2010

27 en 28 maart De Werelt Lunteren

HGZO congres 2014 21260/2 VU M&C 7/2010

Inspiratiebron voor het HBOgezondheidszorg

HGZO-congres 2014

HGZO-congres 2014 Inspiratiebron voor het hbo-gezondheidszorg

Congresboek

Redactie: S. Colenbrander M.C.M. Roemaat

EXPOSZ opleiden in sport en zorg Faculteit der Bewegingswetenschappen Vrije Universiteit Amsterdam

Boom Lemma uitgevers Den Haag 2014

Omslag: VFT, Vrije Universiteit Amsterdam Typografie: EXPOSZ, Faculteit der Bewegingswetenschappen, Vrije Universiteit Amsterdam

© 2014 EXPOSZ, Faculteit der Bewegingswetenschappen, Vrije Universiteit Amsterdam

Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voorzover het maken van kopieën uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16b Auteurswet 1912 j het Besluit van 20 juni 1974, Stb. 351 zoals gewijzigd bij Besluit van 23 augustus 1985, Stb. 471 en artikel 17 Auteurswet 1912, dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan de Stichting Reprorecht, Postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp. Voor het overnemen van één of meer gedeelten uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken (artikel 16 Auteurswet 1912) dient men zich tot de uitgever te wenden.

ISBN 978-94-6236-390-8 NUR 600 www.boomlemma.nl

Voorwoord Les(s) is more Een mooi congresthema als je het zo leest, maar het voelt ook wat vreemd aan. Zeker als je het voorwoord gaat schrijven en het even bij deze zin blijft op een verder leeg vel. Ik voel nu nog niet dat minder echt meer is. Ondertussen drink ik een slok van mijn heerlijk warme koffie en dwalen mijn gedachten af. Naar Nairobi waar ik begin 2013 verbleef toen het dertiende HGZO-congres in Lunteren plaatsvond. Na alle voorgaande edities meegemaakt te hebben was ik er vorig jaar niet bij omdat we in Kenia woonden voor de adoptie van ons zoontje Nathan. Tussen alle adoptiekeuringen, het aan elkaar wennen en papierwerk door hebben we in een half jaar veel mensen ontmoet. Ook een lerares van een klein schooltje ergens gebouwd in de vele sloppenwijken. Haar naam is Stella, een slimme en positief ingestelde Keniaanse vrouw, die les gaf op een arm schooltje van Jukumu Letu in Ngong Town. We kregen daar een rondleiding over het modderige terrein met vijf klaslokaaltjes, die iets te klein waren voor alle aanwezige leerlingen. Met zelfgetekende onderwijsmaterialen aan de wand probeerden ze daar de kinderen het meest waardevolle mee te geven. Onderwijs voor een iets positievere toekomst en dat is voor deze arme groep kinderen niet iets vanzelfsprekends. Het krijgen van echte lessen van een echte lerares, waardoor hun kennis, vaardigheden en vertrouwen toenemen ten opzichte van alle andere straatkinderen. Les(s) is more. Bij binnenkomst van het lokaaltje viel mijn oog op een gammel tafeltje waar een stapel oude schriftjes lag. Ik vroeg aan Stella wat ze daarmee deden. Ze zei met trots dat het echte werkschriftjes zijn waar een groepje van 5 leerlingen samen sommen in maakten. Ik keek de klas in en zag een groepje aan het werk, waarbij een pienter ogend jongentje het voortouw nam. Maar de anderen in het groepje waren helaas snel afgeleid en gingen wat spelen en giechelen. Gelukkig had de lerares met een opmerking, in het voor mij onverstaanbare Swahili, de leerlingen weer snel aan het werk. Als docentenopleider zag ik het met veel bewondering aan. Het aanzien, zelfvertrouwen, de vriendelijkheid en bevlogenheid van zo’n lerares zorgde ervoor dat de leerlingen toch deden wat ze moesten doen en dat ze verder leerden. Met weinig onderwijsmateriaal, maar met een duidelijke idee wat ze de kinderen wilden leren, kreeg ze de groep mee. Toen we het iets te warme lokaaltje verlieten werd er nog voor ons gezongen. Uit de gebaren bij het liedje maakte ik op dat het ging over handen wassen en andere hygiëneregels. Een vrolijk en tegelijkertijd leerzaam liedje, om ziektes in deze sloppenwijk proberen te voorkomen. Ik gaf een high five aan het pientere jongetje, deed een belofte dat we nog een keertje terug zouden komen en we stapten de taxi in om terug te gaan naar ons appartement. Rijdend door de heuvels van Nairobi dacht ik terug aan mijn onderwijs wat ik verzorg bij EXPOSZ. Lessen waarvoor meerdere hoofdstukken uit verschillende boeken worden gelezen. Waarin ik een PowerPoint gebruik met videofragmenten en waarbij ik een handout voor iedere cursist print. Met daarbij het liefst nog een geprint werkblad om de oefening in ieders eigen tempo te laten uitvoeren. Wat zou ik doen als ik minder middelen zou hebben om mijn lessen op te zetten? Zou ik dan ook zo bevlogen en met aanzien de les in kunnen gaan? Misschien blijf ik dan wel dichter bij de kern, waar het in de les echt om gaat. Ik probeer tegenwoordig in ieder geval met een duidelijk verhaal de kern te benadrukken. Waardoor ik met minder toeters en bellen het onderwijsleergesprek kan opstarten. Maar een zorgvuldige opgezette opdracht en dat geprint voor iedere cursist heb ik dan nog steeds het liefst erbij. Zodat ik weet dat na een plenair gedeelte iedere cursist ook individueel iets uit de opdracht zal halen en kan werken aan eigen leerdoelen.

5

De onderwijstaferelen in de sloppenwijk gingen me aan het hart en gelukkig de lezers van ons digitaal dagboek ook. Er werd geld op onze bankrekening gestort om aan het schooltje te kunnen schenken. Met een dik pak Keniaanse bankbiljetten konden we zo met Stella naar een boekhandel. Ze had lijstjes gemaakt met boektitels die echt nodig waren voor beter onderwijs. Ook vroeg ze heel bescheiden of ze ook wat nieuwe werkschriftjes van het ingezamelde geld mocht kopen. Zeker, zei ik. En ze pakten met twinkelende ogen een stapel uit de schappen. Precies zoveel dat de leerlingen per tweetal in een rekenschriftje konden werken. Ik dacht even aan het pientere jongetje en hoe mooi het zou zijn als hij in zijn eentje en in zijn eigen tempo al die rekenopdrachten kon invullen en dat later met trots aan zijn mama kon laten zien. Maar dat was volgens Stella onmogelijk, omdat zo’n schriftje met 3 dollar echt veel te duur was. Gelukkig hadden we voor de stichting en schooltje Jukumu Letu net genoeg opgehaald om haar gehele boekenlijst te kunnen aanschaffen. Na wat onderhandelen met de winkelier konden we voor elke leerling een apart werkschriftje kopen. Stella glunderde van oor tot oor. Met tranen in onze ogen pakten we snel de dozen in en stelde ik me voor dat elke leerling met trots in hun eigen werkschriftje kon werken. Met alle dozen in de auto hadden we nog een gesprek over het onderwijs in Kenia. Ze vertelde over haar maandsalaris van 90 dollar en zei dat ze al vaker door een rijke privéschool was benaderd. Dat ze daar 3 keer zoveel kon verdienen en waar ze met veel meer leermiddelen haar docentkwaliteiten kan inzetten. Maar ze zei snel erbij dat ze het niet over haar hart kan verkrijgen om deze kansarme leerlingen te verlaten. Terwijl ik dit met een brok in mijn keel opschrijf, typ ik nogmaals de woorden: Les(s) is more…

6

Nu we veilig terug zijn in Nederland blijven we betrokken bij de stichting Jukumu Letu (wat vertaald uit het Swahili ‘onze verantwoordelijkheid’ betekent). Voor elk ingevuld evaluatieformulier op het eind van het congres sponsort EXPOSZ een geldbedrag goed voor een werkschrift. Een win-win situatie want EXPOSZ weet wat jij van het congres vindt en kan daar nog beter van worden. Tegelijkertijd wordt er ook een leerling in Ngong Town beter. Maar goed, die evaluatie is pas bij de afsluiting van het congres. Eerst wens ik je een leerzaam en inspirerend congres toe. Met een Keniaanse onderwijs groet, Kwaheri Geert Buijtenweg

Welkom Les(s) is more… In de aanloop van dit congresjaar is deze slogan in vele betekenissen aan mij voorbij gekomen. Zo gebeurde dat meerdere malen bij het spelen met mijn zoontjes. De nieuwste lego piratenboot kon in de kast blijven liggen, omdat het meppen tegen een ballon over een touwtje wekenlang plezier gaf. En op twitter, daar wil ik altijd veel meer zeggen dan de 140 tekens die ik er voor heb. Dat dwingt mij om in een pakkende zin tot de kern te komen. Of bij het aanleren van motorische vaardigheden, één krachtige metafoor is effectiever dan verschillende aanwijzingen die afzonderlijk moeilijk op te volgen zijn. Binnen coaching; wat er níet wordt gezegd, zegt soms heel veel meer dan alles dat er wel wordt besproken. En natuurlijk bij het vormgeven van onderwijs, de kracht van het weglaten van inhoud, de keuze voor een passende werkvorm en je beperken tot de essentie wanneer je feedback geeft. De enige uitzondering is het HGZO-congres. Daarin hebben we ons niet beperkt tot een minimum. Door uw actieve inbreng is er een divers en volledig programma ontstaan, waarin u elkaar maximaal kunt inspireren tot het organiseren, uitvoeren, evalueren en beleven van prachtig onderwijs. de Ik heet u van harte welkom op de 14 editie van het HGZO-congres. 7 EXPOSZ wenst u veel inspiratie en plezier op 27 en 28 maart! Namens Sjoukje Colenbrander en de medewerkers van EXPOSZ, Marjolein Roemaat

HGZO-congres 2014

Inhoud

Inhoud Voorwoord

5

Welkom

7

Algemene congresinformatie Lezingen Grote veranderingen op komst Klaus Boonstra Inspirerend docentschap Edith Roefs

11

15 16

Onderzoeksronde donderdag Honoursonderwijs en professionele excellentie: focusgroeponderzoek naar het profiel van de excellente paramedicus Inge Wijkamp De authoratieve leerkrachtstijl binnen High Fidelity Simulatieonderwijs Jeroen Brouwer Onderwijs in cultuursensitief voorlichten. De ontwikkeling, de implementatie en het effect onderzocht Jennita Meinema

19

Onderzoeksronde vrijdag Bronnen van self-efficacy als leidraad voor inrichting leeromgevingen Henk Gloudemans Leerreis; leren en presteren met zorg in het operatie-kamercomplex. Onderzoek naar digitale werkvormen in het onderwijs Marja Versantvoort

25 26

Infoshops Meer grip op klinisch redeneren! Een kennismaking met Pro Active Nursing (PAN 1) Marc Bakker Minder sturing meer uitdaging! Honours in het onderwijs Tuğba Çoban, Myrian van Koolbergen The student X-factor. Social and psychological determinants of students’ attainment in higher education Lilian Eggens Diagnostiek en meten van bewegen via motion capture Johannes Gijsbers Les(s) is more. Intensiever leren op stage Reinhilde Lenaerts Praktijkprogramma’s verpleegkundig specialist Trix van Loosbroek Een toekomst met educatieve e-books Winny van Rijswijk Van Les tot Lering Peter Vermeulen Workshops Peercoaching Edith van Bommel

20 21

23

27

31 32

33 34 35 36 37 38

41

9

HGZO-congres 2014

10

Tien vormen van weerstand Edith van Bommel Van wie is het onderwijs? Klaus Boonstra, Ans Detert Oude Weme Toetsen van groepsproducten Jirka Born, Stan Buis Hoe sluiten jouw werkvormen aan op de natuurlijke werking van het brein? Geert Buijtenweg Motiveren en inspireren, wie heeft welk wiel al uitgevonden? Lilian Eggens, Inge Wijkamp Breincoaching, effectiever coachen door gebruik te maken van breinprincipes Allard Gerritsen, Boudewijn Visscher Opdrachten die motiveren Judith Gerritsen, Liesbeth Neeskens Toetsen met Rubrics Mary Herboldt-Soudant Doceren is net topsport; Motiveren kun je leren Vana Hutter Haal meer uit hoorcolleges Vana Hutter, Marjan Kok, Marijke Leijdekkers Vaardigheidstraining: inzichten uit de sportwetenschappen Marjan Kok Een nieuwe rol voor docenten in het verpleegkundig onderwijs Caroline van Lanschot Ontwerp uw eLearning cursus ‘Leren Rapporteren’ Marijke Leijdekkers, Susan Voogd KBA-kaarten, het hart van het leren in de praktijk Trix van Loosbroek, Alice Bomers,Tineke Thijssen Prikkelen tot leren door de didactische inzet van Virtuele Werelden en Serious Gaming Wim Trooster, Erik Ploeger, Hans Selles Didactische dilemma’s bij het opleiden: motiveren en omgaan met niveauverschillen Bernadette Snijders Blok, Nynke van Dijk Dynamisch reflecteren: less stress, meer zelfsturing en geluk! Corma Ruijgrok Klinisch redeneren in multidisciplinair verband, een uitdaging (PAN 2) Fred Weiland Aan de slag met klinisch redeneren in de leerlijn (PAN 3) Fred Weiland, Marc Bakker Terug naar de basis: gebruik ICT! Jildert van Yperen Innoveren kun je leren; van visie naar actie Luc de Witte, Fredy Welter Congresorganisatie

