2010

BSc Opleiding

Industrieel Ontwerpen

Faculteit Industrieel Ontwerpen

Studiegids 2009/2010

combined_1.fm Page 2 Tuesday, August 18, 2009 9:37 AM

Disclaimer Deze gids is met grote zorgvuldigheid samengesteld onder verantwoordelijkheid van de faculteit. Voor een aantal onderwerpen komt nadere informatie pas na het ter perse gaan van de gids ter beschikking. Daarom publiceert de faculteit de gegevens in dit handboek, deze studiegids onder voorbehoud. Wijzigingen, aanvullingen en uitgebreide vakbeschrijvingen vind je op Blackboard: http://blackboard.tudelft.nl en/of in de digitale studiegids http://studiegids.tudelft.nl

2 | Industrieel Ontwerpen


Persoonlijke gegevens naam adres postcode/plaats geboortedatum telefoon privé

mobiel

telefoon werk

fax werk

e-mail TU studienummer postbanknr.

bankrekeningnr.

paspoortnr.

geldig tot

rijbewijsnr.

geldig tot

burgerservicenummer huisarts gebruik medicijnen verboden geneesmiddelen bloedgroep

rh-factor

donor: ja/nee

IN BIJZONDERE GEVALLEN A.U.B. WAARSCHUWEN

naam adres postcode/plaats telefoon privé

mobiel

In geval van verlies verzoekt de eigenaar/eigenares van deze gids de vinder om direct contact met hem/haar op te nemen, waarvoor bij voorbaat dank. 3 | Studiegids 2009/2010


Voorwoord Beste student, Voor je ligt de bachelor studiegids 2009-2010. In deze gids vind je onder andere informatie over de faculteit en de organisatie binnen de faculteit. Het eerste deel van de studiegids heet ‘Wegwijs bij de Faculteit Industrieel Ontwerpen’. Dit deel start met een beschrijving van de bacheloropleiding: het profiel van de bachelor, de onderwijsstructuur, de leerlijnen van de productontwikkelingsprojecten, de multidisciplinaire vakken, de minors en de keuzevakken komen in vogelvlucht aan bod. Daarna worden de facultaire organisatie en de onderwijsvoorzieningen beschreven. Het tweede en derde deel gaat dieper in op de inhoud van het programma. Het vakkenaanbod in studiejaar 2009-2010 wordt gegeven en van alle bachelorvakken volgt een vakbeschrijving. Na deze delen volgen een aantal plattegronden, de jaarindeling en een TUgedeelte dat informatie geeft over centraal georganiseerde voorzieningen zoals bijvoorbeeld de centrale studentenadministratie en Student & Career Support. Ten slotte vind je in de bijlagen de complete teksten van de Onderwijs- en Examenregeling (OER), de Uitvoeringsregeling (UR) en de Regels en Richtlijnen van de Examencommissie (RRvE). Studiejaar 2009-2010 start midden in het lustrumjaar van de faculteit Industrieel Ontwerpen. Industrieel Ontwerpen aan de TU Delft bestaat sinds 1969 en viert in 2009 daarom haar 40-jarig jubileum. Je zult daar in de periode van september tot en met december zeker nog iets van merken. We verwachten dat, nog voor het eind van het jaar, de 4000e ingenieur Industrieel Ontwerpen zal afstuderen. Daarnaast wordt, ook in het kader van het jubileum, op 19 december de tentoonstelling ‘Maakbare wereld’ geopend in de Kunsthal in Rotterdam.



|

De faculteit heeft met veel enthousiasme gewerkt aan de huidige bacheloropleiding die naar onze mening studenten uitdaagt het beste van zichzelf te laten zien. Bij de onderwijsevaluaties horen wij graag van jullie of wij daarin zijn geslaagd. Ik wens je veel studieplezier. Ir. N.F.M. Roozenburg Directeur Onderwijs Faculteit IO

5 | Studiegids 2009/2010


Inhoud Persoonsgegevens 3 Voorwoord 4

1 Wegwijs bij de Faculteit Industrieel Ontwerpen 1.1 1.2 1.2.1 1.2.2 1.2.3 1.3 1.4 1.5 1.5.1 1.5.2 1.5.3 1.6 1.7 1.7.1 1.8

2 Programma 2.1

9

De faculteit Industrieel Ontwerpen 10 Wegwijs in het onderwijs van Industrieel Ontwerpen 10 Het vakgebied en de opleiding 10 De bachelor- en masteropleidingen 11 Onderzoek 11 De bacheloropleiding Industrieel Ontwerpen in vogelvlucht 12 Het studieprogramma 14 De facultaire organisatie 19 De afdelingen 19 De instituten van de faculteit Industrieel Ontwerpen 20 De Stafafdelingen 21 Onderwijs- en studentondersteuning 22 Onderwijsvoorzieningen 26 Facultaire voorzieningen 28 Procedures en regels 30 35

Bachelor IO 36

3 Vakinhouden

39

4 Plattegronden IO

95



5 Profiel van de Universiteit 5.1 5.2 5.3 5.4 5.5 5.6 5.7 5.8 5.9 5.10 5.11 5.12 5.13 5.14 5.15 5.16 5.17 5.18 5.19 5.20 5.21 5.22

6 Jaarkalender 6.1

105

Onderwijs- & Studentenzaken 107 Ideeënlijn O&S 107 Centrale Studentenadministratie TU Delft (CSA) 107 Shared Service Centrum 109 Servicepunt 109 Studentenstatuut 110 BLACKBOARD - Digitale leeromgeving 110 TU Delft Library 110 Zelfstudiewerkplekken 112 Student & Career Support 112 Faciliteiten voor studenten met een functiebeperking 113 Unit Sport & Cultuur 113 Ombudsman voor studenten 114 Veiligheid, Gezondheid en Bedrijfshulpverlening 114 De Delftse Studentenvakbond “VSSD” 116 De Studentenraad 117 Huisvesting 117 Medische Zorg 118 Motiv 118 Studium Generale 119 Delta 120 Minors 120 121

College uren 123

7 Bijlage: Regelgeving 2009-2010


125



1. Wegwijs bij de Faculteit Industrieel Ontwerpen


1 | Wegwijs bij de Faculteit I ndust rieel O ntw er pen

1.1

De faculteit Industrieel Ontwerpen Industrieel Ontwerpen in Delft was de eerste universitaire ontwerpopleiding in zijn soort in Nederland. Het is een van de grootste universitaire ontwerpopleidingen in de wereld. Sinds het ontstaan als zelfstandige faculteit binnen de Technische Universiteit Delft, in 1969, zijn al bijna 4000 ingenieurs Industrieel Ontwerpen afgestudeerd. 1.2

Wegwijs in het onderwijs van Industrieel Ontwerpen 1.2.1

Het vakgebied en de opleiding De doelstellingen van de faculteit Industrieel Ontwerpen worden beschreven in het mission statement: Creating successful products people love to use. Our mission is to contribute to knowledge, skills, methods and professional attitudes in the field of integrated product development. We aim to achieve this through education and research at an internationally recognized scientific level, as befits our status as part of Delft University of Technology. The Faculty of Industrial Design Engineering’s concern is to study, innovate and improve (the development of) products for people, on the basis of the integrated interests of users, industry, society and environment’. Het accent ligt tijdens de opleiding op het ontwerpen van producten en systemen die voor de gebruiker een functie vervullen in het dagelijkse leven, bijvoorbeeld: op het werk, op school, thuis, bij vervoer of bij vrijetijdsbesteding. Bij het ontwerpen staat de gebruiker centraal. In het ontwerpen vindt de integratie plaats van geavanceerde techniek, materialen, vervaardigingwijzen, vormgeving, ergonomie, bedrijfskunde en ecologie. Naast een technisch-wetenschappelijk deel worden tijdens de opleiding ook de socio-economische, organisatorische, humane, ecologische en culturele context van de productontwikkeling bestudeerd.




1.2.2

De bachelor- en masteropleidingen De faculteit IO heeft één bacheloropleiding en drie masteropleidingen. De bacheloropleiding is een driejarig programma. Het eerste jaar is de propedeuse. De propedeuse heeft een oriënterende, selecterende en verwijzende functie. Studenten die de propedeuse in een jaar behalen ontvangen een zogenoemd P-in-één certificaat. Daarnaast ontvangen studenten die in het eerste jaar minder dan 30 ec halen een zogenoemd negatief bindend studieadvies (zie ook hoofdstuk 1, paragraaf 6, Bindend Studie Advies) De bacheloropleiding wordt afgerond met een bachelor eindproject in het derde jaar. Als deze opdracht is behaald en is voldaan aan de overige eisen, wordt het bachelordiploma uitgereikt. Dit diploma geeft toegang tot één van de drie masteropleidingen van de faculteit IO. De drie masteropleidingen (tweejarig programma) van de faculteit IO zijn: z Integrated Product Design z Strategic Product Design z Design for Interaction Het bachelordiploma geeft daarnaast ook toegang tot andere masteropleidingen in Nederland en in het buitenland. 1.2.3

Onderzoek De belangrijkste elementen voor onze onderzoeksdoelstelling zijn ’duurzaamheid’ en ’welzijn’. Duurzaam welzijn verwijst naar een reeks van positieve ervaringen die niet ten koste gaan van anderen, maar het belang aanspreken van de ecologische, sociale, culturele en economische context waarin wij opereren. Het houdt rekening met de snel afnemende bronnen, de ongelijke verdeling van rijkdom en toegankelijkheid, en de wereldwijde concurrentie die bedrijven moeten overleven. Wij geloven dat onze bijdrage aan een duurzame welvaart kan worden gekanaliseerd via het ontwerp en de ontwikkeling van concurrerende producten op een wereldwijde markt. Zes uitgebreide onderzoeksprogramma’s zijn gedefinieerd, te weten: Basis programma’s z Strategisch Ontwerpen z Gebruikers ervaringen z Technologie transformatie




Toegepaste programma’s z Gezondheidszorg z Persoonlijke mobiliteit z Wonen/Werken De volledige portfolio is te downloaden via: www.io.tudelft.nl > Onderzoek > Onderzoeksportfolio 1.3

De bacheloropleiding Industrieel Ontwerpen in vogelvlucht Profiel bachelor Industrieel Ontwerpen De Delftse io-bachelor is een multidisciplinair opgeleide productontwikkelaar. Hij/zij onderkent de verschillende aspecten die bij productontwikkeling een rol spelen: functionaliteit, gebruik, constructie, vorm, fabricage, markt, consument, bedrijfsvoering en milieu en weet deze te integreren in het ontwerp van een product. De Delftse io-bachelor kan “open” probleemsituaties analyseren en omgaan met uiteenlopende ontwerpopdrachten. Hij/ zij is sterk in het bedenken van nieuwe gebruiksconcepten en nieuwe technische concepten en kan deze materialiseren en uitwerken. Hij/zij is in staat een ontwerp te documenteren, te visualiseren en te communiceren. Daarnaast kan deze bachelor productontwikkelingsprocessen projectmatig structureren en in multidisciplinaire teams functioneren. De Delftse io-bachelor is een wetenschappelijk opgeleide productontwikkelaar. Hij/zij gaat methodisch te werk en is vertrouwd met de wisselwerking tussen ontwerpen en wetenschappelijk onderzoek. Hij/zij beschikt over basiskennis en elementaire vaardigheden in relevante technische wetenschappen, gedragswetenschappen en bedrijfswetenschappen en kan op basis hiervan ontwerpbeslissingen beargumenteren en methodologisch verantwoorden. Hij/zij is zich bewust van de historische, culturele, sociaaleconomische en industriële context van industrieel ontwerpen als vakgebied. De Delftse io-bachelor is een onderzoekend ontwerper: creatief én analytisch, nieuwsgierig én ondernemend, gedreven en volhardend. Een zelfstandig, verantwoordelijk professional in spe, internationaal georiënteerd, en sterk in reflectie op eigen activiteiten, competenties, studie en loopbaan. Deze ontwerper bezit voldoende kennis en vaardigheden om tot verwante masteropleidingen te worden toegelaten. 12 | Industrieel Ontwerpen



Onderwijsstructuur Een studiejaar is verdeeld in vier gelijke onderwijsperioden van 10 weken (kwartielen). Elke onderwijsperiode biedt plaats aan twee vakken van elk 7,5 studiepunten. Dat is dus per vak 21 studielasturen per week. Per onderwijsperiode worden in maximaal 9 weken onderwijsactiviteiten ingepland (contacturen en zelfstudie). De 10e, 20e, 30e en 40e week is in elk studiejaar een tentamenweek. In de tentamenweek vindt de afronding van een vak plaats. Indien nodig kunnen tentamens in de avonduren worden afgenomen. Onderwijs- en toetsvormen Tijdens de 9 weken onderwijs is er sprake van een mix aan onderwijsvormen. Er zijn hoorcolleges en praktische onderdelen zoals onder andere werkcolleges, colstructies, (computer-)practica en projecten. Ook de toetsing bestaat uit een mix van toetsvormen. IO onderscheidt onder andere open vragen- en meerkeuzetentamens, practicumtoetsen, opdrachten, (project-)verslagen, presentaties, portfolio’s. Binnen een vak is sprake van formatieve – en summatieve toetsen. Formatieve toetsen zijn toetsen waarmee de student kan nagaan of hij/zij op planning ligt en of de kennis en vaardigheden al in voldoende mate worden beheerst. De student ontvangt feedback op een formatieve toets, maar geen cijfer dat meetelt in het eindcijfer van een vak. Summatieve toetsen daarentegen worden wel becijferd en tellen mee in de berekening van het eindcijfer van het vak. Hoe een eindcijfer van een vak tot stand komt, is beschreven in de studiegids en/of op de Blackboardsite van het vak. Een vak is behaald als het gewogen gemiddelde van de hoofdbestanddelen van het vak leidt tot een eindcijfer 6,0 of hoger. Het cijfer van een hoofdbestanddeel moet minimaal een 5,0 zijn. Als voor een tentamen van een vak een onvoldoende (5,9 of lager) is gehaald, krijgt de student de mogelijkheid het tentamen te herkansen in de eerstvolgende tentamenperiode. Voor een praktisch onderdeel of voor het totaal van de praktische onderdelen van een vak geldt, dat als voor een hoofdbestanddeel een cijfer 5,0 5,9 is gehaald, de student de mogelijkheid krijgt om met een aanvulling dit resultaat tot een voldoende (6,0) te verhogen. Deze mogelijkheid wordt




aangeboden in de onderwijsperiode aansluitend op de onderwijsperiode van het betreffende vak. Studenten die dan nog niet geslaagd zijn voor het vak moeten wachten tot de volgende ‘reguliere’ aanbieding van het vak. Uiterlijk 20 werkdagen na de tentamenweek krijgt een student feedback op de toetsen en de ingeleverde werkstukken (conform de reeds geldende TU regel). De student weet zo tijdig of hij/zij moet herkansen of aanvullen. Zie ook de Regels en Richtlijnen van de Examencommissie, in het bijzonder artikel 17. Weekindeling In alle onderwijsperioden worden de vakken volgens een vast wekelijks schema ingeroosterd. Ieder vak krijgt een deel van de maandag plus twee hele dagen waarop geconcentreerd aan de vakken kan worden gewerkt. Maandag

Dinsdag

Woensdag

Donderdag

Vrijdag

Ochtend

Vak A

Vak A

Vak B

Vak A

Vak B

Middag

Vak B

Vak A

Vak B

Vak A

Vak B

1.4

Het studieprogramma Hieronder is het studieprogramma opgenomen. Periode 1 Jaar 1

Jaar 2

Jaar 3

Periode 2

Periode 3

Periode 4

A Vak

Mens en Product Design and

Experience

Business, Cultuur Construeren en Techniek

B Vak

PO1 Introductie IO

Product in Werking

PO2 – Concept Design

A Vak

Product en Beweging

Industriële Productie

Technische Modelleren Product-optimalisatie

B Vak

Strategic ProductInnovation

PO3 – Fuzzy Front End

Interaction and Electronics

PO4 – Materialiseren en Uitwerken

Keuzevak 1

BSc Final Project

Minor

Research and Design

Keuzevak 2

Cursief = Engelstalig vak, Grijs raster = Productontwikkelingsproject 14 | Industrieel Ontwerpen



De rode draad: productontwikkelingsprojecten Het studieprogramma is opgebouwd rond een serie van productontwikkelingsprojecten (vier PO-projecten en het BSc-Eindproject). Deze productontwikkelingsprojecten vormen de rode draad van het studieprogramma. De projecten zijn gericht op het ontwikkelen van de competenties die industrieel ontwerpers in de praktijk nodig hebben. Daarbij staat integratie van kennis en vaardigheden uit andere studieonderdelen centraal. De POprojecten nemen over de semesters in complexiteit toe terwijl de ondersteuning vanuit de staf afneemt. De hierna opgenomen figuur laat zien op welk deel van het productontwikkelingsproces in de verschillende POprojecten de nadruk ligt. Visie en Strategie

Analyse & Concipiëren

Materialiseren & Uitwerken

PO1 PO2 PO3 PO4 Bachelor eindproject

‘Delen van het productontwikkelingsproces waarop de PO-projecten zijn gericht’ In PO1 Inleiding Industrieel Ontwerpen wordt kennis gemaakt met het hele productontwikkelingsproces en het vakgebied industrieel ontwerpen. Centraal in dit vak staan enkele ontwerpopdrachten. Deze worden ondersteund door lezingen van (gast)docenten die verschillende kanten van het beroep van industrieel ontwerper en verschillende deelproblemen van het productontwikkelingsproces belichten. Het eerste semester begint met dit studieonderdeel, opdat de studenten zich direct een beeld vormen van ontwerpen en productontwikkeling en daardoor de kennis en vaardigheden uit volgende studieonderdelen beter weten te plaatsen. PO2 Concept Design is gericht op het analyseren van een min of meer gegeven ontwerpprobleem en het genereren en ontwikkelen van concepten. De conceptontwikkeling vindt zowel vanuit de mens-product interactie (in ruimste zin van het woord) als vanuit de functionaliteit, werking en maakbaarheid (technische principeoplossingen) plaats. PO2 bouwt voort op de vakken Mens en Product, Product in Werking en Design and Experience. Als onderdeel van PO1 en PO2 zijn oefeningen visualiseren en technisch documenteren gepland. 15 | Studiegids 2009/2010



In PO3 Fuzzy Front End wordt geen ontwerpopdracht gegeven, maar moet men zelf een ontwerpopdracht creëren tegen de achtergrond van een specifieke bedrijfs- en maatschappelijke context. PO3 begint dus in het “fuzzy front end” van het productontwikkelingsproces, waaraan ook in de vakken Business, Cultuur en Techniek en Strategic Product Innovation aandacht wordt besteed. Daarnaast moet in PO3 de kwaliteit en haalbaarheid van de ontwikkelde strategische ideeën voor nieuwe producten worden gedemonstreerd in de vorm van een conceptontwerp, gebruik makend van de kennis die in alle voorafgaande vakken is opgedaan. In PO4 Materialiseren en Uitwerken verschuift de aandacht naar het laatste deel van het productontwikkelingsproces, waarin concepten worden gematerialiseerd (embodiment design) en uitgewerkt (detail design). Bij het uitwerken van het concept en het detailleren van onderdelen en assemblages zal niet alleen aandacht worden besteed aan functionele, productietechnische en commerciële overwegingen, maar ook aan vorm, kleur en textuur van het product. PO4 is in zekere zin de afsluiting van de serie verplichte technische vakken Product in Werking, Construeren, Product en Beweging, Industriële Productie, Technische Productoptimalisatie en Modelleren. In PO4 worden kennis en vaardigheden uit al die vakken toegepast. Het Bachelor Eindproject beslaat weer het gehele productontwikkelingsproces. Het is het afsluitende project van de Bacheloropleiding, waarin een beroep wordt gedaan op alle kennis die de student in 3 jaar heeft verkregen, inclusief de onderzoeksvaardigheden van het vak Research and Design. Multidisciplinaire vakken Evenals de productontwikkelingsprojecten zijn de andere vakken gericht op het ontwikkelen van competenties. In de leerstof, de studietaken en de opdrachten wordt steeds het verband met realistische praktijkproblemen zichtbaar gemaakt. De vakken zijn multidisciplinair ingericht. Dit betekent dat in het nieuwe studieprogramma bijvoorbeeld geen afzonderlijke vakken wiskunde, mechanica en materiaalkunde voorkomen, maar thematisch vakken zoals Product en Werking en Product en Beweging, waarin wiskunde, mechanica, materiaalkunde en constructieleer in samenhang worden gedoceerd aan de hand van realistische constructieve ontwerpproblemen. Hetzelfde geldt voor de andere vakken van het studieprogramma. Bijvoorbeeld het vak Mens en Product behandelt zowel ergonomie (de mens als gebruiker) als consumentengedrag (de mens als koper) en in het vak Industriële Productie worden de technisch-economische én de esthetische mogelijkheden van verschillende productietechnieken bestudeerd. 16 | Industrieel Ontwerpen



Engelstalige vakken Enkele vakken worden gedeeltelijk of geheel in het Engels gedoceerd (de vakken in cursief in het overzicht van het studieprogramma). Hierdoor wordt de bachelorstudent gaandeweg voorbereid op een toekomstige masterstudie. In de TU Delft, maar ook in veel andere binnen- en buitenlandse universiteiten, worden masteropleidingen uitsluitend in het Engels aangeboden. Minors Een minor is een samenhangend pakket vakken met een totale omvang van 30 studiepunten. Minors bieden studenten de gelegenheid hun kennis te verbreden op gebieden die niet centraal staan in het IO-studieprogramma. Minors mogen daarom gekozen worden uit het gehele onderwijsaanbod van de TU Delft. Een minor kan ook worden ingevuld met een studieperiode in het buitenland of met een stage. De minors kennen geen ingangseisen, maar wel wordt verondersteld dat je in je studievoortgang aan het eind van je tweede jaar bent als je met je minor start. Je kunt in de minorgids zien welke voorkennis bekend verondersteld wordt (bijvoorbeeld bepaalde wiskunde of ontwerpkennis). Als je die kennis mist dan moet je die zelf bijspijkeren of een andere minor kiezen. De TUD minors worden aangeboden in het 5e semester van de bachelor. Gedetailleerde informatie over alle minors is te vinden op de website van de TU Delft: http://minors.tudelft.nl. Beschrijvingen van de vakken in de minor zijn te vinden in de digitale studiegids en via Blackboard. Soorten minors De TU Delft kent de volgende minors: z Verbredende minor: het programma van de minor verschilt inhoudelijk duidelijk van het majordeel van de bacheloropleiding. z Verdiepende minor: deze minor heeft een meer specialistisch karakter, vaak op het gebied aansluitend aan het majordeel van een bacheloropleiding. z Vrije minor: deze minor stelt de student zelf samen. De onderdelen ervan moeten worden verzorgd door een universitaire opleiding. De vrije minor moet, uiterlijk twee maanden voor de start, worden goedgekeurd door de examencommissie. Een minor kan bestaan uit allerlei onderwijselementen: colleges, werkgroepen, projecten, onderzoeksopdrachten en/of stage.




In 3TU-verband vindt er afstemming over minors plaats, waardoor het relatief eenvoudig wordt om een minor van een andere TU te kiezen. Aanmelding voor een minor is verplicht. Tegen de tijd dat je een aanzienlijk deel van je eerste en tweede cursusjaar hebt afgerond, meld je je aan voor een minor. De aanmeldingswijze en -data worden via Blackboard bekend gemaakt. Minoraanbod faculteit IO De faculteit IO biedt in 2009/2010 de volgende minors aan: z Sustainable Design z Industrial Design (niet voor IO-studenten) z Advanced Prototyping (ism met Bouwkunde) z Study Abroad z WorkPlacement Keuzevakken De keuzevakken van het IO bachelorprogramma zijn verdiepend en bouwen dus voort op de verplichte vakken van de eerste twee studiejaren. Studenten die in september 2007 of later begonnen zijn volgen in periode 3 van het 3e studiejaar de keuzevakken. Voor studenten van vóór september 2007 wordt in studiejaar 2009-2010 voor de laatste keer ook keuzevakken in periode 1, 2 en 4 aangeboden. Uit de aangeboden keuzevakken, moet de student er twee kiezen. De keuzevakken (7.5 ec tenzij anders vermeld) in 2009/2010 zijn: z Cross Media Interaction design z Design and Cultural Impact z Memetic Product Design z Design Visualisation z Software z Mechatronics z Creating in Project Teams z Inspirations for Sustainable Design and Business z The Science of Sustainable Design z Presentatie Vormgeving (2 ec) z Ergonomics in Design




1.5

De facultaire organisatie De faculteit heeft een faculteitsbestuur waarvan de decaan voorzitter is en dat verder bestaat uit de afdelingsvoorzitters en de onderwijsdirecteur. De onderwijsdirecteur is verantwoordelijk voor onderwijsbeleid, inhoud, organisatie, kwaliteitsbewaking en financiën van de opleidingen van de faculteit. Voor de bacheloropleiding en elk van de drie masteropleidingen is daarnaast een coördinator aangesteld die toeziet op de uitvoering en ontwikkeling van het programma en op de relatie tussen de onderdelen ervan. Directeur onderwijs; Ir. N.F.M. Roozenburg Bachelorcoördinator; Ir. H. Kuipers DfI Mastercoördinator; Prof. dr. P.J. Stappers IPD Mastercoördinator; Dr. H.H.C.M. Christiaans SPD Mastercoördinator; Dr. ir. F.E.H.M. Smulders 1.5.1

De afdelingen Industrial Design (ID) biedt onderdak aan de disciplines ergonomie (menselijke factoren) en vormgeving. De nadruk van beide disciplines ligt op de interactie tussen de gebruiker en het product. Belangrijke aspecten zijn de expressiviteit van het product, bruikbaarheid en esthetica, de betekenis die de productvormen hebben voor de gebruiker, en de plaats van vormgeving en ontwerpen in een sociaal-culturele context. De afdeling betrekt deze elementen bij zowel het onderzoek als het onderwijs. Secretariaat afdeling ID: locatie 3B-01, tel. (015) 2783029 Design Engineering (DE) geeft onderwijs en doet onderzoek op het gebied van de constructief/technische aspecten welke een rol spelen bij het ontwikkelen en ontwerpen van producten die in serie of massa worden vervaardigd. Bij het realiseren van een technisch functionerend concept spelen naast het in technische zin vertalen van de functie ook aspecten van materiaalkeuze, productie en duurzaamheid een belangrijke rol. Daarnaast is er aandacht voor procedures en andere organisatorische zaken die gehanteerd worden bij het materialiseren en produceren en wordt ook de invloed op het milieu meegenomen. Secretariaat afdeling DE: locatie 3A-10, tel. (015) 2783034 Secretariaat sectie Design for Sustainabilty: locatie 1A-40, tel. (015) 2782738 19 | Studiegids 2009/2010



Product Innovatie en Management (PIM) verzorgt onderwijs en verricht onderzoek op het gebied van bedrijfskunde van de productontwikkeling. De belangrijkste onderwerpen zijn marketing en consumentenonderzoek, management en organisatie en ontwerpmethodologie. Het specifieke van de afdeling is dat de genoemde onderwerpen worden bestudeerd binnen het toegepaste kader van de productontwikkeling. Secretariaat afdeling PIM: locatie 4B-01, tel. (015) 2783068 1.5.2

De instituten van de faculteit Industrieel Ontwerpen Delft Design Institute In het DDI concentreert, evalueert en valideert de faculteit haar kennis in multidisciplinaire projecten die resulteren in concrete en innovatieve ontwerpen. De drie applicatie-gebieden uit van het facultaire onderzoeksprogramma – Healthcare, Personal Mobility en Living/Working - staan hierbij centraal. Alle afdelingen nemen deel in het DDI voor wat betreft produkt/service ontwerpen. Het instituut concentreert zich op projecten met een innovatief, complex en internationaal karakter. Henri Baudet Instituut Het Henri Baudet instituut (HBI) is het centrum voor wetenschappelijke studie naar de geschiedenis van het Ontwerpen. Het HBI concentreert zich voornamelijk op de Nederlandse ontwerp geschiedenis. Het HBI wil zich expliciet presenteren als een onderzoeksinstituut vóór de ontwerp discipline, met als basis het idee dat inzichten uit de ontwerpgeschiedenis vaak belang hebben voor ontwerp theorieen en voor het ontwerp proces zelf. ID Studiolab ID Studiolab is een groep onderzoekers, docenten en studenten die zich bezighouden met ontwerpen voor gebruikers. Onderzoek bij ID Studiolab omvat onderwerpen als belevings-geörienteerd ontwerpen met een focus op het gebied van gevoel en emotie, intelligentie in producten en technieken die voorzien in informatie en inspiratie voor ontwerpers. Virtual Design Museum Het Virtual Design Museum omvat een collectie beeldmateriaal van ontwerpen van bekende ontwerpers zoals Eileen Gray, Jacob Jensen, Raymond Loewy, Phillipe Starck, en anderen. De collectie omvat tevens ontwerpen van bekende bedrijven als Apple, Braun, Olivetti, Sony, and Wega. Van enkele objecten zijn 3D-beelden beschikbaar. 20 | Industrieel Ontwerpen



Blue Dot BlueDot is een stichting die studenten van de Technische Universiteit Delft ondersteunt met het op de markt brengen van hun producten of ontwerpen. BlueDot voorziet in de link tussen conceptueel werk van studenten en de professionele markt van consumentenprodukten. 1.5.3

De Stafafdelingen Onderwijs & Studentzaken (O&S) Deze afdeling is verantwoordelijk voor de (organisatorische) ondersteuning van het onderwijs. De werkzaamheden kunnen in 3 hoofdtaken worden omschreven: z Informeren, adviseren en ondersteunen van studenten tijdens hun opleiding om in-, door- en uitstroom van de studenten te bevorderen. z Ondersteunen, adviseren en informeren van de onderwijsorganisatie om het primaire onderwijsproces te optimaliseren. z Bijdragen aan beleidsontwikkeling van de faculteit ten aanzien van studentzaken, onderwijs en de ontwikkeling van onderwijsprogramma’s. Marketing & Communicatie Deze afdeling verzorgt de voorlichtingsevenementen om potentiële bachelor- en masterstudenten te informeren over het onderwijs van de faculteit. Daarnaast geeft de afdeling brochures uit voor de externe werving van studenten. Facilitair Management Deze afdeling is o.a. verantwoordelijk voor het beheer van het IO-gebouw, de bewaking en beveiliging, lockers en sleutelbeheer, AV ondersteuning, meubilair, receptie, reprofaciliteiten en het oplossen van storingen. Afdeling ICT Deze afdeling verzorgt het beheer en onderhoud van de studenten PC’ s, zorgt dat de benodigde software aanwezig is en handelt storingen aan apparatuur af.




Valorisatieteam Bij deze afdeling kunnen medewerkers en studenten terecht voor vragen over en ondersteuning bij allerlei vormen van samenwerking met bedrijven en andere externe partijen. Activiteiten van het valorisatieteam zijn onder andere: z het scannen van mogelijkheden voor subsidies en financiering van projecten, z het zoeken van samenwerkingspartners, z adviseren over en beschermen van intellectueel eigendom, z adviseren over en opstellen van projectplannen en begrotingen en z het begeleiden van de commercialisering van ideeën, licensering en start-ups. 1.6

Onderwijs- en studentondersteuning Servicepunt IO Het Servicepunt vormt de frontoffice voor vragen en opmerkingen met betrekking tot ICT-, FM- en O&S gerelateerde zaken.. Studenten kunnen bij het Servicepunt terecht voor bijvoorbeeld; z Aanvragen cijferlijsten + waarmerken z Inleveren van cijferbriefjes z Aanvragen P- en BSc-diploma z Problemen bij aanmeldingen in TAS z Maken van afspraken met studieadviseurs en International Office IO z Reserveren van zalen, afstudeerwerkplek, huren van apparatuur z Melden van storingen aan pc’s, laptops, printers etc. z Nieuw wachtwoord aanvragen Locatie Servicepunt IO: Hal IO, tel. (015) 2789807, E-mail [email protected] Openingstijden: ma t/m vr 08:00 – 17:00 uur. Bureau Onderwijs Ondersteuning (BOO) Het bureau onderwijsondersteuning helpt bachelordocenten bij de organisatie en administratie van hun onderwijs. Taken van het bureau zijn o.a.: z Studieresultaten van vakonderdelen op Blackboard zetten; z Werkstukken, verslagen etc. innemen; z Groepsindelingen maken; z Afhandelen van ziekmeldingen. ([email protected]) 22 | Industrieel Ontwerpen



Jolanda van Domburg [email protected] Rita van Vught [email protected] Locatie: 1A-01, tel. (015) 2783739 [email protected] Dit e-mailadres kan worden benaderd als de student verzoeken heeft die vragen om afwijking van het programma of van de regelingen. Voorbeelden van vragen aan dit adres zijn; z toelating tot onderwijs in afwijking van de regels z afwijkingen als gevolg van bijzonder omstandigheden z vrije minors z vrije masterprogramma’s Ook vragen m.b.t. de OER, UR en RRvE (zie bijlage) kunnen hier gesteld worden. Studieadviseurs Wie specifieke of individuele vragen of problemen heeft die zich tijdens de studie voordoen kan deze bespreken met de studieadviseurs. Voorbeelden zijn: studievertragende omstandigheden, advies bij studieplanning, het staken van de studie, ziekte of persoonlijke omstandigheden, financiële ondersteuning, keuze van een studierichting en oriëntatie op de arbeidsmarkt. De studieadviseurs zijn onafhankelijk en zullen alle aan hen voorgelegde kwesties vertrouwelijk behandelen. Drs. J.H. Wiltjer, Kamer 4B-10, tel. (015) 2783041, email: [email protected] Aanwezig: maandag, dinsdag, donderdag en vrijdag Telefonisch spreekuur: maandag, dinsdag, donderdag en vrijdag 16.30 17.00 uur Ir. J.C. Thieme, Kamer 4B-15, tel. (015) 2782941, email: [email protected] Aanwezig: maandag, dinsdagmorgen, woensdag, donderdag en vrijdagmorgen




Telefonisch spreekuur: maandag, woensdag en donderdag van 16.30 17.00 uur Een afspraak met de studieadviseurs kun je maken via het Servicepunt IO: 015-2789807 Studiebegeleiding eerstejaars Voor de eerstejaars studenten is een gesystematiseerd studiebegeleidingssysteem opgezet. Tijdens PO1 zullen de studieadviseurs in alle studio’s langskomen om jullie informatie te geven over praktische zaken als roosters, zak/slaag regelingen, aanwezigheidsplicht, maar ook een kleine workshop geven over verschillende leerstijlen. Aan het eind van PO1 zal je met je begeleider van dit vak een studie evaluatie gesprek hebben. In november of december krijgen alle studenten een uitnodiging voor een studie-evaluatiegesprek met de studieadviseur waarin de studie-ervaringen, studieaanpak en eventuele problemen kunnen worden besproken. In het vierde kwartaal worden alle eerstejaars opnieuw uitgenodigd voor een gesprek over studie ervaringen en eventuele problemen die je als student kan tegenkomen. Naast deze georganiseerde afspraken kan je ook altijd op eigen initiatief een afspraak maken met de studieadviseurs via het servicepunt. Wanneer er bijzondere omstandigheden zijn waarvan jij denkt dat ze van invloed zijn op je studievoortgang, is het van belang deze tijdig te melden bij de studieadviseur. De studieadviseurs zijn onafhankelijk en zullen alle aan hen voorgelegde kwesties vertrouwelijk behandelen. Bindend Studie Advies (BSA) Vanaf september 2009 wordt het Bindend Studie Advies op de TU ingevoerd. Dit betekent dat elke student die is gestart in het studiejaar 20092010 aan het eind van het jaar een advies zal krijgen zijn studie voort te zetten of te staken. Wanneer het advies is de studie te staken is dit een bindend advies en zal je je de komende vier jaar niet meer voor de opleiding mogen inschrijven. Je moet minimaal 30 ects, gebaseerd op volledig afgeronde vakken, halen in je eerste jaar (inclusief de zomerherkansingen) om de opleiding te mogen voortzetten. In augustus krijg je een voorlopig advies toegestuurd, het definitieve (bindende) advies krijg je in september het jaar nadat je bent gestart. Tijdens het jaar zal je op diverse momenten op de hoogte worden gesteld van je studievoortgang om je bewust te maken van je voortgang, zodat je zonodig tijdig op zoek kunt naar een goed alternatief. Neem contact op met de studieadviseur als je hierin begeleid wilt worden.




Er zijn bijzondere omstandigheden (bijvoorbeeld ziekte, een handicap, bijzondere familieomstandigheden of zwangerschap) die kunnen leiden tot een uitstel van het bindend studie advies. Het is hiervoor belangrijk dat je de studie adviseur tijdig op de hoogte brengt van deze omstandigheden. Ook wanneer je twijfelt over je studiekeuze of aan ziet komen dat je de norm van 30 ECTS niet gaat halen is het belangrijk contact op te nemen met de studieadviseur. Zij kunnen je helpen met het vinden van een goede oplossing. Voor meer informatie over het bindend studie advies, zie het Studentenstatuut en het Onderwijs en Examenreglement Mentoraat Alle eerstejaars studenten worden ingedeeld in een mentorgroep die bestaat uit ongeveer vijftien studenten. Elke groep heeft een (student-) mentor met de taak om de eerstejaars zich snel thuis te laten voelen in Delft en in de faculteit IO. Tijdens de mentorbijeenkomsten worden handige tips gegeven over studeren, tentamen doen, en worden specifieke vragen over vakken beantwoord. Bij je mentor kun je terecht met allerlei vragen over je studie en het leven in Delft. International Office IO Het International Office geeft informatie over studeren aan een universiteit in het buitenland en bemiddelt tussen studenten en buitenlandse partneruniversiteiten. Elk najaar wordt de informatiemarkt ‘Study Abroad’ georganiseerd met o.a. presentaties van studenten over hun buitenlandervaringen. Daarnaast faciliteert het international office de werving, selectie, opvang en begeleiding van internationale uitwisselings- en MSc. studenten. Coördinator internationalisering: mw. ir. W.M.Biemond Coördinator internationale uitwisseling: mw. J.N. Arkesteijn Kamer: 4B-21, tel. (015) 2781077 email: [email protected] Afspraken kunnen gemaakt worden via het Servicepunt IO. Meer informatie is te vinden op de studentenportal van de faculteit IO én op Blackboard > courses > IDEXCH Study Abroad Kwaliteit van het onderwijs Het bewaken en verbeteren van de kwaliteit van het onderwijs is een continue activiteit binnen de faculteit IO. Met behulp van diverse instrumenten wordt het onderwijs geëvalueerd. Op basis van de resultaten 25 | Studiegids 2009/2010



hiervan worden voorstellen gedaan voor de verbetering van het onderwijs. Voor de evaluatie worden o.a. de volgende kwaliteitsinstrumenten gebruikt: z Course Evaluation: een schriftelijke enquête met vragen over de kwaliteit van onderwijs, die bij de afsluiting van een vak wordt uitgedeeld. z Semesterevaluatie: een meer diepgaande evaluatie over een geheel onderwijssemester die bestaat uit een bijeenkomst met studenten en betrokken docenten. De evaluatieresultaten worden gepubliceerd op de studentenportal van de faculteit IO. Opmerkingen over de kwaliteit van het onderwijs kun je voorleggen aan: Studievereniging i.d commissaris onderwijs: tel. (015) 2783012, email: [email protected] en/of Onderwijsadviseur: mw. drs. P. Pouw: tel. (015) 2788278, email: [email protected] 1.7

Onderwijsvoorzieningen Website IO De website van IO bestaat uit een extern gedeelte (www.io.tudelft.nl), een studentenportal en een medewerkersportal. Op het studentenportal vind je alle relevante informatie die je nodig hebt om bij IO te kunnen studeren, zoals o.a. roosters, regelgeving, programma-informatie, contactgegevens en het laatste nieuws. Blackboard (http://blackboard.tudelft.nl) Het studentenportal Blackboard (Bb) biedt een digitale leeromgeving. Inloggen op Blackboard doe je met je netID. Onder ‘Courses’ vind je o.a. informatie over de vakken die je volgt. Onder ‘MyStudentInfo’ vind je o.a. een overzicht van alle vakken (CourseBase) en tentamens en vakken waarvoor je hebt aangemeld via TAS, je studieresultaten, toegang tot het online bestelsysteem van dictaten, studenten software en de single sign on naar je mail. Onder ‘Organisations’ vind je o.a. het laatste nieuws. Onder ‘MyFaculty’ vind je o.a. de link naar de IO studentenportal. Ben je je netID of password vergeten? Bij het Servicepunt IO word je geholpen.




Preventie van fraude Bij sommige vakken wordt gebruik gemaakt van de "Safe-Assignment"- tool in blackboard. Hiermee kan de faculteit nagaan of studenten ongeoorloofd tekst(-delen) overnemen of kopiëren van internet en/of andere studenten. PC’s en Laptops Het gebouw van IO is uitgerust met een wireless network, zodat studenten overal in de faculteit hun laptop kunnen gebruiken. Er zijn 8 computerclusters verspreid over het gebouw; zie de plattegrond achterin deze gids. Inloggen op de onderwijscomputers doe je met je netID. Dictaten en readers (lecture notes) De meeste dictaten, readers en werkboeken zijn alleen online te bestellen via Blackboard. Je kunt ze thuis laten bezorgen of ophalen op de faculteit bij het logistiek servicepunt. Dictaten bestellen? Ga naar Blackboard onder ‘My Student Info’. Logistiek Servicepunt Kamer 0B-35, tel 015-2782493, email: [email protected] Boeken Alle boeken zijn voor inkoopprijs te koop bij het boekenhok van de Studievereniging i.d. Voorwaarde is dat je lid bent van i.d. Ook kun je er oude tentamens kopen en verzorgt i.d goedkope abonnementen op verschillende vaktijdschriften. De prijs voor aanschaf van studieboeken en dictaten bedraagt 400 tot 600 Euro per jaar. De boeken- en tentamenverkoop is elke werkdag geopend van 12.00-13.30 uur en van 14.30-16.00 uur. Tekenmaterialen Bij de repro/ winkel op de begane grond is voor 1e jaarsstudenten een basispakket Tekenmateriaal beschikbaar. De prijs hiervan bedraagt ongeveer 43,00 euro.




