2010

Monitor voor- en vroegschoolse educatie 2009/2010 Gemeente Almere, Onderzoek & Statistiek in samenwerking met onderzoeksbureau Oberon Maart 2011

Monitor voor- en vroegschoolse educatie 2009/2010

1

FOTOPAGINA

2


Inhoudsopgave

Voorwoord Inleiding 1 Voor- en vroegschoolse educatie 1.1 Gemeentelijk beleid Almere 1.2 Landelijk beleid 1.3 Beleidswijzigingen 2 Overzicht vve-aanbod 3 Het aantal peuters en kleuters in Almere 4 De voorschoolse educatie in Almere 4.1 Aanbod 4.2 Aantal plaatsen en deelname 4.3 Indicatie waarop kinderen vve volgen 4.4 Toeleidingsprogramma’s vve 5 De vroegschoolse educatie in Almere 5.1 Aanbod 5.2 Aantal plaatsen en deelname 6 Doorstroom voorschools naar vroegschools 6.1 Vve-programma’s 6.2 Doorstroom Conclusies

5 7 9 9 9 11 13 15 17 17 19 19 20 21 21 22 23 23 23 27

Bijlage 1: kinderen naar leeftijd en etniciteit op wijkniveau Bijlage 2: voorschools aanbod per 1 oktober 2009 Bijlage 3: vroegschools aanbod per december 2010 Bijlage 4: Lijst met afkortingen

30 32 33 34

Colofon Maart 2011 Deze rapportage is een product van de werkgroep monitor: Finnie Deijs (Stichting De Schoor) Alie van Rossum (Almeerse Scholengroep) Dick Hattenberg (SLA-PO) Arnica Derkink (Gemeente Almere, DMO) Klaske Grimmerink (Gemeente Almere, O & S) William Roelofsen (Gemeente Almere, O & S) Wilma Tjalsma (Prisma)

Vormgeving SBZ/Communicatie/Vormgeving Redactie Arnica Derkink (Gemeente Almere, DMO) Netty van Stenus (Gemeente Almere, SBZ) Marjolein Verhaaf (Gemeente Almere, SBZ) Fotografie Marga Tieken (Gemeente Almere, DMO) Andre Heuzer (Gemeente Almere, SBZ) Rob van Schooten (Gemeente Almere, SBZ)

Met medewerking van Oberon: Walter de Wit en Edwin Dubbelman


3

4


Voorwoord

Hoe staat het met de voor- en vroegschoolse educatie (vve) in Almere? Hoeveel kinderen nemen er deel aan vve in de peuterspeelzalen, kinderdagverblijven en basisscholen? In welke wijken is er een vve-aanbod? De voor u liggende rapportage vve-monitor 2009/2010 geeft antwoord op deze vragen. De vve-monitor maakt deel uit van de Brede Almeerse Onderwijsmonitor. Voorafgaand aan deze rapportage verscheen al de Lokale Staat van het Onderwijs Almere 2009/2010. En in de loop van 2011 zal nog de Monitor Taal- lees- en rekenprestaties verschijnen, die gemeentebreed de prestaties van de basisscholen op het gebied van taal, lezen en rekenen in beeld brengt. Op het gebied van vve hebben we in de afgelopen jaren succes geboekt: het aanbod voor doelgroepleerlingen in de voorschoolse periode hebben we sinds 2006 enorm uitgebreid van 19% in 2006 tot 78% in 2009. Maar er zijn ook zeker nog verbeteringen mogelijk: kinderen die nu een vveprogramma hebben gevolgd in een peuterspeelzaal of kinderdagverblijf, kunnen nu niet altijd kiezen voor een vve-aanbod op een basisschool. Almere kent namelijk een beperkt aantal basisscholen met een gecertificeerd vve programma. De besturen laten hierin de scholen vrij. Forse uitbreiding van programma’s in de vroegschoolse periode is noodzakelijk.

twee worden beperkt. Als gemeente gaan we eisen stellen aan de kwaliteit van het personeel door het invoeren van een taaltoets voor peuterleidsters en onderwijsassistenten. Tevens willen we investeren in de noodzakelijke scholing en de aanschaf van erkende leermiddelen. Onder voorwaarde dat er vanuit de schoolbesturen dubbele bezetting wordt gerealiseerd in de groepen. Een extra impuls voor vve is nodig, want juist door te investeren in de doelgroep 2-6 jaar, kunnen achterstanden op latere leeftijd voorkomen worden. Naast de extra investeringen voor vve vanuit de Impuls Onderwijs, zal Almere in 2011 gaan deelnemen aan een pilot vanuit OCW, waarin voor doelgroepkinderen vanaf 2,5 jaar binnen de basisschool de mogelijkheid wordt geboden om te spelen in een rijke leeromgeving onder leiding van hooggeschoold personeel. In een dergelijke school is er geen breuk meer tussen peuterspeelzaalwerk en onderwijs hetgeen de ontwikkeling van kinderen bevordert. Immers: een goede start legt de basis voor een goede wedstrijd. René Peeters, wethouder Onderwijs, Jeugd en Sport en voorzitter van de stuurgroep LEA

Inmiddels is bekend dat er vanuit de gemeente extra investeringen gedaan worden op het gebied van onderwijs, zoals afgesproken in het Oostvaardersakkoord. Voor de Impuls Onderwijs is het plan Van achterstand naar voorsprong uitgewerkt. Eén van de actiepunten uit dit plan is “Kinderen van 2-6 jaar eerste prioriteit”, waarbij we een forse impuls willen geven aan de voor- en vroegschoolse educatie Almere. Samen met de besturen willen we een dekkend vve-aanbod tot stand brengen en een doorgaande lijn van vve in de peuterspeelzaal/kinderdagverblijf naar vve in de basisschool realiseren. Om dit te faciliteren zal het aantal vve programma’s waarmee gewerkt wordt mogelijk tot


5

FOTOPAGINA

6


Inleiding

De monitor voor- en vroegschoolse educatie maakt deel uit van de brede Almeerse Onderwijsmonitor, waarin de voortgang op een breed aantal beleidsterreinen in beeld wordt gebracht. Deze monitormodule levert verdiepende informatie op over het thema voor- en vroegschoolse educatie (vve), als aanvulling op de basisgegevens die in de Lokale Staat zijn opgenomen. Hierin worden de beleidsvragen die door de gemeente, schoolbesturen en partners van peuterspeelzalen en kinderopvang zijn geformuleerd, verder uitgewerkt. Dit is de eerste monitorrapportage, waarin de stand van zaken van het schooljaar 2009/2010 in beeld wordt gebracht, met als peildatum 1 oktober 2009. In 2010 zijn er op het gebied van vve een aantal beleidswijzigingen doorgevoerd. Ook in Almere zal hierdoor een aantal veranderingen optreden met betrekking tot het beleid en het bepalen van de doelgroep. In dit rapport wordt uitgegaan van de geldende afspraken en definities op de peildatum van 1 oktober 2009. In komende jaren zal de monitor verder uitgebreid worden.