42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55

56 57 59 60 61 62 63

65

HGZO-congres 2014

Algemeen

Algemene congresinformatie Locatie Het congres vindt plaats in congreshotel ‘De Werelt’, Westhofflaan 2, 6740 AA Lunteren, tel: 0318-484641, www.congrescentrum.nl Aankomst en registratie Op donderdag 27 maart kunt u zich vanaf 9.15 en op vrijdag 28 maart vanaf 9.00 uur laten registreren bij de informatiebalie van het congres. U ontvangt daar de congresmap met het definitieve congresprogramma en uw persoonlijke congres-indeling. U ontvangt tevens een naambadge. U wordt verzocht deze gedurende het hele congres te dragen. U kunt bij de informatiebalie eventuele bagage in bewaring geven. Zie voor informatie over uw hotel de aanvullende congresinformatie. Aanvangstijden congres De aanvangstijd van het congres is op donderdag 10.00 uur en op vrijdag 9.30 uur. Routebeschrijving vanaf A1 Amsterdam–Apeldoorn/Apeldoorn-Amsterdam: afslag Barneveld/Ede A 30 richting Ede, afslag Lunteren. vanaf A12 Utrecht–Arnhem/Arnhem-Utrecht: afslag Ede-Noord/Barneveld (A30), afslag Lunteren. vanaf A15 Rotterdam–Nijmegen/Nijmegen-Rotterdam: afslag Kesteren (N233); richting Rhenen/Veenendaal. Bij Rhenen de brug oversteken en weg volgen, 1e rotonde recht oversteken. Op de volgende rotonde rechtsaf. Weg volgen tot aan de A12, ga de A12 op richting Arnhemneem de A30 richting Ede-Noord/Barneveld afslag Lunteren. Daarna: Volg de rondweg (Westzoom) en daarna de ANWB-borden De Werelt. Dit betekent dat u aan het eind van de Westzoom linksaf de Dorpsstraat inrijdt. Vervolgens gaat u de vierde weg rechtsaf de Boslaan op. Ga de spoorwegovergang over; neem daarna de derde weg rechts (Molenweg); daarna eerste weg links (Westhofflaan), waar een bord u verwijst naar de ingang van congrescentrum De Werelt. Terugweg naar A30 met eigen vervoer: Bij de uitgang van De Werelt vindt u kaartjes met daarop de routebeschrijving naar de snelweg. Openbaar vervoer Lunteren is per trein bereikbaar vanuit Amersfoort en Ede-Wageningen. Reist u per trein en gebruikt u een OV-card? In Lunteren rijden alleen treinen van Connexxion (Valleilijn). Vergeet niet bij het overstappen op deze trein eerst uit te checken en aansluitend weer in te checken bij de Connexxion-paal. Wandeling vanaf station Lunteren naar De Werelt (verharde weg, circa 15 minuten): Trein vanuit Ede: u loopt over het perron terug en dan links het grindpad op en direct rechtsaf over het parkeerterrein richting sauna. Daar gaat u linksaf ( Boslaan). U volgt de Boslaan (circa 1 km), daarna rechtsaf de Molenweg in. Eerste weg links (Westhoff-laan), waar een bord u verwijst naar de ingang van congrescentrum De Werelt.

11

Algemeen

HGZO-congres 2014

Wandeling vanaf station Lunteren naar De Werelt (verharde weg, circa 15 minuten): Trein vanuit de richting Amersfoort: u loopt verder in de richting van de trein en steekt het spoor over. Op het grindpad rechtsaf richting sauna. Aan het einde van de parkeerplaats linksaf (Boslaan). U volgt de Boslaan (circa 1 km), daarna rechtsaf de Molenweg in. Eerste weg links (Westhofflaan), waar een bord u verwijst naar de ingang van De Werelt. Voor vervoer naar De Wereld kunt contact opnemen met Taxi Lunteren, 0318 - 48 45 55. Op uw verzoek regelt congrescentrum De Werelt graag taxivervoer voor u. Rookbeleid In De Werelt is roken slechts toegestaan op de aangegeven plaatsen. Roken is in ieder geval niet toegestaan in de hotelkamers, de zalen en in het restaurant. Informatiemarkt In de centrale hal van ‘De Werelt’ is er gedurende het congres een informatie-markt ingericht. In het congresprogramma is er gedurende de lunch en de theepauze op donderdag en gedurende de koffiepauze en de lunch op vrijdag extra tijd ingeruimd om u de gelegenheid te bieden deze te bezoeken (zie voor exacte tijden het congresprogramma). Op de informatiemarkt staat ook een stand van onze hoofdsponsor: Boom Lemma uitgevers (www.boomlemma.nl).

12

LEZINGEN

HGZO-congres 2014

Lezing

Grote veranderingen op komst Klaus Boonstra directeur college zorgopleidingen (CZO) De zorgsector staat voor grote veranderingen. Vergrijzing, veranderend burgerschap en technologie zijn de dominante factoren voor de komende jaren. Dit zal het zorglandschap, de beroepen de beroepsuitoefening en de samenleving als geheel sterk beïnvloeden. We zullen op zoek moeten naar nieuwe antwoorden op de vragen en mogelijkheden van de toekomst. Op landelijk niveau onderzoekt het CvZ deze vraag, op regionaal niveau wordt in Friesland de transitie voorbereid en projectmatig uitgevoerd. Het is op voorhand duidelijk dat dit grote consequenties zal hebben voor het functiegebouw en het opleiden. Hindernissen Momenteel sluiten de initiële opleidingen onvoldoende aan bij de beroepenstructuur in de zorg, met name in de verpleegkundige beroepsgroep. Bovendien is sprake van een (te) uitgebreid systeem van niet gereguleerde specialisaties en differentiaties. Het sterke accent dat het HBO legt op onderzoek wordt in het afnemend werkveld onvoldoende herkend en niet heeft geleid tot een betere aansluiting van opleiding en praktijk, waar handelingsverlegenheid centraal staat. Het afnemend werkveld constateert al jaren een te laag startbekwaamheidsniveau, met name op het gebeid van basaal noodzakelijke kennis en vaardigheden. Waarheen moeten we op weg? Een op elkaar afgestemde en aansluitende beroepen- en opleidingsstructuur. Vakinhoudelijk gedifferentieerde uitstroom in het HBO-V, zoals acute zorg, chronische zorg, moeder-kind en geriatrie. Een aansluitend systeem van specialisaties, met soepele doorstroom en mogelijkheden voor overstap naar andere sectoren. Hantering didactische concepten die geënt zijn op de praktijk en beroepsuitoefening, bijvoorbeeld het concept ‘levensecht leren’. Technologie van nu en van de toekomst is integraal onderdeel van het onderwijs, zowel qua inhoud als didactiek. Toezicht op het onderwijs vanuit het beroepenveld. Correspondentieadres CZO t.a.v. dhr. K. Boonstra Postbus 9696 3506 GR Utrecht E-mail: [email protected]

15

Lezing

HGZO-congres 2014

Inspirerend docentschap Edith Roefs Hogeschool Windesheim Zwolle, Afdeling Masters & Kenniscentrum School of Education Docentschap wordt vaak beschouwd vanuit een verzameling technische competenties of kwalificaties, die een algemeen beeld geven van goed docentschap. Deze benadering is wellicht toereikend voor adequate kennisoverdracht en het verwerven van competenties door de student. Maar niet wanneer je leren en studeren ziet als een proces waarin de student zijn kijk op zichzelf en de wereld verandert, waarin hij zich ontwikkelt tot een individu die met eigenheid, autonomie en verantwoordelijkheid kan handelen. Een opleiding die hieraan bijdraagt heeft docenten nodig die zich inzetten voor de ontwikkeling van de hele persoon van de student in een inspirerend wederzijds contact. Dit vraagt om specifieke kwaliteiten van de docent. In deze lezing krijgt u verschillende ingrediënten aangereikt van inspirerend docentschap en worden inzichten gedeeld uit recent onderzoek naar de ontwikkeling van inspirerend docentschap. Edith Roefs doet sinds zes jaar onderzoek naar inspirerende docenten. Het onderzoek naar de kwaliteiten en drijfveren van inspirerende docenten werd eerder bekroond met de prijs voor het HBO Kennisproduct 2010. Recentelijk onderzocht zij hoe docenten hun vermogen om geïnspireerd en inspirerend te zijn, verder kunnen ontwikkelen. Edith Roefs werkt als docentenopleider, supervisor en onderzoeker bij de School of Education van Hogeschool Windesheim in Zwolle en is verbonden aan de kenniskring van het lectoraat Pedagogische kwaliteit van het onderwijs. 16

Literatuur Roefs, E. (2010). Inspirerende docenten. Inzichten en verhalen uit het hoger beroepsonderwijs. Apeldoorn/Antwerpen: Garant-Uitgevers n.v. Correspondentieadres Hogeschool Windesheim Zwolle School of Education t.a.v. mw. E. Roefs Postbus 10090 8000 GB Zwolle E-mail: [email protected]

ONDERZOEKSRONDES

HGZO-congres 2014

Onderzoek

Onderzoeksronde donderdag Marit Praagman, Stan Buis Vrije Universiteit Amsterdam, EXPOSZ In deze onderzoeksronde staat onderwijskundig onderzoek in het HGZO centraal. Drie hogeschooldocenten/onderzoekers zullen ingaan op hun onderzoek en de manier waarop docenten en studenten betrokken zijn bij het onderzoek op hogescholen. Natuurlijk wordt ook aandacht besteed aan hoe de onderzoeksresultaten hun vertaling naar het onderwijs binnen de opleiding vinden. Na de presentaties van de onderzoekers is tijd om met hen van gedachten te wisselen over de wijze waarop onderzoek op uw opleiding kan worden ingezet en wat daarbij de rol van uzelf, uw collega’s en uw studenten kan zijn. Op de komende pagina’s vindt u de beschrijvingen van de drie onderzoeken die gepresenteerd zullen worden. Iedereen die interesse heeft in onderwijskundig onderzoek in het HGZO en de wijze waarop dit zijn vertaling vindt naar het onderwijs is van harte welkom bij deze ronde. Zelf ervaring hebben met het doen van onderzoek is geen vereiste.

Sprekers donderdag: Inge Wijkamp Hanzehogeschool Groningen, Lectoraat Excellentie in Hoger Onderwijs en Samenleving Jeroen Brouwer Fontys Hogeschool Eindhoven, Verpleegkunde Jennita Meinema Academisch Medisch Centrum, Afdeling Huisartsgeneeskunde

19

Onderzoek

HGZO-congres 2014

Honoursonderwijs en professionele excellentie: focusgroeponderzoek naar het profiel van de excellente paramedicus Inge Wijkamp Hanzehogeschool Groningen, Lectoraat Excellentie in Hoger Onderwijs en Samenleving

20

Binnen de Academie voor Gezondheidsstudies van de Hanzehogeschool wordt gewerkt aan de vormgeving van het onderwijs voor studenten die meer willen en meer kunnen dan de reguliere paramedische opleidingen hen biedt; het zogenaamde honoursonderwijs. Voor de vormgeving van deze programma’s is het van belang kennis te hebben van de karakteristieken voor een excellente paramedicus, ook omdat deze talentvolle studenten gezien worden als de excellente professionals voor de toekomst. Deze determinanten van professionele excellentie in het paramedische domein kunnen hierbij als leidraad dienen. In deze presentatie wordt een beeld geschetst van het onderzoek dat is uitgevoerd door het Lectoraat Excellentie in Hoger Onderwijs en Samenleving naar deze karakteristieken, gezien vanuit de perceptie van professionals uit verschillende paramedische disciplines: fysiotherapeuten, logopedisten, mondzorgkundigen, diëtisten en MBB-ers. In drie opeenvolgende focusgroepdiscussies deelden in totaal 21 professionals uit deze disciplines hun visie op en mening over professionele excellentie in het paramedische domein met elkaar en met de onderzoekers. Dit resulteerde in een concept profiel dat vervolgens middels de Delphipanelmethode in twee sessie door 27 panelleden op inhoudsvaliditeit is getoetst. Het profiel voor de excellente paramedicus dat hieruit resulteerde wordt op dit moment geïmplementeerd in het honours talentprogramma ‘Healthy Ageing’ van de Academie. Trefwoorden Professionele excellentie, honoursonderwijs, focusgroeponderzoek Literatuur Paans, W., Wijkamp, J.S., Wiltens, E. & Wolfensberger, M.V.C (2013). What constitutes an excellent allied health care professional? A multidisciplinary focus group study. Dove Medical Press, Open Access: Journal of Multidisciplinary Healthcare, 6, 247-356. Wijkamp, I, Paans, W., Wolfensberger, M. (2013). Excellentie vanuit het perspectief van professionals. In: R. Coppoolse, P. van Eijl & A. Pilot (ed.), Hoogvliegers. Rotterdam: University Press, 73-84. Correspondentieadres Hanzehogeschool Groningen Hanze Honours College, Lectoraat Excellentie in Hoger Onderwijs en Samenleving t.a.v. mw. drs. I. Wijkamp Zernikeplein 11 / H 0.50 9747 AS Groningen E-mail: [email protected]

HGZO-congres 2014

Onderzoek

De authoratieve leerkrachtstijl binnen High Fidelity Simulatieonderwijs Jeroen Brouwer Fontys Hogeschool Eindhoven, Verpleegkunde Vanaf september 2012 is High Fidelity Simulatieonderwijs ( HFS) als pilot uitgevoerd bij studenten anesthesiemedewerker aan de Fontys Hogeschool Verpleegkunde te Eindhoven. Naar aanleiding van enthousiaste reacties op deze werkvorm is het HFS doorontwikkeld en opgenomen in het onderwijscurriuclum. Teneinde het HFS onderwijs te kunnen evalueren en bijstellen op het gebied van toegepaste didactiek, wordt praktijkonderzoek uitgevoerd. Het praktijkonderzoek betreft een actiegericht enkelvoudige kwalitatieve casestudy. De focus ligt op de wijze waarop begeleidende docenten van High Fidelity Simulatieonderwijs interacteren met de studentengroep. Het doel is inzicht te bieden in de mate waarin de begeleidende docenten van deze onderwijsvorm de gewenste authoratieve leerkrachtstijl hanteren in hun rol van coach. Het accent ligt op de mate waarin autonomieondersteuning wordt gegeven, structuur wordt geboden en betrokkenheid wordt getoond door de docenten. Daarnaast geeft het onderzoek inzicht in de mate waarin de studenten zich ondersteund voelen in hun leerproces en het komen tot het gewenste leerrendement: kennisconstructie, analytisch denken, kritisch denken en probleemoplossend denken en handelen op het gebied van de anesthesiologische zorgverlening. Het onderzoek vindt plaats onder derde jaars studenten (inservice opleiding) anesthesiemedewerker die worden begeleid door twee docenten. Hierbij wordt het docenten- en studentengedrag tijdens vijf High Fidelity Simulatielessen (verzorgd in de periode september-januari 2013-2014) aan de hand van een video-observatie geanalyseerd. Aanvullende gegevens worden verkregen via een gestructureerde studentenenquete, een semigestructureerd studenteninterview en een semigestructureerd docenteninterview. De onderzoeksgegevens worden via kwalitatieve data-analyse vastgelegd in een onderzoeksverslag. Op deze manier wordt kwalitatieve informatie vanuit zowel studenten- als docentenperspectief gegeven. Trefwoorden e 21 Century skills, High Fidelity Simulatieonderwijs, Reflectie, Feedback, Coaching, Authoratieve leerkrachtstijl Gewenste beginsituatie (student) Docenten in het Hoger Gezondheidszorg Onderwijs met affiniteit voor het presentatieonderwerp. Literatuur Cant, R. P., & Cooper, S. (2010). Simulation-based learning in nurse education: systematic review.,. Journal of Advanced Nursing, 66, 3-15. Plomp, T. (2011, Juni 12-14). Preparing education for the information sociaty: Curricular and implementation challenges. Shanghai, China. Sierens, E., Soenens, B., Vansteenkiste, M., Goossens, L., & Dochy, F. (2006). De authoritatieve leerkrachtstijl: een model voor de studie van leerkrachtstijlen. Pedagogische Studiën, 83, 419-431.

