Diabeteseducatie
FabienneVermote Diabeteseducator AZ Damiaan 28/05/2010
Waarom en wanneer educatie?
Diabetes is een chronische aandoening… Omvat een complexe aanpak : Behandelen van de hyperglycemie Educatie tot ziekte-inzicht en advies Opstellen van behandelingsdoelen Opsporen, behandelen en opvolgen van cardiovasculaire risicofactoren en andere chronische verwikkelingen.
De aanpak van diabetes vraagt : een levenslange follow-up een doordacht management op maat van de patiënt
Doel van de educatie De patiënt motiveren om iets aan zijn ziekte te doen De patiënt kennis meegeven waardoor hij weet waar het over gaat De patiënt de middelen aanreiken om zijn ziekte te behandelen ZONDER VERLAMMEND TE WERKEN
Voordeel van educatie Pt krijgt ziekte-inzicht Leert omgaan met zijn aandoening Wordt volwaardige partner in zijn behandeling
Gevolg
Op korte termijn: Hba1c daalt en positieve invloed op andere parameters (RR, lipiden, gewicht…..)
Op lange termijn: Daling van de complicaties. Een chronische ziekte vraagt een chronische aandacht . Educatie moet een continu proces zijn en geen éénmalige interventie. Overleg met de verschillende disciplines is essentieel.
Educatie in zorgtraject
In kader van het zorgtraject diabetes bestaat nu ook de mogelijkheid om diabetes educatie door een erkend educator te geven.
Wie is de diabeteseducator? Bachelor in de verpleegkunde Postgraduaat diabeteseducator Min 150 u opleiding
Specifiek RIZIVnummer in kader van zorgtraject Deskundigheid wordt op peil gehouden door constante bijscholing.
Educatie aanvragen Hoe? Wanneer het zorgtraject door alle partijen getekend werd en opgestuurd werd naar de mutualiteit, dan kan de educatie door de HUISARTS worden aangevraagd. Patient wordt doorverwezen naar de educator met educatievoorschrift.
De namen van de educatoren en het educatievoorschrift zijn te vinden op www.zorgtrajectboh.be Educatie dient bij voorkeur bij de patiënt thuis door eerstelijns educatoren te worden gegeven. Bij gebrek aan eerstelijns educatoren of bij een complexe medische toestand mag de educatie ook in tweede lijn worden gegeven. Eventueel geeft de huisarts ook reeds materiaalvoorschrift mee aan de patiënt.
Overzicht educaties in zorgtraject
3 Modules 1. Educatie bij opstart 2. Opvolgeducatie 3. Educatie bij problemen
Overzicht educaties in zorgtraject 1. Educatie bij opstart
Basis 2,5 uur verplicht en enkel mogelijk wanneer patiënt nog nooit starteducatie kreeg, dus ook niet via de conventie (Bijbrengen van kennis en aanleren van handelingen)
Bijkomende educatie max 2,5 uur nieuw voorschrift noodzakelijk 30 min/ item max 2.5 uur (max 5 verstrekkingen)
Overzicht educaties in zorgtraject 2. Opvolgeducatie max. 1u/jaar ( sessies van 30 min per jaar) Algemene opvolging en controle, voetcontrole, leefstijladvies, planning follow-up, controle op technieken.. Deze educatie is sterk aan te bevelen daar we merken dat veel patiënten een zekere nonchalance vertonen na 1 jaar.
3. Educatie bij problemen max 2u/jaar (sessies van 30 min) nieuw voorschrift per probleem hoog HbA1c, overschakeling van 1 naar 2 injecties,frequente hypo’s, wondproblemen, voetproblemen.
Wanneer verplicht/wenselijk? Educatie is steeds VERPLICHT in 3 kritische situaties: Start van insulinetherapie of van incretinemimetica. Overgang van 1 naar 2 injecties insuline Onvoldoende metabole controle :HbA1c>7.5%
Wat? De diabeteseducator geeft de voorgeschreven educatie Maakt een verslag voor de huisarts(Bewaren in GMD) Maakt een materiaalbon voor het afhalen van een glucometer, strookjes en lancetten voor 6 maanden.
Casus Mevrouw X; 50 jaar, BMI 30, neemt nu Glucophage 3/d en Unidiamicron 3/d Hoge nuchtere glycemieen, bijgevolg start 1 injectie Insulatard 6E om 20 uur. Zorgtraject werd voorgesteld en is door alle partijen getekend en werd opgestuurd. De patiënt werd doorverwezen naar de educator voor een opstarteducatie.