1.7.1

Facultaire voorzieningen Gebouw IO Openingstijden: z maandag tot en met vrijdag van 07.00-08:00 uur toegang dmv campuskaart z maandag tot en met vrijdag van 08.00-19.00 uur vrij toegankelijk. z maandag tot en met donderdag van 19.00-22:00 uur toegang dmv campuskaart. In de vakantieperiodes sluit het gebouw om 19.00 uur. Tijdens de Kerstperiode en op algemene feestdagen is het gebouw gesloten; zie de jaarkalender verderop in deze gids. Portiersloge: tel. (015) 2784750, tevens alarmnummer. Onderwijsruimten, computerzalen en werkplekken Zie de plattegrond in deze gids en de uitgebreide plattegrond op de studentenportal van IO. Practicum Modellenbouw en Bewerkingen (PMB) Het PMB is bedoeld voor fabricage van werkstukken en modellen. De meeste PMB ruimten zijn gesitueerd op de begane grond van het I.O.faculteitsgebouw. Een klei- en gipsruimte bevindt zich in de kelder van het gebouw. Beschikbaar zijn machines voor hout- en metaalbewerking, draaien, CNC draaien (klein), frezen, CNC frezen (3 assig), hardschuimfrees, rapid prototyping, boren, plaatbewerking, lassen, spuiten en schuren. Ook eenvoudige electronische bewerkingen zijn mogelijk. Verder zijn professionele naaimachines en alle benodigde handgereedschappen aanwezig. Gebruik PMB. Studenten kunnen in het PMB zelfstandig werken nadat zij instructie gevolgd hebben en toestemming hebben van PMB instructeurs of -assistenten. Voor alle te gebruiken machines dient men een aparte instructie te hebben gevolgd. Het dragen van een katoenen stofjas en veiligheidschoenen is in de PMB machinehal verplicht. Bij gebruik van een verspanende apparatuur is een veiligheidsbril verplicht.




Materialen PMB. Studenten kunnen materialen zoals hardschuim, staal, aluminium, hout en bevestigingsmiddelen verkrijgen bij de magazijn-uitgiftebalie. Het materiaal en de afmetingen zijn te vinden op de website www.pmb-tudelft.nl . Voor men materiaal aan de uitgiftebalie aanvraagt dient men zelf materiaalsoort en hoeveelheid vast te stellen. Materiaal voor gebruik bij oefeningen is vrij beschikbaar aan de hand van een door de docent ondertekende bestellijst. Materiaal voor andere doeleinden dient aan de uitgiftebalie electronisch betaald te worden. Huisregels PMB. z Om veiligheidsredenen dienen in de PMB machinehal katoenen stofjassen en veiligheidsschoenen met stalen neus gedragen te worden. z Studenten dienen stofjas en schoenen zelf aan te schaffen. Deze kunnen o.a. gekocht worden bij IJzerhandel Zwaard Phoenixstraat 8 in Delft. z Voor men machinale apparatuur in het PMB kan gebruiken dient men instructie te hebben gevolgd voor de betreffende machine. z Elke gebruiker van PMB machine- of ontwerphal dient na gebruik zijn werkplek of machine goed schoon achter te laten. z Aanwijzingen van PMB personeel of assistenten dienen ten allen tijden worden opgevolgd. Openingstijden PMB. Openingstijden dagelijks van 8.00h. tot 12.30h. en van 13.30h. tot 17.00h. Manager: L. Paauw Tel: van 8.00h. tot 12.00h. 015-278 83023 van 13.30h. tot 16.00h. 015-278 6647. Website: www.pmb-tudelft.nl Laboratorium voor Productanalyse Het Laboratorium voor Productanalyse (LVP) biedt de mogelijkheid producten of onderdelen daarvan te analyseren, beproeven en vergelijken o.a. ten behoeve van ontwerpoefeningen en afstudeeropdrachten beheer: H.F. Broekhuizen, tel. (015) 2781929, email: [email protected], locatie: 1A-34.




Repro In de repro vind verkoop van tekenen ontwerpmaterialenplaats. Betaling uitsluitend via Pin of Chip. Locatie 0D-04, tel. (015) 2787525 Openingstijden: maandag t/m vrijdag 10.00 tot 12.00 uur en 12.30 tot 16.00 uur Print/copieer machines De print/copieer machines naast de winkel voor de boekenbalie i.d kennen de volgende functionaliteiten: z printen en kopieren z kleur en zwart/wit z dubbelzijdig z A3 en A4 z scannen en nieten Je printtegoed kan worden opgewaardeerd via http://webprint.tudelft.nl. Je kunt je tegoed controleren door ’printegoed’ selecteren in het start menu en je muis over het printkrediet icoon te bewegen. De prijs voor zwart/wit A4 of A3 is EUR 0,03, de prijs voor een kleurenprint is EUR 0,15. 1.8

Procedures en regels De procedures en regels m.b.t. het onderwijs zijn vastgelegd in de ‘Onderwijs- en Examenregeling’ (OER) en de ‘Regels en Richtlijnen van de Examencommissie’ (R&R). De OER bestaat uit een algemeen gedeelte dat grotendeels gelijk is voor alle TU-studenten en de Uitvoeringsregeling (UR), waarin de opleiding is beschreven. In de R&R heeft de examencommissie zaken geregeld rond b.v. slaagregeling en gang van zaken tijdens tentamens. De integrale tekst van de OER en de R&R is opgenomen in de bijlage bij deze studiegids. Ook op de studentenportal is deze te vinden. Enkele belangrijke bepalingen voor de bacheloropleiding 2007 en verder worden hieronder beknopt beschreven. Toelatingsvoorwaarden in de bachelor Binnen de bacheloropleiding is er alleen een toelatingsvoorwaarde voor het Bachelor eindproject (BEP). Voor toelating tot BEP moet de propedeuse en in totaal 135 ects zijn behaald. Deze voorwaarde gaat in per 1-9-2007 en geldt voor cohort 2006 en volgende cohorten.




Voor studenten van cohorten 2000 t/m 2005 gelden geen toelatingsvoorwaarde voor BEP. Slaagregeling bachelor 2007 Voor studenten van het cohort 2007 en volgende cohorten geldt dat de bacheloropleiding is gehaald als alle verplichte vakken van het 1e en 2e jaar (16 vakken), de 2 keuzevakken, het bachelor eindproject (BEP) en een minor met een voldoende (6) zijn afgesloten. Studenten van cohort 2000 tot en met 2006 zijn geslaagd voor de bacheloropleiding als zij: z voor alle vakken van het bachelorprogramma 2007 die zij volgens hun definitieve inschaling moeten volgen een voldoende (6,0) hebben gehaald; z het totaal aantal studiepunten behaald met vakken uit de bachelor 2000 en de bachelor 2007 tenminste 177,5 ects bedraagt. Met lof regeling Het gewogen gemiddelde van de eindcijfers van de vakken bedraagt tenminste 8.0 en het resultaat voor Bachelor Eind Project is minimaal 8.0. De studieduur is niet langer dan 3.5 jaar. Slaagregeling per vak De student is voor een vak geslaagd als het gewogen gemiddelde van de hoofdbestanddelen van het vak 6.0 of hoger is. Het eindcijfer van een vak wordt afgerond op halve cijfers. Een compensatieregeling binnen een vak geldt alleen voor eventuele onderdelen binnen hoofdbestanddelen. De resultaten van de hoofdbestanddelen moeten minimaal 5.0 zijn. Een practicum dat geldt als hoofdbestanddeel en wordt uitgedrukt in niet numerieke waarden, moet met een ‘V’ zijn afgesloten. Geldigheidsduur toetsen De afzonderlijke toetsen zijn geldig gedurende het studiejaar dat de student het betreffende vak volgt. Behaalt een student geen voldoende voor een vak in het studiejaar dat hij ermee is gestart, dan vervallen in principe alle onderdelen van het betreffende vak die wel zijn behaald. Indien een vak niet van opzet verandert kan de docent besluiten de geldigheidsduur van de behaalde resultaten van de hoofdbestanddelen met één jaar te verlengen. Verlenging vindt slechts één maal plaats.




Toelatingsvoorwaarden tot de masteropleidingen van de faculteit IO a Toelatingsvoorwaarden tot de masteropleidingen vanuit de nieuwe bacheloropleiding 2007: 150 ects behaald (inclusief het Bachelor eindproject (BEP) indien dit na de overzet onderdeel is van het nieuwe programma). b Voor cohort 2006 gelden de voorwaarden onder a. tot en met studiejaar 2009. Met ingang van het eerste semester van studiejaar 2010 is voor dit cohort de TU-regeling van kracht, die bepaalt dat de bacheloropleiding geheel moet zijn behaald voordat met een masteropleiding kan worden gestart. c Voor cohort 2007 en volgende cohorten geldt direct de TU-regeling dat de bachelor moet zijn behaald. Aanvragen Propedeuse en Bachelorexamen Formulieren voor het aanvragen van een examen zijn af te halen bij het servicepunt. Verplichte aanmelding voor tentamens en vakken in TAS Voor alle tentamens en vakken moet worden aangemeld in het elektronisch tentamen aanmeld systeem (TAS). Dit is noodzakelijk om op tijd voldoende staf te kunnen inzetten bij de vakken, voldoende zaalruimte te reserveren, etc. Alleen studenten die op de vanuit TAS geproduceerde deelnemerslijst staan kunnen deelnemen aan het tentamen resp. het vak. Tentamens: de aanmelding sluit 14 kalenderdagen voor het begin van de betreffende tentamenperiode. Vakken: de aanmelding sluit uiterlijk 5 weken voor de start van het semester waarin het onderwijs wordt gegeven. Aanmeldeing voor vakken geschiedt per semester (2 kwartielen). NB: De eerstejaars studenten zijn vrijgesteld van de aanmelding voor vakken in het 1e semester. Ouderejaars die vakken uit het propedeuse programma willen doen, dienen zich daarvoor eveneens tijdig en via TAS aan te melden. Verplichte deelname aan oefeningen, practica en projecten Studenten die na aanmelding zijn ingedeeld voor een vak /practicum zijn verplicht hun deelname te bevestigen bij de start van het vak/practicum. Als de student dat niet doet heeft de student verder geen recht op deelname.




Ziekmelding Afwezigheid als gevolg van ziekte bij een oefening, practicum of project(presentatie) moet ’s morgens voor 10.00 uur worden gemeld bij het bureau onderwijsondersteuning, tel. (015) 2783739 of via het mailadres [email protected]. Beroepsrecht Een student kan in beroep gaan tegen een besluit dat is genomen op grond van de regelgeving, zie artikel 39 van de Onderwijs- en Examenregeling en artikel 36 van de Regels en Richtlijnen van de examencommissie.




2. Programma


2 | Programma

2.1

Bachelor IO Eerste studiejaar Periode 1 IO1010 PO1 Introductie Industrieel Ontwerpen

B

IO1020 Mens en Product

A

Periode 2

IO1030 Product in Werking

B

IO1040 Design and Experience

A

Periode 3

IO1050 PO2, Concept Design

B

IO1060 Business, Cultuur en Techniek

A

Periode 4

IO1070 Construeren

A

IO1080 Research and Design

B

Schuin gedrukt; Engelstalige aanbieding Tweede studiejaar Periode 1

IO2010 PO3, Fuzzy front end

Periode 2

Periode 3

Periode 4

B

IO2020 Product en Beweging

A

IO2030 Strategic Product Innovation

B

IO2040 Industriële Productie

A

IO2050 PO4, Materialiseren en Uitwerken

B

IO2060 Interaction and Electronics

B

IO2070 Technische Product Optimalisatie

A

IO2080 Modelleren

Schuin gedrukt; Engelstalige aanbieding


A


2 | Programma

Derde studiejaar Periode 1

Periode 2

Periode 3

Periode 4

Aanbod Keuzevakken Faculteit IO

IO3010 Cross Media Interaction Design

B

IO3015 Ergonomics in Design

A

IO3020 Design and Cultural Impact

IO3035 Memetic Product Design IO3026 Presentatievormgeving (2 ec)

A A

A

A en B

A en B

IO3030 Design Visualisation

A

IO3040 Software IO3050 Mechatronics

B

B

B

B

IO3060 Creating in Project Teams

B

Nieuwe nader te bepalen BSc keuzevakken (2x)

IO3830 Inspirations for Sustainable Design and Business

A

A en B B

IO3831 The Science of Sustainable Design

B

Bachelor Eind Project IO3900 Bachelor Eindproject (15 ec)

A en B

Schuin gedrukt; Engelstalige aanbieding


A en B



3. Vakinhouden


3 | Vakinhouden

IO1010

| PO1 Introductie Industrieel Ontwerpen

| ECTS: 7.5

Vak coördinator R. Wormgoor ([email protected]), J. Zijlstra ([email protected]) Onderwijsperiode 1 Start onderwijs 1 Tentamenperiode n.v.t. Cursustaal Nederlands Vakinhoud Het eerste vak van het Bachelorprogramma Industrieel Ontwerpen is het vak Introductie IO waarin de nieuw ingestroomde studenten een vliegende start maken met hun studie Industrieel Ontwerpen. Na het doorlopen van dit studieonderdeel heeft de student zijn/haar eerste ontwerpen gemaakt, heeft inzicht in wat de rest van de studie zal bieden en is wegwijs gemaakt binnen de Faculteit IO. Bovendien wordt de kersverse IO-er een eerste zicht geboden op het veelzijdige vakgebied waarop deze studie hem/haar zal voorbereiden en zal hij/zij de belangrijkste basisvaardigheden hebben geoefend op het gebied van tekenen, visualiseren en documenteren. Naast kennismaking met het vakgebied en de Faculteit IO beoogt Introductie IO de keuze voor IO te bevestigen en de motivatie voor de studie aan te wakkeren. Maar ook studenten die zich van het vak een andere voorstelling hadden gemaakt worden geholpen om hun keuze na Introductie IO, dus in een vroeg stadium van hun studietijd, eventueel te heroverwegen. Kernvragen: - Wat is het vakgebied industrieel ontwerpen en wat doen industrieel ontwerpers in de praktijk? - Hoe word je ontwerper en hoe helpt de Faculteit IO je daarbij op weg?, Hoe is haar onderwijs daartoe georganiseerd? - Hoe komt een ontwerp tot stand en hoe worden de diverse stadia en aspecten gedocumenteerd en gecommuniceerd? Leerdoelen 1. De student heeft elementaire kennis van Industrieel Ontwerpen als vakgebied. 2. De student is bekend met de faciliteiten en organisatie van de faculteit en de inrichting en reglementering van het onderwijs. 3. De student is bekend met de (veiligheid)voorschriften voor het gebruik van machines en gereedschappen van het PMB. 4. De student kent ontwerpmethodologische basisbegrippen en de fasen van het ontwerpproces. 5. De student weet wat de belangrijkste aspecten zijn die bij productontwerpen een rol spelen. 6. De student kan voor een eenvoudig ontwerpprobleem informatie verzamelen en analyseren.



3 | Vakinhouden

Leerdoelen 7. De student kan een eenvoudig ontwerp maken en genomen ontwerp(vervolg) beslissingen beargumenteren. 8. De student kan eenvoudige fysieke modellen vervaardigen. 9. De student kan met eenvoudige middelen ontwerpideeën visualiseren en technisch documenteren. 10. De student kan reflecteren op eigen ontwerpactiviteiten en heeft inzicht in de eigen geschiktheid voor de opleiding IO en voor de toekomstige beroepspraktijk. Onderwijsvorm De activiteiten binnen Introductie IO zijn te onderscheiden in vier groepen: Design Doing, waarbij studenten in een vaste studio-indeling hun eerste ontwerpopdrachten uitwerken. Hierbij wordt zowel zelfstandig als in groepsverband gewerkt en worden studenten in staat gesteld hun ideeën om te zetten in concrete productvoorstellen, gebruik makend van de juist verworven kennis, vaardigheden en inzichten. Design Viewing, waarbij in de vorm van hoorcolleges, workshops en praktijk-instructies informatie wordt aangeboden over de faculteit, haar instituties en haar kennisdomeinen. Ook komt een aantal gastdocenten uit de ontwerpwereld vertellen over hun praktijk. Design Drawing, waarbij studenten instructies krijgen in het maken van inzichtelijke handschetsen en presentatietekeningen met als doel het leren communiceren in beeld en het oefenen van verschillende technieken om dat te faciliteren. Technisch documenteren (TecDoc), Het leren werken met computerprogramma's, gericht op het nauwkeurig documenteren van producten in technische zin en het oefenen van deze vaardigheden. Literatuur en Verplicht: studiemateriaal Design By Lakshmi Bhaskaran ISBN 978-90-5764-634-8 Dit boek geeft een internationaal overzicht van de geschiedenis van het industrieel ontwerpen vanaf het begin van de 20e eeuw en bevat een alfabetisch register en een "time-line" die bekende personen en ontwerpen in een histories perspectief plaatst. Aanbevolen: Design guide / ontwerpwijzer (intern document) bestelnummer: 06926160002 Aanbevolen bij het vakonderdeel Design Drawing: Sketching Techniques for Product designers Koos Eissen en Roselien Steur ISBN 9789063691714, uitgever BIS Publishers, A'dam, 2007



3 | Vakinhouden

Literatuur en Verplicht: studiemateriaal Documentatie bij het vakonderdeel Technisch Documenteren: (vervolg) 1. Werkboek Technisch Documenteren 2007-2008 2. Bijbehorende CD-ROM inclusief het Dictaat Technisch Documenteren Wijze van toetsen - Ontwerpresultaten van de 3 opdrachten. Bij de beoordeling (door 2 personen) wordt gekeken naar de kwaliteit van het afgeleverde werk en naar de ontwikkeling van de student binnen het vak. Daarbij wordt gelet op de volgende criteria: 1 integreren ontwerpaspekten 2 methodisch werken 3 systematisch exploreren 4 effectief communiceren 5 creatief vermogen - Portfolio van de resultaten binnen Design Drawing. - "Online" vaardigheidstest Technisch Documenteren. Inlichtingen R. Wormgoor, J. Zijlstra E-mail adres: [email protected], Telefoonnummer: +31(0)15 2783071, Kamernummer: 2A-31

IO1020

| Mens en product

| ECTS: 7.5

Vak coördinator Ir. I.A. Ruiter ([email protected]) Onderwijsperiode 1 Start onderwijs 1 Tentamenperiode 1, 2 Cursustaal Nederlands Vakinhoud De mens als consument en de mens als gebruiker, twee verschillende posities van eenzelfde persoon die belangrijk zijn voor de ontwikkeling van producten en het succes van een product op de markt. Welke rol spelen deze twee posities bij de ontwikkeling van producten? Welke aspecten van de mens als consument zijn van belang bij de ontwikkeling van producten? Welke kenmerken van de mens zijn van invloed op het gebruik van een product en hoe kan men hiermee rekening houden bij het ontwerpen van een product?



3 | Vakinhouden

Vakinhoud De volgende kernvragen zullen behandeld worden: (vervolg) - Welke perspectieven op de mens bestaan er binnen industrieel ontwerpen? - Welke kenmerken van de mens spelen een rol bij het ontwerpen van producten? - Hoe verwerven ontwerpers kennis over de mens als consument/koper en gebruiker van producten en over gebruikssituaties en hoe wordt deze kennis ingezet tijdens het ontwerpen? Leerdoelen 1. De student heeft algemene kennis van consumentengedrag. 2. De student heeft kennis van de belangrijkste aspecten die het gedrag van de consument beïnvloeden. 3. De student heeft kennis vïan de belangrijkste begrippen en principes uit de fysieke, sensorische en cognitieve ergonomie. 4. De student heeft inzicht en vaardigheid in het opzetten van eenvoudig ergonomisch onderzoek. 5. De student heeft een globaal overzicht van bestaande informatiebronnen en hun reikwijdte op het gebied van consumentenonderzoek en ergonomie; de student heeft enige vaardigheid in het zoeken naar informatie binnen die bronnen. 6. De student kan gedrag van gebruikers en consumenten herkennen en de verkregen inzichten koppelen aan ontwerpproblemen. Onderwijsvorm Het vak bestaat uit 26 hoorcolleges en uit projectonderwijs. In de hoorcolleges komen de verschillende onderwerpen van de theorie aan de orde. Ook wordt er een directe link gelegd tussen theorie en de praktijk. Het projectonderwijs bestaat uit drie opdrachten. Hierin wordt de theorie toegepast op alledaagse producten en problemen. Opdracht 1 heeft betrekking op het product en consumentengedrag, opdracht 2 op het gebruik van producten; opdracht 3 gaat in op (fysieke en sensorische) eigenschappen van de mens in combinatie met productgebruik. De opdrachten worden gemaakt in groepen van vijf studenten. Voor een deel van het projectonderwijs geldt een verplichte aanwezigheid; informatie over de groepsindeling en de verplichte aanwezigheid wordt op de Blackboard site van het vak bekend gemaakt. Literatuur en Dirken, J.M. (1999) Productergonomie, ontwerpen voor gebruikers. Delft, studiemateriaal DUP Dictaat Mens & Product Boek voor het consumentengedrag-deel (nog geen titel beschikbaar)



3 | Vakinhouden

Wijze van toetsen Het eindcijfer wordt bepaald door de cijfers behaald voor de drie opdrachten en het tentamencijfer. Het eindcijfer wordt berekend volgens de formule: 0,1 x opdracht 1 + 0,15 x opdracht 2 + 0,15 x opdracht 3 + 0,6 x tentamen Zowel de opdrachten als het tentamen moeten minimaal met een 5,0 worden afgerond. Inlichtingen Ir. I.A.Ruiter, E-mail adres: [email protected], Telefoonnummer: +31(0)15 27 81520, Kamernummer: 3B-17

IO1030

| Product in werking

| ECTS: 7.5

Vak coördinator Ir. E.J.J. van Breemen ([email protected]) Onderwijsperiode 2 Start onderwijs 2 Tentamenperiode 2, 3 Cursustaal Nederlands Vakinhoud 'Product in Werking' is de eerste kennismaking met techniek in het curriculum. Een product is een door de mens ontworpen en gemaakt nietlevend object, dat gehoorzaamt aan de wetten van de natuurkunde. Techniek heeft tot doel die natuurkunde op een zodanige manier toe te passen dat, zoals de naam van het vak al aangeeft, het product werkt. Dat wil zeggen dat het functioneert zoals de ontwerper dat voor ogen had, in een omgeving met mensen (gebruikers) en andere objecten. Het vak introduceert een systeemtechnische benadering om de techniek in dienst van het productontwerpen toe te passen. Dat betekent ook dat je de natuurkunde leert toepassen ten dienste van het ontwerpen, en dat je de wiskunde leert beheersen die nodig is om de problemen op te lossen die de natuurkunde opwerpt. De natuurkunde beperkt zich in dit vak tot de mechanica, en daarvan het deelgebied statica. Statica kun je in het ontwerpen overal toepassen waar krachten in een product in evenwicht zijn, en dat is niet alleen het geval wanneer producten onbeweeglijk of 'statisch' zijn. In Product in Werking leer je de statica toepassen om een product werkend te krijgen, uitgaand van thema's als 'krachten manipuleren', 'gebruikersbelasting' en 'kracht en beweging'. Ook wordt in het kader van het thema 'vervormen en bezwijken' kort kennis gemaakt met mechanische materiaaleigenschappen.



3 | Vakinhouden

Vakinhoud In de vorm van een aantal opdrachten wordt de theorie in de praktijk (vervolg) toegepast. Dit gebeurt zowel door bestaande producten te analyseren als door nieuwe oplossingen voor functievervulling te bedenken en conceptueel uit te werken. Aan het einde van het kwartaal word je in staat geacht om eenvoudige ontwerpopdrachten uit te voeren en een werkingsprincipe ruimtelijk en kwantitatief uit te werken. Hierop word je in door middel van een tentamen en een portfolio beoordeeld. Het portfolio bestaat uit een aantal opdrachten (de weekopdrachten) waarmee je aantoont bepaalde leerdoelen van het vak gehaald te hebben. Leerdoelen 1. De student kan de rol van techniek bij het ontwerpen van producten verklaren. 2. De student kan technische (deel)functies in bestaande producten herkennen. 3. De student kan gangbare werktuigbouwkundige deelsystemen in massaproducten en de (deel)functies die deze kunnen vervullen herkennen en verklaren. 4. De student kan op basis van een informele omschrijving van de gewenste werking van een te ontwerpen product technische (deel)functies voor dat product specificeren. 5. De student kan voor technische (deel)functies toepasbare werktuigbouwkundige deelsystemen selecteren, samenvoegen en uitwerken op conceptueel niveau. Het betreft hier zowel deeloplossingen voor nieuw te ontwerpen producten als alternatieve oplossingen voor te herontwerpen producten. 6. De student kan met behulp van basiskennis van wiskunde, mechanica, systeemleer en materiaalkunde technische productfuncties (quasistatisch) modelleren. 7. Binnen het kader van de voornoemde basiskennis is de student in staat om met behulp van zelfopgestelde modellen de lijst van ontwerpparameters in een product op te stellen. 8. Op basis van zelfopgestelde modellen is de student in staat de werking van bestaande producten kwalitatief en kwantitatief te beschrijven. 9. Op basis van zelfopgestelde modellen is de student in staat de realiseerbaarheid van een conceptontwerp qua functievervulling te evalueren/beoordelen. 10. Voor realiseerbare concepten kan de student zelfopgestelde modellen toepassen om waarden voor ontwerpparameters te berekenen - hetzij handmatig, hetzij met behulp van eenvoudige computertools. 11. De student is zich bewust van de mogelijkheden en beperkingen van eenvoudige technische modellen.



3 | Vakinhouden

Onderwijsvorm Het onderwijs wordt aangeboden in een gemengde opzet van hoorcolleges, colstructies, instructies, opdrachten en practica. In een doorsnee week is er 1 uur inleidend hoorcollege waarin het thema van de week en de bijbehorende zelfstudieopdracht worden toegelicht, 1 uur hoorcollege mechanica, 2 uur colstructie mechanica, 2 uur colstructie wiskunde, 1 uur hoorcollege techniek algemeen, 1 uur terugkoppeling op de opdracht van de vorige week, 1 uur opdrachtbegeleiding en 1-2 uur practicum. De weekopdrachten worden in groepen van twee gemaakt. De achtste week bestaat uit een individuele eindopdracht waarin de behandelde stof integraal aan bod komt. Er zijn vier practica, die elk een verplicht onderdeel vormen van het vak. Computergebruik SolidWorks: wordt gebruikt tijdens de opdrachten. Maple: wordt gebruikt als hulpmiddel bij het oplossen van wiskundevraagstukken. Het gebruik van Maple wordt getoetst in een practicum dat een verplicht onderdeel is van het vak. Ansys: in het laatste deel van voor de eindopdracht vindt een eindigeelementenpracticum plaats. Hierin wordt een model van een product opgesteld en doorgerekend. Het gebruik van Ansys wordt getoetst in een practicum dat een verplicht onderdeel is van het vak. Literatuur en Boeken: studiemateriaal Cool, J.C.: Werktuigkundige systemen Hibbeler, R.C.: Engineering mechanics - Statics (in SI units) Roozenburg, N.F.M., Eekels, J.: Productontwerpen, structuur en methoden OF: Ontwerpwijzer IO Stewart, J.: Calculus - Early transcendentals, International student edition Hand-outs/ dictaat op Blackboard Wijze van toetsen De weekopdrachten worden beoordeeld met een cijfer. Een gewogen gemiddelde hiervan telt mee als summatieve toets. In de tiende week vindt een tentamen plaats. Het eindcijfer is een gewogen gemiddelde van de opdrachtenbeoordeling en het tentamencijfer. Inlichtingen ir. E.J.J. van Breemen E-mail adres: [email protected], Telefoonnummer: +31(0)15 27 83437, Kamernummer: 3A-39



3 | Vakinhouden

IO1040

| Design and Experience

| ECTS: 7.5

Course Coordinator G.N. Bruens ([email protected]) Education Period 2 Start Education 2 Exam Period 2, 3 Course Language English Course Contents Introduction: This course consists of several different projects, each dealing with underlying motives that constitute product design. Designing a product is more than just providing the right aesthetic qualities. Form and color provide us with qualities that directly relate to our emotions. We can read these qualities and experience a specific product character. The shape of a product also relates to our culture. A product expresses our general cultural context, as well as the more specific culture of the user (think of "lifestyle"). Products even express the culture of the designer, who's role it is to conquer the new cultural values of tomorrow. The key questions for this course are: 1. What underlying dimensions regarding the human perception and experience are of influence to the shape of a product? 2. How do you get a grip on these dimensions? 3. What societal role does a product play for its user? 4. How is the perception, experience and appreciation for a products influenced by social / cultural / technological developments? 5. How can a products shape and color be developed, and what techniques can the designer use for that purpose? Study Goals Study goals / competencies Aesthetics: - The student is capable to see the formal characteristics of a given shape as a kind of language that can be (re)used and manipulated to serve different goals: - The student is capable to manipulate form language in relation to aesthetic references. - The student is capable to manipulate form language in relation to cultural references. - The student is capable to manipulate form language in relation to emotive references. - The student is capable to manipulate form language in relation to physical references. - The student is capable to capture the essence of a shape in a consequent and pure form language.



3 | Vakinhouden

Study Goals Form integration: (continued) The student is capable to integrate shapes with different qualities in terms of form language. Color: - The student is capable of analyzing color on its dimensional qualities, and can make balanced color suggestions for products on the basis of valid color combinations. Product meaning - The student recognizes the role a product plays for its owner, not only as carrier of personal or more general meaning, but also as means of personal expression, and is capable to substantiate this product role in both senses. Strategic ranking: - The student is capable to schematically order and weigh design alternatives during the process of designing a product. Education Method The course consists of several different projects that have a practical nature. Each project starts with an assignment and is completed with the handing in of a report that shows the process followed, the ideas and concepts developed. Models are always part of the deliverables. The different reports together form a complete portfolio. Lectures are part of the projects. They serve as introductions and / or provide insight in the underlying motives for the actual design process. Attending these lectures is a must for the proper understanding of the ins and outs of the exercises. Some of the lectures are about the cultural history of our profession. It goes without saying that a professional designer must be aware of the culture of yesterday in order to be able to adequately design "tomorrow". It is strongly advised to attend ALL lectures, the content thereof is part of the exam at the end of the course. Computer Use The use of Photoshop or likewise is recommended but not mandatory. Literature and Make sure to buy or download the following literature in time before the Study Materials actual start of the program. Without this literature access to the course will be denied: - Booklet: "ID1040 Design and Experience, exercise guide", to be downloaded freely from from the Design X blackboard site. - Book: "Form/Color Anatomy", by Ger Bruens, available at the ID counter.



3 | Vakinhouden

Literature and For the exams, you will need: Study Materials - Book: "Industrial Design" by John Heskett, available at the ID counter. (continued) - Book: "Twentieth Century Design" by Jonathan Woodham, available at the ID counter. - Download the available papers from the lecturers from the Design X blackboard site. Assessment During the Design X program you will get 2 different marks: - One average "portfolio" mark for the different projects you have done. - One average "examination" mark for the 3 examinations. The final Design X mark is calculated from these 2 marks (see the booklet for the formula) and should be 6 or higher. Both the portfolio and the examinations mark should be a 5 or higher in order to get a final mark. An average portfolio mark between 5 and 6 will mean that you are given the chance to make a supplement by re-doing one of the projects, during the following 10 week period. When this is done successfully, this particular project mark will be awarded a 6 at maximum. All three exams can be redone, regardless of the earlier mark. The highest mark will be valid. The average examination mark should be a 5 or higher in order to get a final mark. Your final mark should then reach a 6 or higher level. Special Information G.N. Bruens, E-mail adress: [email protected], Telephonenumber: +31(0)15 27 86947, Room: 2A-33

IO1050

| PO2 Concept Design

| ECTS: 7.5

Onderwijsperiode 3 Start onderwijs 3 Tentamenperiode n.v.t. Cursustaal Nederlands Vakinhoud PO2 Concept Design richt zich op de conceptuele fase van het productontwikkelingsproces. Het vak is zodanig ingericht dat de competenties die ontwikkeld zijn in de vakken PO1 Intro io, Mens en Product, Product en Werking en Design and Experience kunnen en moeten worden toegepast en doorontwikkeld.



3 | Vakinhouden

Vakinhoud In Concept Design worden individueel en op een systematische wijze, (vervolg) concepten ontwikkeld. Er wordt slechts één opdracht uitgevoerd. Het belangrijkste doel in dit vak is om ideeën te ontwikkelen ten aanzien van het gebruik, de werking en de vorm van een product en die te integreren tot één conceptontwerp. Produceerbaarheid en bedrijfskundige aspecten spelen in dit project een beperkte rol. Mondeling presenteren is als generiek leerdoel toegewezen aan dit vak en krijgt daarom extra aandacht. Leerdoelen PO2 Concept Design geeft antwoord op de volgende 3 kernvragen: 1. Hoe komen concepten voor nieuwe producten tot stand? 2. Hoe worden concepten gerepresenteerd en gedocumenteerd? 3. Hoe wordt de kwaliteit van productconcepten bepaald en beoordeeld? Onderwijsvorm In Concept Design staat het ontwerpproject centraal. Binnen het vak loopt parallel aan dit project een Design Drawing (handtekenen) en een TecDoc (technisch documenteren) practicum. Hierin worden aspecten, die nodig zijn om te visualiseren en te documenteren, gedoceerd en geoefend. Een deel van de oefeningen draagt direct bij aan het project. Design Drawing bestaat uit 7 dagdelen over 7 weken verdeeld en wordt in groepen van ca. 25 studenten in de handtekenstudio's gedoceerd. TecDoc bestaat uit 4 colleges en 4 dagdelen in een periode van 4 weken en wordt in groepen van ca. 45 studenten in de computerzalen gedoceerd. Beide deeloefeningen hebben een deelname- en inleververplichting en moeten met een voldoende worden afgesloten. Het ontwerpproject start direct in de eerste week en loopt tot en met de 9e week. Elke week zijn er verplicht bij te wonen instructies en coachingsgesprekken met ontwerpdocenten. In week 10, nadat het conceptontwerp is ingeleverd, moet uitgebreid worden geëvalueerd en gereflecteerd. Literatuur en Voor aanvang moet de student in het bezit zijn van: studiemateriaal Literatuur uit voorgaande vakken. Waaronder 'Productontwerpen, structuur en methoden' van N.F.M. Roozenburg en J. Eekels. [boek, kopen bij studievereniging ID] Studentenwijzer van het actuele(!) cursusjaar [werkboek, online te bestellen] 'Presentation Techniques' van Manon en Bob van der Laaken [boek, kopen bij studievereniging ID] Voor TecDoc is het dictaat dat ook in PO1 wordt gebruikt nodig.



3 | Vakinhouden

Literatuur en Voor Design Drawing wordt het boek 'Sketching: Drawing Techniques for studiemateriaal Product designers' van Koos Eissen en Roselien Steur aanbevolen. (vervolg) De Ontwerpwijzer/Delft Design Guide, een hulpmiddel bij het begrijpen en toepassen van ontwerpmethoden en -technieken [pdf documenten, via Blackboard bekijken]. Wijze van toetsen In Concept Design worden circa negen tussenresultaten gevraagd. Tussenresultaten worden deels formatief getoetst; de student krijgt feedback en een kwaliteitsoordeel, maar er wordt geen cijfer gegeven dat bepalend is voor het halen van het vak. De summatieve toetsen leiden tot cijfers die bepalend zijn voor het halen van het vak. Voor alle deelresultaten geldt een inleververplichting. Inlichtingen contactpersoon wordt tzt in de digitale studiegids bekend gemaakt. E-mail adres: [email protected],

IO1060

| Business, cultuur en techniek

| ECTS: 7.5

Vak coördinator Dr.ir. M.S. Kleinsmann ([email protected]) Onderwijsperiode 3 Start onderwijs 3 Tentamenperiode 3, 4 Cursustaal Nederlands Vakinhoud In dit vak wordt inzicht gegeven in de maatschappelijke context waarbinnen productontwikkeling zich afspeelt. Aan de hand van een praktijkcase, die in teamverband wordt uitgevoerd, zal duidelijk worden dat een productontwerper deze context moet (ver)kennen om nieuwe innovatieprojecten te definiëren. De maatschappelijke omgeving waarbinnen een productontwerper opereert wordt opgedeeld in drie deelgebieden: business, cultuur en techniek. Deze deelgebieden zullen afzonderlijk worden behandeld, waarna dieper wordt ingegaan op de samenhang en dynamiek tussen deze drie. De analyse en synthese van informatie verzameld binnen deze drie deelgebieden zullen leiden tot randvoorwaarden voor toekomstige productontwikkeling. Op basis van deze randvoorwaarden kan een strategisch advies ten aanzien van toekomstige productontwikkeling voor een bedrijf worden geformuleerd.



3 | Vakinhouden

Vakinhoud Tijdens hoorcolleges zal theorie over de volgende onderwerpen worden (vervolg) behandeld: Business: - integrale productontwikkeling - innovatiemanagement - duurzame productontwikkeling in business context - internationalisering Cultuur: - sociaal-economische- & culturele geschiedenis van het industrieel ontwerpen - maatschappelijke en filosofische stromingen in relatie tot productontwerpen - duurzame productontwikkeling in de maatschappelijke context Technologie: - rol van technologie(ontwikkeling) in de maatschappij en vice versa - duurzame productontwikkeling in een technologische context Verder zullen er tools en methoden worden aangeboden om informatie te verzamelen, te structureren en te presenteren en visualiseren. Deze worden toegepast in de praktijkcase. Leerdoelen Er wordt onderscheid gemaakt tussen vakspecifieke en generieke leerdoelen. Vakspecifieke leerdoelen: 1. De student is zich bewust van de complexiteit van de omgeving waarin hij als Industrieel Ontwerper opereert. 2. De student heeft inzicht in de business context in relatie tot productontwikkeling. 3. De student heeft inzicht in de culturele context in relatie tot productontwikkeling. 4. De student heeft inzicht in de technologische context in relatie tot productontwikkeling. 5. De student is in staat om de belangrijkste trends op bedrijfs-, cultureel en technologisch gebied te vertalen naar de praktijk van de productontwikkeling en van het industrieel ontwerpen op strategisch niveau. 6. De student is in staat om verantwoordelijke ontwerpbeslissingen te nemen die gebaseerd zijn op analyses van de bedrijfs-, culturele- en technologische contexten.



3 | Vakinhouden

Leerdoelen Generieke leerdoelen: (vervolg) 1. De student kent de methodieken om projecten doelmatig te plannen, te structureren en te beheersen. 2. De student kent de factoren die samenwerking in een team beïnvloeden. 3. De student heeft kennisgemaakt met verschillende rollen in een team 4. De student heeft enig inzicht in het eigen functioneren in een groep. 5. De student heeft enig inzicht in de rol van presenteren en visualiseren voor het communiceren van (groeps)resultaten. Onderwijsvorm Als rode draad door het vak loopt een praktijkcase. Deze wordt uitgevoerd in teams. De teams krijgen een maatschappelijk thema toegewezen waarbinnen ze een onderzoek moeten uitvoeren naar de technologische en culturele ontwikkelingen die spelen binnen dit thema. Daarnaast moeten studenten een bestaand bedrijf analyseren. Tenslotte wordt de informatie die is verkregen gesynthetiseerd tot een strategische aanbeveling ten aanzien van toekomstige productontwikkeling voor het geanalyseerde bedrijf. Naast de gegeven opdrachten zullen er hoorcolleges plaatsvinden, waarin de theoretische concepten die tijdens de praktijkcase worden toegepast worden behandeld. Wijze van toetsen Binnen het vak wordt op drie manieren getoetst: 1. De groepsrapporten worden beoordeeld op inhoud en rapportagetechniek. 2. De mondelinge presentatie worden beoordeeld op inhoud en presentatietechniek. 3. De aangeboden theorie wordt getoetst door middel van een individuele toets. Inlichtingen Dr. Ir. M.S. Kleinsmann E-mail adres: [email protected], Telefoonnummer: +31(0)15 27 88657, Kamernummer: 4A-13



3 | Vakinhouden

IO1070

| Construeren

| ECTS: 7.5

Vak coördinator Ir. J.F. Prins ([email protected]) Onderwijsperiode 4 Start onderwijs 4 Tentamenperiode 4, 5 Cursustaal Nederlands Vakinhoud Het vak construeren is een logisch vervolg op het vak "Product in werking". De systeemtheoretische benadering wordt verder uitgewerkt. Ook de mechanica en wiskunde lijn worden in het vak Construeren doorgezet. Daarnaast krijgen aspecten van vervaardigen en materiaalkunde een duidelijke plaats in dit vak. In de vorm van een aantal opdrachten wordt verwacht dat de theorie in de praktijk toegepast wordt. Ook constructieve aspecten komen hierbij aan de orde. In aanvang zullen de opdrachten analytisch van aard zijn, later zullen ze steeds meer een ontwerpend karakter krijgen. Tenslotte wordt verwacht dat de student in staat is om eenvoudige ontwerpopdrachten uit te voeren, waarbij zowel werkingsprincipe als maakbaarheid technisch uitgewerkt worden. Kernvraagstukken - De student kan op basis van functionele eisen een eenvoudig werkingsprincipe bepalen en vormgeven. - De student kan op basis van verwachte mechanische eigenschappen productonderdelen en samenstellingen vormgeven. - De student is in staat een productieproces te kiezen, een materiaalkeuze te bepalen en onderdelen op basis daarvan vorm te geven. Leerdoelen 1. De student heeft basiskennis van wiskunde, statica en sterkteleer, die nodig is voor het eenvoudig modelleren van stijfheids- en sterktefuncties van een product of een productonderdeel en voor het analyseren ervan. 2. De student kan op methodische wijze een concreet technisch ontwerpprobleem vertalen naar een constructief model. 3. De student begrijpt in algemene zin het mechanische gedrag van kunststoffen en metalen op basis van de elementaire eigenschappen van het materiaal. 4. De student heeft kennis van en inzicht in fabricagemethodes voor serieproductie. 5. De student kan op systematische wijze een selectieproces doorlopen voor materiaalkeuze of fabricagekeuze. 6. De student kan gefundeerde ontwerpkeuzes maken voor mechanische werkingsprincipes, componenten, materialen en productietechnologieën.