21

Onderzoek

Correspondentieadres Fontys Hogeschool Eindhoven Afdeling Verpleegkunde t.a.v. dhr. J.A. Brouwer Dr.Theodor Fliednerstraat 2 Kamer 2407 TF gebouw Postbus 347 5600 AH Eindhoven E-mail: [email protected]

22

HGZO-congres 2014

HGZO-congres 2014

Onderzoek

Onderwijs in cultuursensitief voorlichten. De ontwikkeling, de implementatie en het effect onderzocht Jennita Meinema Academisch Medisch Centrum, Afdeling Huisartsgeneeskunde Auteurs: J. G. Meinema, J. A. Haafkens, A.D.C. Jaarsma, H.C.P.M van Weert, N. van Dijk Probleemstelling Verpleegkundigen en praktijkondersteuners (POH) zijn steeds vaker verantwoordelijk voor 1 blijkt dat voorlichting aan patiënten met hypertensie. Uit recent onderzoek cultuursensitieve hypertensievoorlichting (CSHV) bij hypertensieve allochtone patiënten tot betere behandelresultaten leidt dan gebruikelijke zorg. Door middel van een implementatieproject zijn de resultaten van dit klinische onderzoek vertaald naar een trainingsmodule CSHV voor (post)initieel onderwijs en de effecten van dit programma op de competentie-ontwikkeling van de deelnemers onderzocht. Methode Het onderzoek vindt plaats in 4 fasen: 1) inventarisatie bestaand onderwijsaanbod; 2) ontwikkeling van een conceptcursus; 3) testen en evalueren van de conceptcursus d.m.v een tevredenheidmeting, een attitudemeting en de Commitment to Change methode; 4) bijstelling, verspreiding en implementatie. Resultaten Het onderzoek is vooralsnog uitgevoerd bij POH-opleidingen, maar bij interesse van andere zorgopleidingen zal het project uitgebreid worden. 1. Uit informatie van 8/11 POH-opleidingen, bleek dat zes opleidingen enige aandacht besteden aan cultuursensitieve zorg en vijf opleidingen belangstelling hebben voor CSHV-onderwijs. 2. Er is een conceptcursus ontwikkeld van 2 dagdelen praktijkgericht, activerend onderwijs. 3. De conceptcursus is getest bij 12 POH-in-opleiding en 11 ervaren POH. Deelnemers beoordeelden de cursus positief (7.9 op schaal 1-10) en vonden deze goed aansluiten bij de praktijk. Oefeningen met simulatiepatiënten werden hoog gewaardeerd. Discussie De eerste resultaten van dit project suggereren dat het mogelijk is deze evidence te vertalen naar het onderwijs en dat POH de conceptcursus positief beoordelen. De cursus zal nader worden geëvalueerd en bijgesteld. Belemmerende en bevorderende factoren voor implementatie zullen worden onderzocht. Trefwoorden Cultuursensitief, hypertensie, implementatie, onderwijs, verpleegkundigen en praktijkondersteuners, voorlichting, allochtone patiënten. Literatuur: 1) Beune, E.J., et al. (2013) Nurse-led, culturally appropriate patient education: effects on blood pressure control and treatment adherence among patients of African origin with uncontrolled hypertension. submitted.

23

Onderzoek

Correspondentieadres Academisch Medisch Centrum Afdeling Huisartsgeneeskunde t.a.v. mw. J.G. Meinema MSc Meibergdreef 15 1105 AZ Amsterdam E-mail: [email protected]

24

HGZO-congres 2014

HGZO-congres 2014

Onderzoek

Onderzoeksronde vrijdag Marit Praagman, Stan Buis Vrije Universiteit Amsterdam, EXPOSZ In deze onderzoeksronde staat onderwijskundig onderzoek in het HGZO centraal. Drie hogeschooldocenten/onderzoekers zullen ingaan op hun onderzoek en de manier waarop docenten en studenten betrokken zijn bij het onderzoek op hogescholen. Natuurlijk wordt ook aandacht besteed aan hoe de onderzoeksresultaten hun vertaling naar het onderwijs binnen de opleiding vinden. Na de presentaties van de onderzoekers is tijd om met hen van gedachten te wisselen over de wijze waarop onderzoek op uw opleiding kan worden ingezet en wat daarbij de rol van uzelf, uw collega’s en uw studenten kan zijn. Op de komende pagina’s vindt u de beschrijvingen van de drie onderzoeken die gepresenteerd zullen worden. Iedereen die interesse heeft in onderwijskundig onderzoek in het HGZO en de wijze waarop dit zijn vertaling vind naar het onderwijs is van harte welkom bij deze ronde. Zelf ervaring hebben met het doen van onderzoek is geen vereiste.

Sprekers vrijdag: Henk Gloudemans Fontys Hogeschool Eindhoven, Verpleegkunde Marja Versantvoort Fontys Hogeschool Verpleegkunde, Opleiding Operatieassistent

25

Onderzoek

HGZO-congres 2014

Bronnen van self-efficacy als leidraad voor inrichting leeromgevingen Henk Gloudemans Fontys Hogeschool Eindhoven, Verpleegkunde

26

In het onderzoek staat het begrip self-efficacy centraal. De mate van self-efficacy bepaalt welke activiteiten iemand ontplooit, hoeveel moeite iemand doet om de activiteit succesvol uit te voeren en hoe volhardend iemand is in het omgaan met en het overwinnen van moeilijkheden. Self-efficacy overtuigingen zijn dus bepalend voor het leerproces van studenten: een hoge mate self-efficacy leidt tot een krachtigere motivatie om competent te worden. In deze studie is onderzocht welke bronnen studenten Verpleegkunde gebruiken om self-efficacy overtuigingen te vormen. Het model van Bandura is als uitgangspunt genomen. Dit model beschrijft vier informatiebronnen die gebruikt worden om self-efficacy overtuigingen te vormen: eigen ervaringen, het zien van een bekwame collega in actie, feedback van anderen en lichamelijke sensaties zoals transpireren en versnelde ademhaling. Uit eerder onderzoek is bekend dat studenten ook informatie halen over de eigen competenties via het in actie zien van gelijken (peers). Het doel van deze studie was om te onderzoeken of dat ook van toepassing is op verpleegkunde studenten. Analyse van de data via factor analyse leverde inderdaad de voornoemde vijfde bron op die studenten gebruiken. Het nieuw ontwikkelde instrument bestaat uit 22 items, verdeeld over vijf bronnen (factoren). Vergelijking met andere modellen (zoals het vier factoren model) laat zien dat het nieuw ontwikkelde model het beste past bij de wijze waarop studenten selfefficacy overtuigingen opbouwen. Op basis van de resultaten van dit onderzoek kunnen leeromgevingen ingericht worden: wanneer de bronnen van self-efficacy voldoende benut kunnen worden, leidt dat naar verwachting tot meer sturing en zelfsturing van het leerproces van studenten. Trefwoorden Self-efficacy, leeromgeving, verhogen competenties Literatuur Bandura, A. (1997). Self-efficacy: The exercise of control. New York, NY: Freeman. Gloudemans, H., Schalk, R., Reynaert, W., & Braeken, J. (2013). The development and validation of a five-factor model of Sources of Self-Efficacy in clinical nursing education. Journal of Nursing Education and Practice, 3(3), 2-8. Gloudemans, H., Schalk, M., & Reynaert, W.(2012). Krachtige leeromgeving: relatie met self-efficacy. Verpleegkunde, 3, 13-21. Correspondentieadres Fontys Hogeschool Afdeling Verpleegkunde t.a.v. dr. H.A. Gloudemans Postbus 347 5600 AH Eindhoven E-mail: [email protected]

HGZO-congres 2014

Onderzoek

Leerreis; leren en presteren met zorg in het operatiekamercomplex. Onderzoek naar digitale werkvormen in het onderwijs Marja Versantvoort Fontys Hogeschool Verpleegkunde, Opleiding Operatieassistent De informatie- en communicatie technologie (ICT) heeft een vaste plaats veroverd in de samenleving. Ook in het onderwijs worden ICT applicaties geïntroduceerd. Tal van harden software bedrijven bieden materialen aan, maar het gevaar dreigt dat voorbijgaan wordt aan didactische principes. Simons (2002) geeft daarbij aan dat er goed gekeken moet worden naar de didactische achtergronden van digitaal leren. Simons schrijft (2002, pag.1): ‘De aandacht lijkt meer uit te zijn gegaan naar het ‘schuiven met dozen’ en het kiezen van een elektronische leeromgeving dan naar kwesties als professionalisering van docenten, organisatieverandering en curriculumintegratie.‘ ‘ICT wordt nog vooral vervangend ingezet’, schrijft Kral (2009), bijvoorbeeld het online zetten van readers of colleges. In januari 2013 is Fontys Hogeschool Verpleegkunde gestart met een project Cloudleren met als doel: het creëren van een actuele toekomstbestendige en verantwoorde digitale leeromgeving. Momenteel zijn er twee stappen ondernomen; literatuurstudie en het ontwerpen van een pilot. In dit onderzoek is de pilot, bestaande uit een virtuele leeromgeving en acht digitale werkvormen, gevolgd en getoetst aan de gestelde randvoorwaarden* die voortgekomen zijn uit de literatuurstudie. * Om de pilot te laten slagen moet; studentactiviteiten zijn verhoogd / docentcompetenties zijn ontwikkeld door nieuwe scholing op ontwerpen, begeleiden en deelnemen / ICT specialisten zijn gefocust op de techniek / de aanpak is interactief, het praktijkveld is naar school gehaald/ Goed te monitoren en evalueren Trefwoorden Virtueel leren, digitale werkvormen, studentactiviteiten, nieuwe docent rollen, monitoring, docent- en studenttevredenheid Gewenste beginsituatie Voor docenten die meer willen weten over de didactische achtergrond van digitale werkvormen. Literatuur Baeten, J. (2009). Virtual Action Learning. Een opleidingsconcept over Samenlerend produceren met ICT. Breda: Citowoz. Filius, R. (2008). De huiskamer als cursuslokaal, flexibel leren met weblectures. DEVELOP, pp.30-41. Heemskerk, I., Volman, M., Admiraal, W., & Dam, G. (2012). Inclusiveness of ICT in secondary education: students'appreciation of ICT tools. International Journal of Inclusive Education, 155-170. Kral, M. (2009). Vijftien jaar onderwijs & ICT in vogelvlucht. In G. Geerdink, Het kind, de leerkracht en het onderwijs; terugblikken en vooruitzien (pp. 1-14). Hogeschool Arnhem en Nijmegen: uitgegeven ter gelegenheid van de tiende Frank Stöterlezing. Simons, R.-J. (2002). Digitale didactiek: hoe (kunnen) academici leren ICT te gebruiken in hun onderwijs. Expertisecentrum ICT in het onderwijs (p. 60). Utrecht: IVLOS Universiteit Utrecht.