Hierbij is het de wens om in de toekomst kinderen met voor- en vroegschoolse educatie te registreren, zodat deze leerlingen gevolgd kunnen worden in hun schoolloopbaan. Om gemeentelijke en rijksdoelstellingen te kunnen volgen, presenteren we in dit rapport gegevens met betrekking tot aanbod (aantal plaatsen) en bereik (deelname doelgroepkinderen) in de voor- en vroegschoolse educatie. Achtereenvolgens komen aan bod: - Gemeentelijk en Landelijk beleid (hoofdstuk 1) - Overzicht vve-aanbod (hoofdstuk 2) - Het aantal peuters en kleuters (hoofdstuk 3) - Voorschoolse educatie (hoofdstuk 4) - Vroegschoolse educatie (hoofdstuk 5) - Doorstroom en doorgaande lijn (hoofdstuk 6)

1) Lokale Staat van het Onderwijs in Almere 2009/2010


7

8


1 Voor- en vroegschoolse educatie

1.1 Gemeentelijk beleid Almere In Almere wordt sinds 1999 met vve gewerkt. In 2006 is het gemeentelijk beleid voor vve vastgelegd in de nota ‘Allemaal klaar voor school, 2006-2010’. Doelstelling is dat in 2010 70% van de doelgroepkinderen is bereikt met een vveprogramma. Inmiddels is de doelstelling, op grond van gewijzigd rijksbeleid, bijgesteld tot een bereik van 100% eind 2010. De gemeente probeert dit doel te realiseren door op peuterspeelzalen en sinds 2009 ook in de kinderdagopvang, vve te subsidiëren. Subdoelstellingen van het vve-beleid in Almere zijn: • spreiding van vve-plaatsen over de hele stad; kinderen moeten zoveel mogelijk in hun eigen wijk een aanbod krijgen; • geen specifieke vve-groepen, maar zoveel mogelijk gemengde groepen waarin doelgroep- en niet-doelgroepkinderen bij elkaar zitten. Wat betreft de vroegschoolse deelname van de doelgroep kleuters zijn er geen expliciete doelen

Wat is voor- en vroegschoolse educatie? Voor- en vroegschoolse educatie (vve) is een verzamelnaam voor de methodische en systematische ondersteuning van de ontwikkeling van jonge kinderen, in de leeftijd van twee tot ongeveer zes jaar. Dit vindt plaats door middel van speciale vve-programma’s, waarin kinderen spelenderwijs gestimuleerd worden in hun ontwikkeling. Het doel is mogelijke (taal)achterstanden bij kinderen zo vroeg mogelijk op te sporen en te bestrijden. Vóór de kinderen naar de basisschool gaan, wordt hiermee gewerkt in peuterspeelzalen en – steeds meer – in kinderdagverblijven (voorschoolse educatie). Daarna ligt de verantwoordelijkheid bij de basisschool om met daarop aansluitende programma’s in de onderbouw de ontwikkeling te stimuleren en achterstanden te voorkomen (vroegschoolse educatie). De doorgaande lijn tussen voor- en vroegschoolse educatie wordt door gebruik van deze specifieke programma’s ondersteund.

opgesteld. Wel is, vanuit de Agenda Focus op Vroegschoolse Educatie, op landelijk niveau afgesproken te streven naar een bereik van 100% eind 2011.

1.2 Landelijk beleid De rijksoverheid stelt jaarlijks een bedrag beschikbaar voor vve. De middelen voor voorschoolse educatie gaan naar de gemeente. De gemeente is dus verantwoordelijk en dient te zorgen voor voldoende en kwalitatief goede vve-plekken in Almere. De middelen voor vroegschoolse educatie gaan naar de scholen. De gemeente en de schoolbesturen zijn gezamenlijk verantwoordelijk voor een goede overgang van voorschoolse naar vroegschoolse educatie, de doorgaande lijn. De financiële ondersteuning voor vve is gebaseerd op de gewichtenregeling in het basisonderwijs. Wel is er beleidsvrijheid voor gemeenten om zelf de definitie van de doelgroep voor voorschoolse educatie te bepalen. Driekwart van de G32 gemeenten kiest bij het bepalen van de doelgroep voor een combinatie van de gewichtenregeling en een eigen doelgroepdefinitie.2 In Almere worden naast de gewichtenkinderen, ook kinderen met een indicatie van Jeugdgezondheidszorg als ‘doelgroepkind’ gezien voor voorschoolse educatie. En daarnaast kunnen ook kinderen meedoen op basis van een interne indicatie van peuterspeelzaal of kinderdagverblijf. Om te bepalen of een kind in aanmerking komt voor vve is een Almeerse checklist ontwikkeld. 2) Landelijke Monitor Voor- en Vroegschoolse Educatie 2010, Sardes

Nieuwe gewichtenregeling De gewichtenregeling is sinds het schooljaar 2006/2007 gewijzigd. Gewichten worden in de nieuwe regeling alleen nog toegekend op basis van het opleidingsniveau van de ouders, etniciteit speelt geen rol meer. Dit betekent dat er een verschuiving van middelen kan optreden van scholen met veel allochtone leerlingen naar scholen met veel autochtone leerlingen van laagopgeleide ouders.


9

Het aantal 4- en 5-jarige kinderen met een gewicht is bekend, dit wordt geregistreerd op de basisschool. Hiermee is de totale doelgroep van kinderen voor vroegschoolse educatie in beeld. Voor 2- en 3-jarigen zijn geen gewichten bekend, de totale doelgroep voor voorschoolse educatie wordt daarom geschat op basis van de gewichten van de leerlingen in het basisonderwijs. De gewijzigde gewichtenregeling is ook van invloed op het aantal leerlingen met een gewicht in Almere. Zo had in 2005 26% van alle basisschoolleerlingen een gewicht, in 2009 is dit gedaald tot 12%. Dit betekent dat de doelgroep voor vroegschoolse educatie gehalveerd is, maar ook dat de scholen en gemeente minder middelen van het rijk ontvangen voor vve.