3 | Vakinhouden

Leerdoelen 7. De student is in staat de theorie uit verschillende hierboven genoemde (vervolg) leerdoelen geïntegreerd toe te passen bij het oplossen van technische vraagstellingen. Onderwijsvorm Het vak bestaat uit een theoretisch gedeelte met parallel daaraan een aantal opdrachten. Door serieus aan de opdrachten te werken leert de student de aangeboden theorie te begrijpen en toe te passen. Bij voorkeur worden de opdrachten door twee personen gezamenlijk uitgevoerd. In wekelijkse colstructies worden de studieopdrachten besproken. In de eerste weken zal vooral de mechanica en wiskunde de rode draad vormen. In de loop van het vak wordt de theorie verlegd naar vervaardigen en materiaalkunde. In de laatste weken zullen de opdrachten steeds meer een constructief karakter krijgen, waarbij zowel mechanica als vervaardigen in eenvoudige ontwerpopdrachten geïntegreerd worden. Een aantal van deze opdrachten moet ook worden ingeleverd en gaan meetellen in het eindcijfer van dit vak. Naast de opdrachten zullen tevens een aantal practica doorlopen worden, waarin meten aan producten en materialen centraal staan. Op deze wijze zal het vak bestaan uit 50 contacturen (college, colstructie en practica) en 160 studielasturen zelfstudie, te besteden aan bestuderen van de theorie en de opdrachten. Literatuur en Steward, J. Calculus - Early trancendentals, International Student Edition studiemateriaal Hibbeler, R.C. Engineering Mechanics - Statics (SI)* Hibbeler, R.C. Mechanics of materials (SI) * Cool, J.C. Werktuigkundige systemen Callister, William D. Jr. Materials science and Engineering - An introduction * Er kan ook, tegen gereduceerde prijs een valuepack worden aangeschaft van drie mechanicaboeken van R.C. Hibbeler: Dynamics (SI), Statics (SI), Mechanics of Materials (SI). Het valuepack heeft een eigen ISBN nummer en is vooral interessant voor eerstejaars studenten. ISBN10: 1405854944; ISBN-13: 9781405854948 Computer gebruik: Maple CES Wijze van toetsen Een aantal opdrachten worden ingeleverd en beoordeeld met een cijfer. Deze (deel)cijfers vormen samen met de eindopdracht het "projectcijfer". Het projectcijfer wordt gevormd door een gewogen beoordeling, waarbij de eindopdracht voor 50% zal meetellen. In deze opdrachten moet aangetoond worden dat de student in staat is de theorie en de praktijk op voldoende niveau te integreren in een ontwerpopdracht. Deze opdrachten mogen per paar of met maximaal drie personen doorlopen en ingeleverd worden.



3 | Vakinhouden

Wijze van toetsen De toetsing wordt afgesloten met een individueel tentamen van 3 uur. (vervolg) Voor zowel de opdracht als voor het tentamen moet minstens het cijfer 5 behaald zijn. In het eindcijfer telt dit tentamen voor 30% mee en bepaalt het projectcijfer voor 70% het eindcijfer. Inlichtingen Ir. J.F. Prins, E-mail adres: [email protected], Telefoonnummer: +31 (0)15 27 81584, Kamernummer: 3A-09

IO1080

| Research and Design

| ECTS: 7.5

Course Coordinator Dr. R. van Egmond ([email protected]) Education Period 4 Start Education 4 Exam Period 4, 5 Course Language English Course Contents Research and Design is a mandatory course in which a student will be introduced to the research topics, research methods, and methods for data analysis relevant for industrial design engineering. Therefore, research methods and methods for data analysis will be taught in relation to research topics stemming from the design practice. Papers from the staff of the faculty will be the leading thread for this coarse. Researchers from the faculty will explain how they tackled a specific research question: the operationalization; the choice for a research method; the choice for data analysis method. The relevant statistics will be taught and practiced in a following session. In addition, an introduction in literature search skills and reporting in science will be given in practical sessions. Given a certain research problems students will have to write and present a research proposal in which they defend how the research question has been operationalized, why a certain research methods has been chosen, and why specific statistics should be used. This will be done in a team. Study Goals 1. The student knows the basic principles of empirical research. 2. The student will understand how research can help solving a design problem. 3. The student will have an overview of IDE relevant research methods and has some experience with these methods by selecting the appropriate method. 4. The student will know how to set up a research proposal and is able to communicate this proposal. 5. The student will learn to choose an appropriate method for data analysis and how to perform this analysis.



3 | Vakinhouden

Study Goals 6. The student knows the research infrastructure of the faculty (labs, (continued) library) and has knowledge of current IDE research projects. 7. The student knows how to adequately use sources of information and is capable in selecting and understanding relevant literature. 8. The student knows how to present and report research results. Education Method Several education methods will be employed. The course includes team work and individual work. Researchers will present their work during a lecture and there are lectures on research methods. Other forms are computer assisted education, coaching sessions, student workgroups, practical lectures concerning literature retrieval skills.∑ Literature and Study 1. Kumar, R. (2005). Research methodology (2nd ed.). Sage Publishers. Materials 2. Silverman, D. (2004). Doing Qualitative Research: A Practical Handbook. Sage Publishers. 3. Field, Andy (2005), Discovering Statistics using SPSS, Sage Publishers. Assessment Assessment 1. Individual tests on statistics (4 sub-tests and 1 final test) 2. Written research proposal (group assessment) 3. End presentation of research proposal by a group with individual questioning of individual members End presentations are 30 minutes and take place in the examination week. The days in the examination of the end presentations are: Monday afternoon, Wednesday, and Friday. Exact time schedule for each student is given in the second week of the course. The end statistic test is also in the examination week. Special Information Dr. R. van Egmond, E-mail adress: [email protected], Telephonenumber: +31 (0)15 27 88324, Room: 3A-02

IO2010

| PO3 Fuzzy Front End

| ECTS: 7.5

Course Coordinator Ir. M. Tassoul ([email protected]) Education Period 2 Start Education 2 Exam Period none Course Language English Course Contents This design course consists of 3 major parts, a strategic part in which students develop a company vision and a new product development plan, a second part in which they develop a vision or motto for the interaction between a user and the new product, and a third part in which a product concept is developed and presented together with a marketing plan.



3 | Vakinhouden

Course Contents The term 'Fuzzy Front End' is a somewhat coloquial description of the (continued) earlier phases of a product development process, when most elements needed for a proper design task are still vague or even unknown. Information like design criteria or even who the user is may not yet be defined, let alone analysed, and even the design objective itself may still have to be formulated. This is what this course is about: starting from a case description of a company, students develop a vision on the future of that company, looking at its position in society and markets, inventorizing technological developments, look at competitive aspects, at a product portfolio, using various strategic analysis tools, study the interaction between human beings and products within a given context, and develop, first a vision for this company, and then a 'New Product Strategy'. In the context of this strategy, students will then select one activity that will be further conceptualized, first by developing a vision about the interaction between user and product, and then into a product concept up to a point where it can be presented to a management team of the company as described in the case. The last step consists of developing a marketing plan around this concept, consisting of a marketing mix, an investment plan and a market introduction strategy. The results developed in each of the three phases are then presented to the client as one consistent and integrated 'story' consisting of the strategy, the 'interaction vision', the product concept and the marketing plan, in other words: the Concept and its "Raison d'Ítre". Study Goals 1. The student is familiar with different approaches for new product strategy development and is capable to develop and select a proper approach or method to that end. 2. The student can formulate research questions in the context of new product development planning and execute some of these research tasks within a product development process. 3. The student is capable to evaluate new product strategy proposals and product concepts on sustainability aspects, in other words on social, economic and environmental aspects. 4. The student can develop a vision as to the development of a product portfolio for an organisation as related to the user context over two generations of new product development. 5. The student can execute a new product strategy development process guided by, or inspired on the VIP (Vision in Product development) approach. 6. The student is capable of applying creative techniques to develop new product concepts.



3 | Vakinhouden

Study Goals 7. The student is capable of analysing a user-product interaction in a (continued) particular context and develop new product concepts from this perspective. 8. The student can set up a business plan for the implementation of a new product design, including a market introduction plan. 9. The student is able to communicate and present strategic and product proposals in a convincing and inspiring manner. 10. The student learns to work in teams and acquires basic skills in project management. Education Method Learning by doing, Reflective Practice and Competence Learning In this course we simulate a practical situation in which a design team (of students) works for a client company (the client) to develop both a New Product Development Strategy and a new product which is illustrative of this strategy. As such, groups of 5 students form a team for the duration of the exercise. Functional roles such as project leadership and project planning, but also the presentation of interim and end results is divided over the team members. As the whole exercise takes 10 weeks, that would mean each of the 5 members takes up the project leadership role for 2 weeks. The students have to set up their own planning, define various tools, techniques and methods to achieve their design goal, in conversation with their coach. To support design teams, staff members perform different roles: 1. the design coach stands next to the students and supports their activities; 2. a client, represents the client company, and is particularly interested in the results; 3. experts in various domains who act like consultants and lecturers; The whole project is divided into subprojects, which together form a typical design process as it could be run through in a practical context. Each subproject starts with a combination of project planning and information gathering (sometimes lectures) and ends with a presentation and discussion of the results. The students keep a diary while executing these different design tasks to monitor their own learnings and facilitate reflection. This is done along the procedure of (1) What ? (2) So What ? and (3) And now What ?



3 | Vakinhouden

Assessment During the project, reports are written for each of the subtasks. These are graded by the coach and colleague staff members. Extra weight will be given to aspects such as innovativeness and feasability of the proposals, the sustainable character of these proposals and the connection of these proposals in the context of the company vision. At the end of the exercise, students write a summary of their learnings as accumulated in their diaries. A grade is accorded on the basis of sharpness of observations, recommendations distilled from the observations (And now What ?), and good references to theory. A third element of the grade is based on the communication with other parties around the student design team, in particular with clients (presentations and discussion) and experts (good questions). Special Information Ir. M. Tassoul, Telephonenumber: +31 (0)15 27 82939, E-mail adress: [email protected], Room: 4A-23

IO2020

| Product en beweging

| ECTS: 7.5

Vak coördinator Ir. S.F.J. Flipsen ([email protected]) Onderwijsperiode 1 Start onderwijs 1 Tentamenperiode 1, 2 Cursustaal Nederlands Voorkennis De student wordt geacht kennis te hebben van de statica (Product in Werking). Vakinhoud Naast statische systemen bestaat de wereld grotendeels uit producten die bewegen. Bewegende producten brengen in vergelijking met statische systemen, andere aandachtspunten met zich mee zoals snelheden & versnellingen, krachten, verbindingen, geleiding & weerstand, et cetera. Daarnaast is het synthetiseren van een bewegend (dynamisch) product een nieuw vakgebied dat in voorgaande vakken nog niet of slechts beperkt (quasi-statisch) aan de orde is geweest. Het doel van dit vak is het bijbrengen van methoden om een bewegend product te analyseren, te synthetiseren en aan te drijven. De student maakt in dit vak kennis met (fysieke en software) tools die de student kan gebruiken wanneer hij/zij een bewegend product wil ontwerpen. Kernvragen: - Hoe kan een product met een gewenste beweging worden ontworpen? - Hoe kan een dergelijke beweging worden aangedreven (en gestuurd)?



3 | Vakinhouden

Leerdoelen 1. de student kent het verschil tussen principeoplossingen en uitvoeringen van mechanismen 2. de student kent de gebruiksmogelijkheden en verschijningsvormen van mechanismen en kan gefundeerde ontwerpkeuzes maken 3. de student kan gefundeerd een ontwerpkeuze maken uit de diverse overbrengingen als vier-stangenmechanismen, tandwiel-, riem- en kettingoverbrengings-mechanismen. 4. de student kan een bewegend systeem modelleren en de kinematica (snelheid, versnelling) en kinetica (krachten) analytisch voorspellen. De student heeft basiskennis van wiskunde en mechanica (dynamica), die nodig is voor het modelleren van mechanismen. 5. de student begrijpt en kan rekenen aan massa-veer-demper systemen. 6. de student kan een bewegend systeem dimensioneren a.h.v. het gemaakte analytisch model 7. de student kan een analytisch model opstellen van een beweging met een gewenste input (actuator), een throughput (mechanisme) en gewenste output (last) 8. de student weet welke motoren geschikt zijn voor consumentenproducten en kan ontwerpen met aandrijvingen als elektromotoren en de mens. 9. de student kent het fenomeen meet- en regeltechniek en ziet in waarom dit vakgebied van belang is voor het aansturen van bewegende producten. 10. De student kent de termen energie (J), vermogen (W), overbrengingsrendementen (%), koppel (Nm), krachten (N), toerentallen (rad/s), versnelling (m/s2) en snelheid (m/s) en kan hiermee modellen doorrekenen 11. de student kent het begrip en de toepassing van 'overdrachtvergelijkingen' 12. de student kan werken met syntheseondersteunende software tools als Solid Works, Working Model en analytische tools als Maple Onderwijsvorm Het vak kent 3 uur college aan het begin van iedere week (maandagochtend). Het startcollege op maandagochtend is verplicht! Afwezigheid betekent dat je wordt utigesloten van het vak! Op dinsdag kan er twee uur colstructie worden gevoldg waarin de student leert werken met de gedoceerde theorie en waarin gewerkt wordt aan de 1 a tweewekelijkse ontwerpoefening. De rest van de week zal bestaan uit praktica (~4upw). Alle informatie hierover gaat via Blackboard. Op donderdagmiddag zal er een extra college worden gegeven die terugblikt op de afgelopen week.



3 | Vakinhouden

Onderwijsvorm Om de gedoceerde kennis toe te passen zullen de studenten in een groep (vervolg) werken aan vier verschillende ontwerpoefeningen. De resultaten worden ingeleverd en nagekeken. De student wordt hierbij geacht gebruik te maken van Maple (mathematisch modelleren), Solid Works (construeren) en Working Model (analyse van mechanismen). Computergebruik Solid Works, Working Model en Maple Literatuur en Hibbeler, R.C. Engineering Mechanics - Dynamics (SI) studiemateriaal Steward, J. Calculus - Early trancendentals, International Student Edition Dictaat IO2020 Product en beweging (online dictaatverkoop) Aanbevolen literatuur: Cool, J.C. Werktuigkundige systemen Roloff/Matek, Machine-onderdelen Practicum handleiding Zie dictaat en Blackboard Wijze van toetsen Het eindcijfer wordt als volgt berekend: - tentamen van 3 uur in week 10 waarin de student een aantal vragen moet beantwoorden die betrekking hebben op de vakinhoud (60%) - verdeeld over week 2 t/m 9 worden 4 opdrachten uitgereikt. De student dient deze opdracht uit te voeren in groepen van 2 tot 4 personen en in te leveren bij de betreffende docent (40%)* Voor zowel de opdracht als voor het tentamen moet minstens het cijfer 5 behaald zijn. Het eindcijfer is dan het gemiddelde van beide cijfers. ----* De opdrachten worden uitgevoerd in groepjes van 2 tot 4 personen. Alle namen worden vermeld op het rapport. Bij een vermoeden op plagiaat zal er aan de rapporten geen cijfers worden toebedeeld. De student en de examencommissie wordt hier van op de hoogte gesteld. Toegestane middelen rekenmachine bij tentamen Inlichtingen Ir. S.F.J. Flipsen, E-mail adres: [email protected], Kamernummer: 3A-23 Spreekuur maandagochtend 9:00-10:00 (anders op afspraak, via [email protected])



3 | Vakinhouden

IO2030

| Strategic Product Innovation

| ECTS: 7.5

Course Coordinator Dr.ir. S.C. Mooij ([email protected]) Education Period 1 Start Education 1 Exam Period 1, 2 Course Language English Course Contents It is important for companies to develop and introduce new products on a regular basis. One of the main issues for companies is the decision which new products should be developed. In the course Strategic Product Innovation (SPI) students will learn how they can select future direction for a firm given a solid understanding of several strategic considerations. Through an internal and external analysis, students will learn the strength and weaknesses of the company and the opportunities and threats in the market. Based on that information, a strategy for the future is developed; i.e., which direction is most suitable for the company? Based on this future strategy, a choice for the market (segmentation) and a positioning and product strategy is developed, next to a first direction for the marketing mix (product, place, price and promotion). During the course, several tools and (market) research methods are presented that are available to product developers in guiding the strategic product innovation decisions. Study Goals On completion of this course, the student: 1. understands the Fuzzy Front End of the product development process. 2. has basic knowledge about marketing, technology development and sustainability and understands the relevance of this knowledge for strategy development. 3. more specifically, understands the importance and the influence of the company's mission, the company's image, the brands and the current portfolio on strategy and product development in the different phases of the Product Life Cycle. 4. is able to work out the different elements of a marketing and introduction plan on an appropriate level. 5. is able to work out different methods for competitor analysis, market analysis, forecasting and research into the product, price, distribution and promotion on an appropriate level. 6. knows supplementary methods and tools to support the strategic product development process. 7. understands de possible influence of sustainability on strategic product development. 8. can use the general marketing tools for product development like SWOT and Porter.



3 | Vakinhouden

Education Method The theory will be carried over in lectures. Guests are invited to provide real world examples. Next to the lectures, there is a project which consists of several assignments. In the assignments, the theory will be practiced. Information for the assignments is gathered by desk research as well as by field research. The results of the assignments should be presented in short reports. Literature and Study Literature for the course consists of a book (announced on BlackBoard) Materials and some background papers that will be placed on BlackBoard. Assessment The course will be tested by several methods: - per assignment, a short report has to be written per team. - at the end, there is an individual exam. - both account for 50% of your end grade. Special Information Dr. ir. S.C. Mooy, Telephonenumber: +31(0)15 27 86376, E-mail adress: [email protected], Room: 4A-13

IO2040

| Industriële productie

| ECTS: 7.5

Vak coördinator Dr. E. Tempelman ([email protected]) Onderwijsperiode 2 Start onderwijs 2 Tentamenperiode 2, 3 Cursustaal Nederlands Vakinhoud In IO2040 maken studenten nader kennis met de mogelijkheden en beperkingen van de belangrijkste productie- en assemblageprocessen, nadat deze in het eerste jaar op diverse momenten zijn geïntroduceerd. Productie wordt hierbij niet alleen van de technische kant ("kan ik het maken?"), maar ook van de ontwerpende kant belicht ("wat kan ik ermee?"). Dit gebeurt in een thematische opzet, met productieproceskeuze als kop en staart van het vak. Productie van metalen en kunststof onderdelen, assemblage en verbindingstechnieken komen uitgebreid aan bod, evenals rapid prototyping. Het vakgebied is te breed om een complete behandeling mogelijk te maken. Daarom leren studenten in dit vak ook om efficient en effectief kennis over minder gangbare of nieuwe productieprocessen te verzamelen. Dit gebeurt in samenwerking met de industrie in het zgn. specialisatieproject, waarin ook een bedrijfsexcursie is opgenomen. Een Technische Product Analyse opdracht, vooral gericht op assembleerbaarheid, completeert het vak.



3 | Vakinhouden

Vakinhoud Inhoudelijk leren studenten onder meer om hun reeds geleerde materiaal(vervolg) kundige kennis toe te passen op de productietechniek. Hiermee wordt modelmatig denken aangemoedigd, waardoor het vak een onlosmakelijk deel vormt van de techniekvakken als geheel. Leerdoelen 1. De student heeft brede kennis (zowel qua technologie als qua vormgeving) van de gangbare processen voor massaproductie van onderdelen, alsmede van de assemblage van deze onderdelen tot producten. 2. De student kan een gegeven (concept-)ontwerp doelmatig opdelen in modules, onderdelen en componenten, en kan zo de problematiek van productie en assemblage inzichtelijk maken. 3. De student heeft inzicht in het fysisch modelleren van de werkingsprincipes van de belangrijkste productieprocessen, waaronder plaatvervormen (metaal) en spuitgieten (kunststof), en kan op basis hiervan concrete ontwerpregels afleiden. 4. De student kent de mogelijkheden van de belangrijkste processen met betrekking tot vormgeving (expressie, esthetiek en afwerking), en kan deze kennis toepassen op producten. 5. De student is bekend met de belangrijkste verbindingstechnologieën en kan op basis hiervan concrete ontwerpregels afleiden. 6. De student heeft algemene kennis van processen van enkele zelf te kiezen nieuwe productieprocessen en van rapid prototyping / rapid manufacturing. 7. De student kan voor een gegeven (concept-)ontwerp op verantwoorde wijze de juiste productie- en assemblageprocessen kiezen en weegt hierbij de variabelen (i) functie, (ii) kosten en (iii) kwaliteit. NB: functie omvat ook esthetiek en expressie; kosten omvat ook milieueffecten. 8. De student kan (in groepsverband) effectief en efficiënt kennis verzamelen over minder gangbare of nieuwe processen en kan deze kennis helder communiceren aan zijn collega's. NB: 1e en 2e leerdoel = herhaling/verdieping 1e jaars vak 'Construeren'. Onderwijsvorm In week 1 t/m 5 worden steeds twee hoorcolleges en twee werkcolleges ofwel 'masterclasses' aangeboden (totaal: 8 contacturen/week). De hoorcolleges zijn plenair, de masterclasses zijn in groepen van +/- 30 studenten. De student bereidt zich voor deze onderdelen voor middels zelfstudie (lezen/oefenen). In week 6 t/m 9 wordt steeds 1 hoorcollege aangeboden. Daarnaast wordt in deze weken het Specialisatieproject uitgevoerd (10 uur/week; zie onder). In week 7-8 loopt verder nog de Technische Product Analyse opdracht. Totaal zijn er gemiddeld 8 contacturen/week; daarnaast is er zelfstudie.



3 | Vakinhouden

Onderwijsvorm In het Specialisatieproject verkennen groepen studenten, onder begelei(vervolg) ding van een docent, de mogelijkheden van een nieuw productieproces. Deze worden vastgelegd op Blackboard. Het project bestaat uit een voorbereiding, een bedrijfsbezoek (excursie) en de uitwerking, en eindigt met een symposium waarop de resultaten aan andere groepen worden gepresenteerd. Wijze van toetsen Formatief: Gedurende de 'masterclasses' en het Specialisatieproject is er gelegenheid voor formatieve toetsing in de vorm van direct contact met de docent. Merk op, dat er tijdens de 'masterclasses' concrete tentamenvragen worden behandeld. Summatief: Het vak wordt afgesloten met een individueel schriftelijk tentamen (open vragen). Dit heeft als wegingsfactor voor het eindcijfer 6/10. Daarnaast wordt het resultaat van het Specialisatieproject beoordeeld, met wegingsfactor voor het eindcijfer 4/10). NB: de student dient de TPA-opdracht met resultaat 'v' te hebben afgerond en dient bij de kick-off, de excursie en de projectpresentatie aanwezig zijn geweest alvorens het vak kan worden afgerond. Mogelijke extra momenten met verplichte aanwezigheid worden tijdens de kick-off bekend gemaakt. Inlichtingen Dr. E. Tempelman, E-mail adres: [email protected], Telefoonnummer: +31 (0)15 27 83270, Kamernummer: 3A-25

IO2050

| PO4 Materialiseren en uitwerken

Vak coördinator Ir. S.G. van de Geer ([email protected]) Onderwijsperiode 4 Start onderwijs 4 Tentamenperiode n.v.t. Cursustaal Nederlands


| ECTS: 7.5


3 | Vakinhouden

Vakinhoud Terwijl in voorgaande PO-vakken studenten zich vooral bezig houden met het ontwikkelen van een concept, wordt bij "Materialiseren en Uitwerken" een concept als startpunt aangeboden voor verdere ontwikkeling. Er wordt binnen een vaste groep gewerkt in een realistische ontwerpomgeving. Het aangeboden concept heeft een relatief lage complexiteit, maar daardoor is er ruimte voor een grote diepgang binnen de diverse uit te voeren activiteiten. Een korte briefing en een analyse leiden al snel tot eenvoudige onderzoeken (technische werking, vorm en gebruik) om het gegeven concept te doorgronden en waar mogelijk van aanpassingen te voorzien. Hierna neemt ieder groepslid een onderdeel van het concept ter hand teneinde dit dusdanig te optimaliseren dat het binnen de gestelde randvoorwaarden geproduceerd en gebruikt kan worden. Er dienen dan talloze keuzes beargumenteerd te worden ten aanzien van materiaal, productiewijze en -gereedschappen en montage mede in het licht van fabricagekostprijs, mechanische eigenschappen, vormgeving en gebruik. Uiteindelijk leidt dit tot een technisch tekeningenpakket, inclusief toleranties, een rendering en een exploded view. Het vak heeft als kernvraagstukken: - Hoe wordt een productconcept tot een gedetailleerd ontwerp uitgewerkt? - Hoe worden de eigenschappen van gedetailleerde productontwerpen voorspeld en getoetst? - Hoe wordt een gedetailleerd productontwerp gevisualiseerd, gedocumenteerd en gecommuniceerd Leerdoelen 1. De student kan een productconcept in detail uitwerken op het gebied van geometrie, materiaal, vervaardiging en assemblage en de gevolgen van keuzes hierin afwegen tegen esthetische, functionele, gebruikstechnische en economische waarden. 2. De student kan kritische factoren en problemen van een productconcept doorzien en prioriteren en mede op basis hiervan een ontwikkelingsstrategie plannen en organiseren.. 3. De student kan door berekening, onderzoek en testen, relevante eigenschappen van een productontwerp voorspellen en optimaliseren. 4. De student kan (deel)problemen en -oplossingen communiceren aan experts, teneinde feedback en advies te genereren. 5. De student kan resultaten van het eindontwerp presenteren, met name assemblage, montage, produceerbaarheid, vorm en gebruik. 6. De student kan resultaten van het eindontwerp technisch documenteren, inclusief aanwijzingen en voorschriften voor fabricage en assemblage.



3 | Vakinhouden

Onderwijsvorm Materialiseren en Uitwerken wordt aangeboden als ontwerpproject. Studenten worden ingedeeld in groepen die het karakter hebben van een ontwerpbureau. Elke groep heeft de beschikking over een vaste plek in één van de studio's. Per opdracht werken ongeveer vijf groepen onafhankelijk van elkaar met door de groep vastgestelde randvoorwaarden. Gedurende de gehele periode werken de studenten samen, maar er wordt ook aanspraak gemaakt op de individuele kwaliteiten en kennis. Zelfwerkzaamheid én zelfregulering, het operationeel maken van kennis, het verwerken van feedback en een gemotiveerde attitude zijn onmisbare aspecten. Iedere week zal de groep of individu een bespreking houden met een vaste ontwerpdocent op een vaste dag, terwijl daarnaast ook een beroep gedaan kan worden op een aantal experts met betrekking tot vorm, gebruik en technische zaken. Computergebruik Solidworks, Office Literatuur en studie- Bij de start van het vak wordt een manual, een grove planning, en diverse materiaal documenten via Blackboard beschikbaar gesteld. Wijze van toetsen Om tijdige feedback te kunnen geven zijn er diverse toetsingsinstrumenten gedurende het project. Alhoewel deze allen een summatief karakter hebben is de weegfactor in het eindcijfer laag. Presentaties (ieder groepslid één), en prestatie binnen de groep ("Team evaluation") zijn onderhevig aan toetsing met een wat lagere weegfactor. Er wordt één verslag gevraagd over de individuele werkzaamheden en een eindverslag van de groep: cijfers met een hogere weegfactor. Inlichtingen Ir. S.G. van de Geer, E-mail adres: [email protected], Telefoonnummer: +31 (0)15 27 84063, Kamernummer: 2A-39

IO2060

| Interaction and Electronics

Course Coordinator Dr.ir. G.J. Pasman ([email protected]) Education Period 3 Start Education 3 Exam Period none Course Language English


| ECTS: 7.5


3 | Vakinhouden

Course Contents The ongoing miniaturization of electric and electronic components has made them so small and cheap that they are now built into almost every consumer product. As a result products have become more and more digitally-based, with the user operating them through an interactive interface. This interface enables the user to access the functionality of such an interactive product by means of input elements (buttons, dials, switches etc.) and output elements (displays, speakers, LED's, etc), which are coupled through electronics. The course Interaction and Electronics brings the field of Interaction Design, which is concerned with the process of designing interactive products, together with the field of Electronics, which is concerned with electric and electronic components and their application in product design. Students will get a basic introduction to the field of Interaction Design (process, context, tools, techniques) by going to a complete design cycle of an interactive product. They will also get experience with the basics of electronics, the impact of combinations of electronic and mechanical solutions in (interactive) products, the production of electr(on)ical compoments and with intelligence, data processing and data storage. Special attention will be given to the relation between Interaction and Electronics by considering the consequences of designing a specific set of interactions for the electronics required and vice versa. The following key questions will be adressed: -

-

How does the process of designing interactive products take place, what are the tools, techniques used in this process and how can they be applied? What aspects of graphic information and information design are relevant for designing interactive products and how can they be applied? What basic knowledge of electric and electronic components and their specific application is needed for designing (interactive) products and what are the consequences of designing a specific set of interactions for the electronics required and vice versa?



3 | Vakinhouden

Study Goals After completion of the course students should be able: 1. To go independently through a basic process of designing an interactive product, to make a selection from the tools, methods and techniques involved and to apply them accordingly ; 2. To conduct a basic user research and analyze and communicate its results; 3. To apply several aspects of graphic information and information design in the design of the user interface of an interactive product; 4. To design and built a basic prototype of an interactive product, to conduct a simple user evaluation with this prototype and to analyze and communicate its results; 5. To apply basic knowledge of electric and electronic components in general, and more specifically in the design of interactive products; 6. To demonstrate a basic understanding of the consequences of a specific set of interactions for the electronics required and vice versa. Education Method The course will consist of the following elements: - a series of lectures; - a number of hands-on electronics labs, in which students get hands-on experience with electronics; - a short practicum on prototyping, in which students are trained to work with a prototyping tool; - one main project, in which students in groups go through the process of designing an interactive product in three stages: 1) User research, which involves analyzing the context of use; 2) User interface design, which involves designing alternative concepts; 3) Prototyping and User Evaluation, which involves building and evaluating a software prototype. At the end of each stage of the project a plenary presentation is organized, in which the results are shown and discussed. Computer Use Adobe Flash Literature and Study - Book "Designing for Interaction" by Dan Saffer. Materials - Project manual - Practicum manual. - Flash book (will be announced later). - Electronics reader. Assessment The final assessment of the course will be based on the following items: - The results of a final test on electronics - The project portfolio (presentations, prototype, report)



3 | Vakinhouden

Special Information Dr.ir. G.J. Pasman, E-mail adress: [email protected], Telephonenumber: 015-27 81966, Room: 2A-19

IO2070

| Technische productoptimalisatie

| ECTS: 7.5

Vak coördinator Ir. A.J. Heidweiller ([email protected]) Onderwijsperiode 3 Start onderwijs 3 Tentamenperiode 3, 4 Cursustaal Nederlands Vakinhoud De kernvraagstukken die in dit vak beantwoord zullen worden zijn: - Wat is voor een product de optimale combinatie van geometrie, materiaal en fabricagemethode om een bepaalde functie te vervullen? - Hoe wordt op globaal en op detailniveau het mechanisch gedrag van product, productonderdelen en verbindingen gemodelleerd, om te komen tot een optimaal ontwerp? - Hoe wordt belasting en (tijdsafhankelijk) materiaalgedrag gemodelleerd en gecombineerd? Uit deze vragen blijkt duidelijk het constructieve karakter van het vak. Verder komt 40% van het vak uit het domein van de sterkteleer. Maar uiteindelijk gaat het om het creëren van de optimale ontwerpoplossing, op basis van gekwantificeerde resultaten. Essentieel is hierbij het wetenschappelijk modelleringsproces. Het karakter van de optimalisatie verschuift in de loop van de weken van conceptueel niveau naar detail niveau. De basis van het vak wordt gevormd door de vier integratieprojecten: introductieproject, optimaliseren op sterkte, optimaliseren op stijfheid en optimaliseren op levensduur. Bij de integratieprojecten wordt de mechanica geïntegreerd in de ontwerpsituatie. Hierbij wordt gebruik gemaakt van een online modelleringstool, die helpt bij het systematisch aanpakken van de modellering. Bij elk van de vier integratieprojecten moet er schriftelijk worden gepresenteerd. Bij de laatste drie integratieprojecten bestaat er daarnaast de gelegenheid, om mondeling te presenteren. Hierbij krijgt de student direct feedback. De mondelinge presentaties hebben mede tot doel, te stimuleren, dat studenten vanaf het begin van de periode op actieve wijze de studiestof in geïntegreerde vorm toepassen.



3 | Vakinhouden

Vakinhoud Naast de vier integratieprojecten zijn er twee sub-optimalisatieprojecten, (vervolg) namelijk "Design for Assembly" en "Milieu". Bij eerstgenoemde wordt met behulp van de Boothroydmethode een optimalisatie uitgevoerd voor handassemblage. Bij het project "Milieu" wordt een Life Cycle Analyse toegepast en op basis daarvan verbetervoorstellen gedaan voor het product. Daarnaast zijn er een aantal computerpractica, namelijk over eindige elementenmethode (COSMOS) en over matrijsvul-simulaties (Moldex-3D). Belangrijke onderdelen van de sterkteleer die aan bod komen zijn: Schuifspanningen, statisch onbepaalde balken, afleiden elastische lijn en spanningstransformaties bij een vlakke spanningstoestand. Ook andere technische disciplines vormen onderdeel van het vak, nl.: - Materiaalkunde, zoals: vermoeiing, visco-elasticiteit, mechanisch gedrag van kunststoffen, composieten. De fundamentele materiaalaspecten zijn hierbij een wezenlijk onderdeel. - Ontwerpen van gespuitgiete producten en het stromingsgedrag in de matrijs. - Ontwerpen van (beweegbare) verbindingen. Leerdoelen De leerdoelen van het vak zijn als volgt geformuleerd: 1. De student kan op methodische wijze technische productfuncties vertalen naar een constructief-mechanisch model. 2. De student heeft voldoende mechanica kennis, om stijfheids- en sterktefuncties van producten, productonderdelen en verbindingen op detailniveau te modelleren en te analyseren. 3. De student heeft kennis en inzicht in het gedrag van metalen en kunststoffen en heeft fundamenteel inzicht in de relatie tussen enerzijds de elementaire bouwstenen van het materiaal en anderzijds het macro-materiaalgedrag. 4. De student begrijpt de voor- en nadelen van de verschillende verbindingstypen en kan een gefundeerde keuze maken voor de optimale verbinding. Vervolgens kan hij deze verbinding detailleren. 5. De student kent de beginselen van de eindige elementen methode en de valkuilen die hij tegen kan komen (i.h.b. bij Plug-in programma's als Cosmos) en kan eenvoudige eindige elementen berekeningen uitvoeren. 6. De student kan zijn/haar productontwerp optimaliseren met betrekking tot sterkte en stijfheid. De student kan zelf bepalen, welke mate van nauwkeurigheid daarbij gewenst is. 8. De student kan zijn/haar product optimaliseren met betrekking tot assemblage. 9. De student kan zijn/haar product optimaliseren op duurzaamheid gebruikmakend van LCA.



3 | Vakinhouden

Onderwijsvorm De student moet zich zelf inschrijven voor een van de hoofdgroepen. Elke hoofdgroep heeft een eigen rooster; alleen de colleges zijn gemeenschappelijk. Daarnaast zijn er een aantal kleine verplichte onderdelen (projecten/practica) waarvoor de student zich zelf moet inroosteren. Doe dat allemaal tijdig, zodat je voor jezelf een rooster maakt, dat het best past. De volgende onderwijsvormen komen in het vak voor: - Hoorcolleges (meestal vier uur per week). - Mechanica-colstructies (4 uur, om de week). - Projecten. Er zijn vier integratie-projecten, een DFA-project en een Milieuproject (allen verplicht). Bij elk project moet er schriftelijk worden gerapporteerd. Daarnaast geldt voor alle projecten, uitgezonderd het introductieproject, dat er mondeling kan of moet worden gepresenteerd. Bij de drie integratie-projecten is dat vrijwillig. - Computerpractica. Er is een eindige elementenmethode practicum en één matrijsvul-simulatie practicum. Voor elk practicum moet een verslag worden ingeleverd. - Zelfstudie. Alle projecten en practica worden uitgevoerd in groepen van twee, uitgezonderd het DFA-project, dat in groepen van vier wordt uitgevoerd. Om de groepsvorming bij de integratieprojecten te optimaliseren wordt er een ranking bijgehouden in de vorm van een TPO-ladder op basis van de resultaten van de integratieprojecten. Voor alle zes projecten moet een rapport worden ingeleverd. Bij het introductieproject en de drie integratieprojecten moet dat gebeuren op basis van de online computertool "TMtool". De nadruk ligt hierbij op het actief integreren van (fundamentele) theorie en ontwerpsituatie met veel ruimte voor zelfstudie. Aan de hand van een productontwerp moet de student bewijzen, dat hij/zij het onderhavige thema goed doorgrond heeft. Omdat gebleken is, dat studenten snelle feedback zeer op prijs stellen, wordt er voor twee dagdelen volgend op de mechanica-colstructie computerruimte gereserveerd. Je kunt dan werken aan je integratieproject, terwijl er studentassistenten beschikbaar zijn voor directe feedback, zodat je zo min mogelijk tijd verliest als je vastgelopen ben. Dit wordt echt sterk aanbevolen, omdat gebleken is, dat groepen die elders aan het project werkten, bij de presentatie vaak helemaal op het verkeerde spoor bleken te zitten, terwijl ze wel zeer veel tijd aan het integratieproject besteed hadden.



3 | Vakinhouden

Literatuur en - R.C. Hibbeler,Mechanics of Materials SI: ISBN 0131866389. Nederlandse studiemateriaal versie mag ook. - W.D. Callister, Materials Science and Engineering An Introduction. - Dictaat Construeren in Kunststoffen, verkrijgbaar via het digitale readersysteem. Dit is een enigszins bewerkte versie van de hoofdstukken IV, V, VI en VII van het oude Konstruktieleer 2 dictaat. - Diverse readers via blackboard - Collegesheets Wijze van toetsen Er is één tentamen in de tiende week. Daarnaast moeten alle projecten en alle practica (geen een uitgezonderd) met een voldoende worden afgesloten. Er moet bij alle aparte onderdelen schriftelijk worden gerapporteerd en bij de DFA- en milieuprojecten bovendien ook mondeling. Bij de drie laatste integratieprojecten hoef je niet mondeling te presenteren. Alleen krijg je dan geen cijfer, maar alleen een beoordeling met voldoende of onvoldoende. Zorg er dan wel voor, dat je schriftelijke rapportage helder en volledig is. Aan de begrijpelijkheid en volledigheid van de schriftelijke rapportage moeten in dat geval bijzonder hoge eisen worden gesteld, want er is geen mogelijkheid tot verdere toelichting en de docent heeft absoluut geen tijd, om lang na te denken over wat er nou precies bedoeld wordt! Dat ligt wat anders, als je bij de integratieprojecten ook mondeling presenteert. Dat gebeurt met twee groepjes van twee studenten en onduidelijkheden kun je dan toelichten. Je moet wel de resultaten van de tool inleveren, omdat we willen, dat je de tool serieus gebruikt. Bovendien krijg je op basis van de mondelinge presentatie een cijfer. Voor integratieproject 2 en 3 telt dat voor 6% mee in het TPO eindcijfer; voor integratieproject 4 zelfs voor 12%. In totaal haal je zo dan 24% van je eindcijfer. Zou het eindcijfer door de mondelinge presentaties omlaag gaan, dan tellen we het niet mee in het eindcijfer. In de periode na het vak, kan de student de onderdelen waarvoor een onvoldoende is gehaald herkansen door middel van een schriftelijke rapportage. Dit geldt niet voor de onderdelen, waarvoor helemaal niets is gedaan. De deadline voor die herkansingsrapporten wordt bekendgemaakt op Blackboard. Mocht blijken, dat de student na de herkansingsperiode wel een voldoende heeft voor alle projecten en practica, maar het tentamen niet heeft gehaald, dan hoeft de student het volgend jaar alleen het tentamen over te doen (en evt. nieuwe projecten of practica). Anderzijds, mist de student een enkel onderdeel, dan moet alles over. Inlichtingen Ir. A.J. Heidweiller, E-mail adres: [email protected], Telefoonnummer: +31 (0)15 27 84861, Kamernummer: 3A-38



3 | Vakinhouden

IO2080

| Modelleren

| ECTS: 7.5

Vak coördinator Ir. K.M. Coninx ([email protected]) Onderwijsperiode 4 Start onderwijs 4 Tentamenperiode 4, 5 Cursustaal Nederlands Vakinhoud In voorliggende vakken van de bachelor is kennis gemaakt met de methodische cyclus om problemen aan te pakken. Deze methodische aanpak kan niet alleen in de al bekende vakgebieden worden gebruikt, zoals tijdens het ontwerpen of het uitwerken van mechanica problemen, maar ook in gebieden als warmteoverdracht, stromingsleer, elektriciteit en ergonomie. Om de samenhang tussen de reeds bekende mechanica en warmteoverdracht, stromingsleer en elektriciteit weer te geven wordt analogietheorie gebruikt, waarna de student de kennis heeft om deze fysische kenmerken van producten te simuleren. De methodische aanpak wordt ook gebruikt om het inzicht in fysieke modellen van de mens te vergroten. Steeds worden volgende vragen in het achterhoofd gehouden: - Hoe en in welke fase van het ontwerpproces kan modelleren gebruikt worden om een ontwerp te verbeteren? - Hoe worden modellen opgesteld en hoe kan met dit model de werkelijkheid gesimuleerd worden? - Hoe kan, afhankelijk van de ontwerpfase, de juiste combinatie van complexiteit van het model en de betrouwbaarheid van de simulaties gevonden worden? - Hoe wordt een simulatie geverifieerd/gefalsificeerd? Leerdoelen De student heeft kennis van en vaardigheid in: 1. het modelleren van thermische, mechanische, elektrische, hydraulische en pneumatische functies en eigenschappen van producten en het uitvoeren van een systeemanalyse op deze functies. 2. waar en wanneer modellen gebruikt moeten worden. 3. het omgaan met digitale mensmodellen. 4. het gebruik van softwarepakketten als ADAPS en Matlab/Simulink. 5. het toetsen van de resultaten van een simulatie met een digitaal mensmodel of een thermisch, mechanisch, elektrisch, hydraulisch of pneumatisch model aan de werkelijkheid.



