2010

2011

€ Fininfo € -be

Jaargang 2 – editie 12 – 25/02/2010

“Voor een behouden welvaart”

1) 2) 3) 4) 5) 6)

Intro De euro als vergiftigd medicijn De vloek van de Farao Het effect van de obligatieaankopen De Amerikaanse werkloosheidscijfers Epiloog

Gelezen op mijn blog? -

Mijn rapport over „Global Aging‟

Auteur: Ronald Hendrickx E-mail: [email protected] Website: fininfoblog.wordpress.com

1. INTRO Dag trouwe lezers, vandaag krijgt u weer een aantal interessante artikels gepresenteerd. In ons eerste artikel gaan we in op de geldcreatie van ons eigen fiatgeld, de euro. Hoe worden in Europa de euro‟s „bijgedrukt‟ / uitgevonden. Aansluitend kan je daarop het 3e artikel lezen dat de gevolgen schetst van de obligatieaankopen door de ECB. Het 2e artikel vermeldt de effecten van de opstanden in het Midden-Oosten, of hoe dat wij daar ook de rekening van krijgen gepresenteerd. Als laatste nog een korte uitleg over hoe de Amerikaanse werkloosheidscijfers niet overeenkomen met de werkelijkheid. Leugens, grote leugens en statistieken dus. Veel leesplezier.

2. DE EURO ALS VERGIFTIGD MEDICIJN

E

r is een nieuw reddingsfonds voor de eurozone in de maak. Het zou beschikken over een 'ongelimiteerde financieringscapaciteit'. Dat zou ik ook wel willen, zo'n fonds. Het klinkt als een 'ezeltje strek je'!

Het geld voor zo'n fonds is niet afkomstig van een grote verborgen schatkist, maar wordt eenvoudigweg uit het niets bijgemaakt. Ik praat wel eens met een bankier of een ambtenaar, en die reageren vaak ongelovig als ik stel dat overheden, banken en centrale banken er samen voor zorgen dat er iedere dag geld uit het niets wordt bijgemaakt. Toch is het zo. Laten we even kijken hoe dat precies werkt. De eersten die geld uit het niets kunnen creëren zijn de banken. Dat doen ze door geld uit te lenen dat niet eerst aan hen geleend of gegeven is, maar dat zij gewoon als een getal op de bankrekening van de lener intikken. De ECB regelt hoeveel banken aan dergelijke 'kredietexpansie' kunnen doen, door te eisen dat banken minimum 2% van de aan hen toevertrouwde deposito‟s in reserve moeten houden. Dat betekent dat voor iedere €100 aan deposito's (geld op spaaren zichtrekeningen) die banken binnenkrijgen, ze €98 aan leningen mogen uitschrijven. De tweede instelling die voor een toename van de in omloop zijnde euro's kan zorgen, is de Centrale Bank zelf. Ze stelt zichzelf op als 'lener van laatste instantie'; banken die bij haar willen lenen kunnen er steeds terecht. Het onderpand voor die lening kan van alles zijn, maar de kwaliteit moet door de drie geprivilegieerde ratingbureau's (Moody's, Fitch, Standard and Poor's) op een zeker niveau geschat worden. In ruil daarvoor leent de Centrale Bank aan de banken euro's die daarvoor nergens in het systeem bestonden. De derde organisatie die ervoor zorgt dat er meer euro's in omloop komen, zijn de overheden. Als een overheid extra geld nodig heeft, organiseert ze een veiling van staatsobligaties. Op die veiling komen vooral banken af, want die weten dat de staatsobligaties door de ECB hoog ingeschat worden, en dus mooi geld kunnen opbrengen als onderpand voor nieuwe leningen.