De educator neemt contact op met de patiënte en maakt een afspraak om bij haar thuis de educatie te geven Eerste sessie Uitleg over wat diabetes is en werking van de voorgeschreven medicatie aan de hand van didactisch materiaal. Uitleg pen en aanleren inspuiten Inspuiten inoefenen met patiënt. Aanleren glucometer en attest meegeven voor de apotheek.
Dagcurves aanleren en interpretatie van de metingen. We laten de patiënt een 4- puntsdagcurve bepalen en 2 nuchtere metingen per week uitvoeren. Aan de hand van de pre-prandiale metingen kan de dosis OAD eventueel nog aangepast worden. De nuchtere waarden zijn belangrijk voor de eventuele insuline aanpassingen.
Uitleg over hypoglycemie, symptomen en behandeling Voedingsdriehoek beknopt uitleggen. De patiënte voelt zich zeker over de aangeleerde technieken en zal de eerste inspuiting zonder toezicht zelf geven. (Indien nodig kan er door thuisverpleegk. een korte tijd toezicht gehouden worden)
Tweede sessie (na enkele dagen) Checken indien de technieken gekend zijn. De dagcurve toont hoge avond en ochtend glycemiëen. Dit wordt met de patiënt besproken en blijkt dat ze ‘s avonds steeds een blikje fruitcocktail eet zonder toegevoegd suiker. Bij nazicht zien we dat er toch 30 g Kh in dit blik zitten. Dit verklaart uiteraard haar hoge glycemie voor het slapengaan.(bijgevolg ook hoger nuchter cijfer) Patiënt zal deze gewoonte afschaffen.. Uitgebreide informatie over de mogelijke complicaties van diabetes en de preventie ervan. .
Derde sessie (bijkomende educatie na opstart,
nieuw voorschrift) Na 2 weken gaan we opnieuw langs bij de patiënt. De dagcurves worden bekeken. De glycemie ‘s avonds laat is merkelijk beter (geen blikje fruit meer),maar de nuchtere waarden blijven meestal boven de 150 mg/dl. Dit wordt doorgebeld naar de huisarts en die verhoogd de dosis IT. Er gebeurt ook een voetonderzoek en deze blijkt normaal te zijn Uitleg over wettelijke voorzieningen: rijbewijs, attest voor reizen, verplichtingen in kader van zorgtraject enz) Patiënt aansporen om op regelmatige basis dagcurves aan de huisarts te gaan tonen.
Voedingsadvies 2 sessies educatie worden bij deze patiënte door een diëtist educator gegeven. Die geeft een uitgebreid voedingsadvies in kader van diabetes op maat van de patiënt.
Er wordt na de educatie een verslag opgemaakt voor de huisarts.Dit verslag moet in GMD bewaard blijven.
Kalenderjaar na opstart Patiënt gaat op diabetescontrole bij de huisarts. De huisarts stelt voor om de educator nog eens te laten langskomen voor verdere opvolging van de diabetes. (opvolgingseducatie 2 sessies van 30 minuten)
De educator gaat opnieuw langs bij de patiënt, checkt of alle technieken correct uitgevoerd werden en heeft opnieuw educatie waar nodig. Bij deze patiënt blijkt na 1 jaar dat ze dikwijls haar ochtendglycemie niet neemt omdat ze dan erg hoog staat. Nogmaals gemotiveerd om deze toch wel te nemen, daar ze uitermate belangrijk zijn voor de insuline aanpassingen.
Voetcontrole wordt uitgevoerd Opvang van hypoglycemieën Aansporen tot beweging en nogmaals de invloed daarvan op de haar bloedsuiker uitleggen. Motiveren om afspraak bij oogarts te maken voor patiënt opnieuw naar endocrinoloog moet Rookstop indien nodig hermotivatie
Casus 2 Patiënt Y spuit 2 x/dag Novomix 30 en neemt MF 850 mg 3/d sedert begin vorig jaar. Er werd een zorgtraject afgesloten bij deze patiënt en ze kreeg reeds opstarteducatie vorig jaar. Nu komt ze opnieuw bij de huisarts met opgelopen HbA1c (8.5%). Ze heeft de glycemiemetingen bij en deze lijken ok. De huisarts contacteert de educator voor een extra educatie wegens hoog HbA1c.