27

Onderzoek

HGZO-congres 2014

Internet-links SURFnet en Kennisnet. (2011, juni 16). Cloud Computing in het onderwijs, minder zorg om techniek, meer profijt van ICT. Opgehaald van Website van kennisnet.nl: http://www.surfnetkennisnetproject.nl/attachments/2178257/PublicatieCloudComputing_we bversie.pdf Vrielink, R. (2007, november 24). Implementation and students' acceptance of web-based technology as learning and teaching tool. Opgehaald van www.reindervrielink.nl: http://reindervrielink.nl/portfolio/Paper%20version%2024%20november%202007.pdf Wieland, A. (2012, oktober 14). Evalueren van gebruik digitale leeromgeving. Opgehaald van Digitale Didactiek: http://www.digitaledidactiek.nl/wp/?p=403 Correspondentieadres Fontys Hogeschool Verpleegkunde Opleiding Operatieassistent (Team POZ) t.a.v. mw. M.J.M. Versantvoort Ds.Th. Fliednerstraat 2 5631 BN Eindhoven E-mail: [email protected]

28

INFOSHOPS

HGZO-congres 2014

Infoshop

Meer grip op klinisch redeneren! Een kennismaking met Pro Active Nursing (PAN 1) Marc Bakker VUmc Academie Amsterdam, ProActive Nursing Een goede professional in de gezondheidszorg reageert adequaat en efficiënt op (mogelijke) problemen van patiënten. Klinisch redeneren helpt situaties te overzien, te onderzoeken, aan te pakken en te bewaken. Zo kan de zorg en de veiligheid geoptimaliseerd worden door eerder de juiste acties te starten. VUmc Academie heeft een methodiek ontwikkeld die bestaat uit zes stappen. Aan de hand van deze methodiek wordt geleerd de klinische problemen systematisch te verwoorden, te analyseren en op te lossen. Klinisch redeneren wil zeggen dat je als professional goed onderbouwd kunt anticiperen en meedenken binnen het zorgproces. Problematiek wordt inzichtelijk en in professionele overlegvormen bespreekbaar gemaakt. De methodiek is in eerste instantie ontwikkeld voor verpleegkundigen. Inmiddels is er ook belangstelling vanuit andere beroepsgroepen om klinisch redeneren via de 6 stappen methodiek in te zetten. Marc Bakker weet u met zijn enthousiasme en heldere uitleg moeiteloos door de materie heen te loodsen en nodigt u uit om in de twee volgende workshops “Klinisch redeneren in multidisciplinair verband, een gezamenlijk experiment” en “Aan de slag met klinisch redeneren bij de leerlijn” mee denken hoe u op een (be-) levende manier klinisch redeneren in uw opleiding en onderwijs kunt inzetten. 31 Trefwoorden Klinisch redeneren, multidisciplinair, proactive nursing Literatuur Bakker M. (2013). ProActive Nursing: Klinische problematiek inzichtelijk. Den Haag, Boom Lemma uitgevers. Bakker M. & Heycop ten Ham, C. (2011). Proactive Nursing: Klinisch redeneren in zes stappen en Klinische aandachtspunten. Den Haag, Boom Lemma uitgevers. E-book: Bakker, M. (2013). ProActive Nursing: Klinische problematiek inzichtelijk. Den Haag, Boom Lemma uitgevers. Internet-links www.vumc.nl/afdelingen/AmstelAcademie/intro/ www.vumc.nl/onderwijs/bij-en-nascholingen/gespecialiseerdverpleegkund/7659315/ www. ExpertCollege.com Correspondentieadres Expertisecentrum ProActive nursing VUmc Academie t.a.v. dhr. B.L. Koster Postbus 7057 1007 MB Amsterdam Bezoekadres: De Boelelaan 1109 HV Amsterdam E-mail: [email protected]

Infoshop

HGZO-congres 2014

Minder sturing meer uitdaging! Honours in het onderwijs Tuğba Çoban, Myrian van Koolbergen Hogeschool Utrecht, Faculteit Gezondheidszorg, Afdeling Onderzoek & Onderwijs (O&O) De Hogeschool Utrecht kiest voor een benadering die meer studenten in de gelegenheid stelt – en uitdaagt tot het presteren boven het standaard bachelor niveau, honourstrajecten. In deze honourstrajecten kunnen studenten erkenning krijgen dat zij op een bepaald gebied een excellente prestatie hebben geleverd. De honourstrajecten zijn zo ingericht dat studenten worden uitgenodigd om op vijf verschillende invalshoeken, vijf verschillende sterren, te laten zien dat zij kunnen excelleren. De vijf verschillende invalshoeken zijn als volgt:

1. 2. 3. 4.

vakbekwaam: interdisciplinaire basiskennis en reflectief op eigen handelen; innovatief: bijdrage leveren aan de professionalisering van de beroepspraktijk; internationaal: beroep en werkzaamheden plaatsen in internationaal perspectief; gedreven: gedreven om je eigen kwaliteit en die van de beroepsgroep te optimaliseren; 5. leiderschapskwaliteiten: waaronder planning- en samenwerkingsvaardigheden.

32

Tijdens de infoshop ‘Minder sturing meer uitdaging!’ maken de deelnemers op interactieve wijze kennis met het honoursprogramma van de Faculteit Gezondheidszorg, Hogeschool Utrecht. Het centrale thema van het HGZO-congres dit jaar is ‘les(s) is more’ dat goed aansluit op het uitgangspunt van de honourstrajecten van de Faculteit Gezondheidszorg, Hogeschool Utrecht. Trefwoorden Honours, uitdagen, excellentie Literatuur Coppoolse, R., Eijl van P., Pilot, A. (2013). Hoogvliegers Ontwikkeling naar professionele excellentie. Rotterdam: Rotterdam University Press. Wolfensberger, M.V.C. (2013). Teaching for Excellence Honors Pedagogies revealed. Duitsland: Waxmann. YoungWorks (2011). Het excellentiemodel Jongeren over uitblinken. Amsterdam: Youngworks & Overburen Internet-links http://www.bachelors.hu.nl/Studeren-aan-de-HU/Verdiepen-en-verbreden.aspx Correspondentieadres Hogeschool Utrecht Faculteit Gezondheidszorg, Afdeling O&O t.a.v. mw. M. van Koolbergen Bolognalaan 101 3584 CJ Utrecht E-mail: [email protected] E-mail: [email protected]

HGZO-congres 2014

Infoshop

The student X-factor. Social and psychological determinants of students’ attainment in higher education Lilian Eggens Hanzehogeschool Groningen, Opleiding Mondzorgkunde en Hanze Honours College Of studenten met succes hun opleiding doorlopen is van een groot aantal factoren afhankelijk. In dit onderzoek is nagegaan welke factoren op persoonlijk en sociaal gebied invloed hebben op zowel de voortgang van studenten in het hoger onderwijs als op de cijfers die ze halen. Er is gekeken naar de persoonlijkheid van studenten, hun sociale netwerk en naar sociaal vergelijkingsgedrag. De uitkomsten van dit onderzoek zullen kort worden toegelicht tijdens deze infoshop, waarna er wordt ingegaan op vragen die er zijn. Vervolgens zullen de implicaties van de uitkomsten van het onderzoek voor de dagelijkse onderwijspraktijk worden besproken. Trefwoorden Studiesucces, voortgang, cijfers, persoonlijkheid, netwerken, sociale vergelijking Literatuur Eggens, L. (2011). The student x-factor. Social and Psychological Determinants of Students’ Attainment in Higher Education (dissertation). Groningen, Rijksuniversiteit Groningen. Internet-links http://dissertations.ub.rug.nl/faculties/gmw/2011/l.eggens/?pFullItemRecord=ON Correspondentieadres Hanzehogeschool Groningen Hanze Honours College t.a.v. mw. dr. L. Eggens Zernikeplein 11 9747 AS Groningen E-mail: [email protected]

33

Infoshop

HGZO-congres 2014

Diagnostiek en meten van bewegen via motion capture Johannes Gijsbers Hogeschool Utrecht, Opleiding tot Fysiotherapeut Docenten fysiotherapie leren studenten om naar bewegen te kijken vanuit hun jarenlange ervaring, bijvoorbeeld in ganganalyses en het kijken naar bewegen van de schouder. In de laatste jaren is het gebruik van digitale video om beweging te analyseren steeds meer in opkomst, zeker nu bijna iedereen een videocamera op zak heeft in de smartphone. Voor de smartphone zijn al veel apps beschikbaar om snel een video op te nemen en te analyseren, zoals bijvoorbeeld UberSense en Coach’s Eye. Wij willen in deze infoshop de volgende stap presenteren. Wij brengen motion capture naar de smartphone. Motion capture wordt al jaren ingezet in dure laboratoria, maar zou volgens ons voor iedereen beschikbaar moeten zijn. In deze infoshop demonstreren wij onze applicatie, en we leggen uit hoe docenten deze applicatie kunnen gebruiken in hun lessen. Trefwoorden Video analyse, video feedback, motion capture, fysiotherapie

34

Correspondentieadres Hogeschool Utrecht t.a.v. dhr. G. Kinkhorst Postbus 85182 3508 AD Utrecht E-mail: [email protected]

HGZO-congres 2014

Infoshop

Les(s) is more. Intensiever leren op stage Reinhilde Lenaerts Artesis Plantijn Hogeschool Antwerpen, Opleiding Ergotherapie In deze infoshop wordt geschetst hoe op basis van een competentiegericht doorstroom- of voortgangsevaluatieformulier intensiever en meer zelfgestuurd geleerd kan worden op stage. De opleiding ergotherapie Artesis Plantijn Hogeschool Antwerpen ontwikkelde hiertoe een transparant, betrouwbaar en éénduidig scoringsformulier gebaseerd op de beroepsrollen. Door duidelijke gedragsindicatoren stuurt de student zijn leerproces doelgericht op stages doorheen de opleiding. Stagerapport en 360° feedback werden als toetsvormen geselecteerd. Feedback van stagebegeleiders, -mentoren, teamleden en cliënten wordt samengebracht tijdens de evaluaties. Het evaluatieformulier werd 1 jaar na invoering geëvalueerd. De stagebegeleiders van de opleiding (100%) en werkveld (84,2%) waren tevreden over de toetsing en vonden de wijze geschikt om de stage te evalueren. Bij de studenten was er 89,9% tevredenheid over de wijze van toetsing. De stagebegeleiders van de opleiding (100%) en werkveld (86,8%) waren tevreden over de tijdsinvestering. Op basis van deze resultaten werden verbetertrajecten geformuleerd. Deze infoshop biedt docenten inspiratie voor de beoordeling van stages, waarbij de noodzakelijke componenten en perspectieven in een eenduidig instrument worden gebundeld en zodoende een bijdrage levert aan het centrale thema less is more. Trefwoorden Stage, competentiegericht evalueren, 360° feedback Literatuur Violato, C., Worsfold, L., Miller Polgar,J. (2009). Multisource feedback systems for Quality improvement in the health professions: Assessing occupational therapists in practice. Journal of continuing education in the health professions, 29 (2), pp. 111-118. Correspondentieadres: Artesis Plantijn Hogeschool Antwerpen Opleiding Ergotherapie t.a.v. mw. R. Lenaerts J. De Boeckstraat 10 2170 Antwerpen België E-mail: [email protected]

35

Infoshop

HGZO-congres 2014

Praktijkprogramma’s Verpleegkundig Specialist Trix van Loosbroek (Alice Bomers / Tineke Thijssen) Hogeschool: INHOLLAND (Saxion, Hogeschool Leiden), Master Advanced Nursing Practice In het jaar 2009-2010 zijn de negen Hogescholen van start gegaan met het Project Ontwerp Praktijkprogramma’s Verpleegkundig Specialist. Het project heeft geresulteerd in verschillende documenten, zoals een opleidingsplan, een handleiding portfolio, een toetsvormenboek, een basis- en deskundigheidsprofiel alsmede een praktijkprogramma voor elk van de vijf door het College Specialismen Verpleegkunde aangewezen specialismen: Preventieve zorg, Acute, Intensieve en Chronische zorg bij somatische aandoeningen en Geestelijke gezondheidszorg Het opleidingsplan vormt het eerste deel van de opleidingsdocumenten en biedt een beeld van de doelstellingen, achtergronden en inrichting van het opleidingsprogramma. Zo wordt duidelijk gemaakt hoe de samenhang tussen het algemeen Basisprogramma (Advanced Nursing Practice) en de vijf praktijkprogramma’s van de verschillende verpleegkundig specialismen is vormgegeven.

36

Voor elk verpleegkundig specialisme is een apart praktijkprogramma beschikbaar. Centraal in deze praktijkprogramma’s staan de kritische beroepsactiviteiten (KBA’s).. De kritische beroepsactiviteiten vormen een vertaling van het Competentieprofiel van de Verpleegkundig Specialist naar concrete activiteiten, die kenmerkend zijn voor het gekozen verpleegkundig specialisme en die geobserveerd en beoordeeld kunnen worden. Aan elke activiteit is een toetsvorm gekoppeld. Bewijzen voor het adequaat uitvoeren van de betreffende activiteiten worden opgenomen in een digitaal portfolio volgens een eenduidig format. In het Toetsvormenboek is een groot aantal toetsvormen opgenomen. Hierin zijn per toetsvorm toelichtingen, beoordelings- en/of feedbackcriteria en beoordelingsformulieren te vinden. Trefwoorden Landelijk Opleidingsplan, Praktijkprogramma portfolio en toetsvormenboek

verpleegkundig

specialismen,

Digitaal

Literatuur Loosbroek, B.A.P., Albersnagel-Thijssen, E.P.L., Bomers-Schenk, A.B.M., Thijssen C.A.C. (2011). Ontwerpgroep Praktijkprogramma’s verpleegkundig specialist. Algemeen Competentieprofiel Verpleegkundig Specialist (2008). VBOC rapport (2006). Verpleegkundige toekomst in goede banen. Utrecht. Vulto, Ir. M. & Vianen, G. (2009). Toekomstige behoefte verpleegkundig specialisten. Algemeen Besluit Specialismen Verpleegkunde Specialismen (2008). Correspondentieadres Saxion Hogeschool t.a.v. mw. drs. A.B.M. Bomers- Schenk Kenniscentrum Gezondheid, Welzijn & Technologie M.H. Tromplaan 28 7513 AB Enschede E-mail: [email protected]

HGZO-congres 2014

Infoshop

Een toekomst met educatieve e-books Winny van Rijswijk CB te Culemborg Digitale ontwikkelingen volgen elkaar snel op. Maar welke invloed hebben deze ontwikkelingen op het onderwijs? Ze leiden absoluut tot nieuwe mogelijkheden. En ook tot nieuwe vraagstukken. Want hoe kunnen we digitale innovaties inzetten voor het verbeteren van lessen en leerprocessen? Educatieve uitgeverijen omarmen technologie om studieboeken digitaal te ontsluiten en daarbij gebruik te maken van de interactieve mogelijkheden die dat biedt. Wat levert dat de docent en student op? Altijd en overal op je laptop of mobile device je studieboeken inzien, er aantekeningen in maken en deze delen. Sociale netwerken inzetten om kennis te delen en bronnen te vinden. Voor studenten van de huidige en toekomstige generaties is dat vanzelfsprekend. Tegelijkertijd zoeken docenten en schoolmanagement naar manieren om beter les te geven, hun studenten beter te motiveren en meer inzicht te krijgen in leerprocessen. Om aan de vraag van studenten, scholen en docenten te voldoen nam de groep Educatieve Uitgeverijen, aangesloten bij brancheorganisatie NUV het initiatief om educatieve e-books eenvoudig, gestandaardiseerd en efficiënt beschikbaar te maken via een digitaal platform. Na een selectieprocedure kozen zij voor het Bookshelf-platform. Bookshelf is voor de Nederlandse markt gerealiseerd door CB (voorheen Centraal Boekhuis), de belangrijkste speler in e-booksdistributie in Nederland en Belgie. In deze infoshop presenteren we de mogelijkheden voor scholen, docenten en studenten om educatieve ebooks te gebruiken in het onderwijs. Trefwoorden Educatieve eBooks, digitalisering in het onderwijs, digitale studieboeken Internet-links http://www.bookshelf.nl/ http://bookshelf.vitalsource.com/ Correspondentieadres CB t.a.v. mw. W.E. van Rijswijk Erasmusweg 10 4104 AK Culemborg E-mail: [email protected]

