetsen nemen we sinds drie jaar af. Sinds het vorige schooljaar houden we ons intensiever bezig met spelling. We hebben digitale spellingoefeningen behorende bij de taalmethode. Wij vinden dit een zinvolle aanvulling en willen dit voortzetten.

Dit schooljaar besteden we ook weer extra aandacht aan de uitbreiding van de woordenschat. In hoofdstuk 4 is al beschreven, welk belang binnen de Nederlandse school wordt gehecht aan de woordenschat. Het mondelinge taalgebruik krijgt ook in de hogere groepen hernieuwde aandacht.

8.4 Uitkomsten van kwaliteitsverbetering van de school Tijdens jaarlijkse evaluatiebijeenkomsten wordt bekeken wat er komend jaar binnen ons onderwijs kan worden verbeterd. Voorgenomen verbeteringen worden vastgelegd in verbeterplannen. In het huidige schooljaar staan de volgende punten centraal: • • • • • •

•

Het vernieuwen van de toetsen; het vastleggen van de jaarplanning van groepen 4 t/m 8; de uitbereiding van het computeronderwijs; evalueren en verbeteren van de ontwikkeling van leerlingen op het vakgebied spelling; het schoolbreed en op systematische wijze vergroten van de woordenschat van kinderen; het bevorderen en stimuleren van het leesonderwijs. Het aanvankelijk leesonderwijs krijgt ondersteuning doordat leerlingen en ouders worden gestimuleerd intensiever gebruik te maken van de bibliotheek. Het aanvankelijk leesonderwijs wordt hierdoor geïntensiveerd, waardoor de kinderen beter leren lezen in het Nederlands. Klankgebaren (elke letter wordt aangeleerd met een bijbehorend gebaar) kunnen worden ingezet om het inprenten van letters te versnellen. Deze klankgebaren dienen ter ondersteuning van het aanvankelijk leesonderwijs en de spelling en leveren een belangrijke bijdrage.

19

9 Schooltijden en vakantierooster Schooltijden In Wilmersdorf vinden de lessen plaats op dinsdagmiddag van 16.00-18.00 uur. Er is geen pauze. In Prenzlauer Berg wordt op donderdagmiddag lesgegeven van 15.00 tot 18.00 uur. Op de leszaterdagen is er een lesblok van 4 uur van 10.00 tot 14.00 uur. De lessen op zaterdag – altijd op locatie Wilmersdorf - zijn voor dit schooljaar als volgt gepland: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11.

25 22 27 24 15 26 23 16 27 25 15

augustus september oktober november december januari februari maart april mei juni

samen met Prenzlauer Berg: sinterklaas

samen met Prenzlauer Berg: Koninginnedag samen met Prenzlauer Berg: schoolreisje

Regels voor aanvang en einde schooltijd Alle leerlingen dienen op tijd aanwezig te zijn. De ouders worden vriendelijk verzocht afwezigheid bijtijds door te geven. Zo wordt voorkomen dat er onnodig op de kinderen wordt gewacht. Maatregelen preventie schoolverzuim Wij gaan ervan uit dat kinderen op onze school, net als in Nederland, leerplichtig zijn. Er wordt een absentieregistratie bijgehouden. Vakantierooster Het schooljaar loopt van augustus tot augustus. In principe worden de Berlijnse schoolvakanties aangehouden. Op de volgende dinsdagen en (donderdagen) in Prenzlauer Berg wordt daarom geen les gegeven: 2 (4) en 9 (11) oktober 2012 25 (27 ) dec.2012 en 1 (3) jan. 2012 5 (7) februari 2013 26 (28) maart en 2 (4) april 2013 9 mei (PB)

herfstvakantie kerstvakantie wintervakantie paasvakantie hemelvaart

De laatste schooldag is op 18 juni (15 juni) 2013. De eerste lesdag na de zomervakantie is gepland op dinsdag 6 en donderdag 8 augustus 2013.

20

10

Contactgegevens

10.1

Van de school

Teamleden Docenten Wilmersdorf: Marcel van Hamersveld Marion van Winsen Franny van Wijngaarden Herman Verpalen Sarah Driesprong Invalkrachten:

Docenten Prenzlauer Berg Marcel van Hamersveld Truus de Wilde Boukje Mollema Herman Verpalen Sarah Driesprong

Annelies Pons Marijke Springer

Schoolbestuur Voorzitter: Jan Konst Secretariaat: Emilie Swartjes Penningmeester: Marie Louise Cassens

Overige bestuursleden: Bard Houtkamp Ingrid Elbertse Karine Stigt

Correspondentieadres: Stichting NTCB p.A. Vermögensberatung Select z.H. Marie Louise Cassens Bayerische Str. 30 10707 Berlin Fax: 030 – 4050 999 111 Schooladministratie: Boukje Mollema Website: www.nederlandseschool.de Emailadres: [email protected] Vertrouwenspersoon Geert Bodewitz (telefoon: 030 - 204 53 31) 10.2

Van externe personen

Inspecteur basisonderwijs buitenland: De heer R. Roozenburg Locatie Tilburg (Afdeling Buitenland) Bezoekadres: Correspondentieadres: (onder Spoorlaan 420 vermelding van: Afdeling 5038 CG TILBURG Buitenland) Postbus 88 5000 AB Tilburg Stichting NOB Parkweg 20a, 2271 AJ Voorburg 0031-70-3866646 Klachtenregeling: mevrouw A.W. Dullemond-Zondag Rijksinspectiekantoor Utrecht Postbus 2730, 3500 GS Utrecht Tel: 004931-30 - 669 06 00 21

Bijlage Hieronder volgt de tekst van artikel 13 van de Wet op het Primair Onderwijs over de schoolgids. Artikel 13

Schoolgids

1. De schoolgids bevat voor ouders, verzorgers en leerlingen informatie over de werkwijze van de school en bevat in elk geval informatie over: a. de doelen van het onderwijs en de resultaten die met het onderwijsleerproces worden bereikt, met dien verstande dat bij algemene maatregel van bestuur voorschriften kunnen worden gegeven met betrekking tot de wijze waarop
1) de resultaten kunnen worden beschreven die met het onderwijsleerproces worden bereikt, en
2) de context wordt vermeld waarin de onder 1) bedoelde resultaten dienen te worden geplaatst; b. de wijze waarop de zorg aan het jonge kind wordt vormgegeven; c. de wijze waarop aan de zorg voor leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften wordt vormgegeven; d. de wijze waarop de verplichte onderwijstijd wordt benut; e. de geldelijke bijdrage, bedoeld in artikel 40, eerste lid, waarbij een ontwerp van een overeenkomst voor een dergelijke bijdrage, die voldoet aan de eisen die in artikel 40, eerste lid zijn geformuleerd, in de schoolgids wordt opgenomen; f. de rechten en plichten van de ouders, de verzorgers, de leerlingen en het bevoegd gezag, waaronder informatie over de klachtenregeling, bedoeld in artikel 14, en de gronden voor vrijstelling van het onderwijs, bedoeld in artikel 41, tweede lid, en g. de wijze waarop het bevoegd gezag omgaat met de in artikel 12, eerste lid, omschreven bijdragen. 2. Het bevoegd gezag reikt de schoolgids uit aan de ouders dan wel de verzorgers bij de inschrijving en jaarlijks na de vaststelling van de schoolgids.

22