3 | Vakinhouden

Onderwijsvorm Het vak bestaat uit een theoretisch gedeelte (hoorcolleges) en een aantal opdrachten parallel lopen. Gedurende de weken is de methodische cyclus de rode draad. Na een Inleiding, waarin teruggeblikt wordt naar de modellen die al eerder in de bachelor zijn behandeld, wordt er in de tweede week de eerste stap van de cyclus behandeld. In week 3 t/m 5 wordt tijdens de colstructies de nodige kennis aangeboden om zelf modellen op te stellen om in week 6 t/ m 8 met behulp van deze opgestelde modellen de eigenschappen van de producten te simuleren en te analyseren. In week 9 wordt de cyclus nog kort herhaald en wordt het onderwerp van het tentamen bekend gemaakt. Er zijn 70 contacturen (colleges, colstructies en practica) en 140 uur zelfstudie, te besteden aan de opdrachten en het bestuderen van de theorie. Literatuur en - System dynamics, William Palm III, Mc Graw Hill 2005 studiemateriaal - Opdrachten en syllabus worden via Blackboard beschikbaar gesteld Wijze van toetsen Verschillende opdrachten kunnen bijna wekelijks ingeleverd en beoordeeld worden. Dit kan zowel digitaal als op papier zijn. Deze formatieve beoordeling moet de student een beeld geven van zijn prestaties in het vak. De eindbeoordeling wordt gevormd door een eindopdracht in week 10 waarvan het onderwerp in week 5 bekend wordt gemaakt. In week 10 zal een tentamen van 3 uur plaatsvinden over de stof die in de eindopdracht aan de orde is. De eindopdracht en het tentamen worden dan als één verslag/portfolio ingediend en beoordeeld. Inlichtingen Ir. K.M. Coninx, E-mail adres: [email protected], Telefoonnummer: +31 (0)15 27 84742, Kamernummer: 3A-20

IO3010

| Cross Media Interaction Design

| ECTS: 7.5

Course Coordinator Ir. A.P.O.S. Vermeeren ([email protected]) Education Period 2 Start Education 2 Exam Period none Course Language English



3 | Vakinhouden

Course Contents The following issues will be dealt with during the course: - Designing for usability, user experience and co-experiences - Setting up and conducting usability, user experience and co-experience evaluations involving users - Cross-media (visual) information issues: graphics, colour, composition - Issues of interactions between users, their (physical and social) environment and network applications/services - Corporate identity issues in relation to cross-media presentation of information. Study Goals After following this course students: - know the existence (and have some basic competence in the use) of design and evaluation tools, methods and techniques for cross-media interaction design - have knowledge of basic usability and user experience issues in relation to cross-media interactions - have basic competence in linking visual design and meaning - have gained competence in exploring visual design spaces for crossmedia interaction design, including website design. - know (the implications of) the most relevant technical constraints and opportunities for cross-media interaction design - have basic knowledge of the most relevant authoring tools for building prototypes and mockups of cross-media interactions and have basic competence in using at least one of the tools. Education Method The course is split up in two parts, each consisting of an assignment: 1) an orientation part in which students explore the general field of crossmedia interaction design and 2) a design and evaluation part. The two parts are disconnected from each other in that the design and evaluation part does not necessarily build on the information that the students themselves have gathered during the orientation part; there will be a fresh start of the design and evaluation part, based on information provided by the staff. This is to avoid that a failed orientation part automatically results in a failed design and evaluation part. Literature and Study To be determined. Materials Assessment Assessment is based on the following items: - Deliverable from the orientation part - Several deliverables from the design and evaluation part, including analysis, design and evaluation reports, prototypes and demo(s) - Expert's opinion on the quality of the design proposal - Quality of the reports Special Information Dr.ir. A.P.O.S. Vermeeren, E-mail adress: [email protected], Telephonenumber: +31 (0)15 27 84218, Room: 3B-24



3 | Vakinhouden

IO3015

| Ergonomics in Design

| ECTS: 7.5

Instructor J.F.M. Molenbroek ([email protected]) Education Period 2 Start Education 2 Exam Period none Course Language English Course Contents The course consists of Design and Research Projects. Projects are located in three main areas defined as follows: 1. Information tools. Anthropometric information for design is at present difficult to use and difficult to access, especially online. Industry, researchers and designers struggle to make use of the information available. We want to create interfaces and digital databases that are easy to find and easy to use. Student will work with SizeChina's digital database of information and images to create prototypes of the next generation of online anthropometric design tools. 2. Head Shape Validation tools. An initial set of head forms was created that describe the range of head sizes of the Chinese population. This is information that has yet to be validated in the field. The goal is to create 3D fit models that can be taken to (or compared to) the Chinese population to discover how accurately they reflect real head shapes? Or how useful they are for design purposes? The these new tools will be taken to a series of locations throughout China and tested on actual subjects in advance of creating new headgear. 3. Design concepts for facemasks. SizeChina has created a first ever 3D prototype of a Chinese face, "faceform". The project will be to use this model to create innovative solutions for a new "Asian Fit" facemask for SARS and HN541 virus. Issues of sizing, comfort and aesthetics will form the basis of this project. Prototypes and models will be created using the "faceform" prototype. Government and Industry Partners Possible collaborators include; NRC, Filigent, Strategic Sports, New Era Cap



3 | Vakinhouden

Study Goals To experience the development of a series of tools for designers based on the recent measured data in the Size China project. See www.sizechina.com -information tools: for better communication of anthropometric data to designers and production companies -head shape validation tools : to show how many sizes are necessary for a certain market -design concepts for face masks: what kind of mask is the best to prevent viruses like SARS and HN541 Education Method There will be a mix of lectures integrated with small research and design assessments ; Students will be challenged and come to higher performances then they expect from themselves. Assessment Assessment is based on the quality of oral and written deliverables of the assignments. Special Information Dr. J.F.M. Molenbroek, Email: [email protected], Telephonenumber: +31 (0)15 27 83086, Room: 3B-27, www.dined.nl/molenbroek

IO3020

| Design and Cultural Impact

| ECTS: 7.5

Course Coordinator E.J. Jepma ([email protected]) Education Period 3 Start Education 3 Exam Period none Course Language Dutch Course Contents Kernvragen: Hoe analyseer je sociaal-culturele processen en op welke wijze maak je daar als ontwerper gebruik van? Globale vakinhoud: Design en materiele cultuur in relatie tot culturele diversiteit, globalisering en sociaal-culturele waardenstelsels



3 | Vakinhouden

Study Goals 1. De student is in staat om producten te evalueren in relatie tot maatschappelijke relevantie en culturele betekenis. 2. De student is vertrouwd met de belangrijkste culturele begrippen en inzichten (in relatie tot vormgeving, beeld, betekenis, ethiek en esthethiek). 3. De student is in staat op bovenstaande terreinen analyses te verrichten en op basis daarvan beslissingen te nemen in het ontwerpproces en hierover op een behoorlijk niveau te communiceren. 4. De student is in staat te reflecteren op en evalueren van het eigen ontwerpen in relatie tot maatschappelijke relevantie en culturele betekenis. Education Method Een belangrijk gedeelte van het vak wordt besteed aan het vormen van een theoretische basis d.m.v. wekelijkse colleges en zelfstudie (reader). Hier aan verbonden ontvangen de studenten twee essay-opdrachten. Deze betreffen de analyse van de materiele omgeving en haar culturele betekenis. De essays en hun onderwerpen hebben een oplopende moeilijkheidsgraad, die culmineert in een ontwerpopdracht. Deze opdracht is geheel gericht op de verworven sociaal-culturele inzichten. Na de colleges ontvangen de studenten instructies en tijdens het project wekelijks ook individuele begeleiding. De essays worden in groepen besproken. In de ontwerpopdracht nemen de studenten zowel de plaats in van zowel ontwerper als opdrachtgever. Maximum van 75 deelnemers. Literature and Study Nader te bepalen Materials Assessment Beoordeling volgens opgebouwd portfolio (2 essays en eindontwerp). De beoordelingscriteria voor de portfolio zijn direct afgeleid uit de leerdoelen van dit vak. Daarnaast wordt de beeldende kwaliteit en de presentatie van het ontwerp beoordeeld. Het vak kent aanwezigheidsplicht. Special Information C.G.M. Kooman E-mail adress: [email protected], Telephone number: +31(0)15 27 86901, Room: 1B-01



3 | Vakinhouden

IO3026

| Presentatie vormgeving

| ECTS: 2

Vak coördinator C.C.M. Feijen ([email protected]) Onderwijsperiode 1, 4 Start onderwijs 1, 4 Tentamenperiode n.v.t. Cursustaal Nederlands Vakinhoud Een compacte cursus van 5 dagdelen, waarin de Adobe programma's Photoshop, InDesign en Illustrator behandeld worden, praktisch gericht op wat studenten IO nodig hebben voor hun presentaties. Enige ervaring met Photoshop is gewenst. Tijdens het eerste dagdeel wordt Photoshop behandeld, o.a. aan de hand van het maken van een fotomontage, gebruik makend van verschillende soorten lagen, laageffecten, methoden van selecteren en integratie van tekst en beeld. Het tweede dagdeel is gewijd aan InDesign, aan de hand van het opzetten van een verslag of portfolio met een basisstramien. Het derde dagdeel is een combinatie van Photoshop en InDesign aan de hand van het ontwerpen van een presentatieposter en een fotocollage. Het vierde dagdeel is een introductie tot Illustrator, o.a. aan de hand van het abstraheren van een foto tot een beeldmerk of pictogram en het maken van een illustratieve grafiek. Het vijfde dagdeel is gericht op het maken van een interactieve PDF voor digitale presentaties, vormgegeven in InDesign. Technieken van Photoshop en Illustrator worden gebruikt voor het maken van animaties. Leerdoelen Vaardigheden te krijgen of aan te scherpen om bij andere vakken gemaakte ontwerpen en studieverslagen goed vormgegeven te kunnen presenteren. Onderwijsvorm Praktische les, met per dagdeel 2 x ± 45 minuten uitleg en daarna hulp bij het oefenen. Wijze van toetsen In de reader gesuggereerde oefeningen uitvoeren en gezamenlijk in een interactief document presenteren. Daarnaast een praktijkopdracht maken, waarvan de inhoud gecombineerd kan worden met een ander vak. Beide digitaal in te leveren werkstukken worden even zwaar beoordeeld. Inlichtingen C.C.M. Feijen, E-mail adres: [email protected] Opmerkingen Maximum aantal deelnemers: 24



3 | Vakinhouden

IO3030

| Design Visualisation

| ECTS: 7.5

Course Coordinator J.J. Eissen ([email protected]) Education Period 2, 3, 4 Start Education 2, 3, 4 Exam Period none Course Language English Course Contents The main topic of this elective is to learn to use visualisations in a more professional way, from sketching and drawing to computer rendering, from digital photography to image editing with 2d computer software. Different ways of visualisation will be integrated to get a more divers, vivid and personal visual language. Basic knowledge and skills in drawing techniques and in SolidWorks are the starting points. In design offices a variety of visual techniques are applied, from digital photography, computer rendering (PhotoWorks), sketching, presentation drawing to (Photoshop) 2d-software. In this elective all these aspects will be practised to get a more appropriated knowledge of the effects of visual communication and to integrate these visual techniques into your design work and learning to choose these tools or combination of these tools effectively. By integrating these visual techniques, instead of dealing with them apart, students will improve their visual presentation skills in different stages of design and for a different 'audience'. Study Goals 1. The student has improved his visual language, including vocabulary and grammar and visual spatial thinking. 2. The student can recognize different visual design languages and can analyze its components effectively. 3. The student is able to translate his own design knowledge to others by choosing for the appropriated visual tools on the level of techniques and on product level. 4. The student has knowledge and skills using different (combinations of) visual media. 5. The student is able to communicate with technicians, using drawings and other visual media in a pre-engineering phase. 6. The student has elementary knowledge and understanding of visual aspects to make a balanced presentation of his design work. 7. The student has developed his own visual design language. 8. The student is able to present and explain his work with visualisations in a public display.



3 | Vakinhouden

Study Goals 9. The student is familiar with the phenomenon of pitching and is able to (continued) gather visual information, to add other and/or to (re-) arrange this visual material in order to fit into an effective presentation. 10. The student can make a presentation drawing. 11. The student knows the typical difference between visualisations for contractors, colleagues, engineers, sponsors and consumers. 12. The student has knowledge of visual styles and is able to apply form aspects like composition and colour effectively in his work. 13. The student has learnt to communicate and work together better Education Method In the first week the basics of this elective will be: making and analyzing a visual presentation (of your minor) There will be some lectures, two workshops and three streams of practical exercises: 1 Computer visualisation 2d and 3d rendering, 2 Sketching and drawing, 3 Digital photography, layout, lettering and image editing using Photoshop. The exercises in the separate streams will have coherence in their subjects. By doing so, there is always a possibility to compare results of the different visual media. The streams will be integrated into one stream of practical exercises Literature and Study Koos Eissen and Roselien Steur (2007). Sketching. BIS Publishers, Materials Amsterdam. A digital camera Drawing materials like markers and fine liner, pastel and colour pencils. Your own design work and a collection of visual documentation (magazines, colour pictures, prints etc.) For the final exhibition: A1/ A2 colour prints Assessment An exhibition of the visuals will be marked. The three streams of practical exercises will be summative, but the complete portfolio has to be hand over to get the final mark for this elective. Special Information J.J. Eissen E-mail adress: [email protected], Telephonenumber: +31 (0)15 27 83044, Room: 1B-61



3 | Vakinhouden

IO3035

| Memetic Product Design

| ECTS: 7.5

Course Coordinator G.N. Bruens ([email protected]) Education Period 1, 4 Start Education 1, 4 Exam Period none Course Language English Course Contents Fortuity loves the arts, art loves fortuity, as the Greek saying goes. At this faculty it is normal practice to use your little gray braincells while designing. But as you probably discovered, your brain does not always feel like designing, confronted with a white, empty piece of paper. It feels like sleeping, or having fun, or just staring out the window, waiting for "inspiration". Sometimes the wait is endless. And how do you design when you are depressed, on a rainy Monday morning, when your boy- or girlfriend just left you? Why not try a whole different way of designing, where accidental finds pave the way to surprising results? Main assignments: 1 A paper about the "Memes" theory by Richard Dawkins, and the importance / implications thereof for you as a designer; 2 The making of collages and assemblies as future references; 3 The creation of different types of rotational symmetrical shapes, using serendipity; 4 The designing of a product - without the use of pen and paper - starting from accidental assemblies made from random products; 5 The making of a group exhibition. Duration: 1 period, 7,5 ects / 210 hours = ca. 26 days. See the detailed course content on Blackboard. Study Goals To be filled in later. Education Method There is a weekly meeting of apr. 1,5 hours with the whole group of about 12-15 students. This usually takes place on Thursday morning. The exact moment will be determined later. The meetings take place at the Cultural Center at Mekelweg 10. Books Mandatory for this course is: `Form/Color Anatomy` by Ger Bruens, available at the ID counter at the Faculty of Industrial Design. Recommended is the book 'Exactitudes' by Ari Versluis and Elly Uyttenbroek.



3 | Vakinhouden

Assessment There is no exam, the organization of and participation in an exhibition at the end of the course is obligatory for all participants, and replaces a report. Enrolment / TAS. Maximum number of participants: 24 (2x12). Application Special Information G.N. Bruens, E-mail adress: [email protected], Telephone number: +31(0)15 27 86947, Room: 2A-33

IO3040

| Software

| ECTS: 7.5

Course Coordinator Dr. J.S.M. Vergeest ([email protected]) Education Period 3, 4 Start Education 3, 4 Exam Period none Course Language English Course Contents Software (IO3040) is an elective course. You will actually create computer software as part of product design. In today's products, (embedded) software is a critical factor of success. The course involves some theory and a lot of practical, experimental work. You create software using the programming language Visual Basic. In a 3students' project you invent a solution for a practical problem by writing a computer program that (typically) handles data coming from a webcam, microphone, photo camera or 3D scanner. Examples are: Register the BPM (beats per minute) in a music hall, measure the speed of vehicles using your mobile phone, verify the surface smoothness of a car body, make a real-time graph of a singer's voice. See http://blackboard.tudelft.nl (IO3040) for details. Study Goals The student: 1 Understands the role of ICT and computer software in product designs. 2 Is able to invent an ICT solution in the context of a practical product design project. 3 Is able to create a computer program in Visual Basic according to design requirements. 4 Is able to practically test, evaluate, document the design solution and provide a presentation. 5 Is able to successfully negotiate with ICT experts in future product design projects and in company management context. 85 | Studiegids 2009/2010


3 | Vakinhouden

Education Method In the first two weeks of the course you receive an intensive hands-on tutorial in Visual Basic. Most of the time will be spent in a project group of three students, working on a practical assignment. Each project group has its instructor. There will be weekly meetings and the project deliverables and time schedule are clearly specified. Literature and Study Book: Visual Basic 2005 for Students by Douglas Bell and Mike Parr, from Materials Pearson Education. See http://blackboard.tudelft.nl (IO3040) for details. Assessment There will be two mile stones: 1. In the 3d week you must have completed the assignments of the Visual Basic tutorial. 2. In the last week of the course you have to submit your final report and to present your project results to all students in the course. Special Information Dr. J.S.M. Vergeest, E-mail adress: [email protected], Telephonenumber: +31(0)15 27 83765, Room: 3A-22 and check http://blackboard.tudelft.nl (IO3040) for details.

IO3050

| Mechatronics

| ECTS: 7.5

Course Coordinator Ir. A.J. Jansen ([email protected]), M. Verwaal ([email protected]) Education Period 2 Start Education 2 Exam Period none Course Language English Course Contents One of the trends in product development is the replacement of conventional or complex mechanical mechanisms with mechatronic systems. Mechatronics is the combination of mechanics, electronics and control engineering; it offers unique opportunities for industrial design engineers in creating smart, cheap, reliable and versatile consumer products. Mechatronic designs achieve higher precision, faster response, smaller size, a wealth of consumer features and allow for products to adapt to their environment. The main advantage of applying mechatronic design in consumer products is enabling complex tasks without user interference. The most appealing application today is the robot.



3 | Vakinhouden

Course Contents Examples of mechatronic applications can be found in large numbers of (continued) products on the market today; home appliances (smart cooker, washing machines), home entertainment )TV, ambient light, automotive subsystems (ABS, cruise control, motor management)and personal health and safety (blood pressure meter, minimal invasive surgery). The key-issue in the course is to show how to achieve synergy between mechanical and electronic components while striving for added value (economical, user benefit) in consumer products. We do this by answering three key questions: - How can Mechatronic design principles be applied in design engineering and how do these principles affect the product? - What are the basic working principles of mechatronic components (sensors, actuators and converters) and how can (micro) electronics be applied? - How can optimized mechatronic system performance be achieved by combining physical models knowledge and application of intelligently balanced control strategies? Besides the general introduction into mechatronic design, the course content can be divided over four specific areas of knowledge: mechanics, (micro) electronics, control engineering (including relevant mathematics) and embedded software (Arduino). Study Goals 1. The student knows how to apply mechatronic design principles in design engineering and is aware of how this improves the product. 2. The student knows the basic working principles of mechatronic components (sensors, actuators and converters) and how to apply (micro) electronics. 3. The student is familiar with the classic principles of control engineering and how to apply them in engineering design 4. The student is able to program a simple embedded system Education Method The course consists of the next elements: 1. Lectures/instructions ('colstructie') in the various domains as described in 'course content' and practical examples by external specialists 2. Hands-on experience (practica) in: Product analysis lab; building the technical part of the product; programming the embedded microprocessor 3. Design project; Literature and Study Palm, W.J. III, "System Dynamics" chapters 10 and 11. Materials



3 | Vakinhouden

Assessment The assessment will be based upon two aspects including an exam/ written assignment ("technisch opstel") and practicum results. The subject of the assignment will be made available at least one week before the exam. Special Information M. Verwaal E-mail adress: [email protected], Telephonenumber: +31 (0)15 27 87898, Room: 1A-34

IO3060

| Creating in Project Teams

| ECTS: 7.5

Course Coordinator Dr. K. Lauche ([email protected]) Education Period 3 Start Education 3 Exam Period none Course Language English Course Contents This course is a unique opportunity to focus on what you what to personally want to find out for yourself about creativity, teamwork and project management. Students identify their own learning needs, pick a topic and work on this for a number of weeks. Then they plan, prepare and facilitate their own 3 hrs session to share their learning with the rest of the group. By the end of the course, students will have learned about theory, research and practical application about creativity, team work and project management, and they have gain deep understanding of their own topic. All students document their contribution in a reader, which is the collaborative outcome of this course. The reader material has to be ready for printing at the beginning of the last week and will be handed out as part of the closing session. Study Goals The study goals depend on the individual learning goals of the student and are defined in the first session. Here are some examples: 1. identify their own strength and weaknesses as a creative person and use a diversity of techniques to enhance their creativity 2. diagnose problems and resolve conflicts in their own creative teamwork 3. critically reflect on their own role in teams and the role of others 4. plan and manage a design project in terms of time, resources, quality and internal organization 5. apply appropriate techniques to facilitate meetings and conceptualise future potential developments.



3 | Vakinhouden

Education Method The course has three core components: - Finding out: Students identify their own learning needs in terms of creativity, teamwork and project management, form a team with other like-minded students and, under the guidance of a coach, gain knowledge about their area of interest. This part enables students to recognize in any given situation in a creative project what they are missing, and to then actively search for other methods and approaches by consulting websites, literature, and their professional network. They will also be asked to monitor their own creative team process during this time. - Sharing: All teams prepare a learning unit for the whole class on what they have learned. These sessions will have workshop character and the learning will be mostly experiential i.e. students will use a technique to address a meaningful task, and then reflect on the process. - Reflecting and gathering: In the concluding part, the wealth of shared knowledge and experience will be documented in a reader designed and collated by the students. The students will practice reflecting on and evaluating of their own as well as the group's creative process. Literature and Study Books and reading material will be made available at the beginning of the Materials course. Assessment Students will be evaluated on their contribution to the collective learning process and on their personal reflection of it. There will be formative assessment in terms of peer feedback during the sharing sessions. Students will learn to practice giving and receiving constructive feedback. For the final evaluation, all students will be asked to write an individual reflection on their learning process. The overall mark will consist of: - 30% evaluation of the session (per group) - 10% peer review - 30% personal learning reflection (individual) - 30% contribution to the reader Special Information Dr. Kristina Lauche, [email protected] Room: 4A-19 tel: +31(0)15 27 89054 ir. Kees Nauta [email protected] Room : 3B-29 tel: +31 (0)15 27 83016



3 | Vakinhouden

Special Information Dr. Carlos Cardoso (continued) [email protected] Room : 4A-08 tel: +31 (0)15 27 83451

IO3830

| Inspirations for Sustainable Design | ECTS: 7.5 and Business

Course Coordinator Dr.ir C.A. Bakker ([email protected]) Education Period 1 Start Education 1 Exam Period none Course Language English Course Contents The course Inspirations for sustainable design & business consists of 5 modules: 1. Cradle to Cradle. You'll study and work with the popular Cradle to Cradle approach to sustainable design. 2. Inspiration lecture series. An interactive series of lectures by teachers and guests to illustrate different visions and approaches to sustainable design, both from a 'design' and a 'business' perspective (for instance: biomimicry, smart architecture, base of the pyramid). 3. PhotoVoltaic project. In this practicum you'll disassemble and study several products powered with solar cells (photovoltaics). 4. Business plan practicum. An intense short course to stimulate an entrepreneurial mindset. You'll learn how to develop a business plan, and submit a sustainable business plan to the New Venture Business Plan competition. Together, these modules demonstrate that sustainable design has many faces. There is no such thing as 'the' correct approach. Rather, the challenge for anyone engaging in sustainable design is to be aware of the different visions and opinions, to be able to make a deliberate decision about one's own approach, and moreover: to act on it! Study Goals -

You understand the different approaches towards sustainable design, and you are able to judge these on their strengths and weaknesses. You are capable of evaluating new product strategy proposals and product concepts on sustainability aspects. You have insight in the technical, economical and environmental feasibility of designing with photovoltaics. You can identify new product/service opportunities and analyse their market potential. You know how to write a sustainable business plan.

Education Method lectures and practicals



3 | Vakinhouden

Assessment -

An essay on one of the topics dealt with in the lecture series. Will be judged on clarity of argumentation. (33%) A sustainable business plan that fulfills the requirements of the New Venture Business Plan competition. (33%) A report and presentation of the 'solar cell' practicum. (33%)

Special Information Dr. Ir. C.A. Bakker, E-mail: [email protected]

IO3831

| The Science of Sustainable Design

| ECTS: 7.5

Course Coordinator Dr.ir C.A. Bakker ([email protected]) Education Period 2 Start Education 2 Exam Period 2, 3 Course Language English Course Contents The course the Science of Sustainable Design consists of 3 modules: 1. Power for a Sustainable Future. This module aims at creating insight in the possibilities of technology for sustainable development: sustainable engineering. The module is taught by prof. Wubbo Ockels and Joris Melkert. Lecture topics include: a history of Earth climate change, solar energy and photovoltaics, the H2 alternative, biomass and biofuels. 2. The deep side. In this module you'll explore in small groups a selfchosen technical topic (for instance PVC production & recycling). You'll visit factories, talk to experts, do desk research, etc, in order to learn as much as you can about your topic. You will present your findings in a wiki. 3. Benchmark and LCA practicum. In this practicum you'll explore methods for environmental performance measurement such as benchmarking and LCA. Part of this practicum is the popular 'disassembly session', where we'll be taking a closer look at coffee makers. Together, these modules give you an overview of the current knowledge on technologies for sustainable development. Study Goals -

-

You understand the mechanisms behind climate change and other environmental problems and have a detailed understanding of sustainable technologies such as photovoltaics. You are aware of the different methods for environmental performance measurements and their strengths and weaknesses. You have gained substantial knowledge about a specific, self-chosen environmentally relevant topic and have the competency to demonstrate this knowledge (through a wiki).

Education Method lectures and practicals



3 | Vakinhouden

Books Renewable Energy, power for a sustainable future, Godfrey Boyle, second edition, Oxford University Press, 2004, ISBN 0-19-926178-4, chapters 1,2,3,4 and 7. Assessment -

Written examination (33%). The report and presentation of the Benchmark practicum will be judged on contents and presentation techniques (33%). The wiki will be judged on quality and contents (33%).

Special Information Dr. Ir. C.A. Bakker, E-mail: [email protected]

IO3900

| BSc Final Project

| ECTS: 15

Course Coordinator C.M. Kornmann ([email protected]) Education Period 1, 4 Start Education 1, 4 Exam Period 1, 4 Course Language Dutch Course Contents In the Bachelor Final Project, the Graduation Project of the BSc programme Industrial Design Engineering, the student is challenged to demonstrate his design competences. The student works fulltime at this project for a quarter/10 weeks in a real company's context. In the first part of the project within a team he generates a frame of reference in conformity with the company. Within this framework he defines a Personal Design Challenge, based on his competences and ambitions. This Design Challenge includes a design goal, a design directed research goal and a plan to realize these goals within the scope of the project. The second part of the project is aimed to meet the Design Challenge by realizing the goals at an outstanding level. This includes a design proposal and applicable research results. The third part of the project is aimed at documenting the results in a business-style report and a research report, presenting the results to the client and to a broader audience.



3 | Vakinhouden

Course Contents In short: (continued) - Creating business opportunities and a range of design projects in a professional setting. - Creating a personal design challenge. - Realizing design concepts and a product proposal in a self managed process. - Investigating product development by preceding research, concepting, simulation, calculation, tests and evaluation. - Presenting and communicating design results and process. - Reflecting on personal competence development. Study Goals 1 2 3

4 5 6

The student is able to investigate and explore design problems to achieve a personal design challenge. The student is able to generate design solutions in a social or commercial context, preferably leading into a product design. Within the framework of the product development process the student can set up and execute design related research. The results are explicitly exploited in design decisions. The student can manage the product development process, or a major part of it. The student has vision in the development of the product portfolio of a company. The student is able to communicate his notion, actions and the results of his project in a convincing manner.

Education Method An assignment, introduced by student, staff or company, will be prepared for use in this project by a number of teams. The project starts with attention to the individual competence portfolio. The team investigates the design opportunities, after which the student determines his personal design challenge in consultation with tutors and company. The student is considered to organize and plan his activities independently, he will investigate relevant information and will present design proposals based on research conclusions. Counseling will be provided by tutors, experts and a company representative. The student produces final report, which includes a business-style- and a research part. Finally at the end presentation every student will present his results. These results will be exhibited afterwards. Assessment Assessment is based on the following parts: - Formulation and presentation of a personal design challenge - Formulation and presentation of concepts halfway the project - Formulation and presentation of all final results - Report of personal competence development



3 | Vakinhouden

Special Information C.M. Kornmann, E-mail adress: [email protected], Telephonenumber: +31 (0)15 27 83017, Room: 3B-29 Ir. C.L. Nauta, E-mail adress: [email protected], Telephonenumber: +31(0)15 27 83016 Room: 3B-29



4. Plattegronden IO


96 | Plattegronden IO

TU Campus A13







Legenda bij plattegrond TU Delft Laatst bijgewerkt: mei 2008 Nr. A 3 5 6 8

Adres Ezelsveldlaan 61 Mijnbouwstraat 120 Julianalaan 67 Poortlandplein 6 Julianalaan 132-134

12 15 17 20 21 22

Julianalaan 136 Prins Bernhardlaan 6 iWeb Mekelweg 5 Prometheusplein 1 Lorentzweg 1

23

Stevinweg 1

28 30 31 32 33 34

Van Mourik Broekmanweg 6 Jaffalaan 9 Jaffalaan 9a Jaffalaan 5 Landbergstraat 15 Landbergstraat 19 Mekelweg 2

34a 35 36

Cornelis Drebbelweg 9 Cornelis Drebbelweg 5 Mekelweg 4 + 6

37 38 43 44 45 46 50

Mekelweg 8 Mekelweg 10 Leeghwaterstraat 36 Rotterdamseweg 145 Leeghwaterstraat 42 Leeghwaterstraat 44 Mekelweg 15

57 60 61 62

Watermanweg Anthony Fokkerweg 5 Kluyverweg 3 Kluyverweg 1

63 64 65 180

Anthony Fokkerweg 1 Kluyverweg 2 Kluyverweg 4 + 6 Rotterdamseweg 380

Naam Techniek Museum Delft Centre for Technical Geoscience Kluyverlaboratorium voor Biotechnologie Botanische tuin Voormalig Hoofdgebouw / Voorlopige huisvesting Faculteit Bouwkunde Delft ChemTech Kramerslab. Fysische Technologie Virtual reality-paviljoen Aula Bibliotheek TU Delft / Marketing & Communicatie Faculteit Technische Natuurwetenschappen, gebouw Technische Natuurkunde Faculteit Civiele Techniek en Geowetenschappen / Universiteitsdienst TNO Bouw Onderzoeksinstituut OTB Onderwijs & Studentzaken (CSA, International Office) Faculteit Techniek, Bestuur en Management Faculteit Industrieel Ontwerpen / SSC ICT Composietenlab. / Hogeschool INHOLLAND Faculteit 3mE (Werktuigbouwkunde, Maritieme Techniek en Technische Materiaalwetenschappen) / CICAT / NIMR / MultiMedia Services (MMS) College van Bestuur / Raad van Toezicht EWI Practicumgebouw 35 Faculteit Elektrotechniek, Wiskunde en Informatica (EWI) / DIMES / IRCTR Sportcentrum Cultureel Centrum Warmte Krachtcentrale Verzamelgebouw kleine bedrijven, YES!Delft Windtunnelgebouw & VSSD Lab. Apparatenbouw voor de Procesindustrie (API) Reactor Instituut Delft (RID, voorheen IRI) / Radiation Radionuclides & Reactors (RRR) Datacenter Logistieke & Milieu Services Vliegtuighal Faculteit Luchtvaart- en Ruimtevaarttechniek / Hechtingsinstituut SIMONA Research Simulator Lab. Hoge Snelheden SUPAIR / TRAIL / Facilitair Management & Vastgoed (FMVG) Bijgebouw Faculteit LR & EWI / ASTI / ANWB Rijsimulator




Gebouw Industrieel ontwerpen

Begane grond




Eerste verdieping

1 00 | Industrieel Ontwerpen



Tweede verdieping

1 01 | Studiegids 2009/2010



Derde verdieping




Vierde verdieping

1 03 | Studiegids 2009/2010



5. Profiel van de Universiteit


5 | Profiel van de Universit eit

De TU Delft wil voor studenten wereldwijd een preferred partner in education zijn door inhoudelijk uitdagende en didactisch inspirerende opleidingen te bieden. Inhoudelijk uitdagend door gerichte koppeling met urgente maatschappelijke thema’s, en met name op het gebied van duurzaamheid. Didactisch inspirerend door inzet van actieve onderwijsvormen om daarmee zoveel mogelijk ruimte te bieden aan de eigen creativiteit van onze studenten. De TU Delft ziet haar studenten als haar toekomstige alumni; alumni die breed inzetbaar zijn en een prominente positie op de internationale arbeidsmarkt kunnen innemen. De opleiding tot Delfts ingenieur is een A-merk wereldwijd. Om deze kwaliteitsgarantie te behouden ontwikkelt de TU Delft haar opleidingenaanbod voortdurend, zowel inhoudelijk als didactisch. Bovendien werkt de universiteit nauw samen met nationale en internationale universiteiten, onderzoeksinstituten en bedrijven. Dankzij deze banden kunnen onze studenten waardevolle en relevante kennis en ervaring opdoen. Dit draagt bij aan een succesvolle carrière. Bezoekadres Mekelweg 5 2628 CC Delft Postadres Postbus 5 2600 AA Delft Tel.: +31 (0)15 27 89111 (voor doorverbindingen) Fax: +31 (0)15 27 86522 E-mail: [email protected] (voor vragen) Website: www.tudelft.nl




5.1

Onderwijs- & Studentenzaken De centrale dienst Onderwijs- & Studentenzaken (O&S) verzorgt de ondersteuning van het onderwijs: administratie, begeleiding van studenten, begeleiding buitenlandse studenten, sport, cultuur en projecten in het buitenland. Jaffalaan 9A (bezoekersingang is aan de Mekelweg) 2628 BX Delft Tel.: +31 (0)15 27 84670 Fax: +31 (0)15 27 87233 E-mail: [email protected] Website: www.student.tudelft.nl 5.2

Ideeënlijn O&S Studenten en medewerkers kunnen vanaf heden suggesties, klachten en opmerkingen om O&S diensten te verbeteren melden via de website: www.ideeenlijnOS.tudelft.nl 5.3

Centrale Studentenadministratie TU Delft (CSA) Je studie loopbaan bij de TU Delft begint bij de Centrale Studentenadministratie. Alle studenten schrijven zich bij de centrale administratie in. Ook als je uit het buitenland komt, of als student van een andere universiteit bij de TU een vak wilt volgen. Bij de balie van de Centrale Studentenadministratie kan je terecht voor: z z z z z z

het aanmelden en inschrijven voor een opleiding aan de TU Delft, het inleveren van het inschrijvingsformulier, het betalen van college- of examengeld via een betaalautomaat (’pinnen’), het regelen van een tweede inschrijving binnen de TU Delft, of van een inschrijving in de loop van het studiejaar, het stoppen van de studie, het veranderen van opleiding,

1 07 | Studiegids 2009/2010



z z

z z z z z z z

z z

z z

het aanvragen van financiële ondersteuning krachtens de Regeling Afstudeersteun Studenten (RAS); het verkrijgen van voorlopige verklaringen van inschrijving, als je nog geen CampusCard en/of Bewijs van Inschrijving bezit, voor tentamens en dergelijke, het aanvragen van officiële verklaringen in Nederlands, Engels, Frans, Duits en Spaans voor andere instanties voor: vooraanmelding (bijvoorbeeld om een woning te zoeken), betaald collegegeld en wijze van inschrijving (als je je bij een andere instelling wilt inschrijven), inschrijvingen in voorgaande studiejaren, bewijs van uitschrijving als student (om een uitkering aan te vragen) het waarmerken van kopieën van diploma’s en cijferlijsten (voor inschrijvingen, sollicitaties en dergelijke), het ondertekenen en waarmerken van formulieren van de Informatie Beheer Groep, Sociale Verzekeringsbank, ziektekostenverzekeraars, enzovoort, het aanvragen van een duplicaat-Bewijs van inschrijving of van een vervangende CampusCard, het aanvragen van restitutie en het beëindigen van de inschrijving wegens afstuderen, ziekte, bijzondere familieomstandigheden, studiestaken (eerstejaars propedeuten), of niet-aansluitend onderwijs, het doorgeven van adreswijzigingen (CSA geeft de gewijzigde gegevens automatisch door aan de onderwijs- administraties van de faculteiten), wijzigingsformulieren voor de Informatie Beheer Groep.

Bij de balie kan je ook terecht voor het maken en afhalen van je CampusCard, voor het aanvragen van een duplicaat, voor het aanbrengen van wijzigingen, en voor informatie over het laten maken van de vereiste (digitale) pasfoto. De balie van de CSA is gevestigd in het gebouw van Onderwijs- & Studentenzaken (O&S).Openingstijden: maandag t/m vrijdag van 09.00 uur tot 17.00 uur Bezoekadres Jaffalaan 9A (bezoekersingang is aan de Mekelweg) 2628 BX Delft




Postadres CSA TU Delft Postbus 5 2600 AA Delft Tel.: +31 (0)15 27 84249 Fax: +31 (0)15) 27 86457 E-mail: [email protected] www.csa.tudelft.nl 5.4

Shared Service Centrum Het SSC verzorgt onder andere de administratie van het onderwijs en de administratie van de studievoortgang van studenten. Contactinformatie: Accountgroep 1: +31 (0)15 27 89826 EWI [email protected] TNW [email protected] Accountgroep 2: +31 (0)15 27 89825 Bouwkunde [email protected] IO [email protected] TBM [email protected] Accountgroep 3: +31 (0)15 27 89827 CiTG [email protected] L&R [email protected] 3mE [email protected] 5.5

Servicepunt Elke faculteit heeft een servicepunt. Dit is het loket voor studenten (en medewerkers) voor alle vragen op het gebied van onderwijs- en studentenzaken, ICT- en facilitaire dienstverlening. Zie verder hoofdstuk 1, paragraaf 6, Servicepunt IO.

1 09 | Studiegids 2009/2010



5.6

Studentenstatuut In het Studentenstatuut staan alle rechten en plichten van de student en van de TU Delft als instelling. Je vindt er informatie over onder andere toelatingseisen, garantiemaanden, inschrijving, medezeggenschap, rechtsbescherming, regeling ombudsman en gedragscodes. Dit statuut vind je op de website: www.studentenstatuut.tudelft.nl Vragen over het studentenstatuut kun je voorleggen aan een van de studentendecanen van Student & Career Support: Tel.: +31 (0)15 27 88004 E-mail: [email protected] 5.7

BLACKBOARD - Digitale leeromgeving Blackboard is de digitale leeromgeving van TU Delft. Alle aan de TU Delft ingeschreven studenten, alle docenten, overige medewerkers die geregistreerd zijn in Peoplesoft en alumni hebben toegang tot Blackboard. Zij kunnen gebruik maken van de digitale leeromgeving. Bijna alle communicatie tussen studenten, docenten en werknemers gaat via Blackboard. Na een inlog procedure vind je relevante informatie over het studeren en werken aan de TU Delft. Tel.:+31 (0)15 27 89194 E-mail: [email protected] MSN: [email protected] Skype: ELS-tudelft Website: www.blackboard.tudelft.nl Ondersteuning: http://els.tudelft.nl 5.8

TU Delft Library Jouw digitaal loket! Alle relevante technisch-wetenschappelijke informatie De TU Library is de grootste technisch-wetenschappelijke bibliotheek van Nederland. Uit binnen- en buitenland selecteert, beheert, verwerkt en levert de bibliotheek relevante informatie voor jouw studie. Veel van de informatie is digitaal. 1 10 | Industrieel Ontwerpen



Stop searching, start finding! Tijdens je studie komt het Virtuele Kenniscentrum (VKC) van jouw opleiding goed van pas. Het VKC is het ideale vertrekpunt voor informatie op jouw vakgebied, want het biedt je "virtually all knowledge in your field". Maak kennis met jouw VKC op http://vkc.library.tudelft.nl. Hét digitale loket Op www.library.tudelft.nl vind je niet alleen vakspecifieke informatie, maar ook bijvoorbeeld praktische informatie over de bibliotheek, de online catalogus, databases, naslagwerken, internet-bronnen, instructies en kaarten. Bovendien vind je er artikelen, proefschriften, rapporten, afstudeer-scripties, dictaten, verslagen, octrooien en andere publicaties van de TU Delft op http://repository.tudelft.nl. Zoek je specifieke informatie, heb je een vraag, verzoek, klacht of opmerking over de dienstverlening van de TU Delft Library? Ga dan naar http://AskYourLibrary.tudelft.nl, het digitale loket van de bibliotheek. Direct een helder antwoord Via Ask Your Library (http://AskYourLibrary.tudelft.nl) kun je met de Klantenservice van de bibliotheek communiceren waar, wanneer en hoe het jou op dat moment uitkomt. Op veel van je vragen krijg je van de bibliotheek direct een helder antwoord. Tijdens kantooruren kun je chatten met een bibliotheekmedewerker, die zelfs met je kan co-browsen. De medewerker helpt je dan om specifieke bronnen te vinden door informatie met een cursor aan te wijzen. Antwoord op je vragen vind je ook in de Frequently Asked Questions, maar je kunt uiteraard ook bellen (015 – 27 85678), mailen ([email protected]) of in één van de vestigingen bezoeken. Vestigingen en actuele openingstijden vind je op http://www.library.tudelft.nl. Gemakkelijk Als je een computer gebruikt die op het campusnetwerk van de TU Delft is aangesloten, kun je digitaal van vrijwel alle bibliotheekdiensten gebruik maken. In de Centrale Vestiging op het Prometheusplein 1, achter de Aula, kun je overdag, ’s avonds en in het weekend terecht voor het opvragen van boeken, studeren met of zonder computer, vergaderen, printen en kopiëren. Tijdens de tentamenperiodes zijn de openingstijden van de Centrale Vestiging nog ruimer. In de Centrale Vestiging vind je ook het Trésor, de schatkamer met unieke, kwetsbare en kostbare stukken. Het Trésor is op afspraak te bezichtigen http://tresor.library.tudelft.nl. Sommige faculteiten hebben hun eigen bibliotheek, maar iedereen kan terecht in de Centrale Vestiging!