Dat zijn de drie manieren waarop nieuwe euro's worden gecreëerd in Europa. Sinds de oprichting van de euro-paraplu, zaten de verschillende lidstaten op rozen: telkens als er meer uitgaven gepland waren dan dat er belastinggeld binnenkwam, zorgde een nieuwe uitgifte van staatsobligaties voor verse cash om het verschil te dekken. Echter na een aantal jaren liep de schuldopbouw zo de spuigaten uit dat men vreesde dat de ratingbureaus de staatsobligaties van bepaalde overheden (met name Griekenland) zo laag zouden waarderen dat de ECB ze niet meer als onderpand mocht aanvaarden. Met andere woorden: dat de overheden geen koper meer zouden vinden voor hun schulden en dat ze dus failliet zouden kunnen gaan. Tijdens de crisis van 2008 werd bij de ECB de minimumquotering van de ratingbureaus voor staatsobligaties naar beneden gehaald van A- tot BBB-. Bovendien werd in mei 2010 bij de ECB besloten om staatsobligaties voortaan ook gewoon op te kopen via de banken, zonder de omweg van de lening en het onderpand. Het is duidelijk dat dit nieuwe 'permanente fonds', alsook de aangekondigde euroobligaties, gewoon een stap verder in dezelfde richting zijn. Het zijn nieuwe manieren voor overheden om geld uit te blijven geven zonder de belastingen te hoeven verhogen. De Europese lidstaat die het meeste onkosten financiert via de uitgifte van staatsobligaties, profiteert het meest. Dat gaat echter ten koste van alle andere lidstaten en werkt ook in het nadeel van alle spaarders, de gepensioneerden, de mensen met een vast loon, ... die in de eurozone leven. Griekenland, Ierland, en de andere PIIGS-landen zitten tussen hamer en aanbeeld: aan de ene kant is er de bevolking die steeds kwader wordt om de pijnlijke besparingsmaatregelen, waardoor de roep om onafhankelijkheid groter wordt, en aan de andere kant is er het IMF en de Europese Unie die de besparingsmaatregelen afdwingen door te dreigen met het dichtdraaien van de euro-kraan. Als de politici besluiten om de bevolking te negeren en de zeer strenge besparingen door te voeren, riskeren ze te worden afgezet door een woedend stempubliek. Als de politici daarentegen de maatregelen van het IMF en de EU niet doorvoeren, riskeren ze dat de euro-kraan wordt dichtgedraaid en dat ze het faillissement moeten uitroepen, in combinatie met zeer grote devaluatie en enorme privatiseringsrondes. Ondertussen steekt de inflatie al de kop op. Terwijl de officiële inflatiecijfers rond de drie procent zitten, stellen we vast dat de euro in vergelijking met zes maand geleden 18% minder koper koopt, 37% minder maïs en 65% minder katoen. Geef het nog een aantal maanden en we zullen dit vertaald zien in aanzienlijk hogere prijzen op de winkelrekken. Hoe deze doodlopende weg ook zal uitdraaien, we kunnen zeker heel wat politiek gewriemel verwachten in de maanden en jaren die komen en, belangrijker voor de belegger, geld (niet alleen de euro, ook de dollar, yen, pond, ...) dat almaar sneller almaar minder waard is. (www.goldonomic.be)