In onderstaande kaart wordt het percentage gewichtenkinderen per wijk weergegeven, de cijfers zijn gebaseerd op gegevens van de basisscholen in de betreffende wijken.3 In de Wierden, Staatsliedenwijk, Stedenwijk en Danswijk heeft meer dan een kwart van de schoolkinderen een gewicht. In de wijken Noorderplassen, Muziekwijk Noord en Indische Buurt ligt het percentage gewichtenleerlingen onder de 5%.

3)

Basismodules

10


De gewichten zijn bepaald op basis van de scholen in de wijk en niet op basis van de kinderen die er wonen. Hierdoor kunnen verschillen ontstaan, met name in de wijken waar een school staat met een stedelijk voedingsgebied. Voor een wijk zonder basisschool zijn geen gewichtenleerlingen berekend.

Verdieping

1.3 Beleidswijzigingen Alle gemeentes moeten verantwoording afleggen over de rechtmatige besteding van de middelen voor vve. De GGD houdt toezicht op de kwaliteitseisen in peuterspeelzalen en kinderdagverblijven. De Inspectie van het Onderwijs ziet toe op de educatieve kwaliteit van de voor- en vroegschoolse educatie. Het wettelijk kader voor deze kwaliteitsbeoordeling wordt gevormd door de wet OKE, welke op 1 augustus 2010 in werking is getreden. De wet OKE heeft het doel om de taalontwikkeling van jonge kinderen te stimuleren, zodat zij zonder taalachterstanden aan de basisschool kunnen beginnen. OKE staat voor Ontwikkelingskansen door Kwaliteit en Educatie. De wet regelt de basiskwaliteit van peuterspeelzaalwerk en een aantal zaken rond voor- en vroegschoolse educatie. Vroegschoolse educatie vindt plaats op basisscholen, de wet heeft dus ook gevolgen voor scholen en schoolbesturen. De wet OKE betekent een wijziging van drie relevante wetten:

• In de Wet Kinderopvang is een kwaliteitskader voor peuterspeelzalen en voorschoolse educatie opgenomen, evenals het toezicht van de gemeente daarop. • In de Wet op het Onderwijstoezicht is geregeld dat de Inspectie van het Onderwijs toezicht houdt op de educatieve kwaliteit van voorschoolse educatie. • In de Wet op het Primair Onderwijs is de regierol van gemeenten ten aanzien van het onderwijsachterstandenbeleid verstevigd en is bij gemeenten de verantwoordelijkheid voor voldoende aanbod van voorschoolse educatie neergelegd. Met de G32 is in de brief ‘herziening prestatieafspraak voorschoolse educatie in verband met verhoging rijksbijdrage Grootstedenbeleid’ de afspraak gemaakt dat gemeenten zich inspannen om op 1 augustus 2011 alle voorschoolse doelgroepkinderen te bereiken met vve, zowel via de kinderopvang als de peuterspeelzaal.


11

12


2. Overzicht vve-aanbod

Onderstaande kaart geeft een overzicht van het voorschoolse en vroegschoolse vve-aanbod in

Almere en maakt ook inzichtelijk met welke vveprogramma’s gewerkt wordt.


13

14


3. Het aantal peuters en kleuters in Almere

Voor- en vroegschoolse educatie in Almere wordt aangeboden aan kinderen in de leeftijd van 2 t/m 3 jaar en 4 t/m 5 jaar. In tabel 3.1 staat de ontwikkeling van het aantal kinderen in beide leeftijdsgroepen weergegeven. Het totaal aantal kinderen in de leeftijd van 2 tot 6 jaar is ten opzichte van 2006 met 8% gedaald.

Tabel 3.1: kinderen in Almere, op 1 januari leeftijd

2006

2007

2008

2009

2010

2 t/m 3 jaar

5.828

5.691

5.421

5.303

5.285

4 t/m 5 jaar

5.793

5.751

5.726

5.597

5.363

11.621

11.442

11.147

10.900

10.648

totaal

In de tabellen 3.2, 3.3 en 3.4 is de ontwikkeling van het aantal kinderen in de beide leeftijdsgroepen uitgesplitst naar etnische achtergrond en stadsdeel. De stadsdelen Poort en Hout zijn samengenomen, omdat hier (nog) niet zoveel kinderen wonen. Tabel 3.2: Aantal kinderen van 2 t/m 3 jaar naar stadsdeel en etniciteit, op 1 januari4 stadsdeel

etniciteit 5

Haven

Autochtoon Westers Niet westers Totaal

Buiten


Poort/Hout

Autochtoon

2009

2010

328

325

310

320

311

44

41

37

46

50

193

183

157

136

148

565

549

504

502

509

1.053

1.063

1.017

946

961

131

142

121

123

153

629

643

668

668

651

1.813

1.848

1.806

1.737

1.765 68

28

21

23

x

x

x

x

x

Niet westers

x

x

x

x

22

Autochtoon

Niet westers

35

34

25

27

96

1.045

996

928

861

797

132

102

118

121

117

647

642

617

604

604

1.824

1.740

1.663

1.586

1.518

Autochtoon

814

750

698

721

703

Westers

126

121

105

116

112

Niet westers

651

649

620

614

582

Totaal

1.591

1.520

1.423

1.451

1.397

Autochtoon

3.270

3.162

2.974

2.871

2.840

436

410

383

407

438

Niet westers

2.122

2.119

2.064

2.025

2.007

Totaal

5.828

5.691

5.421

5.303

5.285

Totaal

Almere

2008

30

Westers

Stad west

2007

Westers

Totaal Stad oost

2006

Westers

4) In de tabel zijn aantallen kleiner dan 10 weergegeven met een ‘x’. 5) Autochtoon: persoon van wie de beide ouders in Nederland zijn geboren, ongeacht waar men zelf is geboren. Westerse allochtoon: Allochtoon met als herkomstgroepering een van de landen van Europa (exclusief Turkije), Noord-Amerika en Oceanië, of Indonesië of Japan. Niet westerse allochtoon: Allochtoon met als herkomstgroepering een van de overige landen.