1 11 | Studiegids 2009/2010



Centrale Vestiging Prometheusplein 1 2628 ZC Delft Tel.: +31 (0)15 27 85678 E-mail: [email protected] 5.9

Zelfstudiewerkplekken Voor zelfstudie kan je in de faculteiten en bibliotheek terecht bij de hiervoor ingerichte zelfstudiewerkplekken. Je vindt ze in aparte ruimtes en in de hal van de gebouwen. Bij veel zelfstudiewerkplekken kan je je laptop aansluiten. 5.10

Student & Career Support Student & Career Support helpt je bij zaken die goed studeren in de weg staan. Je kan er voor persoonlijke ondersteuning en advies terecht maar ook als groep kan je er terecht. Studentendecanen, studentenpsychologen en een informatiecentrum kunnen helpen met: wettige zaken, studiebeurzen en financiële ondersteuning, psychosociale ondersteuning, hulp bij studie en loopbaanen oriëntatie op de arbeidsmarkt. In het gebouw van Onderwijs- & Studentenzaken (O&S) aan de Jaffalaan 9a (ingang Mekelweg) kun je bij de balie terecht voor afspraken met een studentendecaan of een studentenpsycholoog of voor vragen over het informatiecentrum. De studentenpsychologen hebben bovendien op dinsdag- en donderdagochtend een Open Spreekuur van 11.30 – 12.30 uur waar je zonder afspraak terecht kunt. Meld je wel aan bij de balie. Een aankondiging van je komst via telefoon of email wordt overigens wel op prijs gesteld. Bij Student & Career Support kan je ook workshops en trainingen volgen zoals Constructief Denken, Ontspannen, Mindmappen, Solliciteren, studeren met Dyslexie, en Persoonlijke Effectiviteit. Meer informatie vind je op de website www.smartstudie.tudelft.nl. Op de begane grond bij de balie van O&S vind je ook het Informatiecentrum (geopend van 09.00 uur – 17.00 uur). Daar kun je terecht als je informatie wilt zoeken over je (studie)loopbaan. Er is documentatie beschikbaar over onder andere WO- en HBO-opleidingen, arbeidsmarkt, studie- en beroepskeuze, buitenlandse studies, uitwisselingsprogramma’s, summer 1 12 | Industrieel Ontwerpen



courses, beurzen en taalcursussen. Een groot deel van de dag is er iemand aanwezig om je zo nodig wegwijs te maken. Openingstijden: maandag t/m vrijdag van 09.00 uur tot 17.00 uur Jaffalaan 9A (bezoekersingang is aan de Mekelweg). 2628 BX Delft Tel.: +31 (0)15 27 88004 E-mail: [email protected] Website: www.studentandcareersupport.tudelft.nl 5.11

Faciliteiten voor studenten met een functiebeperking De universiteit zorgt er voor dat het onderwijs ook toegankelijk is voor studenten met een handicap. Dit betekent dat er passende faciliteiten zijn voor studenten met een functiebeperking of een chronische ziekte. Dat gebeurt in financiële vorm (waaronder RAS) of door speciale onderwijsfaciliteiten, maar ook door het organiseren van speciale aciviteiten of diensten zoals een workshop Dyslexie en het project Studiemaatjes. Als je speciale behoeften hebt, neem dan contact op met je studieadviseur. Maak je wensen vroeg kenbaar want het kan soms enige tijd duren om de faciliteiten te organiseren. 5.12

Unit Sport & Cultuur Bij de Unit Sport & Cultuur kun je terecht voor bijna alle binnen- en buitensporten. De meeste velden en banen zijn verlicht zodat ze ook ’s avonds gebruikt kunnen worden. Je kunt er ook allerlei culturele activiteiten doen: z Cursussen, waaronder video, fotografie, schilderen, tekenen, plastiek, keramiek, instrumentenbouw, klassieke muziek, lichte en popmuziekstemvorming, geluidsbewerking met de computer, moderne en oriëntaalse dans, capoeira, filosofie en schrijven. z Vocale en instrumentale muziekgroepen. z Gebruik van muziekinstrumenten, waaronder piano’s, drumstellen, saxofoons en gitaren.

1 13 | Studiegids 2009/2010



Sportcentrum TU Delft Mekelweg 8 2628 CD Delft Tel.: +31 (0) 15 27 82443 E-mail: [email protected] Website: www.snc.tudelft.nl Cultuurcentrum TU Delft Mekelweg 10 2628 CD Delft Tel: +31 (0) 15 27 83988 E-mail: [email protected] Website: www.snc.tudelft.nl 5.13

Ombudsman voor studenten Heb je als student klachten over de Technische Universiteit Delft, de faculteiten of medewerkers ervan? Probeer ze eerst zelf op te lossen met de studieadviseur van je faculteit. Lukt dat niet, kom dan naar de ombudsman voor studenten. Hij kan je helpen om problemen op te lossen en doet voorstellen om te voorkomen dat anderen in soortgelijke situaties terechtkomen. De ombudsman van de TU Delft is de heer drs. W.J.M. Knippenberg. Aula TU Delft Mekelweg 5 2628 CC Delft Tel.: +31 (0)15 27 84403 E-mail: [email protected] Neem eerst contact op per e-mail. 5.14

Veiligheid, Gezondheid en Bedrijfshulpverlening Als student bij de TU Delft heb je net als werknemers recht op een veilige en gezonde werk- of studieplek. Je hebt daarbij ook de verplichting om je veilig voor jezelf en anderen te gedragen. In Nederland zijn de veiligheidseisen en gedragsregels vastgelegd in de Arbeidsomstandigheden (Arbo) -




wetgeving. Binnen de TU Delft gelden daarnaast ook specifieke veiligheidsregels en milieuregels. Basisregels Studenten mogen geen technische ruimten binnengaan. Het verrichten van handelingen en experimenten waaraan risico verbonden is, mag alleen na passende instructie en na toestemming van de begeleider. Wie het vermoeden heeft risico te lopen bij het uitvoeren van een opdracht kan deze weigeren en hierover contact opnemen met de Arbo- Milieu adviseur. Ongewenst gedrag Agressie, seksuele intimidatie, bedreiging, pesten en discriminatie worden beschouwd als ongewenst gedrag en worden niet getolereerd. Ongewenst gedrag kan je melden bij het College van Bestuur. Je kunt hierover ook contact opnemen met de Vertrouwenspersoon van de faculteit, die klachten discreet kan behandelen. Rookverbod Bij de TU Delft geldt een algeheel rookverbod, met uitzondering van de rookruimten en locaties waar roken* tijdelijk wordt toegestaan. Overtreding van het rookverbod geldt als ongewenst gedrag. Wie last heeft van rookoverlast kan dit melden bij de Arbo- en Milieuadviseur* (AMa) of de Vertrouwenspersoon*. Beeldschermwerk Intensief beeldschermwerk kan leiden tot aandoeningen van de bovenste ledematen en de nek. Dit wordt algemeen RSI genoemd. De kans op RSI wordt groter als onder spanning wordt gewerkt, bij voorbeeld tijdens het maken van een scriptie. Vergevorderde RSI is moeilijk te genezen en moet dus vermeden worden. Zorg voor een goede werkhouding en neem regelmatig korte werkpauzes; het programma “workpace” kan hierbij helpen. De Arbo- en Milieuadviseur kan advies geven en een meting uitvoeren op de werkplek. Calamiteiten en Bedrijfshulpverlening De TU Delft heeft een organisatie voor bedrijfshulpverlening (BHV). Leden hiervan zijn bekend bij het personeel. Ze verrichten EHBO en treden op bij calamiteiten. Laat verwondingen altijd behandelen. Meld ongevallen en bijna-ongevallen altijd bij de BHV.

1 15 | Studiegids 2009/2010



Bij brand, een bedrijfsongeval of een bedreigende situatie gelden de volgende regels: z Een ‘slow whoop’ sirene van de omroepinstallatie duidt een alarm aan. Volg direct de instructies op. z Stel jezelf in veiligheid en waarschuw anderen. z Druk bij brand een brandmelder in. z Meld een calamiteit via 112 vanuit een vast toestel en beantwoord de vragen. z Volg de instructies op van de Bedrijfshulpverlening (BHV). Meer informatie vind je op www.tudelft.nl onder “medewerkers” – “A-Z index”. 5.15

De Delftse Studentenvakbond “VSSD” De VSSD is de Vereniging voor Studie- en Studentenbelangen te Delft. Zoals de naam al zegt houdt ze zich bezig met het behartigen van de belangen van de studenten in Delft. Al in 1887 is de basis gelegd voor de huidige VSSD (zie geschiedenis). De vereniging wordt voor en door studenten gerund. Door de loop van de jaren heen heeft de VSSD een aantal diensten ontwikkeld die door personeel ondersteund worden zoals de uitgeverij en de boekenverkoop. De VSSD wordt feitelijk bestuurd door de Delftse Studenten Raad, de DSR. Deze raad van 13 wijze studenten vergadert eens in de zes weken over het beleid van de VSSD en de te varen koers. In de DSR hebben drie fracties zitting: ORAS, AAG en DQ. De DSR wordt voorgezeten door David Riphagen. Vereniging voor Studie en Studentenbelangen te Delft VSSD Leeghwaterstraat 42 2628CA Delft Tel:+31 (0)15 27 82050 E-mail: [email protected] Website: www.VSSD.nl




5.16

De Studentenraad Er hebben twee fracties zitting in de studentenraad van Delft: AAG en ORAS. Samen vormen zij het instrument voor de student om invloed uit te oefenen op het beleid van de TU. Zowel AAG als ORAS hebben vertegenwoordigers in de ledenraad van de VSSD. AAG Mekelweg 4 2628 CD Delft Tel.: +31(0)15 27 83121 E-mail: [email protected] Website: www.aag.tudelft.nl ORAS Mekelweg 4 2628 CD Delft Tel.: +31(0)15 27 83349 E-mail: [email protected] Website: www.oras.tudelft.nl 5.17

Huisvesting Huisvestigingsorganisatie DUWO heeft met de TU Delft een overeenkomst afgesloten voor het huisvesten van buitenlandse studenten en gasten. De contracten met de studenten / gasten of buitenlandse studenten hebben een vaste looptijd en de mogelijkheid tot verlenging. De toewijzing van aanvragen gebeurt op basis van “first come, first served”. Bezoekadres Stichting DUWO Kanaalweg 4 2628 EB Delft Postadres Postbus 54 2600 AB Delft Tel.: +31 (0)15 21 92200 E-mail: [email protected] Website: www.duwo.nl 1 17 | Studiegids 2009/2010



Een gebruikelijk systeem in Delftse studenthuizen is ‘instemming’. Dit betekent dat je op sollicitatie moet bij de bewoners van het huis. Huisvesting vinden in Delft is moeilijk, zeker als je goedkope huisvesting zoekt, dus begin zo vroeg mogelijk te zoeken! 5.18

Medische Zorg De Stichting Studentengezondheidszorg (SGZ), biedt gezondheidszorg voor studenten, zowel medische als psychotherapeutisch zorg. Omdat SGZ voornamelijk preventieve hulp biedt, adviseren we je je eigen huisarts te nemen, die bij je op bezoek kan komen in geval van ziekte. Dit kan een van de huisartsen van de SGZ zijn. Stichting Studentengezondheidszorg Beukenlaan 4 2612 VC Delft Huisartsen: Tel.: +31 (0)15 21 35358 E-mail: [email protected] Vaccinaties: Tel.: +31 (0)15 21 21507 E-mail: [email protected] Psychologen: Tel.: +31 (0)15 21 33426 E-mail: [email protected]. Website: www.sgz.nl 5.19

Motiv MoTiv werkt aan de Technische Universiteit Delft vanuit de kerken. Zij legt zich toe op de ontwikkeling van motivatie, inspiratie en passie van mensen die voor een beroep in de technologie kiezen. In de programma’s van MoTiv verkennen zij hun kracht en betrokkenheid. MoTiv wil zo persoonlijke vaardigheden en maatschappelijk draagvlak versterken en bijdragen aan het technieken cultuurdebat in de samenleving.




Bij MoTiv werken pastores waarmee je een afspraak kunt maken voor individueel pastoraat coaching. Voor wie bezinning zoekt is er elke zondag om 11:15 uur een Oecumenische kerkdienst op Noordeinde 4. Voorstraat 60 2611 JS Delft Tel.: +31 (0)15 21 23421 E-mail: [email protected] Website: www.motiv.tudelft.nl 5.20

Studium Generale Bij Studium Generale maak je kennis met de oudste en jongste ontwikkelingen van wetenschap, kunst, cultuur en maatschappij. Studium Generale biedt je de mogelijkheid je horizon te verbreden en kennis te nemen van andere disciplines dan het eigen studieterrein. Twee maal per jaar geeft Studium Generale een programmablad uit waarin alle activiteiten worden aangekondigd. Dit wordt verspreid over alle TU gebouwen, maar is ook los verkrijgbaar. Als je niets wilt missen, is het handig om je op te geven voor de wekelijkse email nieuwsbrief. Zo ben je altijd op de hoogte! Je kunt je hiervoor opgeven via [email protected]. Op de website www.sg.tudelft.nl vind je het actuele programma. Studium Generale Faculteit TBM Kamer a.0.260 Jaffalaan 5 2628 BX Delft Tel.: +31(0)15 27 85235 E-mail: [email protected] Website: www.sg.tudelft.nl Openingstijden secretariaat: Maandag t/m donderdag van 09.00 uur – 17.00 uur

1 19 | Studiegids 2009/2010



5.21

Delta Delta is het informatie- en opinieblad van de TU Delft, verzorgd door een journalistiek onafhankelijke redactie. Redactie Delta Universiteitsbibliotheek kamer 0.18 – 0.28 Prometheusplein 1 2628 ZC Delft Postadres: Postbus 139 2600 AC Delft Tel.: +31 (0)15 27 84848 E-mail: [email protected] Website: www.delta.tudelft.nl 5.22

Minors Het studieprogramma is ingericht volgens de major / minor-structuur sinds 2006. De meeste Bacheloropleidingen zijn al met minors gestart, enkele zullen ook dit jaar of volgend jaar starten. Een minor is een samenhangend geheel van vakken ter grootte van 30 EC met primair als doel je kennis te verbreden. Gedetailleerde informatie over alle minors vind je op de website http://minors.tudelft.nl. De omschrijvingen van de minors en informatie over individuele vakken is te vinden in de digitale studiegids http://studiegids.tudelft.nl.



6. Jaarkalender


Februari 1 2 3 4 5

ma di wo do vr

Kalenderweek Onderwijsweek

5 6 7 8 9

12 13 14 15 16

28 2

8 9 10 11 12

19 20 21 22 23

29 3

15 16 17 18 19

7 3

26 27 28 29 30

30 4

22 23 24 25 26

8 4

21 22 23 24 25

39 4

41 6

9 10 11 12 13

32 6

8 9 10 11 12

10 6

Oktober 5 6 7 8 9

Augustus 2 3 4 5 6

31 5

Maart 1 2 3 4 5

9 5

28 29 30 1 2

40 5

16 17 18 19 20

33 7

15 16 17 18 19

11 7

12 13 14 15 16

42 7

23 24 25 26 27

34 8

22 23 24 25 26

12 8

19 20 21 22 23

43 8

29 30 31 1 2

13 9

26 27 28 29 30

44 9

46 11

April 12 13 14 15 16

15 11

26 27 28 29 30

17 13

23 24 25 26 27

48 13

49 14

50 15

Mei 3 4 5 6 7

18 14

10 11 12 13 14

19 15

December 30 7 1 8 2 9 3 10 4 11

onderwijs geen onderwijs (her-) tentamens

19 20 21 22 23

16 12

16 17 18 19 20

47 12

24 25 26 27 28

21 17

21 22 23 24 25

52 17

7 8 9 10 11

23 19

Januari 4 5 6 7 8

1 19

14 15 16 17 18

24 20

11 12 13 14 15

2 20

21 22 23 24 25

25 21

18 19 20 21 22

3 21

28 29 30 1 2

26 22

25 26 27 28 29

4 22

: 21 Dec. 2009 t/m 1 Jan. 2010 : 22 Februari t/m 26 Februari : 2 April : 4 en 5 April : 30 April : 5 Mei : 13 Mei : 24 Mei

Juni 31 1 2 3 4

22 18

28 29 30 31 1

53 18

Kerstperiode Krokusvakantie Goede vrijdag Pasen Koninginnedag Bevrijdingsdag Hemelvaart 2e Pinksterdag

17 18 19 20 21

20 16

14 15 16 17 18

51 16

Het faculteitsgebouw is van maandag t/m donderdag geopend van 08:00 tot 22:00 uur en op vrijdag van 08:00 tot 19:00 uur. In de weekenden en op feestdagen is de faculteit gesloten.

5 6 7 8 9

14 10

November 2 9 3 10 4 11 5 12 6 13

45 10

aanmelden voor onderwijs in semester 1 kan tot en met 2 augustus 2009 aanmelden voor onderwijs in semester 2 kan tot en met 3 januari 2010

Juli

27 1

Onderwijsvrije periode

ma di wo do vr


6 2

14 15 16 17 18

September 31 7 1 8 2 9 3 10 4 11

5 1

38 3

36 1

37 2

Voorjaarssemester

ma di wo do vr


Najaarssemester

Jaarkalender Bachelor Onderwijs 2009/2010


6 | Jaarkalender


6 | Jaarkalender

6.1

College uren 1 2 3 4

8.45 - 9.30 9.45 - 10.30 10.45 - 11.30 11.45 - 12.30

5 6 7 8

13.45 14.45 15.45 16.45

-

14.30 15.30 16.30 17.30

A1 18.45 - 19.30 A2 19.45 - 20.30 A3 20.45 - 21.30

1 23 | Studiegids 2009/2010



7. Bijlage: Regelgeving 2009-2010


%DFKHORURSOHLGLQJ,QGXVWULHHO2QWZHUSHQ

2QGHUZLMVHQ([DPHQUHJHOLQJ2(5 H[DUWLNHO:+: PHWDOVELMODJH8LWYRHULQJVUHJHOLQJ

5HJHOV 5LFKWOLMQHQ YDQGH([DPHQFRPPLVVLH H[DUWLNHO:+:

'H]HXLWJDYHYHUVFKLMQWRQGHUYHUDQWZRRUGHOLMNKHLGYDQGH )DFXOWHLW,QGXVWULHHO2QWZHUSHQ -XQL 7HFKQLVFKH8QLYHUVLWHLW'HOIW

,QKRXG

2QGHUZLMVHQ([DPHQUHJHOLQJ2(5

H[DUWLNHO:+:

3DUDJUDDI±$OJHPHHQ 3DUDJUDDI±3URSHGHXVH 3DUDJUDDI±%DFKHORUIDVH 3DUDJUDDI±$DQPHOGLQJWRHODWLQJHQGHHOQDPHRQGHUZLMV 3DUDJUDDI±7HQWDPHQVHQDIURQGHQYDQSUDFWLFD 3DUDJUDDI±6WXGHUHQPHWHHQIXQFWLHEHSHUNLQJ 3DUDJUDDI±9ULMVWHOOLQJ 3DUDJUDDI±([DPHQV 3DUDJUDDI±6WXGLHEHJHOHLGLQJHQELQGHQG VWXGLHDGYLHV 3DUDJUDDI±6WULMGLJKHLGZLM]LJLQJHQEHURHS 3DUDJUDDI±,QZHUNLQJWUHGLQJ

8LWYRHULQJVUHJHOLQJELMODJHELMGH2(5

3DUDJUDDI±$OJHPHHQ 3DUDJUDDI±6DPHQVWHOOLQJYDQKHWSURJUDPPD 3DUDJUDDI±'HPLQRUV 3DUDJUDDI±2YHUJDQJVUHJHOLQJ 3DUDJUDDI±7RHODWLQJVYRRUZDDUGHQWRWGHPDVWHU 3DUDJUDDI±,QZHUNLQJWUHGLQJ

5HJHOV 5LFKWOLMQHQYDQGH([DPHQFRPPLVVLH

H[DUWLNHO:+:

3DUDJUDDI±$OJHPHHQ 3DUDJUDDI±$DQPHOGHQHQWHUXJWUHNNHQ 3DUDJUDDI±7HQWDPHQVHQWRHWVLQJSUDFWLFD 3DUDJUDDI±9ULMVWHOOLQJ 3DUDJUDDI±1DGHUHUHJHOVVWDJHHQSURMHFWHQ 3DUDJUDDI±1DGHUHUHJHOVEDFKHORUHLQGZHUN 3DUDJUDDI±(OGHUVDIJHOHJGHRQGHUGHOHQ 3DUDJUDDI±=DNVODDJUHJHOLQJHQ 3DUDJUDDI±7RHNHQQLQJSUHGLFDDWµPHWORI¶¶ 3DUDJUDDI±*HWXLJVFKULIWHQHQEHKDDOGHUHVXOWDWHQ 3DUDJUDDI±%HURHSHQVORWEHSDOLQJHQ

_%DFKHORURSOHLGLQJ,QGXVWULHHO2QWZHUSHQ

2QGHUZLMVHQ([DPHQUHJHOLQJ2(5 H[DUWLNHO:+:


3DUDJUDDI±$OJHPHHQ

$UWLNHO±7RHSDVVLQJVJHELHGYDQGHUHJHOLQJ2(5 'H]HUHJHOLQJLVYDQWRHSDVVLQJRSKHWRQGHUZLMVHQGHH[DPHQVYDQGH EDFKHORURSOHLGLQJ,QGXVWULHHO2QWZHUSHQKLHUQDWHQRHPHQGHRSOHLGLQJ 'HRSOHLGLQJZRUGWYHU]RUJGRQGHUYHUDQWZRRUGHOLMNKHLGYDQGHIDFXOWHLW ,QGXVWULHHO2QWZHUSHQYDQGH7HFKQLVFKH8QLYHUVLWHLW'HOIWKLHUQDWHQRHPHQGH IDFXOWHLW 9RRUGHRSOHLGLQJLVHHQ8LWYRHULQJVUHJHOLQJ2(5YDQNUDFKWGLH RQGHUGHHOXLWPDDNWYDQGH]HUHJHOLQJELMODJHELMGH2(5 7HQDDQ]LHQYDQGHXLWYRHULQJYDQGH]HUHJHOLQJLVGHGHFDDQYDQGHIDFXOWHLW EHYRHJG'HGHFDDQKHHIW]LMQWDNHQLQGH]HYRRU]RYHUGLHQLHWYDOOHQRQGHUGH EHYRHJGKHLGYDQGHH[DPHQFRPPLVVLHJHPDQGDWHHUGDDQGHGLUHFWHXU RQGHUZLMVYDQGHIDFXOWHLW 9UDJHQHQYHU]RHNHQWHQDDQ]LHQYDQKHWEHSDDOGHLQGH]HUHJHOLQJNXQQHQ ZRUGHQJHULFKWDDQH[DPHQFRPPLVVLHLR#WXGHOIWQORQJHDFKWRIKHWEHSDDOGH YDOWRQGHUGHEHYRHJGKHLGYDQGHGLUHFWHXURQGHUZLMVRIGHH[DPHQFRPPLVVLH ppQORNHW $UWLNHO±%HJULSVEHSDOLQJHQ 'HLQGH]HUHJHOLQJYRRUNRPHQGHEHJULSSHQKHEEHQLQGLHQGLHEHJULSSHQRRN YRRUNRPHQLQGH:HWRSKHWKRJHURQGHUZLMVHQZHWHQVFKDSSHOLMNRQGHU]RHN :+: GHEHWHNHQLVGLHGH]HZHWHUDDQJHHIW ,QGH]HUHJHOLQJZRUGWYHUVWDDQRQGHU D 'HZHW 'H:HWRSKHWKRJHURQGHUZLMVHQZHWHQVFKDSSHOLMN RQGHU]RHNDIJHNRUWWRW:+:6WDDWVEODGHQ]RDOV VLQGVGLHQJHZLM]LJG

E

,QVWHOOLQJ

7HFKQLVFKH8QLYHUVLWHLW'HOIW78'HOIW

F

2SOHLGLQJ

G

6WXGHQW

H

&RKRUW

I

3URSHGHXVH

J

%DFKHORUIDVH

'HEDFKHORURSOHLGLQJEHGRHOGLQDUWLNHODOLGRQGHUD YDQGHZHW +LMRI]LMGLHDOVVWXGHQWRIH[WUDQHXVLVLQJHVFKUHYHQDDQGH 78'HOIWYRRUKHWYROJHQYDQKHWRQGHUZLMVHQRIKHW DIOHJJHQYDQGHWHQWDPHQVHQGHH[DPHQVYDQGHRSOHLGLQJ 'HJURHSVWXGHQWHQGLH]LFKLQHHQEHSDDOGVWXGLHMDDUYRRU KHWHHUVWYRRUGHRSOHLGLQJKHHIWLQJHVFKUHYHQ 'HSURSHGHXWLVFKHIDVHYDQGHRSOHLGLQJDOVJHQRHPGLQ DUWLNHOYDQGHZHW +HWJHGHHOWHYDQGHRSOHLGLQJGDWYROJWRSGH SURSHGHXWLVFKHIDVH


K

0DMRU

L

0LQRU

M

6FKDNHOPLQRU (HQVDPHQKDQJHQGJHKHHOYDQEDFKHORUYDNNHQGDWLVJHULFKW

N

6WXGLHMDDU

O

6HPHVWHU

(HQVDPHQKDQJHQGJHKHHOYDQEDFKHORUYDNNHQPHWHHQ JH]DPHQOLMNHRPYDQJYDQHFWVGLHSDVVHQELQQHQGH JHQHULHNHHLQGWHUPHQYDQGHEDFKHORURSOHLGLQJ'HVWXGHQW KHHIWNHX]HYULMKHLGELMKHWVDPHQVWHOOHQYDQHHQPLQRU

RSLQVWURRPLQHHQDQGHUHQLHWYHUZDQWHPDVWHURSOHLGLQJ 'HLQKRXGYDQKHWSURJUDPPDYDQHHQVFKDNHOPLQRUZRUGW GRRUGHRSOHLGLQJYDVWJHVWHOG

P .ZDUWLHO Q

9DN

R

3UDFWLFXP

S

7HQWDPHQ

H

J

'HYDNNHQYDQGHEDFKHORURSOHLGLQJPHWHHQJH]DPHQOLMNH RPYDQJYDQHFWVZHONH]RZHODDQGHGRPHLQVSHFLILHNH DOVGHJHQHULHNHHLQGWHUPHQGLHQHQWHYROGRHQ'HLQKRXG YDQKHWPDMRUSURJUDPPDZRUGWGRRUGHRSOHLGLQJ YDVWJHVWHOG

+HWWLMGYDNGDWDDQYDQJWRSVHSWHPEHUHQHLQGLJWRS DXJXVWXVYDQKHWGDDURSYROJHQGHMDDU 1%'HRSHQLQJYDQKHWDFDGHPLVFKMDDUYLQGW SODDWVRSDXJXVWXV

'HKHOIWYDQHHQVWXGLHMDDU

'HKHOIWYDQHHQVHPHVWHU

(HQRQGHUZLMVHHQKHLGYDQGHRSOHLGLQJDOVEHGRHOGLQDUWLNHO OHGHQHQYDQGHZHWHHQYDNNDQPHHUGHUH RQGHUGHOHQEHYDWWHQ

(HQSUDNWLVFKHRHIHQLQJDOVJHQRHPGLQDUWLNHOOLG RQGHUGYDQGHZHWLQHHQYDQGHYROJHQGHYRUPHQ • KHWPDNHQYDQHHQVFULSWLH • KHWPDNHQYDQHHQZHUNVWXNRIHHQSURHIRQWZHUS • KHWXLWYRHUHQYDQHHQRQWZHUSRIRQGHU]RHNRSGUDFKW • KHWXLWYRHUHQYDQHHQSURMHFW • KHWYHUULFKWHQYDQHHQOLWHUDWXXUVWXGLH • KHWGRHQYDQHHQVWDJH • KHWGHHOQHPHQDDQYHOGZHUNRIHHQH[FXUVLH • KHWXLWYRHUHQYDQSURHYHQHQH[SHULPHQWHQRI • KHWGHHOQHPHQDDQHHQDQGHUHRQGHUZLMVDFWLYLWHLWGLH JHULFKWLVRSKHWEHUHLNHQYDQEHSDDOGHYDDUGLJKHGHQ (HQSUDFWLFXPNDQGHRPYDQJKHEEHQYDQHHQYDN RQGHUZLMVHHQKHLG RIYDQHHQRQGHUGHHOGDDUYDQ

(HQRQGHU]RHNQDDUGHNHQQLVKHWLQ]LFKWHQGH YDDUGLJKHGHQYDQGHVWXGHQWPHWEHWUHNNLQJWRWHHQYDNRI SUDFWLFXP]RDOVJHGHILQLHHUGRQGHUQHQRDOVPHGHGH EHRRUGHOLQJYDQGDWRQGHU]RHNGRRUWHQPLQVWHppQGDDUWRH GRRUGHH[DPHQFRPPLVVLHDDQJHZH]HQH[DPLQDWRU _%DFKHORURSOHLGLQJ,QGXVWULHHO2QWZHUSHQ

T

'HHOWHQWDPHQ 2QGHU]RHNQDDUGHNHQQLVKHWLQ]LFKWHQGHYDDUGLJKHGHQ

U

6XPPDWLHYH WRHWVHQ )RUPDWLHYH WRHWVHQ

V

W

([DPHQ

X

([DPHQ FRPPLVVLH ([DPLQDWRU

Y

Z 8LWYRHULQJV UHJHOLQJ [ 6WXGLHSXQW

\

:HUNGDJ

]

)XQFWLH EHSHUNLQJ

DD 3URSHGHXVH VWXGLHDGYLHV

YDQGHVWXGHQWPHWEHWUHNNLQJWRWHHQRQGHUGHHOELQQHQHHQ YDNRISUDFWLFXP]RDOVJHGHILQLHHUGRQGHUQHQRDOVPHGH GHEHRRUGHOLQJYDQGDWRQGHU]RHNGRRUWHQPLQVWHppQ GDDUWRHGRRUGHH[DPHQFRPPLVVLHDDQJHZH]HQH[DPLQDWRU 7RHWVHQWHQWDPHQVRIEHRRUGHOLQJHQYDQSUDFWLFD GLH PHHWHOOHQLQGHEHUHNHQLQJYDQKHWHLQGFLMIHUYRRUHHQYDN 7RHWVHQGLHEHGRHOG]LMQRPGHVWXGHQWIHHGEDFNWHJHYHQ RSGHRQWZLNNHOLQJYDQ]LMQNHQQLVHQYDDUGLJKHGHQGH]H WRHWVHQWHOOHQQLHWPHHLQGHHLQGFLMIHUEHUHNHQLQJ 7RHWVLQJZDDUELMGRRUGHH[DPHQFRPPLVVLHRYHUHHQNRPVWLJ DUWLNHOYDQGHZHWZRUGWYDVWJHVWHOGRIDOOHWHQWDPHQV HQWRHWVHQYDQGHWRWGHSURSHGHXVHUHVSHFWLHYHOLMNWRWGH EDFKHORUIDVHEHKRUHQGHYDNNHQHQSUDFWLFD RQGHUZLMVHHQKHGHQ PHWJRHGJHYROJ]LMQDIJHOHJGRI DIJHURQG 'HH[DPHQFRPPLVVLHYDQGHRSOHLGLQJLQJHVWHOG RYHUHHQNRPVWLJDUWLNHOYDQGHZHW 'HJHQHGLHFRQIRUPDUWLNHOOLGYDQGHZHWGRRUGH H[DPHQFRPPLVVLHZRUGWDDQJHZH]HQWHQEHKRHYHYDQKHW DIQHPHQYDQWHQWDPHQV:DDULQGHWHNVWµH[DPLQDWRU¶VWDDW PDJRRNJHOH]HQZRUGHQµH[DPLQDWRUHQ¶,QGHSUDNWLMN WUHHGWQRUPDOLWHUGHGRFHQWRSDOVH[DPLQDWRU 'H8LWYRHULQJVUHJHOLQJEHKRUHQGHELMGH]H2QGHUZLMVHQ ([DPHQUHJHOLQJ

6WXGLHSXQWRI(XURSHDQFUHGLWFRQIRUPKHW(XURSHDQ&UHGLW 7UDQVIHU6\VWHP(&76 ppQVWXGLHSXQWVWDDWYRRU JHPLGGHOGXXUVWXGLHEHODVWLQJ 0DDQGDJWRWHQPHWYULMGDJPHWXLW]RQGHULQJYDQGH HUNHQGHIHHVWGDJHQ $OOHDDQGRHQLQJHQGLHWLMGHOLMNRIFKURQLVFKYDQDDUG]LMQHQ GLHGHVWXGHQWVWUXFWXUHHOEHSHUNHQELMKHWYROJHQYDQ RQGHUZLMVHQRIKHWGRHQYDQYDNNHQRIWHQWDPHQV +HWDGYLHVEHGRHOGLQDUWLNHOEOLGYDQGHZHWGDWDDQ LHGHUHVWXGHQWXLWHUOLMNDDQKHWHLQGYDQGLHQVHHUVWHMDDU YDQLQVFKULMYLQJYRRUGHSURSHGHXWLVFKHIDVHZRUGWJHJHYHQ _%DFKHORURSOHLGLQJ,QGXVWULHHO2QWZHUSHQ

EE %LQGHQG VWXGLHDGYLHV

Q

U

FF :HEVLWH

GG %ODFNERDUG

LJ

W

Q

HH &RXUVH%DVH

'HDIZLM]LQJYHUERQGHQDDQKHWSURSHGHXVHVWXGLHDGYLHV EHGRHOGLQDUWLNHOOLGYDQGHZHWHHUVWHYRO]LQGH]H NDQQLHWHHUGHUGDQWHJHQKHWHLQGHYDQKHWHHUVWHMDDUYDQ LQVFKULMYLQJDDQHHQVWXGHQWZRUGHQJHJHYHQ 'HZHEVLWHYDQGH78'HOIWLQKHWELM]RQGHUGHSDJLQD¶VPHW DOOHVSHFLILHNHLQIRUPDWLHRYHUGHIDFXOWHLWGHRSOHLGLQJGLH GHIDFXOWHLWDDQELHGWGHUHJHOJHYLQJHQDDQYHUZDQWH DDQJHOHJHQKHGHQZDDURQGHUGHLQIRUPDWLHLQ%ODFNERDUGHQ &RXUVH%DVH6WXGHQWHQSRUWDO,2 (OHNWURQLVFKV\VWHHPGDWEHVWHPGLVYRRUKHWXLWZLVVHOHQYDQ RQGHUZLMVLQIRUPDWLH%ODFNERDUGLVEHVFKLNEDDUYLDGH ZHEVLWHYDQGHIDFXOWHLW %URQEHVWDQGPHWEHVFKULMYLQJYDQDOOHYDNNHQYDQGH RSOHLGLQJ&RXUVH%DVHLVGHEDVLVYRRUGHKDUGFRS\YDQGH EDFKHORUVWXGLHJLGVHQYRRUGHGLJLWDOHYHUVLHGDDUYDQ]RDOV JHSXEOLFHHUGRSGHZHEVLWHKWWSVWXGLHJLGVWXGHOIWQOHQRS %ODFNERDUG

$UWLNHO±'RHOYDQGHRSOHLGLQJ 0HWGHRSOHLGLQJZRUGWEHRRJG D VWXGHQWHQRSWHOHLGHQWRWEDFKHORURIVFLHQFHLQ,QGXVWULHHO2QWZHUSHQ ZDDUELMGHHLQGWHUPHQ]RDOVEHVFKUHYHQLQDUWLNHOEHUHLNWGLHQHQWHZRUGHQ E WRHODWLQJWRWRSGHRSOHLGLQJDDQVOXLWHQGHPDVWHURSOHLGLQJHQ]LMQGHGH PDVWHURSOHLGLQJHQ'HVLJQIRU,QWHUDFWLRQ,QWHJUDWHG3URGXFW'HVLJQHQ 6WUDWHJLF3URGXFW'HVLJQYDQGHIDFXOWHLWHQGHPDVWHURSOHLGLQJHQ,QGXVWULHHO 2QWZHUSHQDDQGH78(LQGKRYHQHQGH87ZHQWH F WRHODWLQJWRWPDVWHURSOHLGLQJHQDDQGH78'HOIWHQDQGHUH1HGHUODQGVH XQLYHUVLWHLWHQWHEHSDOHQGRRUGHEHWUHIIHQGHRSOHLGLQJ G WRHODWLQJWRWPDVWHURSOHLGLQJHQDDQEXLWHQODQGVHLQVWHOOLQJHQWHEHSDOHQGRRU GHEHWUHIIHQGHRSOHLGLQJ H GDQZHOPRJHOLMNHWRHWUHGLQJWRWGHDUEHLGVPDUNW $UWLNHO±(LQGWHUPHQYDQGHRSOHLGLQJ 'HHLQGWHUPHQYDQGHEDFKHORURSOHLGLQJJHYHQDDQRYHUZHONHNZDOLILFDWLHV FRPSHWHQWLHVHQYDDUGLJKHGHQGHVWXGHQWHQEHVFKLNNHQGLHKHWEDFKHORUGLSORPD ,QGXVWULHHO2QWZHUSHQKHEEHQEHKDDOG 'H,2EDFKHORU • RQGHUNHQWGHYHUVFKLOOHQGHDVSHFWHQGLHELMSURGXFWRQWZLNNHOLQJHHQURO VSHOHQIXQFWLRQDOLWHLWJHEUXLNFRQVWUXFWLHYRUPIDEULFDJHPDUNW FRQVXPHQWEHGULMIVYRHULQJHQPLOLHXHQZHHWGH]HWHLQWHJUHUHQLQKHW RQWZHUSYDQHHQSURGXFW • NDQµRSHQ¶SUREOHHPVLWXDWLHVDQDO\VHUHQHQRPJDDQPHWXLWHHQORSHQGH RQWZHUSRSGUDFKWHQ


LVVWHUNLQKHWEHGHQNHQYDQQLHXZHJHEUXLNVFRQFHSWHQHQQLHXZHWHFKQLVFKH FRQFHSWHQHQNDQGH]HPDWHULDOLVHUHQHQXLWZHUNHQ • LVLQVWDDWHHQRQWZHUSWHGRFXPHQWHUHQWHYLVXDOLVHUHQHQWHFRPPXQLFHUHQ • NDQSURGXFWRQWZLNNHOLQJVSURFHVVHQSURMHFWPDWLJVWUXFWXUHUHQHQLQ PXOWLGLVFLSOLQDLUHWHDPVIXQFWLRQHUHQ • LVYHUWURXZGPHWGHZLVVHOZHUNLQJWXVVHQRQWZHUSHQHQZHWHQVFKDSSHOLMN RQGHU]RHNHQ • EHVFKLNWRYHUEDVLVNHQQLVHQHOHPHQWDLUHYDDUGLJKHGHQLQUHOHYDQWH WHFKQLVFKHZHWHQVFKDSSHQJHGUDJVZHWHQVFKDSSHQHQEHGULMIVZHWHQVFKDSSHQ HQNDQRSEDVLVKLHUYDQRQWZHUSEHVOLVVLQJHQEHDUJXPHQWHUHQHQ PHWKRGRORJLVFKYHUDQWZRRUGHQ • LV]LFKEHZXVWYDQGHKLVWRULVFKHFXOWXUHOHVRFLDDOHFRQRPLVFKHHQLQGXVWULsOH FRQWH[WYDQLQGXVWULHHORQWZHUSHQDOVYDNJHELHG • LVHHQRQGHU]RHNHQGRQWZHUSHULVFUHDWLHIpQDQDO\WLVFKQLHXZVJLHULJHQ RQGHUQHPHQGJHGUHYHQHQYROKDUGHQG • LVVWHUNLQUHIOHFWLHRSHLJHQDFWLYLWHLWHQFRPSHWHQWLHVVWXGLHHQORRSEDDQ 'H,2EDFKHORUEH]LWYROGRHQGHNHQQLVHQYDDUGLJKHGHQRPWRWYHUZDQWH PDVWHURSOHLGLQJHQWHZRUGHQWRHJHODWHQ •

$UWLNHO±7RHODWLQJWRWGHRSOHLGLQJ 9RRUWRHODWLQJWRWGHRSOHLGLQJGLHQWGHVWXGHQWWHYROGRHQDDQGHLQKRRIGVWXN YDQKHW6WXGHQWHQVWDWXXWFHQWUDDOJHGHHOWH EHVFKUHYHQYRRUZDDUGHQ $UWLNHO±&ROORTXLXPGRFWXP 'HXLWYRHULQJYDQKHWWRHODWLQJVRQGHU]RHNEHGRHOGLQDUWLNHOOHGHQHQ :+:KHWFROORTXLXPGRFWXPLVRSJHGUDJHQDDQGHYRRUGHJH]DPHQOLMNH RSOHLGLQJHQLQJHVWHOGH78FRPPLVVLH&ROORTXLXP'RFWXP'H]HFRPPLVVLH EHVWDDWXLWWZHHOHGHQHHQGRFHQWYDQGHRSOHLGLQJ7HFKQLVFKH:LVNXQGHHQHHQ GRFHQWYDQGHRSOHLGLQJ7HFKQLVFKH1DWXXUNXQGH 'HJHQHQGLHGHOHHIWLMGYDQHHQHQWZLQWLJMDDUKHEEHQEHUHLNWHQLQDDQPHUNLQJ ZLOOHQNRPHQYRRUHHQFROORTXLXPGRFWXPPRHWHQEHVFKLNNHQRYHUHHQ GHHOFHUWLILFDDWYDQKHWYRRUEHUHLGHQGZHWHQVFKDSSHOLMNRQGHUZLMV9:2LQGH YDNNHQZLVNXQGHHQQDWXXUNXQGHFRQIRUPGHHLVHQGLHGDDUWRHLQGHPLQLVWHULsOH ³5HJHOLQJQDGHUHYRRURSOHLGLQJVHLVHQKRJHURQGHUZLMV´]LMQJHVWHOGGDQZHOLQ KHWEH]LW]LMQYDQHHQFHUWLILFDDWYDQHHQELMVFKROLQJVFXUVXVRIYDQHHQELMGH LQVWHOOLQJDIJHOHJGHWRHWV 'H78FRPPLVVLH&ROORTXLXP'RFWXPRQGHU]RHNWRIGHNDQGLGDDWRYHUGHLQOLG JHQRHPGHGHHO FHUWLILFDWHQEHVFKLNW:DQQHHUGLWKHWJHYDOLVYRHUWGH FRPPLVVLHHHQJHVSUHNPHWGHNDQGLGDDWZDDULQ]LMHHQQDGHURQGHU]RHNGRHW HQWHYHQVYDVWVWHOWRIGHNDQGLGDDWRYHUYROGRHQGHXLWGUXNNLQJVYDDUGLJKHLGLQGH 1HGHUODQGVHWDDOEHVFKLNWRPPHWGHRSOHLGLQJWHNXQQHQEHJLQQHQ $UWLNHO±9ROWLMGVHGDQZHOGHHOWLMGVHLQULFKWLQJYDQGHRSOHLGLQJ 'HRSOHLGLQJZRUGWXLWVOXLWHQGYROWLMGVYHU]RUJG