37

Infoshop

HGZO-congres 2014

Van Les tot Lering Peter Vermeulen Hogeschool Utrecht, lectoraat Farmakunde

38

Als we de toekomst van het Hoger Beroepsonderwijs willen beschrijven, benoemen en mogelijk sturen is het goed om ook eens de zegeningen van minimaal 30 jaar onderwijsvernieuwingen te tellen. Zo is onze onderwijsomgeving totaal veranderd van lesgebonden overdrachtsituaties naar leren aan en in de praktijk en vooral gericht op evidence based kennis en al doende leren en produceren van kennis. De rol van de docent staat inmiddels veel minder op de voorgrond als bron van kennis maar staat voor een belangrijk deel ten dienste van de competentieontwikkeling van de student in de vorm van coaching en begeleiding. Een goed voorbeeld daarvan is de ontwikkeling binnen de faculteit Gezondheidzorg van de Hogeschool Utrecht waar inmiddels methodologie en bijdragen aan onderzoek en kennisontwikkeling centraal staan in het onderwijs. Bij de opleiding Farmakunde is een lectoraat (lectoraat Disseminatie van Farmaceutische Innovaties) ingericht dat onderdeel uitmaakt van een breed kenniscentrum “Innovatie van Zorgverlening”. Het lectoraat is in de de laatste fase van de opleiding opdrachtgever ten behoeve van een groot deel van de 4 jaarstudenten voor het uitvoeren van reeksen deelonderzoeken die alle bijdragen aan de leerlijnen van het lectoraat. De infoshop zal meerdere voorbeelden van best practices aandragen die inmiddels binnen de faculteit zijn ontwikkeld zoals het 4-ogenbeleid bij eindbeoordelingen, journalclubs waar nieuwe kennis collegiaal wordt overgedragen en besproken. Tevens is er ruimte om met de deelnemers in gesprek te gaan over goede voorbeelden in de Nederlandse onderwijssituatie die het betoog ondersteunen dat het Hoger Beroeps Onderwijs in Nederland in de afgelopen decennia toonaangevend is geworden. Trefwoorden Onderwijsvernieuwing, Evidence based denken en werken, kennisontwikkeling, lectoraten, onderzoek, onderzoeksmethodologie, digitale leeromgeving Internet-links http://www.innovatievanzorgverlening.onderzoek.hu.nl/Data/Lectoraten/Disseminatie%20va n%20Farmaceutische%20Innovaties.aspx http://hbo-kennisbank.nl/nl/page/home/ Correspondentieadres Hogeschool Utrecht, University of Applied Sciences Utrecht, Faculteit Gezondheidzorg, lectoraat Farmakunde t.a.v. drs P. Vermeulen Bolognalaan 101, 3584 CJ Utrecht E-mail: [email protected]

WORKSHOPS

HGZO-congres 2014

Workshop

Peercoaching Edith van Bommel Hogeschool Rotterdam, Instituut Voor Gezondheidszorg (IVG) Peer is Engels voor gelijke. Coaching is een vorm van begeleiding. Peercoaching is dus het begeleiden van gelijken, bijvoorbeeld collega’s, of studenten. Op de Hogeschool Rotterdam zag ik in de basistraining Peercoaching tot nu toe twintig groepen de revue passeren. Peercoaches van diverse opleidingen, variërend van financieel management, bedrijfskunde, informatica, tot lerarenopleidingen, sociale opleidingen en opleidingen in de gezondheidszorg, krijgen trainingen in het coachen van medestudenten. Het zijn meestal tweedejaars die iets meer willen en die het leuk vinden andere studenten, voornamelijk eerstejaars, te begeleiden tijdens hun studie. Het gaat om een betaalde, kleine aanstelling. Bij deze aanstelling hoort sinds 2011 een basistraining. In deze workshop: − wordt u duidelijk wat (de basistraining) Peercoaching inhoudt; − ervaart u oefeningen zoals die in de training gegeven worden; − ervaart u dat ‘les(s) is more’: beter één goed gestelde vraag dan drie adviezen. Werkvormen: korte theoretische toelichting, diverse peercoachingsgesprekken, reflectie. Praktische relevantie: − De OEN (de Open-Eerlijk-Nieuwsgierige) in uzelf wordt opgefrist! − U doet ideeën op m.b.t. de organisatie van peercoaching op uw opleiding. Trefwoorden Peercoaching, coachend begeleiden, studiesucces, motiverend, inspirerend coachen Correspondentieadres Hogeschool Rotterdam Instituut Voor Gezondheidszorg t.a.v. mw. E.P. van Bommel Rochussenstraat 198 3015 EK Rotterdam E-mail: [email protected]

41

Workshop

HGZO-congres 2014

Tien vormen van weerstand Edith van Bommel Hogeschool Rotterdam, Instituut Voor Gezondheidszorg (IVG) Weerbarstigheid. Hakken in het zand! Recalcitrant, tegenstrevend, koppig. In alle onderwijssituaties kom je het tegen: weerstand. Bij je gesprekspartner. In een grote groep. En niet te vergeten in jezelf. In weerstand gaat veel energie zitten. Maar die weerstand is er niet voor niets. Het is als een loden deur. Potdicht, maar achter die deur zit een enorme drive om in beweging te komen. De vraag is: hoe? Hoe krijg je de ander in beweging? Wat zijn mogelijke sleutels? In deze workshop werken we met tien vormen van weerstand. We kijken ernaar, we hebben het erover, we kiezen er een paar uit. We oefenen met zeker zes mogelijke sleutels (tactieken) om iemand in beweging te krijgen. Het is verfrissend, uitdagend en soms hopeloos! Maar wie niet(s) waagt, wint hoe dan ook niet. Komen dus! In deze workshop: − herkent u tien vormen van weerstand; − werkt u met zeker zes tactieken om iemand in beweging te krijgen; − ervaart u dat ‘les(s) is more’ ook werkt bij weerstand. Werkvormen: korte theoretische toelichting, compacte (gespreks)oefeningen, reflectie. 42

Praktische relevantie: − U herkent weerstandsvormen in de onderwijspraktijk. − U heeft tactieken in huis om de ander te motiveren. Trefwoorden Weerstand, motivatie, coachend begeleiden Correspondentieadres Hogeschool Rotterdam Instituut Voor Gezondheidszorg t.a.v. mw. E.P. van Bommel Rochussenstraat 198 3015 EK Rotterdam E-mail: [email protected]

HGZO-congres 2014

Workshop

Van wie is het onderwijs? Klaus Boonstra, directeur CZO, Ans Detert Oude Weme, beleidsmedewerker CZO CZO, Utrecht We praten in het onderwijs graag over co-creatie, en daarbij doelen we dan meestal op onderwijs dat participeert in creatie buiten de school. Op de eerste congresdag is een beeld van de toekomst van de zorg geschetst en een mogelijke rol van de hbo professional daarin. Nu doet zich de vraag voor of en hoe we dat in het onderwijs willen en kunnen realiseren. Wat willen en kunnen we bijdragen en in welke vormen van samenwerking. Van wie is eigenlijk het onderwijs? Literatuur “Beelden van Zorg 2025” Van wie is het onderwijs, van Pieter Hettema. In de volgende link zie je een korte beschrijving. http://www.bol.com/nl/p/van-wie-is-het-onderwijs/1001004005511792/ Internet-links www.venturaplus.nl www.bol.com/nl/p/van-wie-is-het-onderwijs/1001004005511792/ Correspondentieadres CZO t.a.v. dhr. K. Boonstra Postbus 9696 3506 GR Utrecht E-mail: [email protected]

43

Workshop

HGZO-congres 2014

Toetsen van groepsproducten Jirka Born, Stan Buis Vrije Universiteit Amsterdam, EXPOSZ In veel hbo-opleidingen wordt om kosten en nakijktijd te drukken gebruik gemaakt van groepsproducten. Positief aan deze groepsproducten is dat studenten met elkaar samenwerken en van en met elkaar kunnen leren. Dit past prima bij de sociaal constructivistische visie die veel opleidingen hebben. Hierbij is vanuit de toetsing echter een zeer belangrijke vraag te stellen: hoe zorg je ervoor dat zichtbaar wordt wat elke student aan het groepproduct heeft bijgedragen, zodat goed presterende studenten kunnen worden gewaardeerd voor hun inzet en minder presterende studenten kunnen worden ondersteund? In deze workshop zal worden stilgestaan bij verschillende manieren om als docent inzicht te krijgen in de bijdragen van individuele studenten aan groepsproducten. Daarbij kan worden gedacht aan individuele toetsen, self- en peerassessment, maar ook aan ICTmogelijkheden om individuele bijdragen te monitoren. Er zal een theoretische inleiding in dit onderwerp gegeven worden vanuit onderwijskundige literatuur. Tijdens de rest van de workshop heeft u de mogelijkheid om samen met de overige deelnemers voor een fictieve cursus de beoordeling van een samenwerkingsproject onder de loep te nemen en uit te werken. Samen met andere docenten uit het HGZO werkt u in deze workshop aan een beoordelingswijze waarbij “less” nakijktijd toch “more” onderscheid maakt tussen de prestaties van individuele studenten! 44

Let op: In de eerstegraads Docentenopleiding HGZO en de master Docent HGZO vanaf cohort 2011 wordt een dergelijke bijeenkomst ook verzorgd. De theorie die in deze workshop centraal staat, wordt daar ook aangeboden. Dio’s kunnen natuurlijk wel deelnemen aan deze workshop en met andere HGZO-docenten een beoordelingswijze kritisch bekijken! Trefwoorden Toetsing, groepsproducten Literatuur Strijbos, J.W. (2011). Assessment of (Computer Supported) Collaborative Learning. IEEE Transactions on Learning Technologies, 4 (1), 59-73. Trentin, G. (2009). Using a wiki to evaluate individual contribution to a collaborative learning project. Journal of Computer Assisted Learning, 25 (1), 43-55. Correspondentieadres Vrije Universiteit Amsterdam EXPOSZ t.a.v. mw. drs. J.R. Born en drs. S.C.A. Buis Van der Boechorststraat 7 1081BT Amsterdam E-mail: [email protected], [email protected]

HGZO-congres 2014

Workshop

Hoe sluiten jouw werkvormen aan op de natuurlijke werking van het brein? Geert Buijtenweg Vrije Universiteit Amsterdam, EXPOSZ Deze workshop stond al een keer eerder op het congresprogramma en wordt vanwege de hoge waardering (met een paar kleine aanpassingen) nogmaals gegeven. De laatste jaren neemt het hersenonderzoek een grote vlucht, met name door functionele MRI onderzoeken wordt het inzicht in de werking van het brein steeds groter. Wat gebeurt er tijdens het leren in de hersenen en hoe kun je daar als docent rekening mee houden? Het brein is het meest complexe orgaan van ons lichaam, maar met kennis uit de neuropsychologie krijg je goed inzicht in de werking van de hersenen. Voor een docent die dagelijks bezig is met leren en doceren is deze breinkennis dan ook onontbeerlijk! In deze workshop wordt aan de hand van hersenstructuren de werking verklaard. Om vervolgens de stap te maken hoe je met werkvormen daar goed op kan aansluiten. Hoe kun je de alertheid van studenten vergoten? Wanneer werkt hun geheugen goed? Wat doen emoties met hun brein en wanneer raken studenten echt geboeid door jouw verhaal? In deze afwisselende workshop ervaar je de principes van brain based learning met niet alledaagse werkvormen waarbij veel zintuigen worden geprikkeld. We staan tenslotte wat langer stil bij het samenstellen en het vertellen van een verhaal voor in de klas. Een goed persoonlijk verhaal sluit namelijk aan op de breinwerking en beleving van de student. Meestal vertellen we rechttoe rechtaan ons verhaal, waarin we alle informatie weggeven die we als docent hebben. We willen daarbij het liefst zo compleet mogelijk zijn. Jammer, als je het vanuit de verteltechniek bekijkt. Een goede verteller geeft zijn plot nooit meteen weg. Maar daarover later in deze workshop meer ;-). Trefwoorden Anatomie van de hersenen, breinonderzoek, brain based learning, emoties, geheugen, neuropsychologie, persoonlijk verhaal, verhaalcomponenten, werkvormen en zintuigrijk leren Gewenste beginsituatie Voor docenten die geïnteresseerd zijn in de werking durven te experimenteren met uitdagende werkvormen.

van

de

hersenen

en

Literatuur Iersel, S. van, (2011). Toverballen voor het brein. Elf magische verhaalkrachten voor tekstschrijvers. Verhaallijnen.nl, Rotterdam Mieras, M. van. Ben ik dat? Wat hersenonderzoek vertelt over onszelf (2007). Nw A’dam, Amsterdam. ISBN 978 90 46802168 Schoots, H. (2011). De kracht van de leraar. De 7 principes voor een rijke leeromgeving. ’s-Hertogenbosch: Verhaallijnen.nl Correspondentieadres Vrije Universiteit Faculteit der Bewegingswetenschappen EXPOSZ t.a.v. G. Buijtenweg Van der Boechorststraat 9 1081 BT Amsterdam E-mail: [email protected]

45

Workshop

HGZO-congres 2014

Motiveren en inspireren, wie heeft welk wiel al uitgevonden? Lilian Eggens, Inge Wijkamp Hanzehogeschool Groningen, Lilian: Academie voor Gezondheidsstudies en Hanze Honours College Inge: Academie voor Gezondheidsstudies en Lectoraat voor Excellentie in Hoger Onderwijs en Samenleving Imitation is not just the sincerest form of flattery - it's the sincerest form of learning - George Bernard Shaw Een van de meest effectieve manieren om als docent te leren je studenten nog meer te inspireren en te motiveren, is door de kunst af te kijken bij anderen. Wat doet een docent precies die echt inspirerend en motiverend is? Hoe komt het dat studenten bij die docent bruisend van enthousiasme aan het werk zijn? Wat kenmerkt deze docent? Het verkennen van wat het nu precies is dat een docent inspirerend en motiverend maakt staat centraal in deze workshop. Het resultaat van de workshop is dan ook dat de deelnemers meer kennis hebben over en begrip hebben van deze strategieën, die bovendien direct toepasbaar zijn in de dagelijkse onderwijspraktijk.