15

Tabel 3.3: Aantal kinderen van 4 t/m 5 jaar naar stadsdeel en etniciteit, op 1 januari stadsdeel

etniciteit

Haven

Autochtoon

2006

2007

2008

2009

2010

323

316

313

330

320

56

52

49

42

40

145

171

179

174

154

Westers Niet westers Totaal Buiten


Poort/Hout

524

539

541

546

514

1.051

1.043

1.048

1.017

955

115

110

137

142

116

647

679

652

679

681

1.813

1.832

1.837

1.838

1.752 54

Autochtoon

35

30

29

27

Westers

x

x

x

x

x

Niet westers

x

x

x

x

25

Totaal Stad oost

Autochtoon Westers Niet westers

Almere

33

31

37

87

1.004

967

922

852

130

129

116

98

113

656

606

624

634

617

1.827

1.739

1.707

1.654

1.582

Autochtoon

834

837

815

749

689

Westers

122

116

127

115

105

Niet westers

634

655

668

658

634

Totaal

1.590

1.608

1.610

1.522

1.428

Autochtoon

3.284

3.230

3.172

3.045

2.870

425

407

430

402

382

Niet westers

2.084

2.114

2.124

2.150

2.111

Totaal

5.793

5.751

5.726

5.597

5.363

Totaal Stad west

39 1.041

Westers

Tabel 3.4: Totaal aantal kinderen in Almere van 2 t/m 5 jaar naar etniciteit, op 1 januari etniciteit

2006

2007

2008

2009

2010

Autochtoon

6.554

6.392

6.146

5.916

5.710

861

817

813

809

820

4.206

4.233

4.188

4.175

4.118

11.621

11.442

11.147

10.900

10.648

Westers Niet westers Totaal

Almere Buiten heeft de meeste kinderen, gevolgd door Stad Oost en West. De groep autochtone kinderen is het grootst, maar daalt in omvang het snelst. De groep niet-westerse allochtone kinderen neemt in omvang licht af en de groep westerse allochtonen blijft relatief stabiel.

16


4. De voorschoolse educatie in Almere

Voorschoolse educatie in Almere is bedoeld voor kinderen van 2 t/m 3 jaar uit de doelgroep. Met behulp van speciale vve-programma’s werken peuterspeelzalen en kinderdagverblijven aan een goede overgang naar de basisschool van deze kinderen.6

4.1 Aanbod Alle peuterspeelzalen in Almere bieden voorschoolse educatie aan, het gaat op 1 oktober 2009 om 40 locaties. Daarnaast zijn er twee kinderdagverblijven in 2009 gestart met een voorschools programma, in totaal dus 42 locaties. In onderstaande kaart is de spreiding van het voorschoolse aanbod over de wijken weergegeven. In Haven is er in relatief veel wijken geen aanbod, alleen in de Hoven, de Meenten en de Wierden kunnen

kinderen een voorschools programma volgen. Daarbij moet wel opgemerkt worden dat de wijken in Haven relatief klein zijn en dat kinderen in een andere wijk een peuterspeelzaal kunnen bezoeken. In Almere Stad is er goede spreiding, alleen in Centrum is er geen aanbod; in Buiten is er geen aanbod in Centrum, de Landgoederenbuurt, de Sieradenbuurt en de Indische Buurt. In het stadsdeel Poort is recentelijk een peuterspeelzaal gestart, met een vve-aanbod. In alle vier de wijken met de meeste gewichtenkinderen wordt voorschoolse educatie aangeboden (De Wierden in Haven, Staatsliedenwijk en Stedenwijk in Stad West en Danswijk in Stad Oost). 6) De cijfers over de voorschoolse educatie zijn gebaseerd op de gegevens die de Schoor en de kinderdagverblijven aan de gemeente hebben aangeleverd.


17

18


4.2 Aantal plaatsen en deelname

onder het stedelijk gemiddelde. Zoals verwacht is in Stad West het bereik het hoogst met 91%. In dit stadsdeel wordt in elke wijk voorschoolse educatie aangeboden. Stad Oost en Buiten volgen met een bereik van respectievelijk 81% en 80%. In Poort en Hout wonen (nog) niet zoveel kinderen. In Poort is recentelijk een peuterspeelzaal gestart met het aanbieden van vve, hier worden nog geen doelgroepkinderen bereikt.

De doelstelling van de gemeente is om een bereik van 100% te halen aan het eind van 2010. Op 1 oktober 2009 telt Almere naar schatting 640 gewichtenkinderen. Een bereik van 100% betekent dan dat 640 kinderen een vve-aanbod moeten hebben. In 2009 volgden 474 kinderen op de peuterspeelzaal en 28 kinderen op een kinderdagverblijf een vve-programma. In totaal zijn dit 502 kinderen, een bereik van 78%. Vanaf 2010 is er nog een aantal kinderdagverblijven gestart met een voorschools aanbod, hiermee komt de doelstelling van 100% aan het einde van 2010 in zicht. In onderstaande tabel wordt de ontwikkeling van het bereik van voorschoolse educatie in Almere weergegeven.

4.3 Indicatie waarop kinderen vve volgen Ongeveer de helft van de kinderen die voorschoolse educatie volgen zijn gewichtenkinderen. Niet alleen gewichtenkinderen kunnen vve volgen, ook vanuit de Jeugdgezondheidszorg (JGZ) kunnen peuters een indicatie krijgen om in aanmerking te komen. Het gaat hier om 22% van alle vve-kinderen. Daarnaast volgt een derde van de kinderen een vve-programma op basis van een interne beoordeling van peuterspeelzaal of kinderdagverblijf. De JGZ, de peuterspeelzalen en de kinderopvang gebruiken bij de indicatiestelling de Almeerse checklist doelgroepbepaling. Alle 28 kinderen die vve volgen op een kinderdagverblijf zijn geplaatst op basis van een interne indicatie.