3. DE VLOEK VAN DE FARAO

D

e prijsontwikkeling van de commodities, zoals weergegeven in de onderstaande grafiek, geeft duidelijk weer wat de combinatie van tegenvallende oogsten en een aantrekkende inflatie voor gevolg kan hebben voor de prijzen van allerlei metalen, grondstoffen en levensmiddelen. De prijsstijging van basale levensmiddelen wordt uiteraard het meest voelbaar in die gebieden waar de helft van het schamele inkomen wordt uitgegeven aan levensmiddelen. Zoals u aan de gebeurtenissen in Noord-Afrika en de Arabische landen kunt opmaken, vallen onaantastbaar geachte dictators als het volk niet meer te eten heeft. Egypte, onder Moebarak een trouwe bondgenoot van Amerika waar miljarden aan Amerikaanse ondersteuning naar toe gestroomd is, staat voor een ongekende omwenteling. Er zit een bepaald soort rechtvaardigheid in dat Moebarak valt ten gevolge van het Amerikaanse monetair beleid. Ga maar na: de US (en ECB) printen enorm veel geld, daarop slaat de inflatie toe en stijgen de voedselprijzen en raakt de US een belangrijke steunpilaar kwijt in het Midden-Oosten (Moebarak). In die zin komt boontje om zijn loontje. Wat helaas ook duidelijk is, is dat de gewone bevolking de klos is van deze ontwikkelingen. In Europa zullen de gevolgen van de prijsstijgingen vooralsnog minder spectaculair zijn. Mits u niet van een uitkering of AOW moet rondkomen, vallen de gevolgen vooralsnog mee. Toch zijn dezelfde bewegingen bezig als elders, alleen worden nu nog de eerste klappen opgevangen door de levensmiddelen distributeurs. Supermarktketen Delhaize in België heeft zijn franchisenemers verplicht om levensmiddelen te verkopen onder de aankoopprijs. Dit doet men om het marktaandeel te behouden, maar uiteraard gaan de winkeluitbaters hier tegen in protest. In ieder geval is dit een duidelijk voorbeeld dat de prijsverhoging van levensmiddelen nu nog voor de consument niet zo zichtbaar is omdat de tussenhandel de klappen opvangt. Maar dat dit niet lang meer zal duren, moge duidelijk zijn. Rijzen de prijzen voor de commodities de pan uit, goud en zilver blijven momenteel achter. Het onderdrukken van de goud– en zilverprijs laat de bevolking zien dat er fundamenteel niets aan de hand is. Hetzelfde spel gebeurt sinds kort ook met de olieprijs. Er zijn namelijk twee standaarden voor de olieprijs: de prijs van de WTI Crude oil en de Brent Crude oil. Normaal gesproken zit er 1 tot 2 dollar verschil tussen beide standaarden. De Brent Crude olieprijs is boven de $100 per vat uitgekomen; dit is de echte prijs voor een vat olie. De WTI Crude olie loopt daar momenteel zo‟n tien dollar onder, en dit is de prijs die in de officiële statistieken wordt gebruikt. Kijk, zo hou je de inflatiecijfers beperkt! De prijs van goud en zilver is vanaf het begin van dit jaar stelselmatig gedrukt. Ondanks dat is het opmerkelijk dat zilver nog steeds boven de $28 koerst en goud boven de $1300.

Tot slot een heugelijk feit: de FED, de Amerikaanse centrale bank, is nu wereldwijd de trotse eigenaar van de meeste Amerikaanse staatsleningen met een waarde van 1,1 triljard. China staat nr. 2 met 896 miljard en Japan heeft brons met 877 miljard. Maar echt feestelijk wordt het pas als het QE2 programma over een half jaartje is uitgewerkt, de FED zal dan 1,6 triljard aan Amerikaanse staatsleningen in de knip hebben. Dat is een vloek, daar kan geen farao tegenop! (www.thesilvermountain.com)

4. HET EFFECT VAN DE OBLIGATIEAANKOPEN

J

ean-Claude Trichet, voorzitter van de Europese Centrale Bank (ECB), kondigde aan dat de ECB doorgaat met het inkoopprogramma van overheidsobligaties. Maar waarom doet de ECB dit? En voelt u dat ook in uw portefeuille.