46

De workshop zal bestaan uit twee onderdelen: in het eerste deel zal door middel van een focusgroep-discussie worden achterhaald wat de percepties, ideeën, meningen, beelden en overtuigingen zijn die de deelnemers hebben ten aanzien van het motiveren en inspireren van studenten. De nadruk zal hierbij liggen op het achterhalen van concrete gedragingen of handelingen. In het tweede deel zullen de deelnemers deze concrete handelingen en gedragingen door middel van de Delphi methode verder verkennen. Deze workshop is binnen de Hanzehogeschool een vast onderdeel van de Leergang voor Honoursdocenten, waarbij de deelnemers aan deze leergang met elkaar verkennen wat kenmerkende elementen zijn van het doceergedrag en de doceerstrategieën van honoursdocenten. Trefwoorden Inspiratie, motivatie, focusgroep-discussie, delphi-methode Correspondentieadres Hanzehogeschool Groningen Hanze Honours College t.a.v. mw. dr. L. Eggens Zernikeplein 11 9747 AS Groningen E-mail: [email protected]

HGZO-congres 2014

Workshop

Breincoaching, effectiever coachen door gebruik te maken van breinprincipes Allard Gerritsen, Boudewijn Visscher Vrije Universiteit Amsterdam, EXPOSZ ‘Een goede coach is een luie coach’ wordt wel eens gezegd. De helft van coachen is goed kijken en luisteren, vooral naar de student maar ook naar je zelf. Wat zegt de ander over het hier en nu en het daar waar hij/zij naar toe wil? Welke belemmeringen hoor je of zie je, en wat wordt er gezegd over hulpbronnen? Is die ander consistent in woord en gebaar? En luisterend naar jezelf, wat zie je, merk je bij jezelf op als je die ander zo hoort en bekijkt? Menig coach schiet vanuit zijn ervaring al snel in de ‘automatische piloot’ en neemt een luisterende, helpende houding aan, of geeft zijn deskundige advies. Of hij confronteert door puntige feedback. We gaan als coaches nog wel eens hard werken als we vanuit de automatische piloot reageren en raken nog wel eens uit flow. Goed kijken en luisteren voorkomt dat, less is more, het ‘verkeerde been’ blijkt vaak behulpzaam. In deze workshop delen we ervaringen en verkennen we de waarde van oefeningen en technieken die voor u minder bekend zijn. Oefeningen ontleend aan didactische werkvormen die aansluiten bij breinprincipes. Oefeningen die beroep doen op een ander soort intelligentie dan u wellicht gewend ben en mede daardoor een verrassende invalshoek bieden voor de gecoachte, zijn proces en het resultaat. Trefwoorden Coachen, breinprincipes, begeleidingsgesprekken, studieloopbaanbegeleiding Literatuur Bijkerk, L. & T. van der (2012). Aan het werk met actiekaarten. Zaltbommel: Thema. Dekker & Kanter, de (2012). Motiveren kun je leren. Uitgeverij Thoeris. Dekkers & Galan, de (2009). Lachen met lef. Provocatief coachen. Uitgeverij Prentice Hall. Hendriksen (2007). Tools voor de coach. Soest: Uitgeverij Nelissen. Kim Berg & Szabo (2007). Oplossingsgericht Coachen. Thema uitgeverij. Korthagen, F.A.J. & Vasalos, A. (2002). Niveaus in reflectie: naar maatwerk in begeleiding. VELON-Tijdschrift voor lerarenopleiders, 23(1), p. 29-38., Korthagen, F. & Vasalos, A. (2003). Flow in werken en leren: Competentieontwikkeling op basis van persoonlijke betrokkenheid en bezieling. Opleiding & Ontwikkeling, 16(5), p. 1317. Verhoeven (2003). De dynamiek van Coaching. Uitgeverij Boom/Nelissen. Internet-link http://bclinstituut.nl/zesbreinprincipes.php Correspondentieadres Vrije Universiteit Amsterdam Faculteit der Bewegingswetenschappen EXPOSZ t.a.v. drs. A. Gerritsen Van der Boechorststraat 9 1081 BT Amsterdam E-mail: [email protected]

47

Workshop

HGZO-congres 2014

Opdrachten die motiveren Judith Gerritsen, Liesbeth Neeskens Vrije Universiteit Amsterdam, EXPOSZ Wat drijft studenten? Hoe krijgt u ze gemotiveerd? Wat kunt u doen om ze enthousiast te maken om actief met hun studie aan de slag te gaan? Voor ons als docent is deze kennis van onschatbare waarde. De clou zit hem erin dat we onze studenten door de stof heen loodsen op een manier die zoveel mogelijk motivatie oproept bij de studenten. Aangrijpingspunten die we hiervoor hebben zijn autonomie, ervaren competentie en sociale verbondenheid. Daarnaast is ook duidelijkheid voor de studenten van belang. Zij moeten weten waarom ze de opdracht moeten doen (wat gaat het ze opleveren), wat het gewenste resultaat is, hoeveel tijd ze eraan kunnen besteden en wat ze aan begeleiding kunnen verwachten. Het is een dunne scheidslijn tussen enerzijds autonomie en uitdagingen geven en anderzijds studenten in het diepe gooien. Een uitdagende opdracht bestaat niet uit voorgekookte vragen die met een boek in de hand zo te beantwoorden zijn. Met een matige vorm van externe motivatie zullen ze het wellicht nog wel gaan doen. Maar wat gebeurt er als u 2 weken later naar diezelfde informatie vraagt? “Dat hebben we nog niet gehad, hoor” roepen ze in koor. De aansluiting van uw opdrachten bij de leerbehoeften en leervermogens van uw studenten is een complex proces dat veel maatwerk vraagt en ook een zeker ‘trial-and-error’-gehalte heeft. 48 Met behulp van i-pads gaan we op interactieve wijze in op theoretische achtergronden van motivatie. Vervolgens gaat u samen met de andere deelnemers onderzoeken op welke wijze u uw opdrachten van motiverende elementen kan voorzien. Trefwoorden Motivatie, zelfstudie, werkcollege, autonomie, self-efficacy.

opdrachten,

breinprincipes,

sociale

verbinding,

Literatuur Kleijn, de, R.A.M., Mainhard, M.T. Meijer, P.C. Pilot, A. Brekelmans, M. (2010).Master’s thesis supervision: relations between perceptions of the supervisorstudent relationship, final grade, perceived supervisor contribution to learning and student satisfaction. Studies in Higher Education, iFirst, 1-15. Miller, W.R. Rollnick, S. (2005). Motiverende gespreksvoering. Een methode om mensen voor te bereiden op verandering. Ekklesia. Kusurkar, R.A. (2012) Motivation in medical students. Proefschrift. Oisterwijk: Uitgeverij BOXPress. Schuit, H., Vrieze, de, I.,Sleegers, P. (2011). Leerlingen motiveren: een onderzoek naar de rol van leraren. Ruud de Moor Centrum - Open Universiteit. Correspondentieadres Vrije Universiteit Amsterdam Faculteit der Bewegingswetenschappen EXPOSZ t.a.v. mw. drs. J. Gerritsen Van der Boechorststraat 9 1081 BT Amsterdam E-mail: [email protected]

HGZO-congres 2014

Workshop

Toetsen met Rubrics Mary Herboldt-Soudant Vrije Universiteit Amsterdam, EXPOSZ In het competentiegericht onderwijs wordt naast gestandaardiseerde schriftelijke toetsen gebruik gemaakt van competentiegerichte toetsvormen als performance assessments, afstudeerscripties en projecten. Een lastig aspect van deze manieren van toetsen is het komen tot een betrouwbare manier van beoordelen, normeren en cijfers geven. Veel gehoorde klachten van studenten zijn namelijk dat de ene docent veel soepeler beoordeelt dan de ander en dat docenten niet op één lijn zitten met hun beoordelingen. Een hulpmiddel dat hierbij goed van pas kan komen is de rubric ofwel de beoordelingsrubriek. Een rubric maakt duidelijk wat de gewenste beheersingsniveaus zijn bij een toets, waardoor de beoordelaars tot een betrouwbaarder oordeel kunnen komen. In de workshop zal worden ingegaan op diverse schaalindelingen die gehanteerd kunnen worden bij het ontwerpen van rubrics, de voor- en nadelen van rubrics en op welke wijze rubrics het beste kunnen worden beschreven. U krijgt praktische handvaten aangereikt om zelf aan de slag te gaan met het maken van rubrics en er is voldoende ruimte om uw ervaringen te delen met anderen. Trefwoorden Beoordelingssschalen, rubrics, competentiegericht beoordelen, interbeoordelaarsbetrouwbaarheid, beoordelaarsfouten, formatief toetsen, summatief toetsen, sturing eigen leerproces. Literatuur Bos, P. van den, Burghout, C. Joosten-ten Brinke, D. (2014). Toetsen met rubrics. In H. van Berkel, A. Bax, D. Joosten-ten Brinke, Toetsen in het hoger onderwijs. Houten: Bohn Stafleu van Loghum, 193-204. Kerkhoffs, J., Stark, E., Zeelenberg, T. (2006). Rubrics als beoordelingsinstrument voor vaardigheden. Enschede: Stichting leerplanontwikkeling. Kuhlemeijer, H., Erkens, T. (2009). Andere schalen, andere oordelen? Examens, nr. 2 juni 2009, 9-12. Reddy, Y.M., Andrade. H., (2010). A review of rubric use in higher education. Assessment & Evaluation in Higher Education, 35, 435-448 Rezaei, A.R., Lovorn, M. (2010). Reliability and validity of rubrics for assessment through writing. Assessing Writing, 15, 18-39. Internet-links RubiStar Rubric Machine Teachnology (verzamelsite van allerlei rubric tools) Correspondentieadres Vrije Universiteit Amsterdam Faculteit der Bewegingswetenschappen EXPOSZ t.a.v. mw. M. Herboldt-Soudant Van der Boechorststraat 9 1081 BT Amsterdam E-mail: [email protected]

49

Workshop

HGZO-congres 2014

Doceren is net topsport; Motiveren kun je leren Vana Hutter Vrije Universiteit Amsterdam, EXPOSZ Topsporters zijn voor velen het schoolvoorbeeld van motivatie. Menig docent zal jaloers zijn op coaches in de sport die uitsluitend lijken te werken met gemotiveerde pupillen. Schijn bedriegt, want in de sport doen motivatieproblemen zich veelvuldig voor. In de sportpsychologie zijn verschillende interventies ontwikkeld en toegepast om sporters aan hun motivatie te laten werken. In deze workshop vertalen we deze interventies naar toepassingen voor motivatie in het onderwijs. De self-determination theory van Deci en Ryan wordt gebruikt als theoretisch kader van de workshop. Deze theorie wordt kort toegelicht, waarna de praktijkslag gemaakt wordt. De workshop is interactief van aard en gericht op het leren gebruiken van motivatietechnieken. Na afloop van de workshop hebben deelnemers meer kennis over motivatie en kunnen zij zowel hun eigen motivatie als die van hun leerlingen beïnvloeden. Trefwoorden: Motivatie, Zelf monitoring, interventies, sportpsychologie

50

Literatuur: Hagger, M.S., & Chatzisarantis, N.L.D. (2007). Intrinsic motivation and self-determination in exercise and sport. Champaign, Il: Human Kinetics. Bakker, F.C., & Oudejans, R.R.D. (2012). Sportpsychologie. Nieuwegein: Arko sports media. Karageorghis, C.I., & Terry, P.C. (2011). Inside sport psychology. Champaign, Il: Human Kinetics.Duda, J.L. & Treasure, D.C. (2010) . Motivational processes and the facilitation of quality engagement in sport. In J.M. Williams (Ed.), Applied sport psychology; Personal growth to peak performance (pp. 59-80). New York, NY: McGraw-Hill Education Internet-links http://www.selfdeterminationtheory.org Correspondentieadres Vrije Universiteit Amsterdam Faculteit der Bewegingswetenschappen EXPOSZ t.a.v. mw. drs. V. Hutter Van der Boechorststraat 9 1081 BT Amsterdam E-mail: [email protected]

HGZO-congres 2014

Workshop

Haal meer uit hoorcolleges Vana Hutter, Marjan Kok, Marijke Leijdekkers Vrije Universiteit Amsterdam, EXPOSZ Less is more is zoveel mogelijk studenten in een zaal proppen en frontaal college geven? Wat ons betreft is hoorcollege meer dan een bezuinigingsmaatregel. Ontdek de kracht en het plezier van het geven van een hoorcollege. In het leukste hoorcollege van het HGZO congres leer je hoe je meer kunt halen uit onderwijs voor grote groepen. We gaan in op het belang van aandacht, afwisseling en interactie en presenteren methoden om dat voor elkaar te krijgen. De docenten delen hun eigen ervaringen en voorbeelden uit hun succesvolle en minder succesvolle hoorcolleges. Voorbij komen onder andere ‘attention-grabbers’, digitale hulpmiddelen, een zaal in beweging, actieve werkvormen voor grote groepen, stijlovergangen en de power van de post-it. Deelnemers gaan naar huis met o.a. een (digitale) muur vol inspiratie en ideeën. Trefwoorden Hoorcollege, afwisseling, aandacht, interactie Literatuur Nilson, L.B. (2010). Teaching at is best: a research-based resource for college instructors. Chapter 1: understanding your students and how they learn. San Fransisco: Jossey-Bass. Nilson, L.B. (2010). Teaching at is best: a research-based resource for college instructors. Chapter 12: making the lecture a learning experience. San Fransisco: Jossey-Bass. Meeusen, G. (2001). Over het voetlicht: theatertechnieken voor wetenschap en onderwijs. Internet-links www.shakespeak.com www.padlet.com www.qualtrics.com Correspondentieadres Vrije Universiteit Amsterdam Faculteit der Bewegingswetenschappen EXPOSZ t.a.v. mw. drs. V. Hutter Van der Boechorststraat 9 1081 BT Amsterdam E-mail: [email protected]