Tabel 4.1: Ontwikkeling aantal vve-plaatsen voorschoolse educatie7 1 okt 2006

1 okt 2007

1 okt 2008

1 okt 2009

vve-plaatsen peuterspeelzalen

254

522

484

474

vve-plaatsen kinderdagverblijven

-

-

-

28

254

522

484

502

totaal aantal geschatte 2 t/m 3-jarige gewichtenkinderen8

1334

1029

824

640

percentage bereik

19%

51%

59%

78%

totaal aantal vveplaatsen

Tabel 4.3: Indicatie van kinderen met voorschoolse educatie, 1 oktober 2009

Almere Haven is het stadsdeel met het kleinste aantal kinderen van 2 en 3 jaar, afgezien van Poort en Hout. Ook het aanbod van voorschoolse educatie is hier beperkt, op vier locaties in drie wijken wordt vve aangeboden op peuterspeelzalen. Hiermee worden 55 doelgroepkinderen bereikt, een bereik van 58%. Dit percentage ligt ruim

indicatie

aantal

procent

gewicht

232

46%

jgz

110

22%

intern

160

32%

totaal

502

100%

Tabel 4.2: Bereik voorschoolse educatie per stadsdeel, 1 oktober 2009

aantal peuterspeelzalen met vve

Haven

Buiten

Stad Oost

Stad West

Poort+ Hout

Totaal

4

11

13

11

1

40

aantal kinderdagverblijven met vve

2

2

aantal doelgroepkinderen dat met vve bereikt wordt

55

142

143

162

0

502

totaal aantal geschatte 2- t/m 3jarige gewichtenkinderen

94

178

177

179

11

640

58%

80%

81%

91%

0%

78%

percentage bereik

7) In Almere is geen wachtlijstproblematiek. Er zijn voldoende plekken om alle doelgroepkinderen te plaatsen. 8) Het aantal gewichtenkinderen van 2 en 3 jaar is berekend op basis van het percentage gewichtenleerlingen van basisschoolleerlingen. Bron: DUO-registraties


19

4.4 Toeleidingsprogramma’s vve Naast het reguliere aanbod van vve-programma’s op peuterspeelzalen en kinderdagverblijven, worden twee programma’s aangeboden aan peuters, met als doel ze kennis te laten maken met de peu-

20

terspeelzaal. Dit gaat om het programma Opstapje en Samen Spelen Samen Taal, waaraan respectievelijk 85 en 44 kinderen meedoen. Ook wordt op één locatie het programma Mini Samenspel aangeboden voor peuters vanaf anderhalf jaar.


5. De vroegschoolse educatie in Almere

Vroegschoolse educatie wordt door de basisscholen aangeboden aan 4- en 5- jarige (doelgroep) kinderen in de groepen 1 en 2. Via de landelijke Agenda Focus op vroegschoolse educatie zijn er afspraken van kracht over het aanbod en de kwaliteit van vve. Een van de afspraken is dat basisscholen die extra financiële middelen krijgen voor het bestrijden van onderwijsachterstanden bij doelgroepkinderen (leerlingen met een gewicht) uiterlijk in 2011 vier dagdelen vve aanbieden aan (doelgroep)kleuters. In dit hoofdstuk worden de gegevens gepresenteerd van de scholen die bij de Onderwijsinspectie bekend zijn als gecertificeerde vve-scholen. Deze informatie is door de schoolbe-

sturen aan de Onderwijsinspectie en de gemeente geleverd. Het betreft hier gegevens uit eind 2010, hiermee wordt afgeweken van de peildatum oktober 2009; gegevens op deze peildatum zijn niet bekend.

5.1 Aanbod Almere kent een beperkt aanbod van basisscholen met een vroegschools aanbod. De Onderwijsinspectie rekent 12 van de 80 basisscholen als gecertificeerde vve-school, zie bijlage 3 voor de lijst met scholen. In onderstaande figuur is de spreiding van het vroegschoolse aanbod over de wijken weergegeven. Met name in Buiten zijn er

9) Zie www.focusvroegschool.nl 10) Op dit punt wijkt de monitor af van de Lokale Staat van het Onderwijs in Almere 2009/2010. Op het moment van verschijnen van de Lokale Staat waren deze gegevens nog niet bekend


21

weinig vve-voorzieningen, slechts in twee wijken is het mogelijk om vroegschoolse educatie te volgen. In Haven en Stad is er in verhouding meer aanbod. In Poort en Hout is nog geen basisschool met vroegschoolse educatie aanwezig. In alle wijken met de meeste gewichtenkinderen wordt vroegschoolse educatie aangeboden (De Wierden in Haven, Stedenwijk in Centrum West en Danswijk in Centrum Oost).

Door de gewijzigde gewichtenregeling, die met ingang van 2006 gefaseerd is ingevoerd, is het totaal aantal doelgroepkinderen sterk afgenomen. Hierdoor is ook het absolute aantal doelgroepkinderen dat bereikt wordt met vve afgenomen. Op de vve-scholen is het percentage gewichtenkinderen echter minder sterk afgenomen dan op de gemiddelde school in Almere. Deze scholen hebben dus in verhouding meer autochtone kinderen met laagopgeleide ouders. Hierdoor worden er in vergelijking met voorgaande jaren procentueel meer doelgroepkinderen bereikt.

5.2 Aantal plaatsen en deelname De gezamenlijke partners (gemeente en besturen) hebben voor de vroegschoolse educatie geen expliciete doelstellingen geformuleerd, wel is landelijk afgesproken om te streven naar een bereik van 100% eind 2011. Het percentage doelgroepkinderen dat met vroegschoolse educatie wordt bereikt is tussen 2006 en 2009 licht gestegen tot 34%. Dit is niet het gevolg van een toename van het aanbod, maar is een gevolg van de gewijzigde gewichtenregeling.

Almere Buiten heeft met de twee locaties voor vroegschoolse educatie het laagste percentage bereik, namelijk 11%. Stad West doet het met 49% het best, met name door de vele locaties in Stedenwijk. Almere Haven, dat op het aanbod voorschools achterbleef, heeft met 43% een meer dan gemiddeld bereik voor vroegschoolse educatie. Stad Oost presteert gemiddeld.