Sinds mei 2010 heeft de Europese Centrale Bank al voor 67 miljard euro aan overheidsobligaties gekocht. ECB-voorzitter Jean-Claude Trichet is niet van plan dat inkoopprogramma stop te zetten. Maar in tegenstelling tot de VS gaat hij ook niet over tot een massale inkoop. 5 vragen over de obligatieaankopen van de ECB. Waarom koopt de ECB obligaties? De financiële en economische crisis doet de overheidstekorten fors oplopen. Door de toenemende staatsschuld zijn de Europese landen verplicht om meer geld te lenen. Dat gebeurt door de uitgifte van obligaties. Omdat de financiële situatie in een aantal landen er heel slecht uitziet, eisen beleggers een hogere vergoeding op de obligaties van die landen. Dat verklaart waarom de rentes van een aantal Zuid-Europese landen en van Ierland gevoelig zijn opgelopen. Die stijgende rente creëert een sneeuwbaleffect en doet de financiële situatie van een land nog verslechteren. Er zijn nog weinig kopers voor dat overheidspapier. En dus treedt de ECB op als koper om de markten (en rentes) te stabiliseren. Doen die aankopen de geldhoeveelheid stijgen? Neen, niet in Europa. Het bedrag waarvoor de ECB obligaties gekocht heeft, zal ze opnieuw uit de markt zuigen in de vorm van kortetermijndeposito‟s. Banken kunnen dus geld ontlenen aan de ECB voor een afgesproken rente. Dit betekent dat de ECB enerzijds obligaties koopt van de banken en anderzijds geld leent bij (andere) banken. Beide bedragen zijn aan elkaar gelijk en werken dus neutraliserend. Aangezien de geldhoeveelheid niet stijgt, is er dus ook geen inflatie-effect. Dit is trouwens in contrast met de VS, waar effectief geld geprint wordt voor die obligatieaankopen. Daar stijgt de geldhoeveelheid dus wel. Wat is het effect van de obligatieaankopen? Obligatieaankopen ondersteunen de koersen van de obligaties. Met als gevolg dat de rentes minder hard stijgen of zelfs dalen. En dat kan de rust op de obligatiemarkten terugbrengen. “Het effect werkt vooral psychologisch. Voor een direct effect op de markt moeten de bedragen veel groter zijn. Om een idee te geven: de ECB kwam nog maar tussenbeide voor 67 miljard euro. Binnenkort zijn Spanje en Italië van plan een bijkomende plaatsing te doen van 500 miljard euro”, zegt Raphaël Goldwasser van obligatieplatform oblis.be.

Maar zelfs bij een grotere tussenkomst is er nog geen garantie dat de rente daalt. “Ook de liquiditeit van de markt en de hoeveelheid verkopers spelen een rol. Zo zie je dat de tweede kwantitatieve versoepeling in de VS niet leidt tot lagere rentevoeten. Het is dus niet gegarandeerd dat de aankopen van de centrale bank volstaan wanneer vele andere partijen aan de verkoopzijde staan”, zegt Michael De Man van KBC Asset Management. In Griekenland en Ierland laat de ECB de rentes fors oplopen. Als de ECB over een wapen beschikt, waarom wacht ze dan zo lang om tussenbeide te komen? De ECB heeft inderdaad de neiging om te wachten tot een land met zijn rug tegen de muur staat. Dat komt omdat er intern in de eurozone veel tegenstellingen zijn. Duitsland, Nederland en Finland, de budgettair sterke landen, zijn eerder tegen die obligatieaankopen. Analisten zijn verdeeld over de vraag of de ECB niet te lang heeft gewacht. Johnny Debuysscher van Petercam vindt van wel. “De ECB loopt voortdurend achter de feiten aan. Ze hadden veel meer en veel vroeger moeten doen. Het sneeuwbaleffect, waarbij het ene na het andere land wordt geviseerd, is al een tijd aan de gang. Het is veel gemakkelijker om een kleine sneeuwbal te stoppen dan een grote. Kijk naar Groot-Brittannië. Dat land zit budgettair in bijna even slechte papieren als Portugal, maar het heeft de druk wel kunnen afhouden door een groots obligatieprogramma. Hetzelfde trouwens in de VS”, zegt Debuysscher. Zal de ECB-actie de speculanten uit de markt verdringen? Het sneeuwbaleffect, waarbij het ene na het andere land wordt aangevallen, wordt vaak op rekening geschreven van speculanten. Toch nuanceren analisten die beschuldiging. “Het belang van speculanten wordt sterk overdreven. Speculanten zijn er wel, en het klopt dat ze de trend accentueren, maar dat is niet de kern van het probleem. Het probleem is dat er een totaal gebrek is aan kopers van obligaties van perifere landen. Als iedereen roept dat België een probleemland is, dan koopt bijna niemand meer, behalve partijen die niet anders kunnen zoals verzekeringsondernemingen. Door als koper op te treden, brengt de ECB hierin verandering”, zegt Johnny Debuyscher. Dat de ECB zo vertrouwen herstelt, bleek tijdens de speech van Trichet op 2 december. De rentes van perifere landen gingen op dat moment fors lager. (www.tijd.be)