51

Workshop

HGZO-congres 2014

Vaardigheidstraining: inzichten uit de sportwetenschappen Marjan Kok Vrije Universiteit Amsterdam, EXPOSZ In de sport en het bewegingsonderwijs staat het beter leren bewegen centraal. Sportwetenschap geeft inzicht in de manier waarop mensen hun bewegen sturen, hun bewegen verbeteren en in de rol die een leraar of coach kan spelen om dit leerproces te vergemakkelijken of te versnellen. Kunnen deze inzichten ons helpen om (nog) meer te halen uit vaardigheidslessen waarin het accent ligt op het aanleren van bewegingshandelingen? Deze workshop geeft u een overzicht van diverse relevante thema’s en inzichten uit de sportwetenschappen. De volgende vragen en antwoorden hierop komen in vogelvlucht voorbij: • Wat doet het kijken naar een demonstratie van een vaardigheid (live of op film)? • Wanneer is het geven van een demonstratie effectief? • Wie kan de demonstratie het beste geven (de docent of een medestudent)? • Hoe formuleer je effectieve instructie en feedback? • Welke manier van oefenen en instructie zorgt ervoor dat het geleerde bestand is in stressvolle situaties? • Welk effect heeft variatie en afwisseling op het leren van motorische vaardigheden? Ook maken we samen een vertaling van de sportcontext naar het HGZO: wat betekenen deze inzichten concreet voor uw vaardigheidslessen? 52 Literatuur Davids, K., Button, C., Bennett, S. (2008). Dynamics of skill acquisition: a constraints-led approach. Champaign: Human Kinetics. Internet-links http://www.vu.nl/nl/over-de-vu/sport/media/peter-beek/index.asp Correspondentieadres Vrije Universiteit Amsterdam Faculteit der Bewegingswetenschappen EXPOSZ t.a.v. mw. drs. M. Kok Van der Boechorststraat 9 1081 BT Amsterdam E-mail: [email protected]

HGZO-congres 2014

Workshop

Een nieuwe rol voor docenten in het verpleegkundig onderwijs Caroline van Lanschot Bohn Stafleu van Loghum De workshop wordt ingeleid met een presentatie waarin wij ingaan op de trends en ontwikkelingen in het onderwijs die van invloed kunnen zijn op de rol van de docent. Vervolgens zullen een aantal stellingen middels een draadloos stemsysteem (shakespeak) aan de deelnemers voorgelegd worden om vervolgens met elkaar in discussie te gaan. Ten slotte wordt de workshop afgerond en worden er naar aanleiding van de discussie enkele conclusies geformuleerd. Mogelijke stellingen zijn: − Over drie jaar zijn grote collegezalen overbodig − Over vijf jaar is het verpleegkundig onderwijs volledig paperless − Modern onderwijs is altijd gecomponeerd uit meerdere inhoudelijke bronnen − Het gebruik van onderwijs uit diverse open- en gesloten bronnen kan alleen slagen met professionele experts die content verzamelen. − Meer maatwerk gericht op het nieuwe studeren: de student bepaalt zelf de samenstelling van zijn studiepakket (print en online) passend bij de persoonlijke voorkeur van studenten. − De docent als producent Trefwoorden Rol docent, trends en ontwikkelingen, flipping the classroom, open- en gesloten bronnen, multimedia, cocreatie Correspondentieadre Bohn Stafleu van Loghum t.a.v. mw. drs. C.C.S.M. van Lanschot Het Spoor 2 3994 AK Houten E-mail: [email protected]

53

Workshop

HGZO-congres 2014

Ontwerp uw eLearning cursus ‘Leren Rapporteren’ Marijke Leijdekkers, Susan Voogd Vrije Universiteit Amsterdam, EXPOSZ In deze workshop gaat u in een groep aan de slag met het vormgeven van een digitale cursus. De inhoud van de cursus ligt vast en betreft het leren zoeken, lezen en schrijven van wetenschappelijke teksten. Doelen van deze workshop: − T-pack model leren toepassen; − Zicht krijgen op mogelijkheden en beperkingen van ICT in het onderwijs; − Inspiratie opdoen voor het ontwikkelen van eigen e-learning onderdelen voor uw onderwijs. In de workshop maken jullie in de eerste fase gebruik van elkaars talenten en wordt een gezamenlijk droom scenario geschetst. In de tweede fase realiseren jullie vervolgens een idee voor een ICT hulpmiddel. In de laatste fase kunnen jullie met jullie idee solliciteren bij een kritische geldschieter voor onderwijsinnovaties.

54

Om de doelen uit de workshop te bereiken zijn we op zoek naar u, omdat u: − studenten uit de generatie X, Y en Z begrijpt, of − vol zit met vernieuwende ideeën, of − ideeën om kan zetten in activiteiten, of − een echte teamwerker bent, of − overzicht behoudt bij complexe opdrachten, of − zorgt voor het behalen van resultaten, of − haalbaarheid en kwaliteit nastreeft, of − voorstander bent van activerend leren, of − kritisch denkt, of − ervaren bent op het gebied van: • ICT innovaties in het onderwijs, of • Project- of scriptie begeleiding, of • Methodologie, of • Curriculum en/of cursus design. Het KAN zijn dat vanuit de resultaten uit deze workshop een projectteam verder gaat met de ontwikkeling van een dergelijk hulpmiddel. Het ultieme doel is de docentbelasting bij het begeleiden en beoordelen van schriftelijke producten te verlagen: LESS is MORE. Trefwoorden e-learning, cursus design, methodologie Ter inspiratie raden we u aan de volgende internetlink alvast te bekijken: www.exposz.nl/zorg/ontwerp-uw-e-learning-cursus-leren-rapporteren/ Correspondentieadres Vrije Universiteit Amsterdam, FBW EXPOSZ t.a.v. mw. drs. M.L.A. Leijdekkers of mw. drs. S.R. Voogd Van der Boechorststraat 9 1081 BT Amsterdam E-mail: [email protected]

HGZO-congres 2014

Workshop

KBA-kaarten, het hart van het leren in de praktijk Trix van Loosbroek, Alice Bomers, Tineke Thijssen INHOLLAND, Saxion, Hogeschool Leiden, Opleiding: Master Advanced Nursing Practice De ontwikkeling tot verpleegkundig specialist vindt plaats binnen een relevante werkplek. Dat is de plaats waar het Algemene competentieprofiel van de verpleegkundig specialist wordt vertaald naar professionele activiteiten die kenmerkend zijn voor het betreffende specialisme. Sinds 2011 hebben alle MANP opleidingen een gezamenlijk Praktijkopleidingsprogramma voor de opleiding tot verpleegkundig specialist (VS). In het praktijkprogramma staat het werken met Kritische Beroepsactiviteiten centraal (KBA’s). Deze ‘kritische beroepsactiviteiten’ (KBA’s) vormen het hart van de praktijkopleiding. Voor elk verpleegkundig specialisme is een apart praktijkprogramma beschikbaar. De KBA’s van het betreffende specialisme zijn gegroepeerd volgens de zeven generieke competentiegebieden; klinisch handelen, communicatie, organisatie, maatschappelijke handelen, kennis en wetenschap en professionalisering en profilering gebaseerd op het Canmeds model. Beroepstaken en competenties hebben een relatie met elkaar. Waar competenties aan personen gebonden zijn, zijn kritische beroepsactiviteiten aan de beroepsuitoefening gebonden en observeerbaar. Hierdoor zijn ze ook beter beoordeelbaar. De kracht van de KBA-kaart is de samenhang tussen competentie, beroepsactiviteit en de toetsvorm. Werkvorm Na een inleiding op de inhoud en de achtergrond van het ontstaan van KBA kaarten worden de deelnemers uitgenodigd zelf aan de slag te gaan met het ontwikkelen van een onderdeel van een KBA kaart die binnen de eigen beroepsopleiding toegepast kan worden. Praktische relevantie Door het werken met KBA kaarten spreken opleiding, opleiders en studenten dezelfde taal. Het project Bachelor of Nursing 2020 kan met het ontwikkelen van deze kaarten het nieuwe competentieprofiel Verpleegkundige verder vormgeven. KBA kaarten zijn generiek en kunnen vertaald worden naar andere beroepsopleidingen. Trefwoorden KBA kaarten. Praktijkprogramma’s verpleegkundig specialist, (Landelijk Opleidingsplan Verpleegkundig Speciallist) Literatuur Loosbroek B.A.P., Albersnagel-Thijssen, E.P.L., Bomers-Schenk A.B.M., Thijssen C.A.C. (2011). Ontwerpgroep Praktijkprogramma’s verpleegkundig specialist. Algemeen Competentieprofiel Verpleegkundig Specialist (2008). VBOC rapport (2006) Verpleegkundige toekomst in goede banen. Utrecht. Vulto, Ir. M., & Vianen G. (2009) Toekomstige behoefte verpleegkundig specialisten Algemeen Besluit Specialismen Verpleegkunde Specialismen (2008). Correspondentieadres Saxion Master Advanced Nursing Practice t.a.v. mw. drs. A.B.M. Bomers–Schenk M.H. Tromplaan 28 7513 AB Enschede E-mail: [email protected]

55

Workshop

HGZO-congres 2014

Prikkelen tot leren door de didactische inzet van Virtuele Werelden en Serious Gaming Wim Trooster, Erik Ploeger, Hans Selles Hogeschool Windesheim, Zwolle, Domein Bewegen & Educatie Ons onderwijs is erop gericht om de student tot effectief – en diepgaand leren te brengen. Wanneer daarbij ook het welzijn van de student aandacht krijgt kan uitval van de student voorkomen worden. Voor leren en welzijn blijkt intrinsieke motivatie tot leren cruciaal te zijn (Ryan & Deci, 2000). Virtuele Werelden en Serious Gaming kunnen de voorwaarden voor intrinsieke motivatie bieden. Met deze ICT-middelen kunnen studenten tot leren uitgedaagd worden. Enerzijds bieden deze platforms mogelijkheden tot sociale interactie (met medestudenten en docent), anderzijds wordt zelfsturing van het leren mogelijk gemaakt. Als inleiding wordt bij deze workshop een overzicht gegeven van onze onderwijsinitiatieven met de virtuele werelden Second Life en Open SIM, en met Serious Gaming. Naast een demonstratie van o.a. verschillende virtuele rollenspelen (voor de opleiding Pedagogiek, voor Ouderraden en Medezeggenschapsraden) zullen we kort verslag doen van de onze studie naar de effectiviteit en de didactische waarde van Serious Gaming. Met deze praktijkvoorbeelden laten we zien hoe Virtuele Werelden en Serious Gaming de voorwaarden voor intrinsieke motivatie tot leren kunnen bieden Na deze inleiding mogen de deelnemers zelf aan de slag in een Virtuele Wereld. Immers, beleven prikkelt de intrinsieke motivatie meer dan alleen luisteren. 56

Trefwoorden Motivatie, ICT, Didactiek, Virtuele Wereld, Second Life, Open SIM, Leermiddelen Literatuur Ryan, R.M., & Deci, E.L., (2000). Self-Determination Theory and the Facilitation of Intrinsic Motivation, Social Development, and Well-Being. Am. Psychologist 55(1), 68-78. Trooster, W.J. (2010). Het gebruik van Second Life in het onderwijs. Onderzoeksverslag Lectoraat ICT en Onderwijsinnovatie, Hogeschool Windesheim. Trooster, W.J. (2010). Het gebruik van Virtuele Werelden in het Onderwijs: Stand van Zaken & Trends. Verslag van een congresbezoek oktober 2009. Lectoraat ICT & Onderwijsinnovatie, Hogeschool Windesheim. Internet-links Het Secondlife-eiland van Windesheim is te benaderen via de volgende link http://slurl.com/secondlife/Windesheim%20Zwolle/129/97/22) Bovenstaande literatuur is te downloaden via de volgende links 1. http://www.licto.nl/index.php?pageID=51 en 2. http://www.licto.nl/index.php?pageID=41). Correspondentieadres Hogeschool Windesheim Zwolle Domein Bewegen & Educatie t.a.v. dr. W.J.Trooster Kamer A2.21 Postbus 10090 8000 GB Zwolle E-mail: [email protected]

HGZO-congres 2014

Workshop

Didactische Dilemma’s bij het opleiden: Motiveren en omgaan met niveauverschillen Bernadette Snijders Blok, Nynke van Dijk AMC-UVA, Huisartsopleiding Dr. N. van Dijk, principal investigator huisartsopleiding AMCUVA Drs. B.M. Snijders Blok, onderwijskundige, huisartsopleiding AMC-UVA Bij het opleiden van studenten staat u als docent regelmatig voor een dilemma. Een paar voorbeelden:  u merkt dat uw studenten minder doen dan u zou willen. Hoe kunt u ze het beste motiveren? Doormiddel van toetsen en meer regels of door een groter beroep op hun eigen motivatie te doen?  u ontdekt dat uw studenten de lesstof die ze zeker gehad hebben niet meer paraat hebben. Wat doet u? Stukken herhalen of juist verder gaan? En hoe kunt u ervoor zorgen dat de lesstof beter beklijft?  binnen uw lesgroep zijn grote niveauverschillen. Is het goed om de besten bij elkaar te zetten of kunt u beter mixen? Hoe kunt u ervoor zorgen dat zowel de zwakkeren als de beteren maximaal van uw onderwijs profiteren? En hoe hoog legt u de lat? Bij dit soort vraagstukken handelen docenten vaak intuïtief. In deze workshop benaderen we deze en andere didactische dilemma’s vanuit de wetenschappelijke hoek. Wat is er bekend over de aanpak van deze vraagstukken en wat betekent dit concreet voor het handelen van een docent in dit soort situaties? Per dilemma bieden we evidence en praktische handvatten. U zult zelf actief aan de slag gaan en aan den lijve ervaren wat het effect is van homogeen en heterogeen groeperen. Na afloop bent u in staat om een aantal didactische dilemma’s op het gebied van het motiveren en omgaan met niveauverschillen op wetenschappelijk onderbouwde wijze aan te pakken. Trefwoorden Motivatie, niveauverschil, homogeen/heterogeen groeperen Literatuur Martens, R., & Boekaerts, M. (2007). Motiveren van studenten in het hoger onderwijs. Groningen: Wolters-Noordhoff. Pintrich P.R. (2003). A motivational science perspective on the role of student motivation in learning and teaching contexts. Journal of Educational Psychology, 95:667-686. Ten Cate, O., Snell, L., Mann, K., Vermunt, J. (2004). Orienting teaching towards the learning process, Academic Medicine. 79:219-228. Guldemond, H. (1994). Van de kikker en de vijver. Groepseffecten op individuele leerprestaties. Leuven/ Apeldoorn: Garant. Internet-links Bosker R. (2005) De grenzen van gedifferentieerd onderwijs. Universiteit Groningen. Groningen. http://irs.ub.rug.nl/ppn/274606712 Vernooij K. (2010) Omgaan met verschillen nader bekeken. http://www.onderwijsmaakjesamen.nl/actueel/omgaan-met-verschillen-nader-bekeken-watwerkt/