Tabel 5.1: Ontwikkeling aantal doelgroep kinderen op vroegschoolse educatie 1 okt 2006

1 okt 2007

1 okt 2008

1 okt 2009


381

331

285

193

totaal aantal geschatte 4 t/m 5 jarige doelgroepleerlingen11

1348

1087

870

561

percentage bereik

28%

30%

33%

34%

Tabel 5.2: Bereik voorschoolse educatie per stadsdeel, 1 oktober 2009 Haven aantal basisscholen met vve

Buiten

Stad Oost

Poort+ Hout

Totaal

2

2

2

6

0

12


32

16

63

82

0

193

totaal aantal geschatte -4 t/m 5jarige doelgroepkinderen

75

143

171

166

7

561

43%

11%

37%

49%

0%

34%

percentage bereik

11) Het aantal gewichtenkinderen van 4 en 5 jaar is berekend op basis van DUO-registraties

22

Stad West


6. Doorstroom voorschools naar vroegschools

6.2 Doorstroom

De overgang van peuterspeelzaal of kinderdagverblijf naar de basisschool is erg belangrijk voor de ontwikkeling van de kinderen. De gemeente, de peuterspeelzalen, kinderdagverblijven en de scholen zijn hiervoor samen verantwoordelijk. Om goede doorstroommogelijkheden te bieden is het van belang dat er voldoende vroegschools aanbod in de buurt aanwezig is en dat er gewerkt wordt met aansluitende programma’s. In dit hoofdstuk worden de vve-programma’s die peuterspeelzalen, kinderdagverblijven en basisscholen gebruiken gepresenteerd en wordt de doorstroom van vvekinderen van peuterspeelzaal naar basisschool in kaart gebracht.

De doorgaande lijn tussen voorschoolse en vroegschoolse educatie is belangrijk voor de ontwikkeling van kinderen. Hierbij is het ook belangrijk dat het vve-programma op de basisschool inhoudelijk aansluit bij het programma op de peuterspeelzaal. Alle peuterspeelzalen en basisscholen hebben bij de overdracht contact via de Peuterestafette en indien van toepassing, wordt informatie van observatie en registratie van de gebruikte vve methode doorgegeven. Daarnaast worden alle vve-doelgroepkinderen warm overgedragen naar de basisschool. In totaal stroomden in het schooljaar 2009/2010, 513 vve-kinderen vanuit de peuterspeelzalen door naar de basisschool. Van deze groep kinderen gingen er 83 naar een basisschool met vroegschoolse educatie (16%). Deze kinderen gingen vrijwel allemaal naar een basisschool die met hetzelfde vve-programma werkt als de peuterspeelzaal (98%). In Haven en Stad West is de doorstroom het grootst, hier stroomt 21% van de kinderen door naar vroegschoolse educatie. In Buiten stroomt 9% van de vve-kinderen door. Hier zijn de mogelijkheden tot doorstroom, door het kleine aantal vroegscholen, beperkt.

6.1 Vve-programma’s Op alle peuterspeelzalen, twee kinderdagverblijven en twaalf scholen wordt gewerkt met een erkend vve-programma. Piramide wordt het meest gebruikt, zowel voorschools als vroegschools. Ook KO-Totaal wordt op veel peuterspeelzalen en kinderdagverblijven gebruikt, op basisscholen wordt dit programma juist niet gebruikt. In bijlage 2 en 3 wordt de complete lijst met peuterspeelzalen, kinderdagverblijven en basisscholen weergegeven en het programma waarmee gewerkt wordt.

De doorstroom is voor peuterspeelzalen die met het programma Piramide werken het grootst met 29%. Dit programma wordt door veel peuterspeelzalen gebruikt, met name in Stad Oost, West en Buiten. In Haven wordt veel gewerkt met Startblokken, voor dit programma is de doorstroom 17%. Doordat er geen gecertificeerde vroegscho-

Tabel 6.1: Programma-aanbod vve vve-programma’s:

voorschools

vroegschools

Piramide

15

9

KO-Totaal (Puk&Ko/ Ik&Ko)

14

0

Startblokken

11

2

Kaleidoscoop

2

1

Tabel 6.2: Doorstroom per stadsdeel Stadsdeel Haven

uitstroom voorschools (psz)

doorstroom vroegschools

procent

doorstroom zelfde programma

procent

63

13

21%

12

92%

Stad West

160

33

21%

32

97%

Stad Oost

130

23

18%

23

100%

Buiten

160

14

9%

14

100%

Almere totaal

513

83

16%

81

98%


23

24


len zijn die met het programma Ik&Ko werken, is er geen doorstroom mogelijk vanuit peuterspeelzalen met Puk&Ko naar vroegscholen met hetzelfde programma. Binnen de brede schoolverbanden verloopt de doorstroom over het algemeen goed. Hier worden samenwerkingsverbanden tussen de verschillende partners goed benut en worden de programma’s inhoudelijk afgestemd. De vve-basisscholen die tevens brede school zijn, nemen tweederde van de instroom van vve-kinderen uit peuterspeelzalen voor hun rekening.

Tabel 6.3: Doorstroom per vve-programma Stadsdeel

uitstroom voorschools (psz)

doorstroom vroegschools

doorstroom zelfde programma

procent

Piramide

211

61

61

29%

Kaleidoscoop

34

8

8

24%

Startblokken

71

13

12

17%

Puk&Ko

197

1

0

0%

Totaal

513

83

81

16%


25

26


Conclusies

In onderstaande alinea’s wordt per thema een overzicht gegeven van de belangrijkste conclusies.

Doelgroep In totaal heeft Almere 10.648 kinderen in de leeftijd van 2 tot 6 jaar op 1 januari 2010. Dit aantal is ten opzichte van 2006 met 8% gedaald. Almere Buiten heeft de meeste kinderen, gevolgd door Stad Oost en West. De groep autochtone kinderen is het grootst, maar daalt in omvang het snelst. De groep niet-westerse allochtone kinderen neemt in omvang licht af en de groep westerse allochtonen blijft relatief stabiel. Door de gewijzigde gewichtenregeling is het aantal basisschoolleerlingen met een gewicht gedaald van 26% in 2005 tot 12% in 2009. Dit betekent dat de doelgroep voor vroegschoolse educatie gehalveerd is. Hierdoor ontvangen zowel scholen, als gemeente minder middelen van het Rijk voor vve.

Voorschoolse educatie In Almere is er een groot aanbod voorschoolse educatie, op 1 oktober 2009 gaat het om veertig peuterspeelzalen en twee kinderdagverblijven. Deze locaties liggen goed verspreid over de stadsdelen en wijken. Alleen in Almere Haven is er relatief weinig aanbod. Wel dient opgemerkt te worden dat deze wijken relatief klein zijn. In 2010 start nog een aantal kinderdagverblijven met voorschoolse educatie, waardoor het aanbod zal toenemen. Het bereikte aantal doelgroepkinderen in de voorschoolse periode is de afgelopen jaren gestegen van 19% in 2006 tot 78% in 2009. Hiermee komt de doelstelling van 100% voor eind 2010 in zicht. In Stad West is het bereik het hoogst met 91%. Ook in Stad Oost en Buiten ligt het bereik boven het stedelijk gemiddelde met respectievelijk 81% en 80%. Almere Haven heeft een beduidend lager bereik, hier volgt 58% van de doelgroepkinderen voorschoolse educatie. Ongeveer de helft van de kinderen die voorschoolse educatie volgen zijn gewichtenkinderen. De andere helft heeft een indicatie van de JGZ of werd op basis van een interne indicatie geplaatst.