De educator gaat langs bij de patiënt en bekijkt de waarden. Methode van glycemiemetingen wordt herhaald en bij nazicht van de meter blijken de waarden niet te kloppen met die op het boekje, patiënt heeft overal hoger waarden Bij confrontatie blijkt dat patiënt tussendoor regelmatig snoept en daardoor hogere cijfers heeft. Ze durfde dit aanvankelijk niet toegeven, maar wegens bewijs in de glycemiemeter kan ze niet anders. De huisarts wordt op de hoogte gebracht en de insulinedosissen worden aangepast.
Patiënt wordt aangespoord om het snoepen te stoppen en er worden haar wat hulpmiddeltjes gegeven als alternatief voor de snoepdrang. Er wordt voorgesteld om de diëtiste ook nog eens te laten komen
Varia Reizen? Formulier voor douane (zie mapje) laten invullen Rijbewijs? Patiënt moet attest van de endocrinoloog en oud rijbewijs en pasfoto’s een nieuw rijbewijs aanvragen.(formulier zie bijlage) Glucagen: voorbehouden voor intensief behandelde diabetici of patiënten met frequente hypoglycemiëen. Aanpassen insulines door educator? (Protocol daaromtrent moet opgemaakt worden, huisarts beslist hierover)
Zorgtraject Wat is de rol van de diëtist?
Diëtist - diabeteseducatoren: Rita Vermote Katrien Vanhoutte Sara Moustie
Inhoud 1.
Wettelijke bepalingen
2.
Wat doet de diëtist?
3.
Verwijsbrief van de huisarts
4.
Rapportering door de diëtist
5.
Contactgegevens dieetafdeling AZ Damiaan
1. Wettelijke bepalingen Alle patiënten in zorgtraject hebben recht op: 2 x 30 minuten of 1 x 60 minuten ⇒ per kalenderjaar Remgeld voor patiënt: 4,48€ (of 1,79€) / 30 min opm: 10,5€ voorschot per consultatie
Voorwaarden: Verwijsbrief van de huisarts Diëtist stelt een voedingsdossier op Diëtist moet jaarlijks schriftelijk rapporteren aan de huisarts Diëtist moet RIZIV erkenning hebben
2. Wat doet de diëtist? Voedingseducatie aan diabetes type 2 patiënten => Advies op maat van de patiënt!!
Doelen: Optimaliseren metabole controle Preventie complicaties Bereiken aanvaardbaar lichaamsgewicht
2. Wat doet de diëtist? Aanpak : 1. Voedingsanamnese 2. Voedingsadvies op maat dagschema, werking zoetstoffen, tussendoortjes, … 3. Voedingsadvies bij speciale gelegenheden uit eten, hypoglycemie, extra fysieke activiteit, … = maatwerk, individueel advies
2. Wat doet de diëtist? Meerwaarde inschakelen diëtist
Evidence-based diëtetiek => blijvende resultaten
Diëtist is coach, adviseur en informatiebron => zelfmanagement
Patiënt krijgt de recentste info, zowel mondeling als schriftelijk => patiënt blijft “up to date”
3. Verwijsbrief van huisarts Nuttige info voor de diëtist op de verwijsbrief:
Reden van verwijzing (zorgtraject) Jaar diagnose diabetes Recente labogegevens:
HbA1c Nuchtere glycemie Lipiden (cholesterol, triglyceriden, …) Nierfunctie
Bestaande complicaties Bloeddruk Zelfredzaamheid Huidige medicatie Patiënt-specifieke doelstellingen
4. Rapportering door diëtist Wat rapporteert de diëtist aan de huisarts:
Data van consultaties Bespreking van de voedingsanamnese Voorgestelde aanpassingen Resultaten
Telefonisch overleg is steeds mogelijk!
5. Contactgegevens dieetafdeling AZ Damiaan Diëtisten - diabeteseducatoren::
Rita Vermote Katrien Vanhoutte Sara Moustie
⇒
Speciaal opgeleide en permanent gecoachte diabeteseducatoren Voldoende patiëntencontacten met diabetespatiënten om expertise te behouden
⇒
059/55.74.42 059/55.32.78 059/55.34.59
Diëtisten: Els Museeuw (hoofddiëtiste) - Nicole Heindryckx Pieternel Demeulenaere - Patrick Vanhoutte
ook advies bij andere types diabetes, …