57

Workshop

Correspondentieadres AMC-UVA Afdeling huisartsgeneeskunde t.a.v. mw. drs. B.M. Snijders Blok Meibergdreef 15 1105 AZ Amsterdam E-mail: [email protected]

58

HGZO-congres 2014

HGZO-congres 2014

Workshop

Dynamisch reflecteren: less stress, meer zelfsturing en geluk! Corma Ruijgrok Hogeschool Utrecht, Faculteit Educatie, vakgroep Omgangskunde In deze workshop leer je a.d.h.v. eigen en andermans voorbeelden, werken met het vierstoelenmodel ( dynamisch reflecteren). Je leert je focus verleggen van probleemgericht naar ontwikkelingsgericht luisteren, je oefent je erin om consekwent de zelfsturing van je studenten te bevorderen, door je te richten op verruimend denken en voelen in jezelf en in de ander. Beperkende gedachten en gevoelens leer je plaatsen in de pyramide van zelfsturing en je verwoordt je keuzes en doelen om constructief te kunnen begeleiden. Door gerichtere actie van de begeleider/ docent ( sneller kunnen coachen ) leert de student zichzelf sneller sturen , stress te verminderen en geluk en zelfvertrouwen te vergroten. Trefwoorden Zelfsturing, ontwikkelingsgericht coachen, stress en geluk bij leerprocessen, congruent begeleiden Literatuur Ruijgrok, C., & Kortas, J. (2010). Het Vierstoelenmodel. De kwaliteit van de innerlijke dialoog als basis voor goed onderwijs. Gezien op: http://www.onderwijsweb.hu.nl/~/media/HUONDERWIJSWEB/Docs/Burgerschap/Vierstoelenmodel.pdf. Vandamme, R. (2008). Handboek ontwikkelingsgericht coachen. Uitgeverij Boom/Nelissen Internet-links www.dynamischreflecteren.nl www.onderwijsweb.hu.nl / burgerschap en integratie/ zelfsturing Correspondentieadres Hogeschool Utrecht Faculteit Educatie, vakgroep Omgangskunde t.a.v. mw. C. Ruijgrok Postbus 14007 3508 SB Utrecht E-mail: [email protected]

59

Workshop

HGZO-congres 2014

Klinisch redeneren in multidisciplinair verband, een gezamenlijk experiment (PAN 2) Fred Weiland VUmc Academie Amsterdam, Expertisecentrum ProActive Nursing In de infoshop ‘Meer grip op klinisch redeneren! Een kennismaking met Pro Active Nursing’ heeft u kunnen zien wat het klinisch redeneren volgens de 6 stappen inhoud. De methodiek is primair voor verpleegkundigen ontwikkeld en is inmiddels een groot succes. De ervaring leert dat andere beroepsgroepen er voordelen in zien. We nodigen u uit om vanuit om samen te beleven én te ontdekken hoe klinisch redeneren zich kan ontwikkelen van uit een multidisciplinaire setting. Aan de hand van een casus zal Fred Weiland samen met een arts een multidisciplinair overleg voorzitten met diverse paramedici. Naast de docenten verpleegkunde nodigen we ook van harte de opleiders en docenten uit van bijvoorbeeld opleidingen logopedie, fysiotherapie, diëtetiek, ergotherapie. Trefwoorden ProActive Nursing, klinisch redeneren, experimenteren, multidisciplinair

60

Literatuur Bakker, M. (2013). ProActive Nursing: Klinische problematiek inzichtelijk. Den Haag, Boom Lemma uitgevers. Bakker, M. en Heycop ten Ham C. (2011). Proactive Nursing: Klinisch redeneren in zes stappen en Klinische aandachtspunten. Den Haag, Boom Lemma uitgevers. E-book: Bakker M. (2013). ProActive Nursing: Klinische problematiek inzichtelijk. Den Haag, Boom Lemma uitgevers. Internet-links www.vumc.nl/afdelingen/AmstelAcademie/intro/ www.vumc.nl/onderwijs/bij-en-nascholingen/gespecialiseerdverpleegkund/7659315/ www. ExpertCollege.com Correspondentieadres Expertisecentrum ProActive nursing VUmc Academie t.a.v. dhr. B.L. Koster Postbus 7057 1007 MB Amsterdam Bezoekadres: De Boelelaan 1109 HV Amsterdam E-mail: [email protected]

HGZO-congres 2014

Workshop

Aan de slag met klinisch redeneren in de leerlijn (PAN 3) Fred Weiland, Marc Bakker VUmc Academie Amsterdam, Expertisecentrum ProActive Nursing Hoe kan een leerlijn klinisch redeneren er uit zien? Welke onderwijsproducten horen er bij? Hoe kan het onderwijs en opleiden er uit zien in uw praktijk? Welke onderwijsvormen kunt u gebruiken? Hoe kunt u uw studenten zodanig begeleiden in het leerproces om de basiskennis die nodig is om klinisch te redeneren tot zich te nemen. En wat betekent dit dan voor u? Samen met de docenten Marc Bakker (expert en ontwikkelaar ProActive Nursing), Fred Weiland, (vakdocent Klinisch redeneren en opleider VVO) en hun collega’s gaat u aan de slag met de functionele onderdelen en vaardigheden van de leerlijn Klinisch redeneren binnen uw curriculum. In deze workshop kunt u deelnemen aan verschillende activiteiten: − Schrijven van casuïstiek − College over een zorgthema − Skillslab oefening met een SBAR − Ontwerpen van een praktijkopdracht Trefwoorden ProActive Nursing, klinisch redeneren, experimenteren, multidisciplinair 61 Literatuur Bakker, M. (2013). ProActive Nursing: Klinische problematiek inzichtelijk. Den Haag, Boom Lemma uitgevers. Bakker, M. en Heycop ten Ham C. (2011). Proactive Nursing: Klinisch redeneren in zes stappen en Klinische aandachtspunten. Den Haag, Boom Lemma uitgevers. E-book: Bakker M. (2013). ProActive Nursing: Klinische problematiek inzichtelijk. Den Haag, Boom Lemma uitgevers. Internet-links www.vumc.nl/afdelingen/AmstelAcademie/intro/ www.vumc.nl/onderwijs/bij-en-nascholingen/gespecialiseerdverpleegkund/7659315/ www. ExpertCollege.com Correspondentieadres Expertisecentrum ProActive nursing VUmc Academie t.a.v. dhr. B.L. Koster Postbus 7057 1007 MB Amsterdam Bezoekadres: De Boelelaan 1109 HV Amsterdam E-mail: [email protected]

Workshop

HGZO-congres 2014

Terug naar de basis: gebruik ICT! Jildert van Yperen Wenckebach Instituut, UMC Groningen, Intensive Care Verpleegkunde Technologische mogelijkheden nemen enorm toe. Gebruik wordt eenvoudiger en is toegankelijker dan ooit. Voor de een is dit een lust, voor de ander vooral een last. Feit is dat het onlosmakelijk met ons verbonden is. Wat kun je met al die nieuwe mogelijkheden? Mits goed ingezet, kan ICT helpen om werkzaamheden efficiënter en effectiever uit te voeren. ICT kan werkzaamheden overnemen, waardoor je meer ruimte creëert om je te focussen op je kerntaken. Daarnaast kan ICT je versterken bij het uitvoeren van je kerntaken. ICT is echter geen doel op zich, maar een middel om je doel te bereiken. Tijdens deze workshop staan we stil bij diverse trends en ga je aan de slag met het TPACK-model. Dit model legt de relatie tussen didactiek, vakinhoud en ICT. De workshop is een eerste stap om te leren hoe je jouw onderwijs effectiever kunt maken door onderwijsmiddelen, didactiek en vakinhoud beter op elkaar af te stemmen.

62

Om deel te nemen aan de workshop is geen specifiek instapniveau vereist. De uitwisseling van kennis en ervaring zorgt ervoor dat iedereen zijn expertise kwijt kan, maar ook nieuwe ideeën op kan doen. Wil je alvast een indruk opdoen van hetgeen we gaan bespreken? Kijk op http://jildert.eu/?p=322. Na afloop kun je hier o.a. de ideeën uit de workshop terugvinden. Trefwoorden ICT, TPACK, slimmer werken, kerntaken Internet-links http://jildert.eu/?p=322 Correspondentieadres Wenckebach Instituut UMCG School of Nursing and Health t.a.v. dhr. J. van Yperen Postbus 30.001, Huispostcode FC30 9700 RB Groningen E-mail: [email protected]

HGZO-congres 2014

Workshop

Innoveren kun je leren; van visie naar actie Luc de Witte, Fredy Welter Zuyd Hogeschool, Heerlen, Lectoraat Technologie Innovatie wordt voor het Nederlandse bedrijfsleven als belangrijk instrument gezien om de economische crisis te overwinnen. De praktijk leert dat innovatie niet vanzelf ontstaat. De beeldvorming rond innovatie behoeft bijstelling. Een belangrijke doelstelling van het EIZT is om ouderen langer succesvol, thuis te laten leven. Ouderen maar ook hulpverleners hebben behoefte aan ondersteuning in de meest ruime zin van het woord. Veel technologie is wel bekend. Dit betekent echter niet dat de bestaande technologie ook ingezet wordt in b.v. de thuiszorg. Voorwaarde voor succesvol innoveren is dat verschillende “werelden” aan elkaar gekoppeld worden; de “wereld” van de (oudere) gebruiker, de hulpverlener (professional en mantelzorger) en de “wereld” van de techniek. In iedere “wereld” wordt een andere taal gesproken. Onderwijs en Kennis instellingen kunnen op dit terrein veel betekenen. In een presentatie/workshop laten we de deelnemers ervaren wat het effect van beelden is. Daarnaast presenteren we een aantal voorbeelden van succesvolle innovaties die zijn ontstaan door samenwerking tussen onderwijs, zorgaanbieders en bedrijfsleven. Tot slot zullen we aangeven hoe wij binnen het EIZT m.b.v. scholing bedrijfsleven en zorgaanbieders willen meenemen met innovatie. Trefwoorden Beeldvorming, samenwerken c.q. verbinden, communicatie, focus, input en output, v.b. uit het praktijkveld Literatuur Witte, L. de, (2013). ‘Technologie in de zorg; wat moet je daarmee in zorgopleidingen’, Vakblad voor opleiders in de gezondheidszorgonderwijs. Nummer 7 december 2013 (3-5). Dijkstra, J. en Haarhuis, J. M. (2013). En jij bent aan zet! Interview met Prof. Dr, Heliante Kort en Dr. Charles Willems over eHealth in de zorg en het onderwijs. Vakblad voor opleiders in de gezondheidszorgonderwijs. Nummer 7 december 2013 (1518). Internet-links http://www.technologyincare.nl/EIZT.aspx http://www.technologyincare.nl/ Correspondentieadres Zuyd Hogeschool t.a.v. dhr. drs. A.E.J. Welter Postbus 550 6400AN Heerlen E-mail: [email protected]

63

NVAO-geaccrediteerde hbo-master

Docent HGZO Wilt u docent in het Hoger Gezondheidszorg Onderwijs (HGZO) worden of uzelf als docent verder professionaliseren op master niveau? De VU biedt een master aan met: • een uitdagend en leerzaam curriculum • een unieke combinatie van (vak)didactiek en zorginhoudelijk onderzoek • persoonlijke en individuele begeleiding Aanvang: december 2014 Locatie: VU Amsterdam Duur: twee jaar, ca. 22 uur per week Voor contact, voorlichtingsdata, informatie, kosten en aanmelding: www.exposz.nl

Congresorganisatie

EXPOSZ Opleiden in sport en zorg Het HGZO-congres wordt jaarlijks georganiseerd door EXPOSZ. Medewerkers van EXPOSZ hebben verstand van opleiden én van zorg. Wij maken deel uit van de Faculteit der Bewegingswetenschappen van de Vrije Universiteit Amsterdam en combineren in ons werk gedegen kennis van de zorg met onderwijskundige expertise. Het is onze missie om bij te dragen aan de kwaliteit van de beroepsbeoefening binnen de sport en zorg. Wij leiden docenten en praktijkbegeleiders op die werkzaam zijn binnen het hoger gezondheidszorgonderwijs. We ondersteunen onderwijsinstellingen, zorginstellingen en beroepsverenigingen bij hun vraagstukken, door middel van opleidingen, advies en onderzoek. Opleiden EXPOSZ heeft een breed scala aan opleidingsactiviteiten. Naast de tweejarige eerstegraads Docentenopleiding HGZO en de door de NVAO geaccrediteerde master Docent HGZO, bieden wij ook kort durende opleidingsactiviteiten aan zoals scholing op maat. Daarnaast coachen wij docenten en praktijkbegeleiders. Deze laatste activiteiten kunnen zowel binnen uw organisatie als op de Vrije Universiteit verzorgd worden. Advies Adviseurs van EXPOSZ bieden ondersteuning bij (onderwijskundige) vraagstukken. Advisering is mogelijk bij omvangrijke curriculumherziening trajecten. Maar ook bij minder ingrijpende veranderingsprocessen en ontwikkelingen binnen uw organisatie is de adviseur van grote waarde. Onderzoek Op het terrein van onderzoek richt EXPOSZ zich op het monitoren van gedragsverandering tengevolge van interventies (zoals bijvoorbeeld scholing of training) en het uitvoeren van toegepast didactisch onderzoek. Voor meer informatie: www.exposz.nl Of ga naar de stand van EXPOSZ op de informatiemarkt

65