Vroegschoolse educatie Almere kent een beperkt aanbod van basisscholen met vroegschoolse educatie. Twaalf scholen worden door de Onderwijsinspectie gezien als gecertificeerde vve-school. De spreiding over de stadsdelen en wijken is niet optimaal. In Haven en Stad West en Oost zijn er de meeste mogelijkheden, in Buiten zijn er weinig vroegschoolse voorzieningen. Het bereikte aantal gewichtenkinderen in de vroegschoolse periode is de afgelopen jaren licht gestegen van 28% in 2006 tot 34% in 2009. Dit is niet het gevolg van een toename van het aanbod, maar is een gevolg van de gewijzigde gewichtenregeling. In Stad West en Haven is het bereik het hoogst met respectievelijk 49% en 43%. Ook in Stad Oost ligt het bereik boven het stedelijk gemiddelde met 37%. In Buiten is het bereik met 11% beduidend lager, de twee basisscholen met vve zijn niet toereikend voor het hele stadsdeel.

Doorstroom In totaal stroomde in het schooljaar 2009/2010 513 vve-kinderen vanuit de peuterspeelzalen door naar de basisschool, 16% hiervan ging naar een basisschool met vroegschoolse educatie. Deze kinderen gingen vrijwel allemaal naar een basisschool die met hetzelfde vve-programma werkt als de peuterspeelzaal (98%). In Haven en Stad West is de doorstroom het grootst met 21%. In Buiten zijn de mogelijkheden tot doorstroom beperkt (9%). In Almere wordt gewerkt met vier erkende vve-programma’s. Piramide wordt het meest gebruikt door de peuterspeelzalen en basisscholen. De doorstroom van voorschools naar vroegschools met dit programma is dan ook het grootst met 29%. Ook KO-Totaal wordt op veel peuterspeelzalen en kinderdagverblijven gebruikt, dit programma wordt echter door geen enkele basisschool gebruikt. Doorstroom naar een basisschool met dit programma is hier dus niet mogelijk. Voor peuterspeelzalen met Startblokken is de doorstroom 17%. Ook peuterspeelzalen die met Kaleidoscoop werken kennen een goede doorstroom met 24%. Dit programma wordt


27

28


echter niet vaak gebruikt. Tweederde van de doorstroom wordt gerealiseerd op brede scholen. Hier worden samenwerkings-

verbanden tussen de verschillende partners goed benut en worden de programma’s inhoudelijk afgestemd.


29

Bijlage 1: Kinderen naar leeftijd en etniciteit op wijkniveau12 Almere Haven wijk

leeftijd

autochtoon

westers

niet westers

totaal

Centrum Almere Haven

2 t/m 3

x

x

13

22

Centrum Almere Haven

4 t/m 5

x

x

12

18

De Werven

2 t/m 3

35

x

20

62

De Werven

4 t/m 5

34

x

19

56

De Hoven

2 t/m 3

34

10

31

75

De Hoven

4 t/m 5

31

x

35

70

De Meenten

2 t/m 3

36

x

11

52

De Meenten

4 t/m 5

39

x

10

56

De Grienden

2 t/m 3

34

x

x

45

De Grienden

4 t/m 5

38

x

x

46

De Marken

2 t/m 3

47

x

12

62

De Marken

4 t/m 5

45

x

11

65

De Gouwen

2 t/m 3

38

x

x

48

De Gouwen

4 t/m 5

40

x

15

58

De Wierden

2 t/m 3

39

x

46

91

De Wierden

4 t/m 5

31

x

38

75

De Velden

2 t/m 3

36

x

x

45

De Velden

4 t/m 5

42

x

x

51

Overgooi

2 t/m 3

x

x

x

x

Overgooi

4 t/m 5

16

x

x

19

Almere Stad Oost (inclusief Centrum) wijk

leeftijd

autochtoon

westers

niet westers

totaal

Centrum Almere Stad

2 t/m 3

19

11

28

58

Centrum Almere Stad

4 t/m 5

15

x

29

52

Filmwijk

2 t/m 3

135

21

139

295

Filmwijk

4 t/m 5

161

26

111

298

Danswijk

2 t/m 3

102

13

84

199

Danswijk

4 t/m 5

116

16

89

221

Parkwijk

2 t/m 3

84

x

53

143

Parkwijk

4 t/m 5

92

x

54

155

Verzetswijk

2 t/m 3

37

x

34

79

Verzetswijk

4 t/m 5

47

x

32

86

Waterwijk

2 t/m 3

98

19

59

176

Waterwijk

4 t/m 5

101

19

68

188

Tussen de Vaarten Noord

2 t/m 3

98

20

79

197

Tussen de Vaarten Noord

4 t/m 5

124

11

86

221

Tussen de Vaarten Zuid

2 t/m 3

224

19

128

371

Tussen de Vaarten Zuid

4 t/m 5

196

17

148

361

wijk

leeftijd

autochtoon

westers

niet westers

totaal

Staatsliedenwijk

2 t/m 3

28

x

44

77

Staatsliedenwijk

4 t/m 5

24

x

45

77

Kruidenwijk

2 t/m 3

94

21

90

205

Almere Stad West

12) In de tabel zijn aantallen kleiner dan 10 weergegeven met een ‘x’.