Q

H

Q

$UWLNHO±([DPHQVYDQGHRSOHLGLQJ ,QGHRSOHLGLQJNXQQHQGHYROJHQGHH[DPHQVZRUGHQDIJHOHJG • KHWSURSHGHXWLVFKH[DPHQ • KHWEDFKHORUH[DPHQ +HWSURSHGHXWLVFKH[DPHQVWDDWYRRUHHQVWXGLHODVWYDQHFWV +HWEDFKHORUH[DPHQVWDDWPHWLQEHJULSYDQGHSURSHGHXWLVFKHIDVHYRRUHHQ VWXGLHODVWYDQHFWV+HWEDFKHORUH[DPHQZRUGWDIJHURQGPHWHHQ LQWHJUHUHQGHRQWZHUSRSGUDFKW%DFKHORU)LQDO3URMHFW GLHQDGHULVRPVFKUHYHQLQ GH8LWYRHULQJVUHJHOLQJ8LWKHWUHVXOWDDWYDQGH]HRSGUDFKWEOLMNWGDWGHVWXGHQW GHLQGHEDFKHORURSOHLGLQJRSJHGDQHNHQQLVHQYDDUGLJKHGHQEHKHHUVWHQNDQ WRHSDVVHQ $OYRUHQVKHWEDFKHORUH[DPHQDIWHOHJJHQLVKHWSURSHGHXWLVFKH[DPHQDIJHOHJG RILVGDDUYDQYULMVWHOOLQJYHUNUHJHQ $UWLNHO±7DDO +HWRQGHUZLMVZRUGWGHHOVLQKHW1HGHUODQGVHQGHHOVLQKHW(QJHOVJHJHYHQ JHWHQWDPLQHHUGHQJHs[DPLQHHUG]LHGH8LWYRHULQJVUHJHOLQJDUWLNHOHQHQ ,QDIZLMNLQJYDQKHWEHSDDOGHLQOLGNDQGHGLUHFWHXURQGHUZLMVLQEHSDDOGH JHYDOOHQWRHVWHPPLQJJHYHQRPKHW1HGHUODQGVWDOLJHRQGHUZLMVLQKHW(QJHOVWH JHYHQ • ZDQQHHUKHWRQGHUZLMVEHWUHIWGDWLQKHWNDGHUYDQHHQJDVWFROOHJH GRRUHHQ (QJHOVWDOLJHGRFHQWZRUGWJHJHYHQ • LQGLHQGHKHUNRPVWYDQGHVWXGHQWHQGDDUWRHQRRG]DDNW ,QGLHQHHQVWXGHQWYHU]RHNWHHQRIPHHURQGHUGHOHQYDQHHQ1HGHUODQGVWDOLJ WHQWDPHQRIH[DPHQLQKHW(QJHOVWHPRJHQDIOHJJHQGDQZHOHHQRIPHHU RQGHUGHOHQYDQHHQ(QJHOVWHQWDPHQRIH[DPHQLQKHW1HGHUODQGVGDQLVKHW EHSDDOGHGDDURYHULQGH5HJHOVHQ5LFKWOLMQHQYDQGH([DPHQFRPPLVVLHDUWLNHO YDQWRHSDVVLQJ

3DUDJUDDI±3URSHGHXVH

$UWLNHO±6DPHQVWHOOLQJ +HWSURJUDPPDYDQGHSURSHGHXWLVFKHIDVHLVYDVWJHOHJGLQGH 8LWYRHULQJVUHJHOLQJDUWLNHO

3DUDJUDDI±%DFKHORUIDVH

$UWLNHO±6DPHQVWHOOLQJ +HWSURJUDPPDYDQKHWWZHHGHHQGHUGHMDDUYDQGHEDFKHORURSOHLGLQJGH EDFKHORUIDVH LVYDVWJHOHJGLQGH8LWYRHULQJVUHJHOLQJDUWLNHOHQHQ $OOHGRRUGH78'HOIWDDQJHERGHQPLQRUVZRUGHQGRRUGHEDFKHORURSOHLGLQJ ,QGXVWULHHO2QWZHUSHQJHDFFHSWHHUGPHWXLW]RQGHULQJYDQPLQRUVGLHHHQ RYHUODSYHUWRQHQPHWGHHLJHQRSOHLGLQJ]RDOVVFKDNHOPLQRUVYDQGHHLJHQ RSOHLGLQJ


3DUDJUDDI±$DQPHOGLQJWRHODWLQJHQGHHOQDPH RQGHUZLMV

$UWLNHO±9HUSOLFKWHDDQPHOGLQJYRRUGHYDNNHQYDQGHSURSHGHXVHHQKHWHHQ HMDDU 9RRUGHHOQDPHDDQRQGHUZLMVPRHWHQVWXGHQWHQ]LFKDDQPHOGHQYLDKHW HOHNWURQLVFKHV\VWHHPYRRUDDQPHOGLQJYRRURQGHUZLMVHQWHQWDPHQV7$6 LQGH SHULRGHGDW7$6GDDUYRRURSHQVWDDWPHWXLW]RQGHULQJYDQKHWEHSDDOGHLQKHW WZHHGHOLG'H]HDDQPHOGLQJVSHULRGHVOXLWNDOHQGHUZHNHQYRRUGHHHUVWHGDJ YDQKHWVHPHVWHUZDDULQKHWEHWUHIIHQGHRQGHUZLMVZRUGWDDQJHERGHQ'H DDQPHOGLQJJHVFKLHGWSHUVHPHVWHUGHUKDOYHYRRUWZHHNZDUWLHOHQWHJHOLMN 6WXGHQWHQGLHYRRUGHHHUVWHNHHUGHHOQHPHQDDQKHWSURSHGHXVHSURJUDPPD ZRUGHQGRRUGHIDFXOWHLWDDQJHPHOGYRRUDOOHYDNNHQLQGHHHQHNZDUWDDOKHW HHUVWHVHPHVWHU YDQGHSURSHGHXWLVFKHIDVH 6WXGHQWHQGLH]LFKQLHWWLMGLJYRRUKHWRQGHUZLMVKHEEHQDDQJHPHOGNXQQHQQLHW DDQKHWRQGHUZLMVGHHOQHPHQ 'HVWXGHQWNDQGHGLUHFWHXURQGHUZLMVYDQGHIDFXOWHLWYHU]RHNHQKHPRQWKHIILQJ WHYHUOHQHQYDQKHWEHSDDOGHLQ]DNHGHDDQPHOGLQJYRRUYDNNHQRSJURQGYDQ ELM]RQGHUHRPVWDQGLJKHGHQ$OYRUHQVHHQEHVOLVVLQJRSKHWYHU]RHNWHQHPHQ KRRUWGHGLUHFWHXURQGHUZLMV]RQRGLJGHVWXGHQWHQZLQW]RQRGLJDGYLHVLQELMGH VWXGLHDGYLVHXU'HGLUHFWHXURQGHUZLMVZHHJWELM]LMQEHVOLVVLQJGHEHODQJHQYDQ GHVWXGHQWDIWHJHQGHEHODQJHQYDQKHWRQGHUZLMV $UWLNHO±7RHODWLQJVYRRUZDDUGHQLQGHEDFKHORU 2SKHWXLWHUVWHPRPHQWYDQDDQPHOGLQJGLHQWWH]LMQYROGDDQDDQGH WRHODWLQJVYRRUZDDUGHQYRRUKHW%DFKHORU)LQDO3URMHFW'H]H WRHODWLQJVYRRUZDDUGHQ]LMQEHVFKUHYHQLQGH8LWYRHULQJVUHJHOLQJDUWLNHO ¶9ROJRUGHYDQGHEDFKHORUYDNNHQ¶ 'HVWXGHQWGLHQLHWDDQGHWRHODWLQJVYRRUZDDUGHQYRRUKHW%DFKHORU)LQDO3URMHFW YROGRHWPDDUYDQPHQLQJLVGDWHUJHJURQGHUHGHQHQ]LMQRPYRRUKHPHHQ XLW]RQGHULQJWHPDNHQGLHQWYRRUVOXLWLQJYDQGHDDQPHOGLQJVWHUPLMQHHQJRHG RQGHUERXZGVFKULIWHOLMNYHU]RHNWRWWRHODWLQJDDQGHGLUHFWHXURQGHUZLMVYRRUWH OHJJHQYHUJH]HOGYDQHHQVWXGLHSODQQLQJ $UWLNHO±7HUXJWUHNNLQJ ,QGLHQHHQVWXGHQW]LFKELMQDGHULQ]LHQZLOWHUXJWUHNNHQYRRUYDNNHQZDDUYRRU HHUGHULVDDQJHPHOGGLHQWKLMGLWWHGRHQWRWXLWHUOLMNNDOHQGHUGDJHQYRRU DDQYDQJYDQKHWVHPHVWHUZDDULQKHWRQGHUZLMVZRUGWDDQJHERGHQ 7HUXJWUHNNLQJJHEHXUWVFKULIWHOLMNELMGHRQGHUZLMVFR|UGLQDWRU 'HQLHWWLMGLJHWHUXJWUHNNLQJZRUGWJHUHJLVWUHHUG $UWLNHO±3ODDWVLQJLQNHX]HYDNNHQ $OVKHWDDQWDODDQPHOGLQJHQYRRUHHQNHX]HYDNKHWDDQWDOEHVFKLNEDUHSODDWVHQ WHERYHQJDDWZRUGHQELMKHWSODDWVHQGHYROJHQGHJURHSHQVWXGHQWHQLQ DDQPHUNLQJJHQRPHQ D 6WXGHQWHQGLH]LFKRSWLMGKHEEHQDDQJHPHOG


W

H

E 6WXGHQWHQYDQQLHW,2RSOHLGLQJHQHQXLWZLVVHOLQJVVWXGHQWHQYRRU]RYHUGH]H VWXGHQWHQZLOOHQGHHOQHPHQDDQKHWEHWUHIIHQGHNHX]HYDNLQKHWHHUVWH VHPHVWHUYDQKXQLQVWURRP $OVHUPHHUDDQPHOGLQJHQGDQSODDWVHQ]LMQGDQYLQGWSODDWVLQJGRRUORWLQJ SODDWVPHWLQDFKWQHPLQJYDQKHWEHSDDOGHLQOLG 6WXGHQWHQGLHZRUGHQXLWJHORRWPRJHQ]LFKWRWNDOHQGHUZHHNYRRUDDQYDQJ YDQKHWRQGHUZLMVDDQPHOGHQYRRUHHQDQGHUNHX]HYDNDOVGDDUQRJSODDWVHQ EHVFKLNEDDU]LMQ $UWLNHO±%HNHQGPDNLQJGHHOQDPH 7ZHHNDOHQGHUZHNHQYRRUGHVWDUWYDQHHQVHPHVWHUZRUGWGHGHHOQHPHUVOLMVW YRRUGHYDNNHQEHNHQGJHPDDNWYLDGHZHEVLWH6WXGHQWHQSRUWDO,QGXVWULHHO 2QWZHUSHQ!'HHOQHPHUVOLMVWHQ $UWLNHO±9HUSOLFKWHDDQZH]LJKHLGHQGHHOQDPHDDQKHWRQGHUZLMV 6WXGHQWHQGLHQDDDQPHOGLQJLQ7$6]LMQLQJHGHHOGYRRUHHQYDNRISUDFWLFXP ]LMQYHUSOLFKWRPKXQGHHOQDPHWHEHYHVWLJHQELMGHVWDUWYDQGDWYDNRI SUDFWLFXPWHQ]LMGHH[DPLQDWRUDQGHUHULFKWOLMQHQYRRUEHYHVWLJLQJYDQGHHOQDPH KHHIWYHUVWUHNWEYYLD%ODFNERDUG 6WXGHQWHQGLHQLHWYROGRHQDDQKHW EHSDDOGHLQGHHHUVWHYRO]LQKHEEHQJHHQUHFKWRSYHUGHUHGHHOQDPHLQGDWYDN RISUDFWLFXP ,QGLHQGHVWXGHQWQLHWYROGRHWDDQGHYRRUKHWYDNRISUDFWLFXPJHVWHOGHHLVHQ PHWEHWUHNNLQJWRWDDQZH]LJKHLGHQGHOLYHUDEOHVNDQJHHQEHRRUGHOLQJYDQGLHQV UHVXOWDWHQYRRUKHWEHWUHIIHQGHYDNZRUGHQJHJHYHQ 'HVWXGHQWNDQGHGLUHFWHXURQGHUZLMVYHU]RHNHQRPKHPRQWKHIILQJWHYHUOHQHQ YDQKHWEHSDDOGHLQOLGHQKHWEHSDDOGHRYHUDDQZH]LJKHLGLQOLGRSJURQG YDQELM]RQGHUHRPVWDQGLJKHGHQ$OYRUHQVHHQEHVOLVVLQJLQ]DNHELM]RQGHUH RPVWDQGLJKHGHQWHQHPHQKRRUWGHGLUHFWHXURQGHUZLMV]RQRGLJGHVWXGHQWHQ GHYHUDQWZRRUGHOLMNHGRFHQWHQZLQWLQGLHQGHVWXGHQWGDDURPYHU]RHNWDGYLHV LQGHELMGHVWXGLHDGYLVHXU $UWLNHO±*HEUXLNYDQGHIDFLOLWHLWHQ 6WXGHQWHQ]LMQYHUSOLFKWGHGRRUGHIDFXOWHLWJHJHYHQDDQZLM]LQJHQEHWUHIIHQGH KHWJHEUXLNYDQGHIDFLOLWHLWHQLQGHIDFXOWHLW]RDOVGHKDQGZHUN]DDO3UDFWLFXP 0RGHOERXZHQ%HZHUNLQJHQ30% FRPSXWHUYRRU]LHQLQJHQRQGHUZLMVUXLPWHQ RSWHYROJHQ $UWLNHO±$DQPHOGLQJYRRUGHPLQRU 'HVWXGHQWLVYHUSOLFKW]LFKYRRUGHPLQRUYDQNHX]HDDQWHPHOGHQYROJHQVGH ULFKWOLMQHQ0LQRUUHJLVWUDWLH]LHZZZPLQRUVWXGHOIWQO 'HVWXGHQWPDJDOVUHJHOVOHFKWVppQPLQRUYROJHQ,QGLHQGHVWXGHQWHHQWZHHGH PLQRUZLOYROJHQEHVOLVWGHH[DPHQFRPPLVVLHKLHURYHU


3DUDJUDDI±7HQWDPHQVHQDIURQGHQYDQSUDFWLFD

$UWLNHO±)UHTXHQWLHHQWLMGYDNNHQYDQWHQWDPHQVHQDIURQGHQYDQSUDFWLFD 7RWKHWDIOHJJHQYDQVFKULIWHOLMNHWHQWDPHQVYDQGHRSOHLGLQJZRUGWWZHHPDDO SHUMDDUGHJHOHJHQKHLGJHJHYHQ • GHHHUVWHPDDOLQZHHNYDQKHWNZDUWLHOZDDULQKHWYDNZHUGDDQJHERGHQ • GHWZHHGHPDDOLQZHHNYDQKHWGDDURSYROJHQGHNZDUWLHOHQYRRUYDNNHQ LQKHWHNZDUWLHOLQGHKHUNDQVLQJVSHULRGHLQDXJXVWXV 0RQGHOLQJHWHQWDPHQVZRUGHQRSHHQGRRUGHH[DPLQDWRUGDQZHOH[DPLQDWRUHQ ]RPRJHOLMNQDRYHUOHJPHWGHVWXGHQWWHEHSDOHQWLMGVWLSDIJHQRPHQ 7RWKHWDIURQGHQYDQHHQSUDFWLFXPZRUGWppQPDDOSHUMDDUJHOHJHQKHLG JHJHYHQ'HGDWXPYDQKHWDIURQGHQZRUGWEHNHQGJHPDDNWELMDDQYDQJYDQKHW GHVEHWUHIIHQGHYDN2SKHWWRWDDOYDQ GHSUDFWLFDEHVWDDWHHQPRJHOLMNKHLGWRW DDQYXOOLQJ=LHYRRUGHXLWZHUNLQJGH5HJHOV 5LFKWOLMQHQYDQGH ([DPHQFRPPLVVLHDUWLNHO(HQDDQYXOOLQJZRUGWELQQHQZHNHQQDKHW YHUVWULMNHQYDQGHQDNLMNWHUPLMQYHUVWUHNWHQPRHWZRUGHQLQJHOHYHUGXLWHUOLMNLQ ZHHNYDQKHWNZDUWLHOYROJHQGRSGLHZDDULQKHWSUDFWLFXPZHUGJHJHYHQHQ YRRUSUDFWLFDLQKHWHNZDUWLHOLQGHKHUNDQVLQJVSHULRGHLQDXJXVWXV -DDUOLMNVZRUGWHHQYRRUORSLJ WHQWDPHQURRVWHURSJHVWHOG8LWHUOLMNYRRUKHWEHJLQ YDQHONVHPHVWHUKHWVWXGLHMDDUZRUGWKHWWHQWDPHQURRVWHUEHNHQGJHPDDNW 7HQWDPHQVYDQWZHHRSHHQYROJHQGHRSOHLGLQJVMDUHQYDQGHEDFKHORURSOHLGLQJ PRJHQQLHWJHOLMNWLMGLJZRUGHQDIJHQRPHQ ,QGLHQWHQDDQ]LHQYDQHHQWHQWDPHQQLHWLVDDQJHJHYHQKRHYHHONHHUSHU VWXGLHMDDUKHWNDQZRUGHQDIJHOHJGRPGDWKHWJDDWRYHUHHQYDNGDWQLHWGRRUGH RSOHLGLQJ]HOIZRUGWYHU]RUJGEYYDNNHQYDQHHQPLQRU LVKHWGDDURPWUHQW EHSDDOGHLQGH2QGHUZLMVHQ([DPHQUHJHOLQJYDQGHGHVEHWUHIIHQGHDQGHUH RSOHLGLQJYDQWRHSDVVLQJ'HH[DPHQFRPPLVVLHNDQKLHURYHUHHQDIZLMNHQGH EHVOLVVLQJQHPHQ 'HH[DPHQFRPPLVVLHNDQLQELM]RQGHUHJHYDOOHQWRHVWDDQGDWZRUGWDIJHZHNHQ YDQGHIUHTXHQWLHHQGHWLMGYDNNHQGDWWHQWDPHQVNXQQHQZRUGHQDIJHOHJGHQ SUDFWLFDNXQQHQZRUGHQDIJHURQG'HYRRUKHWWHQWDPHQDDQJHPHOGHVWXGHQWHQ ZRUGHQSHUPDLOHQYLD%ODFNERDUGYDQHHQZLM]LJLQJRSGHKRRJWHJHVWHOG $UWLNHO±9ROJRUGHWHQWDPHQV %LMGHYROJRUGHYDQWHQWDPHQVGLHQWUHNHQLQJWHZRUGHQJHKRXGHQPHWKHW EHSDDOGHRYHUGHYROJRUGHYDQEDFKHORUYDNNHQLQDUWLNHOYDQGH 8LWYRHULQJVUHJHOLQJ $UWLNHO±*HOGLJKHLGVGXXUWHQWDPHQV 'HJHOGLJKHLGVGXXUYDQKHWHLQGFLMIHUYDQHHQYDNLVRQEHSHUNW'H H[DPHQFRPPLVVLHNDQHFKWHUZDQQHHUHHQUHVXOWDDWYRRUHHQYDNRXGHULVGDQ MDDUHHQDDQYXOOHQGRIYHUYDQJHQGWHQWDPHQRISUDFWLFXPRSOHJJHQ +HWFLMIHUYDQHHQVXPPDWLHYHWRHWVYDQHHQYDNLVJHOGLJJHGXUHQGHKHW VWXGLHMDDUGDWGHVWXGHQWKHWEHWUHIIHQGHYDNYROJW%HKDDOWHHQVWXGHQWJHHQ YROGRHQGHYRRUHHQYDNLQKHWVWXGLHMDDUGDWKLMHUPHHLVJHVWDUWGDQYHUYDOOHQLQ SULQFLSHDOOHFLMIHUVYDQVXPPDWLHYHWRHWVHQYDQKHWEHWUHIIHQGHYDNGLH]LMQ EHKDDOG]LHRRNOLG


Q

W

Q

H

Q

$OVLQHQLJVWXGLHMDDUHHQRIPHHURQGHUGHOHQYDQHHQYDNQDDULQKRXGHQYRUP QLHWLV]LMQJHZLM]LJGWHQRS]LFKWHYDQKHWYRRUJDDQGHMDDUGDQZRUGWGH JHOGLJKHLGVGXXUYDQGHXLWVODJYDQKHWEHWUHIIHQGHRQGHUGHHOZDDUYRRUHHQ VWXGHQWLQKHWYRRUJDDQGHVWXGLHMDDUHHQYROGRHQGHKHHIWJHKDDOGYHUOHQJGWRW KHWHLQGHYDQGDWVWXGLHMDDU'HYHUOHQJLQJYDQGHJHOGLJKHLGYLQGWVOHFKWVŏŏQ PDDOSODDWV $UWLNHO±9RUPYDQGHWHQWDPHQVHQGHZLM]HYDQWRHWVHQ ,QGH8LWYRHULQJVUHJHOLQJPHWXLWZHUNLQJLQ&RXUVH%DVHHQVWXGLHJLGV ZRUGW DDQJHJHYHQRSZHONHZLM]HGHYDNNHQHQSUDFWLFDZRUGHQJHWRHWVW 3HUYDNNRPWVOHFKWVppQVXPPDWLHYHWRHWVLQGHYRUPYDQHHQWHQWDPHQYRRU ,QGLHQWHQDDQ]LHQYDQHHQYDNQLHWLVDDQJHJHYHQRSZHONHZLM]HKHWZRUGW JHWRHWVWRPGDWGDWGHWRHWVLQJEHWUHNNLQJKHHIWRSHHQYDNXLWHHQ PLQRUGLH QLHWGRRUGHRSOHLGLQJ]HOIZRUGWYHU]RUJGLVKHWGDDURYHUEHSDDOGHLQGH 8LWYRHULQJVUHJHOLQJGDQZHOLQ&RXUVH%DVHYDQGHGHVEHWUHIIHQGHDQGHUH RSOHLGLQJYDQWRHSDVVLQJ 2SHHQJHPRWLYHHUGYHU]RHNYDQGHVWXGHQWNDQGHH[DPHQFRPPLVVLHWHQJXQVWH YDQGHVWXGHQWYDQKHWEHSDDOGHLQGHOHGHQHQDIZLMNHQ 'HVWXGHQWPRHW]LFKWLMGHQVHHQWHQWDPHQHQELMGHDDQYDQJYDQSUDFWLFD NXQQHQOHJLWLPHUHQ ,QGHSUDNWLMNWUHHGWQRUPDOLWHUGHGRFHQWRSDOVH[DPLQDWRU $UWLNHO±0RQGHOLQJHWHQWDPHQV 0RQGHOLQJZRUGWQLHWPHHUGDQppQVWXGHQWWHJHOLMNJHWHQWDPLQHHUGWHQ]LMGH H[DPLQDWRUDQGHUVKHHIWEHSDDOG %LMKHWDIQHPHQYDQHHQPRQGHOLQJWHQWDPHQLVHHQWZHHGHH[DPLQDWRU DDQZH]LJWHQ]LMGHH[DPHQFRPPLVVLHDQGHUVKHHIWEHSDDOG +HWPRQGHOLQJDIQHPHQYDQHHQWHQWDPHQLVRSHQEDDUWHQ]LMGH H[DPHQFRPPLVVLHDQGHUVKHHIWEHSDDOG 'HH[DPLQDWRUPRHWYRRUDDQYDQJYDQHHQPRQGHOLQJWHQWDPHQGHVWXGHQW YHU]RHNHQ]LFKWHOHJLWLPHUHQ $UWLNHO±9DVWVWHOOLQJHQEHNHQGPDNLQJYDQGHXLWVODJ 'HH[DPLQDWRUVWHOWWHUVWRQGQDKHWDIQHPHQYDQHHQPRQGHOLQJWHQWDPHQGH XLWVODJYDVWHQUHLNWGHVWXGHQWGDDUYDQHHQVFKULIWHOLMNHYHUNODULQJXLW'H H[DPLQDWRUYHUVFKDIWGHRQGHUZLMVDGPLQLVWUDWLH66&2 6 RQYHUZLMOGGHXLWVODJ 'HRQGHUZLMVDGPLQLVWUDWLH]RUJWYRRUUHJLVWUDWLHLQKHWFLMIHUUHJLVWUDWLHV\VWHHPHQ SXEOLFDWLHRS%ODFNERDUGYDQGHXLWVODJELQQHQZHUNGDJHQQDDIORRSYDQGH ]LWWLQJ'HXLWVODJYDQKHWWHQWDPHQLQKHWFLMIHUUHJLVWUDWLHV\VWHHPZRUGW JHGDWHHUGRSGHGDWXPYDQDIQDPHHUYDQ 'HH[DPLQDWRUVWHOWGHXLWVODJYDQHHQVFKULIWHOLMNWHQWDPHQ]RVSRHGLJPRJHOLMN GRFKXLWHUOLMNELQQHQZHUNGDJHQQDDIORRSYDQGH]LWWLQJYDVW'HH[DPLQDWRU YHUVFKDIWGHRQGHUZLMVDGPLQLVWUDWLH66&2 6 RQYHUZLMOGGHXLWVODJHQELM YRRUNHXUYLDGLJLWDOHFLMIHULQYRHU 'HRQGHUZLMVDGPLQLVWUDWLH]RUJWYRRUUHJLVWUDWLH LQKHWFLMIHUUHJLVWUDWLHV\VWHHPHQSXEOLFDWLHRS%ODFNERDUGYDQGHXLWVODJELQQHQ ZHUNGDJHQQDDIORRSYDQGH]LWWLQJ'HXLWVODJYDQKHWWHQWDPHQLQKHW FLMIHUUHJLVWUDWLHV\VWHHPZRUGWJHGDWHHUGRSGHGDWXPYDQDIQDPHHUYDQ


'HH[DPLQDWRUVWHOWGHXLWVODJYDQHHQSUDFWLFXP]RVSRHGLJPRJHOLMNGRFK XLWHUOLMNELQQHQZHUNGDJHQQDDIURQGLQJYDQKHWSUDFWLFXPYDVWPLWVKHW UHVXOWDDWYDQKHWSUDFWLFXPRSGHGDDUYRRUYDVWJHVWHOGHGDWXPLVLQJHOHYHUG'H H[DPLQDWRUYHUVFKDIWGHRQGHUZLMVDGPLQLVWUDWLH66&2 6 GHXLWVODJHQ RQYHUZLMOGQDKHWYDVWVWHOOHQGDDUYDQELMYRRUNHXUYLDGLJLWDOHFLMIHULQYRHU 'H RQGHUZLMVDGPLQLVWUDWLH]RUJWYRRUUHJLVWUDWLHLQKHWFLMIHUUHJLVWUDWLHV\VWHHPHQ SXEOLFDWLHRS%ODFNERDUGYDQGHXLWVODJELQQHQZHUNGDJHQQDLQOHYHULQJYDQ KHWUHVXOWDDW'HXLWVODJYDQKHWSUDFWLFXPLQKHWFLMIHUUHJLVWUDWLHV\VWHHPZRUGW JHGDWHHUGRSGHGDWXPYDQLQOHYHULQJYDQKHWUHVXOWDDW $OVYRRUHHQYDNPHHUGHUHVXPPDWLHYHWRHWVHQYDQWRHSDVVLQJ]LMQGDQ]RUJWGH H[DPLQDWRUXLWHUOLMNELQQHQZHUNGDJHQQDKHWGRHQRIDIURQGHQYDQHHQ EHSDDOGHWRHWVYRRUSXEOLFDWLHYDQGHXLWVODJGDDUYDQRS%ODFNERDUG'HXLWVODJ YDQHHQVXPPDWLHYHWRHWVZRUGWJHGDWHHUGRSGHGDWXPYDQKHWGRHQRI DIURQGHQYDQGLHWRHWV9RRUKHWYDVWVWHOOHQUHJLVWUHUHQHQSXEOLFHUHQYDQKHW HLQGFLMIHUYDQKHWEHWUHIIHQGHYDNJHOGHQGHWHUPLMQHQ]RDOVEHSDDOGLQGLWDUWLNHO ZDDUELMGHGDWXPYDQKHWGRHQRIDIURQGHQYDQGHODDWVWHYDQGHVXPPDWLHYH WRHWVHQEHSDOHQGLVYRRUGHGDWHULQJLQKHWFLMIHUUHJLVWUDWLHV\VWHHP 3XEOLFDWLHYDQGHXLWVODJRSGHZHEVLWHRI%ODFNERDUGJHVFKLHGWWHDOOHQWLMGHPHW LQDFKWQHPLQJYDQGHSULYDF\YDQGHVWXGHQW ,QGLHQGHH[DPLQDWRUGRRUELM]RQGHUHRPVWDQGLJKHGHQQLHWLQVWDDWLVELQQHQ ZHUNGDJHQGHXLWVODJYDVWWHVWHOOHQPHOGWKLMGLWPHWUHGHQHQRPNOHHGDDQGH H[DPHQFRPPLVVLHZDDUQDGHRQGHUZLMVDGPLQLVWUDWLHGHVWXGHQWHQKLHUYDQRSGH KRRJWHEUHQJW %LMGHXLWVODJYDQHHQWHQWDPHQRISUDFWLFXPZRUGWGHVWXGHQWJHZH]HQRSKHW LQ]DJHUHFKWDOVEHGRHOGLQDUWLNHODOVPHGHRSGHEHURHSVPRJHOLMNKHLGELMKHW &ROOHJHYDQ%HURHSYRRUGH([DPHQV (HQVWXGHQWGLHWHJHQHHQEHRRUGHOLQJYDQHHQSUDFWLFXPLQEHURHSJDDWGLHQW GHUHVXOWDWHQYDQKHWEHWUHIIHQGHSUDFWLFXPLQEHKHHUYDQGHH[DPLQDWRUWHODWHQ GDQZHOGLUHFWQDLQ]DJHDDQGHH[DPLQDWRUWHRYHUKDQGLJHQ $UWLNHO±+HWLQ]DJHUHFKW *HGXUHQGHWHQPLQVWHZHUNGDJHQQDEHNHQGPDNLQJYDQGHXLWVODJYDQHHQ VFKULIWHOLMNWHQWDPHQRISUDFWLFXPNULMJWGHVWXGHQWRS]LMQYHU]RHNLQ]DJHLQ]LMQ EHRRUGHHOGHZHUN,QGLHQHHQVWXGHQWYRRUQHPHQVLVEHURHSDDQWHWHNHQHQ WHJHQGHEHRRUGHOLQJYDQ]LMQZHUNZRUGWKHPRS]LMQYHU]RHNWHJHQNRVWSULMV HHQNRSLHYDQ]LMQEHRRUGHHOGHZHUNYHUVWUHNW *HGXUHQGHGHWHUPLMQJHQRHPGLQOLGNDQHONHEHODQJVWHOOHQGHNHQQLVQHPHQ YDQGHYUDJHQHQRSGUDFKWHQYDQKHWGHVEHWUHIIHQGHWHQWDPHQDOVPHGHYDQGH QRUPHQDDQGHKDQGZDDUYDQGHEHRRUGHOLQJKHHIWSODDWVJHYRQGHQ 'HH[DPHQFRPPLVVLHNDQEHSDOHQGDWGHLQGHOHGHQHQEHGRHOGHLQ]DJHRI NHQQLVQHPLQJJHVFKLHGWRSHHQYDQWHYRUHQYDVWJHVWHOGHSODDWVHQRSWHQPLQVWH WZHHYDQWHYRUHQYDVWJHVWHOGHWLMGVWLSSHQ ,QGLHQGHVWXGHQWDDQWRRQWEXLWHQ]LMQVFKXOGYHUKLQGHUGWH]LMQRIWH]LMQJHZHHVW RSHHQDOGXVYDVWJHVWHOGHSODDWVHQWLMGVWLSWHYHUVFKLMQHQZRUGWKHPHHQDQGHUH PRJHOLMNKHLGJHERGHQELQQHQGHLQOLGJHQRHPGHWHUPLMQ3ODDWVHQWLMGVWLSSHQ EHGRHOGLQGHHHUVWHYRO]LQZRUGHQWLMGLJEHNHQGJHPDDNW


H

O

H

Q

H

W H

$UWLNHO±'HQDEHVSUHNLQJYDQWHQWDPHQVHQSUDFWLFXPUHVXOWDWHQ =RVSRHGLJPRJHOLMNQDGHEHNHQGPDNLQJYDQGHXLWVODJYDQHHQPRQGHOLQJ WHQWDPHQYLQGWRSYHU]RHNYDQGHVWXGHQWGDQZHORSLQLWLDWLHIYDQGHH[DPLQDWRU HHQQDEHVSUHNLQJSODDWVWXVVHQGHH[DPLQDWRUHQGHVWXGHQWZDDULQGHJHJHYHQ EHRRUGHOLQJZRUGWJHPRWLYHHUG *HGXUHQGHHHQWHUPLMQYDQZHUNGDJHQQDGHEHNHQGPDNLQJYDQGHXLWVODJ NDQGHVWXGHQWGLHHHQVFKULIWHOLMNWHQWDPHQKHHIWDIJHOHJGRIKHWUHVXOWDDWYDQ HHQSUDFWLFXPKHHIWLQJHOHYHUGDDQGHGHVEHWUHIIHQGHH[DPLQDWRURPHHQ QDEHVSUHNLQJYHU]RHNHQ'HQDEHVSUHNLQJJHVFKLHGWELQQHQHHQUHGHOLMNHWHUPLMQ RSHHQGRRUGHH[DPLQDWRUWHEHSDOHQSODDWVHQWLMGVWLS ,QGLHQGRRURIYDQZHJHGHH[DPHQFRPPLVVLHHHQFROOHFWLHYHQDEHVSUHNLQJZRUGW JHRUJDQLVHHUGNDQGHVWXGHQWHHQYHU]RHNDOVEHGRHOGLQKHWYRULJHOLGSDV LQGLHQHQZDQQHHUKLMELMGHFROOHFWLHYHEHVSUHNLQJDDQZH]LJLVJHZHHVWHQKHW GHVEHWUHIIHQGHYHU]RHNPRWLYHHUWRIZDQQHHUKLMEXLWHQ]LMQVFKXOGYHUKLQGHUGLV JHZHHVWELMGHFROOHFWLHYHEHVSUHNLQJDDQZH]LJWH]LMQ +HWEHSDDOGHLQOLGLVYDQRYHUHHQNRPVWLJHWRHSDVVLQJLQGLHQGH H[DPHQFRPPLVVLHGDQZHOGHH[DPLQDWRUGHVWXGHQWJHOHJHQKHLGELHGWRP]LMQ XLWZHUNLQJHQWHYHUJHOLMNHQPHWPRGHODQWZRRUGHQ 'HH[DPHQFRPPLVVLHNDQWRHVWDDQGDWYDQKHWEHSDDOGHLQGHOHGHQHQ ZRUGWDIJHZHNHQ

3DUDJUDDI±6WXGHUHQPHWHHQIXQFWLHEHSHUNLQJ

$UWLNHO±$DQSDVVLQJHQWHQEHKRHYHYDQVWXGHQWHQPHWHHQIXQFWLHEHSHUNLQJ 6WXGHQWHQPHWHHQIXQFWLHEHSHUNLQJNRPHQRSHHQGDDUWRHVWUHNNHQGVFKULIWHOLMN YHU]RHNLQDDQPHUNLQJYRRUDDQSDVVLQJHQLQKHWRQGHUZLMVGHWHQWDPHQVHQGH SUDFWLFD'H]HDDQSDVVLQJHQZRUGHQ]RYHHOPRJHOLMNRSKXQLQGLYLGXHOH IXQFWLHEHSHUNLQJDIJHVWHPGPDDUPRJHQGHNZDOLWHLWRIPRHLOLMNKHLGVJUDDGYDQ HHQYDNRIKHWEDFKHORUSURJUDPPDQLHWZLM]LJHQ'HWHYHUOHQHQIDFLOLWHLWHQ NXQQHQEHVWDDQXLWHHQRSGHLQGLYLGXHOHVLWXDWLHDIJHVWHPGHYRUPRIGXXUYDQ GHWHQWDPHQVHQRISUDFWLFDRIKHWWHUEHVFKLNNLQJVWHOOHQYDQSUDNWLVFKH KXOSPLGGHOHQ +HWYHU]RHNJHQRHPGLQOLGZRUGWYHUJH]HOGYDQHHQJHOGLJHYHUNODULQJYDQHHQ DUWVRIHHQSV\FKRORRJRILQGLHQHUVSUDNHLVYDQG\VOH[LHYDQHHQ%,*1,%RI 192JHUHJLVWUHHUGWHVWEXUHDX=RPRJHOLMNJHHIWGH]HYHUNODULQJHHQVFKDWWLQJ YDQGHPDWHZDDULQGHVWXGLHYRRUWJDQJZRUGWEHOHPPHUG 9HU]RHNHQRYHUDDQSDVVLQJHQGLHGHRQGHUZLMVYRRU]LHQLQJHQEHWUHIIHQGLHQHQWH ZRUGHQJHULFKWDDQGHGLUHFWHXURQGHUZLMV9HU]RHNHQRYHUDDQSDVVLQJHQGLHKHW DIQHPHQYDQWHQWDPHQVHQH[DPHQVEHWUHIIHQGLHQHQWHZRUGHQJHULFKWDDQGH H[DPHQFRPPLVVLH'HGLUHFWHXURQGHUZLMVUHVSGHH[DPHQFRPPLVVLHGHOHQ EHVOXLWHQRYHUDDQSDVVLQJHQWLMGLJPHHDDQEHWURNNHQHQ


3DUDJUDDI±9ULMVWHOOLQJ

$UWLNHO±9ULMVWHOOLQJ 'HH[DPHQFRPPLVVLHNDQ]RQRGLJQDDGYLHVYDQGHGHVEHWUHIIHQGHH[DPLQDWRU WHKHEEHQLQJHZRQQHQYULMVWHOOLQJYHUOHQHQYDQHHQRQGHUGHHOYDQ HHQYDNRI SUDFWLFXPRSJURQGYDQ D HHQHHUGHUPHWJRHGJHYROJDIJHOHJGWHQWDPHQGHHOWHQWDPHQWRHWVRI H[DPHQLQKHWKRJHURQGHUZLMVLQ1HGHUODQGRIGDDUEXLWHQYRRU]RYHUGH LQKRXGHQVWXGLHODVWGDDUYDQRYHUHHQNRPWPHWKHWRQGHUGHHOZDDUYRRU YULMVWHOOLQJZRUGWYHU]RFKWRI E NHQQLVHQRIYDDUGLJKHGHQGLHEXLWHQKHWKRJHURQGHUZLMV]LMQRSJHGDDQ 9RRUHHQKHWLQGLHQHQYDQHHQYHU]RHNWRWYULMVWHOOLQJZRUGWYHUZH]HQQDDUDUWLNHO YDQGH5HJHOV 5LFKWOLMQHQYDQGH([DPHQFRPPLVVLH

3DUDJUDDI±([DPHQV

$UWLNHO±)UHTXHQWLHHQWLMGYDNNHQYDQH[DPHQV (U]LMQPLQVWHQVWZHHH[DPHQ]LWWLQJHQSHUMDDUYRRUKHW3URSHGHXVHHQKHW %DFKHORUH[DPHQ'HVWXGHQWNDQ]LFKYRRUHHQH[DPHQDDQPHOGHQ]RGUDKLM KHHIWYROGDDQDDQGHH[DPHQHLVHQHQGHEHZLM]HQYDQGHGRRUKHPEHKDDOGH RQGHUZLMVHHQKHGHQRIRQGHUGHOHQGDDUYDQGRRUGHVWXGHQWHQDGPLQLVWUDWLH66& 2 6 LQ]LMQOLMVWYDQVWXGLHUHVXOWDWHQ]LMQRSJHQRPHQ

3DUDJUDDI±6WXGLHEHJHOHLGLQJHQELQGHQG VWXGLHDGYLHV

$UWLNHO±3URSHGHXVHVWXGLHDGYLHV $DQLHGHUHVWXGHQWZRUGWXLWHUOLMNDDQKHWHLQGYDQ]LMQHHUVWHMDDUYDQ LQVFKULMYLQJYRRUGHSURSHGHXVHGRRUGHGLUHFWHXURQGHUZLMVHHQDGYLHV XLWJHEUDFKWRYHUGHYRRUW]HWWLQJYDQ]LMQVWXGLHELQQHQRIEXLWHQGHRSOHLGLQJ 'HGLUHFWHXURQGHUZLMVGUDDJW]RUJYRRUVWXGLHEHJHOHLGLQJYDQGHVWXGHQWHQGLH YRRUGHRSOHLGLQJ]LMQLQJHVFKUHYHQPHGHWHQEHKRHYHYDQKXQRULsQWDWLHRS PRJHOLMNHVWXGLHZHJHQELQQHQRIEXLWHQGHRSOHLGLQJ+LMGUDDJWWHYHQV]RUJYRRU HHQJRHGHRQGHUVWHXQLQJHQEHJHOHLGLQJYDQVWXGHQWHQELMKHWPDNHQYDQNHX]HV EHWUHIIHQGHGHVWXGLH 'HGLUHFWHXURQGHUZLMVJHHIWDDQLHGHUHVWXGHQWGLHYRRUKHWHHUVWVWDDW LQJHVFKUHYHQLQKHWHHUVWHVWXGLHMDDUYDQGHRSOHLGLQJ • HHQLQGLFDWLHYDQGHVWXGLHYRRUWJDQJLQGHFHPEHU • HHQSUHDGYLHVWHYHQVZDDUVFKXZLQJ LQPDDUW • HHQSURSHGHXVHVWXGLHDGYLHVEHJLQDXJXVWXV HQDDQHHQVWXGHQWGLHYRRUKHWHHUVWVWDDWLQJHVFKUHYHQLQKHWHHUVWHVWXGLHMDDU YDQGHRSOHLGLQJHQGHQRUPYROJHQVDUWLNHOQLHWKHHIWJHKDDOG • HHQELQGHQGVWXGLHDGYLHVXLWHUOLMNVHSWHPEHU


