19/09/2010
Groep Monitoring
Werken op het laboratorium Kwaliteitszorg in de hydrobiologie Michiel Wilhelm
20 m/v actief in het water: Vissen Vegetatie, Fytoplankton, Zoöplankton Fytobenthos, Macrofauna en Marien benthos
2
Proces hydrobiologische analyse Fase 1
• Monstername
Fase 2 Fase 2
• Analyse (uitzoeken en determinatie)
Fase 3
• Invoer in database en verder gebruik
Monstername Zo:
Monstername Het nemen van een net monster….. Zo:
Uitzoeken (sorteren) Of zo:
1
19/09/2010
Determineren
vroeger
Determineren
nu
Invoer, controle en vastlegging
Wat kan er mis gaan op het lab? Monsterconservering niet goed Monster zoek Uitzoeken teveel / te weinig Erwtenmosseltjes missen D l Deelmonsters niet genoteerd t i t t d Schattingen vergeten te noteren of invoeren Vrijgelaten beesten (veld) niet ingevoerd Werkstaat: achterkanten niet ingevoerd Determinatiefouten
• • • • • • • • •
Veel Processen: • • • • •
Methodes vastleggen in protocollen Goede inwerkprocedures Controles inbouwen Netjes werken Leren van fouten en van elkaar
Middelen • • • •
Goede apparatuur (microscopen) Monstervolgsysteem‐database Juiste literatuur Juiste mensen
2
19/09/2010
Zijn we er dan? Determinatie van een kokerjuffer: Glyphotaelius pellucidus
3 stekels waarvan 1 geel …
Handboek: “Volg de standaard‐literatuur” “Werk netjes en maak geen fouten !” De literatuur klopt prima.
2 stekels, 1 licht, 1 donker
voordij
13
14
Fouten identificeren en deze kennis delen Als analist A zich kan vergissen dan analist B ook. Verslaglegging: nuttig ook voor analisten C en D. Systeem: centraal toegankelijke maken (website). Voordelen: • Kennisborging • Opleidings‐traject • Limnodata kwalitatief beter
De 3e stekel doet niet mee ‐maar hij is er wel! 15
Waar kunnen fouten toe leiden? Uit validatie‐onderzoek Grontmij (2008) EKR bij meerdere monsters mafa beek 0.4
16
Resultaten validatie‐onderzoek • Spreiding 0,08 punt in KRW‐score. • Alle monsters wel binnen 1 KRW‐klasse. • 1 monster bevat 55 % van het totaal aantal soorten op deze locatie op monsterdag.
0.38 0.36 0.34 0.32 0.3
Te onderzoeken: • Invloed op KRW‐score bij maximale variatie? • Ervaring collega‐labs met soortgelijke onderzoeken?
0.28 0.26 0.24 0.22 0.2 1 monster
2 monsters
3 monsters
4 monsters
5 monsters
6 monsters
7 monsters
17
18
3
19/09/2010
Gevoeligheidsanalyse
Borging kwaliteit Lijnscontroles:
oorspronkelijke geslacht ipv monster soort EKR Beoordeling Berekeningselementen uit deelmaatlatten: 3 0 totale abundantie voor berekening 3.0 3.1 positief dominanten + kenm. taxa % abund. 3.2 negatief dominanten % abund. 3.3 kenmerkende taxa % aantal
0,33 ontoereikend
weglaten 2 soorten
0,37 0,29 ontoereikend ontoereikend
129
130
123
3.88 27.14 2.22
3.85 15.40 2.22
0.00 27.67 0.00
1e lijns
door analist zelf
j 2e lijns
onafhankelijk van analist j
3e lijns
onafhankelijke externe
Borging kwaliteit Voorbeelden van controles van jezelf: • • • •
Juiste monsterplek Etiketten en werkstaat vergelijken Gebruik van blanco, duplo (niet bij macrofauna) , p ( j ) Referentiecollectie (foto of echte beestjes)
Borging kwaliteit Voorbeelden van 3e lijnscontroles: • Ringonderzoeken • (Buitenlandse) experts raadplegen
Borging kwaliteit Voorbeelden van 2e lijnscontroles: • • • • •
Afstemming monsternemers Herintroductie monsters Interne coachingg Blinde monsters (niet bij macrofauna) Samen met andere labs?
Opleiding • • • •
Geen opleiding tot hybi analist Wel belangrijk voor standaardisatie Bij wie ligt deze taak? In ieder geval helpt jong beginnen
? Willen en kunnen leren van eigen en (andermans) fouten ? Wat moet een externe controle ons eigenlijk opleveren
4
19/09/2010
einde
Discussie (I) 1e
lijnscontroles bestaan niet in de hydrobiologie
De fout die monstername met zich meebrengt, overschaduwt het gehele proces. De daarna gemaakte fouten vallen in het niet. Wat verstaan we onder 2e lijnscontroles en wat niet.
Discussie (II) Moeten er landelijke normen komen betreffende reproduceerbaarheidscijfers? Heeft het zin om landelijk alle beschikbare j validatieslagen eens te laten beschouwen?
Discussie (III) Wat monsterneming betreft is het zeer aan te bevelen om in Nederland een jaarlijkse bemonsteringsdag te organiseren met veldwerkers van diverse instituten om standaardisatie te bewerkstelligen
Discussie (IV)
5