30


Kruidenwijk

4 t/m 5

84

12

91

187

Stedenwijk

2 t/m 3

76

32

149

257

Stedenwijk

4 t/m 5

66

20

152

238

Muziekwijk Noord

2 t/m 3

136

10

81

227

Muziekwijk Noord

4 t/m 5

128

21

98

247

Muziekwijk Zuid

2 t/m 3

72

x

50

130

Muziekwijk Zuid

4 t/m 5

64

11

53

128

Literatuurwijk

2 t/m 3

165

23

118

306

Literatuurwijk

4 t/m 5

219

22

136

377

Noorderplassen

2 t/m 3

132

13

50

195

Noorderplassen

4 t/m 5

104

11

59

174

wijk

leeftijd

autochtoon

westers

niet westers

totaal

Centrum Almere Buiten

2 t/m 3

15

x

12

30

Centrum Almere Buiten

4 t/m 5

19

x

18

38

Oostvaardersbuurt

2 t/m 3

124

11

99

234

Oostvaardersbuurt

4 t/m 5

130

19

93

242

Seizoenenbuurt

2 t/m 3

106

22

x

128

Seizoenenbuurt

4 t/m 5

124

15

46

185

Molenbuurt

2 t/m 3

44

x

53

101

Molenbuurt

4 t/m 5

46

x

50

100

Bouwmeesterbuurt

2 t/m 3

61

x

42

109

Bouwmeesterbuurt

4 t/m 5

57

x

51

113

Landgoederenbuurt

2 t/m 3

69

12

33

114

Landgoederenbuurt

4 t/m 5

57

x

25

86

Faunabuurt

2 t/m 3

48

13

43

104

Faunabuurt

4 t/m 5

61

15

48

124

Bloemenbuurt

2 t/m 3

65

16

59

140

Bloemenbuurt

4 t/m 5

81

11

55

147

Regenboogbuurt

2 t/m 3

89

11

91

191

Regenboogbuurt

4 t/m 5

94

12

79

185

Indischebuurt

2 t/m 3

23

x

13

39

Indischebuurt

4 t/m 5

12

x

x

24

Eilandenbuurt

2 t/m 3

105

25

81

211

Eilandenbuurt

4 t/m 5

113

15

107

235

Stripheldenbuurt

2 t/m 3

187

23

68

278

Stripheldenbuurt

4 t/m 5

130

x

88

227

Sieradenbuurt

2 t/m 3

25

x

x

38

Sieradenbuurt

4 t/m 5

31

x

12

46

wijk

leeftijd

autochtoon

westers

niet westers

totaal

Poort totaal

2 t/m 3

52

x

21

78

Poort totaal

4 t/m 5

33

x

23

62

Hout totaal

2 t/m 3

16

x

x

18

Hout totaal

4 t/m 5

21

x

x

25

Almere Buiten

Almere Poort en Hout


31

Bijlage 2: Voorschools aanbod per 1 oktober 2009

Peuterspeelzalen met vve Naam

Wijk

Programma

Mickey Mouse

De Hoven

Startblokken

Minnie Mouse

De Hoven

Kaleidoscoop

De Sprinkhaan

De Meenten

Puk&Ko

Windekind

De Wierden

Startblokken

Ollie

Filmwijk

Puk&Ko

Pinokkio 1

Filmwijk

Piramide

Pinokkio 2

Filmwijk

Piramide

De Petteflet

Parkwijk

Piramide

Jan Huigen

Danswijk

Piramide

Kruimeltje

Verzetswijk

Puk&Ko

Dikkie Dik

Waterwijk

Puk&Ko

Salamander

Waterwijk

Piramide

Appeltje

Tussen de Vaarten N

Puk&Ko

Koppoter

Tussen de Vaarten Z

Puk&Ko

Piraatje

Tussen de Vaarten Z

Startblokken

Het Meesterwerk

Tussen de Vaarten Z

Startblokken

Kleinduimpje

Tussen de Vaarten Z

Startblokken

De Kleine Prins

Staatsliedenbuurt

Piramide

Hannes en Kaatje

Kruidenwijk

Puk&Ko

Humpie Dumpie

Stedenwijk

Kaleidoscoop

Pierewiet

Stedenwijk

Piramide

Tinkelbel

Muziekwijk

Puk&Ko

Olleke Bolleke

Muziekwijk

Puk&Ko

De Toverfluit

Muziekwijk

Piramide

Fien en Pien

Literatuurwijk

Puk&Ko

Ik en Jij

Literatuurwijk

Piramide

Bommes en Joepie

Literatuurwijk

Startblokken

Het Schippertje

Noorderplassen

Puk&Ko

Tierelier

Oostvaardersbuurt

Piramide

Sterrenregen

Seizoenenbuurt

Piramide

De Speelmolen

Molenbuurt

Piramide

Ziezo

Bouwmeesterbuurt

Piramide

Ienie Mienie

Bouwmeesterbuurt

Piramide

Haasje Repje

Faunabuurt

Piramide

Madelief

Bloemenbuurt

Puk&Ko

Wolkewietje

Regenboogbuurt

Puk&Ko

De @rchipel

Eilandenbuurt

Puk&Ko

Poeh

Stripheldenbuurt

Startblokken

Het Kleine Avontuur

Stripheldenbuurt

Puk&Ko

Kleine Columbus

Columbuskwartier

Startblokken

Kinderdagverblijven met vve

32

Naam

Wijk

Programma

Uk koriander

Kruidenwijk

Startblokken

Uk doremi

Muziekwijk

Startblokken


Bijlage 3: Vroegschools aanbod per december 2010

Basisscholen met vve Naam

Wijk

Programma

De Polderhof

De Hoven

Startblokken

De Wierwinde

De Wierden

Startblokken

Caleidoscoop

Filmwijk

Piramide

De Zevensprong

Danswijk

Piramide

Al Iman

Staatsliedenwijk

Piramide

De Kruidenwijzer

Kruidenwijk

Piramide

De Delta

Stedenwijk

Piramide

De Flevo-School

Stedenwijk

Piramide

De Waterlandschool

Stedenwijk

Piramide

De Achtbaan

Stedenwijk

Kaleidoscoop

De Tjasker

Molenbuurt

Piramide

De Piramide

Bouwmeesterbuurt

Piramide


33

Bijlage 4: Afkortingen

bo DMO DUO GGD JGZ LEA LLA OAB O&S po sbo SBZ SLA SLA-po vve

34

Basisonderwijs Dienst Maatschappelijke Ontwikkeling Dienst Uitvoering Onderwijs Gemeentelijke Gezondheidsdienst Jeugdgezondheidszorg Lokaal Educatieve Agenda LeerLing Administratie Onderwijs AchterstandenBeleid Onderzoek & Statistiek Primair onderwijs Speciaal basisonderwijs Stafdienst BestuursZaken Stichting Leerlingzorg Almere Stichting Leerlingzorg Almere-po Voor- en vroegschoolse educatie


2010

Recommend Documents