HO

$UWLNHO±%LQGHQGVWXGLHDGYLHV 'HVWXGHQWGLHYRRUKHWHHUVWVWDDWLQJHVFKUHYHQLQKHWHHUVWHVWXGLHMDDUYDQGH RSOHLGLQJHQGLHDDQKHWHLQGYDQKHWHHUVWHVWXGLHMDDUODDWVWHUHVXOWDDWGDWXP DXJXVWXV PLQGHUGDQGHQRUPGZ]PLQGHUGDQVWXGLHSXQWHQKHHIW EHKDDOGNULMJWXLWHUOLMNVHSWHPEHU1HHQQHJDWLHIELQGHQGVWXGLHDGYLHV'H LQVFKULMYLQJYDQGH]HVWXGHQWHQZRUGWSHUGHHHUVWHYDQGHPDDQGYROJHQGRSGH GDJWHNHQLQJYDQKHWEHVOXLWZDDULQGLWDGYLHVVWDDWYHUPHOGEHsLQGLJGHFKWHU QLHWHHUGHUGDQSHUVHSWHPEHUYDQKHWMDDUYROJHQGRSKHWHHUVWHVWXGLHMDDU 'HXLWVOXLWLQJYDQGHRSOHLGLQJJHOGWJHGXUHQGHGHYLHUVWXGLHMDUHQQDKHW VWXGLHMDDUZDDURYHUKHWDGYLHVLVXLWJHEUDFKW 'HVWXGLHSXQWHQ]LMQDINRPVWLJXLWKHWSURSHGHXVHSURJUDPPDYDQGH RSOHLGLQJZDDUYRRUGHVWXGHQWLVLQJHVFKUHYHQ ,QGLHQGHGLUHFWHXURQGHUZLMVRRUGHHOWGDWHHQVWXGHQWRSJURQGYDQSHUVRRQOLMNH RPVWDQGLJKHGHQGHQRUPYDQVWXGLHSXQWHQQLHWKHHIWNXQQHQKDOHQYHUOHHQW KLMKHPWRHVWHPPLQJRPLQKHWYROJHQGHVWXGLHMDDUGHQRUPYDQVWXGLHSXQWHQ XLWKHWSURSHGHXVHSURJUDPPDYDQGHRSOHLGLQJZDDUYRRUGHVWXGHQWLV LQJHVFKUHYHQWHEHKDOHQZDDUELMGHUHHGVLQKHWHHUVWHVWXGLHMDDUEHKDDOGH VWXGLHSXQWHQQLHWPRJHQZRUGHQPHHJHUHNHQG ,QGLHQGHGLUHFWHXURQGHUZLMVRRUGHHOWGDWLQVFKULMYLQJQDRNWREHULQGLHPDWH KHHIWEHwQYORHGGDWGHQRUPYDQVWXGLHSXQWHQQLHWKDDOEDDUZDVYHUOHHQWKLM GH]HVWXGHQWWRHVWHPPLQJRPLQKHWYROJHQGHVWXGLHMDDUGHQRUPYDQ VWXGLHSXQWHQXLWKHWSURSHGHXVHSURJUDPPDYDQGHRSOHLGLQJZDDUYRRUGH VWXGHQWLVLQJHVFKUHYHQWHEHKDOHQZDDUELMGHUHHGVLQKHWHHUVWHVWXGLHMDDU EHKDDOGHVWXGLHSXQWHQQLHWPRJHQZRUGHQPHHJHUHNHQG $UWLNHO±6WXGLHYRRUWJDQJVFRQWUROH 'HRQGHUZLMVDGPLQLVWUDWLH66&2 6 GUDDJWHU]RUJYRRUGDWLHGHUHVWXGHQWKHW GRRUKHPEHKDDOGHHLQGUHVXOWDDWSHUYDNYLD%ODFNERDUGNDQLQ]LHQHQ FRQWUROHUHQ 'HUHVXOWDWHQYDQ]RZHOGHIRUPDWLHYHDOVVXPPDWLHYHGHHO WRHWVHQZRUGHQGRRU GHH[DPLQDWRUYLD%ODFNERDUG EHNHQGJHPDDNW

U V

1 ,QGLHQGHGLUHFWHXURQGHUZLMVLQVWDDWLVGHXLWVODJHQYDQGHKHUWHQWDPHQVHHUGHUGDQDXJXVWXV YDQKHWHHUVWHVWXGLHMDDUDDQGHVWXGHQWHQEHNHQGGHPDNHQNDQKLMHHQELQGHQGVWXGLHDGYLHV HHUGHUXLWEUHQJHQ,QGDWJHYDONDQKHWVWXGLHDGYLHVEHJLQDXJXVWXVNRPHQWHYHUYDOOHQ 2 %LMGHEHSDOLQJYDQKHWDDQWDOVWXGLHSXQWHQZRUGHQVWXGLHSXQWHQPHHJHUHNHQGYDQYDNNHQGLH YROOHGLJ]LMQDIJHURQGPHWHHQHLQGFLMIHUYDQWHQPLQVWH]LHRRNDUWLNHOYDQGH5HJHOV 5LFKWOLMQHQYDQGH([DPHQFRPPLVVLHEHRRUGHOLQJ


3DUDJUDDI±6WULMGLJKHLGZLM]LJLQJHQEHURHS

$UWLNHO±6WULMGLJKHLGPHWGHUHJHOLQJ ,QGLHQHHQVWXGLHJLGVHQRIRYHULJHSXEOLFDWLHVGLHKHWVWXGLHSURJUDPPD HQRIKHWH[DPHQSURJUDPPDYDQGHRSOHLGLQJUDNHQLQVWULMG]LMQPHWGH]H 2QGHUZLMVHQ([DPHQUHJHOLQJRIGHGDDUELMEHKRUHQGH 8LWYRHULQJVUHJHOLQJJDDWKHWEHSDDOGHLQGH]HUHJHOLQJPHWLQEHJULSYDQGH 8LWYRHULQJVUHJHOLQJYRRU $UWLNHO±:LM]LJLQJUHJHOLQJ :LM]LJLQJHQYDQGH]HUHJHOLQJZRUGHQGRRUGHGHFDDQELMDI]RQGHUOLMNEHVOXLW YDVWJHVWHOG *HHQZLM]LJLQJHQYLQGHQSODDWVGLHYDQWRHSDVVLQJ]LMQRSKHWORSHQGHVWXGLHMDDU WHQ]LMGHEHODQJHQYDQGHVWXGHQWHQKLHUGRRUUHGHOLMNHUZLM]HQLHWZRUGHQ JHVFKDDG :LM]LJLQJHQNXQQHQQLHWWHQQDGHOHYDQGHVWXGHQWYDQLQYORHG]LMQRSHQLJH EHVOLVVLQJGLHNUDFKWHQVGH]HUHJHOLQJGRRUGHH[DPHQFRPPLVVLHWHQDDQ]LHQYDQ HHQVWXGHQWLVJHQRPHQ $UWLNHO±2YHUJDQJVUHJHOLQJ ,QGLHQGHVDPHQVWHOOLQJYDQKHWSURJUDPPDLQKRXGHOLMNZLM]LJLQJRQGHUJDDWGDQ ZHOLQGLHQGH]HUHJHOLQJZRUGWJHZLM]LJGZRUGWGRRUGHGHFDDQHHQ RYHUJDQJVUHJHOLQJYDVWJHVWHOGGLHZRUGWRSJHQRPHQLQGH8LWYRHULQJVUHJHOLQJ ,QGH]HRYHUJDQJVUHJHOLQJZRUGHQLQLHGHUJHYDORSJHQRPHQ D HHQUHJHOLQJRPWUHQWYULMVWHOOLQJHQGLHYHUNUHJHQNXQQHQZRUGHQRSJURQG YDQUHHGVEHKDDOGHWHQWDPHQV E GHJHOGLJKHLGVGXXUYDQGHRYHUJDQJVUHJHOLQJ +HWHLQGHYDQGHJHOGLJKHLGYDQHHQRQGHUZLMVSURJUDPPDDOVEHGRHOGLQKHW YRRUJDDQGHOLGZRUGWWHQPLQVWHppQMDDUWHYRUHQEHNHQGJHPDDNW ,QGLHQHHQYDNXLWHHQSURJUDPPDJDDWYHUYDOOHQZRUGWQDKHWODDWVWHRQGHUZLMV LQGLWYDNQRJYLHUPDDOGHJHOHJHQKHLGJHERGHQKHWWHQWDPHQLQGLWYDNWHGRHQ WHZHWHQKHWWHQWDPHQDDQVOXLWHQGRSKHWRQGHUZLMVHHQKHUNDQVLQJLQGDW]HOIGH VWXGLHMDDUHQWZHHKHUNDQVLQJHQLQKHWGDDURSYROJHQGHVWXGLHMDDU =LHLQKHWELM]RQGHUGH8LWYRHULQJVUHJHOLQJDUWLNHOHQGH5HJHOVHQ5LFKWOLMQHQ YDQGH([DPHQFRPPLVVLHDUWLNHO $UWLNHO±%HNHQGPDNLQJ 'HGHFDDQ]RUJWYRRUHHQSDVVHQGHEHNHQGPDNLQJYDQGH]HUHJHOLQJHQGH GDDUELMEHKRUHQGH8LWYRHULQJVUHJHOLQJDOVPHGHYDQGHHYHQWXHOHZLM]LJLQJHUYDQ 'H2QGHUZLMVHQ([DPHQUHJHOLQJHQGHGDDUELMEHKRUHQGH8LWYRHULQJVUHJHOLQJ ZRUGHQLQLHGHUJHYDOJHSODDWVWRSGHZHEVLWHYDQGHIDFXOWHLW'DDUQDDVWZRUGW GHUHJHOJHYLQJLQWHJUDDORSJHQRPHQLQGHKDUGFRS\VWXGLHJLGV

$UWLNHO±1LHWYRRU]LHQHVLWXDWLHV ,QGLHQGH]H2QGHUZLMVHQ([DPHQUHJHOLQJQLHWLQHHQVLWXDWLHYRRU]LHQQHHPWGH GLUHFWHXURQGHUZLMVHHQEHVOXLW]RYHHOPRJHOLMNLQRYHUHHQVWHPPLQJPHWKHWLQ GH]HUHJHOLQJEHSDDOGH


Q

$UWLNHO±%HURHSWHJHQEHVOXLW 7HJHQHHQEHVOLVVLQJYDQGHGLUHFWHXURQGHUZLMVRYHUHHQYHU]RHNYDQHHQ VWXGHQWLQKHWNDGHUYDQGH]H2QGHUZLMVHQ([DPHQUHJHOLQJVWDDWJHGXUHQGH ZHNHQQDGDWGH]HEHVOLVVLQJDDQGHEHWURNNHQVWXGHQWLVEHNHQGJHPDDNW EHURHSRSHQELMGHGHFDDQYDQGH)DFXOWHLW,QGXVWULHHO2QWZHUSHQ'HGLUHFWHXU RQGHUZLMVYHUPHOGWGH]HEHURHSVPRJHOLMNKHLGELM]LMQEHVOLVVLQJ

3DUDJUDDI±,QZHUNLQJWUHGLQJ

$UWLNHO±,QZHUNLQJWUHGLQJ 'H]H2QGHUZLMVHQ([DPHQUHJHOLQJWUHHGWLQZHUNLQJRSVHSWHPEHU ,QYRHULQJYDQKHWELQGHQGVWXGLHDGYLHVYROJHQVDUWLNHOYLQGWSODDWVSHU VHSWHPEHUYRRUGHVWXGHQWHQGLH]LFKSHUVHSWHPEHUYRRUKHWHHUVW LQVFKULMYHQYRRUGHEDFKHORURSOHLGLQJ,QGXVWULHHO2QWZHUSHQ 'H]H2QGHUZLMVHQ([DPHQUHJHOLQJLVYDVWJHVWHOGGRRUGHGHFDDQYDQGH )DFXOWHLW,QGXVWULHHO2QWZHUSHQRSMXQL

H

H


8LWYRHULQJVUHJHOLQJELMGH2(5


3DUDJUDDI±$OJHPHHQ

$UWLNHO±'HEDFKHORURSOHLGLQJ,QGXVWULHHO2QWZHUSHQ,2 'HEDFKHORURSOHLGLQJ,2LVHHQGULHMDULJHRSOHLGLQJGLHEHVWDDWXLWHHQ PDMRUSURJUDPPDPHWHHQRPYDQJYDQHFWVGDWGRRUGHIDFXOWHLWLV YDVWJHVWHOGHQHHQPLQRUYDQHFWVGLHGRRUGHVWXGHQWNDQZRUGHQJHNR]HQ =LHDUWLNHOWP+HWGULHMDULJHSURJUDPPDGDWKLHUPHHZRUGWEHVFKUHYHQ JHOGWYRRUVWXGHQWHQYDQFRKRUWHQYROJHQGHFRKRUWHQ

3DUDJUDDI±6DPHQVWHOOLQJYDQKHWSURJUDPPD

$UWLNHO±6DPHQVWHOOLQJYDQKHWSURJUDPPDYDQGHSURSHGHXWLVFKHIDVH

6HPHVWHU $OOHYDNNHQKHEEHQHHQRPYDQJYDQHFWV YDNFRGH YDNWLWHO

WDDO

VXPPDWLHYHWRHWVHQ

,2 32,QWURGXFWLH,2

1HGHUODQGV

2SGUDFKWHQSRUWIROLRYDDUGLJKHLGVWHVW

,2 0HQVHQ3URGXFW

1HGHUODQGV

2SGUDFKWHQWHQWDPHQ

,2 3URGXFWLQZHUNLQJ

1HGHUODQGV

2SGUDFKWWHQWDPHQ

,2 'HVLJQDQG([SHULHQFH

(QJHOV

3RUWIROLRH[DPLQDWLRQ


WDDO

VXPPDWLHYHWRHWVHQ

,2 32&RQFHSW'HVLJQ

1HGHUODQGV

9HUVODJHQPRGHOOHQORJERRNSUHVHQWDWLH

,2 %XVLQHVV&XOWXXUHQ7HFKQLHN

1HGHUODQGV

5DSSRUWDJHSUHVHQWDWLHWHQWDPHQ

,2 &RQVWUXHUHQ

1HGHUODQGV

2SGUDFKWWHQWDPHQ

,2 5HVHDUFKDQG'HVLJQ

(QJHOV

5HVHDUFKSURSRVDOSUHVHQWDWLRQH[DPLQDWLRQ

$UWLNHO±6DPHQVWHOOLQJYDQKHWSURJUDPPDYDQKHWWZHHGHMDDU


WDDO

VXPPDWLHYHWRHWVHQ

,2 32)X]]\)URQW(QG

(QJHOV

5HSRUWVSUHVHQWDWLRQV

,2 3URGXFWHQ%HZHJLQJ

1HGHUODQGV

5DSSRUWDJHSUHVHQWDWLHWHQWDPHQ

,2 6WUDWHJLF3URGXFW,QQRYDWLRQ

(QJHOV

5HSRUWVDVVLJQPHQWH[DPLQDWLRQ

,2 ,QGXVWULsOH3URGXFWLH

1HGHUODQGV

3URMHFWWHQWDPHQ


WDDO

,2 320DWHULDOLVHUHQ8LWZHUNHQ 1HGHUODQGV

VXPPDWLHYHWRHWVHQ 9HUVODJHQSUHVHQWDWLHV

,2 ,QWHUDFWLRQDQG(OHFWURQLFV

(QJHOV

7HVWSURWRW\SHUHSRUWVSUHVHQWDWLRQV

,2 7HFKQ3URGXFW2SWLPDOLVDWLH

1HGHUODQGV

5DSSRUWDJHVWHQWDPHQ

,2 0RGHOOHUHQ

1HGHUODQGV

2SGUDFKWWHQWDPHQ


$UWLNHO±6DPHQVWHOOLQJYDQKHWSURJUDPPDYDQKHWGHUGHMDDU

6HPHVWHU YDNFRGH YDNWLWHO 0L 0LQRUSURJUDPPDRQGHUGHHOEHVWDDQGHXLWPHHUGHUHYDNNHQWRWDOHRPYDQJHFWV 6HPHVWHU 7ZHHYDQGHRQGHUVWDDQGH]HVNHX]HYDNNHQHONPHWHHQRPYDQJYDQHFWV YDNFRGH YDNWLWHO WDDO VXPPDWLHYHWRHWVHQ ,2 &URVV0HGLD,QWHUDFWLRQ'HVLJQ (QJHOV

5HSRUWVSUHVHQWDWLRQ

,2 'HVLJQDQG&XOWXUDO,PSDFW

(QJHOV

3RUWIROLRH[DPLQDWLRQ

,2 'HVLJQ9LVXDOLVDWLRQ

(QJHOV

3RUWIROLRYLVXDOSUHVHQWDWLRQH[KLELWLRQ

,2 6RIWZDUH

(QJHOV

5HSRUWSUHVHQWDWLRQ

,2 0HFKDWURQLFV

(QJHOV

([DPLQDWLRQZULWWHQDVVLJQPHQW

,2 &UHDWLQJLQ3URMHFW7HDPV

(QJHOV

(YDOXDWLRQRIFRQWULEXWLRQWRWHDPZRUN

(QJHOV

$VVLJQPHQWUHSRUWSUHVHQWDWLRQ

$IVOXLWHQGYDNRPYDQJHFWV ,2 %DFKHORU)LQDO3URMHFW

$UWLNHO±9ROJRUGHYDQGHEDFKHORUYDNNHQ 0HWKHW%DFKHORU)LQDO3URMHFW,2 NDQZRUGHQJHVWDUWZDQQHHULQWRWDDO HFWV]LMQEHKDDOGZDDURQGHUGH3URSHGHXVH'H]HWRHODWLQJVYRRUZDDUGHJHOGW YRRUFRKRUWHQYROJHQGHFRKRUWHQ

3DUDJUDDI±'HPLQRUV

$UWLNHO±'HPLQRU $OOHVWXGHQWHQYDQFRKRUWHQODWHUYROJHQHHQPLQRULQGHEDFKHORURSOHLGLQJ 'HPLQRUYRUPWHHQVDPHQKDQJHQGJHKHHOYDQEDFKHORUYDNNHQPHWHHQRPYDQJ YDQHFWV'HPLQRULVEHGRHOGWHUYHUEUHGLQJRIYHUGLHSLQJYDQGH EDFKHORURSOHLGLQJRIDOVVFKDNHOPLQRUQDDUHHQQLHWRSGHEDFKHORU,2 DDQVOXLWHQGHPDVWHURSOHLGLQJ $OOHGRRUGH78'HOIWDDQJHERGHQPLQRUVZRUGHQJHDFFHSWHHUGELQQHQGH EDFKHORURSOHLGLQJ,2PHWXLW]RQGHULQJYDQ D GHPLQRU,QGXVWULDO'HVLJQYDQGHIDFXOWHLW,2GH]HYHUWRRQWRYHUODSPHWKHW HLJHQEDFKHORUSURJUDPPDHQLVEHGRHOGDOVVFKDNHOPLQRUYRRUVWXGHQWHQYDQ DQGHUHRSOHLGLQJHQ E HHQPLQRUYDQHHQZLOOHNHXULJHRSOHLGLQJGLHRRNNDQZRUGHQJHGDDQELQQHQ GHRSOHLGLQJ,2EYGHPLQRU6WXG\$EURDGRIGH0LQRU:RUN3ODFHPHQWLQ GDWJHYDOZRUGWDOOHHQKHWYROJHQYDQGH,2PLQRUJHKRQRUHHUG 'HPLQRUYDOWQRPLQDDOLQKHWHVHPHVWHUYDQGHEDFKHORURSOHLGLQJ$OJHPHHQ ZRUGHQGHVWXGHQWHQYHURQGHUVWHOGRSKHWQLYHDXYDQHLQGWZHHGHVWXGLHMDDUWH ]LMQDOV]HPHWHHQPLQRUVWDUWHQ'HPLQRUNHQWJHHQLQJDQJVHLVHQPDDUHHQ EHSDDOGHPDWHYDQYRRUNHQQLVNDQZRUGHQYHUZDFKW+HWLVDDQGHVWXGHQWRP GH]HYRRUNHQQLVWHYHUNULMJHQ


GW

J J

0DVWHUYDNNHQZRUGHQLQHHQGRRUGH78'HOIWYHU]RUJGHPLQRURRNLQGHYULMH PLQRU QLHWWRHJHVWDDQ(YHQPLQNXQQHQPLQRUYDNNHQPHHJHQRPHQZRUGHQQDDU GHNHX]HUXLPWHYDQHHQPDVWHURSOHLGLQJ $UWLNHO±0LQRUVYDQGHIDFXOWHLW,2 'HIDFXOWHLWELHGWLQKHWVWXGLHMDDUELMYROGRHQGHGHHOQDPHGH YROJHQGHPLQRUVDDQ]LHYRRUHHQEHVFKULMYLQJGH0LQRU*LGV

FRGH 7LWHO ,20L 0LQRU,QGXVWULDO'HVLJQ ,20L 0LQRU&URVV'LVFLSOLQH'HVLJQ ,20L 0LQRU6XVWDLQDEOH'HVLJQ ,20L 0LQRU6WXG\$EURDG ,20L 0LQRU:RUN3ODFHPHQW ,20L 0LQRU5HVHDUFKIRU'HVLJQ ,20L 0LQRU$GYDQFHG3URWRW\SLQJ

$UWLNHO±'HYULMHPLQRU 'HVWXGHQWNDQ]HOIHHQµYULMH¶PLQRUVDPHQVWHOOHQGLHEHVWDDWXLWYDNNHQYDQGH HLJHQHQDQGHUHIDFXOWHLWHQRILQWHUQDWLRQDOH XQLYHUVLWHLWHQ'H]HPLQRUPRHW YDQDFDGHPLVFKQLYHDX]LMQLQWHUQHVDPHQKDQJYHUWRQHQ+HWPLQRUSDNNHWGLHQW JOREDDOYDQGHUGHMDDUVQLYHDXWH]LMQ 'HVWXGHQWGLHHHQYULMHPLQRUZHQVWWHGRHQOHJWHHQJRHGJHPRWLYHHUGYRRUVWHO WHUJRHGNHXULQJYRRUDDQGHH[DPHQFRPPLVVLHQLHWODWHUGDQWZHHPDDQGHQ YRRUGHVWDUWYDQGLHYULMHPLQRU

3DUDJUDDI±2YHUJDQJVUHJHOLQJ

$UWLNHO±2YHUJDQJVUHJHOLQJYRRUVWXGHQWHQYDQFRKRUWWRWHQPHW ,QVFKDOLQJLQKHWQLHXZHEDFKHORUSURJUDPPD$OOHVWXGHQWHQYDQFRKRUW WP]LMQLQJHVFKDDOGLQKHWQLHXZHEDFKHORUSURJUDPPD'H]H VWXGHQWHQKHEEHQHHQRYHU]LFKWJHNUHJHQYDQGHYDNNHQEHKDDOGLQKHW EDFKHORUSURJUDPPDHQHHQRYHU]LFKWYDQYDNNHQWHEHKDOHQLQKHW EDFKHORUSURJUDPPD 7RHODWLQJVYRRUZDDUGHQ%DFKHORU)LQDO3URMHFW9RRUFRKRUWHQWP]LMQ LQYHUEDQGPHWGHLQVFKDOLQJJHHQWRHODWLQJVYRRUZDDUGHQYRRUKHW%DFKHORU )LQDO3URMHFW,2 9RRUVWXGHQWHQYDQFRKRUWHQYROJHQGHFRKRUWHQ ]LHDUWLNHOYDQGH]H8LWYRHULQJVUHJHOLQJ .HX]HYDNNHQ6WXGHQWHQGLH]LMQLQJHVFKDDOGLQKHWQLHXZHSURJUDPPDNXQQHQ NHX]HYDNNHQGRHQJHVSUHLGRYHUKHWVWXGLHMDDU'DDUYRRUNRPHQGHYROJHQGH YDNNHQLQDDQPHUNLQJ • EDFKHORUNHX]HYDNNHQDDQJHERGHQGRRU,2 • NHX]H YDNNHQELMDQGHUHIDFXOWHLWHQ • NHX]H YDNNHQDDQDQGHUHXQLYHUVLWHLWHQLQ1HGHUODQGHQLQKHWEXLWHQODQG • GHYROJHQGHPDVWHUNHX]HYDNNHQ,2,',',','HQ ,',' =LHRRNDUWLNHOEYDQGH5HJHOV 5LFKWOLMQHQYDQGH([DPHQFRPPLVVLH


3DUDJUDDI±7RHODWLQJVYRRUZDDUGHQWRWGHPDVWHU

$UWLNHO±7RHODWLQJVYRRUZDDUGHQWRWGHPDVWHURSOHLGLQJHQ'I,,3'HQ63' 'HWRHODWLQJVYRRUZDDUGHQWRWGHPDVWHURSOHLGLQJHQ]LMQDOVYROJW 9RRUFRKRUWWPJHOGWGDWGHWRHODWLQJVYRRUZDDUGHQYDQXLWKHW EDFKHORUSURJUDPPDYDQWRHSDVVLQJ]LMQHFWVEHKDDOGZDDURQGHUKHW %DFKHORU)LQDO3URMHFW 9RRUFRKRUWJHOGHQGHYRRUZDDUGHQLQYRRUJDDQGOLGWRWHQPHWVWXGLHMDDU 0HWLQJDQJYDQVWXGLHMDDUPRHWHQVWXGHQWHQYDQFRKRUW GHEDFKHORUJHKHHOKHEEHQDIJHVORWHQYRRUGDWNDQZRUGHQLQJHVFKUHYHQ YRRUHHQPDVWHURSOHLGLQJ 9RRUFRKRUWJHOGWGDWKHWEDFKHORUSURJUDPPDLQ]LMQJHKHHOPRHW]LMQ EHKDDOGYRRUGDWNDQZRUGHQLQJHVFKUHYHQYRRUHHQPDVWHURSOHLGLQJ

3DUDJUDDI±,QZHUNLQJWUHGLQJ

$UWLNHO±,QZHUNLQJWUHGLQJ 'H]H8LWYRHULQJVUHJHOLQJELMGH2QGHUZLMVHQ([DPHQUHJHOLQJWUHHGWLQZHUNLQJ RSVHSWHPEHU 'H]H8LWYRHULQJVUHJHOLQJELMGH2QGHUZLMVHQ([DPHQUHJHOLQJLVYDVWJHVWHOGGRRU GHGHFDDQYDQGH)DFXOWHLW,QGXVWULHHO2QWZHUSHQRSMXQL


5HJHOV 5LFKWOLMQHQ YDQGH([DPHQFRPPLVVLH2(5 H[DUWLNHO:+:

U


3DUDJUDDI±$OJHPHHQ

$UWLNHO±7RHSDVVLQJVJHELHG 'H]H5HJHOVHQULFKWOLMQHQ]LMQYDQWRHSDVVLQJRSGH%DFKHORURSOHLGLQJ,QGXVWULHHO 2QWZHUSHQ,2 YDQGH7HFKQLVFKH8QLYHUVLWHLW'HOIWKLHUQDWHQRHPHQGH RSOHLGLQJ 9UDJHQHQYHU]RHNHQWHQDDQ]LHQYDQKHWEHSDDOGHLQGH]HUHJHOVHQULFKWOLMQHQ NXQQHQZRUGHQJHULFKWDDQH[DPHQFRPPLVVLHLR#WXGHOIWQO $UWLNHO±%HJULSVRPVFKULMYLQJ 'HEHJULSVEHSDOLQJHQ]RDOVQHHUJHOHJGLQDUWLNHO:+:HQDUWLNHO 2QGHUZLMVHQ([DPHQUHJHOLQJ%DFKHORURSOHLGLQJ,QGXVWULHHO2QWZHUSHQ,2 KLHUQDWHQRHPHQ2(5%6F,2]LMQYDQWRHSDVVLQJ $UWLNHO±:HUNZLM]HYDQGHH[DPHQFRPPLVVLH 'HH[DPHQFRPPLVVLHYHUJDGHUWLQEHJLQVHOHHQPDDOSHUPDDQGPHWXLW]RQGHULQJ YDQGHPDDQGHQMXOLHQDXJXVWXVWZHHPDDOSHUMDDU 'HH[DPHQFRPPLVVLHNDQEHSDDOGHQDXZRPVFKUHYHQWDNHQPDQGDWHUHQ 'HNOHLQHH[DPHQFRPPLVVLHEHVWDDQGHXLWGHYRRU]LWWHUHQHHQOLGYDQGH H[DPHQFRPPLVVLHLVEHODVWPHWGHEHKDUWLJLQJYDQGHGDJHOLMNVHJDQJYDQ]DNHQ YDQGHH[DPHQFRPPLVVLH'HNOHLQHH[DPHQFRPPLVVLHYHUJDGHUWLQEHJLQVHO WZHHPDDOSHUPDDQGPHWXLW]RQGHULQJYDQGHRQGHUZLMVYULMHSHULRGHV 'HYHUJDGHULQJHQ]LMQQLHWRSHQEDDU 9DQKHWEHVSURNHQHWHUYHUJDGHULQJZRUGWHHQYHUVODJJHPDDNW $UWLNHO±%HVOXLWHQYDQGHH[DPHQFRPPLVVLH 'HH[DPHQFRPPLVVLHEHVOXLWELMJHZRQHPHHUGHUKHLGYDQVWHPPHQ 6WDNHQGHVWHPPHQGDQJHHIWGHVWHPYDQGHYRRU]LWWHUYDQGH H[DPHQFRPPLVVLHGHGRRUVODJWHQ]LMKHWVFKULIWHOLMNHVWHPPLQJHQEHWUHIW 6WDNHQGHVWHPPHQELMHHQVFKULIWHOLMNHVWHPPLQJGDQYLQGWHHQPDDO KHUVWHPPLQJSODDWVVWDNHQGHVWHPPHQZHHUGDQLVKHWYRRUVWHOZDDUYRRU ZRUGWJHVWHPGYHUZRUSHQ $UWLNHO±&RPPLVVLHVDGKRFHQH[WHUQHH[DPLQDWRUHQ 'HH[DPHQFRPPLVVLHNDQFRPPLVVLHVDGKRFLQVWHOOHQ 2YHUHHQNRPVWLJDUWLNHOOLG:+:NDQGHH[DPHQFRPPLVVLHGHVNXQGLJHQ YDQEXLWHQGHLQVWHOOLQJDOVH[DPLQDWRUHQDDQZLM]HQ(HQGHUJHOLMNHDDQZLM]LQJ JHVFKLHGWYRRUHHQSHULRGHYDQWHQKRRJVWHMDDUPHWGHPRJHOLMNKHLGGH]H SHULRGHVWHHGVYRRUWHQKRRJVWHMDDUWHYHUOHQJHQ $UWLNHO±0DDWVWDYHQ 'HH[DPHQFRPPLVVLHUHVSHFWLHYHOLMNH[DPLQDWRUQHHPWELM]LMQEHVOLVVLQJHQGH YROJHQGHPDDWVWDYHQWRWULFKWVQRHUHQZHHJWELMVWULMGLJKHLGKHWEHODQJYDQ KDQWHUHQYDQGHHQHPDDWVWDIWHJHQGDWYDQGHDQGHUHDI D KHWEHKRXGYDQNZDOLWHLWVHQVHOHFWLHHLVHQYDQKHWH[DPHQRI H[DPHQRQGHUGHHO


E GRHOPDWLJKHLGRQGHUPHHUWRWXLWGUXNNLQJNRPHQGLQHHQVWUHYHQRP • VWXGLHYHUWUDJLQJYRRUVWXGHQWHQGLHJRHGHYRRUWJDQJPHWGHVWXGLH PDNHQWHEHSHUNHQ • GHVWXGHQWWHEHZHJHQGHVWXGLHLQGHRSOHLGLQJDIWHEUHNHQPHW]RPLQ PRJHOLMNWLMGYHUOLHVZDQQHHUKHWYROWRRLHQYDQGHRSOHLGLQJELQQHQHHQ UHGHOLMNHLQVFKULMYLQJVGXXURQZDDUVFKLMQOLMNLVJHZRUGHQ F EHVFKHUPLQJWHJHQ]LFK]HOIYDQGHVWXGHQWGLHHHQWHJURWHVWXGLHODVWRS]LFK ZLOQHPHQ G PLOGKHLGWHQRS]LFKWHYDQGHVWXGHQWGLHGRRURPVWDQGLJKHGHQEXLWHQ]LMQ VFKXOGLQGHYRRUWJDQJYDQGHVWXGLHYHUWUDJLQJRQGHUYLQGWRIKHHIW RQGHUYRQGHQ

O

J

Q

$UWLNHO±7DDO +HWYHU]RHNDDQGHH[DPHQFRPPLVVLHYDQHHQVWXGHQWJHQRHPGLQDUWLNHOOLG 2(5%6F,2RPHHQRIPHHURQGHUGHOHQYDQHHQH[DPHQLQHHQDQGHUHWDDOWH PRJHQDIOHJJHQGLHQWJHPRWLYHHUGWH]LMQ $OYRUHQVHHQEHVOXLWWHQHPHQZLQWGHH[DPHQFRPPLVVLHKHWDGYLHVYDQGH GHVEHWUHIIHQGHH[DPLQDWRUHQ PHWEHWUHNNLQJWRWKHWYHU]RHNLQ $UWLNHO±)UDXGH 2QGHUIUDXGHZRUGWYHUVWDDQKHWKDQGHOHQRIQDODWHQYDQHHQVWXGHQWGDWHUWRH OHLGWGDWKHWYRUPHQYDQHHQMXLVWRRUGHHORPWUHQWGHNHQQLVKHWLQ]LFKWHQGH YDDUGLJKHGHQYDQGLHVWXGHQWRIYDQHHQDQGHUHVWXGHQWJHKHHORIJHGHHOWHOLMN RQPRJHOLMNZRUGWJHPDDNW2QGHUIUDXGHZRUGWRRNEHJUHSHQKHWSOHJHQYDQ HQLJHYRUPYDQSODJLDDWZDDURQGHUKLHUZRUGHQYHUVWDDQDOOHJHYDOOHQZDDULQ ZRUGWJHVXJJHUHHUGGDWKHWJDDWRPHLJHQZHUNWHUZLMOGDWQLHWKHWJHYDOLV :DQQHHUWLMGHQVKHWDIOHJJHQYDQHHQWHQWDPHQIUDXGHZRUGWJHFRQVWDWHHUGRI YHUPRHGZRUGWGLWGRRUGHH[DPLQDWRURIVXUYHLOODQWWHUVWRQGDDQGHVWXGHQW PHHJHGHHOGHQZRUGWGLW]RVSRHGLJPRJHOLMNVFKULIWHOLMNYDVWJHOHJG'H H[DPLQDWRURIGHVXUYHLOODQWNDQGHVWXGHQWYHU]RHNHQHYHQWXHOHEHZLMVVWXNNHQ WHUEHVFKLNNLQJWHVWHOOHQ(HQZHLJHULQJKLHUWRHYDQGHVWXGHQWZRUGWLQKHW YHUVODJYHUPHOG+HWYHUVODJHQHYHQWXHOHEHZLMVVWXNNHQZRUGHQRQYHUZLMOGELMGH H[DPHQFRPPLVVLHLQJHGLHQG :DQQHHUDQGHUVGDQWLMGHQVKHWDIOHJJHQYDQHHQWHQWDPHQIUDXGHYDQHHQ VWXGHQWZRUGWJHFRQVWDWHHUGRIYHUPRHGZRUGWGLW]RVSRHGLJPRJHOLMNGRRUGH H[DPLQDWRUVFKULIWHOLMNYDVWJHOHJG+HWYHUVODJHQHYHQWXHOHEHZLMVVWXNNHQ ZRUGHQRQYHUZLMOGELMGHH[DPHQFRPPLVVLHLQJHGLHQG 'HH[DPHQFRPPLVVLHVWHOWGHVWXGHQWLQGHJHOHJHQKHLGHHQVFKULIWHOLMN FRPPHQWDDUELMKHWYHUVODJYDQGHH[DPLQDWRURIVXUYHLOODQWWHYRHJHQ 'HH[DPHQFRPPLVVLHQHHPWHHQEHVOXLWRYHUGHIUDXGHHQNDQGHVWXGHQW DIKDQNHOLMNYDQGHHUQVWYDQGHIUDXGHKHUKDDOGHIUDXGHGDDURQGHUEHJUHSHQGH YROJHQGHVDQFWLHVRSOHJJHQ D EHULVSLQJ E GHEHVOLVVLQJGDWYRRUGHVWXGHQWJHHQXLWVODJYDQKHWEHWUHIIHQGHWHQWDPHQ RISUDFWLFXPZHUNZRUGWYDVWJHVWHOG F XLWVOXLWLQJYDQKHWEHWUHIIHQGHWHQWDPHQRISUDFWLFXPYRRUWHQKRRJVWHppQ MDDU G XLWVOXLWLQJYDQHHQRIPHHUWHQWDPHQSHULRGHQYRRUWHQKRRJVWHppQMDDU


H HHQFRPELQDWLHYDQERYHQVWDDQGHPDDWUHJHOHQ 'HH[DPHQFRPPLVVLHQHHPWSDVHHQEHVOXLWDOVLQOLGJHQRHPGQDGDW]LMGH VWXGHQWLQGHJHOHJHQKHLGKHHIWJHVWHOGWHZRUGHQJHKRRUG+HWKRUHQNDQ DFKWHUZHJHEOLMYHQDOVGHH[DPHQFRPPLVVLHKHHIWYDVWJHVWHOGGDWQLHWYDQIUDXGH VSUDNHLV $UWLNHO±7HUPLMQHQ 'HH[DPHQFRPPLVVLHEHVOLVWRYHUHHQYHU]RHNYDQHHQVWXGHQWELQQHQ ZHUNGDJHQQDRQWYDQJVWYDQKHWYHU]RHNRILQGLHQKHWYHU]RHNLVLQJHGLHQG WLMGHQVHHQDFDGHPLVFKHYDNDQWLHGDQZHOELQQHQHHQSHULRGHYDQGULHZHNHQ YRRUDIJDDQGHDDQHHQDFDGHPLVFKHYDNDQWLHELQQHQZHUNGDJHQQDDIORRS YDQGLHYDNDQWLH'HH[DPHQFRPPLVVLHNDQGHEHVOLVVLQJYRRUWHQKRRJVWH ZHUNGDJHQYHUGDJHQ9DQGHYHUGDJLQJZRUGWYRRUGHDIORRSYDQGHLQGHHHUVWH YRO]LQJHQRHPGHWHUPLMQVFKULIWHOLMNPHGHGHOLQJJHGDDQDDQGHVWXGHQW

3DUDJUDDI±$DQPHOGHQHQWHUXJWUHNNHQ

$UWLNHO±$DQPHOGHQWHQWDPHQV 'HDDQPHOGLQJYRRUGHHOQDPHDDQHHQVFKULIWHOLMNWHQWDPHQLVYHUSOLFKWHQ JHVFKLHGWGRRULQYRHULQJYDQGDWDLQKHWWHQWDPHQDDQPHOGV\VWHHP7$6 XLWHUOLMNNDOHQGHUGDJHQQLHWZHUNGDJHQ YRRUKHWEHJLQYDQGHEHWUHIIHQGH WHQWDPHQSHULRGH$OVWHQWDPHQSHULRGHZRUGHQGHODDWVWHWZHHZHNHQYDQHHQ RQGHUZLMVSHULRGHDDQJHPHUNWDOVPHGHGHKHUNDQVLQJVSHULRGHLQDXJXVWXV ,QELM]RQGHUHJHYDOOHQNDQGHH[DPHQFRPPLVVLHDIZLMNHQYDQGHLQOLG JHQRHPGHDDQPHOGLQJVWHUPLMQHFKWHUDOOHHQWHQJXQVWHYDQGHVWXGHQW 6WXGHQWHQGLH]LFKQLHWWLMGLJYRRUHHQWHQWDPHQKHEEHQDDQJHPHOGNXQQHQDDQ GDWWHQWDPHQQLHWGHHOQHPHQ$OOHHQZDQQHHUVSUDNHLVYDQELM]RQGHUH RPVWDQGLJKHGHQYRRURYHUVFKULMGLQJYDQGHDDQPHOGWHUPLMQNDQGH H[DPHQFRPPLVVLHGHVWXGHQWDOVQRJWRHVWDDQDDQKHWWHQWDPHQGHHOWHQHPHQ %LMRQWHUHFKWHGHHOQDPHDDQHHQWHQWDPHQYHUNODDUWGHH[DPHQFRPPLVVLHKHW UHVXOWDDWYRRUGDWWHQWDPHQRQJHOGLJ $UWLNHO±$DQPHOGHQSUDFWLFD 9RRUKHWDDQPHOGHQYRRUGHHOQDPHDDQYDNNHQHQSUDFWLFDZRUGWYHUZH]HQQDDU GHDUWLNHOHQWPYDQGH%DFKHORU2QGHUZLMVHQ([DPHQUHJHOLQJ2(5 $UWLNHO±$DQPHOGHQH[DPHQHQDDQYUDJHQJHWXLJVFKULIW 'HDDQPHOGLQJYRRUHHQH[DPHQHQGDDUPHHKHWDDQYUDJHQYDQHHQ JHWXLJVFKULIWGLHQWXLWHUOLMNZHUNGDJHQYRRUKHWWLMGVWLSZDDURSGHYHUJDGHULQJ YRRUKHWGHVEHWUHIIHQGHH[DPHQZRUGWJHKRXGHQWHJHVFKLHGHQELMGH RQGHUZLMVDGPLQLVWUDWLH+HWWLMGVWLSYDQGHGHVEHWUHIIHQGHYHUJDGHULQJHQ ZRUGW JHSXEOLFHHUGRSGHZHEVLWH6WXGHQWHQSRUWDO,2 'HVWXGHQWPRHW]LMQGHILQLWLHYHH[DPHQSURJUDPPDXLWHUOLMNRSGHGDJZDDURSGH LQOLGJHQRHPGHWHUPLMQDDQYDQJWELMGHRQGHUZLMVDGPLQLVWUDWLHLQGLHQHQ


H

H

H

8LWHUOLMNZHUNGDJHQYRRUKHWWLMGVWLSZDDURSGHYHUJDGHULQJYRRUKHW GHVEHWUHIIHQGHH[DPHQZRUGWJHKRXGHQPRHWDDQDOOHYHUSOLFKWLQJHQ]LMQ YROGDDQHQPRHWHQDOOHUHVXOWDWHQELMGHRQGHUZLMVDGPLQLVWUDWLHEHNHQG]LMQ $DQPHOGLQJYRRUKHWSURSHGHXWLVFKHQKHWEDFKHORUH[DPHQYLQGWSODDWVGRRUKHW LQYXOOHQYDQKHWH[DPHQDDQYUDDJIRUPXOLHUEHVFKLNEDDUYLDGH6WXGHQWHQSRUWDO ,QGXVWULHHO2QWZHUSHQ HQLQOHYHULQJGDDUYDQELMKHW6HUYLFHSXQW,2 $UWLNHO±7HUXJWUHNNLQJDIZH]LJKHLGYDQWHQWDPHQVHQH[DPHQV 8LWHUOLMNWRWGDJHQYRRUGDWGHEHWUHIIHQGHWHQWDPHQSHULRGHDDQYDQJWNDQ PHQ]LFKYLDKHWWHQWDPHQDDQPHOGV\VWHHPYDQHHQWHQWDPHQWHUXJWUHNNHQ :DQQHHUVSUDNHLVYDQELM]RQGHUHRPVWDQGLJKHGHQNDQGHH[DPHQFRPPLVVLH WRHVWHPPLQJJHYHQ]LFKLQHHQODWHUVWDGLXPWHUXJWHWUHNNHQ +HWWHUXJWUHNNHQYDQHHQH[DPHQNDQWRWXLWHUOLMNGHGDJZDDURSGHYHUJDGHULQJ YRRUKHWGHVEHWUHIIHQGHH[DPHQZRUGWJHKRXGHQJHVFKLHGHQELMGH RQGHUZLMVDGPLQLVWUDWLH :DQQHHUHHQVWXGHQW]LFKYDQHHQWHQWDPHQRIH[DPHQKHHIWWHUXJJHWURNNHQ GLHQWGH]H]LFKYRRUHHQYROJHQGHJHOHJHQKHLGRSQLHXZDDQWHPHOGHQ RYHUHHQNRPVWLJKHWEHSDDOGHLQDUWLNHOUHVSHFWLHYHOLMNDUWLNHO