w

5. AMERIKAANSE WERKLOOSHEIDSCIJFERS

e blijven tobben over de mysterieuze daling van de Amerikaanse werkloosheidsgraad. Van 9,8 procent in november naar 9,4 procent in december tot 9 procent in januari. We stipten reeds aan dat statistici een half miljoen Amerikanen wegtoverden. Albert Edwards, de notoir pessimistische strateeg van SocGen, stipt in een recente nota aan dat de daling van de werkloosheidsgraad schijn is. De daling komt er vooral omdat heel veel Amerikanen de zoektocht naar een job opgeven en zich uit de arbeidsmarkt terug trekken. (Nvdr. Indien men in Amerika 4 weken niet meer op zoek gaat naar een job, word je niet meer als werkloze beschouwd) Van alle Amerikanen op beroepsleeftijd, is er nog slechts 64,2 procent voor de arbeidsmarkt beschikbaar. Dat is een schier 'Europees' laag cijfer en het laagste peil sinds 1984. 'Mocht de participatiegraad op 67 procent gebleven zijn, dan zat nu 13 in plaats van 9 procent van de bevolking zonder baan', stipt Edwards aan.

Anders gezegd: er zouden 6,7 miljoen meer werklozen zijn dan de 13,8 miljoen die nu officieel als werkloos te boek staan. 'Sinds 2000 is 40 jaar geleidelijke stijging van de participatiegraad definitief voorbij', merkt Edwards op. 'De Bernanke Bust heeft decennia sociale vooruitgang teniet gedaan', luidt de conclusie van de SocGen-strateeg. Of je nu fan bent of niet van de sombere strategieën van Edwards, we kunnen er niet omheen dat de schrikwekkend afnemende participatiegraad stof tot nadenken geeft. (www.tijd.be)

6. EPILOOG De inflatie steek wereldwijd de kop op. En dan moet je eigenlijk ook nog constateren dat de inflatie in onze portemonnee hoger ligt dan de officiële statistieken. De benzine staat op een all-time high, de huizen worden aan onrealistisch hoge prijzen verkocht, het kasticket in uw supermarkt wordt precies met de week duurder, de prijzen voor kledij e.d. blijven stijgen. We kunnen dus steeds minder en minder kopen met ons loon. We verliezen aan koopkracht (het spaargeld brengt ook niets meer op). Inflatie is dus niets anders dan koopkrachtverlies, geldontwaarding. En de prijs van goud en zilver, die blijft maar stijgen. Hier heb je dus geen koopkrachtverlies!! We blijven er op hameren tot de euro valt . In feite mogen we nog blij zijn dat we nog geen regering hebben. Zo kunnen er nog steeds geen maatregelen genomen worden om de welvaart in ons landje veilig te stellen. Ok, die maatregelen zijn broodnodig, en liever vandaag dan morgen. Het enige voordeel is dat we het nu nog niet voelen in onze portemonnee. Vanaf het moment dat er een bekwame regering is, zullen er dringend maatregelen genomen worden om o.a. de vergrijzing aan te pakken (meer hierover kan je lezen in mijn rapport over ‘Global Aging’ voor slechts € 5,- Bijvoorbeeld: zonder deze maatregelen gaan we met zijn allen een bedrag van (niet-inflatie aangepast) € 8000,- per jaar meer aan belastingen moeten betalen). Er is nog nooit een fiat geldsysteem geweest dat overleefd heeft. Vroeg of laat wordt er tocht teruggegrepen naar een of ander systeem gekoppeld aan goud. Het is dan ook onmogelijk dat de ECB en de FED kunnen blijven doorgaan met het creëren van €‟s en $‟s zonder dat het systeem in elkaar klapt. Als er niets aan gedaan wordt, zal de inflatie dergelijke proporties aannemen dat de opstanden in het Midden-Oosten zich ook in het Westen zullen ontplooien. Beter om nu al je voorzorgen te nemen.