3DUDJUDDI±7HQWDPHQVHQWRHWVLQJSUDFWLFD

$UWLNHO±$IQHPHQVFKULIWHOLMNPRQGHOLQJWHQWDPHQ :DQQHHUKHW]HOIGHWHQWDPHQDOGDQQLHWWHJHOLMNHUWLMGGRRUPHHUGDQHHQ H[DPLQDWRUZRUGWDIJHQRPHQHQGHUHVXOWDWHQGDDUYDQHYHQHHQVGRRUPHHUGDQ HHQH[DPLQDWRUZRUGHQEHRRUGHHOGYLQGWGH]HEHRRUGHOLQJSODDWVDDQGHKDQG YDQGDDUWRHWHYRUHQYDVWJHVWHOGHJHOLMNOXLGHQGH QRUPHQ=RQRGLJZLMVWGH H[DPHQFRPPLVVLHHHQYRRUKHWH[DPLQHUHQHHUVWYHUDQWZRRUGHOLMNHH[DPLQDWRU DDQ,QGHSUDNWLMNWUHHGWQRUPDOLWHUGHGRFHQWRSDOVH[DPLQDWRU 'HH[DPHQFRPPLVVLHNDQLQELM]RQGHUHJHYDOOHQWRHVWDDQGDWHHQVWXGHQWHHQ PRQGHOLQJLQSODDWVYDQHHQVFKULIWHOLMNWHQWDPHQGRHW+HWYHU]RHNGDDUWRHGLHQW PHWUHGHQHQRPNOHHGWH]LMQ +HWDIQHPHQYDQHHQPRQGHOLQJWHQWDPHQJHVFKLHGWELMYRRUNHXUGRRUWZHH H[DPLQDWRUHQ 'HFRQWUROHYDQGHLQVFKULMYLQJDOVVWXGHQWELMKHWGRHQYDQHHQWHQWDPHQ JHVFKLHGWGRRURIQDPHQVGHH[DPHQFRPPLVVLH $UWLNHO±9UDJHQHQRSJDYHQ 'HYUDJHQHQRSJDYHQYDQHHQWHQWDPHQRIH[DPHQRQGHUGHHOJDDQGHWHYRUHQ EHNHQGJHPDDNWHEURQQHQZDDUDDQGHVWRILVRQWOHHQGQLHWWHEXLWHQ'H]H EURQQHQZRUGHQYRRUGHDDQYDQJYDQKHWRQGHUZLMVGDWRSKHWWHQWDPHQ YRRUEHUHLGWLQKRRIG]DDNEHNHQGJHPDDNW8LWHUOLMNHHQPDDQGYRRUKHWDIQHPHQ YDQKHWWHQWDPHQZRUGWGHSUHFLH]HRPYDQJYDQGHVWRIGHILQLWLHIEHNHQG JHPDDNW 'HYUDJHQHQRSJDYHQYDQKHWWHQWDPHQRIH[DPHQRQGHUGHHO]LMQ]RHYHQZLFKWLJ PRJHOLMNJHVSUHLGRYHUGHWHEHVWXGHUHQVWRI


+HWWHQWDPHQRIH[DPHQRQGHUGHHOUHSUHVHQWHHUWGHRQGHUZLMVGRHOHQQDDULQKRXG HQYRUP 'HYUDJHQHQRSJDYHQ]LMQGXLGHOLMNHQRQGXEEHO]LQQLJ2RNGHDDQZLM]LQJHQPHW EHWUHNNLQJWRWGHZDDUGHULQJYDQGHYUDJHQHQRSJDYHQ]LMQGXLGHOLMNHQ RQGXEEHO]LQQLJHQGH]H]LMQ]RGDQLJJHVWHOGGDWGHVWXGHQWNDQZHWHQKRH XLWYRHULJHQJHGHWDLOOHHUGGHDQWZRRUGHQPRHWHQ]LMQ *HUXLPHWLMGYRRUKHWDIQHPHQYDQHHQVFKULIWHOLMNWHQWDPHQVWHOWGHH[DPLQDWRU GHVWXGHQWHQ]RPRJHOLMNLQGHJHOHJHQKHLGNHQQLVWHQHPHQYDQYRRUEHHOGHQ YDQUHSUHVHQWDWLHYHWHQWDPHQYUDJHQHQEHDQWZRRUGLQJHQGHQRUPHQDDQGH KDQGZDDUYDQGHEHRRUGHOLQJKHHIWSODDWVJHYRQGHQ 'HGXXUYDQKHWWHQWDPHQLV]RGDQLJGDWGHVWXGHQWQDDUUHGHOLMNHPDDWVWDYHQ JHPHWHQYROGRHQGHWLMGKHHIWRPGHYUDJHQWHEHDQWZRRUGHQ $UWLNHO±2UGHWLMGHQVWHQWDPHQV 'HH[DPLQDWRUGUDDJWHU]RUJYRRUGDWWHQEHKRHYHYDQHHQVFKULIWHOLMNWHQWDPHQ VXUYHLOODQWHQZRUGHQDDQJHZH]HQGLHQDPHQVHQRQGHUYHUDQWZRRUGHOLMNKHLGYDQ GHH[DPHQFRPPLVVLHHURSWRH]LHQGDWGHWHQWDPLQHULQJLQJRHGRUGHYHUORRSW 'HVXUYHLOODQWQHHPWGDDUELMGH5LFKWOLMQHQHQDDQGDFKWVSXQWHQYRRUGH VXUYHLOODQWHQGLHLQGHWHQWDPHQ]DDODDQZH]LJ]LMQLQDFKW 'HVWXGHQWLVYHUSOLFKW]LFKRSYHU]RHNYDQRIYDQZHJHGHH[DPHQFRPPLVVLHWH OHJLWLPHUHQPHWGHFDPSXVFDUGRIHHQJHOGLJOHJLWLPDWLHEHZLMVSDVSRRUW LGHQWLWHLWVEHZLMVRIULMEHZLMV $DQZLM]LQJHQYDQGHH[DPHQFRPPLVVLHGHH[DPLQDWRURIGHVXUYHLOODQWGLHYRRU GHDDQYDQJYDQKHWWHQWDPHQ]LMQJHSXEOLFHHUGDOVPHGHDDQZLM]LQJHQGLHWLMGHQV KHWWHQWDPHQHQRQPLGGHOOLMNQDDIORRSGDDUYDQZRUGHQJHJHYHQGLHQHQGRRUGH VWXGHQWWHZRUGHQRSJHYROJG (HQVWXGHQWGLHQLHWYROGRHWDDQKHWEHSDDOGHELMRINUDFKWHQVKHWWZHHGHHQ GHUGHOLGNDQGRRUGHH[DPHQFRPPLVVLHRIGHH[DPLQDWRUZRUGHQXLWJHVORWHQYDQ YHUGHUHGHHOQDPH'HXLWVOXLWLQJKHHIWWRWJHYROJGDWJHHQXLWVODJYDQKHW EHWUHIIHQGHWHQWDPHQZRUGWYDVWJHVWHOG 8LWZHUNSDSLHUHQNODGSDSLHUZRUGHQYDQZHJHGHRSOHLGLQJYHUVWUHNW'HVWXGHQW GLHQWHFKWHU]HOIYRRUVFKULMIHQWHNHQJHULMWH]RUJHQ :DQQHHUELMHHQWHQWDPHQKHWJHEUXLNYDQHHQUHNHQPDFKLQHLVWRHJHVWDDQ GLHQWGHVWXGHQW]HOIWH]RUJHQYRRUHHQUHNHQPDFKLQHGLHYROGRHWDDQGHGRRU GHH[DPLQDWRURSJHJHYHQPD[LPXPPRJHOLMNKHGHQ 7LMGHQVHHQWHQWDPHQPDJGHVWXGHQWJHHQERHNHQGLFWDWHQDDQWHNHQLQJHQRI DQGHUHJHVFKULIWHQYRRUKDQGHQKHEEHQRIUDDGSOHJHQWHQ]LMGHH[DPLQDWRU DQGHUVKHHIWEHVOLVW 7LMGHQVHHQWHQWDPHQPDJGHVWXGHQWJHHQSURJUDPPHHUEDUHUHNHQPDFKLQH FRPSXWHUEX]]HUPRELHOHWHOHIRRQRIDSSDUDWHQPHWYHUJHOLMNEDUHIXQFWLHV YRRUKDQGHQKHEEHQRIJHEUXLNHQWHQ]LMGHH[DPLQDWRUDQGHUVKHHIWEHVOLVW 7LMGHQVHHQWHQWDPHQPDJGHVWXGHQWQLHWELMDQGHUHVWXGHQWHQDINLMNHQRIPHW KHQRSZHONHZLM]HGDQRRNELQQHQRIEXLWHQGHWHQWDPHQUXLPWHLQIRUPDWLH HQRIPDWHULDOHQXLWZLVVHOHQ 'HWHNVWYDQGHWHQWDPHQXLWZHUNLQJHQPDJQLHWPHWSRWORRGZRUGHQJHVFKUHYHQ WHQ]LMGHH[DPLQDWRUGDDUYRRUWHYRUHQWRHVWHPPLQJKHHIWJHJHYHQ 'HWHQWDPHQRSJDYHQPRJHQGRRUGHVWXGHQWQLHWQDDIORRSYDQKHWWHQWDPHQ ZRUGHQPHHJHQRPHQWHQ]LMGHH[DPLQDWRUDQGHUVEHVOLVW


G

W

Q

V H

Q

6WXGHQWHQGLHQDHHQKDOIXXUQDDDQYDQJYDQGHWHQWDPHQ]LWWLQJQRJDDQKHW WHQWDPHQZHQVHQGHHOWHQHPHQZRUGHQQLHWPHHUWRHJHODWHQ %LQQHQHHQKDOIXXUQDGHRIILFLsOHDDQYDQJYDQKHWWHQWDPHQLVKHWHHQVWXGHQW QLHWWRHJHVWDDQGHUXLPWHWHYHUODWHQ,QGULQJHQGHJHYDOOHQNDQQDGLWKDOIXXU WRHVWHPPLQJZRUGHQJHJHYHQGHWHQWDPHQUXLPWHRQGHUEHJHOHLGLQJYDQHHQ VXUYHLOODQWWLMGHOLMNWHYHUODWHQ1LHWPHHUGDQppQVWXGHQWWHJHOLMNPDJDIZH]LJ ]LMQ $OYRUHQVGHWHQWDPHQUXLPWHGHILQLWLHIWHYHUODWHQQLHWHHUGHUGDQHHQKDOIXXUQD DDQYDQJYDQGHWHQWDPHQ]LWWLQJDOVPHGHQLHWODWHUGDQHHQNZDUWLHUYRRUKHW HLQGHYDQKHWWHQWDPHQ GLHQWGHVWXGHQWKHWWHQWDPHQZHUNYRRU]LHQYDQQDDP HQVWXGLHQXPPHURSLHGHUHEODG]LMGHDDQGHH[DPLQDWRURIVXUYHLOODQWWH RYHUKDQGLJHQ%LMHHQWZHHGHOLJWHQWDPHQPDJGHXLWZHUNLQJYDQKHWHHUVWH JHGHHOWHQLHWYRRUKHWHLQGYDQKHWHHUVWHJHGHHOWHLQJHOHYHUGZRUGHQGH XLWZHUNLQJYDQKHWWZHHGHJHGHHOWHQLHWELQQHQHHQKDOIXXUQDDDQYDQJYDQGLW JHGHHOWH $UWLNHO±%HRRUGHOLQJ 'HZLM]HYDQEHRRUGHOHQPHWLQEHJULSYDQGHZHJLQJYDQRQGHUGHOHQLV]R GRRU]LFKWLJGDWGHVWXGHQWNDQQDJDDQKRHGHXLWVODJWRWVWDQGLVJHNRPHQ 'HEHRRUGHOLQJYDQVFKULIWHOLMNHWHQWDPHQVJHVFKLHGWPHWLQDFKWQHPLQJYDQ DUWLNHOOLGDDQGHKDQGYDQWHYRUHQVFKULIWHOLMNYDVWJHVWHOGHHQHYHQWXHHO QDDUDDQOHLGLQJYDQGHFRUUHFWLHYDQKHWWHQWDPHQELMJHVWHOGHPRGHODQWZRRUGHQ HQQRUPHQ'HEHRRUGHOLQJYDQPRQGHOLQJHWHQWDPHQVHQUHVXOWDWHQYDQSUDFWLFD JHVFKLHGWRSRYHUHHQNRPVWLJHZLM]H (HQUHVXOWDDWZRUGWDDQJHJHYHQPHWHHQFLMIHUHHQ9YROGRHQGH HHQ219 RQYROGRHQGH RIHHQ95YULMVWHOOLQJ $OVQRJJHHQUHVXOWDDWNDQZRUGHQDDQJHJHYHQPDDUZHOHHQEHSDDOGHVWDWXV PHWEHWUHNNLQJWRWKHWUHVXOWDDWEHNHQGLVNDQHHQ1&19'QLHWFRPSOHHWQLHW YROGDDQ RIHHQ1,QLHWLQJHOHYHUG ZRUGHQJHJHYHQ (HQHLQGFLMIHUYRRUHHQYDNZRUGWXLWJHGUXNWLQFLMIHUVDIJHURQGRSKDOYHQPHW HHQVFKDDOGLHORRSWYDQWRWHQPHW'HEHWHNHQLVYDQGHFLMIHUVLVELM DIURQGLQJRSKDOYHQ

RI RI RI RI WP RI WP

XLWPXQWHQG ]HHUJRHG JRHG UXLPYROGRHQGH YROGRHQGH RQYROGRHQGH VOHFKW ]HHUVOHFKW

,QKHWJHYDODIURQGLQJSODDWVYLQGWQDDUKDOYHHQKHOHFLMIHUVGDQZRUGHQGULH YLHUDFKWHQQHJHQWLHQGHQDIJHURQGQDDUERYHQHQppQWZHH]HVHQ]HYHQ WLHQGHQQDDUEHQHGHQ


+RRIGEHVWDQGGHOHQYDQHHQYDN D ,QGLHQHHQYDNEHVWDDWXLWPHHUGHUHKRRIGEHVWDQGGHOHQGDQLVELMKHW YDNRYHU]LFKWLQGHVWXGLHJLGVDDQJHJHYHQKRHKHWHLQGFLMIHUWRWVWDQGNRPW 'DDUELMJHOGHQGHYROJHQGHEHSDOLQJHQ • +HWFLMIHUYRRUHHQKRRIGEHVWDQGGHHOZRUGWXLWJHGUXNWLQWLHQGHQ • (HQUHVXOWDDWYDQKRRIGEHVWDQGGHHOPDJDOOHHQLQGHWRWVWDQGNRPLQJYDQ KHWHLQGFLMIHUZRUGHQEHWURNNHQZDQQHHUGLWZRUGWXLWJHGUXNWLQHHQ QXPHULHNHZDDUGHHQWHQPLQVWHLV • (HQKRRIGEHVWDQGGHHOZDDUYDQGHEHRRUGHOLQJZRUGWXLWJHGUXNWLQQLHW QXPHULHNHZDDUGHQGLHQWPHWHHQ9YROGDDQ WH]LMQDIJHVORWHQ E ,QGLHQHHQKRRIGEHVWDQGGHHOEHVWDDWXLWRQGHUGHOHQFRPSHQVHUHQGH UHVXOWDWHQGDDUYDQHONDDUYLDHHQJHZRJHQPLGGHOLQJ+HWUHVXOWDDWYDQHHQ RQGHUGHHOYDQHHQKRRIGEHVWDQGGHHOOLJWWXVVHQHQHQZRUGW XLWJHGUXNWLQWLHQGHQ $DQYXOOLQJHQ D ,QGLHQHHQYDNVOHFKWVEHVWDDWXLWKRRIGEHVWDQGGHOHQLQGHYRUPYDQHHQ SUDFWLFXPHQLQGLHQYRRUKHWJHZRJHQJHPLGGHOGHUHVXOWDDWYDQGLH KRRIGEHVWDQGGHOHQDOVHLQGFLMIHURILVJHKDDOGNULMJWGHVWXGHQWGH PRJHOLMNKHLGRPPHWHHQDDQYXOOLQJGLWHLQGFLMIHUWRWHHQYROGRHQGHWH YHUKRJHQ(HQDDQYXOOLQJOHLGWPD[LPDDOWRWKHWHLQGFLMIHU E ,QGLHQHHQYDNXLWPHHUGHUHKRRIGEHVWDQGGHOHQEHVWDDWZDDURQGHUHHQ WHQWDPHQHQLQGLHQYRRUKHWJHZRJHQJHPLGGHOGHUHVXOWDDWYDQGH KRRIGEHVWDQGGHOHQLQGHYRUPYDQHHQSUDFWLFXPHHQFLMIHUYDQWHQPLQVWH HQWHQKRRJVWHLVJHKDDOGNULMJWGHVWXGHQWGHPRJHOLMNKHLGRPPHW HHQDDQYXOOLQJGLWJHZRJHQJHPLGGHOGHWRWHHQYROGRHQGHWHYHUKRJHQ(HQ DDQYXOOLQJOHLGWPD[LPDDOWRWKHWFLMIHUYRRUKHWJHZRJHQJHPLGGHOGH UHVXOWDDWYDQGHKRRIGEHVWDQGGHOHQLQGHYRUPYDQHHQSUDFWLFXP 'HVWXGHQWLVYRRUHHQYDNJHVODDJGDOVKHWQDDUVWXGLHSXQWHQ JHZRJHQ JHPLGGHOGHYDQGHKRRIGEHVWDQGGHOHQYDQKHWYDNRIKRJHULVHQGHQLHW QXPHULHNHZDDUGHQYDQKRRIGEHVWDQGGHOHQPLQLPDDOYROGRHQGH9 ]LMQ]LHRRN OLG (LQGFLMIHUVGLHEHKDDOG]LMQLQHHQDQGHUHRSOHLGLQJDDQGH]HRIHHQDQGHUH 1HGHUODQGVHXQLYHUVLWHLWZRUGHQRYHUJHQRPHQ]RDOV]H]LMQJHJHYHQDOVKHHORI KDOIFLMIHURIDOVFLMIHULQGHFLPDOHQZDDUELMWHYHQVGHEHWHNHQLVGLHGRRUGH DQGHUHRSOHLGLQJDDQGH]HFLMIHUVLVWRHJHNHQGZRUGWRYHUJHQRPHQ9RRU HLQGFLMIHUVGLHLQKHWEXLWHQODQG]LMQEHKDDOGJHOGWKHWEHSDDOGHLQDUWLNHO :DQQHHUYRRUHHQYDNPHHUUHVXOWDWHQ]LMQEHKDDOGZRUGWKHWKRRJVWEHKDDOGH UHVXOWDDWLQGHEHRRUGHOLQJYDQKHWH[DPHQEHWURNNHQ $UWLNHO±'RRUJHYHQHQEHNHQGPDNHQYDQGHXLWVODJYDQWHQWDPHQVHQSUDFWLFD ,QDUWLNHOYDQGH2(5%6F,2LVJHUHJHOGRSZHONHZLM]HGHUHVXOWDWHQYDQHHQ WHQWDPHQRISUDFWLFXPEHNHQGZRUGHQJHPDDNW 'HH[DPLQDWRUJHHIWGHUHVXOWDWHQYDQWHQWDPHQVDDQGHRQGHUZLMVDGPLQLVWUDWLH GRRURQGHUYHUPHOGLQJYDQGHGDWXPZDDURSKHWVFKULIWHOLMNWHQWDPHQLV JHKRXGHQRIKHWPRQGHOLQJWHQWDPHQLVDIJHOHJG ,QGLHQJHUHJHOGLVGDWSUDFWLFDDI]RQGHUOLMNHRQGHUGHOHQ]LMQJHHIWGHH[DPLQDWRU GHUHVXOWDWHQGDDUYDQDDQGHRQGHUZLMVDGPLQLVWUDWLHGRRURQGHUYHUPHOGLQJYDQ GHGDWXPZDDURSKHWSUDFWLFXPLVDIJHURQG


Q

'HH[DPLQDWRUNDQQDGHUHUHJHOLQJHQYDVWVWHOOHQPHWEHWUHNNLQJWRWGHXLWHUVWH GDWXPZDDURSHHQYHUVODJPRHW]LMQLQJHOHYHUGGDQZHOHHQSUDFWLFXPPRHW]LMQ DIJHURQG'H]HUHJHOLQJGLHQWELMKHWYDNRYHU]LFKWLQGHVWXGLHJLGVWHZRUGHQ YHUPHOGRIELMGHVWDUWYDQKHWYDNWHZRUGHQEHNHQGJHPDDNWELMYRRUEHHOGRS %ODFNERDUG $UWLNHO±'DWHUHQDIJHOHJGHWHQWDPHQVHQSUDFWLFD 9RRUGHGDWHULQJYDQHHQWHQWDPHQJHOGWGHGDWXPZDDURSKHWVFKULIWHOLMN WHQWDPHQLVJHKRXGHQRIKHWPRQGHOLQJWHQWDPHQLVDIJHOHJG 9RRUGHGDWHULQJYDQHHQSUDFWLFXPJHOGWGHGDWXPZDDURSKHWYHUVODJGHILQLWLHI LVLQJHOHYHUGGDQZHOGHPRQGHOLQJHHLQGSUHVHQWDWLHLVJHKRXGHQGDQZHOLQGLHQ HUJHHQVSUDNHLVYDQHHQYHUVODJRIHHQHLQGSUHVHQWDWLHKHWSUDFWLFXPLV DIJHURQG $UWLNHO±%HZDUHQZHUNHQUHVXOWDWHQ ,QYHUEDQGPHWPRJHOLMNHEHURHSVSURFHGXUHVPRHWEHRRUGHHOGZHUNPHW XLW]RQGHULQJYDQGULHGLPHQVLRQDOHZHUNVWXNNHQWHQPLQVWHppQMDDUQDEHNHQG PDNLQJYDQKHWUHVXOWDDWEHZDDUGZRUGHQ'ULHGLPHQVLRQDOHZHUNVWXNNHQZRUGHQ WHQPLQVWH]HVZHNHQQDEHNHQGPDNLQJYDQKHWUHVXOWDDWGRRUGHH[DPLQDWRU EHZDDUG ,QKHWJHYDOJHHQUHVXOWDDWEHNHQGLVJHPDDNWRIPRFKWZRUGHQJHPDDNWJDDW GHLQOLGJHQRHPGHWHUPLMQLQRSGHGDWXPZDDURSKHWWHQWDPHQLVJHKRXGHQ RIKHWSUDNWLVFKZHUNLVDIJHURQG 'HUHVXOWDWHQYDQWHQWDPHQVHQJHWRHWVWSUDNWLVFKZHUNZRUGHQGRRUGH RQGHUZLMVDGPLQLVWUDWLHWHQPLQVWHWLHQMDDUEHZDDUG

3DUDJUDDI±9ULMVWHOOLQJ

$UWLNHO3URFHGXUHYULMVWHOOLQJVYHU]RHN (HQYHU]RHNRPYULMVWHOOLQJYRRUHHQYDNRIHHQRQGHUGHHOGDDUYDQZRUGW VFKULIWHOLMNPHWUHGHQHQRPNOHHGHQYRRU]LHQYDQHYHQWXHOHEHZLMVVWXNNHQ LQJHGLHQGELMGHH[DPHQFRPPLVVLH'HVWXGHQWYRHJWKHWDGYLHVYDQGH EHWURNNHQH[DPLQDWRUELMKHWYHU]RHN =LHYHUGHUGH2QGHUZLMVHQ([DPHQUHJHOLQJDUWLNHO $UWLNHO±'DWHUHQYULMVWHOOLQJ 9RRUGHGDWHULQJYDQHHQYULMVWHOOLQJJHOGWGHGDWXPZDDURSGRRUGH H[DPHQFRPPLVVLHGHYULMVWHOOLQJLVYHUOHHQG

3DUDJUDDI±1DGHUHUHJHOVVWDJHHQSURMHFWHQ

$UWLNHO±6WDJH 'HEDFKHORURSOHLGLQJ,2NHQWJHHQYHUSOLFKWHVWDJH


$UWLNHO±3URMHFWHQ 9ROJHQV$UWLNHOYDQGH2(5%HJULSVEHSDOLQJHQYDOWGHRQGHUZLMVYRUP µSURMHFWHQ ¶ELQQHQGHGHILQLWLHYDQµSUDFWLFXP¶'HEHSDOLQJHQPHWEHWUHNNLQJWRW SUDFWLFD]LMQYHUVSUHLGLQGH]H2QGHUZLMVHQ([DPHQUHJHOLQJRSJHQRPHQ $UWLNHO±'DWHUHQUHVXOWDWHQVWDJHHQSURMHFWHQ 1LHWYDQWRHSDVVLQJ

3DUDJUDDI±1DGHUHUHJHOVEDFKHORUHLQGZHUN

$UWLNHO±%DFKHORUHLQGZHUN 9RRUEHSDOLQJHQPHWEHWUHNNLQJWRWKHWEDFKHORUHLQGZHUNZRUGWYHUZH]HQQDDU GHYDNEHVFKULMYLQJLQGHVWXGLHJLGVHQGHELMKRUHQGHKDQGOHLGLQJ $UWLNHO±6DPHQVWHOOLQJEHRRUGHOLQJVFRPPLVVLHEDFKHORUHLQGZHUN 9RRUGHVDPHQVWHOOLQJYDQGHEHRRUGHOLQJVFRPPLVVLHYRRUEDFKHORUHLQGZHUN ZRUGWYHUZH]HQQDDUGHKDQGOHLGLQJEDFKHORUHLQGZHUN $UWLNHO±:HUNZLM]HEHRRUGHOLQJVFRPPLVVLH 9RRUGHZHUNZLM]HYDQGHEHRRUGHOLQJVFRPPLVVLHYRRUEDFKHORUHLQGZHUNZRUGW YHUZH]HQQDDUGHKDQGOHLGLQJEDFKHORUHLQGZHUN $UWLNHO±'DWHUHQUHVXOWDDWEDFKHORUHLQGZHUN +HWDIURQGHQYDQKHWEDFKHORUHLQGZHUNZRUGWJHGDWHHUGRSGHGDWXPZDDURS KHWYHUVODJRIZHUNVWXNLVLQJHOHYHUGGDQZHOGHPRQGHOLQJHHLQGSUHVHQWDWLH KHHIWSODDWVJHYRQGHQ

3DUDJUDDI±(OGHUVDIJHOHJGHRQGHUGHOHQ

$UWLNHO±2SQHPHQLQKHWH[DPHQSURJUDPPD +HWWRWDOHDDQWDOVWXGLHSXQWHQYDQGHRQGHUGHOHQZDDUYRRUYULMVWHOOLQJZRUGW YHUOHHQGHQYDQRQGHUGHOHQGLHYDQEXLWHQGHRSOHLGLQJLQKHWH[DPHQSURJUDPPD RSJHYRHUGPRJHQZRUGHQLVWHUEHRRUGHOLQJDDQGHH[DPHQFRPPLVVLH $UWLNHO±$DQOHYHUHQJHJHYHQV ,QKHWJHYDOGDWHHQVWXGHQWJRHGJHNHXUGHRQGHUGHOHQEXLWHQGHRSOHLGLQJKHHIW DIJHOHJGGLHQWGHVWXGHQW]HOIWH]RUJHQYRRUHHQGRRUGHEHYRHJGHLQVWDQWLH DIJHJHYHQYHUNODULQJZDDURSKHWEHWUHIIHQGHRQGHUGHHOVWDDWYHUPHOGPHWQDDP HQYRRU]RYHUYDQWRHSDVVLQJYDNFRGHGHHOGHUVGDDUDDQWRHJHNHQGHQRUPXUHQ VWXGLHODVWVWXGLHSXQWHQ KHWUHVXOWDDWGHGDWXPZDDURSKHWUHVXOWDDWZHUG EHKDDOGHQGHGDWXPZDDURSGHYHUNODULQJZHUGRSJHVWHOG 9RRURQGHUGHOHQGLHGHVWXGHQWLQKHWEXLWHQODQGKHHIWDIJHOHJGYHU]RHNWKLMGH H[DPHQFRPPLVVLHGDDUDDQJRHGNHXULQJWHKHFKWHQDOVRQGHUGHHOYDQGH RSOHLGLQJHQELMJRHGNHXULQJGHRPYDQJLQVWXGLHSXQWHQYDVWWHVWHOOHQDOVPHGH KHWUHVXOWDDW


W

D

3DUDJUDDI±=DNVODDJUHJHOLQJHQ

$UWLNHOD±=DNVODDJUHJHOLQJHQSURSHGHXWLVFKH[DPHQ 'HVWXGHQWLVJHVODDJGYRRUKHWSURSHGHXWLVFKH[DPHQZDQQHHULVYROGDDQDDQ GHYROJHQGHHLVHQ D YRRUDOOHYDNNHQ]RDOVRSJHQRPHQLQDUWLNHOYDQGH8LWYRHULQJVUHJHOLQJLV HHQUHVXOWDDWEHKDDOGHHQFLMIHUHHQYROGDDQ9 RIHHQYULMVWHOOLQJ95 E HUPDJJHHQFLMIHUODJHUGDQYRRUNRPHQ 'HZLM]HYDQEHRRUGHOHQLV]RGRRU]LFKWLJGDWGHVWXGHQWNDQQDJDDQKRHGH XLWVODJYDQKHWH[DPHQWRWVWDQGLVJHNRPHQ ,QELM]RQGHUHJHYDOOHQNDQGHH[DPHQFRPPLVVLHDIZLMNHQYDQKHWEHSDDOGHLQOLG =RQRGLJVWHOW]LMGDDUWRHDDQYXOOHQGHHLVHQYDVW 9RRUVWXGHQWHQYDQGHFRKRUWHQHQHHUGHUGLHKXQSURSHGHXVHQRJQLHWLQ KHWEDFKHORUSURJUDPPDKHEEHQJHKDDOGJHOGWKHWYROJHQGH • GHSURSHGHXVHLVEHKDDOGDOVGHVWXGHQWHFWVKHHIWEHKDDOG9HUSOLFKWH DDQYXOOLQJHQLQKHWNDGHUYDQGHRYHU]HWYDQGHEDFKHORUQDDUGH EDFKHORUWHOOHQKLHUELMPHH.HX]HYDNNHQWHOOHQQLHWPHHLQGHHFWV $UWLNHOE±=DNVODDJUHJHOLQJHQEDFKHORUH[DPHQ 'HVWXGHQWLVJHVODDJGYRRUKHWEDFKHORUH[DPHQZDQQHHULVYROGDDQDDQGH YROJHQGHHLVHQ D GHVWXGHQWKHHIWKHWSURSHGHXWLVFKH[DPHQEHKDDOGRIGDDUYRRUYULMVWHOOLQJ JHNUHJHQ E YRRUDOOHYDNNHQYDQKHWWZHHGHHQGHUGHFXUVXVMDDU]RDOVRSJHQRPHQLQ DUWLNHOHQHQYDQGH8LWYRHULQJVUHJHOLQJLVHHQUHVXOWDDWEHKDDOGHHQ FLMIHUHHQYROGDDQ9 RIHHQYULMVWHOOLQJ95 F HUPDJJHHQFLMIHUODJHUGDQYRRUNRPHQ 'HZLM]HYDQEHRRUGHOHQLV]RGRRU]LFKWLJGDWGHVWXGHQWNDQQDJDDQKRHGH XLWVODJYDQKHWH[DPHQWRWVWDQGLVJHNRPHQ ,QELM]RQGHUHJHYDOOHQNDQGHH[DPHQFRPPLVVLHDIZLMNHQYDQKHWEHSDDOGHLQOLG =RQRGLJVWHOW]LMGDDUWRHDDQYXOOHQGHHLVHQYDVW 6WXGHQWHQYDQFRKRUWWRWHQPHW]LMQJHVODDJGYRRUGH EDFKHORURSOHLGLQJDOV]LM • YRRUDOOHYDNNHQYDQKHWEDFKHORUSURJUDPPDGLH]LMYROJHQVKXQ GHILQLWLHYHLQVFKDOLQJPRHWHQYROJHQHHQYROGRHQGH KHEEHQJHKDDOG • KHWWRWDDODDQWDOVWXGLHSXQWHQEHKDDOGPHWYDNNHQXLWGHEDFKHORUHQGH EDFKHORUWHQPLQVWHHFWVEHGUDDJW

3DUDJUDDI±7RHNHQQHQSUHGLFDDWPHWORI

$UWLNHOD±3UHGLFDDWPHWORISURSHGHXWLVFKH[DPHQ (HQVWXGHQWNDQYRRUKHWSURSHGHXWLVFKH[DPHQKHWSUHGLFDDWPHWORI YHUNULMJHQLQGLHQGHH[DPHQFRPPLVVLHGDDUWRHEHVOXLWHQWHQPLQVWHDDQGH YROJHQGHYRRUZDDUGHQLVYROGDDQ


D KHWQDDUVWXGLHSXQWHQJHZRJHQJHPLGGHOGHYDQGHUHVXOWDWHQYDQGHYDNNHQ YRRUKHWSURSHGHXWLVFKH[DPHQLVWHQPLQVWHZDDUELMYROGDDQ9 HQ YULMVWHOOLQJHQ95 EXLWHQEHVFKRXZLQJZRUGHQJHODWHQ E KHWDDQWDOVWXGLHSXQWHQYDQGHYDNNHQZDDUYRRUYROGDDQLVEHKDDOGRI ZDDUYRRUHHQYULMVWHOOLQJLVYHUOHHQGPDJWH]DPHQQLHWPHHUGDQ VWXGLHSXQWHQEHGUDJHQ F KHWSURSHGHXVHSURJUDPPDLVEHKDDOGELQQHQHHQ MDDU ,QELM]RQGHUHJHYDOOHQNDQGHH[DPHQFRPPLVVLHEHVOXLWHQKHWSUHGLFDDWPHWORI WHYHUOHQHQDDQHHQVWXGHQWGLHQLHWYROGRHWDDQGHYRRUZDDUGHQJHQRHPGLQOLG ZDQQHHUGH]HVWXGHQWRSDQGHUHZLM]HLQGHRSOHLGLQJEOLMNKHHIWJHJHYHQYDQ XLW]RQGHUOLMNHEHNZDDPKHGHQ $UWLNHOE±3UHGLNDDWPHWORIEDFKHORUH[DPHQ (HQVWXGHQWNDQYRRUKHWEDFKHORUH[DPHQKHWSUHGLFDDWPHWORIYHUNULMJHQ LQGLHQGHH[DPHQFRPPLVVLHGDDUWRHEHVOXLWHQWHQPLQVWHDDQGHYROJHQGH YRRUZDDUGHQLVYROGDDQ D KHWQDDUVWXGLHSXQWHQJHZRJHQJHPLGGHOGHYDQGHUHVXOWDWHQYDQGHYDNNHQ YDQKHWWZHHGHHQGHUGHFXUVXVMDDU]RQGHUKHWEDFKHORUHLQGZHUNLVWHQ PLQVWHZDDUELMYROGDDQ9 HQYULMVWHOOLQJHQ95 EXLWHQEHVFKRXZLQJ ZRUGHQJHODWHQ E KHWUHVXOWDDWYRRUKHWEDFKHORUHLQGZHUNLVWHQPLQVWH F 'HVWXGLHGXXULVQLHWODQJHUGDQMDDU%LMGHEHSDOLQJYDQGHVWXGLHGXXU ZRUGWUHNHQLQJJHKRXGHQPHWVWXGLHYHUWUDJLQJGLHHHQVWXGHQWLQDDQPHUNLQJ GRHWNRPHQYRRUHHQRQGHUVWHXQLQJYROJHQVGH5HJHOLQJ$IVWXGHHUVWHXQ 6WXGHQWHQ5$6 ,QELM]RQGHUHJHYDOOHQNDQGHH[DPHQFRPPLVVLHEHVOXLWHQKHWSUHGLFDDWPHWORI WHYHUOHQHQDDQHHQVWXGHQWGLHQLHWYROGRHWDDQGHYRRUZDDUGHQJHQRHPGLQOLG ZDQQHHUGH]HVWXGHQWRSDQGHUHZLM]HLQGHRSOHLGLQJEOLMNKHHIWJHJHYHQYDQ XLW]RQGHUOLMNHEHNZDDPKHGHQ

3DUDJUDDI±*HWXLJVFKULIWHQHQEHKDDOGHUHVXOWDWHQ

$UWLNHO±*HWXLJVFKULIWFLMIHUOLMVWGLSORPDVXSSOHPHQW 7HQEHZLM]HGDWHHQH[DPHQPHWJRHGJHYROJLVDIJHOHJGZRUGWGRRURIQDPHQV GHH[DPHQFRPPLVVLHHHQJHWXLJVFKULIWXLWJHUHLNW +HWJHWXLJVFKULIWYDQKHWSURSHGHXWLVFKH[DPHQZRUGWQDPHQVGH H[DPHQFRPPLVVLHRQGHUWHNHQGGRRUGHYRRU]LWWHUYDQGHH[DPHQFRPPLVVLH+HW JHWXLJVFKULIWYDQKHWEDFKHORUH[DPHQZRUGWQDPHQVGHH[DPHQFRPPLVVLH RQGHUWHNHQGGRRUGHYRRU]LWWHUYDQGHH[DPHQFRPPLVVLH %LMGHXLWUHLNLQJYDQKHWJHWXLJVFKULIWYDQKHWSURSHGHXWLVFKH[DPHQZRUGWHHQ FLMIHUOLMVWPHWGHEHKDDOGHUHVXOWDWHQYHUVWUHNW %LMGHXLWUHLNLQJYDQKHWJHWXLJVFKULIWYDQKHWEDFKHORUH[DPHQZRUGWHHQ GLSORPDVXSSOHPHQWLQGH(QJHOVHWDDOYHUVWUHNWZDDULQLQLHGHUJHYDOGHEHKDDOGH UHVXOWDWHQLQFOXVLHIGHUHVXOWDWHQYRRUKHWSURSHGHXWLVFKH[DPHQZRUGHQ YHUPHOG(HQGLSORPDVXSSOHPHQWLQGH1HGHUODQGVHWDDONDQELMGH RQGHUZLMVDGPLQLVWUDWLHZRUGHQDDQJHYUDDJG


J

V

$UWLNHO±9HUNODULQJEHKDDOGHUHVXOWDWHQ 'HVWXGHQWGLHHHQRIPHHUWHQWDPHQVPHWJRHGJHYROJKHHIWDIJHOHJGHQDDQ ZLHELMKHWYHUODWHQYDQGHXQLYHUVLWHLWJHHQJHWXLJVFKULIWDOVEHGRHOGLQDUWLNHO NDQZRUGHQXLWJHUHLNWRQWYDQJWRS]LMQYHU]RHNHHQGRRUGH H[DPHQFRPPLVVLHDIJHJHYHQYHUNODULQJ2SGH]HYHUNODULQJZRUGHQYHUPHOG SHUVRRQVJHJHYHQVYDNFRGHYDNQDDPDDQWDOVWXGLHSXQWHQUHVXOWDDWHQGDWXP ZDDURSKHWUHVXOWDDWZHUGEHKDDOG (HQYHUNODULQJDOVJHQRHPGLQOLGGLHQWWHZRUGHQDDQJHYUDDJGYLDGH RQGHUZLMVDGPLQLVWUDWLH

3DUDJUDDI±%HURHSHQVORWEHSDOLQJHQ

$UWLNHO±%HURHSWHJHQEHVOXLWH[DPHQFRPPLVVLH 7HJHQHHQEHVOLVVLQJYDQGHH[DPHQFRPPLVVLHHQRIHHQH[DPLQDWRUVWDDW JHGXUHQGHZHNHQQDGDWGH]HEHVOLVVLQJDDQEHWURNNHQHLVEHNHQGJHPDDNW EHURHSRSHQELMKHW&ROOHJHYDQ%HURHSYRRUGH([DPHQVEHGRHOGLQDUWLNHO :+:'HH[DPHQFRPPLVVLHYHUPHOGWGH]HEHURHSVPRJHOLMNKHLGELM]LMQ EHVOLVVLQJ $UWLNHO±:LM]LJLQJ5HJHOVHQULFKWOLMQHQYDQGHH[DPHQFRPPLVVLH (UNXQQHQJHHQZLM]LJLQJHQSODDWVYLQGHQLQGH]H5HJHOVHQULFKWOLMQHQGLHYDQ WRHSDVVLQJ]LMQRSKHWORSHQGHVWXGLHMDDUWHQ]LMGHEHODQJHQYDQVWXGHQWHQ KLHUGRRUUHGHOLMNHUZLMVQLHWZRUGHQJHVFKDDG $UWLNHO±1LHWYRRU]LHQHVLWXDWLHV ,QGLHQGH]H5HJHOVHQULFKWOLMQHQQLHWLQHHQVLWXDWLHYRRU]LHQQHHPWGH H[DPHQFRPPLVVLHHHQEHVOXLW]RYHHOPRJHOLMNLQRYHUHHQVWHPPLQJPHWKHWLQ GH]H5HJHOVHQULFKWOLMQHQEHSDDOGH $UWLNHO±,QZHUNLQJWUHGLQJ 'H]H5HJHOV 5LFKWOLMQHQWUHGHQLQZHUNLQJRSVHSWHPEHU 'H]H5HJHOV 5LFKWOLMQHQ]LMQYDVWJHVWHOGGRRUGH([DPHQFRPPLVVLHRSMXQL

H


Bestelnummer: 06942480019

69378052

BSc Opleiding

Industrieel Ontwerpen

Faculteit Industrieel Ontwerpen Landbergstraat 15 2628 CE Delft T +31 (0)15 27 89807 E [email protected] www.tudelft.nl

69375233

Bestelnummer: 06942480019

Faculteit Industrieel Ontwerpen

Studiegids 2009/2010

2010

Recommend Documents